9 Esen Matematik K A

Milli Eԫitim Bakanlԩԫԩ Talim ve Terbiye Kurulu Baԭkanlԩԫԩ’nԩn 24.08.
2011 tarih ve
121 sayԩlԩ kararԩ ile kabul edilen ve 2011-2012 Öԫretim Yԩlԩndan itibaren uygula-
nacak olan programa göre hazԩrlanmԩԭtԩr.
Genel Müdür
Temel Ateԭ
Genel Koordinatör
Akԩn Ateԭ
Eԫitim Koordinatörü - Editör
Nevzat Asma
Eԫitim Koordinatör Yardԩmcԩsԩ
Halit Bԩyԩk
Dizgi, Grafik, Tasarԩm

Esen Dizgi Servisi
Görsel Tasarԩm
Erol Faruk Yücel – Vedat Polat
Bu kitabԩn tamamԩnԩn ya da bir kԩsmԩnԩn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayԩt
sistemiyle çoԫaltԩlmasԩ, yayԩmlanmasԩ ve depolanmasԩ yasaktԩr.
Bu kitabԩn tüm haklarԩ yazarlarԩna ve Esen Basԩn Yayԩn Daԫԩtԩm Limitet Ԭirketine aittir.
Ԩsteme Adresi
ESEN BASIN YAYIN DAԪITIM LTD.ԬTԨ.
Bayԩndԩr 2. Sokak No.: 34/11–12 Kԩzԩlay/ANKARA
tel.: (0312) 417 34 43 – 417 65 87
faks: (0312) 417 15 78
ISBN : 978 – 975 – 6913 – 55 – X
Baskԩ
Bahçekapԩ Mah. 2460. Sok. Nu.:7

06370 Ԭaԭmaz / ANKARA
Tel: (0312) 278 34 84 (pbx)
www.tunamatbaacilik.com.tr
Baskԩ Tarihi
2012 – VIII
www.esenyayinlari.com.tr
Sevgili Öԫrenciler;
Yeni sԩnav sistemine göre, YGS Matematik sorularԩnԩn tamamԩna yakԩnԩ 9. sԩnԩf konularԩn-
dan oluԭmaktadԩr. Ayrԩca, YGS – LYS puanԩnԩn hesaplanmasԩnda orta öԫretim baԭarԩ puanԩnԩn
etkisi çok fazladԩr ve bunun telafisi de ileriki yԩllarda mümkün deԫildir.
Bu sebepten dolayԩ;
¬ Bu kitap, 9. sԩnԩf öԫrencileri için okuldaki derslerine yardԩmcԩ ve üniversiteye giriԭ
sԩnavlarԩna yönelik hazԩrlanmԩԭtԩr.
¬ 9. sԩnԩf konularԩ içinde yer alan temel kavram ve bilgiler, gereksiz detaylardan uzak, açԩk,
anlaԭԩlԩr ve özlü bir anlatԩm ԭekli ile verilmiԭtir.
¬ Bu kitap, 4 ünite içinde yer alan toplam 14 bölümden oluԭmaktadԩr. Her bir bölümde konu
anlatԩmԩndan sonra; konunun daha iyi anlaԭԩlmasԩ için çok sayԩda çözümlü örnekler,
alԩԭtԩrmalar, yazԩlԩya hazԩrlԩk sorularԩ, üniversiteye giriԭ sԩnavlarԩna yönelik testler ve konu
ile ilgili üniversiteye giriԭ sԩnavlarԩnda çԩkmԩԭ sorular bulunmaktadԩr.
Mutlu, saԫlԩklԩ ve baԭarԩlԩ bir hayat geçirmeniz dileԫiyle...
Nevzat ASMA Halit BIYIK

www.nevzatasma.com www.halitbiyik.com
ԨSTԨKLÂL MARԬI
Korkma, sönmez bu ԭafaklarda yüzen al sancak; Bastԩԫԩn yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanԩ:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düԭün altԩndaki binlerce kefensiz yatanԩ.
O benim milletimin yԩldԩzԩdԩr, parlayacak; Sen ԭehit oԫlusun, incitme, yazԩktԩr, atanԩ:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyalarԩ alsan da, bu cennet vatanԩ.
Çatma, kurban olayԩm, çehreni ey nazlԩ hilâl! Kim bu cennet vatanԩn uԫruna olmaz ki fedâ?
Kahraman ԩrkԩma bir gül! Ne bu ԭiddet, bu celâl? Ԭühedâ fԩԭkԩracak topraԫԩ sԩksan, ԭühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarԩmԩz sonra helâl... Cânԩ, cânânԩ, bütün varԩmԩ alsԩn da Huda,
Hakkԩdԩr, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl! Etmesin tek vatanԩmdan beni dünyada cüdâ.
Ruhumun senden, Ԩlâhi, ԭudur ancak emeli:

Ben ezelden beridir hür yaԭadԩm, hür yaԭarԩm.
Deԫmesin mabedimin göԫsüne nâmahrem eli.
Hangi çԩlgԩn bana zincir vuracakmԩԭ? Ԭaԭarԩm!
Bu ezanlar-ki ԭahadetleri dinin temeli-
Kükremiԭ sel gibiyim, bendimi çiԫner, aԭarԩm.
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Yԩrtarԩm daԫlarԩ, enginlere sԩԫmam, taԭarԩm.
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taԭԩm,

Garbԩn âfâkԩnԩ sarmԩԭsa çelik zԩrhlԩ duvar,
Her cerîhamdan, Ԩlâhi, boԭanԩp kanlԩ yaԭԩm,
Benim iman dolu göԫsüm gibi serhaddim var. Fԩԭkԩrԩr ruh-ԩ mücerred gibi yerden na’ԭԩm;
Ulusun, korkma! Nasԩl böyle bir imanԩ boԫar, O zaman yükselerek arԭa deԫer belki baԭԩm.
‘Medeniyet!’ dediԫin tek diԭi kalmԩԭ canavar?
Dalgalan sen de ԭafaklar gibi ey ԭanlԩ hilâl!
Arkadaԭ! Yurduma alçaklarԩ uԫratma, sakԩn. Olsun artԩk dökülen kanlarԩmԩn hepsi helâl.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsԩzca akԩn. Ebediyen sana yok, ԩrkԩma yok izmihlâl:
Doԫacaktԩr sana va’dettiԫi günler Hakk’ԩn... Hakkԩdԩr, hür yaԭamԩԭ, bayraԫԩmԩn hürriyet;
Kim bilir, belki yarԩn, belki yarԩndan da yakԩn. Hakkԩdԩr, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY

ATATÜRK’ÜN GENÇLԨԪE HԨTABESԨ
Ey Türk gençliԫi! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza
ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kԩymetli

hazinendir. Ԩstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî,
bedhahlarԩn olacaktԩr. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düԭersen,
vazifeye atԩlmak için, içinde bulunacaԫԩn vaziyetin imkân ve ԭeraitini düԭünmeyeceksin!
Bu imkân ve ԭerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. Ԩstiklâl ve cumhuriy-
etine kastedecek düԭmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiԭ bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanԩn, bütün kaleleri zapt edilmiԭ, bütün tersanelerine
girilmiԭ, bütün ordularԩ daԫԩtԩlmԩԭ ve memleketin her köԭesi bilfiil iԭgal edilmiԭ olabilir. Bütün
bu ԭeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hԩyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri ԭahsî
menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düԭmüԭ olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdԩ! Ԩԭte, bu ahval ve ԭerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve
cumhuriyetini kurtarmaktԩr! Muhtaç olduԫun kudret, damarlarԩndaki asîl kanda, mevcuttur!
1. ÜNԨTE MANTIK
Mantԩԫa Giriԭ .....................................................................................................................................................................10
Denk (Eԭ Deԫer) Önerme .................................................................................................................................................11
Bir Önermenin Deԫili (Olumsuzu) .....................................................................................................................................11
Alԩԭtԩrmalar - 1 ...................................................................................................................................................................12
Bileԭik Önermeler Ve Doԫruluk Deԫerleri .........................................................................................................................13
Totoloji Ve Çeliԭki ..............................................................................................................................................................16
Koԭullu Önerme.................................................................................................................................................................17
Ԩki Yönlü Koԭullu Önerme..................................................................................................................................................19
Açԩk Önerme .....................................................................................................................................................................21
Niceleyiciler .......................................................................................................................................................................21
Tanԩm, Aksiyom, Teorem ..................................................................................................................................................21
Ԩspat Yöntemleri ................................................................................................................................................................22
Alԩԭtԩrmalar - 2 ...................................................................................................................................................................23
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk ...............................................................................................................................................................25
Test - 1, 2, 3 ......................................................................................................................................................................27
Üniversiteye Giriԭ Sԩnav Sorularԩ ......................................................................................................................................33
2. ÜNԨTE KÜMELER
Kümelerin Gösterimi ..........................................................................................................................................................36
Eleman Sayԩsԩ ...................................................................................................................................................................36
Sonlu ve Sonsuz Küme , Eԭit Küme, Denk Küme, Alt Küme............................................................................................37
Alԩԭtԩrmalar - 1 ...................................................................................................................................................................41
Kümelerde Ԩԭlemler ...........................................................................................................................................................43
Küme Problemleri ..............................................................................................................................................................48
Alԩԭtԩrmalar - 2 ...................................................................................................................................................................50
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk ...............................................................................................................................................................53
Test - 1, 2, 3, 4 ..................................................................................................................................................................55
3. ÜNԨTE BAԪINTI, FONKSԨYON ve ԨԬLEM

KARTEZYEN ÇARPIM ve BAԪINTI
Sԩralԩ Ԩkili ............................................................................................................................................................................68
Kartezyen Çarpԩm .............................................................................................................................................................68
Analitik Düzlem ve Kartezyen Çarpԩmԩn Grafiԫi ................................................................................................................69
Baԫԩntԩ ...............................................................................................................................................................................71
Bir Baԫԩntԩnԩn Tersi............................................................................................................................................................73
Baԫԩntԩnԩn Özelikleri ..........................................................................................................................................................74
Alԩԭtԩrmalar ........................................................................................................................................................................77
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk ................................................................................................................................................................79
Test - 1, 2 ..........................................................................................................................................................................81
FONKSԨYONLAR
Fonksiyon ..........................................................................................................................................................................88
Fonksiyonlarda Dört Ԩԭlem.................................................................................................................................................92
Fonksiyon Çeԭitleri ............................................................................................................................................................93
Fonksiyon Sayԩsԩ ...............................................................................................................................................................96
Bir Fonksiyonun En Geniԭ Tanԩm Kümesi ........................................................................................................................96
Bir Fonksiyonun Tersi........................................................................................................................................................97
Alԩԭtԩrmalar - 1 .................................................................................................................................................................100
Fonksiyonlarԩn Bileԭkesi ..................................................................................................................................................103
Alԩԭtԩrmalar - 2 .................................................................................................................................................................107
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk - 1 .........................................................................................................................................................109
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk - 2 ......................................................................................................................................................... 111
Test - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ............................................................................................................................................... 113
Üniversiteye Giriԭ Sԩnav Sorularԩ ....................................................................................................................................129
ԨԬLEM
Ԩԭlem ................................................................................................................................................................................136
Ԩԭlemin Özelikleri .............................................................................................................................................................139
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................146
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk ..............................................................................................................................................................149
Test - 1, 2, 3 ....................................................................................................................................................................151
4. ÜNԨTE SAYILAR
DOԪAL SAYILAR ve TAM SAYILAR
Sayԩlarԩn Sԩnԩflandԩrԩlmasԩ ...............................................................................................................................................162
Doԫal Sayԩlarda Ԩԭlemler .................................................................................................................................................163
Alԩԭtԩrmalar - 1 .................................................................................................................................................................166
Taban Aritmetiԫi ..............................................................................................................................................................167
Alԩԭtԩrmalar - 2 .................................................................................................................................................................169
Asal Sayԩlar .....................................................................................................................................................................170
Faktöriyel .........................................................................................................................................................................172
Alԩԭtԩrmalar - 3 .................................................................................................................................................................174
Bölünebilme Kurallarԩ ......................................................................................................................................................175
Alԩԭtԩrmalar - 4 .................................................................................................................................................................179
OBEB ve OKEK...............................................................................................................................................................180
Alԩԭtԩrmalar - 5 .................................................................................................................................................................184
Tam Sayԩlar .....................................................................................................................................................................185
Tek ve Çift Sayԩlar ...........................................................................................................................................................186
Ardԩԭԩk Sayԩlar .................................................................................................................................................................187
Alԩԭtԩrmalar - 6 .................................................................................................................................................................188
Test - 1, 2, 3, 4, 5, 6........................................................................................................................................................193
MODÜLER ARԨTMETԨK
Modüler Aritmetik ............................................................................................................................................................216
Denklik Baԫԩntԩsԩ .............................................................................................................................................................216
Kalan Sԩnԩflarԩn Kümesi ...................................................................................................................................................216
Matematik Sistemleri .......................................................................................................................................................223
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................226
Test - 1, 2, 3 ....................................................................................................................................................................231
RASYONEL SAYILAR
Kesir ................................................................................................................................................................................242
Kesir Çeԭitleri ..................................................................................................................................................................242
Denk Kesirler ...................................................................................................................................................................243
Rasyonel Sayԩlarda Ԩԭlemler............................................................................................................................................243
Ondalԩk Sayԩlar ................................................................................................................................................................246
Devirli Ondalԩk Sayԩlar .....................................................................................................................................................247
Rasyonel Sayԩlarda Sԩralama ..........................................................................................................................................248
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................250
Test - 1, 2, 3, 4 ................................................................................................................................................................255
BԨRԨNCԨ DERECEDEN DENKLEM ve EԬԨTSԨZLԨKLER

Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler ...............................................................................................................270
Birinci Dereceden Ԩki Bilinmeyenli Denklemler ................................................................................................................272
Alԩԭtԩrmalar - 1 .................................................................................................................................................................276
Reel Sayԩlarda Eԭitsizlik ..................................................................................................................................................277
Alԩԭtԩrmalar - 2 .................................................................................................................................................................281
Test - 1, 2, 3, 4 ................................................................................................................................................................285
MUTLAK DEԪER
Mutlak Deԫer ...................................................................................................................................................................302
Mutlak Deԫerin Özelikleri ................................................................................................................................................302
Mutlak Deԫerli Eԭitsizlikler...............................................................................................................................................306
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................308
Yazԩlԩya Hazԩrlԩk .............................................................................................................................................................. 311
Test - 1, 2, 3 ....................................................................................................................................................................313
ÜSLÜ ԨFADELER
Üslü Ԩfadelerin Özelikleri..................................................................................................................................................324
Üslü Denklemler ..............................................................................................................................................................326
Üslü Ԩfadelerde Eԭitsizlik .................................................................................................................................................328
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................330
Test - 1, 2, 3, 4 ................................................................................................................................................................335
KÖKLÜ ԨFADELER
n. Dereceden Kök............................................................................................................................................................350
Köklü Ԩfadelerin Özelikleri ................................................................................................................................................351
Paydanԩn Rasyonel Yapԩlmasԩ ........................................................................................................................................355
Özel Kökler ......................................................................................................................................................................357
Alԩԭtԩrmalar ......................................................................................................................................................................359
Test - 1, 2, 3, 4 ................................................................................................................................................................363
ORAN VE ORANTI
Oran.................................................................................................................................................................................378
Orantԩ ve Özelikleri ..........................................................................................................................................................378
Doԫru Orantԩ....................................................................................................................................................................381
Ters Orantԩ ......................................................................................................................................................................383
Bileԭik Orantԩ ...................................................................................................................................................................384
Alԩԭtԩrmalar - 1 .................................................................................................................................................................385
Aritmetik Ortalama...........................................................................................................................................................387
Geometrik Ortalama ........................................................................................................................................................388
Alԩԭtԩrmalar - 2 .................................................................................................................................................................390
Test - 1, 2, 3 ....................................................................................................................................................................393
DENKLEM KURMA PROBLEMLERԨ

Sayԩ Problemleri ..............................................................................................................................................................406
Alԩԭtԩrmalar - 1 .................................................................................................................................................................408
Kesir Problemleri .............................................................................................................................................................409
Alԩԭtԩrmalar - 2 ................................................................................................................................................................. 411
Yaԭ Problemleri ...............................................................................................................................................................412
Alԩԭtԩrmalar - 3 .................................................................................................................................................................414
Ԩԭçi ve Havuz Problemleri................................................................................................................................................415
Alԩԭtԩrmalar - 4 .................................................................................................................................................................417
Yüzde ve Kâr-Zarar Problemleri......................................................................................................................................418
Alԩԭtԩrmalar - 5 .................................................................................................................................................................420
Karԩԭԩm Problemleri .........................................................................................................................................................421
Alԩԭtԩrmalar - 6 .................................................................................................................................................................422
Hareket Problemleri.........................................................................................................................................................423
Alԩԭtԩrmalar - 7 .................................................................................................................................................................425
Test - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 .....................................................................................................................................429
MANTIK
ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨT
Önermeler
1. Kazanԩm : Terim kavramԩnԩ açԩklar, tanԩmlԩ ve tanԩmsԩz terimlere örnek verir.
2. Kazanԩm : Önermeyi, önermenin doԫruluk deԫerini, iki önermenin denkliԫini ve önermenin olumsu-
zunu açԩklar.
Bileԭik Önermeler
1. Kazanԩm : Bileԭik önermeyi açԩklar; ve, veya baԫlaçlarԩ ile kurulan bileԭik önermelerin özelliklerini
ve De Morgan kurallarԩnԩ doԫruluk tablosu kullanarak gösterir.
2. Kazanԩm : Koԭullu önermeyi açԩklar; koԭullu önermenin karԭԩtԩnԩ, tersini, karԭԩt tersini yazar ve doԫ-
ruluk tablosu kullanarak denk olanlarԩ gösterir.
3. Kazanԩm : Ԩki yönlü koԭullu önermeyi açԩklar, iki yönlü koԭullu önerme ile koԭullu önermeler arasԩn-
daki iliԭkiyi belirtir.
4. Kazanԩm : Totoloji ve çeliԭkiyi örneklerle açԩklar.
Açԩk Önermeler
1. Kazanԩm : Açԩk önermeyi ve doԫruluk kümesini açԩklar.
2. Kazanԩm : Her ve bazԩ niceleyicilerini örneklerle açԩklar, bu niceleyicilerin olumsuzunu yazar.
Ԩspat Yöntemleri
1. Kazanԩm : Tanԩm, aksiyom, teorem ve ispat kavramlarԩnԩ açԩklar, bir teoremin hipotezini ve hükmü-
nü belirtir.
2. Kazanԩm : Ԩspat yöntemlerini kullanarak basit ispatlar yapar.

MANTIK
MANTIԪA GԨRԨԬ
Mantԩk, doԫru ve sistemli düԭünme bilimidir. Matematiԫin de amacԩ,

doԫru ve sistemli düԭünmeyi kazandԩrmaktԩr. Dolayԩsԩyla bu bölümde
incelenecek olan sembolik mantԩԫԩ iyi kavramakla bundan sonraki
matematik öԫrenimi kolaylaԭacaktԩr.
Terim: Bir bilim dalԩnda, günlük konuԭmalarԩn dԩԭԩnda, özel bir anlama sahip olan kelimelerin her birine o bilim
dalԩna ait bir terim denir. Örneԫin, doԫru, düzlem, üçgen, kare, .... birer geometri terimi; sԩfat, zarf, edat, .....
birer Türkçe terimidir.
Kelime Matematikteki anlam› Günlük konuÁma dilindeki anlam›
Nokta Hiçbir boyutu olmayan iÁaret Cümle sonuna konulan iÁaret
Eleman Bir kümeyi oluÁturan nesnelerin herbiri Bütünü oluÁturan parçalardan bir tanesi
Önerme: Doԫru ya da yanlԩԭ, kesin bir hüküm bildiren ifadelere önerme denir.
Önermeler genellikle p, q, r, s, t, .... gibi küçük harflerle gösterilir. Eԫer bir önerme doԫru ise bu önermenin
doԫruluk deԫeri 1, yanlԩԭ ise bu önermenin doԫruluk deԫeri 0 dԩr.
Doԫruluk Çizelgesi ÖRNEK 1
1 önerme için: 2 önerme için: 3 önerme için:

Aԭaԫԩdaki ifadelerden hangileri birer önermedir?
p p q p q r
a) 32 > 23
1 1 1 1 1 1
b) Ay dünyanԩn uydusudur.
0 1 0 1 1 0
21 = 2 durum 0 1 1 0 1 c) Kaç yaԭԩndasԩn?
0 0 1 0 0 d) Türkiye, Afrika kԩtasԩndadԩr.
22 = 4 durum 0 1 1
e) 3 + 7 = 9
0 1 0
f) Bugün sinemaya git!
0 0 1
0 0 0 Çözüm
23 = 8 durum a, b, d ve e seçeneklerindeki ifadeler doԫru ya

da yanlԩԭ, kesin bir hüküm bildirdiklerinden birer
önermedir. c ve f seçeneklerindeki ifadeler ise
n tane önermenin karԭԩlԩklԩ doԫruluk deԫeri hüküm belirtmediklerinden önerme deԫildir.
2n tanedir.
10
Mantԩk
ÖRNEK 2 ÖRNEK 5
Aԭaԫԩdaki terimlerden hangileri tanԩmlԩ hangileri ta- p: “Türkiye’nin baԭkenti Ankara’dԩr. ”

nԩmsԩz terimdir? q: “9 asal sayԩdԩr. ”
a) Düzlem b) Doԫru önermeleri denk önermeler midir? Neden?
c) Üçgen d) Açԩ Çözüm
e) Çift sayԩ f) Açԩortay p doԫru olduԫundan doԫruluk deԫeri 1 dir.
Çözüm q yanlԩԭ olduԫundan doԫruluk deԫeri 0 dԩr.
Düzlem ve doԫru tanԩmsԩz terimlerdir. Üçgen, Dolayԩsԩyla p >/ q dur.
açԩ, çift sayԩ ve açԩortay ise birer tanԩmlԩ terimdir.
ÖRNEK 6
p: “Bir yԩl 10 aydԩr ”

ÖRNEK 3
q: “2 – 5 > 5 – 2”
Aԭaԫԩdaki önermelerin doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
önermeleri denk önermeler midir? Neden?
a) 17 asal sayԩdԩr.
Çözüm
b) Ԩstanbul, Türkiye’nin baԭkentidir. p yanlԩԭ olduԫundan doԫruluk deԫeri 0 dԩr.
c) 5 – 2 = 3 q yanlԩԭ olduԫundan doԫruluk deԫeri 0 dԩr.
d) Bir hafta yedi gündür. Dolayԩsԩyla p > q dur.
e) 8 < 5
f) Çalԩԭԩrsan baԭarԩlԩ olursun.
ESEN YAYINLARI
Bir Önermenin Deԫili (Olumsuzu)

Çözüm Bir önermenin hükmünün deԫiԭtirilmesiyle oluԭturulan
a, c, d ve f seçeneklerindeki önermelerin doԫru- yeni önermeye bu önermenin deԫili (olumsuzu) denir.
luk deԫerleri 1 dir. b ve e seçeneklerindeki öner- –
Bir p önermesinin deԫili pv , p , ¾p sembollerinden
melerin ise doԫruluk deԫerleri 0 dԩr. birisi ile gösterilir.
p pv
1 0
Denk (Eԭ Deԫer) Önerme 0 1
Doԫruluk deԫerleri aynԩ olan iki önermeye denk ya da ® p doԫru ise pv yanlԩԭtԩr.
eԭ deԫer önermeler denir. p ve q gibi iki önerme denk ® p yanlԩԭ ise pv doԫrudur.
ise p > q ԭeklinde gösterilir. ® Bir önermenin deԫilinin deԫili o önermenin ken-
disidir. (pv)v > p
ÖRNEK 4 ÖRNEK 7
p: “Bir hafta yedi gündür. ” Aԭaԫԩdaki önermelerin “deԫillerini” bulunuz.

q: “ 6 : 3 = 2” p: “6 çift sayԩdԩr. ”
önermeleri denk önermeler midir? Neden? q: “5 + 4 = 8”
Çözüm r: “2 + 4 > 5”
p doԫru olduԫundan doԫruluk deԫeri 1 dir. Çözüm
q doԫru olduԫundan doԫruluk deԫeri 1 dir. pv: “6 çift sayԩ deԫildir. ”
Dolayԩsԩyla p > q dur. qv: “5 + 4 & 8”
rv: “2 + 4 5”
11
ALIŞTIRMALAR – 1
1. Aԭaԫԩdaki noktalԩ yerleri uygun ԭekildeki dolduru- 4. Aԭaԫԩdaki önermelerin olumsuzlarԩnԩ bulunuz.
nuz. p : 2 asal sayԩdԩr.
a) Doԫru .................. terimdir.
q : 1+42.5
b) Üçgen .................. terimdir.
c) Eԭit tanԩmsԩz ................ r : Ԭubat ayԩ en kԩsa aydԩr.
d) Dörtgen tanԩmlԩ ...............

s : Bir hafta 7 gündür.
e) Küme ..................... terimdir.
t : Tavuk dört ayaklԩ bir hayvandԩr.
2. Aԭaԫԩdaki ifadeler doԫruysa boԭ kutulara “ D ”

yanlԩԭsa “ Y ” yazԩnԩz.
2 farklԩ önermenin doԫruluk deԫeri için 4
5. a) Önerme olmayan 3 tane cümle yazԩnԩz.
durum vardԩr.

durum vardԩr. b) 3 tane doԫru önerme yazԩnԩz.

durum vardԩr. c) 3 tane yanlԩԭ önerme yazԩnԩz.
ESEN YAYINLARI

durum vardԩr.
6. Dört farklԩ önermenin doԫruluk deԫerleri için doԫ-
ruluk tablosu yapԩnԩz.
3. Aԭaԫԩdaki ifadelerden hangileri birer önermedir?

Önerme olanlarԩn doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
a) Çift sayԩlarԩn küpü çift sayԩdԩr.
7. p : “ Yüz ölçümü en küçük olan bölgemiz
b) Bütün tek sayԩlar asal sayԩdԩr. Marmara Bölgesidir. ”
c) 3+4>8–2 q : “ 1 – 3 < 2 – (–1) ”

r : “ Bütün asal sayԩlar tek sayԩdԩr. ”
d) Ders çalԩԭԩr mԩsԩnԩz?
t : “ Türkiye’nin yönetim ԭekli cumhuriyettir. ”
e) 1453 sayԩsԩ 3 ile tam bölünür mü?
önermeleri veriliyor. Aԭaԫԩdakilerden doԫru olan-
f) Bir yԩl 360 gündür. lar için boԭ kutulara “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ”
yazԩnԩz.
g) Muz bir meyvedir.
ԩ. p>r ԩԩ. r>t
h) 4 asal sayԩdԩr.
ԩԩԩ. q>t ԩv. q>r
ԩ) Ԩyi akԭamlar.
v. p>q
1. a) tanԩmsԩz b) tanԩmlԩ c) terimdir d) terimdir e) tanԩmsԩz 2. D, Y, D, D

3. d, e ve ԩ önerme deԫildir. a, c ve g nin doԫruluk deԫeri 1 dir. b, f ve h nin doԫruluk deԫeri 0 dԩr. 7. ԩ. Y ԩԩ. Y ԩԩԩ. D ԩv. Y v. D
12
Mantԩk
BԨLEԬԨK ÖNERMELER VE DOԪRULUK DEԪERLERԨ

Ԩki veya daha çok önermenin birbirine mantԩk baԫlaçlarԩ denilen “ veya ”, “ ve ”, “ ise ”, “ ancak ve ancak ” gibi baԫ-
laçlarla baԫlanmasԩyla elde edilen yeni önermeye bileԭik önerme denir.
Veya ( v ) baԫlacԩ ile kurulan bileԭik önermeler
Ecem babasԩndan akԭam eve gelirken kiraz veya ԭeftali

almasԩnԩ istemiԭtir.
Babasԩ eve geldiԫinde aԭaԫԩdaki durumlardan birini yap-
mԩԭ olabilir.
1. Kiraz almԩԭ, ԭeftali almamԩԭtԩr.
2. Ԭeftali almԩԭ kiraz almamԩԭtԩr.
3. Hem kiraz hem de ԭeftali almԩԭtԩr.
4. Kiraz ve ԭeftali almamԩԭtԩr.
Ԩlk üç durum gerçekleԭmiԭse, babasԩ Ecem’in isteԫini yerine getirmiԭtir. Dördüncü durumda isteԫini yerine
getirmemiԭtir.
p : Ecem’in babasԩ kiraz almԩԭtԩr. q : Ecem’in babasԩ ԭeftali almԩԭtԩr.
alԩnԩrsa aԭaԫԩdaki doԫruluk tablosu oluԭur.
p q pq
1 1 1
Sonuç : Veya ( v ) baԫlacԩ ile baԫlanmԩԭ iki önermenin oluԭturduԫu bileԭik önerme,
1 0 1
bileԭenlerinden en az biri doԫru iken doԫru, ikisi de yanlԩԭ iken yanlԩԭtԩr.
0 1 1
0 0 0
Ve ( R ) baԫlacԩ ile kurulan bileԭik önermeler
“Aybars ile Gizem okula gitti” bileԭik önermesinde

p : “ Aybars okula gitti ”
q : “ Gizem okula gitti ” olsun.
® Aybars ile Gizem okula gitmiԭse bu bileԭik önerme doԫrudur.
® Aybars okula gitmiԭ, Gizem okula gitmemiԭse bu bileԭik önerme yanlԩԭtԩr.
® Aybars okula gitmemiԭ, Gizem okula gitmiԭse bu bileԭik önerme yanlԩԭtԩr.
® Ԩkisi de okula gitmemiԭse bu bileԭik önerme yanlԩԭtԩr.
Bu durum aԭaԫԩdaki tablo ile ifade edilmiԭtir.
p q pq
1 1 1
Sonuç : Ve ( ) baԫlacԩ ile baԫlanmԩԭ iki önermenin oluԭturduԫu bileԭik önerme,
1 0 0
bileԭenlerin ikisi de doԫru iken doԫru, diԫer durumlarda yanlԩԭtԩr.
0 1 0
0 0 0
13
Mantԩk
Tek kuvvet özeliԫi ÖRNEK 9

pp=p
Aԭaԫԩdaki bileԭik önermelerin doԫruluk deԫerlerini
pp=p bulunuz.
a) “22 = 4 veya (–2)2 = 4”
Deԫiԭme özeliԫi
pq=qp b) “(–1)4 = 1 veya elma mavi renktedir. ”
pq=qp 1
c) “ tam sayԩdԩr veya 2 asal sayԩdԩr. ”
2
Birleԭme özeliԫi
(p q) r = p (q r) d) “3 çift sayԩdԩr veya 2 tek sayԩdԩr.”
(p q) r = p (q r) Çözüm
a) 1 1 > 1 c) 0 1 > 1
Daԫԩlma özeliԫi b) 1 0 > 1 d) 0 0 > 0
p (q r) = (p q) (p r)
p (q r) = (p q) (p r)
ÖRNEK 10
De Morgan Kuralԩ Aԭaԫԩdaki bileԭik önermelerin doԫruluk deԫerlerini

(p q)v = pv qv bulunuz.
(p q)v = pv qv a) “22 = 4 ve (–2)2 = 4”
b) “(–1)4 = 1 ve elma mavi renktedir. ”

ESEN YAYINLARI
Önemli Kurallar
1
p1>1 p1>p c) “ tam sayԩdԩr ve 2 asal sayԩdԩr. ”
2
p0>p p0>0 d) “3 çift sayԩdԩr ve 2 tek sayԩdԩr. ”
p pv > 1 p pv > 0 Çözüm
a) 1 1 > 1 c) 0 1 > 0
b) 1 0 > 0 d) 0 0 > 0
ÖRNEK 8
ÖRNEK 11
p: “Bugün kar yaԫdԩ. ” Aԭaԫԩdaki verilen ifadeleri hesaplayԩnԩz.

q: “Özge okuldadԩr. ” a) [(1 0) (0 1v)v]v
önermeleri için p q , p q , pv q , p qv b) (0 1v)v [(0 1) (1 0)v]

bileԭik önermelerini ifade ediniz. Çözüm
Çözüm a) [(1 0) (0 1v)v]v > [1 (0 0)v]v
p q : “Bugün kar yaԫdԩ veya Özge okuldadԩr. ” > [1 0v]v
p q : “Bugün kar yaԫdԩ ve Özge okuldadԩr. ” > [1 1]v

> 1v > 0
pv q : “Bugün kar yaԫmadԩ veya Özge okulda-
dԩr. ” b) (0 1v)v [(0 1) (1 0)v] > (0 0)v [0 1v]
> 0v [0 0]
p qv : “Bugün kar yaԫdԩ ve Özge okulda deԫil-
>10>1
dir. ”
14
Mantԩk
ÖRNEK 12 ÖRNEK 16
pv q > 0 iken p qv önermesinin doԫruluk deԫeri (qv r) p > 0 ise p, q, r önermelerinin doԫruluk
nedir? deԫerlerini bulunuz.
Çözüm Çözüm
pv q > 0 pv > 0 ve q > 0 (qv r) p > 0 ise qv r > 0 ve p > 0 olmalԩdԩr.
p > 1 ve q > 0 dԩr. qv r > 0 ise qv > 0 ve r > 0 dԩr.
p qv > 1 0v > 1 1 > 1 bulunur. O halde; p > 0 , q > 1 ve r > 0 bulunur.
ÖRNEK 13
p (p q) > p olduԫunu gösteriniz.

ÖRNEK 17
Çözüm
p q p q p (p q) [ pv (q r)v]v > 0 ise p, q, r önermelerinin doԫruluk
1 1 1 1 deԫerlerini bulunuz.
1 0 0 1 Çözüm
0 1 0 0 [ pv (q r)v ]v > 0 ise p (q r) > 0 dԩr.
0 0 0 0
Burada da p > 0 ve q r > 0 olmalԩdԩr.
Yani, p > 0 , q > 0 ve r > 0 dԩr.
Tablodan p (p q) > p olduԫu görülebilir.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 14
ÖRNEK 18
(pv 1)v (p 0) > 1 ise p önermesinin doԫruluk
deԫeri nedir? p > r > 1 ve q > 0 ise pv (r qv) önermesinin
Çözüm doԫruluk deԫeri nedir?
De Morgan kuralԩna göre Çözüm
(pv 1)v > p 0 olduԫundan, pv (r qv) > 1v (1 0v)
(pv 1)v (p 0) > 1 > 0 (1 1)

(p 0) (p 0) > 1 >01
p 0 > 1 ise p > 1 olmalԩdԩr. > 1 bulunur.
ÖRNEK 15
(p rv) (r qv) > 1 ise p, q, r önermelerinin doԫru-

luk deԫerlerini bulunuz. ÖRNEK 19
Çözüm
(p q) pv > q pv olduԫunu gösteriniz.
(p rv) (r qv) > 1 ise
Çözüm
p rv > 1 ve r qv > 1 olmalԩdԩr.
(p q) pv > (p pv) (q pv)
p rv > 1 ise p > 1 ve rv > 1 ise r > 0 bulunur.
> 1 (q pv)
r qv > 1 için r > 0 olduԫundan qv > 1 yani
> q pv ԭeklinde gösterilebilir.
q > 0 olmalԩdԩr.
15
Mantԩk
ÖRNEK 20 TOTOLOJԨ VE ÇELԨԬKԨ

Bir bileԭik önermeye, bileԭenlerin tüm doԫruluk de-
De Morgan kurallarԩ denilen
ԫerleri için daima doԫru oluyorsa totoloji, daima yanlԩԭ
a) (p q)v > pv qv oluyorsa çeliԭki adԩ verilir.
b) (p q)v > pv qv
denkliklerinin doԫruluԫunu gösteriniz. p pv p pv p pv p pv
Çözüm
1 0 1 1 0 0
a) p q pv qv p q (p q)v pv qv
0 1 1 0 1 0
1 1 0 0 1 0 0
1 0 0 1 1 0 0 Totoloji ÇeliÁki
0 1 1 0 1 0 0
0 0 1 1 0 1 1
ÖRNEK 21
(p q)v > pv qv
® [(pv q) (p qv)]v > (pv q)v (p qv)v
b) Siz de aԭaԫԩdaki tabloyu doldurarak > (p qv) (p qv)v
(p q)v > pv qv denkliԫini gösteriniz. > 1 olup totolojidir.

(Burada p pv > 1 özeliԫini kullandԩk. )
p q pv qv p q (p q)v pv qv
1 1
1 0 ® (p q)v (pv qv)v > (p q)v (p q)
0 1 > 0 olup çeliԭkidir.
0 0 (Burada p pv > 0 özeliԫini kullandԩk. )
PARADOKS
Paradoks, Yunanca zԩt anlamԩndaki “para” kelimesiyle, fikir an-

lamԩna gelen “daxos” kelimesinin birleԭmesinden oluԭmuԭtur.
Paradoks, mantԩklԩ bazԩ varsayԩmlarԩn kiԭiyi mantԩksԩz sonuçlara
ulaԭtԩrmasԩ olayԩdԩr.
Timsah Paradoksu
Bir annenin elinden çocuԫunu kapan timsah, çocuԫa ne yapacaԫԩnԩ annenin bilmesi durumunda çocuԫu vere-
ceԫini söyler. Anne, timsaha çocuԫunu yiyeceԫini söyler, böylelikle meydana gelen paradoksal durum sonu-
cunda çocuԫunu kurtarԩr.
Ԭöyle ki, timsah çocuԫu yiyecekse anne timsahԩn ne yapacaԫԩnԩ bilmiԭ olacak ve timsah çocuԫu teslim edecek
ancak çocuk teslim edilince anne timsahԩn ne yapacaԫԩnԩ bilmemiԭ olacak; timsah çocuԫu yemeyecekse anne
bilemediԫinden çocuԫu yiyecek ama o zaman anne timsahԩn yapacaԫԩnԩ bilmiԭ olacak ve bu yüzden yememesi
gerekecek. Kԩsaca, bu iki durumda da timsah çocuԫu ne yiyebilir ne de yiyemez.
16
Mantԩk
KOԬULLU ÖNERME
p ve q önermelerinin ise () baԫlacԩ ile baԫlanmasԩyla elde edilen “p ise q” bileԭik önermesine koԭullu
önerme denir.
“ Babasԩ Arda’ya üniversiteye girersen sana araba alacaԫԩm” diyor.
p : “ Arda üniversiteye girdi. ”
q : “ Babasԩ Arda’ya araba aldԩ.” olsun.
y Arda ünivertiseye girerse ve babasԩ ona araba alԩrsa babasԩ sözünü tutmuԭ olacaԫԩndan p q
önermesi doԫru olur.
y Arda üniversiteye girer ama babasԩ ona araba almazsa babasԩ sözünü tutmamԩԭ olacaԫԩndan
p q önermesi yanlԩԭ olur.
y Arda üniversiteye girmezse, babasԩ ona araba alsa da almasa da sözünü tutmamasԩ söz konusu
olmayacaԫԩndan p q önermesi doԫrudur.
® p q koԭullu önermesinin doԫruluk deԫeri 1 ise bu koԭullu önermeye gerektirme denir.
® p q bileԭik önermesinin tablosu ® ise () baԫlacԩnԩn özelikleri
p q pq p q > qv pv p 0 > pv

1 1 1 p q > pv q p pv > pv
1 0 0 (p q)v > p qv 1p>p
0 1 1 pp>1 0p>1
0 0 1
p1>1 pv p > p
p q önermesinin; karԭԩtԩ: q p , tersi: pv qv , karԭԩt tersi: qv pv dir.
ÖRNEK 22 Çözüm
p > 1 ve q > 0 dԩr. O halde,
p: “ 5 < 7”
p q > 1 0 > 0 olup
q: “ sԩfԩr bir çift sayԩdԩr. ” olduԫuna göre,
p q önermesi gerektirme deԫildir.
p q önermesi gerektirme midir?
Çözüm ÖRNEK 24
p > 1 ve q > 1 dir. O halde,
(p q) > (pv q)
pq>11
ifadesini doԫruluk tablosu yardԩmԩyla ispatlayԩnԩz.
> 1 olup p q önermesi gerektirmedir.
Çözüm
p q pv p q pv q
1 1 0 1 1
ÖRNEK 23
1 0 0 0 0
p: “En küçük asal sayԩ 2 dir. ” 0 1 1 1 1
q: “30, 4 ile tam bölünür. ” 0 0 1 1 1
olduԫuna göre, p q önermesi gerektirme midir?

O halde, (p q) > (pv q) dir.
17
Mantԩk
ÖRNEK 25 ÖRNEK 28
(p q) p önermesinin totoloji olduԫunu gösteriniz. (p q) > (qv pv) olduԫunu gösteriniz.

Çözüm Çözüm
p q p q (p q) p p q pv qv p q qv pv
1 1 1 1 1 1 0 0 1 1
1 0 0 1 1 0 0 1 0 0
0 1 0 1 0 1 1 0 1 1
0 0 0 1 0 0 1 1 1 1
olur. O halde, verilen önerme bir totolojidir.

Tablodan (p q) > (qv pv) olduԫu görülebilir.
ÖRNEK 26 ÖRNEK 29
Aԭaԫԩda verilen önermeleri en sade ԭekilde yazԩnԩz. p: “n çifttir. ”

a) p (p q)
q: “n3 çifttir. ”
b) (p q) (p qv)
p q önermesi ile bu önermenin karԭԩtԩ, tersi ve
Çözüm
karԭԩt tersini ifade ediniz.
a) p (p q) > pv (p q)
> (pv p) q Çözüm
ESEN YAYINLARI
>1q p q: “n çift ise n3 çifttir. ”

> 1 olur. Bu önermenin;
Karԭԩtԩ: “n3 çift ise n çifttir. ”

b) (p q) (p qv) > (pv q) (p qv)
> (pv q) (pv q)v Tersi: “n çift deԫil ise n3 çift deԫildir. ”
> r rv Karԭԩt Tersi: “n3 çift deԫil ise n çift deԫildir. ”

> 0 olur.
ÖRNEK 30
(p q) pv önermesinin karԭԩt tersini en sade ԭekil-

ÖRNEK 27
de ifade ediniz.
(pv q)v rv > 1 ise p , q , r önermelerinin doԫruluk Çözüm
deԫerlerini bulunuz.
(p q) pv önermesinin karԭԩt tersi
Çözüm
(pv)v (p q)v > p (p q)v
(pv q)v rv > 1 ise (pv q)v > 1 ve rv > 1
olmalԩdԩr. > pv (p q)v
rv > 1 ise r > 0 elde edilir. > pv (pv qv)
(pv q)v > 1 ise pv q > 0 dԩr. > (pv pv) qv
Yani, pv > 1 ve q > 0 olmalԩdԩr.
> pv qv
O halde; p > 0 , q > 0 , r > 0 dԩr.
ԭeklinde bulunur.
18
Mantԩk
ԨKԨ YÖNLÜ KOԬULLU ÖNERME ÖRNEK 33

(p q) (q p) bileԭik önermesine iki yönlü koԭullu
(p q) (pv qv) önermesinin çeliԭki olduԫunu doԫ-
önerme denir.
ruluk tablosu ile gösteriniz.
p q > (p q) (q p)
Çözüm
p q pq
p q pv qv p q pv qv (p q) (pv qv)
1 1 1
1 1 0 0 1 0 0
1 0 0
1 0 0 1 1 0 0
0 1 0
0 1 1 0 1 0 0
0 0 1
0 0 1 1 0 1 0
p q önermesi doԫru ise bu önermeye iki yönlü
gerektirme veya çift gerektirme denir. Tablodan verilen önermenin bir çeliԭki olduԫu
görülebilir.
pp>1
p pv > 0
p1>p ÖRNEK 34
p 0 > pv (p q) q > (p q) olduԫunu gösteriniz.

(p q) > (pv qv) Çözüm
(p q) q > [(p q) q] [q (p q)]
> [(p q)v q] [qv (p q)]
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 31 > [(pv qv) q] [(qv q) p]
p q > (p q) (q p) > [(pv q) (qv q)] [1 p]
olduԫunu doԫruluk tablosu yardԩmԩyla ispatlayԩnԩz. > [(pv q) 1] 1w

Çözüm > (pv q) 1
p q p q q p p q (p q) (q p) > (pv q)
1 1 1 1 1 1
> (p q) bulunur.
1 0 0 1 0 0
0 1 1 0 0 0
0 0 1 1 1 1
Tablodan p q > (p q) (q p) olduԫu

ÖRNEK 35
görülebilir.
p > 1 , q > 0 , r > 1 ise
(p q)v [rv (pv q)] önermesinin doԫruluk deԫeri
ÖRNEK 32 nedir?
x = 2 x2 = 4 iki yönlü koԭullu önermesi bir çift ge- Çözüm
rektirme midir? (p q)v [rv (pv q)] > (1 0)v [1v (1v 0)]
Çözüm
> 1v [0 (0 0)]
x = 2 x2 = 4 > (x = 2 x2 = 4) (x2 = 4 x = 2)
> 0 [0 0]
olmalԩdԩr. Fakat x2 = 4 x = 2 x = –2
>01
olmalԩdԩr. O halde, verilen önerme bir çift gerek-
tirme deԫildir. > 0 bulunur.
19
Mantԩk
ETKԨNLԨK
Bileԭik Önermelerin Elektrik Devrelerine Uygulanԩԭԩ
Anahtar Anahtar
Ԭekillerde de görüldüԫü gibi bir elektrik devresinde lamba
yanmԩyorsa anahtar açԩk yani akԩm geçmiyor demektir.
Bu durum doԫruluk deԫeri 0 olan önermeye karԭԩlԩk gelir.
Lamba yanԩyorsa anahtar kapalԩ yani akԩm geçiyor demek-
tir. Bu durum ise doԫruluk deԫeri 1 olan önermeye karԭԩlԩk Batarya Batarya
gelir.
p
p q
q
Seri baԫlama yukarԩdaki ԭekilde olup Paralel baԫlama yukarԩdaki ԭekilde olup
p q ile ifade edilir. p q ile ifade edilir.
ÖRNEK 36
q r
p Yandaki devreye ait bileԭik önermeyi yazԩnԩz ve lambanԩn yanԩp yanma-
s
yacaԫԩnԩ belirtiniz.
Çözüm
p > 1, q > 1, r > 0, s > 1 olduԫundan, p [(q r) s] > 1 [(1 0) 1] > 1 [0 1] > 1 1 > 1 bulunur.
O halde devreden akԩm geçer. Yani lamba yanar.
ÖRNEK 37
p
r
Yandaki devreye ait bileԭik önermeyi yazԩnԩz ve devreden akԩm geçip
q
geçmeyeceԫini belirtiniz.
s t m
Çözüm
p > 0, q > 1, r > 1, s > 1, t > 0, m > 0 olup verilen devreye karԭԩlԩk gelen önerme [[(p q) r] (s t)] m dir.
[ [ (0 1) 1 ] (1 0) ] 0 > [ (1 1) 0 ] 0 > [ 1 0 ] 0 > 1 0 > 0 bulunur.
O halde devreden akԩm geçmez. Yani lamba yanmaz.
ÖRNEK 38
r
s
p > q > r > 1 ve s > t > 0 olmak üzere,
tv
[s (r tv)] (q pv) bileԭik önermesine karԭԩlԩk
q pv
gelen elektrik devresi yandaki ԭekilde ifade edil-
miԭtir. Ԩnceleyiniz.
20
Mantԩk
AÇIK ÖNERME NԨCELEYԨCԨLER

Ԩçinde deԫiԭken bulunan ve bu deԫiԭkenin alabilece- ® “Bazԩ” ya da “En az bir” niceleyicilerine varlԩksal
ԫi farklԩ deԫerler için doԫru ya da yanlԩԭ bir ifade elde niceleyici denir ve sembolü ile gösterilir.
edilen önermelere açԩk önerme denir.
® “Her” ya da “Bütün” niceleyicilerine evrensel
x deԫiԭken olmak üzere açԩk önerme P(x) ya da Px
niceliyici denir ve sembolü ile gösterilir.
biçiminde gösterilir. x ve y deԫiԭken ise açԩk önerme
P(x, y) biçiminde gösterilir. Açԩk önermeyi doԫru ya- ® (x, P(x))v > (x, Pv(x))
pan deԫerlerin kümesine, açԩk önermenin doԫruluk
(x, P(x))v > (x, Pv(x)) dir.
kümesi denir.
Örneԫin;
ÖRNEK 39
(x D R, x + 3 > 0)v > (x D R, x + 3 0) dԩr.
p: “x : x bir Avrupa kentidir. ” (x D R, x2 – 1 0)v > (x D R, x2 – 1 < 0) dԩr.
açԩk önermesinde deԫiԭken yerine uygun deԫerler
yazarak doԫru ya da yanlԩԭ önermeler elde ediniz.
TANIM, AKSԨYOM, TEOREM
Çözüm
Tanԩm: Bir terimi tanԩmlamak demek, o terimin öze-
“Paris bir Avrupa kentidir. ” doԫru önermedir.
liklerini, tanԩmsԩz terimler ve daha önce tanԩmlanmԩԭ
“Tokyo bir Avrupa kentidir. ” yanlԩԭ önermedir. terimler yardԩmԩyla belirtmek demektir. Bir tanԩm ya-
pԩlԩrken; tanԩm tutarlԩ olmalԩ, daha önce verilen tanԩm-
larla çeliԭmemeli ve tanԩmlanan terimin saԫlayacaԫԩ
ÖRNEK 40
ESEN YAYINLARI
özelikler kesin olarak ortaya konmalԩ, ԭüpheli durum-

2 lar ortaya çԩkmamalԩdԩr.
p: “ x : x D Z ve x – 4 = 0” açԩk önermesinin doԫru-
luk kümesini bulunuz.
Çözüm
Aksiyom: Doԫruluԫu ispatlanamayan ama doԫru ol-
x2 – 4 = 0 (x – 2).(x + 2) = 0 duԫu kabul edilen önermelere aksiyom denir. Bir bilim
x–2=0 x+2=0 dalԩna ait olan aksiyomlar; birbiriyle çeliԭmemeli ve
x = 2 x = –2 baԫԩmsԩz olmalԩdԩr. Bir aksiyom diԫer bir aksiyomdan

elde edilmemeli ve mümkün olduԫu kadar az sayԩ-
Doԫruluk kümesi { 2, –2 } dir.
da olmalԩdԩr. Örneԫin “iki noktadan ancak bir doԫru
geçer.” önermesi bir aksiyomdur.
ÖRNEK 41
Teorem: Doԫruluԫunu ispatlayabildiԫimiz öner-
P(x, y): “ x – 2y < 10, x, y D Z ”
melere teorem denir. p bir doԫru önerme iken
açԩk önermesine göre, P(1, –4), P(4, –5) önermeleri-
p q önermesi doԫru ise p q önermesine bir te-
nin doԫru ya da yanlԩԭ olduԫunu gösteriniz.
orem denir.
Çözüm
p q teoreminde; p önermesine hipotez
P(1, – 4): 1 – 2(– 4 ) < 10
q önermesine hüküm
1 + 8 < 10
adԩ verilir. Bir teoremde hem hipotez hem de hüküm
9 < 10 olup doԫru önermedir. birer doԫru önermedir.
P(4, –5): 4 – 2(–5) < 10 Örneԫin;
4 + 10 < 10 “ABC eԭkenar üçgen ise IABI = IACI = IBCI dir. ”
14 < 10 olup yanlԩԭ önermedir. önermesi bir teoremdir.
21
Mantԩk
ԨSPAT YÖNTEMLERԨ
Aԭaԫԩdaki ԭemada, matematik ve geometri derslerinde kullanacaԫԩmԩz ispat yöntemleri gösterilmiԭtir.

‹SPAT YÖNTEMLER‹
Tümden gelim Tüme var›m
Do¤rudan ispat Dolayl› ispat
Olmayana ergi ÇeliÁki Deneme Aksine örnek

yöntemiyle ispat yöntemiyle ispat yöntemiyle ispat vererek ispat
Doԫrudan (Direkt) Ԩspat Yöntemi B. Çeliԭki Yöntemi Ԩle Ԩspat

Teorem : a ve b çift sayԩlar ise a + b çift sayԩdԩr. Teorem : v2 rasyonel bir sayԩ deԫildir.
Hipotez : a ve b çift sayԩlar Ԩspat : v2 rasyonel bir sayԩ olsun.
Hükum : a + b çifttir.
Bu durumda a ve b aralarԩnda asal iki sayma sayԩsԩ
Ԩspat : a = 2k ve b = 2p olsun. ( k, p D Z )
a
a + b = 2k + 2p = 2( k + p ) olur. olmak üzere = v2 yazԩlabilir.
b
k, p D Z ise k + p D Z olacaԫԩndan 2( k + p ) çifttir.
a a2
Yani, a + b çifttir. = v2 2 = 2 a2 = 2b2 olur.
b b
Dolaylԩ Ԩspat Yöntemleri Bu durumda a2 çift sayԩdԩr. O halde a da çift sayԩ

A. Olmayana Ergi Yöntemi ile Ԩspat olmak zorundadԩr. Yani, a = 2k alԩnabilir. ( k D Z+ )
p q > qv pv olduԫundan qv doԫru iken pv nin
2b2 = a2 2b2 = (2k)2 b2 = 2k2
doԫru olduԫunu gösterirsek, p q teoremini ispat-
ESEN YAYINLARI
lamԩԭ oluruz. Yani, b2 de çift sayԩdԩr. Dolayԩsԩyla b de çift sayԩdԩr.

Teorem : “ Tek doԫal sayԩnԩn karesi yine tek doԫal b = 2p olsun.
sayԩdԩr. ”
a = 2k ve b = 2p bulduk. Bu durumda a ile b
Ԩspat :
aralarԩnda asal olamazlar.
p : “ x tek doԫal sayԩdԩr.”
a
Yani, = v2 biçiminde yazamayԩz.
q : “ x2 tek doԫal sayԩdԩr.” b
pv : “ x tek doԫal sayԩ deԫildir.” Dolayԩsԩyla v2 rasyonel bir sayԩ deԫildir.
2
qv : “ x tek doԫal sayԩ deԫildir.” C. Deneme Yöntemi Ԩle Ԩspat
qv doԫru olsun. Yani, “ x2 tek doԫal sayԩ deԫildir.”
“ A = {1, 2, 3} olmak üzere, x D A için x2 – 4x < 0 dԩr.”
x2 çift doԫal sayԩdԩr.
Önermesini ispatlayalԩm.
x2 2 ile bölünür.
x çift sayԩdԩr. x = 1 için 12 – 4.1 = –3 < 0
“ x tek doԫal sayԩ deԫildir. ” x = 2 için 22 – 4.2 = –4 < 0

Bu durumda, pv doԫru olur.
x = 3 için 32 – 4.3 = –3 < 0
O halde qv pv teoreminin doԫru olduԫunu göster-
olduԫundan x D A için x2 – 4x < 0 dԩr.
miԭ olduk. Dolayԩsԩyla p q teoremi ispatlandԩ.
22
ALIŞTIRMALAR – 2
1. p : Deniz mavidir. 6. (p qv) (p q) bileԭik önermesinin deԫili

q : Deniz güzeldir. nedir?
Önermeleri için aԭaԫԩdaki önermeleri ifade ediniz

a) p q b) p q c) pv q d) p qv
7. Aԭaԫԩdaki koԭullu önermelerin karԭԩtԩnԩ, tersini,

karԭԩt tersini yazԩnԩz.
2. Aԭaԫԩdaki önermelerin olumsuzlarԩnԩ bulunuz.
a) p q b) pv q c) pv qv
a) p (p qv)
d) (p q) r e) (p q) (pv q)
b) (pv q)v qv
c) (p q) (pv qv)
8. p>1,q>0,r>1 ise aԭaԫԩdaki önermelerin

3. (1 0) [ 0 (1 0)v]v ifadesini hesaplayԩnԩz. doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
a) p (q rv) b) p (qv r)
ESEN YAYINLARI
c) (pv qv) rv d) (p qv) (p qv)
4. (pv q)v (qv r) > 1 olduԫuna göre p , q , r

önermelerinin doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
9. p q önermesinin olumsuzunu bulunuz.
5. Aԭaԫԩdaki önermelerin birer totoloji veya çeliԭki

olup olmadԩԫԩnԩ gösteriniz.
10. Aԭaԫԩdaki ifadeleri sadeleԭtiriniz.
a) qv ( p qv)v
a) p p b) p 1
b) (p q) [(p r) qv]
c) (p q ) (p q)v c) p 0 d) p pv
d) (pv q) qv e) (p q)v f) p (pv q)v
e) (p q) (p q)
g) [p (p q) ] qv h) (p 1) (pv 0)
3. 0 4. 1, 0, 1 6. 0 8. a) 1 b) 1 c) 0 d) 1
23
Mantԩk
11. Aԭaԫԩdaki tabloda bazԩ terimler ve olumsuzlarԩ 15. Aԭaԫԩdaki teoremleri doԫrudan ispat yöntemi ile
verilmiԭtir. Tablodaki boԭluklarԩ doldurunuz. ispatlayԩnԩz.
Terim = v > > a) “Ԩki tek sayԩnԩn çarpԩmԩ tek sayԩdԩr.”

Olumsuzu v <
b) “Çift sayԩnԩn karesi yine çift sayԩdԩr.”
12. Aԭaԫԩdaki önermelerde x deԫiԭkenleri birer tam

sayԩdԩr. Verilen önerme doԫru ise boԭ kutuya c) “x ve y tek sayԩlar ise x + y çift sayԩdԩr."
“ D ” yanlԩԭ ise “ Y ” yazԩnԩz.
x , x2 > 0
x , 2x – 1 < 3
(x,x<2)v(x, x+2=3)
( x , x3 > 0 ) v ( x , x2 –1 < 0 )
16. Aԭaԫԩdaki teoremleri olmayana ergi yöntemi ile
ispatlayԩnԩz.
a) “4x – 3 = 9 ise x = 3 tür.”

ESEN YAYINLARI
13. Aԭaԫԩdaki noktalԩ yerleri uygun ԭekilde dolduru-

nuz.
P(x) : x D R , 3x – 1 < 4 b) “Tek sayԩ ile çift sayԩnԩn toplamԩ tek sayԩdԩr.”
a) x yerine ................ yazԩlԩrsa önerme doԫru

olur.
c) “(x –2) (2x + 3 –1)"
b) x yerine ................ yazԩlԩrsa önerme yanlԩԭ
olur.
14. Aԭaԫԩdaki önermelerin denklerini saԫ sütundan

bularak eԭleԭtiriniz.
17. Aԭaԫԩdaki teoremleri deneme yöntemi ile ispatla-
a. p (pv v q) 1. 1 yԩnԩz.
a) “A = {0, 1, 2 } olmak üzere x D A için

b. [ p (p q) ] p 2. pq
x2 – 4 0 dԩr.”
c. (p q)v 3. 0
d. p pv 4. pv q b) “A = {–1, 0, 1 } olmak üzere x D A için

x – x2 + 6 > 0 dԩr.”
12. Y, D, D, D 14. a. 2 b. 1 c. 4 d. 3
24
YAZILIYA HAZIRLIK
1. (p qv) v (p v q)v önermesinin en sade biçimini 4. p (q v r) > 0 olduԫuna göre,

bulunuz. (p r) (qv pv) önermesinin doԫruluk deԫe-
rini bulunuz.
2. (p qv) (p q)v önermesinin bir totoloji oldu- 5. [ (p q) p ] pv önermesinin çeliԭki olduԫunu

ԫunu doԫruluk tablosu yapmadan gösteriniz. doԫruluk tablosu yaparak gösteriniz.
ESEN YAYINLARI
3. (pv v q) (p q)v önermesinin en sade biçimini 6. (p q) v (r qv) > 0 olduԫuna göre p, q, r öner-
bulunuz. melerinin doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
25
Mantԩk
7. Aԭaԫԩdaki doԫruluk tablosunda boԭ bԩrakԩlan yer- 9. p : – 4 < –2

leri uygun bir ԭekilde doldurunuz. q : Isparta Ԩç Anadolu Bölgesi'ndedir.
r : 41 asal sayԩdԩr.
önermeleri veriliyor. Buna göre, aԭaԫԩdaki öner-
p q p qv pq pv v q
melerin doԫruluk deԫerlerini bulunuz.
1 1
a) (p q)v q
1 0
b) (p v r) (q v pv)
0 1
0 0 c) r (p v qv)
d) (qv p) (q r)
ESEN YAYINLARI
8. “Bir doԫal sayԩnԩn karesi çift sayԩ ise kendisi de 10. (x D R, 3x – 1 7) (x D R, x < 0)
çift sayԩdԩr.” teoremini olmayana ergi metodu ile önermesinin karԭԩt tersini bulunuz.
ispatlayԩnԩz.
1. qv 3. p qv 4. 1 6. p > 1 , q > 0 , r > 0
9. a. 0 , b. 0 , c. 1 , d. 1 10. (x D R, x 0) (x D R, 3x – 1 = 7)
26
TEST – 1
1. Aԭaԫԩdakilerden hangisi tanԩmsԩz terimdir? 5. p q > 1 ve qv rv > 0 ise p, q, r önermelerinin

doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla nedir?
A) Açԩ B) Üçgen C) Düzlem
D) Çember E) Kare A) 1, 1, 1 B) 1, 1, 0 C) 1, 0, 1
D) 1, 0, 0 E) 0, 0, 0
2. Aԭaԫԩdaki ifadelerden hangisi bir önerme deԫil-

dir?
6. Aԭaԫԩdaki denkliklerden hangisi yanlԩԭtԩr?
A) 6 tek sayԩdԩr. A) p (q r) > (p q) r

B) 9 sayԩsԩ 10 sayԩsԩndan küçüktür. B) (pv)v > p
C) Ay, dünyanԩn uydusudur. C) p (q r) > (p q) (p r)
D) Benimle sinemaya gelir misin? D) p 0 > 0
E) Çalԩԭmazsan sԩnԩfta kalԩrsԩn. E) (p q)v > pv qv
ESEN YAYINLARI
3. Aԭaԫԩdakilerden hangisi “ Yazԩn kar yaԫmaz.” 7. (pv q) r bileԭik önermesinin olumsuzu aԭaԫԩ-
önermesinin deԫilidir? dakilerden hangisidir?
A) Kԩԭԩn kar yaԫmaz. A) (p qv) rv B) (pv q) rv

B) Yazԩn kar yaԫar. C) (p qv) rv D) (p qv) rv
C) Yazԩn kar yaԫabilir. E) (pv q) rv
D) Kԩԭԩn kar yaԫar.

E) Kԩԭԩn kar yaԫabilir.
8. p (p q)v bileԭik önermesi aԭaԫԩdakilerden

4. p = 0 ise (pv q) p önermesi aԭaԫԩdakilerden
hangisine denktir?
hangisine denktir?
A) pv q B) pv q C) p qv
A) 0 B) 1 C) p D) q E) p q
D) p qv E) p q
27
Mantԩk
9. (p q) v (p qv) önermesi aԭaԫԩdakilerden han- 13. p q > 1 ve p r > 0 ise p, q, r önermelerinin

gisine denktir? doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla nedir?
A) p B) q C) pv D) qv E) q qv A) 1, 1, 1 B) 1, 1, 0 C) 1, 0, 1
D) 1, 0, 0 E) 0, 1, 1
10. Aԭaԫԩdakilerden hangisi totolojidir? 14. (p q) r önermesi yanlԩԭ ise aԭaԫԩdaki öner-
melerden hangisi doԫrudur?
A) p 0 B) pv 0 C) p 0
D) p pv E) p pv A) (p q) r B) (p q) rv
C) (p q) r D) (p q) r
E) (p q) r
ESEN YAYINLARI
11. Aԭaԫԩdaki önermelerden hangisi yanlԩԭtԩr?

15. Aԭaԫԩdaki bileԭik önermelerden kaç tanesi totolo-
jidir?
A) x, y D R, (x + y)2 = x2 + y2
l. qv q
B) x D R, x2 = x II. (p qv)v qv
III. r (p r)
C) x D R, x2 0
IV. [(p q) p] p
D) x, y D R, (x – y)2 = x2 – 2xy + y2
E) x D R, 0 < x < 1 x2 < x A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
12. p (p q) önermesinin en sade ԭekli aԭaԫԩda-

16. Aԭaԫԩdakilerden hangisi çeliԭkidir?
kilerden hangisidir?
A) p pv B) p p C) p 0
A) q p B) qv p C) q p
D) p pv E) pv p
D) p q E) q p
1. C 2. D 3. B 4. D 5. A 6. E 7. C 8. C 9. A 10. E 11. B 12. C 13. B 14. B 15. D 16. D
28
TEST – 2
1. Aԭaԫԩdaki önermelerden hangisi doԫrudur? 5. (a çift sayԩ) (a2 çift sayԩ)

önermesinin karԭԩtԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) x D R, x2 + 1 0
B) x, y, z D Z , xy < xz y < z A) (a2 çift sayԩ) (a çift sayԩ)
a2 B) (a tek sayԩ) (a2 tek sayԩ)
C) a D R, =a
a
C) (a2 çift sayԩ) (a tek sayԩ)
D) (x D R, x – 5 = 0) (x D R, 2x + 5 < 0)
D) (a2 tek sayԩ) (a tek sayԩ)
3
E) (x D R,x = x) (x D R, (x – 1) 2 = –x + 1 E) (a2 tek sayԩ) (a çift sayԩ)
6. p (qv r)v bileԭik önermesi doԫru ise aԭaԫԩda-

2. (p q) v (pv v q)v önermesi aԭaԫԩdakilerden han- kilerden kaç tanesi doԫrudur?
gisine denktir? l. q rv
II. q r
III. pv q
A) 1 B) 0 C) p D) q E) p v qv
IV. (p qv)v
V. (pv qv )v
ESEN YAYINLARI
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3. (pv q) v p önermesi aԭaԫԩdakilerden hangisine

denktir?
A) 1 B) p v q C) p
7. [ pv (q rv)] [(q r) p ]
D) qv v p E) p q
bileԭik önermesinin en sade ԭekli aԭaԫԩdakiler-
den hangisidir?
A) p q B) q C) p
D) 1 E) 0
4. p : [(1 0) (1 v 0)] [1 v (1 0)]

q : [(1 0v) (0 v 0v)]
r : (p 0) (q v 0)
olduԫuna göre p, q ve r nin doԫruluk deԫerleri
sԩrasԩyla aԭaԫԩdakilerden hangisidir? 8. (p qv)v v p bileԭik önermesi aԭaԫԩdakilerden
hangisine denktir?
A) 1, 0, 1 B) 1, 1, 0 C) 1, 1, 1
D) 0, 1, 1 E) 0, 0, 1 A) 1 B) 0 C) p D) pv E) q
29
Mantԩk
9. [(p q) (r t)]v > 1 ise 13. p q önermesinin deԫili (olumsuzu) aԭaԫԩdaki-

(r tv) (pv qv) önermesinin eԭiti aԭaԫԩdakiler- lerden hangisidir?
den hangisidir?
A) p qv B) qv pv C) p qv
A) 1 B) 0 C) r D) t E) rv D) pv q E) pv qv
14. [(p q)v (p q)] p iԭleminin sonucu aԭaԫԩ-

10. Aԭaԫԩdakilerden hangisi çift gerektirmedir? dakilerden hangisidir?
A) p B) q C) p q
A) p pv B) p 1 C) p p
D) Çeliԭki E) Totoloji
D) p 0 E) p q
ESEN YAYINLARI
15. Aԭaԫԩdakilerden hangisi p q koԭullu önerme-

sine denktir?
11. (p qv) (p q) önermesi aԭaԫԩdakilerden
hangisine denktir? A) q p B) p q C) pv qv
D) q pv E) qv p
A) p B) q C) pv D) qv E) 1
16. [( x D R, x – 4 < 0) (x D R, x2 – 1 0)]

bileԭik önermesinin olumsuzu aԭaԫԩdakilerden
hangisidir?
12. (p rv ) (pv qv ) bileԭik önermesi yanlԩԭ ise
p, q ve r önermelerinin doԫruluk deԫerleri sԩrasԩy-
A) [(x D R, x – 4 < 0) (x D R, x2 – 1 = 0)]
la ne olmalԩdԩr?
B) [(x D R, x – 4 0) (x D R, x2 – 1 = 0)]
C) [(x D R,x – 4 > 0) (x D R, x2 –1 = 0)]
A) 1, 1, 1 B) 1, 0, 1 C) 0, 1, 0
D) 0, 1, 1 E) 0, 0, 0 D) [(x D R, x – 4 0) (x D R, x2 – 1 = 0)]
E) [(x D R, x – 4 0) (x D R, x2 – 1 = 0)]
1. E 2. C 3. B 4. C 5. A 6. C 7. D 8. A 9. A 10. C 11. C 12. D 13. A 14. D 15. D 16. D
30
TEST – 3
1. l. “x D R için 2x2 + 1 0” 5. (x D Z , x2 – x > 0) (x D R, x + 5 = 0)

II. “x D Z için x2 = 16” önermesinin olumsuzu aԭaԫԩdakilerden hangisi-
3 2 2
III. “(x D Z için x < x ) (x D R için x + 4 0)” dir?
x
IV. “x D R için 1”
x
A) (x D Z, x2 – x > 0) (x D R, x + 5 = 0)
önermelerinin doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla aԭaԫԩ-
B) (x D Z, x2 – x 0) (x D R, x + 5 0)
dakilerden hangisidir?
C) (x D Z, x2 – x > 0) (x D R, x + 5 0)
A) 1, 0, 0, 0 B) 1, 0, 1, 0 C) 1, 1, 0, 1 D) (x D Z, x2 – x 0) (x D R, x + 5 = 0)
D) 1, 0, 0, 1 E) 1, 0, 1, 1 E) (x D Z, x2 – x 0) (x D R, x + 5 0)
2. p v (q rv) > 0 olduԫuna göre p, q, r önermele-

6. pv (q p)v önermesinin olumsuzu (deԫili) aԭa-
rinin doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla aԭaԫԩdakilerden
ԫԩdakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) 1 B) pv C) q D) 0 E) p
ESEN YAYINLARI
A) 0, 0, 1 B) 0, 1, 1 C) 1, 1, 0
D) 1, 0, 1 E) 1, 1, 1
3. [(p q) qv ] pv önermesi aԭaԫԩdakilerden 7. p q önermesi doԫru bir önerme olduԫuna göre

hangisine denktir? aԭaԫԩdaki önermelerin hangisi yanlԩԭtԩr?
A) p B) qv C) 1 D) 0 E) q A) p q B) p q C) p v q
D) pv v q E) p qv
4. p v (q rv) > 0 olduԫuna göre p, q ve r öner-

melerinin doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla aԭaԫԩdaki- 8. (p q) r önermesi yanlԩԭ bir önerme olduԫuna
lerden hangisidir? göre, aԭaԫԩdaki önermelerin hangisi doԫrudur?
A) 1, 0, 1 B) 1, 1, 0 C) 0, 0, 1 A) pv q B) p r C) q r
D) 0, 1, 0 E) 0, 1, 1 D) p v r E) rv pv
31
Mantԩk
9. q (p v q) önermesi aԭaԫԩdakilerden hangisine 13. Aԭaԫԩdaki bileԭik önermelerden hangisi bir totolo-
denktir? jidir?
A) 1 B) 0 C) pv D) q E) qv A) p v q B) p q C) pv v q
D) 1 p E) 1 v p
14. (p q) v r > 0 olduԫuna göre p, q, r önermele-

rinin doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla aԭaԫԩdakilerden
10. [p (p v q)]v önermesi aԭaԫԩdakilerden hangisi- hangisidir?
ne denktir?
A) 0, 0, 1 B) 0, 1, 1 C) 1, 1, 0
A) 0 B) 1 C) p D) pv E) q D) 1, 0, 0 E) 1, 0, 1
ESEN YAYINLARI
15. (p qv) (r p) > 0 ise (p r) v q önermesi

aԭaԫԩdakilerden hangisine denktir?
11. (pv q)v r > 1 ise p, q ve r önermelerinin
doԫruluk deԫerleri sԩrasԩyla aԭaԫԩdakilerden han-
A) 0 B) 1 C) p D) qv E) rv
gisidir?
A) 0, 1, 0 B) 1, 0, 1 C) 0, 0, 1
D) 0, 1, 1 E) 0, 0, 0
16. (x D R, x2 = 1) (x D R, x3 > 0)

önermesinin karԭԩt tersi aԭaԫԩdakilerden hangisi-
dir?
A) (x D R, x2 1) (x D R, x3 0)
12. (p q) (p qv) önermesi aԭaԫԩdakilerden B) (x D R, x2 1) (x D R, x2 < 0)

hangisine denktir? C) (x D R, x2 1) (x D R, x3 0)
D) (x D R, x3 0) (x D R, x2 1)
A) p B) pv C) q D) qv E) 1 E) (x D R, x2 < 0) (x D R, x2 1)
1.D 2.B 3.C 4.E 5.C 6.D 7.E 8.D 9.A 10.A 11.C 12.B 13.E 14.D 15.A 16.D
32
ÜNİVERSİTEYE GİRİŞ SINAV SORULARI
1. 2010 – YGS
p, q ve r önermelerinini deԫilleri sԩrasԩyla pv, qv, rv
ile gösterildiԫine göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi
p v q q r önermesine denktir?
A) pv qv qv v rv
B) pv qv qv rv
C) pv v qv qv rv
D) qv rv pv v qv
E) qv v rv pv qv
2. 2011 – YGS
p:a=0
q:a+b=0
r : a.b = 0
önermeleri veriliyor. Buna göre aԭaԫԩdaki koԭullu
önermelerden hangisi doԫrudur?
ESEN YAYINLARI
A) r p B) p r C) q p
D) p q E) q r
33
Mantԩk
ESEN YAYINLARI
1.E 2.B
34
KÜMELER
Kümelerde Temel Kavramlar
1. Kazanԩm : Küme kavramԩnԩ açԩklar; liste, Venn ԭemasԩ ve ortak özellik yöntemleri ile gösterir.
2. Kazanԩm : Sonlu, sonsuz ve boԭ kümeyi örneklerle açԩklar.
3. Kazanԩm : Alt ve öz alt kümeyi açԩklar, alt kümenin özelliklerini belirtir, bir kümenin tüm alt kümele-
rinin sayԩsԩnԩ ve belirli sayԩda eleman içeren alt kümelerinin sayԩsԩnԩ hesaplar.
4. Kazanԩm : Ԩki kümenin denkliԫini ve eԭitliԫini belirtir.
Kümelerde Ԩԭlemler
1. Kazanԩm : Sonlu sayԩdaki kümelerin birleԭim ve kesiԭim iԭlemlerinin özelliklerini gösterir.
2. Kazanԩm : Evrensel kümeyi ve bir kümenin tümleyenini açԩklar, tümleme iԭleminin özelliklerini ve
De Morgan kurallarԩnԩ gösterir.
3. Kazanԩm : Ԩki kümenin farkԩnԩ açԩklar, fark iԭleminin özelliklerini gösterir.
4. Kazanԩm : Kümelerdeki iԭlemleri kullanarak problemler çözer.

KÜMELER
Küme kavramԩnԩn tanԩmԩ yoktur. Ancak küme denilince, iyi tanԩmlanmԩԭ, birbirinden farklԩ nesneler topluluԫu
akla gelmelidir. Kümeyi oluԭturan nesnelere o kümenin elemanԩ (öԫesi) denir. Kümede, bir eleman bir defa
yazԩlԩr. Kümenin elemanlarԩnԩn küme içerisinde yer deԫiԭtirmesi kümeyi deԫiԭtirmez. Kümeler, genellikle
A, B, C, .... gibi büyük harflerle, elemanlarԩ da a, b, c, x, y, ... gibi küçük harflerle gösterilir. a bir A kümesinin
elemanԩ ise a D A biçiminde gösterilir. Eԫer b, A kümesinin elemanԩ deԫilse, b A biçiminde gösterilir.
KÜMELERԨN GÖSTERԨMԨ Ortak Özellik Yöntemi

Liste Yöntemi {x : x elemanlarԩnԩn ortak özellikleri } veya
Kümenin tüm elemanlarԩnԩn aralarԩna virgül konula-
{x | x elemanlarԩnԩn ortak özellikleri }
rak küme parantezi içine yazԩlmasԩdԩr. Örneԫin, bir
basamaklԩ asal sayԩlarԩn kümesi {2, 3, 5, 7 } biçimin- biçimlerinde kümeler yazԩlabilir.
de gösterilir.
Bu yazԩlԩԭta kümenin elemanlarԩ x harfi ile gösteril-
miԭtir. Ayrԩca “ : ” veya “ | ” sembolleri “öyle ki” anla-
Venn Ԭemasԩ Ԩle Gösterim mԩna gelmektedir. Örneԫin, bir basamaklԩ asal sayԩlar
Kümenin elemanlarԩnԩn kapalԩ eԫrilerin içine, yanԩna kümesi A = { x : x asal sayԩ ve x < 10 } biçiminde de
“ • ” konularak yazԩlmasԩdԩr. gösterilebilir.
Örneԫin A = {2, 3, 5, 7 } kümesinin Venn ԭemasԩ ile
çeԭitli ԭekillerde gösterimi aԭaԫԩdakiler gibidir.
A A Eleman Sayԩsԩ
•2 A
•3 •2 •2 •3 Bir A kümesinin elemanlarԩnԩn sayԩsԩ s(A) veya n(A)
•5 •3
•5
•5 •7 ԭeklinde gösterilir. Örneԫin A = {1, 2, 3, 4, 5 } ise
•7 •7
s(A) = 5 tir.
36
Kümeler
ÖRNEK 1 ÖRNEK 3
A = { x : 0 x 5 ve x D Z } A = {1, 2, 3, 4, 5 } ve B = {x : x tek doԫal sayԩ }

B = { (x, y) : x < y ve x, y D A } kümeleri sonlu mudur?
olmak üzere, s(B) kaçtԩr? Çözüm
Çözüm s(A) = 5 olup A sonlu bir kümedir.
A = { 0, 1, 2, 3, 4, 5 } B = {1, 3, 5, 7, ...} kümesinin eleman sayԩsԩ bir

doԫal sayԩ ile belirtilemediԫinden sonsuz kümedir.
B = { (x, y) : x < y ve x, y D A } ise
B = { (0, 1), (1, 2), (2, 3), (3, 4), (4, 5) }
2 3 4 5
3 4 5 Eԭit Küme, Denk Küme
4 5
5 Aynԩ elemanlardan oluԭan iki kümeye eԭit kümeler
5.6 denir ve A = B biçiminde gösterilir.
O halde, s(B) = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = = 15 tir.
2 Eleman sayԩlarԩ eԭit olan kümelere denk kümeler
denir ve A > B biçiminde gösterilir.
Örneԫin; A = {1, 2, 3, 4 } ve
Boԭ Küme
B = {x : 1 x 4, x D Z } kümeleri için
Elemanԩ olmayan kümeye boԭ küme denir ve
A = {1, 2, 3, 4 } , B = {1, 2, 3, 4 }
{ } veya Ø ԭeklinde gösterilir.
olduԫundan A = B dir.
{ Ø } kümesi bir elemanlԩ bir küme olup boԭ küme
Ayrԩca s(A) = s(B) olduԫundan A > B dir.
deԫildir.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 2 ALT KÜME
A = {x : 3x – 1 = 6 ve x tam sayԩ } A ve B gibi iki kümeden, B kümesinin her elemanԩ A

kümesi boԭ küme midir? kümesinin de elemanԩ ise B kümesi A kümesinin alt
Çözüm kümesidir denir ve B A ԭeklinde gösterilir.
7
3x – 1 = 6 3x = 7 x = dir. Bir kümenin kendisinden farklԩ olan her alt kümesine
3
7 öz alt kümesi denir.
bir tam sayԩ olmadԩԫԩndan s(A) = 0 dԩr.
3 Bir kümenin alt kümelerinin hepsini kendisine eleman
Yani, A = Ø dir. yapan kümeye kuvvet kümesi denir.
Küme Alt Kümeleri Alt küme Öz alt küme

say›s› say›s›
Sonlu ve Sonsuz Küme
Eleman sayԩsԩ tespit edilebilen kümeye sonlu küme A={} {} 1 = 20 0
denir.
A = { x : x < 6 ve x D N } kümesinin eleman sayԩsԩ B = {a} , {a} 2 = 21 1
tespit edilebildiԫinden bu küme sonlu bir kümedir.
Eleman sayԩsԩ tespit edilemeyen kümeye sonsuz C = {a,b} , {a} , {b}, {a, b} 4 = 22 3
elemanlԩ küme denir.
D = {a,b,c} , {a} , {b} , {c} , {a, b} 8 = 23 7
Doԫal sayԩlar kümesi ve tam sayԩlar kümesi sonsuz
{a, c} , {b,c} , {a,b,c}
elemanlԩ kümeye birer örnektir.
37
Kümeler
ÖRNEK 6
n elemanlԩ bir kümenin;

Aԭaԫԩdakilerden hangileri
® Alt küme sayԩsԩ 2n dir. A = {1, 2, {1 }, {2, 3 } } kümesinin alt kümesidir?
n
® Öz alt küme sayԩsԩ 2 – 1 dir a) {1 } b) {2 }
® r elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ
c) {{1 } } d) {3 }
n
c m= n!
dir.
r (n – r) !.r! e) {1, {1 } } f) {2, 3 }
n n n
® d n + c m + ...... + c m = 2 n dir. g) {2, {1 } } h) {1, 2, 3 }
0 1 n
Çözüm
a, b, c, e ve g ԭԩklarԩnda verilen kümelerin her
birindeki elemanlar A kümesinin de birer elema-
® Boԭ küme her kümenin alt kümesidir. nԩdԩr. Dolayԩsԩyla bu ԭԩklardaki kümeler A küme-
Yani, her A kümesi için Ø A dԩr. sinin birer alt kümesidir. Fakat 3 A olduԫun-
Ø kümesinin A kümesinde bulunmayan bir ele- dan d, f ve h ԭԩklarԩndaki kümeler A kümesinin alt
manԩ olmadԩԫԩndan yukarԩdaki önerme doԫru- kümesi deԫildir.
dur.
® Her küme kendisinin bir alt kümesidir.
ESEN YAYINLARI
Yani, her A kümesi için A A dԩr.

A kümesinin her bir elemanԩ yine A nԩn bir
ÖRNEK 7
elemanԩ olacaԫԩndan A A dԩr.
A = {x : 1 < x < 6, x tam sayԩ } kümesinin,
a) Eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
ÖRNEK 4
b) Alt küme sayԩsԩ kaçtԩr?
A = {1, 2, 3 } kümesinin 2 elemanlԩ alt kümelerini
yazԩnԩz. c) Öz alt küme sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm
d) 2 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ kaçtԩr?
A kümesinin 2 elemanlԩ alt kümeleri,
Çözüm
{1, 2 }, {1, 3 }, {2, 3 }
olup 2 elemanlԩ alt kümeleri sayԩsԩ 3 tür. a) A = {2, 3, 4, 5 } olup s(A) = 4 tür.
b) 24 = 16 olduԫundan dört elemanlԩ bir kümenin

16 tane alt kümesi vardԩr.
ÖRNEK 5 c) 24 – 1 = 16 – 1 = 15 olup öz alt küme sayԩsԩ
A = {a, {a, b } } kümesinin öz alt kümelerini yazԩnԩz. 15 tir.

Bu kümeler kaç tanedir?
4
Çözüm d) c m= 4!
=
4!
=
4.3.2.1
=6
2 (4 – 2) !.2! 2!.2! 2.1.2.1
A kümesinin öz alt kümeleri,
Ø, {a }, { {a, b } } olup 2 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ 6 dԩr.
olup öz alt kümeleri sayԩsԩ 3 tür.
38
Kümeler
ÖRNEK 8 b) En az 5 elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ,
6 6
Ԩki elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ 28 olan bir kümenin d n + d n = 6 + 1 = 7 dir.
5 6
eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm
s(A) = n olsun.
ÖRNEK 11
n
c m = 28 & n!
= 28
2 (n – 2) !.2! A = {1, 2 } ise A kümesinin kuvvet kümesinin alt küme
sayԩsԩ kaçtԩr?
n. (n – 1) . (n – 2) !
& = 28
(n – 2) !.2.1 Çözüm
A kümesinin kuvvet kümesi,
n. (n – 1)
& = 28
2 K = {Ø, {1 }, {2 } , {1, 2 } }
olup s(K) = 4 tür. Dolayԩsԩyla bu kuvvet kümesi-
& n 2 – n – 56 = 0
nin alt kümelerinin sayԩsԩ 24 = 16 dԩr.
& (n – 8) (n + 7) = 0
& n = 8 dir.
ÖRNEK 12
A = {1, 2 } ve B = {1, 2, 3, 4, 5 } olmak üzere, B nin
ÖRNEK 9 alt kümelerinden kaç tanesi A kümesini kapsar?

ESEN YAYINLARI
Bir kümenin 2 elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ, 4 ele- Çözüm

manlԩ alt kümelerinin sayԩsԩna eԭitse bu kümenin; B kümesinin elemanlarԩ içinden A kümesinin
a) Eleman sayԩsԩ kaçtԩr? elemanlarԩnԩ çԩkaralԩm. Yeni kümemiz,
b) 3 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ kaçtԩr? B1 = {3, 4, 5 } olup alt küme sayԩsԩ 23 = 8 dir.
Çözüm
Bu 8 tane alt kümenin her birine A kümesinin ele-
a) s(A) = n olsun.
manlarԩnԩ eklersek elde edilen yeni 8 kümenin her
n n
c m = c m n = 2 + 4 n = 6 dԩr. biri B nin alt kümesidir ve A kümesini de kapsar.
2 4
n 6 6!
b) d n=d n= = 20 dir.
3 3 (6 – 3) !.3!
ÖRNEK 13
A = {a, b, c, d, e, f } kümesinin alt kümelerinin kaç

ÖRNEK 10 tanesinde;
s(A) = 6 olmak üzere, A kümesinin; a) a elemanԩ bulunmaz?

a) En çok 2 elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ kaçtԩr?
b) a elemanԩ bulunur?
b) En az 5 elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ kaçtԩr?
c) a elemanԩ bulunur fakat b elemanԩ bulunmaz?
Çözüm
Çözüm
a) En çok 2 elemanlԩ alt kümeleri sayԩsԩ,
6 6 6 a) A kümesinden a elemanԩnԩ atarsak s(A1) = 5
d n + c m + c m = 1 + 6 + 15 = 22 dir.
0 1 2 olup alt küme sayԩsԩ 25 = 32 dir.
39
Kümeler
b) I. Yol: A = {a, b, c, d, e, f }, A1 = {b, c, d, e, f } ÖRNEK 15

olmak üzere, A kümesinin alt küme sayԩsԩndan
A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin 3 elemanlԩ alt kü-
A1 kümesinin alt küme sayԩsԩnԩ çԩkarԩrsak a
melerinin kaç tanesinde 6 bulunur; ama 7 bulunmaz?
elemanԩ bulunan alt kümelerinin sayԩsԩnԩ bulmuԭ
oluruz. Yani, Çözüm
6 ve 7 yi atarsak, A1 = {1, 2, 3, 4, 5 } olur.
26 – 25 = 64 – 32 = 32 dir.
A1 kümesinin 2 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ,
II. Yol: A1 = {b, c, d, e, f } kümesinin alt küme sa-
5
yԩsԩ 25 = 32 olup bunlarԩn hiç birinde a elemanԩ c m= 5!
= 10 dur.
2 (5 – 2) !.2!
yoktur. Bu alt kümelerin her birine a elemanԩnԩ
Bu 10 tane alt kümenin her birine 6 elemanԩnԩ
eklersek hepsinde de a elemanԩ bulunur ve üs-
eklersek eleman sayԩlarԩ 3 e çԩkar ve 6 elemanԩ
telik A kümesinin de alt kümeleridirler. bulunup, 7 elemanԩ da bulunmamԩԭ olur.
Yeni oluԭan alt kümeler de 32 tanedir. Yani yanԩt 10 dur.
c) A kümesinden a ve b yi atarsak oluԭan
A2 = {c, d, e, f } kümesinin alt küme sayԩsԩ
24 = 16 dԩr. Bu 16 kümenin her birine a elema-

nԩnԩ eklersek yeni oluԭan 16 tane alt kümenin
her birinde a elemanԩ bulunur fakat b elemanԩ ÖRNEK 16
bulunmaz. Yani yanԩt 16 dԩr. A = {a, b, c, d, e, f } kümesinin alt kümelerinin kaç

ESEN YAYINLARI
tanesinde;
a) a ve b elemanlarԩ bulunmaz?
ÖRNEK 14 b) a veya b elemanlarԩ bulunmaz?
A = {a, b, c, d, e, f } kümesinin alt kümelerinin kaç Çözüm

tanesinde;
a) A1 = {c, d, e, f } olmak üzere A1 kümesinin alt
a) a ve b elemanlarԩ bulunur? küme sayԩsԩ 24 = 16 dԩr.
b) a veya b elemanlarԩ bulunur?
A1 in alt küme sayԩsԩ 16 tane
Çözüm
A1 in alt kümelerine a yԩ eklersek 16 tane
a) A1 = {c, d, e, f } olmak üzere A1 kümesinin alt
A1 in alt kümelerine b yi eklersek 16 tane
küme sayԩsԩ 24 = 16 dԩr. Bu 16 kümenin her +
±±±±
birine a ve b yi birlikte eklersek yeni oluԭan 16 48 tane
tane alt kümenin her birinde a ve b elemanlarԩ
alt kümenin hiç birinde a ve b elemanlarԩ bu-
bulunmuԭ olur.
lunmaz.
b) A1 kümesinin alt kümelerinin her birine
a yԩ eklersek 16 tane
b) A1 = {c, d, e, f } olmak üzere A1 kümesinin alt
b yi eklersek 16 tane
küme sayԩsԩ 24 = 16 dԩr.
a ve b yi eklersek 16 tane
+ Bu 16 alt kümenin hiç birinde a veya b eleman-
±±±±
48 tane larԩ bulunmaz.
alt kümenin her birinde a veya b elemanlarԩ

bulunmuԭ olur.
40
ALIŞTIRMALAR – 1
1. Aԭaԫԩda liste biçiminde gösterilen kümelerin 5. A = { 1, 2, 3, 4, 5 } kümesinin alt küme sayԩsԩ ile
ortak özellik yöntemiyle yazԩnԩz. öz alt küme sayԩsԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
a) A = { 1, 2, 3, 4, 5 }
b) B = { Pazar, Pazartesi, Perԭembe }
c) C = { 2, 4, 6, 8, 10, 12 }
d) D = { a, e, ԩ, i, o, ö, s, ԭ, u, ü }
6. A = { a, b, c, d } kümesinin 3 elemanlԩ alt küme-
lerini yazԩnԩz.
2. A = { a, b, {b, c} , {d} , e} kümesine göre aԭaԫԩda-

ki noktalԩ yerlere “ D ” veya “ ” sembollerinden
uygun olanlarԩ yerleԭtiriniz.
a) a ......... A
b) {b } ......... A
c) {b, c } ......... A 7. Aԭaԫԩdaki ifadeler doԫruysa boԭ kutulara “ D ”

d) d ......... A
Her kümenin öz alt kümesi vardԩr.
ESEN YAYINLARI
Boԭ kümenin alt kümesi yoktur.

3. Aԭaԫԩdaki kümelerin eleman sayԩlarԩnԩ bulunuz.
a) A = { a, {b, c } , {d }, e } A = { } kümesinin alt küme sayԩsԩ 2 dir.
b) B = { x : x D Z+ ve x < 4 } B = kümesinin alt küme sayԩsԩ 1 dir.

c) C = { }
d) D = { x : x D R x2 0 }
e) D = { x : x D R , x2 = –1 }
8. A = {a, b, {c }, {d, e } } kümesi için aԭaԫԩdakiler-

4. Aԭaԫԩdaki kümelerden sonlu, sonsuz ya da boԭ
den kaç tanesi doԫrudur?
küme olanlarԩ belirleyerek noktalԩ yerlere yazԩnԩz.
I. s(A) = 5
a) Çift sayԩlar kümesi : ......................................
II. cDA
b) Asal sayԩlar kümesi : .................................... III. {d } D A
c) C = { x : x D Z ve –4 < x 23 } : ................. IV. {a, b } A
2
d) D = { x : x D R x = –4 }: ........................... V. {d, e } A
VI. {{c } } A
e) E = { x : x tek sayԩ ve x < 2 } : ..................
2. a) D b) c) D d) 3. a) 4 b) 3 c) 1 d) sonsuz e) 0 4. a) sonsuz b) sonsuz c) sonlu d) Ø e) sonsuz

5. 63 6. {a, b, c}, {a, b, d}, {a, c, d}, {b, c, d} 7. Y, Y, D, D 8. 2
41
Kümeler
9. A = { 1, 2, {1, 2 }, 3, } kümesinin alt küme sa- 14. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 } kümesinin 6 elemanlԩ

yԩsԩ kaçtԩr? alt kümelerinin kaç tanesinde 1 ve 2 bulunur ama
3 bulunmaz?
10. A = { a, b, c, d, e, f } kümesinin alt kümelerinin

15. K = {a, b, c } ve M = {a, b, c, d, e, f, g } olmak
kaç tanesinde;
üzere, K L M koԭuluna uyan kaç farklԩ L
a) a bulunmaz? kümesi yazԩlabilir?
b) a bulunur?
c) a ve b bulunur?
d) a veya b bulunur?
e) a bulunup, b bulunmaz? 16. 5 elamanlԩ bir kümenin,

a) en az 3 elemanlԩ
b) en çok 3 elemanlԩ
ESEN YAYINLARI
kaç tane alt kümesi vardԩr?
11. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } kümesinin alt kümelerinin

kaç tanesinde 1 ve 2 bulunup, 3 bulunmaz?
17. s(A) = 8 olmak üzere, A kümesinin en az 6 ele-

manlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ x, en çok 6 elemanlԩ
alt kümelerinin sayԩsԩ y ise x + y kaçtԩr?
12. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin 4 elemanlԩ
alt kümelerinin kaç tanesinde 1 ve 2 bulunur?
18. Üç elemanԩ a, b, c olan bir A kümesinin 6 ele-

13. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } kümesinin 3 elemanlԩ alt
manlԩ alt kümelerinin 10 tanesinde a, b, c eleman
kümelerinin kaç tanesinde 1 veya 2 bulunur?
olarak bulunuyorsa A kümesi kaç elemanlԩdԩr?
9. 32 10. a) 32 b) 32 c) 16 d) 48 e) 16 11. 8 12. 10 13. 16
14. 15 15. 16 16. a) 16 b) 26 17. 284 18. 8
42
Kümeler
KÜMELERDE ԨԬLEMLER
Evrensel Küme: Üzerinde iԭlem yapԩlan ve tüm kümeleri kapsayan kümeye evrensel küme denir ve genellikle E
ile gösterilir.
Kümelerin Birleԭimi ve Kesiԭimi
Yurt içi turlardan birine katԩlan bir grupta Ali, Orhan,

Müge ve Aylin Ԩngilizce; Müge, Pelin, Merve ve
Aylin Almanca konuԭabilmektedir.
Ԩ : Ԩngilizce konuԭabilenlerin kümesi
A : Almanca konuԭabilenlerin kümesini göstermek
üzere,
‹ A
Yandaki ԭemada ifade edilen küme Ԩngilizce veya Almanca dillerinden en
Ali Müge Pelin
az birini konuԭabilenlerin kümesidir. Bu küme Ԩ ile A kümelerinin birle-
ԭimi olarak adlandԩrԩlԩp, Ԩ F A olarak gösterilir. Orhan Aylin
Merve
Ԩ F A = { x : x D Ԩ veya x D A }
‹ A
Yandaki ԭemada ifade edilen küme hem Ԩngilizce hem Almanca konuԭabi-
Müge
lenlerin kümesidir. Bu küme Ԩ ile A kümelerinin kesiԭimi olarak adlandԩrԩlԩp,
Aylin
Ԩ E A biçiminde gösterilir.
Ԩ E A = { x : x D Ԩ ve x D A }
A B A B B
A
A F B = {x : x D A veya x D B }
E E E
A B A B B
A
A E B = {x : x D A ve x D B }
E E E
ÖRNEK 17 ÖRNEK 18
A = {1, 2, 3, 4 } , B = {3, 4, 5, 6 } ise A F B kümesini A = {a, b, c, d } , B = {1, 2, a, c } ise A E B kümesini

liste yöntemi ile ve Venn ԭemasԩ ile gösteriniz. liste yöntemi ve Venn ԭemasԩ ile gösteriniz.
Çözüm A B Çözüm A B
•1 •3 •5 •b •a •1
A F B = {1, 2, 3, 4, 5, 6 } •2 •4 •6 A E B = {a, c } •d •c •2
43
Kümeler
Ayrԩk Kümeler ÖRNEK 20

A E B = Ø ise A ve B kümelerine ayrԩk kümeler
A = {1, 2, a, b, c } , B = {2, 3, 4, a } ise
denir.
A \ B ve B \ A kümelerini gösteriniz.
Çözüm
A B
Bir Kümenin Tümleyeni A \ B = {1, b, c } •1
•2 •3
•b
•a •4
A E olmak üzere E kümesinin A da bulunmayan B \ A = {3, 4 } •c
elemanlarԩnԩn kümesine A kümesinin tümleyeni denir

– A\B B\A
ve Av veya A ile gösterilir.
De Morgan Kurallarԩ
A
Av (A F B)v = Av E Bv
(A E B)v = Av F Bv
Av = {x : x D E ve x A }
ÖRNEK 21
Av = {a, b, c, d, e } ve Bv = {d, e, f } ise

ÖRNEK 19 a) (A F B)v kümesi nedir?
ESEN YAYINLARI
E = {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 } ve A = {2, 3, 5, 7 } ise b) (A E B)v kümesi nedir?

Av kümesini gösteriniz. Çözüm
Çözüm a) (A F B)v = Av E Bv = {d, e }

A •0 b) (A E B)v = Av F Bv = {a, b, c, d, e, f }
•2 •1
•3 •4
Av = {0, 1, 4, 6, 8, 9 }
•5 •6 Av
•7 •8
•9 ÖRNEK 22
E
A ve B aynԩ evrensel kümenin alt kümeleridir.
s(Av E Bv) = 6 ve s(Av F Bv) = 10 olduԫuna göre,
Kümelerin Farkԩ
s(A \ B) + s(B \ A) toplamԩ kaçtԩr?
A kümesinde olup B kümesinde olmayan elemanla-
Çözüm
rԩn kümesine A ile B nin farkԩ denir ve A \ B veya
s(Av E Bv) = 6 s((A F B)v) = 6
A – B ile gösterilir.
A B
A
A B A B
B
6
E
E E E s(Av F Bv) = 10
A \ B = {x : x D A ve x B } s((A E B)v) = 10
s(A \ B) + s(B \ A) + s((A F B)v) = 10
A ¨ B = (A \ B) F (B \ A) kümesine A ve B küme-
lerinin simetrik farkԩ denir. s(A \ B) + s(B \ A) + 6 = 10
s(A \ B) + s(B \ A) = 4 bulunur.
44
Kümeler
Özellikler ÖRNEK 25
® AFA=A ® AEA=A A ve B herhangi iki küme olmak üzere,

s(A) = 6 ve s(B) = 8 ise
® AFB=BFA ® AEB=BEA
a) s(A F B) en az kaçtԩr?
® AFØ=A ® AEØ=Ø
b) s(A F B) en çok kaçtԩr?
® AFE=E ® AEE=A
Çözüm
® A F Av = E ® A E Av = Ø A B
a) s(A E B) en çok olmalԩdԩr.
® Ev = Ø ® Øv = E s(A E B) = 6 seçilirse 6 2
® (Av)v = A ® Av = E \ A s(A F B) = 8 olur.

® A F (B F C) = (A F B) F C
A B
b) s(A E B) en az olmalԩdԩr.
® A E (B E C) = (A E B) E C
s(A E B) = 0 seçilirse 6 0 8
® A F (B E C) = (A F B) E (A F C)
s(A F B) = 14 olur.
® A E (B F C) = (A E B) F (A E C)
® s(A F B) = s(A) + s(B) – s(A E B)
® s(A F B F C) = s(A) + s(B) + s(C) – s(A E B)

– s(A E C) – s(B E C) + s(A E B E C)
ÖRNEK 26
® A \ B = A E Bv
ESEN YAYINLARI
B A olmak üzere, s(A E Bv) = 8 ve s(B) = 5 ise

® A B Bv Av
A kümesinin en çok kaç elemanԩ olabilir?
® ABAFB=B Çözüm
® ABAEB=A A E Bv = A \ B dir.
A B
B A olduԫundan
B \ A kümesinde en az 8 4 1
ÖRNEK 23
1 eleman olmalԩdԩr.
A F B = (–3, 4] ve A F C = [–2, 5) ise
s(B \ A) = 1 seçilirse, s(A E B) = 4 olup
A F (B E C) kümesi nedir?
s(A) en çok 8 + 4 = 12 olur.
Çözüm
A F (B E C) = (A F B) E (A F C) = [–2, 4]
ÖRNEK 24
ÖRNEK 27
A ve B ayrԩk iki kümedir.
s(A \ B) = 5 , s(B \ A) = 3 ve A E B nin öz alt küme
s(A) – s(B) = 5 ve s(A F B) = 9 ise s(A) kaçtԩr?
sayԩsԩ 15 ise s(A F B) kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
A ve B ayrԩk iki küme ise A B
s(A E B) = n ise 2n – 1 = 15
s(A F B) = s(A) + s(B) dir.
2n = 16 5 4 3
s(A) – s(B) = 5
n=4
s(A) + s(B) = 9
+ s(A F B) = 5 + 4 + 3
±±±±±±±±
2.s(A) = 14 s(A) = 7 dir.
= 12 dir.
45
Kümeler
ÖRNEK 28 ÖRNEK 29
A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesi olmak
(Av \ B) E A kümesi hangi kümeye eԭittir? üzere, (A E B) F (Av E B) kümesi hangi kümeye
eԭittir?
Çözüm
Çözüm
(Av \ B) E A = (Av E Bv) E A
(A E B) F (Av E B) = (A F Av) E B
= (A E Av) E Bv
=EEB
= Ø E Bv
= Ø elde edilir. = B elde edilir.
ETKԨNLԨK
Kan nakillerinde vericinin sahip olduԫu antijenlerin önem-

li olduԫunu biliyoruz. Bir kiԭide, A, B ve Rh antijenlerinin
en az biri olabilir ya da hiçbiri bulunmayabilir.
Aԭaԫԩdaki tabloda kan gruplarԩ ve bu gruplara sahip

kiԭilerin antijenleri gösterilmiԭtir. Buna göre tablonun
yanԩndaki Venn ԭemasԩnԩ doldurunuz.
A B
+ – + – + – + –
Kan grubu ARh ARh BRh BRh ABRh ABRh 0Rh 0Rh
Antijen A, Rh A B, Rh B A, B, Rh A, B Rh ––
Rh
ÖRNEK 30 ÖRNEK 31
A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A \ B = {1, {2, 3 } } , B \ A = {2 } ve

[(B \ A) F (A E B)] E (B \ A)v kümesi hangi kümeye B = {2, {2 }, {1, 2 } } ise A kümesi nedir?
eԭittir? Çözüm
Çözüm A B
[(B \ A) F (A E B)] E (B \ A)v •1 • {2}

= [(B E Av) F (A E B)] E (B E Av)v •2
• {2,3} • {1,2}
= [(B E (Av F A)] E (Bv F A)

= (B E E) E (Bv F A)
= B E (Bv F A) A = {1, {2, 3 }, {2 }, {1, 2 } } elde edilir.
= (B E Bv) F (B E A) = Ø F (B E A) = B E A dir.
46
Kümeler
ÖRNEK 32 ÖRNEK 35
A = {x : x < 100, x D N } kümesinin kaç tane elemanԩ A = { x : 20 < x < 200, x = 4k, k D Z }
6 ile bölünebilir? B = { x : 30 < x < 150, x = 5k, k D Z }
Çözüm kümeleri için s(A F B) kaçtԩr?
A kümesindeki 0, 6, 12, ....., 90, 96 Çözüm
elemanlarԩ 6 ile bölünebilir. Okek (4, 5) = 20 olup
son terim – ilk terim A E B = {x : 30 < x < 150, x = 20k, k D Z } dir.
Terim say×s× = +1
ortak fark
96 – 0 140 – 40
= + 1 = 17 bulunur. s (A + B) = +1 = 6
6 20
196 – 24
s (A) = + 1 = 44
4
ÖRNEK 33
145 – 35
A = {x : x < 200, x D N } kümesinin kaç tane elemanԩ s (B) = + 1 = 23
5
3 ve 5 ile bölünebilir?
Çözüm s (A , B) = s (A) + s (B) – s (A + B)
Okek (3, 5) = 15 olup A kümesindeki = 44 + 23 – 6
0, 15, 30, ....., 180, 195 = 61 bulunur.
elemanlarԩ 15 ile bölünebilir.
ESEN YAYINLARI
son terim – ilk terim

Terim say×s× = +1
ortak fark
195 – 0
= + 1 = 14 bulunur. ÖRNEK 36
15
A = { x : x = 2k, k < 50, k D Z+ }
ÖRNEK 34
B = { x : x = 5k, k < 30, k D Z+ }
kümeleri için s(A F B) kaçtԩr?
A = {x : 10 < x < 100, x tam sayԩ } kümesinin kaç tane
elemanԩ 3 veya 5 ile bölünebilir? Çözüm
Çözüm A = { 2, 4, 6, ..., 98 }
Okek (3, 5) = 15 olup B = { 5, 10, 15, ..., 145 }
90 – 15 A E B = { 10, 20, ..., 90 }
15 ile bölünen + 1 = 6 tane,
15
99 – 12 98 – 2
3 ile bölünen + 1 = 30 tane, s(A) = + 1 = 49
3 2
95 – 15 145 – 5
5 ile bölünen + 1 = 17 tanedir. s(B) = + 1 = 29
5 5
3 5
90 – 10
s(A E B) = +1 = 9
10
24 6 11
s(A F B) = s(A) + s(B) – s(A E B)
= 49 + 29 – 9
s(3 F 5) = s(3) + s(5) – s(3 E 5)
= 69 bulunur.
= 30 + 17 – 6 = 41 elde edilir.
47
Kümeler
KÜME PROBLEMLERԨ
Futbol oynayanlarԩn kümesi: F F B

Basketbol oynayanlarԩn kümesi: B
a b c
a, b, c, d içinde bulunduklarԩ kümelerin
d
eleman sayԩlarԩnԩ göstersin.
E
Futbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = a + b Basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = b + c

Sadece futbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = a Sadece basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = c
Futbol ve basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = b Futbol veya basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ = a + b + c
Hiçbir oyun oynamayanlarԩn sayԩsԩ = d En az bir oyun oynayanlarԩn sayԩsԩ = a + b + c
En çok bir oyun oynayanlarԩn sayԩsԩ = a + c + d
ÖRNEK 37 ÖRNEK 38
32 kiԭilik bir sԩnԩfta, matematikten 18 kiԭi ve fizikten Bir sԩnԩftaki öԫrenciler matematik veya fizik dersle-
12 kiԭi baԭarԩlԩ olmuԭtur. Her iki dersten baԭarԩsԩz 8 rinin en az birinden bütünlemeye kalmԩԭtԩr. Sԩnԩftaki
kiԭi olduԫuna göre, bu sԩnԩfta bu derslerin sadece öԫrencilerin % 60 ԩ matematikten, % 70 i fizikten
birinden baԭarԩlԩ kaç kiԭi vardԩr?
bütünlemeye kalmԩԭtԩr. Her iki dersten bütünlemeye
Çözüm
kalan 6 öԫrenci varsa, bu sԩnԩfta kaç öԫrenci vardԩr?
Çözüm
M F
Sԩnԩf mevcudu = 100k M F

a b c d
Matematikten kalan = 60k 30k 30k 40k
Fizikten kalan = 70k

E
a + b = 18 (Matematikten baԭarԩlԩ)
s(M F F) = s(M) + s(F) – s(M E F)
b + c = 12 (Fizikten baԭarԩlԩ)
100k = 60k + 70k – s(M E F)
d = 8 (Her iki dersten baԭarԩsԩz)
+ 1
±±±±±±±±±± s(M E F) = 30k 30k = 6 k =
5
a + b + c + d + b = 38
sԩnԩf mevcudu = 100k
a + b + c + d = 32 b = 6, a = 12, c = 6
1
Sadece bir dersten baԭarԩlԩ a + c = 18 kiԭi vardԩr. = 100. = 20 kiԭidir.
5
48
Kümeler
ÖRNEK 39 ÖRNEK 41
Bir iԭ yerinde A, B, C gazetelerinden en az biri Herkesin Türkçe bildiԫi 30 kiԭilik bir toplulukta,
okunmaktadԩr. A gazetesini 16, B gazetesini 12, C Ԩngilizce bilenler Almanca bilmemektedir. Bu toplu-
gazetesini 18, A ve B gazetesini 8, A ve C gazetesini lukta sadece bir dil bilen 10 kiԭi vardԩr. Türkçe ve
10, B ve C gazetesini 6 ve her üç gazeteyi de okuyan Almanca bilen 12 kiԭi olduԫuna göre, Türkçe ve
5 kiԭi olduԫuna göre, sadece bir gazete okuyan kaç Ԩngilizce bilenlerin sayԩsԩ kaçtԩr?
kiԭi vardԩr? Çözüm
Çözüm Türkçe bilenler evrensel kümeyi oluԭturmaktadԩr
Her üç gazeteyi okuyanlarԩn sayԩsԩndan baԭla- ve Ԩngilizce ile Almanca bilenler ayrԩk iki kümedir.
nԩp, iki gazeteyi okuyanlarԩn sayԩsԩndan devam
edilerek, kümelerin eleman sayԩlarԩ üzerlerine A ‹
yazԩlԩrsa;
a b c
A B T
3
3 3
5
Bu toplulukta sadece bir dil bilen a = 10 kiԭi
5 1 Türkçe ve Almanca bilen b = 12 kiԭi ve
Türkçe bilen 30 kiԭi ise a + b + c = 30 dur.
7
C a + b + c = 30 c = 8 dir.
? ?
yukarԩdaki diyagram elde edilir. Burada sadece 10 12
bir gazete okuyanlarԩn sayԩsԩ
Yani, Türkçe ve Ԩngilizce bilenlerin sayԩsԩ 8 dir.
ESEN YAYINLARI
3 + 3 + 7 = 13 olur.
ÖRNEK 42
ÖRNEK 40
A, B, C dillerinden en az birinin konuԭulduԫu 36
50 kiԭilik bir sԩnԩftaki gözlüksüz kԩzlarԩn sayԩsԩ, gözlük-
kiԭilik bir sԩnԩfta; B dilini konuԭanlarԩn hepsi C dilini de
lü erkeklerin sayԩsԩnԩn 3 katԩna eԭittir. Kԩzlarԩn sayԩsԩ,
erkeklerin sayԩsԩndan 8 fazladԩr. Bu sԩnԩfta gözlüksüz konuԭmaktadԩr. Toplulukta üç dili konuԭan 6 kiԭi ve iki
erkeklerin sayԩsԩ 12 ise gözlüklü kԩz sayԩsԩ kaçtԩr? dili konuԭan 18 kiԭi olduԫuna göre, tek dil konuԭan
Çözüm kaç kiԭi vardԩr?
Çözüm
K›z Erkek
C
Gözlüklü A
38 – 4x x B
Gözlüksüz 3x 12
a b c d e
Gözlüklü erkeklerin sayԩsԩ = x ise

Gözlüksüz kԩzlarԩn sayԩsԩ = 3x dir.
Gözlüklü kԩz sayԩsԩ = 50 – (3x + x + 12) Bu toplulukta üç dili konuԭan c = 6 kiԭi,
= 38 – 4x iki dili konuԭan b + d = 18 kiԭi ve sԩnԩfԩn tamamԩ
Kԩzlarԩn sayԩsԩ, erkeklerin sayԩsԩndan 8 fazla ise a + b + c + d + e = 36 kiԭidir.
38 – 4x + 3x = x + 12 + 8 38 – x = x + 20 a + b + c + d + e = 36 _
b
x=9 b + d = 18 ` a + e + 6 + 18 = 36
b
c=6 a a + e = 12
Gözlüklü kԩz sayԩsԩ = 38 – 4x
= 38 – 4 . 9 = 2 bulunur. olup, tek dil konuԭan 12 kiԭi vardԩr.
49
ALIŞTIRMALAR – 2
1. Aԭaԫԩdaki noktalԩ yerleri uygun ԭekilde dolduru- 4. A = { x : – 10 < x < 50, x D Z } kümesinin eleman-
nuz. larԩndan kaç tanesi 2 ve 3 ile tam bölünebilir?
a. A B ise A E B = ....................
b. A B ise .................... = B
c. Her A kümesi için A F B = A ise ....................
d. .................... = s(A) + s(B) – s(A E B)

5. A = {1, 2, 3 } ve B = {3, 4, 5, 6 } ise,
e. .................... = A E Bv
A F B = B F C koԭulunu saԫlayan C kümesi,
a. en az kaç elemanlԩdԩr?
b. en çok kaç elemanlԩdԩr?

2. Aԭaԫԩdaki ifadeler doԫruysa boԭ kutulara “D”
yanlԩԭsa “Y” yazԩnԩz.
A E Av =
A F Av = A
ESEN YAYINLARI
AFE=E 6. A = { x : 10 < x < 100, x D Z } kümesinin ele-

manlarԩndan kaç tanesi 4 ile bölünebilir fakat 5 ile
AEE=A bölünemez?
A B Bv Av
A B ve B C A C
7. A ve B ayrԩk olmayan iki kümedir. s(A) = 6 ve

3. Aԭaԫԩdaki kümeleri karԭԩ sütunda bulunan eԭitleri
s(B) = 8 ise s(AFB) en çok kaç olabilir?
ile eԭleԭtiriniz.
a. (A \ B) E ( A E B) 1. A
b. (A \ B) F ( A E B) 2. (A \ B) F ( A E C)
c. (A \ B) F (B F Av) 3. 8. A ve B herhangi iki küme olmak üzere,

[ B E ( Av \ B ) ] E A kümesinin en sade hâli nedir?
d. A \ (B \ C) 4. E
1. a. A b. A F B c. B A d. s(A F B) e. A \ B 2. D, Y, D, D, D, D
3. a. 3 b. 1 c. 4 d. 2 4. 10 5. a. 2 b. 6 6. 18 7. 13 8. Ø
50
Kümeler
9. A, B, C kümeleri için s(A) + s(B) + s(C) = 35 ise 14. A = { x : x = 3n , n D N , 1 n 36 }

s(A F B F C) en az kaçtԩr? B = { x : x = 2n , n D N , 1 n 30 }
olduԫuna göre, s(A \ B) kaçtԩr?
10. A ve B kümeleri E evrensel kümesinin iki alt kü-

mesidir. s(A) + s(Bv) = 11 ve s(Av) + s(B) = 17 ise 15. s(A F B) + s(A E B) = 24 ve
s(E) kaçtԩr?
s(A) – s(B) = 4
olduԫuna göre, s(A) kaçtԩr?
11. A ve B herhangi iki küme olmak üzere,

s(A E B) = 5, s(A F B) = 16 ve s(A) = 2.s(B) ise
ESEN YAYINLARI
s(A \ B) kaçtԩr?
16. (A E B)v E (A F B) kümesinin eԭiti nedir?
12. A B olmak üzere,

17. s(A E B) = 6 ve s(Av \ B) = 2.s(A \ Bv)
[ A E (A F Bv) ]v kümesinin eԭiti nedir?
olduԫuna göre, s(Av E Bv) kaçtԩr?
13. s(A \ B) = 6 , s(B \ A) = 5 ve s(A) = 8 ise

18. A B ve s(A) + 2.s(B) = 14 olduԫuna göre,
s(A F B) kaçtԩr?
s(A F B) en az kaçtԩr?
9. 12 10. 14 11. 9 12. Av 13. 13 14. 7 15. 14 16. (A \ B) F (B \ A) 17. 12 18. 5
51
Kümeler
19. Almanca ve Ԩngilizce dillerinden en az birini bilen- 23. Bir grupta Almanca ve Fransԩzca dillerinden sa-
lerden oluԭan bir grubun % 60 ԩ Ԩngilizce, % 50 si dece birini bilen 15, en az birini bilen 19, en çok
Almanca biliyor. Her iki dili bilinler 5 kiԭi olduԫuna birini bilen 29 kiԭi olduԫuna göre, bu grup kaç
göre, sadece Almanca bilen kaç kiԭidir? kiԭiliktir?
20. Basketbol ve futbol sporlarԩndan en az birinin 24. 12 erkek, 18 kadԩnԩn bulunduԫu bir grupta 24 kiԭi
oynandԩԫԩ bir toplulukta basketbol oynayanlarԩn gözlüksüzdür. Bu grupta, gözlüklü veya kadԩn
% 60 ԩ futbol oynamԩyor. Futbol oynayanlarԩn olanlarԩn sayԩsԩ 22 olduԫuna göre, gözlüksüz
% 80 i basketbol oynamԩyor. Grupta yalnԩz futbol kadԩnlarԩn sayԩsԩ kaçtԩr?
oynayan 8 kiԭi olduԫuna göre yalnԩz basketbol
oynayan kaç kiԭi vardԩr?
ESEN YAYINLARI
25. Bir ԭantiyede sԩva, boya, elektrik ve su iԭlerin-

21. Bir sԩnԩfta Almanca bilenlerin sayԩsԩ, Ԩngilizce bi- den en az birini yapabilenler vardԩr. En az üç iԭi
lenlerin sayԩsԩnԩn üçte biridir. Bu sԩnԩfta Almanca yapanlar 16, en fazla dört iԭi yapabilen 20 kiԭi
bilmeyip, Ԩngilizce bilen 27 kiԭi, Ԩngilizce bilme- bulunduԫuna göre, en çok iki iԭ yapabilen kaç kiԭi
yip Almanca bilen 3 kiԭi vardԩr. Ԩngilizce veya vardԩr?
Almanca bilmeyenlerin sayԩsԩ her iki dili bilenlerin
sayԩsԩnԩn üçte biri ise bu sԩnԩfԩn mevcudu kaçtԩr?
26. Futbol veya basketbol oynayanlarԩn bulunduԫu

22. Erkek ve kԩz öԫrencilerin bulunduԫu 45 kiԭilik bir
30 kiԭilik bir sԩnԩfta 6 kiԭi hem futbol hem bas-
sԩnԩfta gözlüklü erkeklerin sayԩsԩ gözlüksüz kԩzla-
ketbol oynayabilmektedir. Futbol oynayanlarԩn
rԩn sayԩsԩnԩn 4 katԩdԩr. Sԩnԩfta 14 erkek gözlüksüz
sayԩsԩ basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩnԩn 2 katԩ
ve 6 kԩz gözlüklü olduԫuna göre, erkeklerin sayԩsԩ
olduԫuna göre, bu sԩnԩfta sadece basketbol oy-
nedir?
nayan kaç kiԭi vardԩr?
19. 20 20. 3 21. 42 22. 34 23. 33 24. 16 25. 4 26. 6
52
YAZILIYA HAZIRLIK
1. A ve B boԭ olmayan iki kümedir. 4. A ve B iki kümedir.

2.s(A) = 3.s(B) = 5.s(A E B) olduԫuna göre, s(A) = 12 – n, s(B) = 2n + 6 ve s(A E B) = 4
s(A – B) en az kaçtԩr? olduԫuna göre, s(A F B) en çok kaçtԩr?
2. A = {x: 2 x 5 } ve B = {x: 2 < x < 7 } olduԫuna 5. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin 4 elemanlԩ alt

göre (A E B)v kümesini bulunuz. kümelerinin kaç tanesinde 1 bulunur ama 2 bu-
ESEN YAYINLARI
lunmaz?
3. A ve B gibi iki kümeden A nԩn bir, B nin iki 6. A B ve s(A E B) = 8 olmak üzere, B kü-
elemanԩ A E B kümesinin elemanԩ deԫildir. mesinin alt küme sayԩsԩ, A kümesinin alt küme
sayԩsԩnԩn 4 katԩ ise s(A F B) en az kaçtԩr?
dԩԭԩnda A E B nin alt kümeleri sayԩsԩ 15 ol-
duԫuna göre, A F B kümesinin eleman sayԩsԩ
kaçtԩr?
53
Kümeler
7. Bir sԩnԩftaki öԫrencilerin % 40 ԩ kԩz öԫrencidir. 9. A = {x: x < 100, x D N } olmak üzere, A küme-
Kԩz öԫrencilerin % 90 ԩ, erkek öԫrencilerin % 80 sinin elemanlarԩndan kaç tanesi 3 veya 5 ile
i matematik dersinden baԭarԩlԩdԩr. tam bölünür?
Buna göre, bu sԩnԩfԩn matematik dersinden baԭa-
rԩsԩ yüzde kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. A = {x: x 210, x D N } kümesinde 3 ve 7 ye 10. Bir kümenin eleman sayԩsԩnԩ 2 artԩrdԩԫԩmԩzda

tam bölünemeyen kaç sayԩ vardԩr? öz alt küme sayԩsԩ 48 artmaktadԩr.
Bu kümenin en az 2 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ
kaçtԩr?
1. 9 2. {x : x 2 veya x > 5 } 3. 7 4. 22 5. 10
6. 12 7. 84 8. 200 9. 47 10. 11
54
TEST – 1
1. Aԭaԫԩdaki ifadelerden kaç tanesi bir küme belir- 5. Alt kümelerinin sayԩlarԩ toplamԩ 40 olan iki küme-
tir? nin elemanlarԩnԩn sayԩlarԩ toplamԩ kaçtԩr?
l. Asal sayԩlar
II. Türkiye’deki iller A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
III. Haftanԩn A ile baԭlayan günleri
IV. Güzel olan harfler
V. En güzel meyve
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6. A = {1,2, 3, 4, 5, 6 } ve B = {4, 6, 8, 10 } küme-

2. A = {a, b, c, d, e } kümesi için aԭaԫԩdaki önerme- lerinin kaç tane ortak alt kümesi vardԩr?
lerden kaç tanesi doԫrudur?
l. {a } D A A) 2 B) 4 C) 8 D) 16 E) 32
lI. Ø D A
lII. Ø A
lV. {Ø } A
ESEN YAYINLARI
V. {a, b } A
VI. {e } A
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
7. A ve B kümeleri için s(A) = 6 , s(A F B) = 9 ve

A B olduԫuna göre, A E B nin en fazla kaç alt
kümesi olabilir?
3. A = {1, {2 }, 3, {1, 2 }, 4, 5 } ise aԭaԫԩdakilerden
hangisi yanlԩԭtԩr? A) 4 B) 8 C) 16 D) 32 E) 64
A) s(A) = 6 B) {1, 4, 5 } A C) {1, 2 } D A

D) {2 } A E) {1, {2 } } A
4. A = {a, b, {a }, c, {a, c } }
olmak üzere aԭaԫԩdakilerden hangisi A kümesi-
nin hem elemanԩ hem de alt kümesidir? 8. 2 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ 28 olan bir kümenin en
çok 2 elemanlԩ kaç alt kümesi vardԩr?
A) a B) {a, c } C) {b }
D) {a, b } E) {c } A) 34 B) 35 C) 36 D) 37 E) 38
55
Kümeler
9. A E B kümesinin alt küme sayԩsԩ 2 ve A ile B 13. Boԭ olmayan n elemanlԩ bir A kümesinin, k tane
kümelerinin alt küme sayԩlarԩnԩn toplamԩ 24 ise, öz alt kümesi vardԩr. A kümesine 2 eleman daha
A F B kümesi kaç elemanlԩdԩr? katԩlԩrsa, kaç tane alt kümesi olur?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9 A) k + 3 B) 4k + 4 C) 4k
D) 2k + 4 E) k + 4
10. M = {a, b, c, d } , N = {a, b, c, d, e, f, g } kümeleri

veriliyor. M ve N den farklԩ olmasԩ koԭulu ile N nin 14. A = {x : x2 < 50 ve x asal sayԩ } kümesinin kaç alt
alt kümelerinden kaç tanesi M yi kapsar? kümesinde 3 ve 5 bulunur?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 14 A) 2 B) 4 C) 8 D) 12 E) 16
ESEN YAYINLARI
15. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin alt kümelerinin

11. A = {a, b, c } ve A F B = {a, b, c, d, e, f } dir.
kaç tanesinde 7 eleman olarak bulunur?
Bu koԭulu saԫlayan en çok kaç tane B kümesi
yazԩlabilir?
A) 32 B) 56 C) 64 D) 120 E) 128
A) 3 B) 4 C) 7 D) 8 E) 16
16. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin alt kümelerinin

12. Kuvvet kümesinin alt küme sayԩsԩ 16 olan bir kaç tanesinde 6 eleman olarak bulunup, 7 bulun-
kümenin alt küme sayԩsԩ kaçtԩr? maz?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16 A) 8 B) 16 C) 28 D) 32 E) 64
1. C 2. B 3. D 4. B 5. B 6. B 7. D 8. D 9. C 10. C 11. D 12. C 13. B 14. B 15. C 16. D
56
TEST – 2
1. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümesinin alt kümelerinin 5. A = { a, b, c, d, e, f } kümesinin alt kümelerinin

kaç tanesinde en az bir çift sayԩ bulunur? kaç tanesinde, a veya b den en çok birisi eleman
olarak bulunur?
A) 56 B) 64 C) 112 D) 116 E) 120
A) 64 B) 48 C) 32 D) 16 E) 8
6. A E B = A olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden han-

2. A B, s(A F B) = 25 , B kümesinin en çok bir gisi her zaman doԫrudur?
elemanlԩ alt küme sayԩsԩ 17 ise, A \ B kümesi kaç
elemanlԩdԩr?
A) A F B = A B) A = B C) A B
D) Av E B = A E) Bv F Av = B
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
ESEN YAYINLARI
7. A F B = (–2, 5] ve A F C = [1, 7) ise,

A F (B E C) neye eԭittir?
3. Öz alt küme sayԩsԩ 63 olan bir kümenin eleman
sayԩsԩ 1 azaltԩlԩrsa alt küme sayԩsԩ kaç azalԩr?
A) [1, 5] B) [–2, 1] C) [5, 7]
A) 32 B) 28 C) 16 D) 8 E) 4 D) (1, 5] E) [1, 5)
8. A = {x : –2 < x < 3 , x D R }
B = {x : –3 < x < 2 , x D R } ise A E B kümesi
4. 3 elemanlԩ alt kümeleri sayԩsԩ, 2 elemanlԩ alt
aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
kümeleri sayԩsԩna eԭit olan bir kümenin en az 3
elemanlԩ alt kümeleri sayԩsԩ kaçtԩr?
A) (–2, 2) B) [–1, 1] C) (–3, 3)
A) 5 B) 6 C) 15 D) 16 E) 26 D) {–1, 0, 1 } E) {–2, –1, 0, 1, 2 }
57
Kümeler
9. A E B , A \ B ve B \ A kümelerinin alt küme sa- 13. A = {1, 2, 3, 4 } ve A F B = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 }

yԩlarԩ sԩrasԩyla 1, 16 ve 8 ise s(A F B) kaçtԩr? ise kaç farklԩ B kümesi yazԩlabilir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10 A) 128 B) 64 C) 32 D) 16 E) 8
10. Bir kümenin 3 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ ile 4 ele- 14. A ve B kümeleri için [(A F B)v F (Av E B)]v kümesi
manlԩ alt küme sayԩsԩ birbirine eԭittir. Bu kümenin aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
2 elemanlԩ kaç tane alt kümesi vardԩr?
A) A B) B C) Av
A) 28 B) 21 C) 15 D) 14 E) 7
D) A F B E) A E B
ESEN YAYINLARI
15. (B E Av) F [B \ (Bv E A)] kümesinin eԭiti aԭaԫԩda-

11. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6 } ve B = {1, 3, 5, 7, 9 } oldu-
ԫuna göre A \ (A E B) kümesi kaç elemanlԩdԩr?
A) A B) B C) A E B
D) B E Av E) Bv
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
12. A = {a : l2a – 1l > 5 , a D Z } kümesi için 16. [(A \ Bv) \ A ]v E A kümesinin eԭiti aԭaԫԩdakiler-
den hangisidir?
s(Av) kaçtԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 A) A B) Av C) B D) Bv E) Ø
1. C 2. A 3. A 4. D 5. B 6. C 7. A 8. A 9. B 10. B 11. C 12. C 13. D 14. A 15. B 16. A
58
TEST – 3
1. A ve B kümeleri için, 5. A = {x : x < 50, x D N } kümesinin elemanlarԩndan

3 . s(A E B) = 2 . s(A \ B) = 4 . s(B \ A) ve kaç tanesi 5 ile bölünebilir?
s(A F B) = 52 ise s(A) kaçtԩr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
A) 20 B) 28 C) 30 D) 35 E) 40
6. E = [–3, 9] evrensel kümesinde A = (3, 7] ve
2. Boԭ kümeden farklԩ A, B ve C kümeleri için, B = (–1, 9) kümesi için Av E B kümesinin ele-
A B C ise (A E B) F (B E C) kümesi aԭa- manlarԩndan kaç tanesi tam sayԩdԩr?
ԫԩdakilerden hangisine eԭittir?

A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A) A B) B C) C
D) A F C E) A E C
ESEN YAYINLARI
7. [(A F B) \ A ] E B kümesi aԭaԫԩdakilerden hangi-

3. A ve B herhangi iki kümedir. sine eԭittir?
s(A) = 6 ve s(B) = 8 olmak üzere,
s(A F B) en az x ve en çok y ise x + y kaçtԩr?
A) A E B B) A F B C) A \ B
D) B \ A E) (A E B)v
A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24
4. A E B = {a, b, c, d } ve A E C = {b, c, d, f } ise, 8. [(Av \ B) F (Bv \ A)]v kümesi aԭaԫԩdakilerden han-

B E C kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir? gisine eԭittir?
A) {a, b, d } B) {a, b, d, f } C) {t, d, f } A) Ø B) A E B C) A
D) {t, b, c, k, d } E) {b, a, d, k } D) B E) A F B
59
Kümeler
9. A
13. M ve N aynԩ evrensel kümenin iki alt kümesi
olmak üzere, aԭaԫԩdaki ifadelerden hangisi yan-
lԩԭtԩr?
A) M N ise M F N = N
B C
B) M N ise Nv Mv
Ԭekildeki taralԩ bölge aԭaԫԩdakilerden hangisi ile
C) (M F N)v = Mv E Nv
ifade edilebilir?
D) (M \ N)v E M = M E N
A) A \ (B E C) B) A F (B E C) E) M \ N = (M E N)v E N
C) A E (B F C) D) B E (A F C)
E) C E (A F B)
14. A ve B boԭtan farklԩ iki kümedir.

s(A F B) + s(A E B) = 24 ve s(A) = 2 . s(B) ise
s(A) kaçtԩr?
10. A ve B iki kümedir. s(A) + s(B) = 22 ,
s(A E B) = 5 ise, s(A F B) kaçtԩr? A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 18
ESEN YAYINLARI
A) 15 B) 16 C) 17 D) 19 E) 20
15. K F L = {a, b, c, d } ve K F M = {a, c, e, f } ise

K F (L E M) kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
11. A = {x : x < 100, x D N } kümesinin elemanlarԩn-

dan kaç tanesi 4 veya 6 ile tam bölünür? A) Ø B) {a, b, c, d } C) {a, c, e, f }
D) {a, c } E) {e, f }
A) 32 B) 33 C) 34 D) 35 E) 36
16. A = { x : 0 < x < 100 , x = 2k , k D Z }
12. A = {x : x < 100, x D N } kümesinin elemanlarԩn- B = { x : 0 < x < 75 , x = 3k , k D Z }

dan kaç tanesi 3 ile bölünüp, 5 ile bölünemez? kümeleri için s(A E B) kaçtԩr?
A) 25 B) 26 C) 27 D) 28 E) 29 A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
1. E 2. B 3. C 4. D 5. C 6. B 7. D 8. E 9. C 10. C 11. B 12. C 13. E 14. D 15. D 16. B
60
TEST – 4
1. A = {x : x < 100, x D N } kümesinin elemanlarԩn- 5. A = {1, 4, 9 } ve B = {x : x2 D A } ise

dan kaç tanesi 2 veya 3 ile bölünemez? s(A F B) kaçtԩr?
A) 33 B) 66 C) 67 D) 82 E) 83
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
2. Aynԩ evrensel kümede A, B, C kümeleri veriliyor. 6. A = (–3, 4] ve B = (–1, 4) ise Bv \ Av kümesi

s(A) + s(Bv) = 12 , s(Av) + s(B) = 30 ve aԭaԫԩdakilerden hangsidir?
s(Cv) = 15 ise, C nin 2 den az elemanlԩ alt küme
sayԩsԩ nedir? A) (–3, –1] B) (–1, 4) C) (–3, –1] F {4 }
D) (–3, 4) E) {4 }
A) 7 B) 11 C) 15 D) 21 E) 22
ESEN YAYINLARI
7. Bir sԩnԩfta 8 kiԭi gözlüklü ve 12 kiԭi esmerdir.

Sԩnԩfta 16 kiԭi gözlüklü veya esmer olduԫuna
3. A B , A E C = Ø , s(A) = 5 , s(B) = 9 ve göre, gözlüklü ve esmer kaç kiԭi vardԩr?
s(C) = 8 ise s(C \ B) en az kaç olabilir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
8.
E
B
A C
4.
A
B
C
Yukarԩdaki ԭemaya göre, taralԩ bölgeye karԭԩlԩk

Ԭekildeki taralԩ bölgeyi aԭaԫԩdakilerden hangisi gelen küme aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
ifade eder?
A) (A F C) \ B B) (B \ A) \ Cv
A) (A F B) E C B) (A F C) E B
C) (A F C)v \ B D) B \ (A F C)
C) (A F B) E Cv D) (A E B) E C
E) (A E B)v F (A E C)v
E) A E (B F C)
61
Kümeler
9. 25 kiԭilik bir sԩnԩf Türkçe ve Ԩngilizce dillerinden 13. 32 kiԭilik bir sԩnԩfta Ԩngilizce bilenlerin sayԩsԩ 20,
en çok ikisini bilenlerden oluԭmaktadԩr. Sadece Almanca bilmeyenlerin sayԩsԩ 18, en çok bir dil
Türkçe bilen 10 kiԭi ve Türkçe bilmeyen 8 kiԭi bilenlerin sayԩsԩ 24 olduԫuna göre, bu sԩnԩfta
olduԫuna göre, her iki dili bilen kaç kiԭi vardԩr? Ԩngilizce ve Almanca bilmeyen kaç kiԭi vardԩr?
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 A) 6 B) 8 C) 12 D) 24 E) 26
14. Bir sԩnԩfta gözlüksüz kԩz sayԩsԩ, gözlüklü erkek

10. 30 kiԭilik bir sԩnԩfta futbol oynayanlarԩn sayԩsԩ 12, sayԩsԩnԩn 2 katԩndan 2 fazla ve gözlüksüz erkek
basketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ 10, futbol ve bas- sayԩsԩ, gözlüklü kԩz sayԩsԩnԩn 4 katԩndan 1 eksik-
ketbol oynayanlarԩn sayԩsԩ 4 kiԭidir. Buna göre, tir. Gözlüklü erkek sayԩsԩ 5 ve gözlüksüz öԫrenci
sԩnԩfta futbol veya basketbol oynamayanlarԩn sayԩsԩ, gözlüklü öԫrenci sayԩsԩnԩn 3 katԩ ise, sԩnԩf-
sayԩsԩ kaçtԩr? ta kaç kiԭi vardԩr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12 A) 30 B) 32 C) 34 D) 36 E) 38
ESEN YAYINLARI
15. Bir grupta Ԩngilizce ile Almancadan sadece birini

bilen 8, en az birini bilen 12, en çok birini bilen
18 kiԭi olduԫuna göre, hiçbirini bilmeyenler her
11. Bir sԩnԩftaki öԫrencilerin % 60 ԩnԩn bisikleti, % 72
ikisini de bilenlerden kaç fazladԩr?
sinin bilgisayarԩ vardԩr. Öԫrencilerin en az yüzde
kaçԩnda hem bisiklet hem de bilgisayar vardԩr?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
A) 12 B) 28 C) 32 D) 40 E) 60
16. Türkçe, Ԩngilizce ve Almanca dillerinin en az bi-

rini bilenlerin oluԭturduԫu bir toplulukta, Türkçe,
Ԩngilizce ve Almanca dillerinin en az birini bilen
12. Bir sԩnԩftaki öԫrencilerin % 60 ԩnԩn bisikleti, % 72 24 kiԭi, sadece ikisini bilen 9 kiԭi ve her üçünü
sinin bilgisayarԩ vardԩr. Öԫrencilerin en çok yüzde de bilen 4 kiԭi olduԫuna göre, bu dillerin sadece
kaçԩnda hem bisiklet hem de bilgisayar vardԩr? ikisini bilmeyen kaç kiԭi vardԩr?
A) 12 B) 28 C) 32 D) 40 E) 60 A) 8 B) 9 C) 11 D) 13 E) 15
1. A 2. A 3. C 4. E 5. D 6. C 7. A 8. D 9. A 10. E 11. C 12. E 13. D 14. D 15. C 16. E
62
1. 1987 – ÖYS 5. 1989 – ÖSS

A = {1, 2, 3 }, A F B = {1, 2, 3, 4, 5 } ve Bir sԩnԩftaki öԫrencilerden 35 i Ԩngilizce, 33 ü
A \ B = {1, 2 } olduԫuna göre, B kümesi aԭaԫԩda- Almanca kursuna gidiyor. Bunlardan 15 i her
kilerden hangisidir? iki kursada gittiԫine göre, bu sԩnԩfta bu kurslara
katԩlan öԫrencilerin tümü kaç kiԭidir?
A) {5 } B) {4, 5 } C) {3, 4, 5 }
D) {3, 4 } E) {1, 3, 5 } A) 50 B) 53 C) 68 D) 78 E) 83
6. 1989 – ÖYS
En az birer elemanԩ bulunan A ve B kümeleri
2. 1988 – ÖSS için, (A \ B) F B = A eԭitliԫi gerçekleniyorsa, bu
A ve B birer küme olmak üzere A \ B kümesinin kümeler için aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
eleman sayԩsԩ 4, B \ A kümesinin eleman sayԩsԩ

A) B A B) A B C) A E B = Ø
5, A kümesinin eleman sayԩsԩ 6 dԩr. Buna göre,
D) A F B = B E) (A F B)v = Bv
A F B kümesinin eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 7 B) 9 C) 11 D) 13 E) 15
ESEN YAYINLARI
7. 1990 – ÖYS
s(A \ B) = 9 , s(B \ A) = 7 ve A E B nin alt küme
sayԩsԩ 64 olduԫuna göre, s(A F B) kaçtԩr?
3. 1988 – ÖYS
A) 16 B) 22 C) 24 D) 26 E) 28
Futbol, voleybol ve basketbol oynayanlardan olu-
ԭan bir sporcu kafilesinde, üç oyunuda oynayan-
lar 5, futbol ve voleybol oynayanlar 9, voleybol
ve basketbol oynayanlar 8, futbol ve basketbol 8. 1991 – ÖYS
oynayanlar 6 kiԭidir. Futbol oynayanlar 23, voley- A = {Sԩnԩftaki gözlüklü öԫrenciler }
bol oynayanlar 21, basketbol oynayanlar 15 kiԭi B = {Sԩnԩftaki sarԩԭԩn öԫrenciler }
olduԫuna göre, kafilede kaç sporcu vardԩr?
C = {Sԩnԩftaki erkek öԫrenciler }
A) 64 B) 59 C) 53 D) 41 E) 39 D = {Sԩnԩftaki kԩz öԫrenciler } olduԫuna göre,
C E A – (B F D) kümesi aԭaԫԩdakilerden hangi-
sidir?
A) {Sԩnԩftaki sarԩԭԩn olmayan, gözlüklü erkek

4. 1988 – ÖYS öԫrenciler }
B) {Sԩnԩftaki gözlüklü olmayan, sarԩԭԩn erkek
A ve B kümeleri için , A B , B A ,
öԫrenciler }
s(A F B) = 8 , s(A E B) = 2 olduԫuna göre, C) {Sԩnԩftaki gözlüklü olmayan, sarԩԭԩn kԩz öԫ-
A kümesinde en çok kaç eleman olabilir? renciler }
D) {Sԩnԩftaki gözlüklü erkek öԫrenciler }
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4 E) {Sԩnԩftaki sarԩԭԩn kԩz öԫrenciler }
63
Kümeler
9. 1991 – ÖYS 13. 1994 – ÖYS

M ve N kümeleri, E evrensel küme olmak üzere,
M = {a, b, {1, 2 }, ¨ } s(E) = 9 , s(A E B) = 3 , s(A F B) = 6 ve
N = {a, 1, 2, {¨ } } olduԫuna göre, M \ N fark kü- s(B) = 4 olduԫuna göre, A kümesinin tümleyeni
mesinin 2 elemanlԩ alt kümelerinin sayԩsԩ kaçtԩr? olan Av kümesinin eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
10. 1992 – ÖSS 14. 1994 – ÖYS
A = { x l 11 x 1200 , x = 4n , n D N } A = {a, c, d }
B = { y l 8 < y < 900 , y = 6k , k D N } B = {a, b, c, d, e, f, g } olduԫuna göre, B nin alt

olduԫuna göre, (A E B) nin eleman sayԩsԩ kaçtԩr? kümelerinin kaç tanesi, A kümesini kapsar?
A) 64 B) 66 C) 68 D) 70 E) 74
A) 16 B) 32 C) 48 D) 96 E) 112
ESEN YAYINLARI
11. 1993 – ÖSS 15. 1996 – ÖYS

A = {a, b, c, d, e } kümesinin, 3 elemanlԩ alt küme- A = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinin alt kümelerinin kaç
lerinin kaç tanesinde a elemanԩ bulunur? tanesinde 5 elemanԩ bulunur?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 24 B) 22 C) 20 D) 16 E) 8
16. 1997 – ÖYS

12. 1993 – ÖYS
18 kiԭilik bir sԩnԩfta öԫrenciler Ԩngilizce, Fransԩzca
A ve B herhangi iki küme ve A F B , A \ B ,
dillerinden en az birini bilmektedir. Ԩngilizce bilen-
B \ A kümelerinin alt küme sayԩlarԩ sԩrasԩyla 512,
lerin sayԩsԩ Fransԩzca bilenlerin üç katԩdԩr. Buna
32 ve 4 olduԫuna göre, A E B kümesinin eleman
göre sadece Fransԩzca bilenlerin sayԩsԩ aԭaԫԩda-
sayԩsԩ kaçtԩr?
kilerden hangisi olabilir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
64
Kümeler
17. 1998 – ÖSS 21. 2002 – ÖSS

A ve B kümeleri E evrensel kümesinin alt kü- Bir sԩnԩftaki erkeklerin sayԩsԩnԩn kԩzlarԩn sayԩsԩna
meleri olmak üzere, s(E) =12, s(A \ B) = 4 ve 3
oranԩ dir. Erkeklerin % 20 si futbol oynadԩԫԩna
s(Av E Bv) = 3 olduԫuna göre, B kümesinin ele- 7
man sayԩsԩ kaçtԩr? göre, futbol oynamayan erkeklerin sayԩsԩ tüm
sԩnԩfԩn yüzde kaçԩdԩr?
A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A) 16 B) 18 C) 20 D) 22 E) 24
18. 1999 – ÖSS

Boԭ kümeden farklԩ A ve B kümeleri için
22. 2002 – ÖSS
3.s(A \ B) = 4.s(A E B) = 5.s(B \ A)
A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 } kümesinin 4 elemanlԩ
olduԫuna göre, A F B kümesinin eleman sayԩsԩ alt kümelerinin kaç tanesinde 2 bulunur; ama 4
en az kaçtԩr? bulunmaz?
A) 12 B) 27 C) 35 D) 47 E) 60
A) 10 B) 15 C) 20 D) 50 E) 70
ESEN YAYINLARI
19. 2000 – ÖSS

Bir sԩnԩfta Almanca veya Fransԩzca dillerinden en 23. 2003 – ÖSS
az birini bilen 40 öԫrenci vardԩr. Almanca bilen- Kesiԭimleri boԭ küme olmayan M ve N kümeleri
lerin sayԩsԩ; Fransԩzca bilenlerin sayԩsԩnԩn 2 katԩ, için,
her iki dilide bilenlerin sayԩsԩnԩn ise 4 katԩdԩr. s(N) = 4.s(M)
Buna göre, sԩnԩfta Almanca bilenlerin sayԩsԩ kaç- s(N \ M) = 5.s(M \ N)
tԩr? olduԫuna göre, N kümesi en az kaç elemanlԩdԩr?
A) 18 B) 20 C) 24 D) 30 E) 32
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
20. 2001 – ÖSS

Pozitif tam sayԩlardan oluԭan 24. 2008 – ÖSS
A = {x l x < 100, x = 2n, n D Z } + K = {–2, –1, 0, 1, 2, 3 }
B = {x l x < 151, x = 3n, n D Z+ } kümesinin üç elemanlԩ alt kümelerinden kaç ta-

nesinin elemanlarԩ çarpԩmԩ bir negatif tam sayԩya
kümeleri veriliyor. Buna göre, A F B kümesinin
eԭittir?
eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 49 B) 65 C) 74 D) 83 E) 99 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
65
Kümeler
25. 2009 – ÖSS 29. 2012 – YGS

Herhangi A ve B kümeleri için (A F B) – (A E B) –3
A=; , 5E
2
fark kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭittir?
16
A) A E (A – B) B) A F (A – B) B=; 3, E
3
C) (A – B) F (B – A) D) (A – B) E (B – A)
kapalԩ aralԩklarԩ için (A F B) E Z kümesinin ele-
E) (A F B) – (A – B) man sayԩsԩ kaçtԩr? (Z, tam sayԩlar kümesidir.)
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
26. 2010 – YGS

A = {a, b, e}
B = {a, b, c, d} 30. 2012 – LYS
olduԫuna göre, (A E B) K (A F B) koԭulunu Bir öԫrenci, doԫru olduԫunu düԭündüԫü aԭaԫԩ-

saԫlayan kaç tane K kümesi vardԩr? daki iddiayԩ ispatlarken bir hata yapmԩԭtԩr.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 8 E) 9 Ԩddia: A, B, C herhangi kümeler olmak üzere,

A \ ( B E C ) ( A \ B ) E ( A \ C ) dir.
Öԫrencinin ispatԩ:
ESEN YAYINLARI
A \ ( B E C ) kümesinin her elemanԩnԩn
27. 2011 – YGS ( A \ B ) E ( A \ C ) kümesinde olduԫunu gösterir-

sem ispat biter.
n bir pozitif tam sayԩ olmak üzere, n yi kalan-
sԩz bölen pozitif tam sayԩlarԩn kümesi S(n) ile Ԭimdi, x D A \ ( B E C ) alalԩm.
gösteriliyor. Buna göre, S(60) E S(72) kesiԭim I. Buradan x D A ve x ( B E C ) olur.
kümesinin eleman sayԩsԩ kaçtԩr?
II. Buradan x D A ve ( x B ve x C ) olur.
A) 8 B) 9 C) 6 D) 5 E) 4
III. Buradan ( x D A ve x B ) ve
( x D A ve x C ) olur.
IV. Buradan x D A \ B ve x D A \ C olur.
V. Buradan x D [ ( A \ B ) E ( A \ C ) olur.
28. 2011 – LYS
Bu öԫrenci, numaralandԩrԩlmԩԭ adԩmlarԩn hangi-
A = {n D Z+ | n 100; n, 3’e tam bölünür.}
sinde hata yapmԩԭtԩr?
B = {n D Z+ | n 100; n, 5’e tam bölünür.}
A) I B) II C) III D) IV E) V
kümeleri veriliyor.
Buna göre, A \ B fark kümesinin eleman sayԩsԩ
kaçtԩr?
A) 33 B) 32 C) 30 D) 28 E) 27
1. C 2. C 3. D 4. B 5. B 6. A 7. B 8. A 9. B 10. E 11. C 12. E 13. E 14. A 15. D 16. C 17. C

18. D 19. E 20. D 21. E 22. C 23. B 24. A 25. C 26. D 27. C 28. E 29 D 30. B
66
BAԪINTI, FONKSԨYON ve ԨԬLEM
BAԪINTI
Kartezyen Çarpԩm
1. Kazanԩm : Sԩralԩ ikiliyi ve sԩralԩ ikililerin eԭitliԫini açԩklar.
2. Kazanԩm : Ԩki kümenin kartezyen çarpԩmԩnԩ örneklerle açԩklar, kartezyen çarpԩmԩn özelliklerini belir-
tir.
Baԫԩntԩ
1. Kazanԩm : Baԫԩntԩ kavramԩnԩ açԩklar, ԭema ile gösterir ve baԫԩntԩnԩn grafiԫini çizer.
2. Kazanԩm : Baԫԩntԩnԩn tersini açԩklar, verilen bir baԫԩntԩnԩn tersini bulur ve grafiԫini çizer.
3. Kazanԩm : Baԫԩntԩnԩn yansԩma, simetri, ters simetri ve geçiԭme özelliklerini örneklerle açԩklar.
KARTEZYEN ÇARPIMI ve BAԪINTI
Sԩralԩ Ԩkili
Milli futbol takԩmԩmԩzԩn 2005 ile 2010 yԩllarԩ arasԩnda

aldԩԫԩ galibiyet sayԩlarԩnԩ bu yԩllarla iliԭkilendirip ikililer
elde etmeye çalԩԭalԩm.
Ԩkililerin birinci bileԭenleri yԩlԩ, ikinci bileԭenleri o yԩla ait
galibiyet sayԩsԩnԩ göstersin.
Bu durumda,
(2005, 6) , (2006, 8) , (2007, 5)
(2008, 5) , (2009, 4) , (2010, 4) olur.
a ve b elemanlarԩnԩn (a, b) biçiminde yazԩlmasԩyla elde edilen elemana sԩralԩ ikili veya kԩsaca ikili denir.
(a, b) sԩralԩ ikilisinde a ya birinci bileԭen, b ye ikinci bileԭen denir. Sԩralԩ ikilide bileԭenlerin sԩrasԩ önemlidir.
Yani, (a, b) (b, a) dԩr.
(a, b) = (c, d) a = c ve b = d
ÖRNEK 1
(a + 2, b – 1) = (–3, 2) ise a + b kaçtԩr?

Çözüm
a + 2 = –3 a = –5 ve b – 1 = 2 b = 3 olacaԫԩndan a + b = –5 + 3 = –2 bulunur.
ÖRNEK 2
(3n, 25) = (27, 5m–1) ise m . n kaçtԩr?

Çözüm
3n = 27 3n = 33 n = 3 ve 25 = 5m–1 52 = 5m–1 2 = m – 1 3 = m
olacaԫԩndan m . n = 3.3 = 9 bulunur.
KARTEZYEN ÇARPIM
A ve B boԭ olmayan herhangi iki küme olmak üzere, A x B = {(x, y) : x D A ve y D B } kümesine A ile B nin
kartezyen çarpԩmԩ denir. Kartezyen çarpԩmԩnԩn özellikleri aԭaԫԩda gösterilmiԭtir.
® A x A = A2 ®AxBBxA ® (A x B) x C = A x (B x C) ® s(A x B) = s(A) . s(B)
® A x (B E C) = (A x B) E (A x C) ® A x (B F C) = (A x B) F (A x C)
ÖRNEK 3
A = {1, 2 } ve B = {a, b } ise A x B ve B x A kümelerini yazԩnԩz.

Çözüm
A x B = {(1, a), (1, b), (2, a), (2, b) } , B x A = {(a, 1), (a, 2), (b, 1), (b, 2) }
68
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 4 ÖRNEK 5
A = { x : –2 < x < 3, x D Z } s[(A x B) E (A x C)] = 12 ve s(B E C) = 3 ise s(A)
B = { x : –1 x 1, x D Z } ise s(A x B) kaçtԩr? kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
A = {–1, 0, 1, 2 } ve B = {–1, 0, 1 } olup s[(A x B) E (A x C)] = 12 s[A x (B E C)] = 12
s(A) = 4 ve s(B) = 3 tür. O halde, s(A) . s(B E C) = 12
s(A) . 3 = 12
s(A x B) = s(A).s(B)
s(A) = 4 tür.
= 4.3 = 12 olur.
Analitik Düzlem ve Kartezyen Çarpԩmԩn Grafiԫi
Baԭlangԩç noktalarԩnda birbirini dik kesen yatay sayԩ doԫrusu (x ekseni) ile düԭey sayԩ doԫrusunun
(y ekseninin) oluԭturduԫu sisteme dik koordinat sistemi denir.
x ve y eksenlerinin belirtmiԭ olduԫu düzleme ise analitik düzlem denir.
y ordinatlar y
ekseni
II. bölge I. bölge
x<0 x>0
A(a, b) y>0 y>0
b
x
0
x III. bölge IV. bölge

0 a x<0 x>0
apsisler
ekseni y<0 y<0
ÖRNEK 6 ÖRNEK 7
A = {1, 2 } ve B = {1, 2, 3 } ise A x B kümesini yazԩp A = [1, 4) ve B = {1, 2 } ise A x B ve B x A küme-

analitik düzlemde gösteriniz. lerinin grafiklerini çiziniz.
Çözüm Çözüm
A x B = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (2, 3) } B A
B 4
3 AxB 2
2 1 1
1
0 1 4 A 0 1 2 B
A
1 2 AxB BxA
69
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 8 Çözüm
B
A = (–1, 3] ve B = [1, 4] ise A x B ve B x A küme- 3
lerinin grafiklerini çiziniz.

Çözüm 1
–2 0 2 A
B A
4 A x B = {(x, y) : –2 x 2, 1 y 3, x, y D R }
3
A x B kümesinin grafiԫi, yukarԩda taralԩ olarak
gösterilen bölge olup boyutlarԩ 4 ve 2 birim olan
1 dikdörtgendir.
–1 0 3 A 0 1 4 B Dolayԩsԩyla alanԩ 4.2 = 8 birimkaredir.
–1
AxB BxA ÖRNEK 11
A = {1, 2, 3 } olmak üzere A x A kümesinin eleman-

larԩnԩ dԩԭarԩda bԩrakmayan en küçük çaplԩ dairenin
çapԩ kaç birimdir?
ÖRNEK 9 Çözüm
A
D C
ESEN YAYINLARI
B 3
3
2
1
A B
A
–2 4 0 1 2 3
A
–1
Yukarԩdaki grafikten de görüldüԫü gibi A x A
Ԭekilde verilen A x B kümesinin grafiԫine göre, nԩn elemanlarԩnԩ dԩԭarԩda bԩrakmayan en küçük
daire, [AC] çaplԩ dairedir.
A \ B kümesi nedir?
|AC|2 = |AB|2 + |BC|2 |AC|2 = 22 + 22
Çözüm
|AC|2 = 8
A = (–2, 4] –2 –1 0 1 2 3 4
|AC| = 2v2 birimdir.
B = (–1, 3] –1 0 1 2 3
René Descartes (1596 - 1650)

olduԫundan A \ B = (–2, –1] F (3, 4] tür.
Fransԩz matematikçi ve filozoftur.
Batԩ düԭüncesinin son yüz-
ÖRNEK 10 yԩllardaki en önemli düԭü-
nürlerinden biridir. Cebirin
A = {x : –2 x 2, x D R }
geometriye uygulanmasԩ
B = {x : 1 x 3, x D R } üzerine çalԩԭmԩԭtԩr. Kartez-
olmak üzere, A x B kümesine analitik düzlemde kar- yen koordinat kavramԩnԩ
ԭԩlԩk gelen bölgenin alanԩ kaç birimkaredir? ortaya koymuԭtur.
70
Baԫԩntԩ
BAԪINTI
A = {Türkiye, Almanya } ve B = {Ankara, Berlin } kümelerinin arasԩndaki eԭleԭmeleri yaparsak
(Türkiye, Ankara) , (Türkiye, Berlin) , (Almanya, Ankara) , (Almanya, Berlin)
ikililerini elde ederiz. Bu eԭlemelerde birinci bileԭenler ülke adԩnԩ, ikinci bileԭenler baԭkent adlarԩnԩ göstermek-
tedir. Bu ikililerin oluԭturduԫu kümenin;
A x B = {(a, b) a D A , b D B } kartezyen çarpԩm kümesi olduԫunu biliyoruz.
Bu eԭlemelerden ülkeler ve baԭkentleri baԫԩntԩsԩnԩ ` ile gösterirsek
` = {( Türkiye, Ankara) , (Almanya, Berlin) } olur.
` baԫԩntԩsԩnԩn A x B kümesinin bir alt kümesi olduԫu açԩktԩr.
B B
Berlin Berlin `
Ankara Ankara
A A
Türkiye Almanya Türkiye Almanya
A x B nin grafi¤i ` n›n grafi¤i
A ve B boԭ olmayan iki küme olsun. A x B kümesinin her bir ` (beta) alt kümesine A dan B ye bir ikili baԫԩntԩ
veya kԩsaca bir baԫԩntԩ denir. ` = {(x, y) : (x, y) D A x B }
(x, y) D ` ise y ` x ile gösterilir ve “y, ` baԫԩntԩsԩ ile x e baԫlԩdԩr” denir.
` A x A ise ` , A da bir baԫԩntԩdԩr denir.
Baԫԩntԩ Sayԩsԩ
A ve B boԭ olmayan iki küme olsun. s(A) = a ve s(B) = b ise s(A x B) = a . b olduԫunu biliyoruz.
a . b elemanlԩ bir kümenin 2a.b tane alt kümesi olacaԫԩndan A dan B ye tanԩmlanabilecek baԫԩntԩlarԩn sayԩsԩ
2a.b dir.
71
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 12 ÖRNEK 14
A = {1, 2, 3, 4 } ve B = {3, 4, 5 } olmak üzere, aԭaԫԩda- A = {1, 2, 3 } ve B = {a, b } olmak üzere A dan B ye
tanԩmlԩ;
kilerden hangileri A dan B ye bir baԫԩntԩdԩr?
a) Kaç baԫԩntԩ vardԩr?
`1 = {(1, 3), (4, 5) }
b) 4 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ vardԩr?
`2 = {(1, 1), (2, 3), (3, 4) }
c) En az 3 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ vardԩr?
`3 = {(3, 4), (4, 5), (5, 1) }
d) En çok 2 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ vardԩr?
`4 = {(3, 3), (4, 4), (3, 4), (1, 5) } Çözüm
a) s(A) = 3 ve s(B) = 2 ise s(A x B) = 3 . 2
`5 = Ø
= 6 dԩr.
Çözüm
A dan B ye tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ,
`1, `4 ve `5 kümeleri, A x B nin birer alt kümesi
26 = 64 tür.
olduklarԩndan A dan B ye birer baԫԩntԩdԩr.
b) A x B nin 4 elemanlԩ alt küme sayԩsԩ olup,
(1, 1) A x B ve (5, 1) A x B olduԫundan
6
`2 ve `3 , A dan B ye birer baԫԩntԩ deԫildir. c m= 6!
= 15 tir.
4 (6 – 4) !.4!
6 6 6 6
c) d n + c m + d n + d n = 20 + 15 + 6 + 1 = 42
3 4 5 6
ESEN YAYINLARI
6 6 6
d n + c m + c m = 1 + 6 + 15 = 22 dir.
ÖRNEK 13
d)
0 1 2
A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde tanԩmlԩ
` = {(x, y) : x + y 4 } baԫԩntԩsԩnԩ liste biçiminde yazԩp,
ԭema ve grafikle gösteriniz.
Çözüm
ÖRNEK 15
` = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (3, 1) }
Reel sayԩlarda tanԩmlԩ ` = { (x, y) : y < x ve x 3 }
A ` A A
baԫԩntԩsԩnԩn grafiԫini çiziniz.
•1 •1 1
• Çözüm
•2 •2 2 y x=3
• y=x
•3 •3 4•
•4 •4 •
3
Ba¤›nt›n›n Áemas› Ba¤›nt›n›n Áemas› 0

x
3
A
4
`
3
2 Yukarԩdaki grafikte de görüldüԫü gibi y = x doԫru-

1 sunun alt tarafԩ ile x = 3 doԫrusunun sol tarafԩnԩn
A kesiԭimi olan taralԩ bölge verilen ` baԫԩntԩsԩnԩn
0 1 2 3 4
Ba¤›nt›n›n grafi¤i grafiԫidir.
72
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 16 ÖRNEK 18
y
A = {a, b, c } kümesinde tanԩmlԩ baԫԩntԩlardan kaç
tanesinde (a, b) elemanԩ bulunur?
`
1
Çözüm
s(A x A) = s(A) . s(A) = 3 . 3 = 9 x
0 1 2
Bu 9 elemandan birisi de (a, b) dir.

A x A = {(a, a), (a, b), ......., (c, c) }
Yukarԩda verilen ` baԫԩntԩsԩnԩn tersi olan `–1 baԫԩntԩ-
A da tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ 29 dur.
sԩnԩn grafiԫini çiziniz.
(A x A) \ {(a, b) } kümesinde tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ Çözüm
28 ise geriye kalan 29 – 28 = 512 – 256 = 256 y
tane baԫԩntԩda (a, b) elemanԩ bulunur. `–1 y=x
1 `
Bir Baԫԩntԩnԩn Tersi (Ters Baԫԩntԩ)
x
A ve B boԭ olmayan iki küme ve ` A dan B ye tanԩmlԩ 0 1 2
bir baԫԩntԩ olsun. `–1 = {(y, x) : (x, y) D ` }
baԫԩntԩsԩna ` nԩn tersi denir.
` baԫԩntԩsԩnԩn grafiԫi ile `–1 baԫԩntԩsԩnԩn grafiԫi
ESEN YAYINLARI
–1
ÀxB` B x A dԩr. y = x doԫrusuna göre simetriktir.
` ile `–1 baԫԩntԩlarԩnԩn grafikleri y = x doԫrusuna
göre simetriktir.
ÖRNEK 19
ÖRNEK 17
Reel sayԩlarda tanԩmlanan
A = {2, 4, 6 } kümesinde ` = {(x, y) : x – 2y = 6 }
` = {(x, y) : x > y } baԫԩntԩsԩna göre, ` E `–1 kümesi nedir?
baԫԩntԩsԩ tanԩmlanԩyor. ` ve `–1 baԫԩntԩlarԩnԩ liste yön- Çözüm
temi ile yazԩp grafiklerini çiziniz. ` = {(x, y) : x – 2y = 6 } ise
Çözüm `–1 = {(x, y) : y – 2x = 6 } olur.
` = {(4, 2), (6, 2), (6, 4) } ve
x – 2y = 6
`–1 = {(2, 4), (2, 6), (4, 6 } dir.
2 / y – 2x = 6
A
+
±±±±±±
`–1 y=x x – 4x = 6 + 12 –3x = 18
6
x = –6
4
x – 2y = 6 – 6 – 2y = 6
`
2 y = –6
O halde, ` E `–1 = { (– 6 , – 6 ) } dir.
A
0 2 4 6
73
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 20 Çözüm
` `2 ve `4 baԫԩntԩlarԩ yansԩyandԩr.
Ԭekilde verilen ` baԫԩn- a
•
Çünkü (1, 1), (2, 2), (3, 3) elemanlarԩ `2 ve `4
tԩsԩnԩ liste biçiminde ya-
zԩnԩz ve `–1 baԫԩntԩsԩnԩ •c te vardԩr. `1 ve `3 te bu elemanlardan bazԩlarԩ
bulunuz. b• olmadԩԫԩndan yansԩyan deԫillerdir.
Çözüm
` = {(a, a), (a, b), (a, c), (b, a), (b, c) } olup Simetri Özeliԫi
`, A da tanԩmlԩ bir baԫԩntԩ olsun. (x, y) D ` için
`–1 = {(a, a), (b, a), (c, a), (a, b), (c, b) } dir.
(y, x) D ` ise ` baԫԩntԩsԩna simetriktir denir.
Simetrik bir baԫԩntԩda, elemanlar koordinat düzle-
minde gösterilirse köԭegene (y = x doԫrusuna) göre
BAԪINTININ ÖZELԨKLERԨ
simetriԫi vardԩr. Ayrԩca köԭegen üzerinde de eleman
Yansԩma Özeliԫi
bulunabilir. Yani ` baԫԩntԩsԩ simetrik ise ` = `–1 dir.
`, A da tanԩmlԩ bir baԫԩntԩ olsun. x D A için
(x, x) D ` ise ` baԫԩntԩsԩ yansԩyandԩr denir. s(A) = n ise A kümesindeki simetrik baԫԩntԩ
n2 + n
sayԩsԩ 2 2 dir.
s(A) = n ise A kümesindeki yansԩyan baԫԩntԩ
2
sayԩsԩ 2n –n dir.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 23
ÖRNEK 21 A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlar-
A = {0, 1, 2 } kümesinde tanԩmlԩ ` = {(x, y) : x y } dan hangileri simetriktir?

baԫԩntԩsԩnԩn yansԩma özeliԫi var mԩdԩr? `1 = {(1, 1), (2, 2), (1, 2), (2, 1) }
Çözüm
` baԫԩntԩsԩ liste biçiminde yazԩlԩrsa, `2 = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1) }
` = {(0, 0), (0, 1), (0, 2), (1, 1), (1, 2), (2, 2) } `3 = {(1, 1), (2, 2), (3, 3) }
bulunur. (0, 0) D `, (1, 1) D ` ve (2, 2) D `
`4 = {(2, 1), (1, 2), (3, 2), (2, 3), (3, 1) }
olduԫundan ` yansԩyandԩr.
Çözüm
`1 simetriktir. Çünkü, (1, 2) D ` iken

ÖRNEK 22
(2, 1) D ` dԩr.
A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlar-
`2 simetrik deԫildir. Çünkü, (1, 3) D ` iken
dan hangileri yansԩyandԩr?
(3, 1) ` dԩr.
`1 = { } `3 simetriktir. Çünkü, ikililerin bileԭenleri yer de-
`2 = {(1, 1), (2, 2), (3, 3) } ԫiԭtirildiԫinde aynԩ ikililer bulunur.
`3 = {(1, 1), (2, 2), (3, 1), (3, 2) } `4 simetrik deԫildir. Çünkü, (3, 1) D ` iken
`4 = {(1, 1), (1, 2), (2, 2), (3, 3) } (1, 3) ` dԩr.
74
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 24 Geçiԭme Özeliԫi
Sayma sayԩlarԩ kümesinde tanԩmlanmԩԭ `, A kümesinde tanԩmlԩ bir baԫԩntԩ olsun.

(x, y) D ` ve (y, z) D ` için (x, z) D `
` = { (x, y) : 2 böler (x + y) }
ise ` geçiԭkendir denir.
baԫԩntԩsԩ simetrik midir? Neden?
Çözüm
` baԫԩntԩsԩ simetriktir. Çünkü, 2 sayԩsԩ x + y yi
bölerse, y + x i de böler. ÖRNEK 27
Örneԫin; (2, 4) D ` ise (4, 2) D ` dԩr.

A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ
` = {(1, 2), (1, 3), (2, 2), (3, 2) }

Ters Simetri Özeliԫi
baԫԩntԩsԩ geçiԭken midir?
`, A kümesinde tanԩmlԩ bir baԫԩntԩ olsun. x y iken
(x, y) D ` için (y, x) ` ise ` baԫԩntԩsԩna ters Çözüm
simetriktir denir. (1, 3) D ` (3, 2) D ` (1, 2) D ` dԩr.

Ters simetrik bir baԫԩntԩda, köԭegen üzerindeki nokta-
Tüm ikililer için gerekli özelik yukarԩdaki gibi saԫ-
lar hariç, köԭegene göre simetrik noktalar bulunamaz.
landԩԫԩndan verilen baԫԩntԩ geçiԭkendir.
Simetri ve ters simetri özeliklerinin ikisini de saԫlayan
baԫԩntԩlar olabileceԫi gibi her iki özeliԫi de saԫlama-
yan baԫԩntԩlar da olabilir.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 28
ÖRNEK 25 s(A) = 3 olmak üzere A kümesinde tanԩmlԩ baԫԩntԩ-
A = {2, 4, 6 } kümesinde tanԩmlanmԩԭ lardan;
` = { (x, y) : x y } a) Kaç tanesi yansԩyandԩr?

baԫԩntԩsԩ ters simetrik midir?
b) Kaç tanesi yansԩyan deԫildir?
Çözüm
c) Kaç tanesi simetriktir?
` = {(2, 2), (4, 2), (4, 4), (6, 2), (6, 4), (6, 6) } olup
Çözüm
x y iken (x, y) veya (y, x) çiftlerinden sadece biri
` baԫԩntԩsԩnԩn elemanԩdԩr. Yani, ` baԫԩntԩsԩ ters a) s(A) = n ise A daki yansԩyan baԫԩntԩ sayԩsԩ
2
simetriktir. 2n –n dir. O halde,
2
23 –3 = 29–3 = 26 = 64 tür.
ÖRNEK 26 b) s(A x A) = 3 . 3 = 9 olup A da tanԩmlԩ baԫԩntԩ
A = {a, b, c } kümesinde tanԩmlanmԩԭ sayԩsԩ 29 = 512 dir.
` = {(a, a), (a, b), (b, a), (a, c) }
Bu baԫԩntԩlardan 64 tanesi yansԩyan ise geriye
baԫԩntԩsԩnԩn simetri ve ters simetri özeliklerini ince-
kalan 512 – 64 = 448 tanesi yansԩyan deԫildir.
leyiniz.
Çözüm n2 + n
c) Simetrik baԫԩntԩ sayԩsԩ 2 2 olduԫundan,
(a, c) D ` iken (c, a) ` olduԫundan ` baԫԩntԩsԩ
simetrik deԫildir. 32 + 3
yanԩt 2 2 = 26 = 64 tür.
(a, b) D ` ve (b, a) D ` olduԫundan ` baԫԩntԩsԩ
ters simetrik de deԫildir.
75
Baԫԩntԩ
ÖRNEK 29 ÖRNEK 32
A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde tanԩmlԩ bir baԫԩntԩnԩn yan- A = { 1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ
sԩyan olmasԩ fakat simetrik ve ters simetrik olmamasԩ ` = { (1, x), (2, 2), (3, 3), (2, 3), (3, y) } baԫԩntԩsԩ yan-
için eleman sayԩsԩ en az kaç olmalԩdԩr? sԩyan ve simetrik olduԫuna göre, x + y kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
Yansԩyan olmasԩ için (1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4) ` baԫԩntԩsԩnԩn yansԩyan olmasԩ için (1, 1), (2, 2),
elemanlarԩ olmalԩdԩr. Simetrik ve ters simetrik (3, 3) elemanlarԩ olmalԩdԩr.
olmamasԩ için (1, 2), (2, 1), (2, 3) gibi en az üç O halde, (1, x) = (1, 1) x = 1 dir.
eleman daha eklenmelidir. Yani, ` baԫԩntԩsԩnԩn simetrik olmasԩ için (2, 3) D ` ise
(3, 2) D ` olmalԩdԩr.
{(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (1, 2), (2, 1), (2, 3) }
O halde, (3, y) = (3, 2) y = 2 dir.
gibi en az 7 elemanlԩ olmak zorundadԩr.
Buna göre, x + y = 1 + 2 = 3 bulunur.
ÖRNEK 33
ÖRNEK 30 ` = {(x, y) : x2 + x = y2 + y, (x, y) D Z x Z } denklik

baԫԩntԩsԩna göre, 1 in denklik sԩnԩfԩ nedir?
A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde tanԩmlԩ
Çözüm
ESEN YAYINLARI
` = {(1, 1), (1, 3), (3, 1) } baԫԩntԩsԩna hangi eleman

eklenirse baԫԩntԩ geçiԭken olur? 1 in denklik sԩnԩfԩ;
–
Çözüm 1 = { x : (1, x) D ` ve x D Z } dir.
(3, 1) D ` (1, 3) D ` iken (3, 3) ` olduԫundan (1, x) D ` x2 + x = y2 + y

` baԫԩntԩsԩ geçiԭken deԫildir. O halde, ` baԫԩntԩ- 12 + 1 = x2 + x
sԩna (3, 3) elemanԩ eklenirse geçiԭken bir baԫԩntԩ
2 = x2 + x
elde edilmiԭ olur.
x = –2 x = 1 olur.
–
Buna göre, 1 = { 1, –2 } dir.
ÖRNEK 31
A = { 1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ bir baԫԩntԩnԩn yan- ÖRNEK 34
sԩyan ve simetrik olmasԩ fakat ters simetrik olmamasԩ

A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ
için eleman sayԩsԩ en az kaç olmalԩdԩr?
` = {(1, 1), (2, 2), (3, 3), (1, 3), (3, 1) } denklik baԫԩn-
Çözüm
tԩsԩna göre, 3 ün denklik sԩnԩfԩ nedir?
Yansԩyan olmasԩ için (1, 1), (2, 2), (3, 3) ele-
Çözüm
manlarԩ olmalԩdԩr. Simetri özelliԫinin bozulmadan
3 ün denklik sԩnԩfԩ;
ters simetri özelliԫinin bozulmasԩ için (1, 2), (2, 1)
–
gibi en az iki eleman daha eklenmelidir. O halde, 3 = { x : (3, x) D ` ve x D A } dԩr.
{ (1, 1), (2, 2), (3, 3), (1, 2), (2, 1) } gibi en az 5 Buna göre, (3, 3) D ` ve (3, 1) D `
elemanlԩ olmak zorundadԩr. –
olduԫundan, 3 = {3, 1 } dir.
76
ALIŞTIRMALAR
1. (x3, 2x + y) = (8, 9) ise x.y kaçtԩr? 7. Aԭaԫԩda grafiԫi verilen A x B kümesi için A F B
ve A E B kümelerini bulunuz.
B B
2. A x B = {(1, 1), (1, 2), (2, 1), (2, 2), (3, 1), (3, 2) } 3 4
ise A kümesi nedir? 2

2
1 2 3 A 1 3 A
3. A = {0, 1, 2, 3, 4 } , B = {0, 2, 4, 6, 8 }
C = {2, 3, 4, 5, 6 } olduԫuna göre, 8. Aԭaԫԩdaki ifadelerde noktalԩ yerleri uygun ԭekilde
s[(A x B) E (A x C)] kaçtԩr? doldurunuz.
A(x,y) noktasԩ için;
x sayԩsԩna A noktasԩnԩn .......................... denir.
y sayԩsԩna A noktasԩnԩn .......................... denir.
4. Aԭaԫԩdaki eԭitliklerden doԫru olanlar için boԭ

kutuya “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz. 9. A(–3, x – 1) noktasԩ analitik düzlemin II. bölgesin-
ESEN YAYINLARI
de ise x tam sayԩsԩ en az kaçtԩr?

AxB=BxA
s( A x B) = s(B x A)
A x ( B F C) = (A x B) F ( A x C)
A x ( B E C) = (A x B) E ( A x C) 10. A ( a – 6, 1 – a) noktasԩ analitik düzlemin III. böl-

gesinde ise a nԩn alabileceԫi tam sayԩ deԫerleri-
A x ( B x C) = (A x B) x C nin toplamԩ kaçtԩr?
A B ve C D ise ( A x C) (B x D)
5. A = {1, 2, 3 }, B = {2, 3, 4, 5 } olmak üzere A x B 11. s(A E B) = 4 , s(B) = 6 , s(A x B) = 42 ise s(AFB)
kümesinin birbirine en uzak iki elamanԩ arasԩnda- kaçtԩr?
ki uzaklԩk kaç birimdir?
12. A = [1, 3) ve B = {1, 3 } ise A x B kümesinin

6. s(A x A) = 64 ise s(A) kaçtԩr? grafiԫini çiziniz.
1. 10 2. {1, 2, 3 } 3. 15 4. Y, D, D, D, D, D 5. c13 6. 8 9. 2 10. 14 11. 9
77
Baԫԩntԩ
13. A = [–1, 2] ve B = (–3, 2) ise B x A kümesinin 19. A = {a, b } kümesinde tanԩmlԩ baԫԩntԩlardan;
grafiԫini çiziniz. a) Kaç tanesi yansԩyandԩr?
b) Kaç tanesi yansԩyan deԫildir?
c) Kaç tanesi simetriktir?
14. A = {0, 1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlanan
` = {(x, y) : x > y } baԫԩntԩsԩnԩ liste biçiminde yazԩp
ԭemasԩnԩ çiziniz.
20. A = {a, b, c, d, e } olmak üzere A dan A ya ta-
nԩmlԩ baԫԩntԩlardan kaç tanesinde (a, a) ve (b, c)
eleman olarak bulunur?
15. A = { 1, 3, 5 } ve B = {0, 2, 4, 6 } ise
` = { (x, y) : x – y = 1, (x, y) D B x A }
baԫԩntԩsԩnԩ liste biçiminde yazԩp grafiԫini çiziniz.
21. A = {a, b, c, d, e } olmak üzere A dan A ya 8 ele-

manlԩ kaç tane yansԩyan baԫԩntԩ tanԩmlanabilir?
16. A = {–2, 0, 2, 4 } ve B = {1, 2, 3, 4 } olmak üzere
` = {(x, y) : xy = 4 ve x D A ve y D B } baԫԩntԩsԩ
veriliyor. ` baԫԩntԩsԩnԩ liste biçiminde yazԩp ԭema-
sԩnԩ ve grafiԫini çiziniz.
ESEN YAYINLARI
22. A = {a, b, c, d } olmak üzere A dan A ya tanԩmlԩ

6 elemanlԩ baԫԩntԩlardan kaç tanesinde (a, b) ve
(c, d) bulunur ama (a, c) bulunmaz?
17. A = {1, 2, 4 } kümesinde tanԩmlanan
` = { (x, y) : x.y = 4 } baԫԩntԩsԩnԩ liste biçiminde
yazԩp, sonra da tersini alԩnԩz.
23. A = {1, 2, 3, 4, 5 } olmak üzere A da tanԩmlԩ

` baԫԩntԩsԩ yansԩyan fakat simetrik deԫildir. Buna
18. A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki ba-
göre, ` baԫԩntԩsԩ en az ve en çok kaç eleman-
ԫԩntԩlarԩn, yansԩma, simetri, ters simetri ve geçiԭ-
lԩ olabilir?
ken özeliklerinden hangilerinin olduԫunu araԭtԩrԩ-
nԩz.
`1 = {(1, 1) }
`2 = {(2, 3) }
`3 = {(1, 1), (2, 2), (3, 4) } 24. A = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde,
`4 = {1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4) } ` = { (1, 1), (2, 2), (3, 3), (1, 3), (2, 3) } baԫԩntԩsԩ
`5 = {(1,1), (2, 2), (3,3), (4, 4) (1, 2) } tanԩmlanԩyor. ` nԩn yansԩyan ve simetrik olmasԩ
`6 = {(1, 3), (3, 3), (3, 1) } için bu baԫԩntԩya hangi ikililerin ilave edilmesi ye-
terlidir?
`7 = {(1, 1), (2, 2) (3, 3), (4, 4), (2, 3) (3, 2), (3, 4)}
20 13
19. a. 4 , b. 12 , c. 8 20. 223 21. d n 22. d n 23. 6 ve 24 24. (4, 4), (5, 5), (3, 1), (3, 2)
3 4
78
YAZILIYA HAZIRLIK
1. ` = {(x, y) : 3y + 4ax = xy , x , y D R } 4. A = {1, 2, 3, 4, 5 }

–1
olduԫuna göre, (3, –2) D ` için a kaçtԩr? B = {2, 3, 4, 6 }
C = {1, 2, 3, 6 } olduԫuna göre,
(A x B) E (A x C) kümesinin eleman sayԩsԩ kaç-
tԩr?
2. A = {x: –2 x 5, x D R } olduԫuna göre, 5. s(A) = 3, s(B) = 4, s(C) = 5 olmak üzere,
A x A kümesinin koordinat düzleminde oluԭtur- (A x B) F (A x C) kümesinin eleman sayԩsԩ en

2 az kaç olabilir?
duԫu düzlemsel bölgenin alanԩ kaç br dir?
ESEN YAYINLARI
3. (2a + b, 7) = (2, a – b + 3) olduԫuna göre a.b 6. B E C olmak üzere,

kaçtԩr? s[(A x C) E (A x B)] = 15 ise s(A) en çok kaçtԩr?
79
Baԫԩntԩ
7. y 9. A = {a, b, c, d } ve B = {1, 2 } olmak üzere,
1 A dan B ye tanԩmlԩ;
a. Kaç tane baԫԩntԩ vardԩr?
x
–2 3
b. 3 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ vardԩr?
c. En çok 2 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ vardԩr?
–3
Ԭekilde verilen A x B kümesinin grafiԫine göre

A E B kümesi nedir?
ESEN YAYINLARI
8. A = {1, 2, 3, 4, 5 } olmak üzere, A dan A ya 10. A = {1, 2, 3 } olmak üzere, A da tanԩmlԩ en çok
tanԩmlԩ 4 elemanlԩ baԫԩntԩlardan kaç tanesinde 4 elemanlԩ kaç tane yansԩyan baԫԩntԩ vardԩr?
(1, 2) ve (2, 3) bulunur ama (3, 4) bulunmaz?
15
1. 2. 49 3. – 4 4. 15 5. 15
8
6. 15 7. [–2, 1] 8. 231 9. a. 28 b. 56 c. 37 10. 7
80
TEST – 1
1. (x – 3, y + 1) = (4, 3) ise x + y kaçtԩr? 5. A = { x : 1 x 3, x D R } ise A x A kümesinin

elemanlarԩnԩ dԩԭarԩda bԩrakmayan en küçük çaplԩ
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 dairenin yarԩçapԩ kaç br dir?
A) 1 B) 2 C) 2v2
D) v2 E) 3v2
1
2. (2x+1, ) = (16, 6) ise x . y kaçtԩr?
y
1 1 1 1
A) B) C) D) E) 1
6 4 3 2
6. Aԭaԫԩdakilerden hangisi A x A kümesinin ele-

man sayԩsԩ olabilir?
A) 6 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20
3. A = {–1, 1 } ve B = {–2, 2 } ise A x B kümesinin
grafiԫi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) B B) B
2 2
ESEN YAYINLARI
–1 1 A –1 1 A
–2 –2 7.
B
3
C) B D) B
2 2
A
–2 2
–1 1 A –1 1 A
–1
–2 –2
Ԭekilde verilen A x B kümesinin grafiԫine göre,

E) B
2 A E B kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) (–2, –1) B) (–1, 2) C) (–2, 2)

–1 1 A
D) (–1, 3) E) (2, 3)
–2
8. K, L, M birbirinden farklԩ ve boԭ kümeden farklԩ

kümeler olmak üzere,
4. s(A – B) = 3 ve s(A F B) = 4 ise s(A x B) en
s[ (K x L) F (K x M)] = 24 ise s(K) en çok kaç
az kaçtԩr?
olabilir?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 12 E) 24
A) 24 B) 12 C) 8 D) 6 E) 4
81
Baԫԩntԩ
9. A = {1, 2, 3 } olmak üzere, A x A kümesinde 13. s(A) = 2 ve A dan B ye tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ 256
orijine en uzak elemanԩn orijine olan uzaklԩԫԩ kaç ise s(B) kaçtԩr?
br dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) v2 B) v3 C) 2v2 D) 2v3 E) 3v2
10. A = {a, b, c } ve B = {c, d } olmak üzere, 14. ` = { (x, y) : x – 2y = 6 , (x, y) D R2 }

aԭaԫԩdakilerden hangisi A dan B ye bir baԫԩntԩ
baԫԩntԩsԩnԩn tersi `–1 ise ` E `–1 kümesi aԭaԫԩ-
deԫildir?
A) ` = {(a, c),(c, c) }
A) {(2, –2) } B) {(–4, 4) } C) {(–6, –6) }
B) ` = {(b, c), (c, d), (a, d) } D) {(6, –6) } E) {(12, 12) }
C) ` = {(c, c), (c, a), (a, d) }
D) ` = { }
E) ` = {(a, c), (b, c), (c, c) }
ESEN YAYINLARI
15. A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde tanԩmlԩ 4 elemanlԩ ba-

ԫԩntԩlarԩn kaç tanesinde (3, 4) ve (4, 4) elemanlarԩ
11. s(A) = 2 ve s(B) = 3 ise A dan B ye tanԩmlԩ
vardԩr?
2 elemanlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 78 B) 91 C) 105 D) 120 E) 144

A) 15 B) 12 C) 10 D) 9 E) 6
12. ` = { (x, y) : 2x – 3y = 6 , (x, y) D R x R }

16. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
ise aԭaԫԩdakilerden hangisi ` baԫԩntԩsԩnԩn ele-
` = { (x, y) : 6x + 4ay = 0 } baԫԩntԩsԩnԩn yansԩyan
manԩ deԫildir?
olmasԩ için a kaç olmalԩdԩr?
A) (0, –2) B) (3, 0) C) (6, 2) 3 2 1 2 3

A) – B) – C) D) E)
D) (–3, –4) E) (3, 4) 2 3 4 3 2
1. C 2. D 3. B 4. A 5. D 6. D 7. E 8. B 9. E 10. C 11. A 12. E 13. D 14. C 15. B 16. A
82
TEST – 2
1. A = {1, 2, 3 }, B = {a, b } ve C = {a, b, c, d } 5. A, B ve C birbirinden ve boԭ kümeden farklԩ kü-

olmak üzere (A x B) E (A x C) kümesi kaç ele- melerdir.
manlԩdԩr? s[(A x B) F (A x C)] = 24 olduԫuna göre, s(A) en
çok kaçtԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9
A) 24 B) 18 C) 12 D) 8 E) 4
2.
y
1 6. A = {x | –2 x < 1, x D Z }
x
–1 0 2 B = {x | |x – 1| 1, x D Z }
olduԫuna göre, s(A x B) kaçtԩr?
Yukarԩdaki grafik A x B kümesine ait olduԫuna
göre A E B kümesini gösteren aralԩk aԭaԫԩdaki- A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
lerden hangisidir?
ESEN YAYINLARI
A) [1, 2] B) (1, 2] C) (1, 2)

D) [1, 2) E) [0, 2)
3. A x B = {(a, 1), (a, 2), (b , 1), (b, 2), (1, 2), (1, 1)}
olmak üzere aԭaԫԩdakilerden kaç tanesi doԫru-
dur? 7. s(A) = 6, s(A E B) = 3 ve
I. s(A) = 3 s[(B x B) F (B x A)] = 40 ise s(B – A) kaçtԩr?
II. s(B) = 2
III. s(A F B) = 4 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
IV. s(A E B) = 2
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
4. s(A – B) = 3 ve s(A F B) = 7 ise s(A x B) en 8. A dan A ya tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ 16 ise s(A)
çok kaçtԩr? kaçtԩr?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 21 E) 28 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
83
Baԫԩntԩ
9. A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ 13. A = {a, b, c, d } kümesinde tanԩmlԩ

` = {(1, 1), (2, 2), (3, 3) } baԫԩntԩsԩnda yansԩma, ` = {(a, a), (a, d), (d, c), (c, c), (c, d), (c, b) }
simetri, geçiԭme ve ters simetri özelliklerinden baԫԩntԩsԩndan aԭaԫԩdaki elemanlarԩn hangisi
kaç tanesi vardԩr? çԩkarԩlԩrsa baԫԩntԩ ters simetrik olur?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A) (a, a) B) (a, d) C) (c, c)

D) (c, d) E) (c, b)
10. ` = {(x, y) | x – y, 3 ile bölünür. x, y D Z }

baԫԩntԩsԩnda yansԩma, simetri, geçiԭme ve ters
simetri özelliklerinden kaç tanesi vardԩr?
14. A = {1, 2, 3, 4 } ve B = {a, b } olmak üzere
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A dan B ye tanԩmlԩ 2 elemanlԩ kaç baԫԩntԩ var-
dԩr?
A) 24 B) 25 C) 26 D) 27 E) 28
ESEN YAYINLARI
11. A = {1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ

` = {(1, 1), (1, 2), (2, 1) } baԫԩntԩsԩna aԭaԫԩdaki
ikililerden hangisi eklenirse ` geçiԭken bir ba-
ԫԩntԩ olur?
A) (3, 3) B) (2, 3) C) (2, 2)

D) (1, 3) E) (3, 1) 15. A = {1, 2, 3} olmak üzere A dan B ye tanԩmlԩ
baԫԩntԩ sayԩsԩ 84 ise s(B) kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
12. A = {x | –1 x < 5 , x D Z } kümesinde tanԩmlԩ

` = {(x, y) | y = 2x – 1} baԫԩntԩsԩ için `–1 baԫԩntԩsԩ
A) {(–1, –3), (0, –1), (1, 1), (2, 3), (3, 8) }

B) {(–1, 0), (1, 1), (3, 2) } 16. s(A) = 3 olmak üzere A da tanԩmlԩ 5 elemanlԩ kaç
C) {(–3, –1), (–1, 0), (1, 1), (3, 2), (8, 3) } tane yansԩyan baԫԩntԩ vardԩr?
D) {(–3, –1), (–1, 0), (1, 1) }
E) {(2, 3), (3, 8) } A) 9 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18
1.C 2.B 3.D 4.E 5.C 6.C 7.B 8.A 9.E 10.D 11.C 12.B 13.D 14.E 15.C 16.C
84
1. 1988 – ÖYS
A = {–2, –1, 0 } , B = {1, 2, 3 } kümelerinin,
A x B (kartezyen çarpԩm) kümesinin noktalarԩnԩ
dԩԭarԩda bԩrakmayan, en küçük çemberinin yarԩ-
çapԩ kaç birimdir?
1
A) B) v3 C) v2 D) 2 E) 1
3
2. 1998 – ÖSS
Pozitif reel (gerçel) sayԩlar kümesi üzerinde her
3a + b
a, b için `(a, b) = baԫԩntԩsԩ tanԩmlanmԩԭtԩr.
b
Buna göre, `(2, 3) = `(4, m) eԭitliԫinde m sayԩsԩ

kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
3. 2005 – ÖSS
A = { a, b, c, d }
B = { b, c, d, e, f, g, k, l }
C = { c, d, e, r }
olduԫuna göre, kartezyen çarpԩmlarԩn kesiԭimi
olan (A x B) E (A x C) kümesinin eleman sayԩsԩ
kaçtԩr?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18
85
Baԫԩntԩ
ESEN YAYINLARI
1.C 2.B 3.B
86
FONKSԨYON
Fonksiyon
1. Kazanԩm : Fonksiyon kavramԩnԩ açԩklar, ԭema ile göstererek fonksiyonun tanԩm, deԫer ve görüntü
kümelerini belirtir ve fonksiyonlarԩn eԭitliԫini ifade eder.
2. Kazanԩm : Fonksiyon çeԭitlerini açԩklar.
Fonksiyonlarda Ԩԭlemler
1. Kazanԩm : Fonksiyonlarda bileԭke iԭlemini örneklerle açԩklar.
2. Kazanԩm : Birebir ve örten fonksiyonun bileԭke iԭlemine göre tersini bulur, grafiԫi verilen fonksiyo-
nun tersinin grafiԫini çizer.
3. Kazanԩm : Grafiԫi verilen bir fonksiyonun tanԩm kümesindeki bazԩ elemanlarԩn görüntüsünü ve gö-
rüntü kümesindeki bazԩ elemanlarԩn ters görüntülerini belirler, belirli aralԩklardaki deԫiԭi-
mini yorumlar.
4. Kazanԩm : Gerçek sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ, f ve g fonksiyonlarԩndan elde edilen

f
f + g, f – g, f.g ve fonksiyonlarԩnԩ bulur.
g
FONKSԨYONLAR
FONKSԨYON
A = { Ali, Barԩԭ, Cem, Didem }

B = { Pazartesi, salԩ, çarԭamba, perԭembe, cuma, cumartesi, pazar }
olmak üzere, A kümesindeki elemanlar aynԩ sԩnԩfta bulunan 4 arkadaԭԩn isimlerini ve B kümesindeki elemanlar
da haftanԩn günlerini göstermektedir.
`
A A B ye tanԩmlanan ` baԫԩntԩsԩ;
A B
W Ali ve Barԩԭ pazartesi günü doԫmuԭtur. P.tesi
Ali
W Cem salԩ günü doԫmuԭtur. Sal›
Bar›Á Çar.
W Didem çarԭamba günü doԫmuԭtur. Cem Per.
Cuma
biçiminde ise grafiԫi yandaki gibidir. Didem C.tesi
Pazar
Bu baԫԩntԩda A kümesinde açԩkta eleman kalmamԩԭtԩr ve A kümesindeki her elemanԩn yalnԩz bir görüntüsü
vardԩr.
Bu koԭullar saԫlandԩԫԩ için ` baԫԩntԩsԩ A A B ye bir fonksiyondur. Buna göre;
A ve B boԭ olmayan iki küme olsun. A nԩn her elemanԩnԩ B nin bir ve yalnԩz bir elemanԩna eԭleyen
f baԫԩntԩsԩna A dan B ye bir fonksiyon denir.
f
f : A ±±A B veya A ±±A B
biçiminde gösterilir. Burada, A kümesine fonksiyonun tanԩm kümesi, B kümesine de deԫer kümesi denir.
f(A) = { f (x) : x D A } kümesine f fonksiyonunun görüntü kümesi denir ve f(A) B dir.
f
A B
f(A) görüntü
kümesi
Tan›m Kümesi De¤er Kümesi
f : A A B baԫԩntԩsԩnԩn fonksiyon olabilmesi için:

I. Tanԩm kümesinde açԩkta eleman kalmamalԩ.
II. Tanԩm kümesindeki her elemanԩn yalnԩz bir görüntüsü olmalԩdԩr.
88
Fonksiyon
ETKԨNLԨK
Yandaki fonksiyon makinesine giren her sayԩ karesinin 2

Girdi Çԩktԩ
bir fazlasԩ olarak çԩkmaktadԩr.
1 2
Giren sayԩlarԩ genellikle x, çԩkan sayԩlarԩ y, fonksiyonu
f(x) = x2 + 1 2 5
da f ile göstereceԫiz.
Bu fonksiyon makinesi için yandaki tabloda bazԩ girdi 3 10
ve çԩktԩ deԫerleri verilmiԭtir. Ԩnceleyiniz. 4 17

5
ÖRNEK 1 Çözüm
a ve d seçeneklerinde verilen baԫԩntԩlar birer
Girdi
Girdi Çԩktԩ fonksiyondur.
1 4 b seçeneԫindeki baԫԩntԩ fonksiyon deԫildir.
f(x) = ? 2 7 Çünkü; tanԩm kümesinde açԩkta eleman vardԩr.
3 10 c seçeneԫindeki baԫԩntԩ fonksiyon deԫildir.
4 13 Çünkü; bir elemanԩn birden çok görüntüsü vardԩr.
Ç×kt×
Yukarԩdaki fonksiyon makinesi ve bu makineye giren

bazԩ sayԩlarla bu sayԩlarԩn çԩktԩlarԩ tabloda gösteril-
ÖRNEK 3
miԭtir. Buna göre, f(x) in kuralԩnԩ bulunuz.
A = {x, y, z } ve B = {1, 2, 3 } kümeleri için aԭaԫԩdaki
Çözüm
baԫԩntԩlardan hangileri A dan B ye bir fonksiyondur?
Makineye giren sayԩlar 3 katlarԩnԩn 1 fazlasԩ ola-
a) f1 = {(x, 1), (y, 2), (z, 3) }
rak çԩktԩԫԩ için f(x) in kuralԩ 3x + 1 dir.
ESEN YAYINLARI
b) f2 = {(x, 1), (y, 1), (z, 1) }

Yani f(x) = 3x + 1 olur.
c) f3 = {(x, 2), (z, 3) }
d) f4 = {(x, 3), (y, 2), (z, 1), (x, 1) }
ÖRNEK 2 e) f5 = {(1, x), (2, y), (3, z) }
Aԭaԫԩda Venn ԭemasԩ ile verilen A dan B ye tanԩmlԩ f) f6 = {(x, 1), (y, 2), (3, z) }
olan baԫԩntԩlardan hangileri fonksiyondur? Çözüm

f1 ve f2 baԫԩntԩlarԩ A dan B ye birer fonksiyondur.
a) A B b) A B
Diԫerleri ise A dan B ye birer fonksiyon deԫildir.
a 1 a 1
2
b 3
b 2
c 4 c 3
5
ÖRNEK 4
f = {(a, 2), (b, 1), (c, 3), (d, 5)}

baԫԩntԩsԩ bir fonksiyon ise tanԩm ve görüntü kümele-
c) A B d) A B
rini bulunuz.
a 1 1
a
2 Çözüm
b b 2
3
c 4 c 3 Tanԩm kümesi = {a, b, c, d}
Görüntü kümesi = {1, 2, 3, 5}
89
Fonksiyon
ÖRNEK 5 ÖRNEK 8
f : A A B , f(x) = x + 2 , A = {–2, –1, 0, 1} ise f(A) f : [–2, 3] A R , f(x) = 2x + 3 ise f([–2, 3]) görüntü
görüntü kümesini bulunuz ve f kümesini sԩralԩ ikililer kümesi nedir?
biçiminde yazԩnԩz. Çözüm
Çözüm –2 x 3 –4 2x 6
x = –2 f(–2) = –2 + 2 = 0 –4 + 3 2x + 3 6 + 3
x = –1 f(–1) = –1 + 2 = 1 –1 f(x) 9
x = 0 f(0) = 0 + 2 = 2 Bu durumda, f([–2, 3]) = [–1, 9] dur.
x = 1 f(1) = 1 + 2 = 3
f(A) = {0, 1, 2, 3}
f = {(–2, 0), (–1, 1), (0, 2), (1, 3)} ÖRNEK 9
Aԭaԫԩda grafiԫi verilen fonksiyonlarԩn tanԩm ve görün-
ÖRNEK 6
tü kümelerini bulunuz.
f : A A B , f(x) = 2x , f(A) = {–2, 0, 2, 4} ise A kü- a) y b) y
mesini bulunuz. 1
Çözüm –2
x x
ESEN YAYINLARI
0 0 2
f(x) = 2x ve f(A) = {–2, 0, 2, 4} ise, –1
2x = –2 , 2x = 0 , 2x = 2 , 2x = 4
x = –1 x=0 x=1 x=2

c) y d) y
Bu durumda, A = {–1, 0, 1, 2} dir. 2
1
–2 –1 x
x
0 1 2 –2 –1 0 1 2
–1
ÖRNEK 7 –2
x+1 , x > 2
f : R A R , f(x) = ) Çözüm
2x – 1 , x 2
a) Tanԩm kümesi = R
fonksiyonu için f(1), f(2) ve f(3) deԫerlerini bulunuz.
Görüntü kümesi = [0, ')
Çözüm
1 < 2 olduԫundan x = 1 deԫeri f(x) = 2x – 1 de

b) Tanԩm kümesi = [–2, 2]
yerine yazԩlԩr. Bu durumda, f(1) = 2 . 1 – 1 = 1 dir.
Görüntü kümesi = [–1, 1]
2 = 2 olduԫundan x = 2 deԫeri f(x) = 2x – 1 de
yerine yazԩlԩr. Bu durumda,
c) Tanԩm kümesi = [–2, 2)
f(2) = 2 . 2 – 1 = 3 dir. Görüntü kümesi = [–2, 1)
3 > 2 olduԫundan x = 3 deԫeri f(x) = x + 1 de

yerine yazԩlԩr. Bu durumda, d) Tanԩm kümesi = [–2, 2)
f(3) = 3 + 1 = 4 bulunur. Görüntü kümesi = [0, 2)
90
Fonksiyon
ÖRNEK 10 ÖRNEK 11
Aԭaԫԩda grafiԫi verilen ve R A R ye tanԩmlԩ olan ba- y
ԫԩntԩlardan hangileri fonksiyondur? 4
a) y b) y
2
x
–4 0 2 4 8
x x
Yukarԩdaki verilen f(x) grafiԫine göre;
a) f(–4) b) f(0) c) f(2)

c) y d) y
4
d) f(4) e) f(8)
3
x x
1 3
Çözüm
Fonksiyonun grafiԫi (–4, 0), (0, 2), (2, 4), (4, 0),
(8, 0) noktalarԩndan geçtiԫinden,
Çözüm
f(–4) = 0 , f(0) = 2 , f(2) = 4 , f(4) = 0 , f(8) = 0
Grafiԫi verilmiԭ bir baԫԩntԩnԩn fonksiyon olup ol-
madԩԫԩnԩ anlamak için, y eksenine paralel doԫru- olarak bulunur.
ESEN YAYINLARI
lar çizilir. Bu doԫrular fonksiyonun belirttiԫi eԫriyi

en az bir ve en çok bir noktada kesiyorsa verilen
baԫԩntԩ fonksiyondur.
ÖRNEK 12
Bu kurala göre a ve b seçeneklerindeki baԫԩntԩlar
R A R ye birer fonksiyondur. Fakat c ve d seçe- y
neklerindeki baԫԩntԩlar fonksiyon deԫildir.

1
y y 3
x
2
–1
y = f(2x + 1)
x x
Yukarԩda verilen y = f(2x + 1) grafiԫine göre,
f(1) + f(5) – f(7) kaçtԩr?
Çözüm
y y Fonksiyonun grafiԫi (0, 1), (2, 0) ve (3, –1) nok-
4
3 talarԩndan geçtiԫinden,
x x f(2.0 + 1) = 1 f(1) = 1
1 3
f(2.2 + 1) = 0 f(5) = 0
f(2.3 + 1) = –1 f(7) = –1 olup,
birden fazla x D (1, 3) için
f(1) + f(5) – f(7) = 1 + 0 – (–1)
noktada kesiyor. görüntü yok.
= 2 bulunur.
91
Fonksiyon
FONKSԨYONLARDA DÖRT ԨԬLEM ÖRNEK 14
f: A A R ve g: B A R verilsin. (A E B Ø) f : R A R, f(x) = x + 2
® f + g : A E B A R, (f + g)(x) = f(x) + g(x) g : R A R, g(x) = x2 + 1 ise aԭaԫԩdakileri bulunuz.

a) (f + g)(x) b) (3f – 2g)(x) c) (f.g)(x)
® f – g : A E B A R, (f – g)(x) = f(x) – g(x) Çözüm
a) (f + g)(x) = f(x) + g(x)

® f.g : A E B A R, (f.g)(x) = f(x).g(x)
= x + 2 + x2 + 1
f f f (x) = x2 + x + 3
® : A + B " R, d n (x) = , ( g(x) 0 )
g g g (x)
b) (3f – 2g)(x) = 3f(x) – 2g(x)
= 3.(x + 2) – 2.(x2 + 1)
® c D R olmak üzere,
= 3x + 6 – 2x2 – 2
c.f : A A R, (c.f)(x) = c.f(x)
= –2x2 + 3x + 4
c) (f . g)(x) = f(x).g(x) = (x + 2).(x2 + 1)

= x3 + x + 2x2 + 2
ÖRNEK 13
= x3 + 2x2 + x + 2
f = {(1, 2), (2, 4), (3, 6), (4, 5) }
g = {(1, 3), (3, 5), (5, 7) } ÖRNEK 15
ESEN YAYINLARI
fonksiyonlarԩna göre aԭaԫԩdakileri bulunuz. f : R A R , f(x) = x2 – x

a) 2 . f b) f + 4 g : R A R , g(x) = 3x – 2
c) f + g d) f – g olduԫuna göre, (f2 – f.g + 5.g)(2) kaçtԩr?
f Çözüm
e) f . g f)
g f(x) = x2 – x f(2) = 22 – 2 = 2
Çözüm g(x) = 3x – 2 g(2) = 3.2 – 2 = 4
a) 2.f = {(1, 2.2), (2, 2.4), (3, 2.6), (4, 2.5) } (f2 – f.g + 5.g)(2) = f2(2) – f(2).g(2) + 5.g(2)
= {(1, 4), (2, 8), (3, 12), (4, 10) } = 22 – 2.4 + 5.4
= 4 – 8 + 20 = 16 bulunur.
b) f + 4 = {(1, 2 + 4), (2, 4 + 4), (3, 6 + 4), (4, 5 + 4) }
= {(1, 6), (2, 8), (3, 10), (4, 9) }
ÖRNEK 16
c) f + g = {(1, 2 + 3), (3, 6 + 5) }

Tanԩmlԩ olduԫu bölgelerde
= {(1, 5), (3, 11) }
f(x) = x + f(x + 1) ve f(1) = 8 ise f(4) kaçtԩr?
d) f – g = {(1, 2 – 3), (3, 6 – 5) } Çözüm
= {(1, –1), (3, 1) } x=1 f(1) = 1 + f(2)

x=2 f(2) = 2 + f(3)
e) f.g = {(1, 2.3), (3, 6.5) }
x=3 f(3) = 3 + f(4)
= {(1, 6), (3, 30) } +
±±±±±±±
f(1) = 6 + f(4) 8 = 6 + f(4)
f 2 6
f) = (c 1, m, c 3, m2
g 3 5 f(4) = 2 dir.
92
Fonksiyon
ÖRNEK 17 Eԭit Fonksiyonlar
f(x) = x.f(x – 1) ve f(1) = 2 ise f(4) kaçtԩr? f : A A B ve g : A A B iki fonksiyon olsun.

x D A için f(x) = g(x) ise f ile g fonksiyonlarԩna
Çözüm
x=2 f(2) = 2 . f(1) eԭit fonksiyonlar denir ve f = g ԭeklinde gösterilir.
x=3 f(3) = 3 . f(2)

x=4 f(4) = 4 . f(3)
x
±±±±±±±±± ÖRNEK 21
f(4) = 2.3.4.f(1) f(4) = 24.f(1)
f(4) = 24.2 A = {1, 6 } ve B = {2, 5, 7 } için A dan B ye tanԩmlԩ
f(4) = 48 dir. f(x) = x + 1 ve g(x) = x2 – 6x + 7 fonksiyonlarԩ eԭit
fonksiyonlar mԩdԩr?
ÖRNEK 18
Çözüm
Her x D Z+ için, f(x) – f(x + 1) = 1 – x f(1) = 1 + 1 = 2
baԫԩntԩsԩnԩ saԫlayan f fonksiyonu için f(10) – f(1) f(6) = 6 + 1 = 7
kaçtԩr?
g(1) = 12 – 6 . 1 + 7 = 2
Çözüm
x=1 f(1) – f(2) = 0 g(6) = 62 – 6 . 6 + 7 = 7
x=2 f(2) – f(3) = –1 A = {1, 6 } olmak üzere, f(1) = g(1) ve f(6) = g(6)
x=3 f(3) – f(4) = –2 olduԫundan f = g dir.
% %
ESEN YAYINLARI
x=9 f(9) – f(10) = –8

+
±±±±±±±±±
f(1) – f(10) = –36 f(10) – f(1) = 36 dԩr.
FONKSԨYON ÇEԬԨTLERԨ
Bire Bir Fonksiyon
ÖRNEK 19 Boԭ olmayan A ve B kümeleri için f : A A B fonk-

siyonu verilsin. f nin tanԩm kümesindeki her farklԩ
Her x D R+ ve y D R+ için , f(x.y) = f(x) + f(y)
elemanԩn görüntüsü farklԩ ise, f fonksiyonuna bire bir
baԫԩntԩsԩnԩ saԫlayan f fonksiyonu için f(1) nedir?
fonksiyon denir. O halde,
Çözüm
x = y = 1 alԩnԩrsa, a, b D A için, a b f(a) f(b) ya da
f(1.1) = f(1) + f(1) f(1) = f(1) + f(1) f(a) = f(b) a = b koԭulu saԫlanԩyorsa f fonksiyonu
f(1) – f(1) = f(1) bire birdir.
0 = f(1) bulunur.
ÖRNEK 20
ÖRNEK 22
Sabit olmayan bir f fonksiyonu her x D R ve
f : R A R , f(x) = 2x + 1 fonksiyonunun bire bir olup
y D R için, f(x + y) = f(x).f(y) baԫԩntԩsԩnԩ saԫlԩyorsa
olmadԩԫԩnԩ araԭtԩrԩnԩz.
f(0) kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
f(a) = f(b) 2a + 1 = 2b + 1 2a = 2b
x = y = 0 alԩnԩrsa,
a = b dir.
f(0 + 0) = f(0) . f(0) f (0) = f (0) .f(0)
Yani, f(a) = f(b) a = b olduԫundan f fonksiyo-
1 = f(0) bulunur.
nu bire birdir.
93
Fonksiyon
Örten Fonksiyon
x eksenine (tanԩm kümesine) paralel çizilecek Görüntü kümesi ile deԫer kümesi eԭit olan fonksiyon-
doԫrularԩn tamamԩ grafiԫi birden fazla noktada lara örten fonksiyon denir. Örten olmayan fonksiyon-
kesmiyorsa fonksiyon bire birdir. lara ise içine fonksiyon denir.
f : A A B, y = f(x) ile tanԩmlԩ,
f fonksiyonu örten f(A) = B dir.
ÖRNEK 23
f g h
Aԭaԫԩda verilen fonksiyonlarԩn bire bir olup olmadԩk- A B C D E F
larԩnԩ araԭtԩrԩnԩz. a 1 a 1 a 1
b 2 b 2 b 2
a) y b) y
c 3 c 3 c
f, bire bir ve g, bire bir deԫil h, bire bir deԫil

örtendir. ve örten de deԫil. fakat örtendir.
x x
f:RAR g:RAR
ÖRNEK 24
Çözüm A = {0, 1, 2 } ve B = {2, 3, 4 } olmak üzere,

a) f : A A B, f(x) = x + 2 fonksiyonunun bire bir ve ör-
ESEN YAYINLARI
tenliԫini araԭtԩrԩnԩz.
y
Çözüm
f(0) = 0 + 2 = 2, f(1) = 1 + 2 = 3, f(2) = 2 + 2 = 4
x f
A B
0 2
1 3
2 4
Yatay doԫrularԩn hiçbiri f fonksiyonunun grafiԫini
birden fazla noktada kesmediԫinden f fonksiyo- Venn ԭemasԩnda da görüldüԫü gibi f fonksiyonu
nu bire bir dir. bire bir ve örtendir.
b)
y
ÖRNEK 25
f : Z A Z , f(x) = 3x + 1 fonksiyonu örten bir fonksiyon

x
b a mudur?
Çözüm
1
f(x) = 2 3x + 1 = 2 3x = 1 x =
3
En az bir yatay doԫru g nin grafiԫini birden fazla
1
noktada kestiԫinden, g fonksiyonu bire bir deԫil- Z olduԫundan f fonksiyonu örten fonksiyon
3
dir. deԫildir.
( f : R A R, f(x) = 3x + 1 fonksiyonu örtendir.)
94
Fonksiyon
Birim Fonksiyon ÖRNEK 28
f : A A A, x D A için f(x) = x ise f fonksiyonuna x+a

Tanԩmlԩ olduԫu bölgede, f(x) = sabit fonksiyon
birim fonksiyon veya özdeԭlik fonksiyonu denir ve 2x – 3
ise a reel sayԩsԩ kaçtԩr?
IA ile gösterilir. Birim fonksiyon, bire bir ve örten bir
Çözüm
fonksiyondur.
x+a x+a 1
f(x) = = =
2x – 3 3 2
2d x – n
2
ÖRNEK 26
Bir fonksiyonun sabit fonksiyon olabilmesi için,
f : R A R, f(x) = (a + 2)x + b – 1 fonksiyonu birim fonksiyonda deԫiԭken olmamalԩdԩr.
fonksiyon ise (a, b) nedir? 3 3
O halde, x + a = x – a = – dir.
2 2
Çözüm
f birim fonksiyon ise f(x) = x dir.

f(x) = x (a + 2)x + b – 1 = x
ÖRNEK 29
a + 2 = 1 ve b – 1 = 0
a = –1 ve b = 1 f : R A R, f(x) = ax + b doԫrusal fonksiyon olmak
üzere, f(0) = 3 ve f(1) = 7 ise f(3) kaçtԩr?
O halde, (a, b) = (–1, 1) dir.
Çözüm
f(0) = 3 a.0 + b = 3 b = 3
ESEN YAYINLARI
Sabit Fonksiyon f(1) = 7 a.1 + b = 7 a + 3 = 7 a = 4

f : A A B ve c D B olsun. x D A için O halde, f(x) = 4x + 3 olup f(3) = 4.3 + 3
f(x) = c ise f fonksiyonuna sabit fonksiyon denir. = 15 tir.
x D A için f(x) = 0 ise f fonksiyonuna sԩfԩr fonk-
siyonu denir. Sԩfԩr fonksiyonu da özel bir sabit fonk-
siyondur.
ETKԨNLԨK
f g
A B C D y f:RAR
f(x)
1 2 –1 0 x1, x2 D R için
2 4 0 1 x1 < x2 f(x1) < f(x2)
3 6 1 2 x
olduԫundan f fonksiyonu
f(x) = 4 fonksiyonu g(x) = 0 fonksiyonu kesin artandԩr.
sabit fonksiyondur. sԩfԩr fonksiyonudur.
y g:RAR
x1, x2 D R için
ÖRNEK 27
x1 < x2 f(x1) > f(x2)
f : R A R, f(x) = (a – 5)x + a – 1 fonksiyonu sabit x
olduԫundan g fonksiyonu
fonksiyon ise f(10) kaçtԩr?
g(x) kesin azalandԩr.
Çözüm
f(x) fonksiyonu sabit fonksiyon ise x in kat sayԩsԩ ¬ Kesin artan ve kesin azalan fonksiyonlar bire
0 olmalԩdԩr. a – 5 = 0 a = 5
bir ve örtendir.
f(x) = (5 – 5)x + 5 – 1 = 0 . x + 4 = 4
f(x) = 4 f(10) = 4 tür.
95
Fonksiyon
FONKSԨYON SAYISI ÖRNEK 32

s(A) = n ve s(B) = m olmak üzere, A A B ye
s(A) = 4 ise A A A ya tanԩmlanan bire bir ve örten
tanԩmlanan; fonksiyon sayԩsԩ kaçtԩr?
® Fonksiyon sayԩsԩ = mn Çözüm
A A A ya tanԩmlanan 1–1 ve örten fonksiyon
m!
® Bire bir fonksiyon sayԩsԩ = P(m, n) = sayԩsԩ s(A) = 4 olduԫundan, 4! = 24 tür.
(m – n) !
® Sabit fonksiyon sayԩsԩ = m
® Fonksiyon olmayan baԫԩntԩ sayԩsԩ = 2n.m – mn

BԨR FONKSԨYONUN EN GENԨԬ TANIM KÜMESԨ
® Ԩçine fonksiyon sayԩsԩ = nn – n!
® n D N ve an, an–1, ....., a1, a0 D R
® A dan A ya 1–1 ve örten fonksiyon sayԩsԩ = n! f(x) = anxn + an–1xn–1 + ..... + a1x + a0
biçimindeki polinom fonksiyonlarda, en geniԭ
ÖRNEK 30 tanԩm kümesi tüm reel sayԩlardԩr.
A = {a, b, c, d } ve B = {1, 2, 3 } olmak üzere, ® f(x) ve g(x) birer polinom fonksiyon iken
A dan B ye tanԩmlanan,
f (x)
h(x) = fonksiyonunda, en geniԭ tanԩm
a) Baԫԩntԩ sayԩsԩ kaçtԩr? g (x)
b) Fonksiyon sayԩsԩ kaçtԩr? kümesi R – {g(x) = 0 } dԩr.

ESEN YAYINLARI
c) Fonksiyon olmayan baԫԩntԩ sayԩsԩ kaçtԩr?

® f(x) = n g (x) köklü fonksiyonunda;
d) Sabit fonksiyon sayԩsԩ kaçtԩr?
i. n tek ise en geniԭ tanԩm kümesi R dir.
Çözüm
ii. n çift ise en geniԭ tanԩm kümesi g(x) 0 ile
a) s(A) = 4 ve s(B) = 3 olup
tanԩmlԩ deԫerlerdir.
s(A x B) = 4 . 3 = 12 dir. O halde
A A B ye tanԩmlԩ baԫԩntԩ sayԩsԩ 212 dir.
ÖRNEK 33
b) A A B ye tanԩmlԩ fonksiyon sayԩsԩ
s(B)s(A) = 34 = 81 dir. Aԭaԫԩda verilen fonksiyonlarԩn en geniԭ tanԩm küme-
lerini bulunuz.
c) Fonksiyon olmayan baԫԩntԩ sayԩsԩ 212 – 81 dir.
a) f(x) = 2x3 – x2 + 3x + 1
d) A A B ye tanԩmlԩ sabit fonksiyon sayԩsԩ 3x – 1

b) f(x) =
s(B) = 3 tür. 2x + 1
2x – 1
c) f(x) =
x2 + x –2
ÖRNEK 31
3
d) f(x) = 4x + 3
s(A) = 3 ve s(B) = 5 olmak üzere A A B ye tanԩmla-
nan bire bir fonksiyon sayԩsԩ kaçtԩr?
e) f(x) = x+5
Çözüm
5! 5.4.3.2.1 4–x
P(5, 3) = = = 60 tԩr. f) f(x) =
(5 – 3) ! 2.1 x 2 – 25
96
Fonksiyon
Çözüm BԨR FONKSԨYONUN TERSԨ

a) 3 2
f(x) = 2x – x + 3x + 1 polinom fonksiyon olup en f : A A B , y = f(x) fonksiyonu 1–1 ve örten ise tersi
geniԭ tanԩm kümesi R = (– ', ') dur. de bir fonksiyondur ve f –1 : B A A dԩr.
f
A B
1
b) 2x + 1 0 2x –1 x – olduԫundan
2
x y
1
en geniԭ tanԩm kümesi, R – ' – 1 dir.
2
f–1
c) x2 + x – 2 0 (x + 2)(x – 1) 0
x –2 x 1 olduԫundan
® f(x) = y x = f –1(y)
en geniԭ tanԩm kümesi, R – {–2, 1 } dir.
® (f –1)–1 = f
3
d) f(x) = 4x + 3 fonksiyonunda kökün derecesi tek ® f ile f –1 in grafikleri y = x e göre simetriktir.
olduԫundan en geniԭ tanԩm kümesi R dir. x–b
® f(x) = ax + b f –1(x) =
a
e) f(x) = x + 5 fonksiyonunda kökün derecesi çift ax + b – dx + b

® f (x) = + f –1 (x) =
cx + d cx – a
olduԫundan, x + 5 0 x –5 olmalԩdԩr.
Yani, en geniԭ tanԩm kümesi [–5, ') aralԩԫԩdԩr.
ESEN YAYINLARI
4–x
f) f(x) = fonksiyonunda kökün içi negatif
x 2 – 25
ÖRNEK 35
olmamalԩ ve payda sԩfԩrdan farklԩ olmalԩdԩr.
4–x04x Aԭaԫԩdaki tabloda bazԩ fonksiyonlar ve tersleri ifade
edilmiԭtir. Ԩnceleyiniz.
x2 – 25 0 (x – 5)(x + 5) 0
x 5 x –5 olacaԫԩndan f(x) f –1(x)
en geniԭ tanԩm kümesi (–', 4] – {–5 } dir. x+5

3x – 5
3
3x – 2 4x + 2
ÖRNEK 34 4 3
f : A A [–2, 6] , f(x) = 2x – 4 fonksiyonuna göre en

–x + 3 –x + 3
geniԭ A kümesi nedir?
Çözüm x
2x 2
f : A A [–2, 6] olduԫundan
x A f(x) 3x + 1 –2x + 1
–2 f(x) 6 –2 2x – 4 6 4x + 2 4x – 3
–2 + 4 2x 6 + 4 4 x+4
2x – 1 2x
2 2x 10
1 x 5 bulunur. 2x + 1 1
x x–2
O halde, A = [1, 5] dir.
97
Fonksiyon
ÖRNEK 36 Çözüm:
I. Yol:
f : A A B , A = {1, 2, 3} , B = {0, 3, 8} ve f(x) = x2 – 1
k+2
ise f –1 fonksiyonunu liste yöntemiyle yazԩnԩz. f –1(2) = k f(k) = 2 =2
k–3
Çözüm
2k – 6 = k + 2
f(x) = x2 – 1 f(1) = 12 – 1 = 0
k = 8 olacaԫԩndan
f(2) = 22 – 1 = 3
f –1(2) = 8 bulunur.
f(3) = 32 – 1 = 8
f = {(1, 0), (2, 3), (3, 8) } x+2 3.x + 2
II. Yol: f(x) = f –1(x) =
–1
x–3 x –1
f = {(0, 1), (3, 2), (8, 3 } olur.
3.2 + 2
f–1(2) =
2–1
ÖRNEK 37 f –1(2) = 8 bulunur.
f : R A R, f(x) = 2x – 3 ise f –1(x) nedir?

Çözüm
f(x) = y x = f –1(y) dir. ÖRNEK 40
y+3 ax + 2
f(x) = 2x – 3 y = 2x – 3 =x f : R \ {2 } A R \ {1 } , f(x) = fonksiyonu bire
2 x–b
y+3 y+3 bir ve örten ise f –1(2) nedir?
x= f –1 (y) =
2 2
ESEN YAYINLARI
Çözüm
x+3
f –1 (x) = bulunur.
2 f fonksiyonunun tanԩm kümesi R \ {2 } olduԫun-
dan, paydanԩn kökü 2 dir. O halde,
ÖRNEK 38 2 – b = 0 b = 2 dir.
f : R A R, f(x) = 3x – 5 ise f –1(x + 1) fonksiyonunun f fonksiyonu 1–1 ve örten ise tersi vardԩr ve ter-
kuralԩnԩ bulunuz. sinin tanԩm kümesi R \ {1 } dir.
Çözüm
bx + 2
y = f(x) y = 3x – 5 3x = y + 5 f –1(x) =
x–a
y+5 Paydanԩn kökü 1 ise, 1 – a = 0 a = 1 dir.
x=
3
2x + 2
x+5 a = 1 ve b = 2 f –1(x) =
f –1 (x) = x –1
3
x+5 x+1+5 2.2 + 2
f –1 (x) = & f –1 (x + 1) = f –1(2) = = 6 dԩr.
3 3 2–1
x+6
= bulunur.
3
ÖRNEK 41
f (x) + 1
ÖRNEK 39 f : R \ {1 } A R \ {2 } , x = ise f –1(x) nedir?
2 – f (x)
x+2 Çözüm
f : R \ {3 } A R \ {1 } , f(x) = olduԫuna göre,
x–3
f (x) + 1 y+1 x+1
f –1(2) kaçtԩr? x= &x= & f –1 (x) = bulunur.
2 – f (x) 2–y 2–x
98
Fonksiyon
ÖRNEK 42 Çözüm
y = x2 – 4x + 8 y = x2 – 4x + 4 + 4
f : R A R , f(2 – x) = x – 1 ise f –1(–2) kaçtԩr?
Çözüm y = (x – 2)2 + 4
f(2 – x) = x – 1 2 – x = f –1(x – 1) dir. y – 4 = (x – 2)2

x – 1 = –2 x = –1 dir. y–4 = (x – 2) 2
f –1(x – 1) = 2 – x ifadesinde x = –1 alԩnԩrsa, y – 4 = |x – 2|
f –1(–1 – 1) = 2 – (–1) f –1(–2) = 3 olur. x D (–', 2] | x – 2| = –x + 2 olacaԫԩndan
y – 4 = |x – 2| y – 4 = –x + 2
x=2– y–4
ÖRNEK 43 f–1(x) = 2 – x – 4 bulunur.
f : R A R , f(2x – 3) = x + 2 ise f(x) nedir?

Çözüm
ÖRNEK 46
f(2x – 3) = x + 2 ifadesinde x gördüԫümüz her
f : [–1, ') A [2, ') , f(x) = x2 + 2x + 3 ise f –1(x)
x+3
yere 2x – 3 ün tersi olan yazarsak f(x) nedir?
2
bulunmuԭ olur. Çözüm
x+3 y = x2 + 2x + 3 y = x2 + 2x + 1 + 2
2x – 3 A x ise x A
2
y = (x + 1)2 + 2
ESEN YAYINLARI
x+3 x+3
f(2x – 3) = x + 2 f c 2. – 3m = +2 y – 2 = (x + 1)2
2 2
y–2 = (x + 1) 2
x+7
f(x) = dir.
2 y – 2 = |x + 1|
x D [–1, ') | x + 1| = x + 1 olacaԫԩndan
y – 2 = |x + 1| y–2 =x+1
ÖRNEK 44
x= y–2 –1
2x – 1
f : R \ {2} A R \ {–2} , f c m= x+1
x+3 –1
f (x) = x – 2 – 1 bulunur.
olduԫuna göre f(x) fonksiyonunun kuralԩnԩ bulunuz.
Çözüm
ÖRNEK 47
2x – 1 – 3x – 1
" x ise x " olacaԫԩndan f : [2, ') A [–1, '), f(x) = x2 – 4x + 3 ise f –1(3) kaç-
x+3 x–2
tԩr?
– 3x – 1 – 3x – 1 + x – 2
f (x) = +1 =
x–2 x–2 Çözüm
f –1(3) = a f(a) = 3
– 2x – 3
= bulunur.
x–2 a2 – 4a + 3 = 3
a(a – 4) = 0
a = 0 veya a = 4
ÖRNEK 45
0 [2, ') ve 4 D [2, ') olduԫundan,
f : (– ', 2] A [4, ') , f(x) = x2 – 4x + 8 ise f –1(x) f –1(3) = 4 tür.
fonksiyonunun kuralԩnԩ bulunuz.
99
ALIŞTIRMALAR – 1
1. A = {1, 2, 3 }, B = {3, 4, 5, 6 } olmak üzere 4. Aԭaԫԩda sol sütunda verilen 1 – 1 ve örten fonksi-
AAB ye tanԩmlanan aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlardan yonlarԩn görüntü kümelerini saԫ sütundan bulup
hangileri fonksiyondur? eԭleԭtiriniz.
a) f1 = {(1, 3), (2, 3), (3, 4) }

a. f : [ – 3, 4] A A , f(x) = 2x –1 1. [–1, 11]
b) f2 = {(1, 6), (2, 5), (3, 3) }
3x + 1
b. f : [ – 1, 7] A B , f(x) = 2. [–3, 2]
c) f3 = {(1, 3), (2, 4), (3, 5), (1, 6) } 2
1– x
c. f : [ – 3, 7] A C , f(x) = 3. [–7, 7]
d) f4 = {(2, 3), (3, 4), (2, 5) } 2
e) f5 = {(1, 4), (2, 3) }
5. f : A A B, f(x) = x2 + 1 ve A = [–2, 1) olduԫuna

x+1 göre f(A) görüntü kümesini bulunuz.
2. R A R ye tanԩmlԩ f(x) = 2x + 1 ve g(x) =
2
fonksiyonlarԩna göre aԭaԫԩdakileri bulunuz.
ESEN YAYINLARI
1
a) f(2) b) f c m
2
c) f(0) d) g(2)
x2 , x > 1
e) g(0) f) (f + g)(1) 6. f:R A R, f(x) = * 0 , x = 1
–x , x < 1
verildiԫine göre, f(–1) + f(1) + f(2) toplamԩnԩ bu-
f
g) (f – g)(2) h) d n (1) lunuz.
g
x –1
3. f : A A B, f(x) = ve f(A) = (–1, 2) olduԫuna
2 7. f(n – 1) = 2 + n.f(n) ve f(2) = 4 ise f(4) kaçtԩr?
göre, A kümesini bulunuz.
3 1 7 1
1. a ve b 2. a) 5 b) 2 c) 1 d) e) f) 4 g) h) 3 3. (–1, 5) 4. a. 3 b. 1 c. 2 5. [1, 5] 6. 5 7. –
2 2 2 3
100
Fonksiyon
y 12. xy – x + 2y + 1 = 0 baԫԩntԩsԩna göre y = f –1(x)

8.
fonksiyonunun eԭiti nedir?
4
3 y = f(x)
2
1
4 x
–2 0 5
–3
13. Aԭaԫԩdaki ifadelerden doԫru olanlar için boԭ ku-

f: A A B fonksiyonunun grafiԫine göre aԭaԫԩdaki tuya “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
boԭluklarԩ doldurunuz.
f(x) = (2a – 1) x + 3 fonksiyonunun sabit
a) f(x) fonksiyonunun tanԩm kümesi ............ dir. 1
fonksiyon olmasԩ için a = olmalԩdԩr.
2
b) f(x) fonksiyonunun görüntü kümesi .......... dir.
2x – 1
c) f(0) + f(4) = ................. dir. Tanԩmlԩ olduԫu deԫerler için f(x) =
4x – 2
sabit fonksiyondur.
d) f(a) = –3 ise a = .............. dir.
f(x) = (a – 1)x fonksiyonunun birim fonksi-

yon olmasԩ için a = 1 olmalԩdԩr.
ESEN YAYINLARI
2x – 4
9. f(x) = fonksiyonu sabit fonksiyon olduԫu- Her fonksiyon bir baԫԩntԩdԩr ama her ba-
ax + 1
ԫԩntԩ bir fonksiyon deԫildir.
na göre, f(a) kaçtԩr?
10. f(x) = (2 – a) x + 1 – a2 fonksiyonu birim fonksi- 14. Aԭaԫԩdaki tabloyu uygun bir ԭekilde doldurunuz.
yon olduԫuna göre, f(a) kaçtԩr? Fonksiyon (f + g) (x) (f – g) (x) (f.g) (x) f
g (x)
f(x) = x – 1
g(x) = x
f(x) = x2 – 1
g(x) = x – 1
11. 2x – 3y + xy + 1 = 0 baԫԩntԩsԩna göre, y = f(x)
f(x) = x2 + x
fonksiyonunun eԭiti nedir?
g(x) = x3 + 1
2x + 1 2x + 1
8. a) [–2, 5] b) [–3, 4] c) 0 d) 4 9. – 4 10. 1 11. 12. 13. D, D, Y, D
3–x 1– x
101
Fonksiyon
15. Aԭaԫԩda sol sütunda verilen fonksiyonlarԩn tersle- 21. f(x2 – 2x) = 5x2 – 10 x – 3 ise f –1(3) kaçtԩr?
rini saԫ sütunda bulup eԭleԭtiriniz.
a. f(x) = 3x – 5 1. 7x + 4
x
b. 2x + 1 2. –2
f(x) =
3 x –1
x+2 –2x + 3 22. y = f(x) doԫrusal fonksiyonu için,
c. f(x) = 3.
3x + 4 x +1 f(x+1) + f(x–1) = 4x – 6 ise f(5) kaçtԩr?
d. 3–x 4. –4x + 2
f(x) =
x+2 3x – 1
e. x–2 5. 3x – 1
f(x) =
x 2
f. 4 6. x+5
f(x) =
x–7 3
ax + b
23. f(x) = fonksiyonu R – {3 } A R – {3 } ye
b – 2x
tanԩmlԩ bire bir ve örten bir fonksiyon ise f(2)
kaçtԩr?
16. f : R A R , f(x + 2) = 2x – 1 ise f –1(x) fonksiyo-
nunun eԭiti nedir?
ESEN YAYINLARI
17. f : R A R , f(x – 3) = 3x – 2 ise f –1(1) kaçtԩr? 24. f : [1, ') A [2, ')
f(x) = x2 – 2x + 3 fonksiyonu için f –1(3) kaçtԩr?
x+2
18. f : R A R , f –1(x) = ise f(x) nedir?
3
25. f : A A [– 4 , 6] , f(x) = 2x + 4 fonksiyonu bire

bir ve örten ise A kümesini bulunuz.
–1 2x + 1
19. f : R – {2 } A R – {3 } , f (x) = ise f(x)
x–3
nedir?
1 –2x – 3
20. f : R A R, f(x) = a x + 1 ve f(x) = f –1(x) ise f(a) 26. f c m= ise f –1(x) nedir?
x –1 x –1
nedir?
x+5 3x + 1
15. a. 6 b. 5 c. 4 d. 3 e. 2 f. 1 16. 17. –2 18. 3x – 2 19. 20. 2
2 x–2
6 –x –2
21. 22. 7 23. –3 24. 2 25. [– 4, 1] 26.
5 5
102
Fonksiyon
FONKSԨYONLARIN BԨLEԬKESԨ ÖRNEK 50

f : A A B , x A y = f(x)
f : R A R , f(x) = 2x + 1 ve (gof)(x) = 3x + 2 ise g(x)
g : B A C , y A z = g(y)
fonksiyonunu bulunuz.
fonksiyonlarԩ verilmiԭ olsun.
Çözüm
gof : A A C , x A (gof)(x) = g(f(x))
(gof)(x) = 3x + 2 g(f(x)) = 3x + 2
fonksiyonuna f ile g nin bileԭke fonksiyonu denir.
A
f
B
g
C g(2x + 1) = 3x + 2
x –1
2x + 1 A x ise x A olacaԫԩndan
x y=f(x) z=g(y) 2
x –1 m x –1 3x – 3
g c 2. +1 = 3. + 2 & g ]x g = +2
2 2 2
gof
3x + 1
& g ]x g = olur.
® fog gof 2
® fo(goh) = (fog)oh
® (fog) –1 = g–1of –1
ÖRNEK 51
fof –1 = f –1of = I ( I: birim fonksiyon )
f : R A R , f(x) = 2x – 1
® fog = h f = hog –1 ve g = f –1 oh
x+1
g : R A R , g(x) = ise (gof –1)(2) kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
2
Çözüm
ÖRNEK 48 x+1
f(x) = 2x – 1 f –1(x) = dir.
2
f : R A R , f(x) = 2x + 1 ve g : R A R , g(x) = 3x – 1
ise (fog)(x) ve (gof)(x) fonksiyonlarԩnԩ bulunuz. 2+1 3
(gof –1)(2) = g(f –1(2)) = g c m = gc m
Çözüm 2 2
(fog)(x) = f(g(x)) = f(3x – 1) = 2(3x – 1) + 1
3
+1
= 6x – 2 + 1 = 2
2
= 6x – 1 bulunur.
(gof)(x) = g(f(x)) = g(2x + 1) = 3(2x + 1) – 1 5
= bulunur.
4
= 6x + 3 – 1
= 6x + 2 bulunur.
ÖRNEK 49 ÖRNEK 52
x+2 , x > 2
f : R A R , f(x) = 3x – 4 ve (fog)(x) = 2x + 1 ise g(x) f : R A R , f(x) = 3x – 1 ve g(x) = )
2x , x2
fonksiyonunu bulunuz.
Çözüm ise (fog) (3) ve (gof ) (1) ifadelerinin eԭitini bu-
(fog)(x) = 2x + 1 f(g(x)) = 2x + 1 lunuz.
3.g(x) – 4 = 2x + 1 Çözüm
3.g(x) = 2x + 5 (fog)(3) = f(g(3)) = f(3 + 2) = f(5) = 3.5 – 1 = 14
2x + 5 (gof)(1) = g(f(1)) = g(3.1 – 1) = g(2) = 2.2 = 4

g(x) = bulunur.
3
103
Fonksiyon
ÖRNEK 53 ÖRNEK 57
R A R ye tanԩmlԩ f, g : R A R , f(x) = x – 2 ve (fog –1)–1(x) = 2x + 1
f(x) = x + 1 , g(x) = 2x + 1 , h(x) = x – 2 fonksiyonlarԩ olduԫuna göre, g(5) kaçtԩr?

için (fogoh)(x) fonksiyonu neye eԭittir? Çözüm
Çözüm (fog –1)–1(x) = 2x + 1 ((g –1)–1of –1)(x) = 2x + 1
(fogoh)(x) = f(g(h(x))) = f(g(x – 2)) (gof –1)(x) = 2x + 1
= f(2(x – 2) + 1) f(x) = x – 2 ise g(f –1(x)) = 2x + 1
= f(2x – 3) f –1(x) = x + 2 g(x + 2) = 2x + 1
= 2x – 3 + 1 g(3 + 2) = 2 . 3 + 1
= 2x – 2 bulunur. g(5) = 7 bulunur.
ÖRNEK 54 ÖRNEK 58
Tanԩmlԩ olduԫu bölgelerde, f : R A R, (fof)(x) = 4x + 5
f(x) = x2 + 2x ve (gof)(x) = 2x2 + 4x + 1 ise g(x) olduԫuna göre, f(x) fonksiyonunu bulunuz.
fonksiyonunu bulunuz. Çözüm
Çözüm (fof)(x) = 4x + 5 f(x) = ax + b biçimindedir.
(gof)(x) = 2x2 + 4x + 1 g(f(x)) = 2(x2 + 2x) + 1
ESEN YAYINLARI
f(f(x)) = 4x + 5 f(ax + b) = 4x + 5
2 2
g(x + 2x) = 2(x + 2x) + 1 a.(ax + b) + b = 4x + 5
g(x) = 2x + 1 dir. a2x + ab + b = 4x + 5

a2 = 4 ve ab + b = 5
ÖRNEK 55 a = ±2 ve ab + b = 5
5
a = 2 2.b + b = 5 b =
f : R A R , f ( 3 x – 1) = x ise f(x) nedir? 3
Çözüm a = – 2 –2b + b = 5 b = – 5 olacaԫԩndan

5
3
x – 1 A x ise x A (x + 1)3 olacaԫԩndan f(x) = 2x + veya f(x) = – 2x – 5 bulunur.
3
f ( 3 x – 1) = x f _ 3 (x + 1) 3 – 1 i = (x + 1)3
ÖRNEK 59
f(x) = (x + 1)3 dir.
f : R A R , f(x) = x + 1 ise f(x + 1) in f(x) türünden

ÖRNEK 56
eԭiti nedir?
Tanԩmlԩ olduԫu bölgelerde, Çözüm
2 2 f(x) = x + 1 f(x) – 1 = x dir.
f(x – x + 1) = 5x – 5x + 1 ise f(x) fonksiyonu nedir?
Çözüm f(x) = x + 1 f(x + 1) = x + 1 + 1
2 2 2 2 =x+2
f(x –x+1)=5x –5x+1 f(x –x+1) = 5x –5x+5–5+1
f(x2 – x+1) = 5x2 – 5x + 5 – 4

= f(x) – 1 +2
f(x2 – x + 1) = 5(x2 – x+1) – 4
f(x) = 5x – 4 bulunur. = f(x) + 1 bulunur.
104
Fonksiyon
ÖRNEK 60 ÖRNEK 63
f : R A R , f(x) = 2x + 1 ise f(2x) in f(x + 1) türün- ax + 2 , x –1

den eԭiti nedir? f (x) = * 1 , –1 < x < 1
1 – 3x , x 1
Çözüm
f(x) = 2x + 1 f(x + 1) = 2.(x + 1) + 1 ԭeklinde tanԩmlanan f fonksiyonuna göre,
f (x + 1) – 3 (fofof)(0) = –6 ise a reel sayԩsԩ kaçtԩr?

= x dir.
2 Çözüm
f(x) = 2x + 1 f(2x) = 2.2x + 1 (fofof)(0) = –6 f(f(f(0))) = –6

f(f(1)) = –6
= 4x + 1
f(1 – 3.1) = –6
f (x + 1) – 3
= 4. +1
2 f(–2) = –6
= 2.(f(x + 1) – 3) + 1 a.(–2) + 2 = –6
= 2.f(x + 1) – 5 bulunur. a = 4 tür.
ÖRNEK 64
ÖRNEK 61
1 –¬x , x ¬0
f : R A R , f(x) = 2x + 1 ise f(2x) in f(x) türünden f (x) = )
2 – x3 , x < 0
eԭiti nedir?
fonksiyonuna göre, (fofof)(2) kaçtԩr?
Çözüm
ESEN YAYINLARI
Çözüm
f(x) = 2x + 1 f(2x) = 22x + 1
2 > 0 A f(x) = 1 – x f(2) = 1 – 2 = –1
2
= (2x) + 1
–1 < 0 A f(x) = 2 – x3 f(–1) = 2 – (–1)3 = 3
x
f(x) = 2 + 1 ise = (f(x) – 1)2 + 1
f(x) – 1 = 2x dir. 3 > 0 A f(x) = 1 – x f(3) = 1 – 3 = –2
= [f(x)]2 – 2.f(x) + 1 + 1
(fofof)(2) = f(f(f(2))) = f(f(–1)) = f(3)
= [f(x)]2 – 2.f(x) + 2 dir.
= –2 olur.
ÖRNEK 62
y
f ÖRNEK 65
5
f:RAR, g:RAR
3
f(x) = x3 , g(x) = 2x + 1 ve
2 –1 –1
(g of )(a) = 1 ise a kaçtԩr?
x
–5 0 4
Çözüm
(g –1 of –1 )(a) = 1 (fog) –1(a) = 1
Yukarԩda grafiԫi verilen f fonksiyonuna göre,
a = (fog)(1)
f –1(0) + f(0) + f(4) toplamԩnԩn deԫeri kaçtԩr?
a = f(g(1))
Çözüm
a = f(2.1+1)
Grafik (–5, 0), (0, 2), (4, 5) noktalarԩndan geç-
a = f(3)
mektedir. Buna göre,
a = 33 = 27 olur.
f –1(0) + f(0) + f(4) = –5 + 2 + 5 = 2 olur.
105
Fonksiyon
ÖRNEK 66 ÖRNEK 68
y y
3 5
2 4
1 3
–4 4
x 2
–1 0 3
–1
8
x
–2 0 2 3 4 5 6 7
Yukarԩda grafiԫi verilen f fonksiyonuna göre, Yukarԩda grafiԫi verilen y = f(x) fonksiyonuna göre,
(fofof)(–1) ifadesinin eԭiti kaçtԩr? (fof)(x – 3) = 5 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerlerinin top-
Çözüm lamԩ kaçtԩr?
Grafik (–4, 0), (–1, 3), (0, 1), (3, 0), (4, –1) Çözüm
f(2) = 5 olduԫundan, f (f (x – 3)) = 5 ise

noktalarԩndan geçmektedir. Buna göre, \
2
f(x – 3) = 2 dir.
(fofof)(–1) = f(f(f(–1))) = f(f(3)) = f(0)
f(–2) = 2 , f(5) = 2 ve f(7) = 2 olduԫundan,
= 1 bulunur. x – 3 = –2 x = 1
x–3=5x=8
ESEN YAYINLARI
x – 3 = 7 x = 10 olup istenen x deԫerlerinin

toplamԩ 1 + 8 + 10 = 19 dur.
ÖRNEK 67
y ÖRNEK 69
3 3
2
–3 3
x x
–2 0 –3 0
y = f(x + 1)
–3
Yukarԩda grafiԫi verilen y = f(x + 1) fonksiyonuna

göre, f –1(3) + f –1(2) + f –1(0) kaçtԩr?
Yukarԩda grafiԫi verilen bire bir ve örten f fonksiyonu-
Çözüm
f (–3) + f –1 (0)
na göre, ifadesinin deԫeri nedir?
f (f (–2)) y = f(x + 1) fonksiyonunun grafiԫi (–3, 3), (0, 2)
ve (3, 0) noktalarԩndan geçtiԫinden,
Çözüm
f(–3 + 1) = 3 f(–2) = 3 f –1(3) = –2
Grafik (–3, –3), (–2, 0), (0, 3) noktalarԩndan geç-
f(0 + 1) = 2 f(1) = 2 f –1(2) = 1
mektedir. Buna göre,
f(3 + 1) = 0 f(4) = 0 f –1(0) = 4
f (–3) + f –1 (0) –3 + (–2) –5
= = bulunur. olur. O halde, f –1(3) + f –1(2) + f –1(0) = –2 + 1 + 4
f (f (–2)) f (0) 3
= 3 bulunur.
106
ALIŞTIRMALAR – 2
1. R A R ye tanԩmlԩ f(x) = 3x – 1 ve g(x) = x + 1 4. f(x) = 4x – 1 ve (gof)(x) = 2x ise g(x) neye

fonksiyonlarԩna göre aԭaԫԩdakileri bulunuz. eԭittir?
a) (fog)(x) b) (gof)(x)
c) (fof)(x) d) (fog –1 )(x)
e) (fog) –1(x) f) (f –1og–1)(x)
5. f(x) = x + 1 ve (fog)(x) = 2x – 1 ise g(x) neye

eԭittir?
tuya “ D “ yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
fog = gof
fo(goh) = (fog)oh
(fog)–1 = g–1 o f –1
fog = h f = g–1oh
x2 , x5
6. f(x) = 2x – 1 ve g(x) = ) ise
2–x , x<5
ESEN YAYINLARI
fog = h f = hog –1
(fog)(2) + (gof)(4) toplamԩ kaça eԭittir?
fog = h g = f –1oh
x+1
3. f(x) = 2x + 3 ve g(x) = olmak üzere,
2
sol sütunda verilen ifadelerin eԭitini saԫ sütunda
bulup eԭleԭtiriniz. 7. y
f(x)
4
–1 3
a. (fog)(1) 1.
(gof)(2) 4 –1
b. 2. x
0 3 5 6
c. (f –1 og)(1) 3. 5 –2
g(x)
d. (fog) –1 (2) 4. –4
Grafiԫi verilen f ve g fonksiyonlarԩna göre,
–1
(g of )(0)–1
–2 f (–1) + (fog) (5)
e. 5. ifadesinin deԫeri nedir?
g –1 (0)
x–2 x
1. a) 3x + 2 b) 3x c) 9x – 4 d) 3x – 4 e) f) 2. Y, D, D, Y, D, D
3 3
x +1 1
3. a. 3 b. 2 c. 1 d. 5 e. 4 4. 5. 2x – 2 6. 48 7.
2 6
107
Fonksiyon
8. f:RAR, g:RAR 13. y
x+3
f(x) = , g(x) = 2x – 5 ve (fog –1)(a) = 1 ise 3
4
2
a kaçtԩr?
x
–1 0 3
y = f(x)
Grafiԫi verilen y = f(x) fonksiyonuna göre,

(f o f)(–1) + (f –1 o f)(2) kaçtԩr?
x+1
9. f(x) = olduԫuna göre, f(2x) in f(x) türün-
2
den eԭiti nedir?
14. y
10. f(x) doԫrusal fonksiyonu için f(3) = 5 ve 5

x
–1 0 4
f –1(3) = 1 olduԫuna göre, (f o f)(2) kaçtԩr? –1 y = f(x)
ESEN YAYINLARI

(f o f o f)(–1) kaçtԩr?
11. g(x) = 2x + 1
(f o g)(x + 2) = 6x + 3
15. y
olduԫuna göre, f(2) kaçtԩr?
4
–5 –3
x
0 2
y = f(x)
12. f(x) = 4x olduԫuna göre,

(f o f o f o ..... o f)(2) kaçtԩr?

(f o f)(x + 2) = 4 ise x in alabileceԫi deԫerler top-
10 tane lamԩ kaçtԩr?
1
8. –3 9. 2f(x) – 10. 6 11. – 6 12. 221 13. 2 14. 3 15. –12
2
108
YAZILIYA HAZIRLIK – 1
3x + 1 x 9
1. Tanԩmlԩ olduԫu deԫerler için f(x) = 4. f(x) = .f(x + 1) ve f(5) = ise f(2) nin deԫeri
2ax – 3 3 16
fonksiyonu sabit fonksiyon ise f(a) kaçtԩr? nedir?
2. f = {(0, 2), (1, 3), (2, 5) } 5. R üzerinde f(x) = ax2 + (b + 1)x + c + 2 biçi-
g = {(x, x + 1) : x D {1, 2, 3 } } minde tanԩmlanan f fonksiyonu birim fonksiyon
olduԫuna göre, f + 2g fonksiyonunu bulunuz. olduԫuna göre, a + b + c kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
3. f(x – 1) = 2x – 5 olmak üzere, 6. f: R – {2 } A R – {–1 }

f(2x) in f(x + 1) türünden eԭiti nedir? ax + 2
f(x) = fonksiyonu bire bir ve örten bir
bx + 3
fonksiyon ise f(1) kaçtԩr?
109
Fonksiyon
7. f(x) = ax + 8, g(x) = 2x – 6 ve 9. fn(x) = n2x – 3n + k olmak üzere,

(fog)(x) = (gof)(x) olduԫuna göre (fof)(0) ԩn (f3of2)(1) = 23 ise k kaçtԩr?
deԫeri kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. f(2x + 3) = 3x + 4 ve g–1(4x – 6) = 5x + 9 10. y

–1 –1
olduԫuna göre (fog ) (–2) nin deԫeri kaçtԩr?
5
x
–1 0 2
y = f(3 – 2x)
Grafiԫi verilen y = f(3 – 2x) fonksiyonuna göre,

f(–1) + f(3) + f –1(5) ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
1 1
1. – 2. {(1, 7), (2, 11) } 3. 2f(x + 1) – 1 4. 5. –2
3 2
7 16
6. 7. 8. –14 9. 5 10. 8
3 3
110
1. f: A A R, f(x) = 2x – 3 x
4. f: x A ve g: x A x2 ise (gof) fonksiyonu
f(A) = {1, 3, 5 } olduԫuna göre A kümesini bulu- 2
nuz. A = {2, 4, 8, 16 } kümesini hangi kümeye eԭler?
2. f(x + 1) + f(x – 2) = 4x – 1 fonksiyonuna göre, 5. f(x) = 6x – 1 ve (g–1of)(x) = 2x + 1 ise

f(5) – f(–1) ifadesinin deԫeri kaçtԩr? g(x) fonksiyonunu bulunuz.
ESEN YAYINLARI
3. f(x + 1) = 32x – 1 ise f(x – 1) in f(x) türünden 6. f(x) doԫrusal bir fonksiyon olmak üzere,
deԫerini bulunuz. (fof)(x) = 25x – 18 ise f(3) ün pozitif deԫeri
nedir?
111
Fonksiyon
x+3 9. f(a, b) = min(av2, bv3)

7. f –1(3x – g(x)) = ve f(2) = 8 ise
x–2 g(a, b) = max (3a, b) ise
g(7) kaça eԭittir? f [ f( 3, 2 ), g( 2, 3 ) ] nin deԫeri nedir?
Z 2x – 1
] , x<2 10. y
] 5
8. f(x) = [ veriliyor.
ESEN YAYINLARI
] x+1 , x2
] 5 4
\
Buna göre, f –1(x) fonksiyonunu bulunuz.
x
–3 0 4
y=(fog)(x)
f ve g: R A R bire bir ve örten fonksiyonlar

olmak üzere, yukarԩda verilen y = (fog)(x) fonk-
siyonunun grafiԫine göre, f(–2) = 4 ise g–1(–2)
kaça eԭittir?
f (x)
1. {2, 3, 4 } 2. 12 3. 4. {1, 4, 16, 64 } 5. 3x – 4
9
Z 5x + 1 3
] , x<
] 2 5
6. 12 7. 13 8. [ 9. 2v6 10. –3
]] 5x – 1 , x 3
\ 5
112
TEST – 1
1. A = {1, 2, 3, 4 } ve B = {x, y, z } olmak üzere, 4. Aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlardan hangisi A dan B ye bir

aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlardan hangisi A dan B ye bir fonksiyon deԫildir?
fonksiyondur?
A) A B B) A B
1 1 1
2 1
A) {(1, x), (2, y), (3, z) } 2
3 2
3 4 2 3
B) {(1, x), (2, x), (3, x) }
C) {(1, z), (2, z), (3, y), (4, x) }
C) A B D) A B
D) {(4, x), (3, y), (2, z) }
1 1 1 1
E) {(1, x), (2, y), (3, z), (4, x), (3, x) } 2 2 2 2
3 3 3 3
4 4 4
E) A B
1 1
2 2
3 3
2. Aԭaԫԩdaki grafiklerden hangisi bir fonksiyon gra- 4 4
fiԫi deԫildir?
A) y B) y
1 2
ESEN YAYINLARI
x x
0 2 0 2
C) y D) y
5. f : A A B , f(x) = x2 – 1 ve A = {0, 1, 2, 3 }
1
0
x olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi f(x) fonk-
x
0 siyonunun görüntü kümesinin elemanԩ deԫildir?
E) y A) –1 B) 0 C) 3 D) 5 E) 8
x
–2 0
6. R A R ye tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki baԫԩntԩlardan hangisi

bir fonksiyondur?
A) f1 = {(x, y) : x = 3 }
3. f : A A B , f(x) = x + 3 , f(A) = {3, 5, 8, 9 } B) f2 = {(x, y) : |x| + |y| = 1 }
olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi A tanԩm
C) f3 = {(x, y) : x2 + y2 = 4 }
kümesinin elemanԩ deԫildir?
D) f4 = {(x, y) : |y| + x = 2 }
A) –1 B) 0 C) 2 D) 5 E) 6 E) f5 = {(x, y) : y = x2 – 1 }
113
Fonksiyon
2x – 1 Z 2x , x > 3
7. f : A A B , f(x) = ve f(A) = [3, 7] ise ]
3 10. f(x) = [ 0 , x = 3
]
A kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir? \ –x , x < 3
fonksiyonu için f(2) + f(3) + f(4) toplamԩnԩn sonu-
A) (5, 11) B) [5, 11] C) (6, 10) cu nedir?
D) [6, 10] E) [6, 12]
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
2–x
8. f : A A B , f(x) = ve A = (3, 5] ise f(A)
3 11. y
görüntü kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?

3
2
1 1
A) [–1, – ) B) [–1, 1) C) ( , 1] –4
3 3 –3 0 4
x
2
D) (–13, –7] E) [–13, –7) –1
ESEN YAYINLARI
Yukarԩda grafiԫi verilen fonksiyonun tanԩm ve

görüntü kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) [–4, 4] A [–1, 3] B) [–4, 4) A [–1, 3]

C) [–4, 4) A [–1, 3) D) (–4, 4) A (–1, 3)
E) [–4, 4) – {2 } A [–1, 3)
y
9.
f
4
2
1
–4
x
–2 0 1 2
–2 12. f : R A R, f(x) = x + 2
g : R A R, g(x) = x2 + 1
Yukarԩda verilen f fonksiyonunun grafiԫine göre ise aԭaԫԩdakilerden hangisi 2f + g fonksiyonu-
f(–4) + f(–2) + f(0) – f(1) – f(2) ifadesinin eԭiti nun elemanԩ deԫildir?
nedir?
A) (2, 13) B) (1, 8) C) (0, 5)
A) –8 B) –7 C) –6 D) –5 E) –4 D) (–1, 4) E) (–2, –3)
1. C 2. E 3. A 4. C 5. D 6. E 7. B 8. A 9. B 10. B 11. E 12. E
114
TEST – 2
1. f = {(–2, 2), (–1, 1), (0, 0), (1, –1) } 5. A(n – 1, n2 + 1) noktalarԩnԩn kümesi analitik düz-
g = {(–1, 2), (0, 1), (1, 3), (2, 5) } lemde aԭaԫԩdaki fonksiyonlardan hangisidir?
fonksiyonlarԩna göre, f – 2g fonksiyonu aԭaԫԩda-

kilerden hangisidir? A) y = x2 – 2x + 2 B) y = x2 – 2x – 2
C) y = x2 + 2x + 2 D) y = x2 + 2x + 1
A) {(–1, –3), (0, –2), (1, –11) } E) y = x2 – 2x + 1
B) {(–1, –3), (0, –2), (1, –7) }
C) {(–2, 2), (–1, 3), (0, –2), (1, –11), (2, –10) }
D) {(–2, 2), (2, –10) }
E) {(–1, 3), (0, –2), (1, –7) }
6. f : [–2, 4] A R , f(x) = x2 – 3 fonksiyonunun gö-

rüntü kümesinde kaç farklԩ tam sayԩ vardԩr?
2. f(x + 2) = x – f(x) ve f(2) = 4 olduԫuna göre, f(8)

A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 0 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8
7. f(x) = mx + n olmak üzere,

3. f(2x) = 2 . f(x) + x ve f(–2) = 2 olduԫuna göre, f(1) = 5 ve f(–1) = 3 ise f(2) kaçtԩr?
f(–16) kaçtԩr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A) –16 B) –8 C) –4 D) –2 E) 0
8. f(x) = (a – b)x + a – 2b birim fonksiyon,
4. f(2x) + f(x + 2) = 4x fonksiyonu için a – 3x

g(x) = sabit fonksiyon ise, a.c + b
x–c
f(4) – f(5) – f(6) iԭleminin sonucu nedir?
aԭaԫԩdakilerden hangisidir? (a, b, c D R)
7 7
A) –2 B) –4 C) –6 D) –8 E) –10 A) –1 B) 1 C) 3 D) E)
3 2
115
Fonksiyon
9. f(x) birim fonksiyon, g(x) sabit fonksiyondur. 13. f(x + 2) = 3x + 1 ve g(x) = x + 2 olduԫuna göre,
2
f(3x + 2) + g(x – 3) = f(2x + 5) + g(x + 1) (f o g –1 )(3) kaçtԩr?
olduԫuna göre, x kaçtԩr?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 2 E) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
14. y
–2 6
x
10. f : R – { 2 } A R – { 3 } de tanԩmlԩ bire bir ve örten –4 0 3
–1
ax – 1 y = f(x)
f(x) = fonksiyonu veriliyor. Buna göre, ab
x–b
kaçtԩr? Grafiԫi verilen y = f(x) fonksiyonuna göre,
1 1 f(x + 2) = 0 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerlerinin top-

A) B) C) 4 D) 8 E) 9
9 8 lamԩ kaçtԩr?
A) 4 B) 2 C) 0 D) –2 E) – 4
ESEN YAYINLARI
11. f(x) = 2x + 3 ve g(x) = 2x – 1 ise

15. (f o f)(x) = 9x – 4 olduԫuna göre, f(x) fonksiyonu
(fog–1)(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir?
A) x – 2 B) x – 1 C) x + 2
A) 3x – 2 B) 3x – 1 C) 3x + 1
D) x + 3 E) x + 4
D) –3x – 2 E) –3x – 1
x +1 , x 0 ise 16. x < –1 olmak üzere,

12. f(x) = *
x – 2 , x > 0 ise f(x) = x2 + 2x – 3 fonksiyonuna göre,
olduԫuna göre, (f o f)(1) kaçtԩr? f –1(–3) kaçtԩr?
A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1 A) –2 B) –3 C) – 4 D) –5 E) –6
1. B 2. A 3. B 4. D 5. C 6. C 7. A 8. D 9. C 10. E 11. E 12. D 13. A 14. E 15. B 16. A
116
TEST – 3
1. f : R A R , f(x) = (a – 1)x2 + (b + 2)x + ab 5. a.f(x) – 3 = x.f(x) + b.x eԭitliԫini saԫlayan f(x)

sabit fonksiyon ise f(v5) kaçtԩr? sabit fonksiyon ise a.b kaçtԩr?
A) –2v5 B) –2 C) 0 A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1
D) v5 E) 2v5
6. f fonksiyonu, birim fonksiyondur.

f(2x – 3) = 3x + 5 olduԫuna göre, f(x + 5) kaçtԩr?
A) –8 B) –3 C) 3 D) 8 E) 13
2. f : R A R , f(x) = (a – b)x + 2a + b – 2
fonksiyonu birim fonksiyon ise a.b kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 7. f : R A R , f(x) = 2x + 1 ise (fofof –1 ofof)(x)

aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭittir?
A) 2x + 1 B) 4x + 3 C) 8x + 7
ESEN YAYINLARI
D) 8x + 6 E) 16x + 15
3. f(x) = (a – 2)x + b + 1
g(x) = (c + 3)x + a.b olmak üzere, y
8.
f(x) birim fonksiyon ve g(x) sabit fonksiyon ise 3
a + b + c kaçtԩr?
A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1 1
x
–5 –2 0 1 4 5 6
–2
Yukarԩdaki ԭekilde verilen f : (–5, 6] A R

baԫԩntԩsԩnԩn grafiԫine göre, aԭaԫԩdakilerden han-
gisi yanlԩԭtԩr?
A) (–5, –2) de f bire bir fonksiyondur.

(n – 1) x 2 – 2
4. f : R A R , f(x) = fonksiyonu bir B) (–2, 0) da f sabit fonksiyondur.
nx 2 + 1
sabit fonksiyon ise n kaçtԩr? C) (5, 6) da f fonksiyon deԫildir.
1 1 1 3 D) [1, 4] de f bire bir fonksiyondur.

A) B) C) D) 1 E)
4 3 2 2 E) [–2, 0] da f sabit fonksiyondur.
117
Fonksiyon
9. f : {1, 2, 3 } A {a, b, c, d, e } olmak üzere, kaç 13. f : {a, b, c } A {1, 2, 3 } olmak üzere, bire bir ve
farklԩ bire bir f fonksiyonu tanԩmlanabilir? örten kaç farklԩ f fonksiyonu tanԩmlanabilir?
A) 6 B) 10 C) 15 D) 32 E) 60 A) 3 B) 6 C) 9 D) 27 E) 81
10. R A R ye tanԩmlԩ bire bir ve örten f(x) = 2x + 1 4

x+5
x +1 14. f(x) = 3
fonksiyonunun en geniԭ tanԩm
ve g(x) fonksiyonlarԩ için (gof)(x) = oldu- x–2
2
ԫuna göre, g–1(x) nedir? kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 4x + 2 B) 4x + 1 C) 4x – 1
A) (– ', –5] B) (–5, ') C) [–5, ')
D) 4x – 2 E) 4x – 4 D) [–5, ') – {2 } E) [–5, 2)
ESEN YAYINLARI
11. s(A) = 2n – 3 ve s(B) = n + 2 olmak üzere,

15. f(x) = ax – 1 ve g(x) = x + a fonksiyonlarԩ için
f : A A B fonksiyonunun örten olabilmesi için
(f o g)(x) = (g o f)(x) ise a nԩn alabileceԫi deԫerler
n en az kaç olmalԩdԩr? toplamԩ kaçtԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
12. s(A) = 5 ve s(B) = 4 ise B den A ya tanԩmlanan 16. s(A) = 3 ve s(B) = 4 ise A dan B ye kaç tane
bire bir fonksiyon sayԩsԩ kaçtԩr? sabit olmayan fonksiyon tanԩmlanabilir?
A) 120 B) 60 C) 20 D) 5 E) 4 A) 81 B) 78 C) 77 D) 64 E) 60
1. B 2. A 3. C 4. B 5. A 6. B 7. C 8. E 9. E 10. C 11. B 12. A 13. B 14. D 15. C 16. E
118
TEST – 4
ax + 3
1. xf(x) + 2x = 2f(x) – 3 olduԫuna göre, 5. f(x) = fonksiyonu bire bir ve örtendir.
x+2
f–1(1) kaçtԩr?
f(x) = f –1(x) ise a kaçtԩr?
1 1 1 1
A) – B) – C) D) E) 1
3 2 2 3 A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
2. A = {1, 2, 3 } kümesi üzerinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki

fonksiyonlardan hangisinin tersi de bir fonkiyon- ax + 1
6. f : R – {3 } A R – {2 } , f(x) = fonksiyonu
dur? x–b
bire bir ve örten bir fonksiyon ise a + b kaçtԩr?
A) {(1, 2), (2, 3), (3, 3) }

A) –5 B) –1 C) 1 D) 3 E) 5
B) {(1, 2), (2, 3), (3, 1) }
C) {(1, 1), (2, 2), (3, 1) }
D) {(1, 1), (2, 1), (3, 2) }
ESEN YAYINLARI
E) {(1, 3), (2, 1), (3, 1) }
ax + 3
7. f : R A R , fc m = x – 2 ve f –1(0) = 5 ise
2
a kaçtԩr?
–1 –1
3. f (3x + 1) = x – 1 , g(x) = ax – 4 ve f(1) = g (3) 9 7
A) 5 B) C) 4 D) E) 3
olduԫuna göre, a kaçtԩr? 2 2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8. Bire bir ve örten olan bir f fonksiyonu A(–2, 3)

2x – 1
4. f : R – {a } A R – {b } , f(x) = fonksiyonu noktasԩndan geçmektedir.
3–x
bire bir ve örten bir fonksiyon ise a + b kaçtԩr? f –1(x + 2n) = x + 5 ise n kaçtԩr?
A) –5 B) –1 C) 1 D) 3 E) 5 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
119
Fonksiyon
9. f : R A R+, f(x) = 22x+1 olduԫuna göre, f –1(32) 13. Tanԩmlԩ olduԫu yerlerde,
kaçtԩr? x2
fc m = x – 1 ise f –1(x) aԭaԫԩdakilerden
x+1
1 1 hangisine eԭittir?
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
4 2
x 2 – 2x + 1 x 2 + 2x + 1
A) B)
x+1 x –1
x 2 + 2x + 1 x+1
C) D)
x+2 x
10. f(x) doԫrusal bir fonksiyondur. x2

E)
x+2
f(1) = 3 ve f –1(2) = 0 olduԫuna göre, f(3) kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
x 2 , x ¬0
14. f(x) = )
2x , x < 0
fonksiyonunun ters fonksiyonu olan f –1(x) nedir?

2x , x1
11. f : R A R , f(x) = ) x , x0 – x , x0
5x – 3 , x < 1
* *
ESEN YAYINLARI
A) x B) x
ise, f –1(x) fonksiyonu aԭaԫԩdakilerden hangisidir? , x<0 , x<0
2 2
Z x Z x
]] , x1 ]] , x2 –x , x 0 x , x0
2 2
A) [
]] x + 3 , x < 1
B) [
]] x + 3 , x < 2
C) * x
, x<0
D) *– x
, x<0
\ 5 \ 5 2 2
Z x Z x – x , x0
, x1 , x2
*–
]] ]]
2 2 E) x
C) [ D) [ , x<0
]] x+3 ]] x + 3 , x > 2 2
, x >1
\ 5 \ 5
Z x
]] , x –1
2
E) [
]] x+3
, x < –1
\ 5
15. Tanԩmlԩ olduԫu deԫerler için

x3
fc + 3x m = 6x3 + 36x – 1 olduԫuna göre,
2
f –1(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
12. f : (–', 1] A [–3, ') , f(x) = x2 – 2x – 2 fonksiyonu

x+1 x –1 x+1
için f –1(–2) kaçtԩr? A) B) C)
12 12 6
x –1 x+1
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2 D) E)
6 3
1. A 2. B 3. A 4. C 5. A 6. E 7. D 8. E 9. D 10. E 11. B 12. C 13. C 14. A 15. A
120
TEST – 5
1. y 3. f(x – 1) = 2x2 ve g(x + 2) = x2 + 1 olduԫuna göre,

£x¥ (gof)(–3) kaça eԭittir?
f–1 ¤ ¦
2
1
A) 36 B) 37 C) 38 D) 39 E) 40
x
–2 0
x
Yukarԩdaki grafik y = f –1 b l doԫrusal fonksiyo-
2
nuna aittir. Buna göre f(x) fonksiyonunun grafiԫi
4. f fonksiyonu sabit fonksiyondur.
A) y B) y
g(x) = 2x + 6 ve (fog)(x) = (gof)(x) ise
1
f(3) kaçtԩr?
x x
0 1 –1 0
–1
A) –6 B) –3 C) 0 D) 3 E) 6
C) y D) y
1
x x
0 1 –1 0
–1
ESEN YAYINLARI
E) y x+1
5. fc m = x – 2 olduԫuna göre, f(3) kaçtԩr?
x+2
x
0 1
9 7
–1 2 A) –5 B) – C) – 4 D) – E) –3
2 2
2. y
6. A = {a, b, c, d } kümesinde tanԩmlԩ
4
f = {(a, c), (b, d), (c, b), (d, a) }
2
2 3
g = {(a, b), (b, c), (c, d), (d, a) }
x
–4 0
fonksiyonlarԩna göre, fog fonksiyonu aԭaԫԩdaki-
lerden hangisidir?
–4
f(x+1)
A) {(a, d), (b, c), (c, a), (d, b) }
Ԭekilde verilen y = f(x + 1) fonksiyonunun grafi- B) {(a, c), (b, d), (c, a), (d, b) }
f –1 (0) + f –1 (2)
ԫine göre, kaçtԩr? C) {(a, d), (b, c), (c, b), (d, a) }
f (4) – f (3)
D) {(a, d), (b, b), (c, a), (d, c) }
1 1 1
A) –2 B) –1 C) – D) E) E) {(a, d), (b, a), (c, c), (d, b) }
2 2 4
121
Fonksiyon
x2 , x<0 x –1 , x <1 10. (fofof)(x) = –8x + 6 olduԫuna göre, f(3) kaçtԩr?

7. f(x) = ) g(x) = )
x+1 , x0 1 – x2 , x 1
1 1
fonksiyonlarԩ veriliyor. Buna göre, (f + g)(x) fonk- A) – 4 B) – C) 0 D) E) 4
2 2
siyonu aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
x2 + x – 1 , x < 0
A) * 2x , 0 x <1
–x 2 + x + 2 , x 1
11. f(x + 1) = 3x – 1 ve g(x – 1) = 4x – 2 ise
x2 + x –1 , x<0 (g–1of )(2) deԫeri nedir?
B) *1 , 0 x <1
–x 2 + x + 2 , x 1 A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
x2 + x – 1 , x0
C) * 2x , 0< x1
–x 2 + x + 2 , x > 1
x2 + x – 1 , x 0 12. y
D) * 1 , 0< x1 5
f(x)
–x 2 + x + 2 , x > 1
1 , x<0 3
E) * 2x , 0 x <1 –4 –2
x
–x 2 + x + 2 , x 1 0 2
ESEN YAYINLARI
–3
Yukarԩda grafiԫi verilen f fonksiyonuna göre

8. f(x3 + x – 1) = 3x3 + 3x + 1 olduԫuna göre, f(x) (fof) (–2) + f (2)
kaçtԩr?
aԭaԫԩdakilerden hangisidir? f –1 (–3)
A) 3x + 1 B) 3x + 2 C) 3x + 3 A) –3 B) –2 C) –1 D) 1 E) 2
D) 3x + 4 E) 3x + 5
13. y
f(x)
9. y
3
2
–2
1 x
–5 –3
–2
x
–1 0 1
g(x)
Ԭekildeki grafik y = f(x) fonksiyonuna aittir. Ԭekilde verilen f(x) doԫrusal fonksiyonu ile g(x)
Buna göre (fof)(3x – 1) = 2 ise x kaçtԩr? fonksiyonuna göre, (f –1og)(–3) + (fog –1)(–2) ifa-
desinin sonucu nedir?
1 1 1 1
A) 1 B) C) D) E)
2 3 4 6 A) –5 B) –3 C) 0 D) 3 E) 5
1. A 2. B 3. B 4. A 5. B 6. D 7. A 8. D 9. C 10. A 11. C 12. B 13. C
122
TEST – 6
1. f : R A R , f(x) = f(y).f(x – y) ve f(5) = 10 ise 5. f : R2 A R2, f(x – 1, y + 1) = (x + 1, y – 1) ve

f(10) kaçtԩr? f(x, y) = (5, 3) ise x + y kaçtԩr?
A) 10 B) 50 C) 100 D) 150 E) 200 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
2. f(x) = (x + 1).3x ve f(x + 1) = 6.f(x – 1) olduԫuna

göre, x kaçtԩr?
6. f(x) – 2f(–x) = x2 + x olduԫuna göre, f(1) kaçtԩr?
A) –1 B) –2 C) –4 D) –6 E) –8 3 1 1 2
A) –2 B) – C) – D) – E) –
2 2 3 3
ESEN YAYINLARI
3. f(x) = 5x olduԫuna göre, f(5x – 1) in f(x) türün-

den eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
f 5 (x) 7. f(x + 1) + x.f(x) = 2x + 3 olduԫuna göre, f(2)

A) B) 5.f 5(x) C) 5f(x) – 1
5
kaçtԩr?
f (x) 5
D) 5f(x) – 5 E) ; E
5 A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
2x – 1
4. f(x) = ve (fog) = x + 1 olduԫuna göre,
2
g(x) fonksiyonu aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
x
8. f(x + 1) – 3 = .f(x) ve f(3) = 12 olduԫuna göre,
2x + 3 4
A) 2x + 2 B) 2x + 3 C)
2 f(4) kaçtԩr?
x+1
D) x + 1 E) A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18
2
123
Fonksiyon
9. f(a + b) = f(a).f(b) ve f(2) = n ise f(8) in 13. f(x) = ex olmak üzere, f(3x) fonksiyonunun f(x)
n cinsinden deԫeri nedir? cinsinden deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) n2 B) n3 C) n4 D) 4n2 E) 8n 1 3
A) 3 . f(x) B) .f(x) C) f (x)
3
D) [f(x)]3 E) f(x) + 3
10. f : A A [–2, 4] , f(x) = 3x – 2 fonksiyonu bire bir ve

örten ise A kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir? ax – 7
14. f : R – {3 } A R – {1 } , f(x) =
x–3
A) [–2, 0] B) [0, 2] C) [2, 4] fonksiyonunun tersinin grafiԫi üzerindeki koordi-
D) [–2, 4] E) [0, 4] natlarԩ tam sayԩ olan kaç tane nokta vardԩr?
A) 8 B) 6 C) 4 D) 3 E) 2
ESEN YAYINLARI
11. f(x) = 3x – 2 ise, f(2x – 1) fonksiyonunun f(x) 4x

15. (fog)(x) = ve g(x) = –x + 2 ise f(x)
türünden yazԩlԩԭԩ hangisidir? x2 – 4
fonksiyonunun eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 2f(x) B) 2f(x) – 1 C) 2f(x) + 1
D) 3f(x) – 1 E) 3f(x) + 1 4x – 8 8 – 4x –x + 2
A) B) C)
x 2 – 4x x 2 – 4x x 2 – 4x
4 4x – 8
D) E)
x x 2 – 4x + 8
2
12. f(x) = olmak üzere, f(x + 1) fonksiyonunun 2x – 1 x–2
1– x 16. Tanԩmlԩ olduԫu bölgede f c m= ise
x+1 2x + 3
f(x) cinsinden deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
f –1(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
2 2f (x)
A) B) C) 2f(x) –8x + 3 8x – 3 8x + 2
1 – f (x) 2 – f (x) A) B) C)
x–3 x–3 x+3
f ( x) 8x + 3 –8x – 2
D) E) 2f(x) – 1 D) E)
2 – f (x) x+3 x+3
1. C 2. D 3. A 4. C 5. D 6. E 7. A 8. B 9. C 10. B 11. B 12. B 13. D 14. B 15. E 16. D
124
TEST – 7
1. Tanԩmlԩ olduԫu bölgelerde, 5. f : R A R , f(x) = 4x–2 + 4x olduԫuna göre,

–3x f –1(17) kaçtԩr?
f(x) = ve f(x) = f –1(x) ise a kaçtԩr?
2x – a
A) 2 B) 3 C) 4 D) 7 E) 17
A) 4 B) 1 C) –1 D) –2 E) –3
6. Tanԩmlԩ olduԫu bölgelerde,

f(x) = 3x – 2 ve f –1(x) + x . g(x + 1) = 3x – 2
olduԫuna göre, g(5) kaçtԩr?
2. f : R A R , f(x) = 3x – 2 ve
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
x D R için f(mx + n) = 2f(x) + 11 ise
m + n kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
ESEN YAYINLARI
7. f : R A R , f(x + 3) = 2x + 5 ve
f –1(2k – 3) = 4 olduԫuna göre, k nedir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9
3. f : (3, ') A R , f(2x + 1) = x2 – 2x + 3 olduԫuna

göre, f –1(6) kaçtԩr?
A) 7 B) 3 C) 0 D) –1 E) –3
y
8. f(x)
(4, 3)
(3, 2)
x
0
(x – 2) 2 f(x) in grafiԫi ԭekilde gösterildiԫi gibidir.

4. f : (2, ') A R , f(x) = olduԫuna göre,
9
g(x) = (2x – 5).f(x – 1) olduԫuna göre,
f –1(4) nedir?
(gof –1)(3) kaçtԩr?
A) –4 B) 1 C) 3 D) 4 E) 8 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
125
Fonksiyon
9. f : R A R , f(x – 1) = 4x – 3 13. Gerçel sayԩlarda tanԩmlԩ g(x) = 9x ve

2–1
x –1 (gof)(x) = 3x fonksiyonlarԩ için f(x) aԭaԫԩdaki-
g : R A R, g(x + 3) =
2
lerden hangisidir?
olduԫuna göre, (gof)(2) kaçtԩr?
x2 x2 – 1
2 5 1 A) B) C) 3x2
A) 2 B) 5 C) D) E) 3 3
5 2 2
x2 – 1
D) x2 + 2 E)
2
2x – 5
10. f, g : R A R , f(x) = ve
3
(fog)(x) = 2f(x) – 7 olduԫuna göre, g(7) kaçtԩr? 3x + 1 , x < 1
14. a2 < a olmak üzere, f(x) = * 7 , x =1
x – 3 , x >1
A) 1 B) 3 C) 4 D) 21 E) 27 5x – 2
g(x) = ve (gof)(a) = 4 olduԫuna göre,
3
g(a) kaçtԩr?
1 1 1
A) B) C) D) 1 E) 2
4 3 2
ESEN YAYINLARI
11.
y
3
2
–3 2
x
0 1
15. R A R ye f(x) = 2x – 5 ve g–1(x) = 3x + 2

Yukarԩdaki grafik f(x) fonksiyonuna aittir. olduԫuna göre, (f –1og)–1(6) kaçtԩr?
Buna göre (fofof)(1) nedir?
A) 23 B) 21 C) 19 D) 17 E) 11
A) 3 B) 2 C) 1 D) 0 E) –3
2x + 3
12. f(3x + 1) = 5x + 6 ve g(x + 4) = 7x – 1 16. f : R – {1 } A R – {2 } , f(x) =
x –1
olduԫuna göre, (gof)(–2) kaçtԩr? ve f(g(x)) = x olduԫuna göre, g(7) kaçtԩr?
A) –22 B) –21 C) –12 D) 14 E) 16 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
1. E 2. D 3. A 4. E 5. A 6. B 7. B 8. E 9. D 10. A 11. A 12. A 13. E 14. B 15. A 16. C
126
TEST – 8
1. y 4. y
f(x)
2
5
x x
–3 0 –4 0
f(x)
Ԭekilde f doԫrusal fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭ-

Ԭekilde f(x) fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir.
tir. Buna göre, f(3) – f –1(4) farkԩ kaçtԩr?
f(x – 3) = f(f(0)) eԭitliԫini saԫlayan farklԩ x de-
A) –1 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 ԫerlerinin toplamԩ kaçtԩr?
A) 11 B) 10 C) 8 D) 7 E) 6
2. y
4 f(x) 5. y
3 f(x)
4
3 3
x
–2 0 1 5 2
ESEN YAYINLARI
–2 –4
x
–1 0 1 2
Ԭekilde f(x) fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir.

Buna göre, f [ f(f(1) ) ] deԫeri kaçtԩr?
Yukarԩdaki grafik f(x) fonksiyonuna aittir. Buna
göre, f –1(4) + f(–4) + (fof)(–1) deԫeri kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
6. y
3. y y = f(x)
4
g(x) f(x)
4
2
–5 –2
x
–3 2 0 2
x
0
–2
Ԭekilde f(x) ve g(x) doԫrusal fonksiyonlarԩnԩn Ԭekildeki grafik y = f(x) fonksiyonuna aittir.
grafiԫi verilmiԭtir. Buna göre, (fog)(m) = 12 ise
(fofofof)(x) = 4 ise x kaçtԩr?
m deԫeri kaçtԩr?
A) –1 B) –2 C) –3 D) –4 E) –5 A) 4 B) 2 C) 0 D) –2 E) –5
127
Fonksiyon
7. y 10. y
5
4 4
f(x)
3
2
x
1 0 1 2 4
x g(x)
0 –1
1 2 3 4 5 6 7
–2 Yukarԩda f doԫrusal fonksiyonu ile g fonksiyonu-

nun grafiԫi verilmiԭtir.
Ԭekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir. 1
Buna göre, (gof –1) c – m + (f –1og)(4) deԫeri
2
(fof)(x) = 2 ise x kaçtԩr?
kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 8 B) 4 C) 0 D) –4 E) –8
8. y
11. y y
5 f(x)
1
2 4 1 2
x x x
–2 –1 0 –2 –1 0
ESEN YAYINLARI
0 2
–1 –1 –1
g(x)
Ԭekilde f(x) fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir. Yukarԩdaki ԭekillerde f ve g fonksiyonlarԩnԩn gra-
0 f(x + 1) < 5 eԭitliԫini saԫlayan x tam sayԩlarԩ fikleri verilmiԭtir.
kaç tanedir? Buna göre, (g –1ofog)(–1) deԫeri nedir?
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
12. y
9. y 3
f(x+2)
2
6 1
–1 3
x
2 0 1 2
–1
–3 f(x)
x g(x)
0 4
Yukarԩdaki f(x) ve g(x) fonksiyonlarԩnԩn grafikleri-

Ԭekilde f(x + 2) fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir.
g (–1) – (gof) (2)
ne göre, deԫeri kaçtԩr?
Buna göre, f(2) + f –1(0) + f(6) ifadesinin deԫeri f –1 (–1)
kaçtԩr?
1 1 1 1
A) – B) – C) 0 D) E)
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6 3 2 2 3
1. B 2. D 3. A 4. B 5. D 6. E 7. E 8. B 9. D 10. A 11. B 12. A
128
1. 1981 – ÖYS 5. 1987 – ÖYS

–2x
f, R den R ye x A f(x) = biçiminde verilen f(x) doԫrusal fonksiyonu için f(2) = 3 ve f(3) = 2
x+a
olduԫuna göre, f(1) kaçtԩr?
bir fonksiyondur.
f(x) = f –1(x) olmasԩ için, a ne olmalԩdԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 3 B) 2 C) 1 D) –1 E) –2
2. 1982 – ÖYS
y
Bir y = f(x) fonksiyo- 6. 1987 – ÖYS
5
nunun grafiԫi yanda f(2x + 3) = 3x + 2 olduԫuna göre, f(0) kaçtԩr?
3
verilmiԭtir. 5 3 1 2
A) – B) – C) – D) 0 E)
f [ f (x) ] = 3 olduԫuna x 2 2 2 3
0 4 7
göre, x in deԫeri nedir?
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
ESEN YAYINLARI
7. 1988 – ÖSS
f(x) = x3 – 3x2 + 3x – 1 olduԫuna göre,
f(x + 1) deԫeri nedir?
3. 1985 – ÖYS
f(ab) = f(a) + f(b) olduԫuna göre, f(1) in deԫeri A) x3 + 1 B) x3 – 1 C) x3
nedir? D) x2 E) x2 + 1
A) 0 B) 1 C) a D) b E) ab
8. 1988 – ÖYS
4. 1986 – ÖYS
{1, 2, 3 } kümesinden, {10, 11, 12 } kümesine
f(2x + 3) = x2 + 1 olduԫuna göre, f(x) aԭaԫԩda- aԭaԫԩdaki fonksiyonlar tanԩmlanԩyor. Bu fonksi-
kilerden hangisidir? yonlardan hangisinin ters fonksiyonu vardԩr?
x 2 + 6x + 5 x 2 – 6x + 13 A) {(1, 11), (2, 10), (3, 12) }

A) B)
4 4
B) {(1, 12), (2, 11), (3, 11) }
9x 2 2
C) +1 D) (2x + 3) + 1 C) {(1, 10), (2, 10), (3, 11) }
4
D) {(1, 10), (2, 11), (3, 10) }
x2 – 2
E)
2 E) {(1, 12), (2, 11), (3, 12) }
129
Fonksiyon
9. 1988 – ÖYS 13. 1990 – ÖYS

x 2x + u x–9
(fog) (x) = 2 ve g(x) = x + 1 olduԫuna göre, f (x) = ve (fof) (x) = olduԫuna
x +1 x+1 3x – 2
f(x) fonksiyonu aԭaԫԩdakilerden hangisidir? göre, u kaçtԩr?
x+1 x –1 x2 + 1 A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1
A) B) C)
x 2 + 2x + 2 x 2 – 2x + 2 x+1
x2 + 1 x
D) E)
x x+1
14. 1991 – ÖYS

f(x) : R A R
10. 1989 – ÖYS 4

f(x) = x.f(x + 1) , f(4) =
x 3
(fog) (x) = ve f(x) = x + 1 olduԫuna göre,
x2 + 1 olduԫuna göre, f(2) deԫeri kaçtԩr?
g(x) fonksiyonu aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 14 B) 12 C) 10 D) 8 E) 6
x2 x –1 1
A) – B) C)
x2 + x + 1 x 2 – 2x + 2 x+1
x –x 2 + x – 1
D) E)
x+1 x2 + 1
ESEN YAYINLARI
15. 1992 – ÖSS
x2 + 3
f(2x + 1) = olduԫuna göre, f(x) aԭaԫԩdaki-
5
lerden hangisidir?
11. 1989 – ÖYS

4 2 4 2
A) (x – x + 1) B) (x + x + 1)
x+1 x–2
fc m= ise uygun koԭullar altԩnda 5 5
x–2 x+1
x2 + 3 x 2 + 2x + 13
f(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir? C) D)
5 12
x+1 x 1 x 2 – 2x + 13
A) B) C) E)
x x –1 x 20
1 1
D) E)
x+1 x –1
16. 1992 – ÖSS

y
Yanda grafiԫi verilen
f(x) doԫrusal fonksi-
12. 1990 – ÖYS yonu aԭaԫԩdakilerden 1
f(x) = 2 3x–1
olduԫuna göre, f(2x) in f(x) cinsinden hangisidir? –1
x
0
ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 3f(x) B) 3[f(x)]2 C) 2f(x) A) y = x B) y = –x C) y = –x – 1

2 3
D) 2[f(x)] E) 2[f(x)] D) y = –x + 1 E) y = x + 1
130
Fonksiyon
17. 1994 – ÖSS 22. 1997 – ÖSS

2
f(x) = x + 2x f(x) : R A R
2
(fog)(x) = x + 6x + 8 olduԫuna göre, g(x) aԭa- f(x) = 2x + 1 – f(x + 1)
ԫԩdakilerden hangisi olabilir? f(4) = 2
olduԫuna göre, f(2) nin deԫeri kaçtԩr?
A) x2 + x B) x2 – 2 C) x2 + 2
D) x – 2 E) x + 2
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
23. 1997 – ÖSS

18. 1995 – ÖSS
f(x) : R – {–1 } A R – {3 }
x
f(x) = olduԫuna göre, f(x – 1) in f(x) türün- f (x) + 2
x+1 x=
den deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir? 3 – f (x)
olduԫuna göre, f –1(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
f (x) + 1 f (x) + 2 2f (x) + 1
A) B) C)
2f (x) 2f (x) 2f (x) x–3 x+3 x+2
A) B) C)
x+1 x–2 3–x
2f (x) + 1 2f (x) – 1
D) E) 2x + 1 2x + 3
f (x) f (x) D) E)
3–x 3–x
ESEN YAYINLARI
24. 1997 – ÖYS

19. 1995 – ÖYS y
Yanda grafiԫi verilen
2x – 1
f(x) = 2x + 1, g(x) = , (g–1of)(x) = –16 f(x) fonksiyonu [0, 2] 2
x+5
de bire bir ve örtendir.
2
Buna göre, 0 1
x
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8 f (2) + f –1 (2)
ifadesi-
f (f (1))
nin deԫeri kaçtԩr?

–3
f(x)
20. 1996 – ÖYS
5 3 1 3
f(x) = 3.f(x – 2) , f(5) = 6 olduԫuna göre, A) – B) – C) 0 D) E)
2 2 2 2
f(1) deԫeri kaçtԩr?
1 2 1
A) B) C) D) 1 E) 2
4 3 2 25. 1997 – ÖYS
ax – 4
f : R – {2 } A R – {3 } , f(x) = veriliyor.
3x – b
f(x) fonksiyonu bire bir ve örten olduԫuna göre,
21. 1996 – ÖYS
(a, b) sԩralԩ ikilisi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
f(x) = ax + b, f –1(3) = 4, f –1(2) = 5 olduԫuna göre,
a.b çarpԩmԩ kaçtԩr?
A) (5, 4) B) (2, 3) C) (2, 6)
D) (6, 6) E) (9, 6)
A) –7 B) –6 C) –5 D) 3 E) 6
131
Fonksiyon
26. 1998 – ÖSS 29. 1999 – ÖSS

Bir f fonksiyonu, “Her bir pozitif tam sayԩyԩ ken- x < –3
disi ile çarpԩmsal tersinin toplamԩna götürüyor” f(x) = x2 + 6x – 2
ԭeklinde tanԩmlanmԩԭtԩr.
olduԫuna göre, f–1(x) aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
Bu fonksiyon aԭaԫԩdakilerden hangisi ile gösteri-
lebilir?
A) –9 – x+9 B) –3 – x+9
x2 + x x C) –3 – x + 11 D) 6 – x + 11
A) f(x) = B) f(x) =
x –1 x2 – 1
E) 3 + 11x
x x2 – 1
C) f(x) = 2 D) f(x) =
x +1 x
x2 + 1
E) f(x) =
x
27. 1998 – ÖSS

30. 1999 – ÖSS
R – {1 } de tanԩmlanan
f(x) = x2 – x – 1 olduԫuna göre, f(1 – x) – f(x)
2x + 1 aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭittir?
f(x) =
x –1
fonksiyonunun deԫer kümesi aԭaԫԩdakilerden
ESEN YAYINLARI
A) 0 B) 1 C) 1 – x
hangisidir? 2 2
D) x – 1 E) x + 1
A) R B) R – {3 } C) R – {2 }
D) R – {1 } E) R – {0 }
28. 1998 – ÖSS

y
31. 2000 – ÖSS
g(x)
3
y
2
g(x) = x3
f(x)
8
4
x
0 1 2 3
–2
x
f(x) 0 2 4
Yukarԩda f(x) ve g(x) fonksiyonlarԩnԩn grafiԫi

verilmiԭtir.
Yukarԩdaki ԭekilde, f(x) fonksiyonu ile g(x) = x3
g (1) + (fog) (2)
Grafikteki bilgilere göre, fonksiyonunun grafikleri verilmiԭtir.
f (4)
deԫeri kaçtԩr? Buna göre (fog –1of)(0) deԫeri kaçtԩr?
1 1
A) – B) –1 C) 0 D) 1 E) A) – 4 B) –2 C) 0 D) 4 E) 8
2 2
132
Fonksiyon
32. 2006 – ÖSS 35. 2010 – YGS

A boԭ olmayan bir küme olmak üzere, A dan A ya f(x) = x2
f ve g fonksiyonlarԩ tanԩmlanmԩԭtԩr. g(x) = 2x – 1

fonksiyonlarԩ için g(f(2)) kaçtԩr?
(fog) (x) = f(g(x)) ile verilen fog bileԭke fonksiyo-
A) 0 B) 3 C) 5 D) 7 E) 9
nu bire bir ise aԭaԫԩdakilerden hangisi kesinlikle
doԫrudur?
A) f örtendir. B) g örtendir.
C) f bire birdir. D) g bire birdir.
36. 2010 – LYS
E) gof bire birdir.
Gerçel sayԩlardan gerçel sayԩlarԩn bir K alt kü-
mesine tanԩmlԩ
–x+8 , x < 3 ise
f(x) = *
x+2 , x 3 ise
33. 2007 – ÖSS fonksiyonu örten olduԫuna göre, K kümesi aԭa-
R den R ye f(x) = 3x+2 ile tanԩmlԩ f fonksiyonu ԫԩdakilerden hangisidir?
için, f(a + b – 1) ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangi- A) [3, ') B) [5, ') C) [3, 5]
sine eԭittir? D) (– ', 5) E) (– ', 3)
f (a + b) f (a + b)
A) B)
9 27
ESEN YAYINLARI
f (a) .f (b) f (a) .f (b)

C) D) 37. 2010 – LYS
9 27
x –1
f (a) .f (b) fc m = x2 – x + 2
E) x +1
81
olduԫuna göre, f(3) deԫeri kaçtԩr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 11
34. 2008 – ÖSS

Aԭaԫԩda A = {a1, a2, a3 } ve
38. 2010 – LYS
B = {b1, b2, b3, b4, b5 } kümeleri verilmiԭtir. y
f
A B 4
b1
a1 2
b2
–3 x
a2 b3 O 3 7
a3 b4 –2
b5
Yukarԩda grafiԫi verilen f fonksiyonunun tanԩm
kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A dan B ye f(a2) = b4 olacak biçimde kaç tane
A) [–3, 0) F [4, 7) B) (–3, 0) F (3, 7]
birebir f fonksiyonu tanԩmlanabilir?
C) [–3, 2] F (3, 7) D) (–3, 3) F (3, 7]
E) [–3, 2) F (4, 7]
A) 24 B) 20 C) 16 D) 12 E) 10
133
Fonksiyon
39. 2011 – YGS 42. 2011 – LYS

f(x) = 3x – 6
f : R A R parçalԩ fonksiyonu
g(x) = (x – 2)2
3x + 1 , x rasyonelse
fonksiyonlarԩ veriliyor. f(x) = *
x2 , x rasyonel de ilse
Buna göre, (gof –1)(x) aԭaԫԩdakilerden hangisine
eԭittir? biçiminde tanԩmlanԩyor.
2
3x 2 Buna göre, (fof) d n aԭaԫԩdakilerden hangi-
A) –1 B) (3x + 4)2 C) x2 – 4x + 2 2
2
sidir?
x2 2
D) E) (3x – 8) 1
9 A) 3v2 + 2 B) v2 + 2 C)
4
5 7
D) E)
2 2
40. 2011 – YGS

Gerçel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
I. f(x) = 2x – 1
II. g(x) = x2 + 2 43. 2011 – LYS
3
III. h(x) = x f fonksiyonu n 1 tam sayԩlarԩ için,
fonksiyonlarԩndan hangileri bire birdir? f(n) = 2.f(n – 1) + 1 eԭitliԫini saԫlԩyor.
ESEN YAYINLARI
A) I ve II B) Yalnԩz I C) I, II ve III f(0) = 1 olduԫuna göre, f(2) kaçtԩr?
D) I ve III E) Yalnԩz II A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
41. 2011 – LYS

Aԭaԫԩda f fonksiyonunun grafiԫi verilmiԭtir.
y 44. 2012 – YGS
4 f(x) R gerçel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ bir f
3
fonksiyonu
• Her x D [–10, 10] için f(x) = |x|
1
x
–4 –2 0 2 3 • Her x D R için f(x) = f(x + 20)
–1
özelliklerini saԫladԩԫԩna göre, f(117) deԫeri
g(x) = 3 – f(x – 2) olduԫuna göre, g(–2) + g(5) kaçtԩr?
toplamԩ kaçtԩr?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 7 E) 9
A) –3 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3
1. B 2. A 3. A 4. B 5. D 6. A 7. C 8. A 9. B 10. E 11. C 12. D 13. A 14. D 15. E 16. E 17. E

18. E 19. A 20. B 21. A 22. A 23. C 24. B 25. E 26. E 27. C 28. B 29. C 30. A 31. C 32. D 33. D 34. D
35. D 36. B 37. D 38. D 39. D 40. D 41. E 42. D 43. B 44. A
134
ԨԬLEM
1. Kazanԩm : Ԩkili iԭlemi ve ikili iԭlemin özellikleri olan;
Kapalԩlԩk özelliԫi
Deԫiԭme özelliԫi
Birleԭme özelliԫi
Birim (etkisiz) eleman özelliԫi
Ters eleman özelliԫi
Yutan elaman özelliԫini açԩklar.

ԨԬLEM
Ԩkili Ԩԭlem
A ve B boԭ olmayan iki küme olsun. A x A dan B kümesine tanԩmlanan her fonksiyona A üzerinde bir ikili iԭlem
veya kԩsaca, iԭlem denir.
Her iԭlem f : A x A A B biçiminde bir fonksiyondur.
Bu fonksiyonlar;
+ , – , . , ÷ , F , E , , , , ¨ , , ...
gibi sembollerle gösterilir.
ÖRNEK 1 ÖRNEK 3
f : R x R A R, f(x, y) = 2x – y + 1 ise f(3, –1) kaçtԩr? R \ {0 } kümesinde tanԩmlԩ,

Çözüm
x ¨ y = xy + 3 iԭlemine göre 2 ¨ (–1) kaçtԩr?
f(3, –1) = 2.3 – (–1) + 1 Çözüm
=6+1+1 1 7
2 ¨ (–1) = 2–1 + 3 = +3= dir.
2 2
= 8 bulunur.
ÖRNEK 4
Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlanan

ÖRNEK 2
x y = x2 + 2y2 – 3
Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlanan x y = x + y – 2
iԭlemine göre, (–2) (1 2) kaçtԩr?
iԭlemine göre aԭaԫԩdaki sorularԩ yanԩtlayԩnԩz.
ESEN YAYINLARI
Çözüm
a) 2 4 kaçtԩr?
Önce parantez içi hesaplanԩrsa,
b) (–2) 3 kaçtԩr?
1 2 = 12 + 2.22 – 3 = 1 + 2.4 – 3 = 6 dԩr.
c) 2 a = 5 ise a kaçtԩr?
(–2) (1 2) = (–2) 6 = (–2)2 + 2.62 – 3
d) b (–1) = 4 ise b kaçtԩr? = 4 + 2.36 – 3
Çözüm
= 73 olur.
a) 2 4 = 2 + 4 – 2 = 4 tür.
ÖRNEK 5
b) (–2) 3 = –2 + 3 – 2 = –1 dir.
Z+ da tanԩmlanan x ¨ y = xy ve x y = x . y + 1
c) 2a=52+a–2=5 iԭlemlerine göre, a ¨ (2 1) = 64 ise a kaçtԩr?
a = 5 tir. Çözüm
2 1= 2 . 1 + 1 = 3
d) b (–1) = 4 b + (–1) – 2 = 4
a ¨ (2 1) = 64 a ¨ 3 = 64
b–3=4
a3 = 64
b = 7 dir. a3 = 43 a = 4 bulunur.
136
Ԩԭlem
ÖRNEK 6 ÖRNEK 9
Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

a+b , a<b 3x 2y
a¨b=* 2
T
5
= x – y + 4 iԭlemine göre 6 ¨ 2 kaçtԩr?
a.b , ab
Çözüm
iԭlemine göre (1 ¨ 2) ¨ 3 ifadesinin sonucu kaçtԩr? 3x
= 6 & 3x = 12 & x = 4
Çözüm 2
1 < 2 ise a ¨ b = a + b olacaԫԩndan 2y

= 2 & 2y = 10 & y = 5
5
1 ¨ 2 = 1 + 2 = 3 tür.
3 = 3 ise a ¨ b = a . b olacaԫԩndan Verilen iÁlemde x = 4 ve y = 5 al×n×rsa,
(1 ¨ 2) ¨ 3 = 3 ¨ 3 = 3 . 3 = 9 bulunur. 3.4 2.5

T = 4 – 5 + 4 & 6 T 2 = 3 tür.
2 5
ÖRNEK 7
ÖRNEK 10
Reel sayԩlarda tanԩmlԩ
Tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ iԭlemi,
a ¨ b = 3a – b , a b = a2 + b2
a b = “a.b nin 5 ile bölümünden kalan”
iԭlemlerine göre, x ¨ 2 = 2 3 ise x kaçtԩr?
olarak tanԩmlanԩyor. Buna göre, (6 7) 8
Çözüm iԭleminin sonucu nedir?
ESEN YAYINLARI
x ¨ 2 = 2 3 3x – 2 = 22 + 32 Çözüm
3x – 2 = 13 Önce parantez içi hesaplanԩrsa,
x = 5 tir. 6 7 = 6.7 nin 5 ile bölümünden kalan

= 42 nin 5 ile bölümünden kalan
= 2 dir. Buna göre,
ÖRNEK 8 (6 7) 8 = 2 8
R \ {0 } kümesinde tanԩmlԩ = 2.8 in 5 ile bölümünden kalan
1 1 = 16 nԩn 5 ile bölümünden kalan

T = x . y + x iԭlemine göre 2 ¨ 3 kaçtԩr?
x y = 1 bulunur.
Çözüm
1 1
= 2 & 2x = 1 & x = ÖRNEK 11
x 2
1 1 Reel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ

= 3 & 3y = 1 & y =
y 3 a b = maksimum {a, b }
1 1 a ¨ b = minimum {a, b }
Verilen iÁlemde x = ve y = al×n×rsa,
2 3 iԭlemlerine göre, (2 5) ¨ (–1 3) iԭleminin sunucu
1 1 1 1 1 1 1 nedir?
T = $ + &2T3= +
1 1 2 3 2 6 2
Çözüm
2 3
1+3 2 5 = maksimum {2, 5 } = 5
&2T3=
6 –1 3 = maksimum {–1, 3 } = 3
2 (2 5) ¨ (–1 3) = 5 ¨ 3 = minimum {5, 3 }
&2T3= tür.
3
= 3 tür.
137
Ԩԭlem
ÖRNEK 12 ÖRNEK 15
1 2 3 4
Tam sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ
2a + b , a + b çift ise 1 3 4 1 2
a¨b= * 2 4 1 2 3
a + 2b , a + b tek ise
3 1 2 3 4
iԭlemine göre (3 ¨ 2) ¨ 5 iԭleminin sonucu nedir?
4 2 3 4 1
Çözüm
3 + 2 = 5 A tek olacaԫԩndan A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde iԭlemi tablodaki gibi
3¨2 =3+2.2=7 tanԩmlanԩyor. Buna göre,
7 + 5 = 12 A çift olacaԫԩndan a) 4 2 kaçtԩr?
(3 ¨ 2) ¨ 5 = 7 ¨ 5 = 2 . 7 + 5 = 19 bulunur. b) 2 a = 3 ise a kaçtԩr?
Çözüm
ÖRNEK 13
a) 4 2 iԭleminin sonucu bulunurken, baԭlan-
Reel sayԩlar kümesi üzerinde gԩç sütunundan 4, baԭlangԩç satԩrԩndan 2 bu-
x ¨ y = x + 2y – 2(y ¨ x) lunur. Bunlarԩn kesiԭtikleri bölgedeki eleman
iԭlemi tanԩmlanԩyor. Buna göre, 3 ¨ 2 iԭleminin sonu- 4 2 nin sonucudur.
cu nedir?
1 2 3 4 BaÁlang›ç
Çözüm sat›r›
ESEN YAYINLARI
1
x = 3 ve y = 2 alԩnԩrsa,
2
3 ¨ 2 = 3 + 2 . 2 – 2.(2 ¨ 3)
3
3 ¨ 2 = 7 – 2.(2 ¨ 3) .... I
4 3
x = 2 ve y = 3 alԩnԩrsa,
2 ¨ 3 = 2 + 2 . 3 – 2.(3 ¨ 2) BaÁlang›ç
sütunu
2 ¨ 3 = 8 – 2.(3 ¨ 2) .... II
Buna göre, 4 ¨ 2 = 3 tür.
II eԭitliԫi, I de yerine yazԩlԩrsa,
3 ¨ 2 = 7 – 2.[ 8 – 2.(3 ¨ 2) ]
b) 2 a = 3 eԭitliԫini saԫlayan a deԫerini bulmak
3 ¨ 2 = 7 – 16 + 4.(3 ¨ 2) 9 = 3.(3 ¨ 2)
için, baԭlangԩç sütunundaki 2 ile baԭlangԩç satԩ-
3 ¨ 2 = 3 olur.
rԩndaki a elemanԩnԩn kesiԭtiԫi bölgedeki eleman
3 olmalԩdԩr.
1 2 3 4
ÖRNEK 14
1
Reel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ,
2 3
x y = x + xy – 2 iԭlemine göre, a 3 = 2 4 ise
3
a kaçtԩr?
Çözüm 4
a 3 = 2 4 a + a.3 – 2 = 2 + 2.4 – 2
Buna göre, 2 a = 3 a = 4 tür.
4a – 2 = 8
5
a= bulunur.
2
138
Ԩԭlem
ÖRNEK 16 ÖRNEK 18
¨ a b c d
¨ a b c d
a b c d a
a c d a b
b c d a b
b d a b c
c d a b c
c a b c d
d a b c d
d b c d a
A = {a, b, c, d } kümesi yukarԩdaki tabloda tanԩmlanan
A = {a, b, c, d } kümesinde ¨ iԭlemi tablodaki gibi ta-
nԩmlanmԩԭtԩr. Buna göre, b ¨ (c ¨ d) iԭleminin sonucu ¨ iԭlemine göre kapalԩ mԩdԩr?
nedir? Çözüm
Çözüm Tablodaki tüm elemanlar A nԩn elemanlarԩ oldu-

¨ a b c d ԫundan A kümesi ¨ iԭlemine göre kapalԩdԩr.
a c d a b
b d a b c
Deԫiԭme Özelliԫi
c a b c d
A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlԩ olsun.
d b c d a
a, b D A için a b = b a
Önce parantez içi hesaplanԩrsa, ise iԭleminin deԫiԭme özelliԫi vardԩr denir.
c ¨ d = d dir. Buna göre,
ESEN YAYINLARI
b ¨ (c ¨ d) = b ¨ d = c bulunur.
ÖRNEK 19
ԨԬLEMԨN ÖZELLԨKLERԨ Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

Kapalԩlԩk Özelliԫi x ¨ y = x + y + 2xy + 3
A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlԩ olsun. iԭleminin deԫiԭme özelliԫi var mԩdԩr?
a, b D A için (a b) D A Çözüm
ise A kümesi iԭlemine göre kapalԩdԩr denir.
x ¨ y = x + y + 2xy + 3
= y + x + 2yx + 3
=y¨x
ÖRNEK 17
olduԫundan ¨ iԭleminin deԫiԭme özelliԫi vardԩr.
A = {–1, 0, 1 } kümesi a b = a + b + a . b biçiminde
tanԩmlanan iԭlemine göre kapalԩ mԩdԩr?
Çözüm
ÖRNEK 20
(–1) (–1) = –1 + (–1) + (–1).(–1) = –1 D A
Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
(–1) 0 = –1 + 0 + (–1).0 = –1 D A
a ¨ b = a + 2b
(–1) 1 = –1 + 1 + (–1).1 = –1 D A
iԭleminin deԫiԭme özelliԫi var mԩdԩr?
0 0 = 0 + 0 + 0.0 = 0 D A
Çözüm
0 1 = 0 + 1 + 0.1 = 1 D A
a ¨ b = a + 2b ve b ¨ a = b + 2a dԩr.
1 1 = 1 + 1 + 1.1 = 3 A
a + 2b b + 2a a ¨ b b ¨ a olup
olduԫundan A kümesi iԭlemine göre kapalԩ
deԫildir. ¨ iԭleminin deԫiԭme özelliԫi yoktur.
139
Ԩԭlem
ÖRNEK 21 ÖRNEK 23
1 2 3 4 Z tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

1 2 3 4 1 a b = ab + b iԭleminin birleԭme özelliԫi var mԩdԩr?
2 3 4 1 2 Çözüm
3 4 1 2 3 a, b, c D Z için
4 1 2 3 4 a (b c) = a (bc + c)
A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde yukarԩdaki tablo ile tanԩm- = a(bc + c) + (bc + c)
lanan iԭleminin deԫiԭme özelliԫi var mԩdԩr?
= abc + ac + bc + c ..... I
Çözüm
1 2 3 4 (a b) c = (ab + b) c
1 2 3 4 1 = (ab + b)c + c
2 3 4 1 2 = abc + bc + c ..... II
3 4 1 2 3 I ve II ifadeleri eԭit olmadԩԫԩndan iԭleminin bir-
4 1 2 3 4 leԭme özelliԫi yoktur.
Aslî köÁegen
Deԫiԭmeli bir iԭlemin tablosunda elemanlar aslî

köԭegene göre simetriktir. Dolayԩsԩ ile iԭleminin
Daԫԩlma Özelliԫi
deԫiԭme özelliԫi vardԩr.
A kümesinde ve ¨ iԭlemleri tanԩmlԩ olsun.
ESEN YAYINLARI
a, b, c D A için,
Birleԭme Özelliԫi
A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlԩ olsun. a (b ¨ c) = (a b) ¨ (a c) ve
a, b, c D A için (a b) c = a (b c) (b ¨ c) a = (b a) ¨ (c a)
ise iԭleminin birleԭme özelliԫi vardԩr denir. ise iԭleminin ¨ iԭlemi üzerine daԫԩlma özelliԫi
vardԩr denir.
ÖRNEK 22
Reel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ ÖRNEK 24
x ¨ y = 5.x.y iԭleminin birleԭme özelliԫi var mԩdԩr?

Reel sayԩlar kümesinde çarpma iԭleminin toplama
Çözüm
iԭlemi üzerine daԫԩlma özelliԫi olduԫunu gösteriniz.
x, y, z D R için
Çözüm
(x ¨ y) ¨ z = (5.x.y) ¨ z
a, b, c D A için,
= 5.5.x.y.z
a . (b + c) = a . b + a . c ve
= 25.x.y.z ..... I
(b + c) . a = b . a + c . a dir.
x ¨ (y ¨ z) = x ¨ (5.y.z)
Dolayԩsԩyla çarpma iԭleminin toplama iԭlemi üze-
= 5.x.5.y.z rine daԫԩlma özelliԫi vardԩr. Siz de çarpma iԭ-
= 25.x.y.z ..... II leminin çԩkarma iԭlemi üzerine daԫԩlma özelliԫi
I ve II ifadeleri daima eԭit olduԫundan ¨ iԭleminin olduԫunu gösteriniz.
birleԭme özelliԫi vardԩr.
140
Ԩԭlem
Birim (Etkisiz) Eleman ÖRNEK 27

¨ 1 2 3 4
A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlԩ olsun.
a D A için, a e = e a = a 1 3 4 1 2
olacak ԭekilde bir e D A varsa bu e elemanԩna A kü- 2 4 1 2 3

mesinin iԭlemine göre birim (etkisiz) elemanԩ denir. 3 1 2 3 4
Kapalԩlԩk özelliԫi varken A kümesinin iԭlemine göre
4 2 3 4 1
etkisiz elemanԩ varsa bu etkisiz eleman bir tanedir.
A = {1, 2, 3, 4 } kümesi üzerinde yukarԩdaki ¨ iԭlemi-
nin varsa birim elemanԩ nedir?
Çözüm
ÖRNEK 25 ¨ 1 2 3 4
Z tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ 1 3 4 1 2
x y = 2x + 2y + xy + 2 2 4 1 2 3
iԭleminin birim elemanԩ varsa nedir? 3 1 2 3 4

Çözüm 4 2 3 4 1
Ԩԭlem deԫiԭmeli olduԫundan x e = e x dir.
Üçüncü satԩr ve üçüncü sütundaki elemanlar
O halde x e = x baԫԩntԩsԩnԩ saԫlayan e tam aynen kalmԩԭtԩr. Bunlarԩn kesiԭimi olan 3 elemanԩ
sayԩsԩnԩ bulmak yeterlidir. birim elemandԩr.
x e = x 2x + 2e + xe + 2 = x
2e + xe = x – 2x – 2
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 28
e(2 + x) = –x – 2
– (x + 2) a b c d
e=
x+2 a c a d b
e = –1 bulunur. b a b c d
O halde, birim elemanԩ e = –1 tam sayԩsԩdԩr. c b c d a
d d d c c
A = {a, b, c, d } kümesi üzerinde yukarԩdaki iԭlemi-

ÖRNEK 26 nin varsa birim elemanԩ nedir?
Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ Çözüm

a b c d
a ¨ b = a + b + 3ab + 2
a c a d b
iԭleminin birim elemanԩ varsa nedir?
b a b c d
Çözüm
c b c d a
Ԩԭlem deԫiԭmeli olduԫundan
d d d c c
a ¨ e = e ¨ a dԩr.
a ¨ e = a a + e + 3ae + 2 = a a b = a, b b = b, c b = c, d b = d
e + 3ae = a – a – 2 b a = a, b b = b, b c = c, b d = d
e(1 + 3a) = –2
–2
e= eԭitliԫini saԫlayan sabit Burada verilen iԭlem deԫiԭmeli olmadԩԫԩ halde
1 + 3a
birim eleman vardԩr. O halde, birim elemanԩn varlԩ-
bir e reel sayԩsԩ bulunamaz. O halde, R de ¨
ԫԩ için iԭlemin deԫiԭmeli olmasԩ gerekmez.
iԭleminin etkisiz elemanԩ yoktur.
141
Ԩԭlem
Ters Eleman ÖRNEK 31

A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlansԩn ve bu
iԭlemin birim elemanԩ da e olsun. a D A için,
a a–1 = a–1 a = e a b = a + b – 3ab iԭlemine göre
olacak ԭekilde bir a–1 D A varsa bu a–1 sayԩsԩna a nԩn 2–1 x = 3 ise x kaçtԩr?
iԭlemine göre tersi denir. Bir elemanԩn tersinin tersi Çözüm
kendisidir. Yani, (a–1)–1 = a dԩr.
Eԭitliԫin her iki yanԩna 2 yi soldan iԭleme sokar-
sak,
ÖRNEK 29
2–1 x = 3 2 2–1 x = 2 3

Reel sayԩlarda tanԩmlԩ e
a ¨ b = ab – a – b + 2 x=23
iԭlemine göre 3 ün tersi nedir? x=2+3–3.2.3
Çözüm
x = 5 – 18
Önce etkisiz eleman olan e yi bulalԩm.
x = –13 bulunur.
Ԩԭlem deԫiԭmeli olduԫundan,
a ¨ e = e ¨ a dԩr.
a ¨ e = a ae – a – e + 2 = a
ae – e = a + a – 2 ÖRNEK 32
e(a – 1) = 2a – 2
ESEN YAYINLARI
Z tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

2 (a – 1) a ¨ b = 2a + 2b + ab + 2
e= , ( a 1)
a –1
iԭlemine göre hangi elemanlarԩn tersleri kendilerine
e = 2 dir.
eԭittir?
3–1 = t olsun.
Çözüm
3 ¨ 3–1 = e 3 ¨ t = 2
Önce birim elemanԩ bulalԩm.
3t – 3 – t + 2 = 2
a ¨ e = e ¨ a dԩr.
2t – 1 = 2
a ¨ e = a 2a + 2e + ae + 2 = a
2t = 3
2e + ae = a – 2a – 2
3 3
t= 3–1 = dir. e(2 + a) = –a – 2
2 2
a+2
e=– , ( a –2)
2+a
e = –1
ÖRNEK 30 –1
aä = e ve a–1 = a olsun.
Reel sayԩlarda tanԩmlԩ a ¨ a = e 2a + 2a + a . a + 2 = –1
a b = a + b – 4 iԭlemine göre
a2 + 4a + 3 = 0
(2 2–1)–1 iԭleminin sonucu nedir?
(a + 3) . (a + 1) = 0
Çözüm
a+3=0 a+1=0
iԭleminin birim elemanԩ e olsun.
a = –3 a = –1 dir.
a e = e a dԩr.
Yani, tersi kendilerine eԭit olan elemanlar
ae=aa+e–4=ae=4
–3 ve –1 dir.
(2 2–1)–1 = e–1 = e = 4 tür.
142
Ԩԭlem
ÖRNEK 33 ÖRNEK 35
¨ 1 2 3 4 1 2 3 4
1 2 3 4 1 1 1 2 3 4
A = {1, 2, 3, 4 } kümesi A = {1, 2, 3, 4 } kümesinde
2 3 4 1 2 2 2 3 4 1
üzerinde ¨ iԭlemi yandaki tanԩmlԩ iԭlemi yandaki tab-
3 4 1 2 3 loda verilmiԭtir. 3 3 4 1 2
tablo ile tanԩmlanmԩԭtԩr.
4 1 2 3 4 4 4 1 2 3
a) Ԩԭlemin birim elemanԩnԩ bulunuz. x, y D A için x ¨ y = x y 2 iԭlemine göre,
b) Her elemanԩn tersini bulunuz. a) ¨ iԭleminin etkisiz elemanԩ kaçtԩr?

Çözüm b) ¨ iԭlemine göre, 3 elemanԩnԩn tersi kaçtԩr?
a) Dördüncü satԩr ve sütunun elemanlarԩ deԫiԭme- Çözüm
diԫinden ve bunlarԩn kesiԭtiԫi eleman 4 olduԫun- a) iԭleminin etkisiz elemanԩ 1 dir.
dan e = 4 tür. ¨ iԭleminin etkisiz elemanԩ e olsun.
b) 1 ¨ 3 = 3 ¨ 1 = 4 1–1 = 3 tür. x ¨ e = x x e 2 = x x (e 2) = x
2¨2=2¨2=4 2–1 = 2 dir. e2=1e=4
3¨1=1¨3=4 3–1 = 1 dir. b) 3 ¨ 3–1 = e ve 3–1
= t olsun.
4 ¨ 4 = 4 ¨ 4 = 4 4–1 = 4 tür. 3 ¨ 3–1 = e 3 ¨ t = 4 3 t 2 = 4
3 (t 2) = 4
ÖRNEK 34 t2=2
A = {0, 1, 2, 3, 4 } kümesi üzerinde ¨ iԭlemi t = 1 3–1 = 1 dir.
ESEN YAYINLARI
x , x>y
xÿ= *0 , x=y biçiminde tanԩmlanԩyor.
y , x<y
ÖRNEK 36
a) ¨ iԭlemini tablo ile gösteriniz. ¨ a b c d
b) ¨ iԭleminin deԫiԭme özelliԫi var mԩdԩr? a c d a b
c) Eԫer varsa birim elemanԩ ve elemanlarԩn tersleri- b d a b c

ni bulunuz.
c a b c d
Çözüm ¨ 0 1 2 3 4
d b c d a
a) 0¨0=0 0 0 1 2 3 4
0¨1=1 1 1 0 2 3 4 A = {a, b, c, d } kümesi üzerinde yukarԩdaki tablo ile
0¨2=2 tanԩmlanan ¨ iԭlemine göre (a–1 ¨ b) ¨ (c–1 ¨ d–1)–1
2 2 2 0 3 4
% iԭleminin sonucu nedir?
3 3 3 3 0 4
olacaԫԩndan yandaki
4 4 4 4 4 0 Çözüm
tablo elde edilir.
Birim eleman = e = c dir. ¨ a b c d
b) Tabloya bakԩlԩrsa, aslî köԭegene göre elemanlar aä=c a–1 =a a c d a b
simetriktir. Yani, ¨ iԭleminin deԫiԭme özelliԫi vardԩr. b ¨ d = d ¨ b = c b–1 = d b d a b c
c) a D A için a ¨ 0 = 0 ¨ a = a olup c ¨ c = c c–1 = c c a b c d
birim eleman 0 dԩr. d ¨ b = b ¨ d = c d–1 = b d b c d a
0 ¨ 0 = 0 0–1 = 0
1 ¨ 1 = 0 1–1 = 1
(a–1 ¨ b) ¨ (c–1 ¨ d–1)–1 = (a ¨ b) ¨ (c ¨ b)–1
2 ¨ 2 = 0 2–1 = 2
3 ¨ 3 = 0 3–1 = 3 = d ¨ b–1
4 ¨ 4 = 0 4–1 = 4 tür. = d ¨ d = a dԩr.
143
Ԩԭlem
ETKԨNLԨK
1 2
Ԭekilde görüldüԫü gibi yan yana bölmeler arasԩnda ge-

çiԭler olan dört bölmeli bir kutu, oyuncak araba ve ara-
balarԩn bölmeler arasԩ hareketini kontrol eden, dört farklԩ
renkte düԫmesi olan bir kumandadan oluԭan oyuncak
setinin çalԩԭma ԭekli aԭaԫԩdaki gibidir. (Aԭaԫԩda, kuman-
danԩn belirtilen renkli düԫmesine basԩldԩԫԩnda arabanԩn
yapacaԫԩ hareket verilmiԭtir.)
3 4
Düԫme Hareket
Kԩrmԩzԩ (K) Bulunduԫu bölmede kalԩr.
Sarԩ (S) Saat yönünde tersine doԫru 1 bölme ilerler.
Yeԭil (Y) Saat yönünde tersine doԫru 2 bölme ilerlerler.
Mavi (M) Saat yönünde 1 bölme ilerler.
“ o ” iԭlemi kumandanԩn komutuyla oyuncak arabanԩn arka arkaya yapacaԫԩ 2 hareketi göstermek üzere aԭa-
ԫԩdaki tabloyla gösterilebilir.
x D { K, S, Y, M } ve x–1 , x in “ o ” iԭlemine göre tersini göstermek üzere o K S Y M
aԭaԫԩdaki sorularԩ cevaplandԩrԩnԩz. K K S Y M
a) “ o ” iԭleminin etkisiz elemanԩ var mԩdԩr? Varsa nedir? S S Y M K

Y Y M K S
b) Oyuncak arabaya (S o Y )–1 o M komutuyla yaptԩrԩlacak hareket, tek
komutla hangi düԫmeye basԩlarak yaptԩrԩlabilir? M M K S Y
c) Oyuncak araba 3. bölmedeyken ( K o M–1) o (S–1 o Y) komutu

verilirse oyuncak araba kaçԩncԩ bölmede durur?
Çözüm
a) o K S Y M b) (S o Y)–1 o M = M–1 o M
K K S Y M = K (etkisiz eleman) bulunur.
S S Y M K
Y Y M K S
M M K S Y
o iԭleminin etkisiz elemanԩ K dԩr.
c) (K o M–1) o (S–1 o Y) = (K o S) o (M o Y)
=SoS
= Y bulunur.
144
Ԩԭlem
Yutan Eleman ÖRNEK 38
A kümesi üzerinde bir iԭlemi tanԩmlԩ olsun. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
a D A için a y = y a = y a b = a + b – ab
olacak ԭekilde bir y D A varsa bu y elemanԩna A kü- iԭleminin özeliklerini inceleyiniz.
mesinin iԭlemine göre yutan elemanԩ denir. Çözüm

a) a, b D R için a b D R olup kapalԩlԩk özelliԫi
Yutan eleman varsa bir tanedir ve tersi yoktur. Fakat
vardԩr.
tersi olmayan her eleman yutan eleman deԫildir.
b) a, b D R için
a b = a + b – ab = b + a – ba = b a
ÖRNEK 37
olup deԫiԭme özelliԫi vardԩr.
c) a e = a a + e – ae = a
a ¨ b = a + b – 2ab
e – ae = a – a
iԭlemine göre yutan eleman nedir?
e(1 – a) = 0
Çözüm
e=0
Yutan eleman y olsun. Deԫiԭme özelliԫi olduԫun-
olduԫundan etkisiz eleman 0 dԩr.
dan a ¨ y = y ¨ a dԩr.
d) a y = y a + y – ay = y
a ¨ y = y a + y – 2ay = y
y – ay – y = –a
y – 2ay – y = –a
–ay = –a
–2ay = –a
y=1
–a 1
y= y= dir. olduԫundan yutan eleman 1 dir.
–2a 2
ETKԨNLԨK
x gram fԩndԩk ile y gram fԩstԩk kullanԩlarak oluԭ-

turulan karԩԭԩmdaki fԩndԩԫԩn kütlece yüzdesi
“ x o y ” iԭlemi ile tanԩmlanԩyor.
Buna göre;
a) “ x o y ” iԭlemini tanԩmlayԩnԩz.
b) “ o ” iԭleminin birim elemanԩ var mԩdԩr?
c) Bir miktar fԩndԩk ve fԩndԩԫԩn üç katԩ kadar fԩstԩk kullanԩlarak oluԭturulan karԩԭԩmdaki fԩndԩԫԩn kütlece yüzdesi
ne olur?
Çözüm
a) x + y x b) x o e e o x c) y = 3x ise
100.x
100 kaçtԩr? olduԫundan x o (3x) =
–––––––––––––––––– x + 3x
orantԩsԩna göre, birim eleman
100.x
=
100.x yoktur. 4x
xoy=
x+y = 25 bulunur.
bulunur.
145
ALIŞTIRMALAR
1. Reel sayԩlar kümesinde ¨ ve Y iԭlemleri 5. Aԭaԫԩdaki ifadelerden doԫru olanlar için boԭ ku-
2 tuya “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
a ¨ b = 2ab ve a Y b = a + b biçiminde ta-
nԩmlanԩyor. Buna göre, (3 ¨ 2) Y 1 ifadesini Bir iԭlemin tablosu aslî köԭegene göre si-
hesaplayԩnԩz. metrik ise, bu iԭlemin deԫiԭme özelliԫi var-
dԩr.
Bir A kümesinde tanԩmlԩ “ Y ” iԭleminin ele-
manlarԩnԩ kullanarak oluԭturulan tablodaki
bütün elemanlar A kümesine ait ise A kümesi
2. Tam sayԩlar kümesinde ¨ iԭlemi,
“ Y ” iԭlemine göre kapalԩdԩr.
a.b , a < b ise
a¨b= * Reel sayԩlar kümesinde çarpma iԭleminin
a – b , a b ise toplama ve çԩkarma iԭlemi üzerine daԫԩlma
biçiminde tanԩmlanԩyor. Buna göre, 2 ¨ 2 , 2 ¨ 3 , özelliԫi vardԩr.
3 ¨ 2 , 1 ¨ (2 ¨ 3) ifadelerini hesaplayԩnԩz. Reel sayԩlar kümesinde bölme iԭleminin
toplama ve çԩkarma iԭlemi üzerine daԫԩlma
özelliԫi vardԩr.
Kesiԭim (E) iԭleminin yutan elemanԩ E (ev-
rensel küme) dir.
Birleԭim (F) iԭleminin yutan elemanԩ E (ev-
3. Tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
ESEN YAYINLARI
rensel küme) dir.

x Y y = x + y + 2xy iԭlemine göre,
a) Birim eleman varsa kaçtԩr?
b) 2 sayԩsԩnԩn tersi varsa kaçtԩr? 6.

¨ 1 2 3 4 5
1 3 4 5 1 2
c) Varsa yutan elaman nedir?
2 4 5 1 2 3
3 5 1 2 3 4
4 1 2 3 4 5
5 2 3 4 5 1
A = {1, 2, 3, 4, 5 }
4. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlanan aԭaԫԩdaki
kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭleminin tablosu yukarԩda
iԭlemlerden hangilerinin deԫiԭme özelliԫi vardԩr?
verilmiԭtir. Buna göre,
a) a¨b=a+b–1
a) ¨ iԭleminin deԫiԭme özelliԫi var mԩdԩr?
b) x ¨ y = 2xy + 1 b) ¨ iԭleminin birim elemanԩ nedir?
c) a Y b = a + 2b c) 2 ¨ (3 ¨ 5) iԭleminin sonucu nedir?
d) x Y y = xy d) 2–1¨ (3–1 ¨ 5–1) iԭleminin sonucu nedir?
2 1
1. 145 2. 0, 6, 1, 6 3. a) 0 b) – c) – 4. a ve b 5. D, D, D, Y, Y, D 6. a) Vardԩr. b) 4 c) 2 d) 1
5 2
146
Ԩԭlem
7. A = {0, 1, 2, 3 } kümesinde tanԩmlԩ 11. Reel sayԩlarda tanԩmla “ Y ” ve “o” iԭlemleri için
x ¨ y = x + y + 1 iԭleminin kapalԩlԩk özelliԫi var 1
x ^ y = x + 2y ve = ( y ^ x) + 2 olduԫuna
xoy
mԩdԩr?
göre, 1 o 3 kaçtԩr?
8. Reel sayԩlar kümesi üzerinde,

12. Reel sayԩlar kümesi üzerinde a ¨ b = a + b – 2ab
a Y b = a – b + 2 (b Y a) iԭlemi tanԩmlanԩyor.
biçiminde tanԩmlanan ¨ iԭlemine göre hangi ele-
Buna göre, 2 Y 4 iԭleminin sonucu nedir?
manԩn tersi yoktur?
1 1 1
9. = – iԭlemine göre aԭaԫԩdakilerin eԭi-
x_y x y
tini bulunuz.
ESEN YAYINLARI
13. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ x ¨ y = x + y + c

iԭlemine göre 3 ün tersi 5 ise c reel sayԩsԩ kaçtԩr?
a) 2 3
1 1
b) _
2 3
1
c)
2_3
14. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ,
1 x Y y = 2xy + (a + 1)x + (5 – a)y + 1 iԭleminin

d) _3
2 deԫiԭme özelliԫinin olmasԩ için a ne olmalԩdԩr?
10. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ “ ¨ ” iԭlemi

15. R x R kümesinde ¨ iԭlemi,
vx ¨ vy = x2 – 2xy + y2 dir. (a, b) ¨ (c, d) = (2a – c, b + 2d) ԭeklinde tanԩm-
Buna göre, 2 ¨ 3 kaçtԩr? lanԩyor. Buna göre, (p, 4) ¨ (3, q) = (5, –2) ise
p.q kaçtԩr?
2 1 3 1 1
7. Yoktur. 8. – 9. a) 6 b) –1 c) d) 10. 25 11. 12. 13. – 4 14. 2 15. –12
3 6 5 7 2
147
Ԩԭlem
16. R – {0 } da Y ve ¨ iԭlemleri x ¨ y = x + 2y, 21. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ,

x Y y = mx – 5y ԭeklinde tanԩmlanԩyor. ¨ iԭle- 2 x.y
3x ¨ = iԭlemine göre,
minin Y iԭlemi üzerine daԫԩlma özelliԫi olduԫuna y x+y
göre, m kaçtԩr? 9 ¨ 1 ifadesinin eԭiti kaçtԩr?
22. Doԫal sayԩlarda iԭlemi,

17. x y = a x + ay – bx + 4 iԭleminin birim elemanԩ
a b = {a nԩn b ile bölümünden kalan}
1 ise a + b kaçtԩr?
ԭeklinde tanԩmlanԩyor. Buna göre,
2011 (2012 10) iԭleminin sonucu kaçtԩr?
18. A = { 1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde, 23. Tam sayԩlarda iԭlemi,

x ^ y = (x ve y nin büyük olmayanԩ) ile tanԩmlԩ a b = 6a + 6b – (b a) ԭeklinde tanԩmlanԩyor.
ESEN YAYINLARI
“ ^ ” iԭleminin birim elemanԩ kaçtԩr? iԭleminin deԫiԭme özelliԫi varsa, –2 3 iԭle-

minin sonucu kaçtԩr?
19. A = { 1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde, tanԩmlԩ “o” iԭlemi 24. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ,
deԫiԭmeli gruptur. x ¨ y = –2x – 2y + nxy – 1 iԭleminin etkisiz ele-
1 ¨ 2 = 4 ve 3 ¨ 4 = 5 ise 1 ¨ ( 3 ¨ 2) iԭleminin manԩ vardԩr. Buna göre, tersi –1 olan eleman
sonucu kaçtԩr? kaçtԩr?
25. Reel sayԩlarda iԭlemi,

x2 y2 = (x + y)2 – 2xy ԭeklinde tanԩmlanmԩԭtԩr.
20. 2x ^ 2y = x + y – x.y ise 4 ^ 8 kaçtԩr?
Buna göre, 7 5 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
6 3
16. 6 17. –9 18. 5 19. 5 20. –1 21. 22. 1 23. 3 24. – 25. 12
5 8
148
YAZILIYA HAZIRLIK
1 2 3 4. x ¨ y = –2xy + 3x + 3y – m iԭlemi R de tanԩm-

1. R – {0 } da ¨ iԭlemi = + ԭeklinde ta-
xTy x y lanԩyor. “¨” iԭleminin birim elemanԩ olduԫuna
nԩmlanԩyor. göre 2 nin tersi nedir?
4
4ä=– ise a kaçtԩr?
5
2. R+ kümesinde tanԩmlԩ 5. R de tanԩmlԩ

b b x y 1
ab= + iԭlemi veriliyor. x ¨ y = + + xy – iԭlemine göre 3 ün tersi
1 b 1 –b 2 2 4
c m +1 c m +1 kaçtԩr?
a a
ESEN YAYINLARI
3 x = 5 ise x kaçtԩr?
3. R de tanԩmlԩ ve ¨ iԭlemleri 6. x ¨ y = x + y – 5 iԭlemine göre,

x ¨ y = 4xy – (x y) ve –1
(2 ¨ 4–1) = a ise a kaçtԩr?
2
x y = 2x + 2y2 + 2 + (x ¨ y)
biçiminde tanԩmlanԩyor.
Buna göre, 1 2 iԭleminin sonucu nedir?
149
Ԩԭlem
7. ¢ 1 2 3 4 5 9. a ¨ b = 2a + (m – 1)b + ab + n iԭleminin etkisiz

1 4 5 1 2 3 elemanԩnԩn olduԫu bilindiԫine göre;
2 5 1 2 3 4
a. m kaçtԩr?
b. n kaçtԩr?
3 1 2 3 4 5
4 2 3 4 5 1
5 3 4 5 1 2
A = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde tanԩmlԩ iԭlemine

göre,
a. (2 3)–1 (4 5–1)–1 = ?
b. (2–1 k) 4–1 = 1 ise k = ?
ESEN YAYINLARI
8. R de tanԩmlԩ 10. x ¨ y = 3x + 3y + xy + 6 iԭlemine göre yutan

x ¨ y = x + y + xy iԭlemine göre tersi kendisine elemanԩ bulunuz.
eԭit olan elemanlarԩ bulunuz.
12 3
1. – 2. 5 3. 10 4. 2 5. –
7 14
6. 7 7. a. 5 b. 1 8. –2 ve 0 9. a. 3 b. 2 10. –3
150
TEST – 1
1. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ 5. Sayma sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

a b = a + 2b ve a ¨ b = 2a + b a+b , obeb (a, b) = 1
a¨b= *
a + 2b , obeb (a, b) 1
iԭlemine göre, 1 ¨ (2 3) ifadesi kaçtԩr?
iԭlemine göre, (2 ¨ 3) ¨ (4 ¨ 6) ifadesinin sonucu
kaçtԩr?
A) 10 B) 11 C) 13 D) 15 E) 16
A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24

x ¨ y = x – 2y iԭlemine göre,
a ¨ 1 = 2 ¨ 3 ise a kaçtԩr?
x ¨ y = x2 + xy iԭlemine göre,
4 ¨ (a ¨ 1) = 40 ise a kaç olabilir?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
ESEN YAYINLARI
3. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ 7. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ

y – 2x , x < y x ¨ y = x.y – 2 ve x y = 2x + 3y
xÿ= )
x–y , xy
iԭlemlerine göre, (2 ¨ 3) 1 iԭleminin sonucu
iԭlemine göre, (1 ¨ 2) ¨ (2 ¨ 1) sonucu kaçtԩr? nedir?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
8. R \ {0 } da tanԩmlԩ
1 2 2 1
x ¨ y = 2x + y + 1 iԭlemine göre, = + iԭlemine göre 2 9 kaça
x9y x y 2
a ¨ b = 6 ve b ¨ a = 8 ise a + b kaçtԩr? eԭittir?
1 1 5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) B) C) D) 5 E) 6
6 5 2
151
Ԩԭlem
9. ¨ D E N ‹ Z 13. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
D N ‹ Z D E x ¨ y = 2x – y
E ‹ Z D E N 2a , a . b < 0
ab= *
N Z D E N ‹ 3b , a . b 0
‹ D E N ‹ Z iԭlemlerine göre, (–2 ¨ 1) (–1 ¨ 2) nin deԫeri
Z E N ‹ Z D kaçtԩr?
A = {D, E, N, Ԩ, Z } kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭlemi A) –10 B) –12 C) –15 D) –18 E) –20

tabloda verilmiԭtir.
Buna göre, (E ¨ N) ¨ Z iԭleminin sonucu nedir?
A) D B) E C) N D) Ԩ E) Z

x ¨ y = x + 2y – 1 iԭlemi için
a ¨ (a ¨ a) = 18 ise a kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
(a ¨ b) + 2(b ¨ a) = 2a + b iԭlemine göre,
2 ¨ 3 iԭleminin sonucu nedir?
ESEN YAYINLARI

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
x2 ¨ y2 = 2x + 3y + x3 iԭlemine göre,
2 ¨ 8 in sonucu nedir?
A) 10v2 B) 8v2 C) 6v2

D) 4v2 E) 2v2
x 2
11. R \ {0 } da tanԩmlԩ T = 3x + 2y – 5 iԭlemine
3 y
göre 3 ¨ 4 ifadesinin eԭiti kaçtԩr?
16.
¨ 1 2 3 4 5
A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24 1 2 3 4 5 1
2 3 4 5 1 2
3 4 5 1 2 3
4 5 1 2 3 4
5 1 2 3 4 5
12. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ A = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭlemi

a ¨ b = a + b ve a b = 2(a ¨ b) + a . b tabloda verilmiԭtir. f : A A A, fa(b) = (a ¨ b) ¨ 2
iԭlemlerine göre, 2 1 in deԫeri kaçtԩr? ise (f1 o f2) (4) bileԭke iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1. A 2. A 3. D 4. C 5. B 6. C 7. D 8. B 9. B 10. C 11. D 12. D 13. B 14. C 15. A 16. A
152
TEST – 2
1. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki iԭlem- 5. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
lerden kaç tanesinin deԫiԭme özelliԫi vardԩr? a ¨ b = (k + 1)a – (2k + 1)b + 3
I. a ¨ b = a2 + b2 iԭleminin deԫiԭme özelliԫi olduԫuna göre,
II. a ¨ b = a2 – b2
k kaçtԩr?
III. a ¨ b = 2ab
IV. a ¨ b = a – b + ab 2 1 1 2
A) B) C) 0 D) – E) –
V. a ¨ b = a + b – ab 3 2 2 3
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2. A = {0, 1, 2 } kümesinde tanԩmlԩ aԭaԫԩdaki iԭlem- 6. Reel sayԩlar kümesinde

lerden kaç tanesinin kapalԩlԩk özelliԫi vardԩr?
a¨b=a+b–2
I. a b = a . b
II. a b = a + b a b = (a ¨ b) ¨ 2 iԭlemleri tanԩmlanԩyor.
III. a b = a – b Buna göre, iԭleminin birim elemanԩ kaçtԩr?
IV. a b = a3 – 3a2 + 2a + b
1 1 3
A) B) C) 1 D) E) 2
3 2 2
ESEN YAYINLARI
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
7. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ

3. Reel sayԩlar kümesinde deԫiԭme özelliԫi olan
x ¨ y = 2x + ay + bxy – 2 iԭleminin birim elemanԩ
a ¨ b = 2ab – (b ¨ a) iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr.
1 ise b kaçtԩr?
Buna göre (–3) ¨ 4 iԭleminin sonucu nedir?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) –12 B) –9 C) –8 D) –6 E) –4

8. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ
x ¨ y = 3x + 3y + 3xy + 2
x ¨ y = 2x + 2y – xy – 2 iԭlemine göre 3 ün tersi
iԭleminin birim elemanԩ kaçtԩr? kaçtԩr?
1 1 2
A) 1 B) C) – D) – E) –1
2 3 3 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
153
Ԩԭlem
9. A = {2, 4, 6, ...., 2n, .... } kümesi üzerinde tanԩmlԩ 13. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ
olan aԭaԫԩdaki iԭlemlerden hangisinin kapalԩlԩk x ¨ y = xy + 6 – 2x – 2y iԭlemine göre
özelliԫi yoktur?
tersi kendisine eԭit olan elemanlardan birisi aԭa-
A) a b = a + b B) a ¨ b = ab+1
a A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6
C) a o b = 2a + 3b D) a o b =
b
E) a 8 b = a . b + 2

a b = 2a + 2b – ab – 2 iԭlemi veriliyor.
Buna göre, tersi kendisinin 2 katԩna eԭit olan ele-
manlarԩn toplamԩ kaçtԩr?
a ¨ b = 3a + 3b – ab – 6
3 5
iԭleminin birim elemanԩ ile yutan elemanԩnԩn top- A) 1 B) C) 2 D) E) 3
2 2
lamԩ kaçtԩr?
A) 5 B) 3 C) 2 D) –2 E) –3
ESEN YAYINLARI
15. ¨ 1 2 3 4 5
1 4 5 1 2 3
2 5 1 2 3 4
3 1 2 3 4 5
4 2 3 4 5 1
5 3 4 5 1 2
x ¨ y = x + y – 2xy iԭlemine göre hangi elemanԩn A = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭlemine
tersi yoktur? göre, (2–1 ¨ 4–1) ¨ 5–1 aԭaԫԩdakilerden hangisi-
ne eԭittir?
1 3
A) 0 B) C) 1 D) E) 2
2 2 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
12. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ 16. R \ {a } de tersi tanԩmlԩ ¨ iԭlemi
x ¨ y = x + y – 3xy iԭlemine göre x ¨ y = x + y – 2xy ԭeklindedir.
5–1 ¨ a = 3 ise a kaçtԩr? Buna göre, 2 nin tersi b ise, a + b toplamԩ kaçtԩr?
3 5 7
A) 2 B) C) D) E) 1
A) –17 B) –24 C) –28 D) –34 E) –37 2 4 6
1. C 2. B 3. A 4. D 5. E 6. E 7. B 8. C 9. D 10. A 11. B 12. E 13. A 14. E 15. A 16. D
154
TEST – 3
1. Tam sayԩlar kümesinde, 5. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ,

a ¨ b = 2a – b + a.b iԭlemi veriliyor. (x + 2) ¨ (y – 1) = 2x + y – 1
Buna göre, 3 ¨ 4 iԭleminin sonucu kaçtԩr? iԭlemine göre, x ¨ y ifadesi aԭaԫԩdakilerden
hangisine eԭittir?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14
A) 2x + y – 4 B) 2x + y – 2 C) x + 2y – 2
D) x + 2y – 4 E) 2x – y + 1
2. Tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ,

2x – y , x + y tek ise
xy= *
x + 2y , x + y çift ise 6. Tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ,
iԭlemine göre, 2 (3 1) ifadesinin sonucu a ¨ b = a + b + 4 iԭlemine göre etkisiz eleman
kaçtԩr? kaçtԩr?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 A) – 4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4
ESEN YAYINLARI

a¨b=a+b+1 7. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ,
ab=a–b+2 x y = x + y – 2 iԭlemine göre, 3 ün tersi kaçtԩr?
iԭlemlerine göre, (2 ¨ 3) (–1 ¨ 4) ifadesinin
sonucu kaçtԩr? A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
8. Reel sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭlemi,

4. R – { 0 } de tanԩmlԩ, a ¨ b = a + b – 2ab ԭeklinde veriliyor.
1 1 1
o = 2x – y iԭlemine göre, o 2 kaçtԩr? Buna göre, 1–1 ¨ 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
x y 3
(1–1, 1 in ¨ iԭlemine göre tersidir.)
7 9 11
A) B) C) 5 D) E) 6
2 2 2 A) –5 B) –3 C) –1 D) 1 E) 3
155
Ԩԭlem
9. Tam sayԩlar kümesinde tanԩmlԩ, 13. Rasyonel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ,
x o y = 2x + 2y + xy + 2 I. x y = x + 2y
iԭleminin yutan elemanԩ kaçtԩr? II. xÿ=x+y–4
x+y
III. x o y =
A) 2 B) 1 C) 0 D) –2 E) –3 2
iԭlemlerinden hangileri birleԭme özelliԫini saԫlar?
A) Yalnԩz I B) Yalnԩz II C) Yalnԩz III
D) I ve II E) II ve III
x ¨ y = 2x – y + 2(y ¨ x) iԭlemi veriliyor.
Buna göre, 1 ¨ 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 14. R2 tanԩmlԩ,
(a, b) ¨ (c, d) = (a.c, b + d + 2) iԭlemine göre,
A) –3 B) –2 C) –1 D) 1 E) 2
(2, 3) elemanԩnԩn tersi nedir?
1 1 1 3
A) c , – 7m B) c , – 5m C) c , – m
2 2 2 2
1 1
D) c – 5 , m E) c – 5 , m
3 7
x y = 2x – n.y + 3 iԭleminin deԫiԭme özelliԫi
ESEN YAYINLARI
vardԩr. Buna göre, 1 n iԭleminin sonucu kaç- 15. a b c d e

tԩr? a d e a b c
b e a b c d
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
c a b c d e
d b c d e a
e c d e a b
A = {a, b, c, d, e} kümesinde tanԩmlԩ T iԭlemi tab-

loda verilmiԭtir. Buna göre, xn = x T x T ..... T x
12. 1 4 44 2 4 44 3
¨ a b c d e n tan e
ise b–2 T e–3 nedir?
a c d e a b
b d e a b c A) a B) b C) c D) d E) e
c e a b c d
d a b c d e
e b c d e a
A = {a, b, c, d, e} kümesinde tanԩmlԩ ¨ iԭlemi 16. Reel sayԩlarda tanԩmlԩ ¨ iԭlemi,

tabloda verilmiԭtir. x ¨ y = x – 2y + 3 ԭeklinde veriliyor.
Buna göre, x y = (x ¨ y) ¨ d kuralԩ ile verilen x ¨ y = 10 ve y ¨ 2x = –11 olduԫuna göre,
iԭleminin etkisiz elemanԩ nedir? x.y çarpԩmԩ kaçtԩr?
A) a B) b C) c D) d E) e A) –6 B) –8 C) –10 D) –12 E) –14
1.E 2.B 3.C 4.D 5.A 6.A 7.E 8.C 9.D 10.B 11.A 12.D 13.B 14.A 15.D 16.A
156
1. 1987 – ÖYS 5. 1994 – ÖYS

D = {1, 2, 3, 4, 5 } kümesinde, Tam sayԩlar kümesinde her a ve b için
p q = (p ve q nun büyük olmayanԩ) a b = 2a – b iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr.
ile tanԩmlԩ iԭleminin etkisiz elemanԩ nedir? K 7 = 5 13 olduԫuna göre, K kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6. 1995 – ÖYS
Gerçel sayԩlar kümesi üzerinde her a ve b için de-
2. 1988 – ÖYS
ԫiԭme özelliԫi olan a ¨ b = a.b – 3(b ¨ a) iԭlemi
2 1 1
iԭlemi, = + olarak tanԩmlandԩԫԩna tanԩmlanmԩԭtԩr.
ab a b
göre, 2 4 ün deԫeri nedir? Buna göre, 5 ¨ (–1) deԫeri kaçtԩr?
11 10 8 6 5 1
A) 4 B) C) D) 3 E) A) – B) – C) D) 5 E) 7
3 3 3 5 4 5
ESEN YAYINLARI
7. 1997 – ÖYS
3. 1991 – ÖYS
Reel (gerçel) sayԩlar kümesi üzerinde her a, b için
Tam sayԩlar kümesinde her a, b için
a ¨ b = a + b – 2ab iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr.
a b = ab – b iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr.
Buna göre, 5 in ¨ iԭlemine göre tersi kaçtԩr?
Buna göre (3 2) 1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
5 2 3 3 4
A) B) C) D) E)
9 3 4 7 7
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
8. 1999 – ÖSS
Pozitif gerçel (reel) sayԩlar kümesi üzerinde her
4. 1992 – ÖYS
a.b
a, b için a ¨ b = iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr.
Tam sayԩlar kümesinde her a, b için a+b
a b = a2 – b2 iԭlemi tanԩmlanmԩԭtԩr. 1 3 1
Buna göre, T = T m eԭitliԫinde,
2 4 3
Buna göre (3 2) 4 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
m sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 45 B) 25 C) 18 D) 12 E) 9 2 3
A) 3 B) 2 C) 1 D) E)
3 2
157
Ԩԭlem
9. 2000 – ÖSS 13. 2004 – ÖSS

Gerçel sayԩlar kümesi üzerinde iԭlemi Gerçel sayԩlar üzerinde ¨ iԭlemi,
a + b , a > b ise a ¨ (b + 1) = a – b + a . b biçiminde tanԩmlanԩyor.
ab= )
a – b , a b ise
Buna göre, (a + 1) ¨ b iԭleminin sonucu aԭaԫԩ-
ԭeklinde tanԩmlanmԩԭtԩr. Buna göre, dakilerden hangisidir?
(1 1) (2 1) iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) 1 + a . b B) b + a . b
A) –6 B) –4 C) –3 D) –1 E) 0 C) a + b + a . b D) –a + 2b + a . b
E) 1 + a + b + a . b
10. 2001 – ÖSS

Pozitif tam sayԩlar kümesi üzerinde ve ¨ 14. 2005 – ÖSS
y
iԭlemleri; x y = x , x ¨ y = x + y ԭeklinde Gerçel sayԩlar kümesinin A = { x | 0 x < 1 } alt
tanԩmlanԩyor. kümesi üzerinde iԭlemi, her a, b D A için,
a (a ¨ 1) = 81 olduԫuna göre, a kaçtԩr? a + b – 1 , a + b 1 ise
ab= )
a+b , a + b < 1 ise
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2 3 4
_ c _ m iԭleminin sonucu kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
Buna göre
5 5 5
1 2 3 4
A) 0 B) C) D) E)
11. 2002 – ÖSS 5 5 5 5
Z tam sayԩlar kümesi üzerinde iԭlemi,

a b = a + b + 3 biçiminde tanԩmlanmԩԭtԩr.
Bu iԭleme göre, 2 nin tersi kaçtԩr?
15. 2006 – ÖSS
A) –9 B) –8 C) –7 D) 5 E) 6 Aԭaԫԩdaki tabloda deԫiԭmeli olmayan (G, )
grubu verilmiԭtir.
(Örneԫin, bu grupta c d = e , d c = f dir.)
a b c d e f
a a b c d e f
b b c a f d e
12. 2003 – ÖSS
c c a b e f d
Dik koordinat düzleminin noktalarԩ üzerinde bir ¨
d d e f a b c
iԭlemi, (a, b) ¨ (c, d) = (ac + bd, ad – bc) ԭeklinde
e e f d c a b
tanԩmlanԩyor. Buna göre, (x, y) ¨ (1, –1) = (3, 5)
f f d e b c a
eԭitliԫini saԫlayan (x, y) ikilisi aԭaԫԩdakilerden
hangisidir? Buna göre, b (x c) = d eԭitliԫini saԫlayan
x elemanԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) (–3, 5) B) (3, 5) C) (1, –4)
D) (–1, –4) E) (–1, 0) A) f B) e C) d D) c E) b
158
Ԩԭlem
16. 2008 – ÖSS 18. 2010 – ÖSS

{e, a, b, c, d } kümesi üzerinde • iԭlemi aԭaԫԩ- Pozitif tam sayԩlar kümesi üzerinde ve iԭ-
daki tablo ile verilmiԭtir. lemleri en büyük ortak bölen ve en küçük ortak
kat yardԩmԩ ile,
e a b c d
a b = EBOB (a, b)
e e a b c d
a b = EKOK (a, b)
a a b c d e
olarak tanԩmlanԩyor.
b b c d e a
Buna göre, 18 (12 4) iԭleminin sonucu kaç-
c c d e a b
tԩr?
d d e a b c
A) 2 B) 3 C) 6 D) 8 E) 9
Bu iԭlemin birleԭme özelliԫi bulunduԫu bilindiԫine

göre,
d23 = d•d• ... •d ifadesinin eԭiti nedir?

23 tane
A) a B) b C) c D) d E) e
ESEN YAYINLARI
17. 2009 – ÖSS
d
A A B B
19. 2010 – LYS
Ԭekildeki gibi bir d doԫrusunun noktalarԩ kümesi
Rasyonel sayԩlar kümesi üzerinde tanԩmlԩ,
üzerinde O iԭlemi,
\ , , ikili iԭlemleri
AOB=
{ [AB] doԫru parçasԩnԩn orta noktasԩ, A B ise
A noktasԩ, A = B ise
I. a \ b = a – b
II. a b = a + b + ab
a+b
Bu iԭlemle ilgili olarak III. a b =
5
I. Deԫiԭme özelliԫi vardԩr. biçiminde tanԩmlanԩyor.
II. Birleԭme özelliԫi vardԩr.
Buna göre, bu iԭlemlerden hangileri birleԭme
III. Etkisiz (Birim) elemanԩ vardԩr.
özelliԫini saԫlar?
yargԩlarԩndan hangileri doԫrudur?
A) Yalnԩz I B) I ve II C) I ve III D) I ve II E) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
159
Ԩԭlem
20. 2011 – LYS 22. 2012 – LYS
A = {a, b, c, d, e} kümesi üzerinde ¨ iԭlemi aԭa- Gerçel sayԩlar kümesi üzerinde ¨ iԭlemi, her a ve
ԫԩdaki tabloda tanԩmlanԩyor. b gerçel sayԩsԩ için
Örneԫin a ¨ d = c ve d ¨ a = a dԩr. a ¨ b = a2 + 2b
¨ a b c d e
a a b a c d 2 ¨ (1 ¨ x) = 12 olduԫuna göre, x kaçtԩr?
b c b b a e
1 2 1
c a b c d e A) B) C) D) 1 E) 2
2 3 4
d a a d d b
e e e e d a
Bu tabloya göre, A kümesinin

• K = {b, c, d}
• L = {a, b, c}
• M = {c, d, e}
alt kümelerinden hangileri ¨ iԭlemine göre kapa-
lԩdԩr?
A) Yalnԩz K B) Yalnԩz L C) K ve L
D) K ve M E) L ve M
ESEN YAYINLARI
21. 2012 – YGS

Gerçel sayԩlar kümesi üzerinde ¨ iԭlemi her a, b
gerçel sayԩsԩ için
a ¨ b = (a2.b) – a + b
x y ve x ¨ y = y ¨ x olduԫuna göre, x.y çar-
pԩmԩ kaçtԩr?
2 3
A) 2 B) 3 C) 4 D) E)
3 4
1. E 2. E 3. C 4. E 5. B 6. B 7. A 8. A 9. C 10. C 11. B 12. D 13. A 14. E 15. A

16. B 17. A 18. C 19. B 20. B 21. A 22. D
160
SAYILAR
DOԪAL SAYILAR ve TAM SAYILAR
Doԫal Sayԩlar
1. Kazanԩm : Bir doԫal sayԩnԩn pozitif doԫal sayԩ kuvvetini açԩklar ve üslü ifadelere ait özelliklerin doԫ-
ruluԫunu gösterir.
2. Kazanԩm : Bir doԫal sayԩyԩ herhangi bir tabana göre yazar ve deԫiԭik tabanlarda verilen sayԩlar
arasԩnda iԭlem yapar.
3. Kazanԩm : Asal sayԩ kavramԩnԩ ve sayԩlarԩn aralarԩnda asal olmasԩnԩ örneklerle açԩklar, bir doԫal
sayԩyԩ asal çarpanlarԩna ayԩrԩr ve pozitif bölenlerinin sayԩsԩnԩ bulur.
4. Kazanԩm : Tam sayԩlarda bölünebilme kuralԩnԩ açԩklar ve bazԩ bölünebilme kurallarԩnԩ oluԭturur.
5. Kazanԩm : Ԩki ya da daha çok doԫal sayԩnԩn en büyük ortak bölenini ve en küçük ortak katԩnԩ bulur.
Tam Sayԩlar
1. Kazanԩm : Tam sayԩlar kümesinde toplama, çԩkarma, çarpma ve bölme iԭlemleri yaparak toplama
ve çarpma iԭlemlerinin özelliklerini belirtir.
DOԪAL SAYILAR
Sayԩlarԩn Sԩnԩflandԩrԩlmasԩ
Rakam: Sayԩlarԩ yazmaya yarayan sembollerdir. Onluk sayma sisteminde 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 rakamlarԩ

kullanԩlԩr.
Sayԩ: Bir çokluԫu ifade edecek ԭekilde, rakamlarԩn tek baԭԩna ya da birlikte kullanԩlmasԩyla oluԭturulan ifadelerdir.
1 1
2 , –5 , 19 , 0 , , – , v2 , / , e, 3 5 ifadeleri birer sayԩyԩ gösterir.
3 2
Sayma Sayԩlarԩ Kümesi (N+ )
N+ = S = {1, 2, 3, ..... }
Doԫal Sayԩlar Kümesi (N)
N = {0, 1, 2, 3, ..... }
Tam Sayԩlar Kümesi (Z )
Z – = {..., –3, –2, –1} negatif tam sayԩlar kümesi, Z + = {1, 2, 3, ... } pozitif tam sayԩlar kümesidir.
Z = Z – F {0 } F Z + = {..., –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, ... }
Rasyonel Sayԩlar Kümesi (Q )
a
Q = { : a D Z, b D Z ve b 0 }
b
Ԩrrasyonel Sayԩlar Kümesi (Qv )
3
Rasyonel olmayan sayԩlar kümesidir. v2 , v3 , 5 , / , e , ..... gibi
Reel (Gerçel) Sayԩlar Kümesi (R)
Rasyonel sayԩlarla irrasyonel sayԩlarԩn birleԭimine reel (gerçel) sayԩlar kümesi denir.
® R = Q F Qv ® N+ N Z Q R ® Qv R
ÖRNEK 1 ÖRNEK 2
Aԭaԫԩdaki sayԩlardan hangileri rasyonel sayԩdԩr?
[– 4, 5] aralԩԫԩndaki;
a) 3 b) – 4 c) 0 d) 0,4
a) Sayma sayԩlarԩ
1 –
b) Doԫal sayԩlarԩ e) – f) 2, 5 g) / h) v2
3
c) Tam sayԩlarԩ Çözüm
a, b, c, d, e, f seçeneklerinde verilen sayԩlar iki
d) Pozitif tam sayԩlarԩ
tam sayԩnԩn bölümü olarak yazԩlabileceklerinden
e) Negatif tam sayԩlarԩ birer rasyonel sayԩdԩr. g ve h seçeneklerinde veri-
f) Pozitif olmayan tam sayԩlarԩ len sayԩlar ise rasyonel sayԩ deԫil, birer irrasyonel
g) Negatif olmayan tam sayԩlarԩ kümelerini bulunuz. sayԩdԩr.
Çözüm
a) {1, 2, 3, 4, 5 } ÖRNEK 3
b) {0, 1, 2, 3, 4, 5 } Aԭaԫԩdaki sayԩlardan hangileri reel sayԩdԩr?

3
c) {– 4, –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5 } a) 3 b) v2 c) 4
3 4
d) {1, 2, 3, 4, 5 } d) c–5 e) –6 f) –7
e) {– 4, –3, –2, –1 } Çözüm

d ve f seçeneklerinde verilen sayԩlar, kökün de-
f) {– 4, –3, –2, –1, 0 }
recesi çift iken içi negatif olduԫundan reel sayԩ
g) {0, 1, 2, 3, 4, 5 } deԫildir. Diԫer sayԩlar ise birer reel sayԩdԩr.
162
Doԫal Sayԩlar ve Tam Sayԩlar
DOԪAL SAYILARDA ԨԬLEMLER ÖRNEK 6

Sayԩlarԩn Çözümlenmesi
1, 2, 3, 4, 5, 6 rakamlarԩ kullanԩlarak yazԩlan, rakamla-
a, b, c, d birer rakam olmak üzere,
rԩ farklԩ, altԩ basamaklԩ ABCDEF sayԩsԩnda,
(ab) = 10.a + b
A+B=C+D=E+F
(abc) = 100.a + 10.b + c
olduԫuna göre, bu koԭullarԩ saԫlayan en küçük
(abcd) = 1000.a + 100.b + 10.c + d dir. ABCDEF sayԩsԩnԩn yüzler basamaԫԩndaki rakam
a b c = a.102 + b.10 + c kaçtԩr?
Çözüm
100 : Birler basama¤›
101 : Onlar basama¤› 1 + 6 = 2 + 5 = 3 + 4 tür. Buna göre, bu rakam-
larla yazԩlabilecek altԩ basamaklԩ en küçük sayԩ
102 : Yüzler basama¤›
162534 tür. Yüzler basamaԫԩndaki rakam ise 5
tir.
Bölme Ԩԭlemi
x, y, z, t D N, y 0 ve 0 t < y olmak üzere,
ÖRNEK 7
Bölünen x y Bölen
abc ve cba üç basamaklԩ sayԩlardԩr.
z Bölüm
abc – cba = 396
olduԫuna göre, a – c kaçtԩr?
t
Kalan Çözüm
ESEN YAYINLARI
abc – cba = 396

x = y . z + t dir.
100.a + 10.b + c – (100.c + 10.b + a) = 396
100.a + 10.b + c – 100.c – 10.b – a = 396
ÖRNEK 4
99.a – 99.c = 396
ab ve ba iki basamaklԩ sayԩlardԩr. 99.(a – c) = 396
ab + ba = 66 ise a + b kaçtԩr? a – c = 4 tür.
Çözüm
ab + ba = 66 10a + b + 10b + a = 66
11a + 11b = 66 11(a + b) = 66
ÖRNEK 8
a + b = 6 olur.
ab3 üç basamaklԩ sayԩsԩ, ab iki basamaklԩ sayԩsԩndan
210 büyük ise a + b kaçtԩr?
ÖRNEK 5 Çözüm
Rakamlarԩ toplamԩnԩn 3 katԩna eԭit olan iki basamaklԩ ab3 – ab = 210

sayԩ kaçtԩr? 100.a + 10.b + 3 – (10.a + b) = 210
Çözüm 100.a + 10.b + 3 – 10.a – b = 210
ab iki basamaklԩ sayԩ olsun. 90.a + 9.b = 207
ab = 3.(a + b) 10.a + b = 3.(a + b) 9(10.a + b) = 207
10.a + b = 3.a + 3.b 7.a = 2.b 10.a + b = 23
a = 2 ve b = 7 dir. ab = 23
O halde, istenen sayԩ 27 dir. O halde, a + b = 2 + 3 = 5 tir.
163
ÖRNEK 9 Çözüm
a = b.2 + 3 ve b = c.3 + 2 dir.
(aa) ve (bb) iki basamaklԩ farklԩ doԫal sayԩlardԩr.
Bu denklemler ortak çözülürse,
(aa) 2 – (bb) 2
Buna göre, ifadesinin deԫeri nedir? a = b.2 + 3 a = (c.3 + 2).2 + 3
a2 – b2
a = 6.c + 4 + 3
Çözüm
a = 6.c + 7 olur.
(aa) 2 – (bb) 2 (10.a + a) 2 – (10.b + b) 2
=
a2 – b2 a2 – b2
(11.a) 2 – (11.b) 2
= ÖRNEK 12
a2 – b2
– 42 sayԩsԩnԩn 5 ile bölünmesinden elde edilen bölüm
121.a 2 – 121.b 2
= ve kalanԩn toplamԩ kaçtԩr?
a2 – b2
Çözüm
121. (a 2 – b 2)
= = 121 olur. – 42 5 – 42 = 5.(–9) + 3 olduԫundan
a2 – b2
– 45 –9 bölüm –9 , kalan 3 tür.
3 O halde, –9 + 3 = – 6 dԩr.
ÖRNEK 10
ÖRNEK 13
Yandaki bölme iԭleminde b ve c
yer deԫiԭtirildiԫinde kalan deԫiԭme- a b Yanda verilen bölme iԭleminde ab a+b
ESEN YAYINLARI
c ab iki basamaklԩ bir sayԩdԩr. Buna

mektedir. a, b, c farklԩ doԫal sayԩlar 3
3 göre, a + b kaçtԩr?
ise a en az kaçtԩr? 7
Çözüm Çözüm
Verilen bölme iԭleminde b > 3 olmalԩdԩr. ab = (a + b).3 + 7 10.a + b = 3.a + 3.b + 7
b ve c yer deԫiԭtirildiԫinde kalan deԫiԭmediԫine 7.a – 7 = 2.b
göre,
7.(a – 1) = 2.b
a c
a – 1 = 2 ve b = 7
b
c > 3 olmalԩdԩr. a = 3 ve b = 7
3
a + b = 3 + 7 = 10 olur.
a = b . c + 3 denkleminde a nԩn en küçük olmasԩ
için b ve c en küçük olmalԩdԩr. b c olduԫundan
b = 4 ve c = 5 seçilirse, ÖRNEK 14
a = b.c + 3 a = 4.5 + 3 a = 23 tür.
abc üç basamaklԩ sayԩ ve
a.x = 1, 25_
b
b.x = 1, 5 ` ise x.(abc) kaçtԩr?
ÖRNEK 11 b
c.x = 1 a
a, b, c sԩfԩrdan farklԩ pozitif tam sayԩlar ve
Çözüm
a b b c
x.(abc) = x.(100.a + 10.b + c)
2 3
= 100.a.x + 10.b.x + c.x
3 2
= 100.(1,25) + 10.(1,5) + 1
olduԫuna göre, a nԩn c türünden deԫeri nedir? = 141 bulunur.
164
ÖRNEK 15 ÖRNEK 18
A 15 abc6
abc
3
k 2004
Yukarԩdaki bölme iԭlemine göre, A nԩn alabileceԫi en Yukarԩda verilen çԩkarma iԭlemine göre, abc üç basa-
büyük deԫer kaçtԩr? maklԩ sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
Verilen bölme iԭlemine göre, 6–c=4c=2
A = 15.3 + k ve 0 k < 15 olmalԩdԩr. c–b=02–b=0b=2
O halde, k = 14 A = 15.3 + k b – a = 0 2 – a = 0 a = 2 dir.
A = 15.3 + 14 O halde, abc = 222 dir.
A = 59 olur.
Doԫal Sayԩnԩn Pozitif Doԫal Sayԩ Kuvveti
a, b, m, n D N+ olmak üzere
ÖRNEK 16 ® am.an = am+n ® an.bn = (a.b)n ® (an)m = an.m
••• 24
48 ••
ÖRNEK 19
•••
120 Aԭaԫԩdaki iԭlemleri inceleyiniz.
ESEN YAYINLARI
8 ® 27.25 = 27+5 = 212

Yukarԩda verilen bölme iԭleminde bölünen sayԩ kaç- ® 35.25 = (3.2)5 = 65
tԩr?
® (24)5 = 24.5 = 220
Çözüm
Bölüm iki basamaklԩ ab sayԩsԩ olsun. ® 26.45 = 26.(22)5 = 26.210 = 26+10 = 216
a.24 = 48 a = 2
b.24 = 120 b = 5 olur. ÖRNEK 20
Bölünen sayԩ = 24.ab + 8 = 24.25 + 8 45.58 çarpԩmԩ kaç basamaklԩ bir sayԩdԩr?
= 608 bulunur. Çözüm
45.58 = (22)5.58 = 210.58 = 22.28.58 = 22.(2.5)8 = 4.108
olduԫundan sayԩ 9 basamaklԩdԩr.
ÖRNEK 17
A, B, C, 50 ԭer basamaklԩ sayԩlar ve ÖRNEK 21
A = 22.....2 , B = 66.....6 , C = 88.....8 ise Bir karenin kenar uzunluԫu 2 katԩna çԩkartԩlԩrsa alanԩ
B.C çarpԩmԩnԩn A cinsinden deԫeri nedir? kaç katԩna çԩkar?
Çözüm Çözüm
B = 66.....6 = 3.(22.....2) = 3.A Karenin bir kenarԩnԩn uzunluԫu a olsun. Bu durumda

alanԩ a2 olur.
C = 88.....8 = 4.(22.....2) = 4.A
Kenar uzunluԫu 2a alԩnԩrsa alanԩ (2a)2 = 4a2 ola-
B.C = 3.A.4.A = 12.A2 bulunur.
caԫԩndan alan 4 katԩna çԩkar.
165
ALIŞTIRMALAR – 1
1. abc üç basamaklԩ, ab iki basamaklԩ sayԩlardԩr. 7. Yandaki bölme iԭleminde a ile b yer
A a
abc – ab = 113 ise a + b + c toplamԩ kaçtԩr? deԫiԭtirdiԫinde kalan deԫiԭmiyor ve
b
a b dir. Buna göre, a + b topla- 6
mԩnԩn alabileceԫi en küçük deԫer
kaçtԩr?
2. Basamaklardaki rakamlarԩn sayԩ deԫerlerinin

çarpԩmԩ 36 olan dört basamaklԩ en küçük doԫal
sayԩnԩn onlar basamaԫԩndaki rakam kaçtԩr?
8. a = 2b ve b = c + 2 koԭullarԩnԩ saԫlayan kaç
farklԩ üç basamaklԩ abc sayԩsԩ yazԩlabilir?
3. Üç basamaklԩ ab3 sayԩsԩnda a ile 3 ün yerleri

deԫiԭtirildiԫinde sayԩ 297 azalԩyorsa a kaçtԩr?
9. Yandaki çԩkarma iԭleminde abc ve abc
cba üç basamaklԩ sayԩlardԩr. Buna cba
göre, x + y toplamԩ kaçtԩr? xy5
ESEN YAYINLARI
4. Ԩki basamaklԩ ab sayԩsԩ rakamlarԩnԩn sayԩsal

deԫerlerinin toplamԩnԩn x katԩ; ba sayԩsԩ ise ra-
10. a iki basamaklԩ bir tam sayԩdԩr. Buna göre,
kamlarԩnԩn sayԩsal deԫerlerinin toplamԩnԩn x – 1
a3+ 3a2 + 3a + 1 toplamԩ en çok kaç basamaklԩ
katԩna eԭit ise x kaçtԩr?
bir sayԩ olabilir?
11. x y x
5. Her biri en az üç basamaklԩ 4 sayԩnԩn onlar ba- y z z
samaԫԩ ile birler basamaԫԩ 3 arttԩrԩlԩr, yüzler ba- m n 27
samaԫԩ 2 azaltԩlԩrsa bu dört sayԩnԩn toplamԩ ne ve m < n ise y nin en küçük tam sayԩ deԫeri
kadar azalԩr? nedir?
6. a, b, c, d birer rakam olmak üzere, 12. Rakamlarԩ farklԩ iki basamaklԩ 4 sayԩnԩn toplamԩ
0, a + 0, bb + 0, ccc = 1,928 ise a + b + c kaçtԩr? 314 ise bu sayԩlarԩn en küçük olanԩ en az kaçtԩr?
1. 8 2. 4 3. 6 4. 6 5. 668 6. 18 7. 15 8. 3 9. 13 10. 7 11. 14 12. 20
166
TABAN ARԨTMETԨԪԨ
Bir A doԫal sayԩsԩ a, b, c, d < T olmak üzere, A = a.T3 + b.T2 + c.T1 + d.T0 = (abcd)T biçiminde yazԩlabiliyorsa,
A sayԩsԩ T tabanԩna göre yazԩlmԩԭtԩr denir. Bir sayԩnԩn tabanԩ, sayԩyԩ oluԭturan rakamlardan daima büyüktür.
2 lik tabanda kullanԩlan rakamlar; { 0, 1 }
3 lük tabanda kullanԩlan rakamlar; { 0, 1, 2 }
4 lük tabanda kullanԩlan rakamlar; { 0, 1, 2, 3 }
%
10 luk tabanda kullanԩlan rakamlar; { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
%
ÖRNEK 22 ÖRNEK 24
5 lik tabanda yazԩlabilen, rakamlarԩ farklԩ ve üç basa- 132 sayԩsԩnԩn 5 tabanԩndaki yazԩlԩԭԩ nedir?
maklԩ en büyük sayԩ kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
I. Yol:
5 lik tabanda {0, 1, 2, 3, 4} rakamlarԩ kullanԩlabilir.
Bu rakamlarla yazԩlabilen, rakamlarԩ farklԩ ve üç 132 5
basamaklԩ en büyük sayԩ (432)5 tir. 10 26 5
32 25 5 5
30 1 5 1
ÖRNEK 23 2 0
Aԭaԫԩda farklԩ tabanda sayԩlar 10 tabanԩna dönüԭtü-

132 = (1012)5 bulunur.
rülmüԭtür. Ԩnceleyiniz.
® (213)4 = 2.42 + 1.41 + 3.40 = 2.16 + 4 + 3 = 39
II. Yol: 132 = 125 + 5 + 2
1.53 0.52 2.51 3.50
ESEN YAYINLARI
® (1023)5 = + + + = 53 + 51 + 2
= 125 + 0 + 10 + 3 = 138 = 1.53 + 0.52 + 1.51 + 2.50
= (1012)5 bulunur.
® (2015)6 = 2.63 + 0.62 + 1.61 + 5.60
= 2.216 + 0 + 6 + 5 = 443
® (123,12)4 = 1.42 + 2.41 + 3.40 + 1.4–1 + 2.4–2

1 2 ÖRNEK 25
= 16 + 8 + 3 + +
4 16
(84)10 = (x)6 ise x deԫeri nedir?
1 1 219
= 27 + + =
4 8 8 Çözüm
® (21,102)5 = 2.51 + 1.50 + 1.5–1 + 0.5–2 + 2.5–3 84 6

6 14 6
1 2
= 10 + 1 + + 12 2
5 125 24
24 2
1 2
= 11 + +
5 125 0
1402
= = 11,216 (84)10 = (220)6 ise x = 220 dir.
125
167
ETKԨNLԨK
146 adet bilye aԭaԫԩda verilen kurala göre kutulara doldurulmuԭtur.
81 27 9 3 1 ® Kutularԩn üstlerindeki sayԩlar o kutunun kaç tane bilye aldԩԫԩnԩ
göstermektedir.
x x x x
® Doldurma iԭlemine en sol sütundaki kutudan baԭlanԩlmԩԭtԩr.
x x ® Dolan kutunun içine x iԭareti konmuԭ ve tam dolmayan kutuya
hiç bilye konmamԩԭtԩr.
1 2 1 0 2
® Bilyeler yerleԭtirildikten sonra her sütunun altԩna kaç kutunun
dolu olduԫu yazԩlmԩԭtԩr.
Yukarԩdaki etkinliԫe göre 146 = (12102)3 olduԫu görülmektedir.
ÖRNEK 26 ÖRNEK 29
(220)4 = (1x0)5 ise x kaçtԩr? (1a3)5 + (231)a toplamԩnԩn 10 tabanԩnda deԫeri ne-
Çözüm dir?
(220)4 = (1x0)5
Çözüm
2.42 + 2.41 + 0.40 = 1.52 + x.51 + 0.50 (1a3)5 sayԩsԩnda a D {0, 1, 2, 3, 4 } tür.
32 + 8 + 0 = 25 + 5.x 40 = 25 + 5.x (231)a sayԩsԩnda a D {4, 5, 6, ... } dԩr.
x = 3 olur. Buna göre, a = 4 olmak zorundadԩr.
(1a3)5 + (231)a = (143)5 + (231)4
ÖRNEK 27
= 1.52+4.51+3.50+2.42+3.41+1.40
(204)6 = (x)8 ise x kaçtԩr? = 25 + 20 + 3 + 32 + 12 + 1
Çözüm = 93 bulunur.
Önce (204)6 sayԩsԩnԩ 10 tabanԩnda yazalԩm.
ÖRNEK 30
(204)6 = 2.62 + 0.61 + 4.60 = 2.36 + 0 + 4 = 76
ESEN YAYINLARI
272 sayԩsԩ 9 tabanԩna göre yazԩldԩԫԩnda kaç basa-

Ԭimdi de 76 sayԩsԩnԩ 8 tabanԩna çevirelim.
maklԩ bir sayԩ olur?
76 8
Çözüm
72 9 8 (76)10 = (114)8 olur.
272 = (33)2 = (32)3 = 93 = (1000)9
4 8 1 O halde, x = 114 tür. olduԫundan 4 basamaklԩ bir sayԩdԩr.
1
ÖRNEK 31
(142)5.(12)5 = (x)5 ise x nedir?

ÖRNEK 28
Çözüm
(345)6 + (543)6 + (123)6 = (x)6 ise x nedir? Çarpmayԩ onluk sistemdeki gibi
(142) 5
Çözüm yaparԩz. Fakat çarparken 5 ve 5
(12) 5
Alt alta gelen rakamlarԩ toplar- x ten büyük sayԩ çԩkarsa, bulunan
(345) 6
ken, 6 ve 6 dan büyük sayԩ çԩ- 334 sayԩyԩ 5 e bölüp kalanԩ yazarԩz.
(543) 6
kԩnca, bulunan sayԩ 6 ya bölü- + 142 Bölümü de elde olarak alԩrԩz.
(123) 6
+
nür. Kalan yazԩlԩr, bölüm de (2304) 5 Toplamayԩ da yine 5 lik sisteme
(1455) 6 göre yaparԩz.
elde olarak alԩnԩr.
Buna göre, x = 1455 bulunur. Buna göre, x = 2304 bulunur.
168
ALIŞTIRMALAR – 2
1. 58 sayԩsԩnԩn 6 tabanԩndaki eԭitini bulunuz. 7. a ve b sayԩ tabanlarԩ olmak üzere, (36)a = (43)b
eԭitliԫini saԫlayan a ve b sayԩlarԩ için a + b top-
lamԩnԩn en küçük doԫal sayԩ deԫeri kaçtԩr?
2. 123 = (x)6 eԭitliԫini saԫlayan x kaçtԩr?
8. 276 sayԩsԩ 9 tabanԩna göre yazԩldԩԫԩnda kaç ba-

samaklԩ bir sayԩ elde edilir?
3. (24)5 = (x)3 eԭitliԫini saԫlayan x kaçtԩr?
9. m sayԩ tabanԩ olmak üzere; (1331)m sayԩsԩnԩn

4. Aԭaԫԩdaki toplama iԭlemlerinin sonuçlarԩnԩ aynԩ
(m + 1) tabanԩndaki eԭiti nedir?
tabanda bulunuz.
(321)4 (423)5 (202)3

(102)4 (342)5 (112)3
+ + +
ESEN YAYINLARI
10. (2a3)6 – (1b5)7 ifadesinin 10 tabanԩndaki en kü-

çük deԫeri kaçtԩr?
5. Aԭaԫԩdaki çԩkarma iԭlemlerinin sonuçlarԩnԩ aynԩ

tabanda bulunuz.
(423)5 (534)6 (534)7

(212)5 (215)6 (245)7
– – – 11. a.x = 10
b.x = 20
olduԫuna göre, (a0b)5.x çarpԩmԩ 10 tabanԩnda
kaça eԭittir?
6. Aԭaԫԩdaki çarpma iԭlemlerinin sonuçlarԩnԩ aynԩ

tabanda bulunuz.
(23)4 (32)5 (123)6

(3)4 (23)5 (34)6 12. (12345)8 = (x)2 olduԫuna göre, x kaç basamaklԩ
x x x
bir sayԩdԩr?
1. 134 2. 323 3. 112 4. 1023, 1320, 1021 5. 211, 315, 256

6. 201, 1341, 5110 7. 13 8. 10 9. 1000 10. –21 11. 270 12. 13
169
ASAL SAYILAR
1 den büyük, 1 ve kendisinden baԭka pozitif tam böleni olmayan doԫal sayԩlara asal sayԩ denir.
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, ...... asal sayԩlardԩr.
® En küçük asal sayԩ 2 dir. ® 2 den baԭka çift asal sayԩ yoktur.
Herhangi Bir n Doԫal Sayԩsԩna Kadar Olan Asal Sayԩlarԩ Bulmak
1 den n ye kadar olan doԫal sayԩlar yazԩlԩr. vn sayԩsԩndan küçük olan bütün asal sayԩlarԩn katlarԩ ile
1 çizilir. Çizilmemiԭ olan sayԩlar asal sayԩlardԩr.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 ile 50 arasԩndaki asal sayԩlarԩ bulalԩm.
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
c50 = 7, 07 ......... olduԫundan 2, 3, 5 ve 7 sayԩlarԩnԩn
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
katlarԩnԩ çizelim. Çizilmeyen 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19,
23, 29, 31, 37, 41, 43 ve 47 asaldԩr. 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
ÖRNEK 32 ÖRNEK 34
120 sayԩsԩnԩ asal çarpanlarԩna ayԩrԩnԩz. a ve b aralarԩnda asal sayԩlardԩr.

Çözüm a 12
= ise a + b toplamԩ kaçtԩr?
b 8
120 2 120 sayԩsԩnԩ,
60 2 Çözüm
120 = 23.3.5 ԭeklinde asal çar-
30 2 12
panlarԩna ayԩrԩrԩz. Görüldüԫü gibi, kesri 4 ile sadeleԭtirilirse,
15 3 8
120 nin asal çarpanlarԩ da 2, 3
5 5 a 12 a 3
ve 5 tir. = & =
1 b 8 b 2
& a = 3k, b = 2k d×r.
a ve b aralarԩnda asal ise k = 1 alԩnmalԩdԩr.

ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 33 a = 3 , b = 2 a + b = 3 + 2 = 5 tir.
332 + 222 – 112 sayԩsԩnԩn asal çarpanlarԩnԩ bulunuz.

Çözüm
332 + 222 – 112 = 32.112 + 22.112 – 112 ÖRNEK 35
= 112(32 + 22 – 1) a ve b aralarԩnda asal sayԩlardԩr.

2.12
= 11 = 112.22.3 olduԫundan a – 2b 3
= ise a + b toplamԩ kaçtԩr?
asal çarpanlar 11, 2 ve 3 tür. a+b 4
Çözüm
a – 2b 3
= 4.(a – 2b) = 3.(a + b)
a+b 4
Aralarԩnda Asal Sayԩlar
4a – 8b = 3a + 3b
1 den baԭka ortak pozitif böleni olmayan doԫal sayԩ-
lara aralarԩnda asal sayԩlar denir. Örneԫin; a = 11b
1 ile 4 , 2 ile 3 , 4 ile 9 a = 11 ve b = 1 dir.
aralarԩnda asal sayԩlardԩr. O halde, a + b = 11 + 1 = 12 dir.
170
Bir Doԫal Sayԩnԩn Tam Sayԩ Bölenlerinin Sayԩsԩ ÖRNEK 38

ve Toplamԩ
A = 22.3n+1 sayԩsԩnԩn pozitif tam sayԩ bölenlerinin
Herhangi bir A sayԩsԩ A = an.bm ԭeklinde asal çar-
sayԩsԩ 24 ise n kaçtԩr?
panlarԩna ayrԩlmԩԭ olsun.
Çözüm
A nԩn pozitif tam sayԩ bölenlerinin sayԩsԩ
(2 + 1).(n + 1 + 1) = 24 3.(n + 2) = 24
(n + 1).(m + 1) dir.
n = 6 dԩr.
A nԩn pozitif tam sayԩ bölenlerinin toplamԩ
(a0 + a1 + ... + an).(b0 + b1 + ... + bm) dir.
ETKԨNLԨK
A nԩn pozitif tam sayԩ bölenlerinin çarpԩmԩ
Mükemmel Sayԩ
(n + 1)(m + 1)
A 2 dir. Kendisi hariç, doԫal sayԩ bölenleri toplamԩ kendisi-
ne eԭit olan sayԩlara mükemmel sayԩlar denir.
28 sayԩsԩnԩn kendisi hariç pozitif bölenleri
ÖRNEK 36
1, 2, 4, 7 ve 14 tür.
24 ün pozitif tam sayԩ bölenleri sayԩsԩnԩ ve pozitif tam 1 + 2 + 4 + 7 + 14 = 28 dir.
sayԩ bölenleri toplamԩnԩ bulunuz.
Dolayԩsԩyla 28 mükkemel bir sayԩdԩr.
Çözüm
Siz de baԭka mükemmel sayԩlar bulunuz.
24 2
12 2
ESEN YAYINLARI
6 2 24 = 23.31
3 3 ÖRNEK 39
1
360 sayԩsԩnԩn asal olmayan pozitif tam sayԩ bölenle-
poz. tam sayԩ böl. sayԩsԩ = (3 + 1).(1 + 1)
rinin sayԩsԩ kaçtԩr?
= 4.2 = 8 dir.
Çözüm
poz. tam sayԩ böl. toplamԩ = (20+21+22+23).(30+31)
360 = 23.32.51
= (1 + 2 + 4 + 8).(1 + 3)
poz. tam sayԩ böl. sayԩsԩ = (3 + 1).(2 + 1).(1 + 1)
= 15.4 = 60 tԩr.
= 4.3.2 = 24
Asal bölenleri {2, 3, 5 } nin elemanlarԩ olup 3
ÖRNEK 37 tanedir. O halde, 24 – 3 = 21 tane asal olmayan
360 sayԩsԩnԩn tam sayԩ bölenlerinin sayԩsԩnԩ ve tam pozitif tam sayԩ böleni vardԩr.
sayԩ bölenlerinin toplamlarԩnԩ bulunuz.
Çözüm
ÖRNEK 40
360 asal çarpanlarԩna ayrԩlԩrsa,
360 = 23.32.51 60 sayԩsԩnԩn asal olmayan tam sayԩ bölenlerinin top-
poz. tam sayԩ böl. sayԩsԩ = (3 + 1).(2 + 1).(1 + 1) lamԩ kaçtԩr?

Çözüm
= 4.3.2 = 24 tür.
60 = 22.3.5
Pozitif tam sayԩ bölenleri sayԩsԩ kadar negatif tam
sayԩ bölenleri sayԩsԩ vardԩr. Dolayԩsԩ ile 24.2 = 48 Asal bölenleri {2, 3, 5} olduԫundan, asal olmayan
tane tam sayԩ böleni vardԩr. tam sayԩ bölenlerinin toplamԩ,
Tam sayԩ bölenlerinin toplamԩ, –2 – 3 – 5 + 1 – 1 + 4 – 4 + 6 – 6 + … + 60 – 60 = – 10
1 44444444 2 44444444 3
0
1 – 1 + 2 – 2 + 3 – 3 + ..... + 360 – 360 = 0 dԩr. bulunur.
171
ÖRNEK 41 FAKTÖRԨYEL
n D N+ olmak üzere, 1 den n ye kadar olan tüm doԫal
a ve b birer pozitif tam sayԩdԩr.
sayԩlarԩn çarpԩmԩna n faktöriyel denir ve n! biçimin-
60.a = b2
de gösterilir.
olduԫuna göre, a + b en az kaçtԩr?
n! = 1.2.3 ....... n
Çözüm 0! = 1 ve
60 2 1! = 1 olarak kabul edilir.
30 2
2! = 1.2 = 2
15 3 60 = 22.3.5
3! = 1.2.3 = 6
5 5
4! = 1.2.3.4 = 24
1
5! = 1.2.3.4.5 = 120
60.a = b2 22.3.5.a = b2, ( a = 3.5 ) .......................................
22.32.52 = b2 n! = (n – 1)!.n
n! = (n – 2)!.(n – 1).n
2.3.5 = b
30 = b
a = 3.5 = 15 ve b = 30 ise a + b nin en küçük

ÖRNEK 43
deԫeri, a + b = 15 + 30 = 45 tir.
x.6! = 8! ise x kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
Çözüm
x.6! = 8! x.6! = 6!.7.8
ÖRNEK 42
x = 7.8
a ve b birer pozitif tam sayԩ olmak üzere, x = 56 dԩr.
72.a2 = b3 koԭulunu saԫlayan en küçük a ve b sayԩ-

larԩnԩ bulunuz.
ÖRNEK 44
Çözüm
72 2 m ve n birer doԫal sayԩdԩr
36 2 5! = 2m.n
olduԫuna göre, m en çok kaçtԩr?
18 2 72 = 23.32
Çözüm
9 3
3 3 5! = 2m.n 1.2.3.4.5 = 2m.n
1 1.2.3.2.2.5 = 2m.n
72.a2 = b3 23.32.a2 = b3, (a = 32 alԩnԩrsa) 23.3.5 = 2m.n
23.32.34 = b3 olduԫuna göre, m nin alabileceԫi en büyük deԫer

3 tür.
23.36 = b3
2.32 = b
18 = b ÖRNEK 45
O halde, en küçük a ve b sayԩlarԩ, 25! = 3n.A eԭitliԫinde A ve n doԫal sayԩlardԩr. Buna

2 göre, n nin alabileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr?
a = 3 = 9 ve b = 18 dir.
172
Çözüm ÖRNEK 48
n doԫal sayԩsԩ en çok 25! içindeki 3 çarpanlarԩnԩn
35! – 1 sayԩsԩnԩn sonunda kaç tane 9 rakamԩ vardԩr?
sayԩsԩ kadardԩr. 25 sayԩsԩnԩ 3 e böleriz. Bölüm
Çözüm
tekrar 3 e bölünür. Bu iԭleme bölüm 3 ten küçük
çԩkana kadar devam edilir. Bölümlerin toplamԩ 35! sayԩsԩnԩn sondan kaç basamaԫԩ sԩfԩrsa,
25! içindeki bütün 3 çarpanlarԩnԩn sayԩsԩnԩ verir. 35! – 1 sayԩsԩnԩn da sonunda o kadar 9 rakamԩ
25 3 vardԩr.
8 3 35 5
2 7 5
25! de 8 + 2 = 10 tane 3 çarpanԩ vardԩr. 1
Yani n nin en büyük deԫeri 10 dur. 35! – 1 sayԩsԩnԩn sondan 7 + 1 = 8 basamaԫԩnda

9 rakamԩ vardԩr.
ÖRNEK 46
24! = 6n.A eԭitliԫinde A ve n doԫal sayԩlardԩr. Buna ÖRNEK 49

göre, n nin alabileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr?
24! = 4a.B eԭitliԫinde B bir tam sayԩ ise a nԩn alabile-
Çözüm ceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
6n = (2.3)n = 2n.3n olduԫundan, 24! sayԩsԩnԩn Çözüm
içinde kaç tane 6 çarpanԩ olduԫunu bulmak için
4a = (22)a = 22a
3 çarpanlarԩnԩn sayԩsԩnԩ bulmak yeterlidir. Çünkü,
ESEN YAYINLARI
3 çarpanԩ 2 çarpanԩndan daha azdԩr. Belirleyici 24 2

olan 3 çarpanԩdԩr. 12 2
6 2
24 3
3 3 2
8
2 1
24! de 8 + 2 = 10 tane 6 çarpanԩ vardԩr. 12 + 6 + 3 + 1 = 22

Yani n nin en büyük deԫeri 10 dur. 2a = 22 a = 11 dir.
ÖRNEK 47
ETKԨNLԨK
73! sayԩsԩnԩn sondan kaç basamaԫԩ sԩfԩrdԩr?
Dolu Tanesi Sayԩlarԩ
Çözüm
Bir sayԩ alԩn. Sayԩ tek ise üçle çarpԩp bir ekleyin,
Verilen soru;
sayԩ çift ise ikiye bölün ve bu kuralԩ devam ettirerek
“A, n D N, 73! = 10n.A ise n en çok kaçtԩr?”
elde ettiԫiniz sayԩlara uygulayԩn.
ԭeklinde de sorulabilirdi.
Alԩnan sayԩ ne olursa olsun bir zaman sonra
10n = (2.5)2 = 2n.5n olduԫundan, 5 çarpanlarԩnԩn
sayԩsԩ kadar sondan basamaԫԩ sԩfԩrdԩr. 1, 4, 2, 1, 4, 2 sayԩlarԩnԩn tekrarlandԩԫԩ ortaya çԩkar.
1, 2 ve 3 sayԩlarԩ ile baԭlayalԩm.
73 5
1, 4, 2, 1, 4, 2, 1, 4......
14 5
2 2, 1, 4, 2, 1, 4, 2, 1......
3, 10, 5, 16, 8, 4, 2, 1, 4, 2 ......
73! sayԩsԩnԩn sondan 14 + 2 = 16 basamaԫԩ sԩ-
Sizde baԭka sayԩlar alarak deneyiniz.
fԩrdԩr.
173
ALIŞTIRMALAR – 3
1. Aԭaԫԩda sol sütunda verilen sayԩlarԩn pozitif tam 7. 13! + 1 < x < 13! + 17 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç
sayԩ bölenlerinin sayԩsԩnԩ saԫ sütundan bularak tane x asal sayԩsԩ vardԩr?
eԭleԭtiriniz.
a. 150 1. 16
b. 27 2. 4
8. Üç basamaklԩ 2ab sayԩsԩnԩn kendisi dԩԭԩnda 2
c. 120 3. 12
tane daha doԫal sayԩ böleni varsa a + b kaçtԩr?
d. 170 4. 8
2. x – y ve x + y aralarԩnda asal sayԩlar olmak

üzere, 15(x – y) = 27 (x + y) ise x kaçtԩr?
9. x ve y pozitif tam sayԩlardԩr. 144.x = (y + 2)5
ise y nin en küçük deԫeri kaçtԩr?
3. 180 sayԩsԩnԩn kaç tane tek doԫal sayԩ böleni var-

dԩr?
ESEN YAYINLARI
10. 30! = A.8n eԭitliԫinde A ve n pozitif tam sayԩ-

lardԩr. Buna göre, n nin en büyük deԫeri kaçtԩr?
4. n ve m doԫal sayԩ olmak üzere; 93! = 4m.8n.A

eԭitliԫinde A tek doԫal sayԩ ise n + m toplamԩnԩn
alabileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr?
11. a ile b aralarԩnda asaldԩr.

3a – b 5
= ise b kaçtԩr?
5. 23! + 24! toplamԩnԩn sondan kaç basamaԫԩ sԩfԩr- b – 2a 4
dԩr?
12. a ve b birer pozitif tam sayԩdԩr.

x!
6. = 210 ise x in alabileceԫi kaç farklԩ deԫer 120.a = b2 olduԫuna göre,
y!
vardԩr? a + b en az kaçtԩr?
1. a. 3 b. 2 c. 1 d. 4 2. 7 3. 6 4. 44 5. 6 6. 3 7. 0 8. 17 9. 4 10. 8 11. 22 12. 90
174
BÖLÜNEBԨLME KURALLARI 4 Ԩle Bölünebilme

2 Ԩle Bölünebilme Son iki rakamԩ (onlar ve birler basamaԫԩ) 00 ya da 4
Birler basamaԫԩndaki rakamԩ çift olan doԫal sayԩlar 2 ün katԩ olan sayԩlar 4 ile tam bölünür.
ile tam bölünür. Son iki rakamԩnԩn 4 ile bölümünden elde edilen kalan,
2 ile tam bölünemeyen sayԩlar 1 kalanԩnԩ verirler. sayԩnԩn 4 ile bölümünden elde edilen kalanԩna eԭittir.
ÖRNEK 53
ÖRNEK 50 Dört basamaklԩ 58a4 sayԩsԩ 4 ile tam bölünüyor ise a

246, 315, 418, 2157 sayԩlarԩ 2 ile tam bölünebilir mi? yerine gelebilecek rakamlarԩn kümesi nedir?
Çözüm Çözüm
58a4 sayԩsԩnԩn son iki rakamԩnԩn 4 ün katԩ olmasԩ
246 ve 418 sayԩlarԩnԩn birler basamaԫԩndaki
gerekir.
rakamlarԩ çift olduԫundan bu sayԩlar 2 ile tam
bölünür. 315 ve 2157 sayԩlarԩ ise tek sayԩlar olup 58a4
2 ile tam bölünemezler. 0, 2, 4, 6, 8
a D {0, 2, 4, 6, 8 } dir.
3 Ԩle Bölünebilme
Rakamlarԩnԩn sayԩ deԫerleri toplamԩ 3 ün katԩ olan
Birler basamaԫԩ 0 ya da 5 olan sayԩlar 5 ile tam bölü-
sayԩlar 3 ile tam bölünebilir.
nür. Birler basamaԫԩndaki rakamԩn 5 ile bölümünden
ESEN YAYINLARI
Bir sayԩnԩn 3 ile bölümünden kalan, o sayԩnԩn rakam-

kalan, sayԩnԩn 5 ile bölümünden elde edilen kalanԩna
larԩnԩn sayԩ deԫerleri toplamԩnԩn 3 ile bölümünden
eԭittir.
kalana eԭittir.
ÖRNEK 54
45, 110, 224, 1250 sayԩlarԩ 5 ile tam bölünebilir mi?
ÖRNEK 51
Çözüm
45, 110, 1250 sayԩlarԩnԩn birler basamaԫԩndaki
Dört basamaklԩ 4a52 sayԩsԩ 3 ile tam bölünüyor ise a rakamlar 0 ya da 5 olduԫundan bu sayԩlar 5 ile
yerine gelebilecek rakamlarԩn kümesi nedir? tam bölünebilir. 224 sayԩsԩnԩn birler basamaԫԩ 4
Çözüm olduԫundan bu sayԩ 5 ile tam bölünemez. 224 ün
4 + a + 5 + 2 = 3.k 11 + a = 3.k 5 ile bölümünden elde edilen kalan 4 tür.
a D {1, 4, 7 } dir.
ÖRNEK 55
Beԭ basamaklԩ 623ab sayԩsԩ 5 ile bölünebilen bir

ÖRNEK 52 çift sayԩ olduԫuna göre, bu sayԩnԩn 3 ile bölünebilme-
si için a yerine gelebilecek rakamlarԩ bulunuz.
Dört basamaklԩ 23a5 sayԩsԩnԩn 3 ile bölümünden
Çözüm
kalan 1 ise a yerine gelebilecek rakamlarԩ bulunuz.
623ab sayԩsԩ 5 ile bölünebilen bir çift sayԩ ise
Çözüm
b = 0 dԩr. Bu sayԩ 3 ile bölünebiliyorsa
2 + 3 + a + 5 = 3.k + 1 9 + a = 3.k
a D {0, 3, 6, 9} dir. 6 + 2 + 3 + a + 0 = 3.k 11 + a = 3.k
a D {1, 4, 7} dir.
175
Rakamlarԩnԩn sayԩ deԫerleri toplamԩ 9 un katԩ olan Aralarԩnda asal iki sayԩya tam bölünebilen bir sayԩ,
sayԩlar 9 ile tam bölünebilir. bu iki sayԩnԩn çarpԩmԩna da tam bölünür.
Bir sayԩnԩn 9 ile bölümünden kalan, o sayԩnԩn rakam- 2 ve 3 ile bölünebilen sayԩ 6 ile bölünür.
larԩnԩn sayԩ deԫerleri toplamԩnԩn 9 ile bölümünden 2 ve 5 ile bölünebilen sayԩ 10 ile bölünür.
kalana eԭittir.
3 ve 4 ile bölünebilen sayԩ 12 ile bölünür.
ÖRNEK 56
Beԭ basamaklԩ 64a32 sayԩsԩnԩn 9 ile bölünebilmesi
için a rakamԩ kaç olmalԩdԩr?
Çözüm
6 + 4 + a + 3 + 2 = 15 + a sayԩsԩnԩn 9 ile bölüne-
ÖRNEK 59
bilmesi için a = 3 olmalԩdԩr.
Üç basamaklԩ 64a sayԩsԩ 6 ile tam bölünebiliyor ise
11 Ԩle Bölünebilme a yerine kaç farklԩ rakam gelebilir?

Çözüm
Sayԩnԩn rakamlarԩ birler basamaԫԩndan baԭlanarak
+ ve – iԭaretleri ile sԩnԩflandԩrԩlԩr. + lԩ rakamlarԩn 6 = 2.3 olduԫundan 64a sayԩsԩ hem 2 ile hem
toplamԩ ile – li rakamlarԩn toplamԩnԩn farkԩ 11 in katԩ de 3 ile tam bölünmelidir. 2 ile bölünebilmesi için
ise sayԩ 11 ile tam bölünür. a D {0, 2, 4, 6, 8 } olmalԩdԩr.
ESEN YAYINLARI
Sayԩ 11 ile tam bölünemiyorsa, kalanԩ bulmak için, + lԩ

a = 0 6 + 4 + 0 = 10 3.k
rakamlar ile – li rakamlarԩn farkԩnԩn 11 ile bölümün-
a = 2 6 + 4 + 2 = 12 = 3.k
den kalan bulunur.
a = 4 6 + 4 + 4 = 14 3.k
ÖRNEK 57 a = 6 6 + 4 + 6 = 16 3.k
Altԩ basamaklԩ 542318 sayԩsԩnԩn 11 ile bölümünden a = 8 6 + 4 + 8 = 18 = 3.k
elde edilen kalan kaçtԩr?
O halde, a = 2 veya a = 8 olabilir.
Çözüm
Yani, a yerine 2 farklԩ rakam gelebilir.
542318
–+–+–+
ise, (8 + 3 + 4) – (1 + 2 + 5) = 15 – 8 = 7 dir.
Buna göre, 542318 in 11 ile bölümünden kalan 7
dir. ÖRNEK 60
ÖRNEK 58
Üç basamaklԩ a2b sayԩsԩ 15 ile tam bölünebiliyor ise
a yerine kaç farklԩ rakam gelebilir?
Beԭ basamaklԩ 2a673 sayԩsԩnԩn 11 ile bölümünden
Çözüm
kalan 9 ise a kaçtԩr?
Çözüm 15 = 3.5 dir. Önce 5 ile bölünebilmeyi inceleyim.
2a673 b = 0 veya b = 5 olmalԩdԩr.
+–+–+ b = 0 a + 2 + 0 = a + 2 = 3.k a D {1, 4, 7 }
(2 + 6 + 3) – (a + 7) = 11.k + 9
b = 5 a + 2 + 5 = a + 7 = 3.k a D {2, 5, 8 }
11 – a – 7 = 11.k + 9 – a – 5 = 11.k
O halde, a yerine 6 farklԩ rakam gelebilir.
a = 6 dԩr.
176
ÖRNEK 61 ÖRNEK 64
Dört basamaklԩ 4a5b sayԩsԩnԩn hem 9 hem de 10 4abc ve 5abc dört basamaklԩ birer doԫal sayԩdԩr.
ile bölümünden kalan 7 ise a kaç olabilir? 4abc sayԩsԩ 60 ile bölündüԫünde kalan 50 ise,
5abc sayԩsԩ 60 ile bölündüԫünde kalan kaç olur?
Çözüm
Çözüm
4a5b sayԩsԩnԩn 10 ile bölümünden kalan 7 ise
5abc = 1000 + 4abc dir.
b = 7 dir.
1000 in 60 ile bölümünden kalan 40,
4a57 sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden kalan 7 ise
4abc nin 60 ile bölümünden kalan 50 ise
4 + a + 5 + 7 = 9.k + 7 9 + a = 9.k
5abc = 1000 + 4abc nin 60 ile bölümünden kalan,
a = 0 veya a = 9
olabilir. 40 + 50 = 90 ԩn 60 ile bölümünden kalandԩr.
90 = 60.1 + 30 olduԫundan 5abc nin 60 ile bö-
lümünden kalan 30 dur.
ÖRNEK 62
Bir A doԫal sayԩsԩnԩn rakamlarԩnԩn sayԩ deԫerleri top-

lamԩ 14 tür. Buna göre, A2 sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden ÖRNEK 65
kalan kaçtԩr?
Üç basamaklԩ a4b sayԩsԩ 5 ile bölündüԫünde kalan
Çözüm 3 tür. Aynԩ sayԩ 6 ile kalansԩz bölünebildiԫine göre, a
A nԩn 9 ile bölümünden kalan, 14 ün 9 ile bölü- nԩn alabileceԫi deԫerler toplamԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
münden kalandԩr.
Çözüm
Yani, A nԩn 9 ile bölümünden kalan 5 tir.
Sayԩ 5 ile bölündüԫünde kalan 3 ise
A2 = A.A 5.5 = 25 olup 25 in 9 ile bölümün-
b = 3 veya b = 8 dir.
den kalan 7 dir.
a43 sayԩsԩ 2 ile bölünemez. Dolayԩsԩ ile 6 ile de
O halde, A2 sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden kalan
7 dir. bölünemez.
a48 sayԩsԩ 2 ile bölünebilir.
a48 sayԩsԩnԩn 3 ile de bölünebilmesi için,
a + 4 + 8 = 3.k a + 12 = 3.k , ( a 0 ise)
ÖRNEK 63
a D {3, 6, 9 } olmalԩdԩr.
A doԫal sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 3 ve B
O halde, a nԩn alabildiԫi deԫerler toplamԩ,
doԫal sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 4 tür. Buna
göre, A + B + A.B sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 3 + 6 + 9 = 18 dir.
kaçtԩr?
Çözüm
ÖRNEK 66
A nԩn 5 ile bölümünden kalan 3
B nin 5 ile bölümünden kalan 4 ise 37! sayԩsԩnԩn 380 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
A + B + A.B nin 5 ile bölümünden kalan, Çözüm

37! = 1.2. ... . 19.20 . ... .37
3 + 4 + 3.4 = 7 + 12 = 19 un 5 ile bölümünden \
380
kalana eԭittir. 19 un 5 ile bölümünden kalan 4
olduԫundan A + B + A.B nin de 5 ile bölümün- 380 sayԩsԩ 37! sayԩsԩnԩn bir çarpanԩ olduԫundan
den kalan 4 tür. 37! sayԩsԩnԩn 380 ile bölümünden kalan 0 dԩr.
177
ÖRNEK 67 ÖRNEK 70
1! + 2! + 3! + 4! + 5! + ..... + 50! sayԩsԩnԩn 5 ile bölü- Üç basamaklԩ a21 sayԩsԩnԩn 15 ile bölümünden kalan
münden kalan kaçtԩr? 11 ise bu koԭulu saԫlayan kaç farklԩ a rakamԩ vardԩr?
Çözüm
Çözüm
a21 sayԩsԩndan 11 çԩkarԩrsak ya da 4 eklersek
5!, 6!, 7!, ..... sayԩlarԩnԩn her birinde 5 çarpanԩ
elde edilen sayԩ 15 ile tam bölünebilir.
olduԫundan 5 ile bölümlerinden kalanlar 0 dԩr.
O halde, a21 – 11 = a10 sayԩsԩ 15 ile tam bölünür.
1! + 2! + 3! + 4! = 1 + 2 + 6 + 24 Son rakamԩ 0 olduԫundan 5 ile bölünür.
= 33 ün 5 ile bölümünden a + 1 + 0 = 3.k a + 1 = 3.k
kalan 3 tür. a D {2, 5, 8 }

O halde, 3 farklԩ a rakamԩ vardԩr.
ÖRNEK 68
Dört basamaklԩ 86a5 sayԩsԩ 25 ile tam bölünebildi-

ԫine göre, a hangi deԫerleri alabilir?
Çözüm
Bir doԫal sayԩnԩn birler ve onlar basamaԫԩnԩn
ÖRNEK 71
oluԭturduԫu iki basamaklԩ sayԩ 00 ya da 25 in
ESEN YAYINLARI
katԩ ise o doԫal sayԩ 25 ile kalansԩz bölünür. O Dört basamaklԩ 5a2b sayԩsԩ 45 ile bölündüԫünde ka-
halde, 36a5 sayԩsԩnԩn son iki basamaԫԩ olan a5 lan 13 ise a nԩn alabileceԫi deԫerler toplamԩ kaçtԩr?
sayԩsԩ {00, 25, 50, 75} kümesinin elemanԩ olma- Çözüm
lԩdԩr. Buna göre, a = 2 veya a = 7 olabilir. Verilen 5a2b sayԩsԩndan 13 çԩkarԩrsak elde edi-
len sayԩ hem 5 ile hem de 9 ile tam bölünmelidir.
5a2b
13
ÖRNEK 69 ••••
iԭleminde son rakamԩn 0 veya 5 olmasԩ için
Rakamlarԩ sԩfԩrdan farklԩ ve 8 ile bölünebilen 5 basa-
maklԩ kaç farklԩ 6a4b2 sayԩsԩ vardԩr? b = 3 veya b = 8 olmalԩdԩr.
Çözüm 5a23 5a28
Son üç basamaԫԩ 8 in katԩ olan sayԩlar 8 ile tam 13 13
bölünür. 4b2 sayԩsԩnda b = 3 veya b = 7 seçi- 5a10 5a15
lirse 432 ve 472 sayԩlarԩ 8 ile tam bölünür.
5 + a + 1 + 0 = 9.k 6 + a = 9.k a = 3
O halde,
5 + a + 1 + 5 = 9.k 11 + a = 9.k a = 7
b=3 6a432
O halde, a nԩn alabileceԫi deԫerler toplamԩ,
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
3 + 7 = 10 dur.
b=7 6a472
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
ԭeklinde istenen koԭullarԩ saԫlayan 18 farklԩ

sayԩ vardԩr.
178
ALIŞTIRMALAR – 4
1. Aԭaԫԩdaki sayԩlarԩn herbirinin 2, 3, 4, 5, 9 ve 11 7. 4a3b dört basamaklԩ sayԩsԩ 11 ile tam bölünebil-
ile bölümlerinden elde edilecek kalanlarԩ bulunuz. diԫine göre a + b kaç farklԩ deԫer alabilir?
a) 41325
b) 123456
c) 7777.............7
1 4 44 2 4 44 3
25 basamakl›
8. 9 ile tam bölünebilen 7bc üç basamaklԩ sayԩsԩnԩn
d) 353535.......35 5 ile bölümünden kalan 2 dir. Buna göre b nin
1 4 44 2 4 44 3
30 basamakl›
alabileceԫi farklԩ deԫerler toplamԩ kaçtԩr?
2. Dört basamaklԩ 7a39 sayԩsԩ 9 ile tam bölüne-

bildiԫine göre, a kaçtԩr?
9. Altԩ basamaklԩ 2a341b sayԩsԩnn 11 ile tam bö-
lünebilmesi için a + b nin alabileceԫi deԫerleri
bulunuz.
3. Beԭ basamaklԩ 1a34a sayԩsԩ 6 ile tam bölüne-

ESEN YAYINLARI
bildiԫine göre, a nԩn alabileceԫi deԫerler toplamԩ

kaçtԩr?
10. Beԭ basamaklԩ 42a5b sayԩsԩ 15 ile bölünebilen

bir çift sayԩ olduԫuna göre, a nԩn alabileceԫi de-
ԫerleri bulunuz.
4. 100 den küçük olup 5 ile tam bölünebilen kaç
farklԩ doԫal sayԩ vardԩr?
11. Beԭ basamaklԩ 64a5b sayԩsԩ 12 ile tam bölüne-

5. Bir A sayԩsԩnԩn rakamlarԩnԩn sayԩ deԫerleri topla- bildiԫine göre, a + b nin en büyük deԫeri kaçtԩr?
2
mԩ 16 dԩr. Buna göre, A sayԩsԩnԩn 9 ile bölümün-
den kalan kaçtԩr?
12. Dört basamaklԩ 34ab sayԩsԩ 30 ile tam bölü-

6. Dört basamaklԩ 4ab4 sayԩsԩ 12 ile tam bölünebil- nebildiԫine göre, a nԩn alabileceԫi deԫerlerin
diԫine göre, a kaç farklԩ deԫer alԩr? toplamԩ kaçtԩr?
2. 8 3. 10 4. 20 5. 4 6. 10 7. 2 8. 13 9. 2, 13 10. 1, 4, 7 11. 15 12. 15
179
O.B.E.B. ve O.K.E.K.
Ortak Bölenlerin En Büyüԫü (OBEB)

En az biri sԩfԩrdan farklԩ olmak koԭulu ile iki ya da daha fazla doԫal sayԩyԩ bölen en büyük doԫal sayԩya, bu
sayԩlarԩn ortak bölenlerinin en büyüԫü denir ve kԩsaca obeb ya da ebob biçiminde gösterilir.
12 ve 18 sayԩlarԩnԩ bölen doԫal sayԩlar kümesi {1, 2, 3, 6 } olduԫundan obeb(12, 18) = 6 dԩr.
Ortak Katlarԩn En Küçüԫü (OKEK)

Hepsi sԩfԩrdan farklԩ olan iki ya da daha fazla doԫal sayԩnԩn katԩ olan en küçük doԫal sayԩya, bu sayԩlarԩn ortak
katlarԩnԩn en küçüԫü denir ve kԩsaca okek ya da ekok biçiminde gösterilir.
12 ve 18 sayԩlarԩnԩn katlarԩ olan doԫal sayԩlar kümesi { 36, 72, 108, ....... } olduԫundan, okek(12, 18) = 36 dԩr.
ÖRNEK 72 ÖRNEK 74
18 ve 60 sayԩlarԩnԩn obeb ve okek lerini bulunuz. A doԫal sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 2 , 9 ile
Çözüm bölümünden kalan 6 ve 15 ile bölümünden kalan 12
18 60 2 18 ve 60 sayԩlarԩ birlikte asal ise A nԩn en küçük deԫeri kaçtԩr?
9 30 2 çarpanlarԩna ayrԩlԩr. Her iki
Çözüm
9 15 3 sayԩyԩ da bölen asal sayԩlar
3 5 3 yuvarlak içine alԩnԩp iԭaretle- Verilenlere göre A + 3 sayԩsԩ 5 ile, 9 ile ve 15 ile
1 5 5 nir. tam bölünür.
1
okek(5, 9, 15) sayԩsԩ 5 , 9 ve 15 ile tam bölünen
Ԩԭaretli sayԩlarԩn çarpԩmԩ obeb i ve tüm asal çar- en küçük pozitif tam sayԩdԩr.
panlarԩn çarpԩmԩ okek i verir.
5 9 15 3
obeb(18, 60) = 2.3 = 6 5 3 5 3
okek(18, 60) = 2.2.3.3.5 = 180 dir. 5 1 5 5
ESEN YAYINLARI
1 1
okek(5, 9, 15) = 3.3.5 = 45 tir.

® a ve b aralarԩnda asal iki pozitif tam sayԩ ise
A + 3 = 45 A = 42 bulunur.
obeb(a, b) = 1 ve
okek(a, b) = a.b dir.
® a ve b iki pozitif tam sayԩ ise ÖRNEK 75
obeb(a, b) . okek(a, b) = a.b dir. a, b, c D N+ olmak üzere,

x = 4a + 2 = 6b + 4 = 8c + 6
koԭulunu saԫlayan üç basamaklԩ en küçük x doԫal
ÖRNEK 73
sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm
OBEB(a, 45) = 9 ve OKEK(a, 45) = 180 ise a pozitif
tam sayԩsԩ kaçtԩr? x + 2 = 4a + 4 = 6b + 6 = 8c + 8
Çözüm = 4(a + 1) = 6(b + 1) = 8(c + 1)
OBEB(a, 45).OKEK(a, 45) = a.45 olduԫundan x + 2 sayԩsԩ 4 , 6 ve 8 in okek inin
9.180 = a.45 a = 36 dԩr. bir katԩdԩr.
180
4 6 8 2 Çözüm
2 3 4 2 6 = 2.3 ve 1260 = 22.32.5.7 olduԫundan,
1 3 2 2
3 1 3 12 30 x 2
1 • • • 2
• • • 3
okek(4, 6, 8) = 2.2.2.3 = 24 • • • 3
x + 2 = k . okek(4, 6, 8) • • • 5
• • • 7
x + 2 = k.24 olur. Üç basamaklԩ en küçük x • • •
doԫal sayԩsԩnԩ bulmak için k = 5 alԩnԩrsa, biçimindedir.
x + 2 = 5.24 x = 118 bulunur.
12 30 x 2 ( tüm say›lar 2 ye bölünmeli )
6 15 x/2 2 ( x en küçük olaca¤›ndan 2 ye bölünmemeli )
3 15 x/2 3 ( tüm say›lar 3 e bölünmeli )
1 5 x/6 3 ( x/6 3 e bölünmeli )
5 x/18 5 ( x en küçük olaca¤›ndan 5 e bölünmemeli )
1 x/18 7 ( x/18 7 ye bölünmeli )

ÖRNEK 76 x/126
a, b, c D N+ olmak üzere,
x
x = 5a + 3 = 6b + 3 = 12c + 3 = 1 olmalԩ. O halde, x = 126 dԩr.
126
koԭulunu saԫlayan üç basamaklԩ en büyük x doԫal
ESEN YAYINLARI
sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm
x – 3 = 5a + 3 – 3 = 6b + 3 – 3 = 12c + 3 – 3 ÖRNEK 78
x – 3 = 5a = 6b = 12c Boyutlarԩ 24 m ve 60 m olan dikdörtgen ԭeklindeki

x – 3 = k.okek(5, 6, 12) bir tarlanԩn köԭelerine ve çevresine eԭit aralԩklarla
aԫaç dikilecektir. Buna göre, en az kaç aԫaç gerekir?
5 6 12 2
5 3 6 2 Çözüm
5 3 3 3 Ԩki aԫaç arasԩndaki uzaklԩk 24 ve 60 ԩn obeb ine
5 1 1 5
eԭittir.
1
x – 3 = k.2.2.3.5 x – 3 = k.60 24 60 2
12 30 2 12m
x üç basamaklԩ en büyük sayԩ olacaԫԩndan 6 15 2
k = 16 alԩnmalԩdԩr. 3 15 3
1 5 5 12m
x – 3 = 16.60 x – 3 = 960 1
x = 963 bulunur.
obeb(24, 60) = 2.2.3 = 12
dikdörtgenin çevresi
Aԫaç sayԩsԩ =
ÖRNEK 77 obeb (24, 60)
2. (24 + 60)
OBEB(12, 30, x) = 6 ve OKEK(12, 30, x) = 1260 =
12
ise x in alabileceԫi en küçük pozitif tam sayԩ deԫeri
= 14 tür.
kaçtԩr?
181
ÖRNEK 79 ÖRNEK 81
Boyutlarԩ 120 m ve 48 m olan dikdörtgen biçimin- Boyutlarԩ 18 cm, 24 cm ve 30 cm olan dikdörtgenler

deki bir arsa kare biçiminde eԭ parsellere ayrԩlacaktԩr. prizmasԩ ԭeklindeki tuԫlalar kullanԩlarak içi dolu bir
Buna göre, en az kaç parsel elde edilebilir? küp yapԩlacaktԩr. Bunun için en az kaç tane tuԫla
Çözüm gerekir?
Oluԭacak kare parsellerin bir kenar uzunluԫu 120 Çözüm
ve 48 in obeb ine eԭittir.
18, 24 ve 30 un okek i küpün bir ayrԩtԩnԩ verir.
120 48 2 Üstelik kullanԩlacak tuԫla sayԩsԩ da en az olur.
60 24 2
18 24 30 2
30 12 2 24
9 12 15 2
15 6 2 24
9 6 15 2
15 3 3
9 3 15 3
5 1 5
3 1 5 3
1
1 5 5
obeb(120, 48) = 2.2.2.3 = 24 1 18 30
24
dikdörtgenin alan× okek(18, 24, 30) = 2.2.2.3.3.5 = 360

Kare say×s× =
bir karenin alan×
küpün hacmi
120.48 Tu¤la say×s× =
= = 10 dur. bir tu¤lan×n hacmi
24.24
360.360.360
= = 3600 dür.
ESEN YAYINLARI
18.24.30
ÖRNEK 80
ÖRNEK 82
Boyutlarԩ 12 m, 18 m ve 30 m olan dikdörtgenler
prizmasԩ ԭeklindeki bir deponun içerisine, depoyu tam 120 litre süt ve 36 litre yaԫ hiç artmayacak ve birbirine
dolduracak biçimde küp ԭeklinde en az kaç tane eԭ karԩԭmayacak ԭekilde eԭ hacimdeki ԭiԭelere dolduru-
kutu yerleԭtirilebilir? lacaktԩr. Buna göre, en az kaç ԭiԭe gerekir?
Çözüm Çözüm
12, 18 ve 30 un obeb ini bulursak, küp ԭeklindeki 120 ve 36 nԩn obeb i ԭiԭelerden birinin hacmini
kutularԩn bir boyutunu bulmuԭ oluruz. Üstelik bu verir.
sayede kutu sayԩsԩ da en az olur. 120 36 2
60 18 2
12 18 30 2 30 9 2
6 9 15 2 15 9 3
3 9 15 3 6 5 3 3
1 3 5 3 6 5 1 5
18
1 5 5 1
30
1
obeb(120, 36) = 2.2.3 = 12
12
120
obeb(12, 18, 30) = 2.3 = 6 = 10 tane ԭiԭe süt için,
12
deponun hacmi 36
Kutu say×s× = = 3 tane ԭiԭe de yaԫ için gerekir.
bir kutunun hacmi 12
12.18.30 Buna göre, toplam 10 + 3 = 13 tane ԭiԭeye ihti-
= = 30 dur.
6.6.6 yaç vardԩr.
182
ÖRNEK 83 ÖRNEK 85
Boyutlarԩ 6 cm ve 16 cm olan dikdörtgen biçimindeki

bir karton hiç parça artmayacak ԭekilde;
a) En az kaç eԭ kareye bölünebilir?
b) En az kaç kareye bölünebilir?
Çözüm
a) Eԭ karenin bir kenarԩ 6 ve 16 nԩn obeb ine eԭittir.

Dairesel bir pisti 18, 24 ve 30 dakikada koԭabilen üç
6 16 2 2
atlet, aynԩ anda aynԩ yerden yarԩԭa baԭlԩyorlar. Yarԩԭa
3 8 2 2
baԭladԩktan sonra ikinci kez baԭlangԩç noktasԩnda 3 4 2 6 cm
yan yana geldiklerinde hԩzlԩ koԭan atlet kaç tur atmԩԭ 3 2 2
olur? 3 1 3 16 cm
Çözüm 1
18, 24 ve 30 un okek i atletlerin ilk kez yan yana kartonun alan×
Kare say×s× =
gelecekleri süreyi verir. bir karenin alan×
18 24 30 2 6.16
= = 24 tür.
9 12 15 2 2.2
9 6 15 2
9 3 15 3
ESEN YAYINLARI
3 1 5 3
1 5 5 b) Burada karelerin eԭ olma ԭartԩ yoktur. Kare sa-
1 yԩsԩnԩn en az olmasԩ için boyutlarԩnԩn en büyük
okek(18, 24, 30) = 2.2.2.3.3.5 = 360 olmasԩ gerekir.
Ԩkinci kez yan yana gelmeleri için 360.2 = 720 2 2
dakika geçmeli. Hԩzlԩ koԭan atlet, pisti 18 dakika- 4 5 2
da tamamlayabilen atlettir. Buna göre, 720 daki-
720 6 1 2
ka süresince = 40 tur atmԩԭ olur. 3
18 4
6 6 4
ÖRNEK 84
Önce, bir kenarԩ 6 cm olan karelerden iki tane
a 3 elde edilebilir. Kalan parçanԩn boyutlarԩ 4 cm ve
a ve b iki doԫal sayԩ ve = dir.
b 8
6 cm dir. Buradan da bir kenarԩ 4 cm olan üçüncü
OBEB(a, b) = 12 ve OKEK(a, b) = 288 ise
kare elde edilir. Kalan parçanԩn boyutlarԩ 4 cm ve
a + b toplamԩ kaçtԩr?
2 cm dir. Buradan da bir kenarԩ 2 cm olan iki kare
Çözüm daha elde edilir. Bu ԭekilde, hiç parça artmaz ve
a 3
= a = 3k ve b = 8k dԩr. kare sayԩsԩ da en az olup toplam 5 tanedir.
b 8
OBEB(a, b).OKEK(a, b) = a.b 12.288 = 3k.8k

k = 12 dir.
O halde, a + b = 3k + 8k = 11k = 11.12
= 132 bulunur.
183
ALIŞTIRMALAR – 5
1. 75 ve 105 sayԩlarԩnԩn ikisini de bölen en büyük 7. 15 kg, 20 kg ve 30 kg lԩk farklԩ kalitede üç çeԭit
tam sayԩ kaçtԩr? zeytinyaԫԩ eԭit hacimli ԭiԭelere hiç artmayacak ve
birbiriyle karԩԭtԩrԩlmayacak ԭekilde doldurulacak-
tԩr. En az kaç ԭiԭeye ihtiyaç vardԩr?
2. 48 ile 80 in ortak katlarԩnԩn en küçüԫü kaçtԩr? 8. x + 2y ile x – y nin en büyük ortak böleni 6 ol-
x + 2y 25
mak üzere, = ise x kaçtԩr?
x–y 15
3. Biri 24 dakikada diԫeri 36 dakikada bir çalan iki 9. A = 22.5.7 , B = 22.52.72 olmak üzere
zil aynԩ anda çaldԩktan kaç dakika sonra yine OKEK (A, B, C) = 23.52.73
birlikte çalar? OBEB (A, B, C) = 22.5.7 dir.
Bu koԭula uyan C sayԩsԩnԩn en küçük deԫerinin
kaç katԩ C nin en büyük deԫerine eԭittir?
ESEN YAYINLARI
4. 5, 6 ve 7 sayԩlarԩna ayrԩ ayrԩ bölündüԫünde 3 ka-

10. Boyutlarԩ 150 m ve 210 m olan dikdörtgen
lanԩnԩ veren üç basamaklԩ en küçük sayԩ kaçtԩr?
ԭeklindeki bir bahçe, hiç parça artmayacak ԭekil-
de en büyük boyutlu karesel parsellere ayrԩlmak
isteniyor. Buna göre, kaç parsel oluԭur?
11. Boyutlarԩ 3, 4 ve 5 cm olan tuԫlalar yan yana

5. 5, 6 ve 7 sayԩlarԩna bölündüԫünde sԩrasԩyla 3, 4
ve üst üste dizilerek en küçük hacimli bir küp
ve 5 kalanԩnԩ veren en küçük doԫal sayԩ kaçtԩr?
yapԩlmak isteniyor. Bu iԭ için en az kaç tane tuԫla
gereklidir?
12. Bir salona 3 evli çift gelirse salonda bulunan

6. a, b, c D N olmak üzere,
kiԭiler 8, 9 ve 10 kiԭilik gruplara ayrԩlabildiԫine
x = 5a + 4 = 7b + 6 = 11c – 1
göre, salonda en az kaç kiԭi vardԩr?
eԭitliԫini saԫlayan en küçük x sayԩsԩ kaçtԩr?
1. 15 2. 240 3. 72 4. 213 5. 208 6. 384 7. 13 8. 22 9. 5 10. 35 11. 3600 12. 354
184
TAM SAYILAR ÖRNEK 88
Negatif tam sayԩlar kümesi;

a ve b pozitif tam sayԩlardԩr.
Z – = { ..., –3, –2, –1 } a2 – b2 = 13
Pozitif tam sayԩlar kümesi; ise a.b çarpԩmԩ kaçtԩr?
+
Z = { 1, 2, 3, ... } olup Çözüm
–
Z = Z F {0} F Z +
olacaԫԩndan a, b D Z + a + b D Z + ve a – b D Z + dԩr.
Z = { ..., –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, ... } dir. a2 – b2 = 13 (a + b).(a – b) = 13
a + b = 13 ve a – b = 1 dir.
a + b = 13
+ a–b=1
ÖRNEK 86 ±±±±±±
a = 7 , b = 6 ise a.b = 42 dir.
a ve b doԫal sayԩlardԩr.
2a + b = 6 ise a + b kaç farklԩ deԫer alabilir?
Çözüm ÖRNEK 89
2a + b = 6 b = 6 – 2a dԩr. x ve y negatif tam sayԩlar olmak üzere,

a = 0 b = 6 – 2.0 = 6 a + b = 6
3x – 2y
a = 1 b = 6 – 2.1 = 4 a + b = 5 = 5 ise x + y nin alabileceԫi en büyük deԫer
y
a = 2 b = 6 – 2.2 = 2 a + b = 4
nedir?
a = 3 b = 6 – 2.3 = 0 a + b = 3
ESEN YAYINLARI
Çözüm
olduԫundan, a + b toplamԩ 4 farklԩ deԫer ala-
3x – 2y
bilir. = 5 3x – 2y = 5y
y
3x = 7y
x = 7k , y = 3k dԩr.
–
ÖRNEK 87 x, y D Z ve x + y nin en büyük olmasԩ için
a ve b pozitif tam sayԩdԩr. k = –1 alԩnԩrsa,

a.b = 2.b + 5 x = –7 ve y = –3 olur.
ise a.b nin alabileceԫi en küçük deԫer kaçtԩr? x + y = –7 + (–3) = –10 elde edilir.
Çözüm
2.b + 5
a.b = 2.b + 5 a =
b
2.b 5
a= + ÖRNEK 90
b b
x, y, z D N ve x.y.z = 1 ise x – 2y + 3z kaçtԩr?
5
a=2+ , ( a, b D Z + )
Çözüm
b
x, y, z birer doԫal sayԩ olduԫundan,
5
b=1a=2+ = 7 a.b = 7
1 x.y.z = 1 x = 1 , y = 1 , z = 1 dir.
5 O halde, x – 2y + 3z = 1 – 2.1 + 3.1
b=5a=2+ = 3 a.b = 15 olur.
5
=1–2+3
O halde, a.b nin alabileceԫi en küçük deԫer
7 dir. = 2 olur.
185
ÖRNEK 91 TEK ve ÇԨFT SAYILAR

n D Z olmak üzere;
6x + 15
ifadesinin bir tam sayԩ olmasԩ için x kaç
x T = {..., –3, –1, 1, 3, 5, ..., 2n – 1, ... }
farklԩ tam sayԩ deԫeri alabilir? kümesinin her bir elemanԩna tek sayԩ denir.
Çözüm
Ç = {..., – 4, –2, 0, 2, 4, ..., 2n, ... }
6x + 15 6x 15 15
= + = 6+ kümesinin her bir elemanԩna çift sayԩ denir.
x x x x
15
D Z x D {–1, 1, –3, 3, –5, 5, –15, 15 }
x ® T±T=Ç ® Ç±Ç=Ç
olup x yerine 8 farklԩ tam sayԩ deԫeri gelebilir. ® T±Ç=T ® T.Ç = Ç
® T.T = T ® Ç.Ç = Ç
ÖRNEK 92
® Tn = T (n D N) ® Çn = Ç ( n D N+ )
2x + 12
ifadesinin bir tam sayԩ olmasԩ için x kaç
x+1
farklԩ tam sayԩ deԫeri alabilir?
Çözüm ÖRNEK 94
2x + 12 2x + 2 + 10 2 (x + 1) + 10
= = a, b, c pozitif tam sayԩlardԩr.
x+1 x+1 x+1
2 (x + 1) 10 2a + 3b
= + = 7 ise a, b, c nin tek veya çift olup olma-
ESEN YAYINLARI
x+1 x+1 c
10 dԩklarԩnԩ bulunuz.
= 2+
x+1 Çözüm
10 2a + 3b
D Z olmasԩ için, = 7 2a + 3b = 7c
x+1 c
x+1=1x=0, x + 1 = –1 x = –2 2a = 7c – 3b
x+1=2x=1, x + 1 = –2 x = –3 a tek veya çift sayԩ olabilir.
x+1=5x=4 , x + 1 = –5 x = –6 Fakat, 2a kesinlikle çifttir.

2a A Ç 7c – 3b A Ç
x + 1 = 10 x = 9 , x + 1 = –10 x = –11
? ?
olduԫundan x yerine 8 farklԩ tam sayԩ deԫeri T T
Ç Ç
gelebilir.
O halde, b tek ise c de tektir.

b çift ise c de çifttir.
ÖRNEK 93
a ve b birer tam sayԩ olmak üzere,

– 4 < a < 5 ve –5 < b < 3 ise 2a – b nin alabileceԫi
ÖRNEK 95
en büyük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
Çözüm En küçük üç basamaklԩ tek tam sayԩ ile en büyük
negatif çift tam sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
a ve b nin birer tam sayԩ olma koԭulu olduԫundan
deԫer seçeriz. Çözüm
a = 4 ve b = –4 seçilirse 2a – b en büyük olur. Ԩstenen sayԩlar 101 ve –2 olup toplamlarԩ
2a – b = 2.4 – (– 4) = 8 + 4 = 12 101 + (–2) = 99 dur.
186
ARDIԬIK SAYILAR ÖRNEK 98

Belli bir kurala göre art arda sԩralanan sayԩlara ardԩԭԩk
2n + 3 ile 3n – 4 ardԩԭԩk iki tek tam sayԩ olduԫuna
sayԩlar denir. n D Z olmak üzere,
göre, n nin alabileceԫi deԫerler toplamԩ kaçtԩr?
® Ardԩԭԩk tam sayԩlar Çözüm
..., –3, –2, –1, 0, 1, 2, ..., n, n + 1, n + 2, ... Ardԩԭԩk iki tek tam sayԩnԩn farkԩ 2 ya da –2 dir.
O halde,
® Ardԩԭԩk çift tam sayԩlar
2n + 3 – (3n – 4) = 2 , 2n + 3 – (3n – 4) = –2
..., – 4, –2, 0, 2, 4, ..., 2n, 2n + 2, 2n + 4, ...
2n + 3 – 3n + 4 = 2 2n + 3 – 3n + 4 = –2
® Ardԩԭԩk tek tam sayԩlar 7–n=2 7 – n = –2
..., –3, –1, 1, 3, ..., 2n – 1, 2n + 1, 2n + 3, ... n=5 n=9

olduԫundan n nin alabileceԫi deԫerler toplamԩ
5 + 9 = 14 tür.
® Gauss Toplamԩ
son terim – ilk terim
Terim say×s× = +1
ortak fark
terim say×s×
Toplam = $ ( ‹lk terim + son terim ) ÖRNEK 99
2
100 den küçük ve 5 ile tam bölünebilen kaç farklԩ
doԫal sayԩ vardԩr?
ÖRNEK 96 Çözüm
ESEN YAYINLARI
Ardԩԭԩk dört doԫal sayԩnԩn toplamԩ 46 ise en büyükleri 0, 5, 10, 15, ..., 95 sayԩlarԩ 5 ile tam bölünebilen
olan sayԩ kaçtԩr? ve 100 den küçük olan doԫal sayԩlardԩr.
Çözüm son terim – ilk terim

Terim say×s× = +1
n ortak fark
95 – 0
n+1 = +1
5
n+2
n +3 = 19 + 1
+
±±±±
46 4n + 6 = 46 n = 10 dur. = 20 dir.
En büyükleri, n + 3 = 10 + 3 = 13 tür.
ÖRNEK 97 ÖRNEK 100
Ardԩԭԩk üç tek sayԩnԩn toplamԩ 105 ise ortanca sayԩ 4 + 7 + 10 + ..... + 91 toplamԩnԩn sonucu nedir?
kaçtԩr? Çözüm
Çözüm 91 – 4
Terim say×s× = + 1 = 30
3
2n – 1
terim say×s×
2n + 1 Toplam = $ ( ‹lk terim + son terim )
2
+ 2n + 3 4 + 7 + 10 + ..... + 91 =
30
$ ( 4 + 91 )
±±±±± 2
105 6n + 3 = 105 n = 17 dir.
= 15.95
Ortanca sayԩ, 2n + 1 = 2.17 + 1
= 1425 olur.
= 35 tir.
187
ALIŞTIRMALAR – 6
1. Aԭaԫԩdaki ifadelerden doԫru olanlar için boԭ ku- 5. a, b D N olmak üzere,

tulara “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz. 3a + 5b = 27 ise a nԩn alabileceԫi deԫerler top-
Birden fazla sayԩnԩn çarpԩmԩ tek ise çar- lamԩ kaçtԩr?
panlarԩn hepsi tektir.
Birden fazla sayԩnԩn çarpԩmԩ çift ise çar-

panlarԩn en az biri çifttir.
Sԩfԩr bir çift sayԩdԩr. 6. a, b D Z ve 4.a = a.b + 13 ise a + b nin alabi-

leceԫi en küçük deԫer nedir?
Sԩfԩr pozitif bir sayԩdԩr.
2. n bir doԫal sayԩ ise aԭaԫԩdakilerin kaç tanesi tek,

kaç tanesi çift sayԩdԩr?
4x + 7
I. n3 + n2 + n 7. ifadesini tam sayԩ yapan farklԩ x tam sa-
x –1
II. (n + 1)n + 2n yԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
III. 2n + 3n + 4n
ESEN YAYINLARI
IV. 2512.3411 + 5n
V. 313.n + 1
VI. (n + 2)!
8. a, b, c D Z olmak üzere,
a.b = – 8 ve b.c = –12 ise
a.b – 1 a.b.c çarpԩmԩ en çok kaçtԩr?
3. a, b, c sayma sayԩlarԩ için = c ise aԭaԫԩ-
2
daki ifadelerden doԫru olanlar için boԭ kutulara
“ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
a.b tektir.
3n – 2 n+1
a + b çifttir. 9. ve ifadelerini tam sayԩ yapan n
n+1 3n – 2
ab tektir. deԫerlerinin toplamԩ kaçtԩr?
ba çifttir.
4. Ardԩԭԩk dört çift sayԩnԩn toplamԩ 52 ise en büyük-

leri olan sayԩ kaçtԩr? 10. 5 + 7 + 9 + ..... + 41 toplamԩnԩn sonucu kaçtԩr?
7
1. D, D, D, Y 3. D, D, D, Y 4. 16 5. 13 6. –8 7. 4 8. 96 9. 10. 437
4
188
1. x, y D Z ve x.y = 2.y + 14 ise 4. abc üç basamaklԩ, ab iki basamaklԩ sayԩlardԩr.

x in alabileceԫi en büyük ve en küçük deԫerleri- abc – ab = 139 ise a.b.c kaçtԩr?
nin toplamԩ kaçtԩr?
2. a, b, c birer tam sayԩ olmak üzere, 5. 210.512 – 1 sayԩsԩ kaç basamaklԩ bir sayԩdԩr?
a.b = 12
a.c = 20
olduԫuna göre, a + b + c toplamԩ en az kaç
ESEN YAYINLARI
olabilir?
3. (ab) ve (bc) iki basamaklԩ doԫal sayԩlar olmak 6. Dört basamaklԩ 8x3y sayԩsԩ 4, 5 ve 3 ile bö-
üzere, (bc) = 5.(ab) ise a + b + c kaçtԩr? lündüԫünde kalanlar sԩrasԩyla 2, 4 ve 1 oldu-
ԫuna göre x + y nin en büyük deԫeri kaçtԩr?
189
7. Ԩki doԫal sayԩnԩn obeb’i 5, okek’i 105 dir. 9. (1! + 4! + 7! + .... + 88!) – (0! + 2! + 4! + .... + 42!)
Bu iki sayԩnԩn farkԩ 20 olduԫuna göre, sayԩlardan iԭlemi sonucunda elde edilen sayԩnԩn son rakamԩ
küçük olanԩ kaçtԩr? kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
1
8. 2a7bc beԭ basamaklԩ sayԩsԩnԩn 5 ile bölümün- x+
10. 22x+5 – 4 2 sayԩsԩnԩn asal olmayan pozitif tam
den kalan 4 ve 4 ile bölümünden kalan 2 ise
sayԩ bölenlerinin sayԩsԩ 69 olduԫuna göre, x
bu sayԩnԩn 3 ile tam bölünebilmesi için a nԩn
kaçtԩr?
alabileceԫi farklԩ deԫerlerin toplamԩ kaçtԩr?
1. 4 2. –33 3. 15 4. 20 5. 12
6. 11 7. 15 8. 45 9. 8 10. 8
190
1. ab iki basamaklԩ doԫal sayԩsԩ rakamlarԩ toplamԩ- 3x + 26

4. ifadesini tam sayԩ yapan x tam sayԩla-
nԩn x + 2 katԩna, ba iki basamaklԩ doԫal sayԩsԩ x+2
rakamlarԩ toplamԩnԩn x – 5 katԩna eԭit ise x rԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
kaçtԩr?
2. xx, yy ve yx iki basamaklԩ doԫal sayԩlar olmak 5. Dört basamaklԩ a3a8 sayԩsԩ 12 ile tam bölüne-
xx + yy 11 bildiԫine göre, a kaç farklԩ deԫer alabilir?
üzere, = ise iki basamaklԩ kaç farklԩ
yx 7
xy sayԩsԩ yazԩlabilir?
ESEN YAYINLARI
3. a, b, c pozitif tam sayԩlar olmak üzere, 6. Doԫal sayԩlarda tanԩmlԩ bir bölme iԭleminde,
a 7 bölen bölümün 3 katԩdԩr ve bölen ile kalanԩn
= = c ise a + b + c toplamԩnԩn en küçük
5 b toplamԩ 10 dur. Buna göre, bölünen sayԩ en az
deԫeri kaçtԩr? kaçtԩr?
191
7. x D N olmak üzere, 9. 20!.21!.22!.23!.24! sayԩsԩnԩn sondan kaç basa-

25! + 26! maԫԩ sԩfԩrdԩr?
kesrini doԫal sayԩ yapan kaç farklԩ x
6x
deԫeri vardԩr?
ESEN YAYINLARI
8. Dört basamaklԩ 3A4B doԫal sayԩsԩ 15 ile tam 10. Beԭin katԩ olan ardԩԭԩk üç tek doԫal sayԩnԩn
bölünebilmektedir. Buna göre, dört basamaklԩ OKEK’i OBEB’inin 105 katԩdԩr. Buna göre, bu
4A2B doԫal sayԩsԩnԩn 15 ile bölümünden kalan sayԩlardan büyük olanԩnԩn rakamlarԩ toplamԩ kaç-
kaçtԩr? tԩr?
1. 7 2. 4 3. 13 4. –24 5. 2
6. 16 7. 14 8. 5 9. 20 10. 8
192
TEST – 1
1. 8a = 12b eԭitliԫini saԫlayan en küçük a ve b 5. x ve y pozitif tam sayԩlardԩr.

pozitif tam sayԩlarԩ için a + b kaçtԩr? y
x+ = 5 olduԫuna göre, y nin alabileceԫi en
2
büyük deԫer kaçtԩr?
A) 3 B) 5 C) 10 D) 15 E) 20
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
6. a tek ve b çift doԫal sayԩlar olduԫuna göre, aԭa-

2. a ve b tam sayԩlardԩr.
ԫԩdakilerden hangisi daima çifttir?
a.b = 20 ve a + c = 20 ise
A) a.(b + 1) B) a.(b2 + 1)
c nin alabileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr?
C) (a + 1).(b + 2) D) a3.(b + 1)
A) 40 B) 30 C) 19 D) 10 E) 0 E) ab + b
ESEN YAYINLARI
7. a, b, c birer tam sayԩ olmak üzere,
3. a ve b pozitif tam sayԩlardԩr. 4a – 5b

= c ise aԭaԫԩdakilerden hangisi daima
3
12
a= eԭitliԫini saԫlayan kaç tane a deԫeri doԫrudur?
b–2
vardԩr? A) a tek sayԩdԩr.
B) a çift sayԩdԩr.
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 C) b tek sayԩ ise c çift sayԩdԩr.
D) b tek sayԩ ise c de tek sayԩdԩr.
E) 2a + b + c tek sayԩdԩr.
4. a bir tam sayԩ olmak üzere,

8. a ve b birer tam sayԩdԩr.
4a + 5
ifadesinin alabileceԫi en büyük tam sayԩ a + b tek sayԩ ise aԭaԫԩdakilerden hangisi daima
a–2
deԫeri kaçtԩr? çift sayԩdԩr?
A) a.b B) 2a + 3b C) ab
A) 10 B) 13 C) 15 D) 17 E) 21 D) a – b E) (a + b)2 + 2
193
9. Aԭaԫԩdakilerden hangisi tek sayԩdԩr? 13. a < b < c olmak üzere,

a, b, c ardԩԭԩk tam sayԩlardԩr.
A) 450 + 20! B) 514 – 310 C) 27.7! (a – b) . (c – a)
Buna göre ifadesinin deԫeri
12 b–c
D) 6 – 510 E) 3!.5! + 6
kaçtԩr?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
10. a < b < c olmak üzere, 14. Ardԩԭԩk 5 tane tek sayԩnԩn toplamԩ a ise bu tek
a, b, c ardԩԭԩk tam sayԩlardԩr. sayԩlarԩn en büyüԫü aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
Buna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi daima çifttir?
a a a
A) – 5 B) C) +3
5 5 5
A) (a.c)b B) (a + b)c C) (a + c)b
a a
a D) +4 E) +5
D) (c – b) E) b.(a + c) 5 5
ESEN YAYINLARI
15. Ardԩԭԩk 100 tane tam sayԩnԩn toplamԩ 1050 ise bu

sayԩlarԩn en büyüԫü kaçtԩr?
11. 1 den hangi doԫal sayԩya kadar olan ardԩԭԩk

doԫal sayԩlarԩn toplamԩ, bu doԫal sayԩnԩn 9 katԩna A) 58 B) 59 C) 60 D) 61 E) 62
eԭit olur?
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
16. a ve b aralarԩnda asal iki sayԩdԩr.

2
a.c + a.b.c =
3
6
12. Ardԩԭԩk üç çift sayԩnԩn toplamԩ en büyük sayԩnԩn 2 b2.c + b.c =
5
katԩna eԭit ise bu sayԩlarԩn en küçüԫü nedir?
ise a – b kaçtԩr?
A) 0 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8 A) –4 B) –2 C) 1 D) 2 E) 4
1. B 2. A 3. E 4. D 5. C 6. C 7. D 8. A 9. D 10. E 11. C 12. B 13. E 14. D 15. C 16. A
194
TEST – 2
136! 5. a, n D Z+ olmak üzere,

1. ifadesinin bir tam sayԩ olmasԩ için n doԫal
5n 18! + 19! = 2n.a ise n nin alabileceԫi en büyük
sayԩsԩnԩn alabileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr? deԫer kaçtԩr?
A) 35 B) 34 C) 33 D) 32 E) 31 A) 18 B) 17 C) 16 D) 15 E) 14
2. 19! + 20! toplamԩ aԭaԫԩdakilerden hangisi ile tam 6. 36! sayԩsԩ 6 lԩk tabanda yazԩldԩԫԩnda sondan kaç
bölünemez? basamaԫԩ sԩfԩr olur?
A) 19 B) 20 C) 21 D) 22 E) 23 A) 17 B) 16 C) 15 D) 14 E) 13
ESEN YAYINLARI
3. 49! – 1 sayԩsԩnԩn sonunda kaç tane 9 rakamԩ 7. 5 tabanԩndaki (44)5 sayԩsԩnԩn 1 fazlasԩ aynԩ
vardԩr? tabanda nasԩl yazԩlԩr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12 A) 45 B) 50 C) 100 D) 101 E) 110
36!
4. ifadesinin sonucu bir tek doԫal sayԩ ise a
2a
kaçtԩr? 8. (12a1)3 + (110)a = (x)10 ise x kaçtԩr?
A) 31 B) 32 C) 33 D) 34 E) 35 A) 56 B) 58 C) 60 D) 62 E) 64
195
9. a tabanԩndaki (122)a sayԩsԩnԩn a + 1 tabanԩnda- 13. Rakamlarԩ farklԩ iki basamaklԩ en büyük tam sayԩ
ki deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir? ile rakamlarԩ farklԩ iki basamaklԩ en küçük tam
sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 10 B) 11 C) 101 D) 110 E) 121

A) 0 B) 107 C) 108 D) 109 E) 110
10. (ab)5 = (ba)7 eԭitliԫinde a ve b sԩfԩrdan farklԩ ra-

14. a b olmak üzere, ab iki basamaklԩ sayԩsԩnԩn
a + 2b
kamlar olduԫuna göre, kaçtԩr? rakamlarԩ arasԩnda a = b3 baԫԩntԩsԩ varsa a.b
a–b
kaçtԩr?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
A) 81 B) 16 C) 12 D) 8 E) 1
ESEN YAYINLARI
11. 86 doԫal sayԩsԩ 4 tabanԩna göre yazԩlԩrsa kaç

basamaklԩ bir sayԩ elde edilir? 15. Üç basamaklԩ farklԩ dört doԫal sayԩnԩn toplamԩ
913 ise bu sayԩlarԩn en büyüԫü en çok kaç olabi-
lir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
A) 608 B) 609 C) 610 D) 611 E) 612
12. Üç basamaklԩ bir sayԩnԩn birler ve yüzler basama-

ԫԩndaki rakamlarԩnԩn yerleri deԫiԭtirilerek yeni bir
sayԩ elde ediliyor. Bu sayԩlarԩn farkԩ aԭaԫԩdakiler- 16. Dört farklԩ doԫal sayԩnԩn toplamԩ 182 ise
den hangisi olamaz? bu sayԩlardan en küçüԫü en çok kaç olabilir?
A) –198 B) –99 C) 0 D) 9 E) 99 A) 44 B) 43 C) 42 D) 41 E) 40
1. C 2. E 3. C 4. D 5. A 6. A 7. C 8. B 9. C 10. B 11. D 12. D 13. C 14. B 15. C 16. A
196
TEST – 3
1. a doԫal sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 2 ise 5. [ 3.(x + 1) ]2 ifadesinin deԫeri dört basamaklԩ
aԭaԫԩdaki sayԩlardan hangisi 5 ile tam bölünebi- 20y5 sayԩsԩna eԭit ise x + y kaçtԩr?
lir?
A) 16 B) 15 C) 14 D) 13 E) 12
A) a + 2 B) a + 3 C) a + 5
D) a – 3 E) a – 5
6. Altԩ basamaklԩ 4a517b sayԩsԩ 36 ile tam bölü-

2. Bir a doԫal sayԩsԩnԩn 3 ile bölümünde bölüm b ve
nebilmektedir. Buna göre, a nԩn alabileceԫi en
kalan 2 dir. b sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünde ise kalan
büyük deԫer kaçtԩr?
1 dir. Buna göre, a sayԩsԩnԩn 15 ile bölümünde
kalan kaçtԩr?
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
A) 1 B) 3 C) 5 D) 7 E) 9
ESEN YAYINLARI
7. a b olmak üzere, beԭ basamaklԩ 5a42b sayԩsԩ

3. 6 ile tam bölünebilen kaç farklԩ 4abc dört basa- 15 ile tam bölünebilmektedir. Bu koԭullarԩ saԫla-
maklԩ doԫal sayԩsԩ vardԩr? yan kaç farklԩ (a, b) ikilisi vardԩr?
A) 164 B) 165 C) 166 D) 167 E) 168 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
4. Dört basamaklԩ 52ab sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden 8. Beԭ basamaklԩ 6a24b sayԩsԩ 11 ile tam bölünebil-
kalan 3 ve 2a + b = 11 ise a kaçtԩr? diԫine göre a – b nin kaç farklԩ deԫeri vardԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
197
9. a > b > 2 olmak üzere, 9 ile tam bölünebilen kaç 13. Uzunluklarԩ 24 m , 30 m ve 42 m olan üç top
farklԩ ab2 üç basamaklԩ sayԩsԩ vardԩr? kumaԭ, eԭit uzunlukta ve en az sayԩda kaç par-
çaya ayrԩlabilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 17 B) 16 C) 15 D) 14 E) 13
10. Dört basamaklԩ 5a3b sayԩsԩ 12 ile tam bölüne-

bildiԫine göre, a.b en çok kaç olabilir?
14. obeb (36, 54, x) = 18 ve
okek (36, 54, x) = 540 ise x in alabileceԫi en
A) 24 B) 30 C) 36 D) 40 E) 42
küçük deԫer kaçtԩr?
A) 18 B) 72 C) 90 D) 108 E) 144
ESEN YAYINLARI
11. 124, 102 ve 87 sayԩlarԩ bir a doԫal sayԩsԩ ile

bölündüԫünde sԩrasԩyla 4, 6 ve 7 kalanlarԩ elde
ediliyor. Buna göre, a nԩn deԫeri aԭaԫԩdakilerden
hangisidir?
15. 900 sayԩsԩna en küçük hangi doԫal sayԩ eklenirse
elde edilen sayԩ 12, 16 ve 24 ile tam bölünebilir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16
12. x, y, z birer pozitif tam sayԩdԩr.

A = 20.x + 14 = 40.y + 34 = 50.z + 44
koԭulunu saԫlayan en küçük A doԫal sayԩsԩnԩn 16. OBEB (a, 104) = 13 ve 0 < a < 104 ise a nԩn
rakamlarԩ toplamԩ kaçtԩr? alabileceԫi kaç farklԩ doԫal sayԩ deԫeri vardԩr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1. B 2. C 3. D 4. D 5. A 6. B 7. A 8. B 9. B 10. E 11. A 12. E 13. B 14. C 15. D 16. C
198
TEST – 4
1. Bir A doԫal sayԩsԩ a ile bölündüԫünde, bölüm 4 5. abc üç basamaklԩ sayԩsԩ, rakamlarԩ toplamԩna
tür. Buna göre, A nԩn a türünden alabileceԫi en bölündüԫünde bölüm 12 ve kalan 1 ise, b nin
büyük deԫer aԭaԫԩdakilerden hangisidir? deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 4a B) 4a + 1 C) 4a + 3 A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
D) 5a E) 5a – 1
2. a.b.c = 12 koԭulunu saԫlayan en büyük abc üç

basamaklԩ doԫal sayԩsԩnda b kaça eԭittir? 6. 245 sayԩsԩndan en küçük hangi doԫal sayԩ çԩkarԩ-
lԩrsa, sonuç 6 ve 8 ile tam bölünür?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ESEN YAYINLARI
3. Yandaki bölme iԭleminde

a b
bölüm bölünenin 4 katԩna eԭit-
4a
tir. Buna göre, b böleni kaçtԩr?
7. Çift bir doԫal sayԩnԩn 3 katԩ ile yarԩsԩnԩn toplamԩ
0
aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir?
A) 0,2 B) 0,22 C) 0,25

A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 21
D) 0,02 E) 0,025
(1232) a 8. a.x = 12 , b.x = 9 , c.x = 15 ve (abc) üç basa-

4. a tabanԩnda verilen, bölme iԭleminin
(112) a maklԩ bir doԫal sayԩ ise, (abc).x çarpԩmԩnԩn eԭiti
sonucu aԭaԫԩdakilerden hangisidir? nedir?
A) (10)a B) (11)a C) (12)a A) 1215 B) 1245 C) 1280

D) (21)a E) (101)a D) 1305 E) 1315
199
10.5! –¬6! + 7! 13. 5 ve a tabanԩnda verilen, (1a2)5 + (103)a toplamԩ-

9. iԭleminin sonucu nedir?
3.4! + 4.5! nԩn on tabanԩndaki deԫeri nedir?
A) 23 B) 13 C) 10 D) 7 E) 5
A) 65 B) 66 C) 67 D) 68 E) 69
14. Aԭaԫԩda deԫiԭik tabanda verilen sayԩlardan kaç

10. a < b < c olmak üzere,
tanesi onluk tabanda çift sayԩdԩr?
a, b, c ardԩԭԩk doԫal sayԩlardԩr. I. (4132)5
1 1 1 II. (3645)7
c1 + m . c 1 + m . c 1 + m = 4 ise a.b.c kaçtԩr?
a b c III. (3021)4
IV. (5342)6
A) 6 B) 24 C) 60 D) 120 E) 210
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 0
ESEN YAYINLARI
3 2
15. 8 + + sayԩsԩnԩn 5 lik sistemdeki eԭiti nedir?
11. Ardԩԭԩk 11 tek sayԩnԩn toplamԩ 253 ise baԭtan 5 25
beԭinci sayԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) (13,02)5 B) (31,32)5 C) (13,12)5
D) (13,23)5 E) (13,32)5
A) 19 B) 21 C) 23 D) 25 E) 27
12. 6 ile tam bölünebilen abc üç basamaklԩ doԫal x2 – x + 5

16. ifadesinin tam sayԩ olmasԩ için,
sayԩsԩnda b = 4c ise, a rakamԩ kaç farklԩ deԫer x –1
alabilir? x kaç farklԩ tam sayԩ deԫeri alabilir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1. E 2. B 3. C 4. B 5. A 6. E 7. E 8. D 9. C 10. A 11. B 12. D 13. B 14. B 15. E 16. D
200
TEST – 5
1. 144.a2 = b3 eԭitliԫini saԫlayan en küçük a ve b 5. Ԩki basamaklԩ bir sayԩ ile bu sayԩnԩn rakamlarԩ
pozitif tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? toplamԩnԩn çarpԩmԩ 280 dir. Sayԩnԩn rakamlarԩ yer
deԫiԭtirilerek elde edilen sayԩ ile rakamlarԩ topla-
mԩnԩn çarpԩmԩ 424 tür. Bu sayԩnԩn rakamlarԩnԩn
A) 18 B) 36 C) 44 D) 48 E) 54
sayԩ deԫerleri toplamԩ kaçtԩr?
A) 8 B) 6 C) 7 D) 10 E) 11
2. 15 sayԩsԩnԩn saԫԩna kaç tane sԩfԩr konulursa elde

edilen sayԩnԩn 224 tane tam sayԩ böleni olur?
6. A doԫal sayԩsԩnԩn 6 ile bölümünden kalan 4 ise
A2 + 3A + 5 toplamԩnԩn 6 ile bölümünden kalan
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ESEN YAYINLARI
3. 12345.678 çarpԩmԩnԩn sonucunun birler basama-

ԫԩ kaçtԩr?
7. 120 nin asal olmayan kaç tane tam sayԩ böleni
vardԩr?
A) 0 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6
A) 9 B) 13 C) 16 D) 29 E) 32
4. 3 ile tam bölünebilen abc üç basamaklԩ sayԩsԩnԩn

5 ile bölümünden kalan 2 dir. Buna göre, a + b 8. 1!.2!.3!. .....10! çarpԩmԩnԩn sonucunun sondan
toplamԩnԩn kaç farklԩ deԫeri bu koԭullarԩ saԫlar? kaç basamaԫԩ sԩfԩrdԩr?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 A) 2 B) 4 C) 6 D) 7 E) 10
201
9. 2! + 3! + 4! + ... + 20! toplamԩnԩn 20 ile bölümün- 13. 2700 sayԩsԩnԩ bölen kaç tane çift doԫal sayԩ var-
den kalan kaçtԩr? dԩr?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18 A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 E) 36
10. (203004)8 sayԩsԩ 2 tabanԩnda yazԩlԩrsa kaç basa-

maklԩ bir sayԩ olur? 14. x ve y doԫal sayԩlarԩnԩn 13 ile bölümünden ka-
lanlar sԩrasԩyla 7 ve 8 ise, (x + y)5 sayԩsԩnԩn
13 ile bölümünden kalan nedir?
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
ESEN YAYINLARI
11. AB48 AB21

15. x tabanԩndaki (132)x sayԩsԩnԩn x + 1 tabanԩn-
– a – a
±±± ±±± daki karԭԩlԩԫԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
418 b
Yukarԩdaki çԩkarma iԭlemlerine göre, b kaçtԩr?
A) 110 B) 101 C) 100 D) 11 E) 10
A) 391 B) 396 C) 402 D) 407 E) 411
12. 36 litre süt, 48 litre ayran ve 120 litre su eԭit ha- ab bc ac

16. = = ise a, b, c pozitif reel sayԩlarԩ
cimli ԭiԭelere birbiriyle karԩԭmayacak ve hiç art- 3 4 6
mayacak ԭekilde doldurulursa en az kaç ԭiԭeye arasԩndaki sԩralama aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
ihtiyaç olur?
A) a < b < c B) a < c < b C) b < c < a

A) 12 B) 15 C) 17 D) 20 E) 24 D) b < a < c E) c < a < b
1. E 2. C 3. A 4. E 5. A 6. C 7. D 8. D 9. B 10. C 11. A 12. C 13. C 14. E 15. A 16. D
202
TEST – 6
1. x ve y ardԩԭԩk iki tam sayԩdԩr. 5. a, b, c D Z olmak üzere,
x 10 2a.3b.5c = 0,144 ise a + b + c kaçtԩr?

= ise x + y nin alabileceԫi en küçük deԫer
y 8
kaçtԩr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
A) –18 B) –9 C) 3 D) 9 E) 18
6. ab ve cd iki basamaklԩ sayԩlarԩnԩn 9 ile bölü-

münden kalanlar sԩrasԩ ile 6 ve 8 ise abcd
2. 38 ile 170 sayԩlarԩ arasԩnda 4 ve 6 ile bölü- dört basamaklԩ sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden kalan
nebilen kaç farklԩ doԫal sayԩ vardԩr? kaçtԩr?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
ESEN YAYINLARI
3. a, b, c farklԩ rakamlar olmak üzere, a = bc ko-

ԭuluna uyan kaç tane abc üç basamaklԩ sayԩsԩ 7. a ve b pozitif tam sayԩlardԩr. a + b = 20 ve
vardԩr? obeb(a, b) = 4 ise a nԩn alabileceԫi deԫerler top-

lamԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 5 D) 8 E) 10
A) 40 B) 36 C) 32 D) 30 E) 20
4. 24, 32 ve 56 sayԩlarԩnԩn her birine bölünebilen en

küçük sayma sayԩsԩ a ve bu sayԩlarԩn her birini 8. Beԭ basamaklԩ 5a8b5 sayԩsԩnԩn 36 ile bölümün-
tam bölen en büyük sayԩ b ise a + b kaçtԩr? den kalan 3 ise a + b nin en küçük deԫeri kaçtԩr?
A) 680 B) 676 C) 672 D) 670 E) 668 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
203
30! 13. ABC ile CBA rakamlarԩ farklԩ üç basamaklԩ sayԩ-

9. sayԩsԩnԩn çift sayԩ olabilmesi için a doԫal
2a lardԩr. ABC – CBA = 396 ise ABC biçiminde üç
sayԩsԩ en çok kaç olabilir? basamaklԩ kaç farklԩ doԫal sayԩ yazԩlabilir?
A) 23 B) 24 C) 25 D) 26 E) 27 A) 5 B) 12 C) 40 D) 45 E) 50
10. Dört basamaklԩ 134a sayԩsԩnԩn 15 ile bölümün-

den kalan 9 ise a kaçtԩr? 14. a ve b tam sayԩlarԩ için a.b = 25 ise a + b
aԭaԫԩdakilerden hangisi olamaz?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
A) 26 B) 10 C) –10 D) –24 E) –26
ESEN YAYINLARI
11. ab ve cd iki basamaklԩ sayԩlar olmak üzere

ab.cd çarpԩmԩnda b ve d sayԩlarԩ 2 ԭer artԩrԩlԩp
çarpԩldԩԫԩnda sonuç ilk çarpԩmdan 100 fazla ol- 15. x ve y birbirinden farklԩ sayma sayԩlarԩ olmak
duԫuna göre, ab + cd toplamԩ kaçtԩr? üzere x + y = 18 ise x.y çarpԩmԩnԩn en büyük
deԫeri ile en küçük deԫerinin toplamԩ kaçtԩr?
A) 32 B) 36 C) 42 D) 48 E) 64
A) 90 B) 92 C) 96 D) 97 E) 98
150!
12. ifadesini bir tam sayԩ yapan en büyük n
6n 16. 3600 sayԩsԩnԩn kaç tane tek tam sayԩ böleni var-
doԫal sayԩsԩ kaçtԩr? dԩr?
A) 26 B) 35 C) 50 D) 72 E) 78 A) 18 B) 36 C) 45 D) 64 E) 72
1. B 2. C 3. E 4. A 5. C 6. B 7. A 8. C 9. C 10. B 11. D 12. D 13. C 14. D 15. D 16. A
204
1. 1999 – ÖSS 5. 1999 – ÖSS

a, b, c pozitif gerçel (reel) sayԩlar olmak üzere Üç basamaklԩ 4AB sayԩsԩ, iki basamaklԩ BA
a+b sayԩsԩnԩn 13 katԩndan 7 fazladԩr. Buna göre, BA
ifadesindeki her sayԩ 3 ile çarpԩlԩrsa aԭaԫԩ-
c sayԩsԩ kaçtԩr?
dakilerden hangisi elde edilir?
A) 19 B) 25 C) 27 D) 29 E) 32
3a + b a + 3b a+b
A) B) C)
c c 3c
a+b 3a + 3b
D) E)
c c
6. 1999 – ÖSS
a, b, c pozitif tam sayԩlar ve a.b = 4 , a.c = 12
2. 1999 – ÖSS olduԫuna göre, a + b + c toplamԩnԩn en küçük
1 den 6 ya kadar olan rakamlar kullanԩlarak ya- deԫeri kaçtԩr?
zԩlan, rakamlarԩ birbirinden farklԩ, altԩ basamaklԩ
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 17
ABCDEF sayԩsԩnda A + B = C + D = E + F dir.
Bu koԭullarԩ saԫlayan en büyük ABCDEF sayԩsԩ-
nԩn birler basamaԫԩndaki rakam kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
7. 2000 – ÖSS
Rakamlarԩ birbirinden farklԩ olan üç basamaklԩ
3KM sayԩsԩ 3 ve 5 ile kalansԩz bölünebiliyor.
3. 1999 – ÖSS
Buna göre, K kaç farklԩ deԫer alabilir?
Dört basamaklԩ ABCD sayԩsԩ, üç basamaklԩ ABC
sayԩsԩna bölündüԫünde bölüm ile kalanԩn toplamԩ A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
18 ise D kaçtԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
8. 2000 – ÖSS
1, 3, 6, 7, 9 rakamlarԩnԩ kullanarak yazԩlan ra-
4. 1999 – ÖSS kamlarԩ birbirinden farklԩ, beԭ basamaklԩ KMPTS
Beԭ basamaklԩ 91M1N sayԩsԩ 12 ile tam bölüne- sayԩsԩnda K + M = T + S dir.
bildiԫine göre, M + N toplamԩnԩn en büyük deԫeri Bu koԭullarԩ saԫlayan kaç tane beԭ basamaklԩ
kaçtԩr? KMPTS sayԩsԩ vardԩr?
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17 A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
205
9. 2000 – ÖSS 13. 2001 – ÖSS

Üç basamaklԩ 9KM sayԩsԩ iki basamaklԩ KM a bir tam sayԩ olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden
sayԩsԩnԩn 31 katԩdԩr. Buna göre, K + M toplamԩ hangisinin sonucu kesinlikle çift sayԩdԩr?
kaçtԩr?
A) a – 1 B) a2 + 1 C) a2 + a
A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 9 D) a2 – 2a + 1 E) a3
14. 2001 – ÖSS

84 doԫal sayԩsԩ 4 tabanԩna göre yazԩldԩԫԩnda kaç
10. 2000 – ÖSS basamaklԩ bir sayԩ elde edilir?
Toplamlarԩ 26 olan a ve b pozitif tam sayԩlarԩnԩn
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
en küçük ortak katԩ 105 tir.
Buna göre, |a – b| kaçtԩr?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
ESEN YAYINLARI
15. 2002 – ÖSS

a, b, c, d pozitif tam sayԩlar ve
a 7 a 14
: = c, : = d olduԫuna göre, c + d
b 10 b 45
nin alabileceԫi en küçük deԫer kaçtԩr?
11. 2000 – ÖSS A) 8 B) 10 C) 12 D) 13 E) 15
9! + 10! sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisine tam

olarak bölünemez?
A) 15 B) 24 C) 26 D) 44 E) 72
16. 2002 – ÖSS

a, b, c birer tam sayԩ ve
a.b = 2c – 1
olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫru-
dur?
12. 2001 – ÖSS
Rakamlarԩ birbirinden farklԩ beԭ basamaklԩ 28A9B A) a ve b tek sayԩlardԩr.
sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden kalan 7, aynԩ sayԩnԩn B) a ve b çift sayԩlardԩr.
5 ile bölümünden kalan ise 1 dir. A 0 olduԫuna C) a çift, b tek sayԩdԩr.
göre, A – B farkԩ kaçtԩr?
D) a – b tek sayԩdԩr.
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 E) a + b tek sayԩdԩr.
206
17. 2002 – ÖSS 21. 2003 – ÖSS

A ve B birer rakam, AB ve BA da iki basamaklԩ 1, 2, 3, 4 ve 5 rakamlarԩ kullanԩlarak yazԩlabilen,
sayԩlardԩr. Buna göre, AB – BA farkԩ aԭaԫԩdaki- rakamlarԩ tekrarlԩ veya tekrarsԩz tüm iki basamak-
lerden hangisi olamaz? lԩ tek sayԩlarԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 9 B) 18 C) 36 D) 54 E) 61 A) 495 B) 497 C) 503 D) 515 E) 523
18. 2002 – ÖSS

AB
+ CD 22. 2003 – ÖSS

±±±±
3 , 7 ve 8 ile kalansԩz bölünebilen 4000 den
Yukarԩdaki toplama iԭleminde A, B, C, D sԩfԩrdan küçük sayԩlarԩn en büyüԫünün onlar basamaԫԩn-
ve birbirinden farklԩ birer çift rakamԩ, AB ve CD daki rakam kaçtԩr?
de iki basamaklԩ sayԩlarԩ göstermektedir.
A) 2 B) 4 C) 6 D) 7 E) 8
Buna göre, toplama iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
lerden hangisi olamaz?
A) 146 B) 128 C) 110 D) 92 E) 72

ESEN YAYINLARI
23. 2003 – ÖSS

a3bc ve a4bc dört basamaklԩ birer doԫal sayԩ-
dԩr. a3bc sayԩsԩ 15 e bölündüԫünde kalan 6 oldu-
19. 2002 – ÖSS ԫuna göre, a4bc sayԩsԩ 15 e bölündüԫünde kalan
62 kalem, 5 lik, 6 lԩk ve 8 lik gruplara ayrԩlarak kaç olur?
paketlenmiԭtir. Toplam paket sayԩsԩ 11 olduԫuna
A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7
göre, içinde 5 kalem olan paket sayԩsԩ en çok
kaçtԩr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
24. 2004 – ÖSS

20. 2003 – ÖSS
a, b, c pozitif tam sayԩlar, c asal sayԩ ve
1 den 54 e kadar olan tam sayԩlar soldan saԫa a+1 c
=
doԫru yan yana yazԩlarak c b+2
a = 1 2 3 4 ... 9 10 11 12 ... 5 3 5 4 olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi
ԭeklinde 99 basamaklԩ bir a sayԩsԩ oluԭturuluyor. doԫrudur?
Buna göre, a nԩn soldan 50. rakamԩ kaçtԩr? A) a < b < c B) b < a < c C) b < c < a
A) 1 B) 2 C) 3 D) 6 E) 9 D) c < a < b E) c < b < a
207
25. 2004 – ÖSS 29. 2005 – ÖSS

a, b, c doԫal sayԩlar ve a ve b pozitif tam sayԩlarԩnԩn en büyük ortak bö-
a + 3b = 2c + 4 leni EBOB (a, b) = 1 dir.
olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi her za- a.b = 900 olduԫuna göre kaç farklԩ (a, b) sԩralԩ
man çift sayԩdԩr? ikilisi bulunabilir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
A) a.b B) b.c C) a + b
D) a + c E) b + c
30. 2005 – ÖSS

n bir doԫal sayԩ olmak üzere, 63 sayԩsԩ,
63 = n + (n + 1) + ... + (n + k)
26. 2004 – ÖSS
biçiminde ardԩԭԩk doԫal sayԩlarԩn toplamԩ olarak
A, B, C birer rakam, AB iki basamaklԩ bir sayԩ ve yazԩldԩԫԩnda, n aԭaԫԩdakilerden hangisi olamaz?
AB – (A + B + C) = 47
A) 3 B) 6 C) 8 D) 23 E) 31
olduԫuna göre, A kaçtԩr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
ESEN YAYINLARI
31. 2005 – ÖSS

1 den büyük asal olmayan bir tam sayԩnԩn rakam-
larԩnԩnԩ toplamԩ, sayԩ asal çarpanlarԩna ayrԩlarak
27. 2004 – ÖSS
yazԩldԩԫԩnda, bu yazԩlԩԭta bulunan tüm asal sayԩ-
Rakamlarԩ birbirinden farklԩ, 4 e kalansԩz bölüne-
larԩn rakamlarԩnԩn toplamԩna eԭit oluyorsa bu tür
bilen, altԩ basamaklԩ en küçük sayԩnԩn rakamlarԩ
sayԩlara Smith sayԩsԩ adԩ verilir.
toplamԩ kaçtԩr?
Örneԫin, 728 sayԩsԩ asal çarpanlarԩna
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22 728 = 2.2.2.7.13 biçiminde ayrԩlԩr.
7+2+8=2+2+2+7+1+3 olduԫundan
728 bir Smith sayԩsԩdԩr.
Bu tanԩma göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi bir
Smith sayԩsԩ deԫildir?
28. 2004 – ÖSS
Birbirinden farklԩ olan ve A) 4 B) 21 C) 22 D) 27 E) 121
A+B=C+D
eԭitliԫini saԫlayan A, B, C, D rakamlarԩ kullanԩla-
rak dört basamaklԩ ABCD sayԩlarԩ (1542 ve 7153
gibi) oluԭturuluyor. 32. 2005 – ÖSS
Buna göre, 9 a kalansԩz bölünebilen ABCD sayԩ- Birbirlerinden farklԩ, iki basamaklԩ üç doԫal sayԩ-
larԩnԩn her biri için A.B çarpԩmԩ aԭaԫԩdakilerden nԩn toplamԩ A dԩr.
hangisi olamaz? Buna göre , A kaç farklԩ deԫer alabilir?
A) 0 B) 8 C) 12 D) 18 E) 20 A) 262 B) 264 C) 266 D) 268 E) 270
208
33. 2005 – ÖSS 36. 2006 – ÖSS

A, B, C birer rakam olmak üzere, Üç basamaklԩ 82A sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden
C<B<A elde edilen kalan 7 ve üç basamaklԩ 3AB sayԩsԩ-
nԩn 9 ile bölümünden elde edilen kalan 2 dir.
koԭulunu saԫlayan kaç tane üç basamaklԩ ABC
sayԩsԩ vardԩr? Buna göre, üç basamaklԩ BAA sayԩsԩnԩn 9 ile
bölümünden elde edilen kalan kaçtԩr?
A) 72 B) 81 C) 90 D) 108 E) 120
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
37. 2006 – ÖSS

Aԭaԫԩdaki ԭekil, eԭ tuԫlalarԩn yatay ve dikey dö-
34. 2005 – ÖSS ԭenmesiyle oluԭturulan bahçe duvarԩnԩn bir bölü-
D 6 6 C münü göstermektedir.
4 • • •
6 • • •
4 • • •
•
h
ESEN YAYINLARI
•
•
A B
Ԭekilde verilen ABCD karesi biçimindeki alan, bo-

Tuԫlalarԩn ayrԩtlarԩnԩn uzunluklarԩ cm cinsinden
yutlarԩ 6 cm ve 4 cm olan dikdörtgen mozaiklerle
birer tam sayԩ olduԫuna göre, duvarԩn h ile gös-
D köԭesinden baԭlanarak kaplanԩyor. Mozaikler
terilen yüksekliԫi kaç cm olabilir?
1. sԩrada yatay, 2. sԩrada da dikey olmak üzere
bir yatay, bir dikey sԩralar halinde yerleԭtiriliyor. A) 90 B) 100 C) 120 D) 140 E) 150
Bu iԭlemin sonunda alan hiç boԭluk kalmadan
kaplandԩԫԩna göre, ABCD karesinin alanԩ en az
kaç cm2 dir?
A) 144 B) 324 C) 400 D) 576 E) 764

38. 2006 – ÖSS
a, b ve c tam sayԩlarԩ için
a > b > c > 0 ve c = a – b dir.
a ve b nin en büyük ortak böleni 4 olduԫuna
göre aԭaԫԩdakilerden hangisi kesinlikle çift sayԩ-
dԩr?
35. 2006 – ÖSS a+b b+c a

A) B) C) +c
4 4 4
5 – ( –2 + 3) iԭleminin sonucu kaçtԩr?
a–c a+b+c
D) E)
A) –1 B) 0 C) 4 D) 6 E) 10 4 4
209
39. 2006 – ÖSS 43. 2008 – ÖSS

5 e tam olarak bölünemeyen pozitif tam sayԩlar AB BA
küçükten büyüԫe doԫru sԩralanԩyor. 1
Bu sԩralamadaki 100. sayԩ aԭaԫԩdakilerden han- 9
gisidir? Yukarԩdaki bölme iԭlemine göre, iki basamaklԩ
AB sayԩsԩnԩn iki basamaklԩ BA sayԩsԩna bölümün-
A) 120 B) 124 C) 130 D) 134 E) 140
den elde edilen bölüm 1 ve kalan 9 dur.
Buna göre A – B farkԩ kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
40. 2007 – ÖSS

{1, 2, 3, 4, 5 } kümesinin birbirinden farklԩ a, b
ve c elemanlarԩ için, 3a – b – 2c ifadesinin en
büyük deԫeri kaçtԩr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 14 E) 15
44. 2008 – ÖSS

a, b ve p birer pozitif tam sayԩ ve p asal sayԩ
ESEN YAYINLARI
olmak üzere,
a2 – b2 = p
41. 2007 – ÖSS olduԫuna göre, a nԩn p türünden eԭiti aԭaԫԩdaki-

lerden hangisidir?
n doԫal sayԩ olmak üzere,
n
22 + 1 biçiminde yazԩlabilen asal sayԩlara p+1 p+1 p–1
A) B) C)
2 3 2
Fermat asal sayԩlarԩ denir.
Buna göre aԭaԫԩdakilerden hangisi Fermat asal p–1 p–2
D) E)
sayԩsԩdԩr? 3 3
A) 7 B) 11 C) 13 D) 17 E) 23
42. 2007 – ÖSS 45. 2008 – ÖSS

m ve n pozitif tam sayԩlarԩlarԩnԩn ortak bölenle- Dört basamaklԩ 6A2B sayԩsԩ 45 sayԩsԩnԩn tam
rinin en büyüԫü OBEB (m, n) = 6 ve ortak katla- katԩdԩr.
rԩnԩn en küçüԫü OKEK (m, n) = 60 tԩr.
Buna göre, A nԩn alabileceԫi deԫerler toplamԩ
m + n = 42 olduԫuna göre, |m – n| kaçtԩr? kaçtԩr?
A) 26 B) 24 C) 22 D) 20 E) 18 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
210
46. 2008 – ÖSS 50. 2010 – YGS

Eni 81 metre, boyu 270 metre olan dikdörtgen x ve y doԫal sayԩlarԩ için,
biçimindeki bir tarla, hiç alan artmayacak biçimde
x 10 y 15
eԭ karelere bölünerek küçük bahçeler yapԩlԩyor.
m n
Bu ԭekilde en az kaç tane eԭ bahçe elde edilir?
2 3
A) 27 B) 30 C) 33 D) 35 E) 40
olduԫuna göre, x.y çarpԩmԩnԩn 5 e bölümünden
elde edilen kalan kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
47. 2009 – ÖSS
A, B ve C doԫal sayԩlarԩ aԭaԫԩdaki özellikleri saԫ-

lamaktadԩr:
• A tek sayԩysa B ve C nin her ikisi de çift sayԩ-
dԩr.
51. 2010 – YGS
• A çift sayԩysa B de çift sayԩdԩr.
Üç basamaklԩ ABC ve iki basamaklԩ AB sayԩlarԩ-
• B ve C den en az biri tek sayԩdԩr. nԩn toplamԩ 392 dir.
Buna göre, bu sayԩlardan hangileri çifttir? Buna göre, A + B + C toplamԩ kaçtԩr?
A) Yalnԩz A B) Yalnԩz B C) Yalnԩz C A) 7 B) 9 C) 11 D) 15 E) 19
ESEN YAYINLARI
D) A ve B E) B ve C
48. 2009 – ÖSS

52. 2010 – LYS
a ve b pozitif tam sayԩlar olmak üzere,
b ve 40 sayԩlarԩnԩn en küçük ortak katԩ 120 dir.
660 = k.2a.3b
Buna göre, kaç farklԩ b pozitif tam sayԩsԩ vardԩr?
eԭitliԫini saԫlayan en küçük k pozitif tam sayԩsԩ
kaçtԩr? A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14
A) 30 B) 44 C) 55 D) 60 E) 66
49. 2010 – YGS

53. 2011 – YGS
–5 7
<x< 2011 – 2010 + 2009 – 2008 + ..... + 3 – 2 + 1
4 3
eԭitsizliԫini saԫlayan x tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ iԭleminin sonucu kaçtԩr?
kaçtԩr? A) 1004 B) 1008 C) 1000
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 D) 1006 E) 1002
211
54. 2011 – YGS 58. 2011 – YGS

x.(10!) çarpԩmԩ bir pozitif tam sayԩnԩn karesi oldu- a bir pozitif sayԩ ve p = a2 + 5 tir.
ԫuna göre, x in alabileceԫi en küçük deԫer kaç- p bir asal sayԩ olduԫuna göre,
tԩr?
I. a çift sayԩdԩr.
A) 21 B) 7 C) 5 D) 10 E) 14 II. p nin 4 ile bölümünden kalan 1 dir.
III. p – 6 asaldԩr.
ifadelerinden hangileri doԫrudur?
A) I ve III B) Yalnԩz I C) I ve II
55. 2011 – YGS D) Yalnԩz III E) I, II ve III
x ve y tam sayԩlarԩ için x + 2y = 11 olduԫuna

göre,
I. x tek sayԩdԩr.
II. x sayԩsԩ y den büyüktür. 59. 2011 – YGS
III. x ve y nin her ikisi de pozitiftir. 7k + 4 biçimindeki bir sayԩ 3 ile kalansԩz bölüne-
ifadelerinden hangileri her zaman doԫrudur? bildiԫine göre, 21 den küçük k pozitif tam sayԩ-
larԩ kaç tanedir?
A) Yalnԩz I B) Yalnԩz III C) I ve II
A) 8 B) 9 C) 7 D) 6 E) 5
D) I ve III E) II ve III
ESEN YAYINLARI
56. 2011 – YGS 60. 2011 – LYS
Üç basamaklԩ bir doԫal sayԩnԩn saԫԩna 3 yazԩla- Ԩki basamaklԩ a ve b pozitif tam sayԩlarԩ için,
rak dört basamaklԩ A sayԩsԩ, aynԩ sayԩnԩn soluna a!
= 132 olduԫuna göre, a + b toplamԩ kaçtԩr?
b!
2 yazԩlarak dört basamaklԩ B sayԩsԩ elde edilmiԭ-
A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26
tir. A + B = 9967 olduԫuna göre, üç basamaklԩ
sayԩnԩn rakamlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 12 B) 9 C) 15 D) 13 E) 11
61. 2011 – LYS

p ve q birbirinden farklԩ asal sayԩlar olmak üzere,
a = p4.q2
57. 2011 – YGS
b = p2.q3
Sayԩ doԫrusu üzerinde iԭaretlenmiԭ a, b, c ve d
sayԩlarԩnԩn toplamԩ 80 dir. Bu sayԩlarԩn en küçüԫü veriliyor.
a olmak üzere, a nԩn b, c ve d sayԩlarԩnԩn her bi- Buna göre, a ve b sayԩlarԩnԩn en büyük ortak bö-
rine olan uzaklԩklarԩnԩn toplamԩ 20 dir. leni aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
Buna göre, a kaçtԩr?

A) p5.q4 B) p4.q3 C) p3.q4
A) 9 B) 10 C) 8 D) 12 E) 15
D) p2.q2 E) p2.q3
212
62. 2012 – YGS 65. 2012 – YGS
ABC Üç basamaklԩ bir ABC sayԩsԩ için
x
42 ABC = A3 + B3 + C3
• • • oluyorsa bu sayԩya bir Armstrong sayԩsԩ denir.
+ 864
Örneԫin, 153 = 13 + 53 + 33 olduԫundan 153
•• • •
bir Armstrong sayԩsԩdԩr.
Yukarԩda verilenlere göre, çarpma iԭleminin so-
3K1 sayԩsԩ bir Armstrong sayԩsԩ olduԫuna göre,
nucu kaçtԩr?
K rakamԩ kaçtԩr?
A) 8974 B) 9072 C) 9164
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
D) 9254 E) 9382
66. 2012 – YGS

4x100 lük bir kareli kaԫԩt üzerindeki bazԩ kareler
boyanarak bir kԩsmԩ aԭaԫԩdaki ԭekilde gösterilen
63. 2012 – YGS
bir desen oluԭturuluyor.
a, b ve c pozitif tam sayԩlarԩ için 1 2 3 4 5 6 • • • 99 100
8! – 6.(6!) = 2a.3b.5c
ESEN YAYINLARI
A • • •
olduԫuna göre, a + b + c toplamԩ kaçtԩr? B • • •
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 C • • •
D • • •
Bu desende, A satԩrԩnda 2 nin tam sayԩ katԩna, B

satԩrԩnda 3 ün tam sayԩ katԩna, C satԩrԩnda 4 ün
tam sayԩ katԩna, D satԩrԩnda ise 5 in tam sayԩ ka-
tԩna karԭԩlԩk gelen sütunlardaki kareler boyalԩdԩr.
Buna göre, bu desende yer alan sütunlarԩn kaç
64. 2012 – YGS tanesinde A ve D satԩrlarԩndaki kareler boyalԩ, di-
a ve b pozitif tam sayԩlarԩ arasԩnda ԫerleri boyasԩzdԩr?
a = EBOB (2012, b)
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
baԫԩntԩsԩ vardԩr.
Buna göre;
I. a tek sayԩ ise b çift sayԩdԩr.
II. a çift sayԩ ise b de çift sayԩdԩr. 67. 2012 – LYS
III. b çift sayԩ ise a da çift sayԩdԩr. 8 sayԩ tabanԩnda verilen (15)8 sayԩsԩnԩn 2 sayԩ
tabanԩnda yazԩlԩԭԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
ifadelerinden hangileri doԫrudur?
A) Yalnԩz I B) Yalnԩz III C) I ve II A) ( 1001 )2 B) ( 1011 )2 C) ( 1101 )2
D) II ve III E) I, II ve III D) ( 1110 )2 E) ( 1111 )2
213
68. 2012 – LYS

Birler basamaԫԩnda A rakamԩ bulunan iki basa-
maklԩ tüm doԫal sayԩlarԩn toplamԩ 504 olduԫuna
göre, A kaçtԩr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
69. 2012 – LYS

1 < n < 50 olmak üzere, pozitif bölenlerinin
sayԩsԩ 3 olan kaç tane n tam sayԩsԩ vardԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7
ESEN YAYINLARI
1. D 2. C 3. E 4. A 5. E 6. B 7. D 8. A 9. B 10. E 11. C 12. C 13. C 14. D 15. D

16. A 17. E 18. E 19. C 20. C 21. A 22. C 23. A 24. B 25. C 26. B 27. A 28. C 29. A 30. D
31. B 32. A 33. E 34. D 35. C 36. C 37. C 38. E 39. B 40. B 41. D 42. E 43. B 44. A 45. D
46. B 47. D 48. C 49. E 50. B 51. D 52. B 53. D 54. B 55. A 56. D 57. E 58. C 59. C 60. A
61. D 62. B 63. D 64. D 65. C 66. A 67. C 68. B 69. C
214
SAYILAR
1. Kazanԩm : Modüler kavramԩnԩ örneklerle açԩklar, kalan sԩnԩf (denklik sԩnԩfԩ) kavramԩnԩ ve tam sayԩ-
larla bölme iԭlemine göre kalan sԩnԩflarԩnԩn kümesini ( Z / m kümesini ) belirtir.
2. Kazanԩm : Modüler aritmetikte iԭlemler ile ilgili özellikleri gösterir ve iԭlemler yapar.
3. Kazanԩm : Z / m kümesinde toplama ve çarpma iԭlemleri yapar ve özelliklerini belirtir.

Modüler Aritmetik
a, b D Z ve m D Z+ olmak üzere,
a – b sayԩsԩ m sayԩsԩna tam olarak bölünüyorsa a ve b tam sayԩlarԩ modül m ye göre denktir denir ve
a > b (mod m) biçiminde gösterilir.
a > b (mod m) m | (a – b) dir.
Denklik Baԫԩntԩsԩ
A kümesinde tanԩmlԩ bir ` baԫԩntԩsԩnda; yansԩma, simetri, geçiԭme özeliklerinin hepsi varsa ` baԫԩntԩsԩna A
üzerinde bir denklik baԫԩntԩsԩdԩr denir.
`, A da tanԩmlԩ bir denklik baԫԩntԩsԩ olsun. A nԩn herhangi bir x elemanԩna ` denklik baԫԩntԩsԩ ile baԫlԩ olan
–
tüm elemanlarԩnԩn kümesine x in denklik sԩnԩfԩ denir ve bu küme x ile gösterilir. Bu tanԩma göre,
–
x = { y : (x, y) D ` } dԩr.
ÖRNEK 1 Kalan Sԩnԩflarԩn Kümesi
A = {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 } kümesinde tanԩmlԩ 0 b < m ve k D Z için
` = { (x, y) : 4 | (x – y) } a > b (mod m) a – b = m.k a = m.k + b

baԫԩntԩsԩnԩn denklik baԫԩntԩsԩ olduԫunu ispatlayԩnԩz Tam sayԩlarԩn m ile bölümünden kalanlar kümesi
ve 0, 1, 2, 3 ün denklik sԩnԩflarԩnԩ belirtiniz. {0, 1, 2, ............, m – 1 } dir. Her tam sayԩ m ile bö-
Çözüm
lündüԫünde hangi kalanԩ veriyorsa, o kalana denktir.
1. 4 | x – x = 0 x D A için (x, x) D ` olup
Bu kalanlarԩn her birine, belirlediԫi denklik sԩnԩfԩnԩn
` yansԩyandԩr.
temsilcisi denir. Bu denklik sԩnԩflarԩ
2. (x, y) D ` olmak üzere, – – –
0, 1, 2, ......, m – 1
ESEN YAYINLARI
4 | (x – y) x – y = 4k , ( k D Z )
y – x = 4(– k) , ( – k D Z )
ԭeklinde gösterilir. Bu denklik sԩnԩflarԩnԩn kümesine m
4 | (y – x) (y – x) D ` dԩr.
nin kalan sԩnԩflarԩnԩn kümesi denir.
O halde, ` simetriktir.
– – –
3. (x, y) D ` (y, z) D ` 4 | (x – y) 4 | (y – z) Z / m = { 0, 1, 2, ......, m – 1 }
x – y = 4k y – z = 4t
(x – y) + (y – z) = 4k + 4t
x – z = 4(k + t)
4 | (x – z) ÖRNEK 2
(x, z) D ` dԩr.
Z / 3 kümesinin elemanlarԩnԩ liste biçiminde yazarak
O halde, ` geçiԭkendir.
her bir elemanԩn denklik sԩnԩflarԩnԩ belirtiniz.
Bu durumda ` bir denklik baԫԩntԩsԩdԩr.
Çözüm
0, 1, 2, 3 ün denklik sԩnԩflarԩ; – – –
– Z / 3 = { 0, 1, 2 }
0 = {0, 4, 8 }
– –
1 = {1, 5, 9 } 0 = {..., –6, –3, 0, 3, 6, ... }
–
2 = {2, 6 } –
– 1 = {..., –5, –2, 1, 4, 7, ... }
3 = {3, 7 }
– – – – –
0 F 1 F 2 F 3 = A olur. 2 = {..., –4, –1, 2, 5, 8, ... }
216
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 3 ÖRNEK 5
Z / 5 kümesinin elemanlarԩnԩ liste biçiminde yazarak x > 5 (mod 6) denkliԫini saԫlayan en küçük üç doԫal
her bir elemanԩn denklik sԩnԩflarԩnԩ belirtiniz. sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
– – – – – 5 6
Z / 5 = { 0, 1, 2, 3, 4 }
– 0 0 A 5 = 6.0 + 5
0 = {..., –10, –5, 0, 5, 10, ... }
– 5
1 = {..., –9, –4, 1, 6, 11, ... }
– –
2 = {..., –8, –3, 2, 7, 12, ... } x = 5 olup (mod 6) da
– 5 in denklik sԩnԩflarԩ
3 = {..., –7, –2, 3, 8, 13, ... }
– –
4 = {..., –6, –1, 4, 9, 14, ... } 5 = {..., –7, –1, 5, 11, 17, 23, 29, ... } dir.
Bu kümedeki en küçük üç doԫal sayԩnԩn toplamԩ
5 + 11 + 17 = 33 tür.
ÖRNEK 4
Aԭaԫԩda verilen ifadelerdeki x yerine gelebilecek

denklik sԩnԩflarԩnԩ bulunuz. Kalan sԩnԩflarԩ kümesi üzerinde toplama ( ) ve
® 19 > x (mod 5) çarpma ( ) iԭlemleri
– – – –
® 123 > x (mod 6) x y = x + y , x y = x.y
® 2004 > x (mod 9) biçiminde tanԩmlanԩr.
® –35 > x (mod 3)
ESEN YAYINLARI
Çözüm
® 19 = 5.3 + 4
– 19 5
x = 4 olup (mod 5) te 15 ÖRNEK 6
3
4 ün denklik sԩnԩflarԩ 4 – – – –
– mod 5 te 2 4 ve 4 3 sԩnԩflarԩnԩ bulunuz.
4 = {..., –6, –1, 4, 9, 14, ... }
Diԫer denklik sԩnԩflarԩ için toplam ve çarpԩm tablolarԩnԩ
yapԩnԩz.
® 123 = 6.20 + 3 Çözüm
– 123 6
– – – –
x = 3 olup (mod 6) da 12 2 4 = 2+4 = 6 = 1 ( 6 > 1 (mod 5) tir. )
20
3 ün denklik sԩnԩflarԩ 3 – – — –
– 4 3 = 4.3 = 12 = 2 ( 12 > 2 (mod 5) tir. )
3 = {..., –9, –3, 3, 9, 15, ... }
Diԫer denklik sԩnԩflarԩ için aԭaԫԩdaki toplam ve
® 2004 = 9.222 + 6 2004 9 çarpԩm tablolarԩ elde edilir.

– 18 222
x = 6 olup (mod 9) da
20 0 1 2 3 4 b 0 1 2 3 4
6 nԩn denklik sԩnԩflarԩ 18
0 0 1 2 3 4 0 0 0 0 0 0
– 24
6 = {..., –12, –3, 6, 15, ... } 18 1 1 2 3 4 0 1 0 1 2 3 4
6 2 2 3 4 0 1 2 0 2 4 1 3
3 3 4 0 1 2 3 0 3 1 4 2
® –35 = 3.(–12) + 1 –35 3 4 4 0 1 2 3 4 0 4 3 2 1
– –36
x = 1 olup (mod 3) te –12
1 Yukarԩdaki tablolardan da görüldüԫü gibi toplama
1 in denklik sԩnԩflarԩ –
– iԭlemine göre birim eleman 0, çarpma iԭlemine
1 = {..., –5, –2, 1, 4, 7, ... } olarak bulunur. –
göre birim eleman 1 dir.
217
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 7 ÖRNEK 10
– – –
Z / 6 kalan sԩnԩflarԩ kümesinde ( 4 5) 2 ifadesi- m > 1 olmak üzere, 50 > 2 (mod m) denkliԫini saԫ-
nin sonucunu bulunuz. layan kaç farklԩ m tam sayԩsԩ vardԩr?
Çözüm Çözüm
– – – – 50 > 2 (mod m) 50 – 2 > 2 – 2 (mod m)
4 5 = 4 + 5 = 9 = 3 olduԫundan,
– – – – – – – 48 > 0 (mod m)
( 4 5) 2 = 3 2 = 3.2 = 6 = 0 bulunur.
Bu denklikten de görüldüԫü gibi m tam sayԩsԩ 48 i
ÖRNEK 8 tam bölmelidir. O halde,
m > 1 ise m D {2, 3, 4, 6, 8, 12, 16, 24, 48 }
Z / 5 kalan sԩnԩflarԩ kümesinde aԭaԫԩdaki denklemleri
çözünüz. olup 9 tanedir.
– – – –
a) x 2 = 4 b) 3 x = 2
Çözüm
ÖRNEK 11
–
a) Her iki tarafa 3 eklenirse,
– – – – – – – – m > 1 olmak üzere, 23 – m > 5 (mod m) denkliԫini
x23=43 (23=5=0 dԩr. )
– – – saԫlayan kaç farklԩ m tam sayԩsԩ vardԩr?
x 0 = 7 x = 2 bulunur.
Çözüm
– – – –
b) 2 3 = 6 = 1 olduԫundan verilen denklemin her 23 – m > 5 (mod m) 23 – 5 > m (mod m)
–
iki yanԩnԩ 2 ile çarpalԩm. 18 > m (mod m)
m m
– – – – – – m
23x=226x=4 1 18 > 0 (mod m)
ESEN YAYINLARI
– – 0
1x=4 m > 0 (mod m) dir.
–
x = 4 bulunur. 18 > 0 (mod m) ise m tam sayԩsԩ 18 i tam bölme-
lidir.
a > b (mod m) ve c > d (mod m) ise m > 1 m D {2, 3, 6, 9, 18 }
® a ± c > b ± d (mod m) olup 5 farklԩ m tam sayԩsԩ vardԩr.
® a.c > b.d (mod m)
® a + k > b + k (mod m) , (kDZ)
ÖRNEK 12
® a.k > b.k (mod m) , (kDZ)
® an > bn (mod m) , ( n D Z+ ) 819 sayԩsԩnԩn 3 ile bölümünden kalan kaçtԩr?

Çözüm
81 > 2 (mod 3)
ÖRNEK 9
82 > 22 (mod 3) ( 22 = 4 > 1 (mod 3) )
x + 2 > 10 (mod 8) denkliԫini saԫlayan en küçük iki
82 > 1 (mod 3)
doԫal sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
82.9 > 19 (mod 3)
Çözüm
818 > 1 (mod 3) elde edilir.
x + 2 > 10 (mod 8) x + 2 + 6 > 10 + 6 (mod 8)
x + 8 > 16 (mod 8) 819 a ulaԭabilmek için,
x + 0 > 0 (mod 8) 818 > 1 (mod 3) ile 81 > 2 (mod 3)
x > 0 (mod 8)
taraf tarafa çarpԩlԩr.
–
x = 0 = {..., –16, –8, 0, 8, 16, ... } olup bu küme-
818.81 > 1.2 (mod 3) 819 > 2 (mod 3) olup,
deki en küçük iki doԫal sayԩnԩn toplamԩ
819 un 3 ile bölümünden kalan 2 dir.
0 + 8 = 8 dir.
218
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 13 ÖRNEK 16
315 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr? 78100 > x (mod 9) ise x in alabileceԫi en küçük doԫal
Çözüm sayԩ deԫeri kaçtԩr?
31 > 3 (mod 5) ..... I Çözüm
32 > 4 (mod 5) ..... II ( 32 = 9 > 4 (mod 5) )

781 > 6 (mod 9)
31 . 32 > 3 . 4 (mod 5) ( I ve II yi çarptԩk ) 782 > 0 (mod 9) , ( 62 = 36 > 0 (mod 9) )
33 > 2 (mod 5) ..... III 783 > 0 (mod 9)
31 . 33 > 3.2 (mod 5) ( I ve III ü çarptԩk ) 784 > 0 (mod 9)
34 > 1 (mod 5) %
100
78 > 0 (mod 9) bulunur. Yani x in alabileceԫi
34.3 > 13 (mod 5) en küçük doԫal sayԩ deԫeri 0 dԩr.
312 > 1 (mod 5)
315 i elde edebilmek için,
312 > 1 (mod 5) ile 33 > 2 (mod 5)
ÖRNEK 17
taraf tarafa çarpԩlԩrsa,
19982005 sayԩsԩnԩn birler basamaԫԩndaki rakam kaç-
312 . 33 > 1 . 2 (mod 5) 315 > 2 (mod 5) olur.
tԩr?
Yani 315 in 5 ile bölümünden kalan 2 dir.
Çözüm
ESEN YAYINLARI
Birler basamaԫԩndaki rakamԩ bulmak için

(mod 10) da neye denk olduԫunu bulmak gerekir.
ÖRNEK 14
19981 > 8 (mod 10) ..... I
3648 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr? 2
1998 > 4 (mod 10) ..... II ( I in karesini aldԩk )
Çözüm
19983 > 2 (mod 10) ..... III ( I ve II yi çarptԩk )
361 > 1 (mod 5)
4
1998 > 6 (mod 10) ..... IV ( I ve III ü çarptԩk )
362 > 1 (mod 5) ±±±±±±±±±
19985 > 8 (mod 10) ( I ve IV ü çarptԩk )
363 > 1 (mod 5)
%
%
1998 in üssü (mod 4) e göre devretmektedir.
3648 > 1 (mod 5) elde edilir. Yani, 3648 sayԩsԩnԩn
5 ile bölümünden kalan 1 dir. 2005 4
501 A 2005 = 4 . 501 + 1
1
19984.501 > 6501 (mod 10)
ÖRNEK 15
19982004 > 6 (mod 10)
36
24 sayԩsԩnԩn 8 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
Çözüm 19982004 > 6 (mod 10)
1
24 > 0 (mod 8) 1
1998 > 8 (mod 10)
x
±±±±±±±±±±±±
242 > 0 (mod 8)
19982005 > 8 (mod 10)
%
24 > 0 (mod 8) elde edilir. Yani, 2436 sayԩsԩnԩn
36 Buna göre, 19982005 in birler basamaԫԩndaki
8 ile bölümünden kalan 0 dԩr. rakam 8 dir.
219
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 18 ÖRNEK 20
17170 > x (mod 10) ise x in alabileceԫi en küçük do- 2200 + 5500 sayԩsԩnԩn 7 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
ԫal sayԩ deԫeri kaçtԩr? Çözüm
Çözüm 21 > 2 (mod 7)
1
17 > 7 (mod 10) ..... I
22 > 4 (mod 7)
172 > 9 (mod 10) ..... II ( I in karesini aldԩk )
23 > 1 (mod 7)
173 > 3 (mod 10) ..... III ( I ve II yi çarptԩk )
174 > 1 (mod 10) ..... IV ( I ve III ü çarptԩk ) 200 3

23.66 > 166 (mod 7) 198
±±±±±±±± 66
175 > 7 (mod 10) ( I ve IV ü çarptԩk ) 2198 > 1 (mod 7) 2
% 200 = 3.66 + 2
17 nin üssü (mod 4) e göre devretmektedir. 2198 > 1 (mod 7)
2
170 4 x 2 > 4 (mod 7)
168 ±±±±±±±±±
42 A 170 = 4.42 + 2
2200 > 4 (mod 7)
2
174 > 1 (mod 10) 174.42 > 142 (mod 10) 51 > 5 (mod 7)
17168 > 1 (mod 10) 52 > 4 (mod 7)
17168 > 1 (mod 10) 53 > 6 (mod 7)

ESEN YAYINLARI
2
x 17 > 9 (mod 10) 54 > 2 (mod 7)
±±±±±±±±±±
17170 > 9 (mod 10) olduԫundan x in alabileceԫi 55 > 3 (mod 7)
en küçük doԫal sayԩ deԫeri 9 dur.
56 > 1 (mod 7)
56.83 > 183 (mod 7) 500 6

498 83
ÖRNEK 19
5498 > 1 (mod 7) 2
+ 8k+2
k D Z olmak üzere 7 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden
500 = 6.83 + 2
kalan kaçtԩr? 5498 > 1 (mod 7)
Çözüm 2
x 5 > 4 (mod 7)
1
7 > 2 (mod 5) ±±±±±±±±±
5500 > 4 (mod 7) olur. O halde,
72 > 4 (mod 5)
73 > 3 (mod 5)
2200 > 4 (mod 7)
74 > 1 (mod 5) 74.2k > 12k (mod 5)
500
+ 5 > 4 (mod 7)
8k ±±±±±±±±±±±
7 > 1 (mod 5)
2200 + 5500 > 1 (mod 7) elde edilir.
78k > 1 (mod 5)
Yani, 2200 + 5500 sayԩsԩnԩn 7 ile bölümünden
2
x 7 > 4 (mod 5) kalan 1 dir.
±±±±±±±±±
78k+2 > 4 (mod 5)
O halde, 78k+2 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden ka-

lan 4 tür.
220
Modüler Aritmetik
ETKԨNLԨK
Bir ԭirket çalԩԭanlarԩnԩn telefon numaralarԩnԩ güvenlik açԩsԩndan alfa-

benin ilk on harfini kullanarak kodlayԩp kendi internet sitesinde görün-
tülemektedir. Kodlama iԭlemi aԭaԫԩda belirtildiԫi gibi yapԩlmaktadԩr.
Çalԩԭanlarԩn 10 basamaklԩ telefon numaralarԩ baԭtan ya da sondan baԭlanarak iki basamaklԩ sayԩlara ayrԩlԩr.
Bu sayԩlarԩn mod 10 daki deԫerleri bulunur.
A B C Ç D E F G ¼ H
Yandaki tabloda bu deԫerlere karԭԩlԩk gelen harfler belirlenen
iki basamaklԩ sayԩlarԩn yerine yazԩlԩr. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Örneԫin telefon numarasԩ 5216361719 olan bir çalԩԭanԩn telefon numarasԩnԩn internet sitesinde nasԩl görün-
tüleneceԫi aԭaԫԩdaki iԭlemlerle belirlelenir.
52 16 36 17 19

Belirlenen iki basamakl› say›lar›n
mod 10 daki de¤eri bulunur.
2 6 6 7 9

C F F G H Bulunan de¤erlere karÁ›l›k gelen
harfler bulunur.
Buna göre aԭaԫԩdaki sorularԩ cevaplayԩnԩz.

1. Telefon numarasԩ 5144172365 olan bir çalԩԭanԩn telefon numarasԩ internet sitesinde aԭaԫԩdakilerden hangisi
gibi görüntülenir?
A) B D Ç H E B) D B E Ç G C) B D G Ç E D) A F D G C E) D G F A C
2. Telefon numarasԩ internet sitesinde Ԫ B E D F ԭeklinde görüntülenen bir çalԩԭanԩn telefon numarasԩ aԭaԫԩ-
dakilerden hangisi olabilir?
A) 1821346446 B) 3811351627 C) 1278552456 D) 2831355446 E) 2411352836
Çözüm
1. 51 44 17 23 65

1

4

7

3

5

Belirlenen iki basamakl› say›lar›n mod 10 daki de¤erleri.
B D G Ç E Bulunan de¤erlere karÁ›l›k gelen harfler.
2. Ԫ A 08, 18, 28, 38, 48, 58, 68, 78, 88, 98

B A 01, 11, 21, 31, 41, 51, 61, 71, 81, 91
E A 05, 15, 25, 35, 45, 55, 65, 75, 85, 95
D A 04, 14, 24, 34, 44, 54, 64, 74, 84, 94
F A 06, 16, 26, 36, 46, 56, 66, 76, 86, 96
D seçeneԫinde verilen 2831355446 sayԩsԩ ԪBEDF ye karԭԩlԩk gelebilir.
221
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 21 ÖRNEK 24
15 + 25 + 35 + ........ + 155 + 165 sayԩsԩnԩn 17 ile bö-

lümünden kalan kaçtԩr?
Çözüm
16 > –1 (mod 17) 165 > –15 (mod 17)
15 > –2 (mod 17) 155 > –25 (mod 17)
% %
9 > –8 (mod 17) 9 > –8 5 (mod 17)
5
15 + 25 + 35 +...... +155 + 165 > x (mod 17)

Bir asker salԩ günü nöbet tutmaya baԭlԩyor. 5 günde
15 + 25 + 35 +...... <25 < 15 > x (mod 17)
bir nöbet tuttuԫuna göre 64. nöbetini hangi gün tutar?
0 > x (mod 17)
15 + 25 + 35 + ..... + 155 + 165 sayԩsԩnԩn 17 ile Çözüm

bölümünden kalan 0 dԩr. S Ç P C Ct P Pt
0 1 2 3 4 5 6
ÖRNEK 22 Ԩlk nöbetini salԩ günü tutmuԭtur. Bundan sonra 63

kez daha nöbet tutmalԩdԩr. Her nöbet arasԩnda 5
1! + 2! + 3! + ........ + 120! > x (mod 12) denkliԫini
saԫlayan en küçük doԫal sayԩ kaçtԩr? gün olduԫundan 63.5 = 315 inci gün 64. nöbetini
ESEN YAYINLARI
tutmuԭ olacaktԩr.
Çözüm
315 > 0 (mod 7) 315 7
1! > 1 (mod 12) 315 45
olduԫundan 0 a denk
2! > 2 (mod 12) 0
olan salԩ günü 64.
3! > 6 (mod 12)
nöbetini tutacaktԩr.
4! > 0 (mod 12)
5! > 0 (mod 12) ÖRNEK 25
%
Bir hasta 3 günde bir ilaç içmektedir. 30 uncu ilacԩnԩ
+ 120! > 0 (mod 12) pazar günü içtiԫine göre, ilk ilacԩnԩ hangi gün içmiԭtir?
±±±±±±±±±±±±±
1!+2!+3!+.....+120! > 1+2+6+0+.....+0 (mod 12)
Çözüm
1!+2!+3!+.....+120! > 9 (mod 12)
Haftanԩn günlerini pazardan baԭlayarak geriye
O halde, en küçük x doԫal sayԩsԩ 9 olur.
doԫru yazalԩm.
P Ct C P Ç S Pt
ÖRNEK 23
0 1 2 3 4 5 6
Pazartesiden 60 gün sonra haftanԩn hangi günüdür?
30 uncu ilacԩnԩ pazar günü içtiԫine göre, öncesin-
Çözüm
de 29 kez daha ilaç içmiԭtir. Her ilaç arasԩnda 3
Pt S Ç P C Ct P
gün varsa,
0 1 2 3 4 5 6
29.3 = 87 gün önce ilk ilacԩnԩ içmiԭtir.
Haftanԩn günlerini (mod 7) ye göre kodlarsak 60
gün sonra, 60 > 4 (mod 7) olduԫundan, 4 e denk 87 > 3 (mod 7) ise 3 e denk olan perԭembe günü
olan gün, cuma günüdür. ilk ilacԩnԩ içmiԭtir.
222
Modüler Aritmetik
ETKԨNLԨK ÖRNEK 26
(Z , +) sistemi bir Abeliyen gruptur. Ԩspatlayԩnԩz.

Çözüm
® x, y D Z için x + y D Z olduԫundan Z top-

lama iԭlemine göre kapalԩdԩr.
® x, y, z D Z için (x + y) + z = x + (y + z) oldu-
ԫundan + iԭlemi birleԭme özeliԫine sahiptir.
® x D Z için x + 0 = 0 + x = x olduԫundan
+ iԭleminin birim elemanԩ e = 0 dԩr.
® x D Z için x + (–x) = (–x) + x = 0 olduԫundan
x D Z nin x–1 = –x tersi vardԩr.
O halde, (Z , +) bir gruptur. Ayrԩca, x, y D Z için

x + y = y + x olduԫundan, (Z , +) grubu bir deԫiԭ-
Elektrik hatlarԩnda meydana gelen bir sorun yü-
meli (Abeliyen) gruptur.
zünden saat 15.00’te Ankara’da elektrikler kesi-
liyor. Elektrikler kesildikten 75 saat sonra sorun
giderildiԫine göre Ankara’da elektrikler geldiԫinde ÖRNEK 27
saat kaçtԩr? Aԭaԫԩdaki sistemlerin birer grup olup olmadԩklarԩnԩ

ESEN YAYINLARI
Çözüm
belirtiniz.
75 > 3 (mod 24) olduԫundan
a) (N, +) b) (Z , –) c) (Z , ·)
Ankara’da elektrikler geldiԫinde saat
Çözüm
15.00 + 03.00 = 18.00 olur.
a) (N, +) sistemi, sԩfԩr hariç hiçbir doԫal sayԩnԩn tersi
olmadԩԫԩndan bir grup deԫildir.
MATEMATԨK SԨSTEMLERԨ
b) (Z , –) sistemi, bir grup deԫildir. Çünkü çԩkarma
A, boԭ olmayan bir küme olmak üzere, ¨ ve , A iԭleminin birleԭme, birim eleman ve ters eleman
da tanԩmlԩ iki iԭlem olsun. Buna göre, (A, ¨) ikilisine, özelikleri yoktur.
(A, ¨, ) üçlüsüne birer matematik sistem denir.
c) (Z , ·) sistemi, bir grup deԫildir. Çünkü tam sayԩlar
Örneԫin; (N, +), (Z / 5, ) birer sistemdir.
kümesinde 1 ve –1 dԩԭԩnda hiçbir elemanԩn
Grup: A Ø ve A kümesinde tanԩmlԩ iԭlemi çarpmaya göre tersi yoktur.
verilsin. (A, ) sistemi için aԭaԫԩdaki özelikler saԫla-
nԩyorsa (A, ) sistemine grup denir.
ÖRNEK 28
® A kümesi iԭlemine göre kapalԩdԩr.
® iԭleminin birleԭme özeliԫi vardԩr. (Z / 5, ) deԫiԭmeli grubunda,
–
® iԭleminin A da birim elemanԩ vardԩr. a ¨ b = a + b + 1 iԭlemi tanԩmlanԩyor.
® iԭlemine göre A da her elemanԩn tersi vardԩr. Buna göre;
– –
a) 3 ¨ 4 ifadesinin sonucu nedir?
iԭleminin deԫiԭme özeliԫi de varsa (A, ) siste- b) Birim elemanԩ nedir?
mine deԫiԭmeli grup veya bir Abeliyen grup denir. –
c) 3 ün tersi nedir?
223
Modüler Aritmetik
Çözüm Çözüm
– – – – – – – a D Z / 5 için a–1, a nԩn çarpmaya göre tersidir.
a) 3¨4=3+4+1=8=3
2–1 = 3 , 3–1 = 2 , 4–1 = 4 olduԫundan
b) a D Z / 5 için a ¨ e = e ¨ a dԩr.
2 –3
–
aë=aa+e+1=a 2–1 + 3–1 + c m = 3 + 2 + (2.3–1)–2 (mod 5)
3
– –
e+1=0 = 0 + 2–2.32 (mod 5)
– – – – = (2–1)2.4 (mod 5)
e+1+4=0+4
– – = 32.4 (mod 5)
e+0=4
– = 4.4 (mod 5)
e=4
= 1 (mod 5) bulunur.
–
c) ( 3 )–1 = t olsun.
– – – – – –
3¨t=e3¨t=43+t+1=4 ÖRNEK 31
– – –
t = 0 dԩr. Yani, ( 3 )–1 = 0 dԩr. Z / 5 te 3x + v4 = 2 denkleminin çözüm kümesini
bulunuz.
Çözüm
Z / 5 için 2 . 2 = 4 ve 3 . 3 = 4 olduԫundan
v4 = 2 veya v4 = 3 tür.
ÖRNEK 29
v4 = 2 için;
Z / 6 da karekökü olan sayԩlarԩ bulunuz.
ESEN YAYINLARI
Çözüm 3x + 2 > 2 (mod 5)
a D Z / 6 için b.b = a ԭartԩnԩ saԫlayan bir 3x > 0 (mod 5)

x > 0 (mod 5)
b D Z / 6 sayԩsԩ bulunuyorsa,
v4 = 3 için;
b = va denir. O halde,
3x + 3 > 2 (mod 5)
0.0=0& 0 =0
3x > –1 (mod 5)
1.1=1& 1 =1 3x > 4 (mod 5)
3–1.3.x > 3–1 . 4 (mod 5)
2.2=4& 4 =2
x > 2.4 (mod 5)
3.3=3& 3 =3 x > 3 (mod 5)
– – –
4.4=4& 4 =4 Çözüm kümesi, x = { 0, 3 } olur.
5.5=1& 1 = 5 olur.
Bu durumda Z / 6 da karekökü olan sayԩlar ÖRNEK 32
– – – –
0, 1, 3 ve 4 tür. Z / 7 de f(x) = 2x + 1 ise f –1(x) nedir?
Çözüm
2x + 1 = y 2x = y – 1 x = 2–1(y – 1)
2–1 > 4 (mod 7) ve –1 > 6 (mod 7) dir.
ÖRNEK 30
x = 2–1(y – 1) x = 4(y + 6)
2 –3
2–1 + 3–1 + c m ifadesinin Z / 5 teki deԫeri nedir? x = 4y + 3
3
f –1(x) = 4x + 3 olur.
224
Modüler Aritmetik
ÖRNEK 33 ÖRNEK 36
2x + 3 > 1 (mod 7) denkliԫini saԫlayan en küçük iki Modüler aritmetik özeliklerini kullanarak 7 ile bölüne-
pozitif tam sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? bilme kuralԩnԩ ispatlayԩnԩz.
Çözüm Çözüm
2x + 3 > 1 (mod 7) 2x > –2 (mod 7) n basamaklԩ bir doԫal sayԩ,
2x > 5 (mod 7) A = (an–1 .... a2a1a0) olsun.
x > 6 (mod 7) Bu sayԩyԩ çözümlersek,
x D {..., –8, –1, 6, 13, 20, ... } olup en küçük iki A = 1.a0 + 101.a1 + 102.a2 + ..... + 10n–1.an–1
pozitif tam sayԩnԩn toplamԩ, 6 + 13 = 19 bulunur.
olur.
1.a0 > 1.a0 (mod 7)

ÖRNEK 34
– – – – 101.a1 > 3.a1 (mod 7)
Z / 5 te a + 3b = 1 , 3a + b = 4 denklem sistemini
saԫlayan a ve b deԫerlerini bulunuz. 102.a2 > 2.a2 (mod 7)
Çözüm – –
a + 3b = 1 103.a3 > –1.a3 (mod 7)
– – –
2 / + 3a + b = 4 104.a4 > –3.a4 (mod 7)
±±±±±±
–– – – – – – – –
a + 2.3a + 3b + 2b = 1 + 2 . 4 2a = 4
– – 105.a5 > –2.a5 (mod 7)
a=2
ESEN YAYINLARI
– – – – – – – – – 106.a6 > 1.a6 (mod 7)

a = 2 2 + 3b = 1 3 + 2 + 3b = 3 + 1
– – –
3b = 4 b = 3 olur. + % %
±±±±±±±±±±±±
A > 1.a0 + 3.a1 + 2.a2 – 1.a3 – 3.a4 – 2.a5 + ....
ÖRNEK 35 Elde edilen bu denkliԫe göre, sayԩnԩn birler basa-

maԫԩndan baԭlayarak basamaklar sԩrasԩyla
Modüler aritmetik özeliklerini kullanarak 11 ile bölüne-
bilme kuralԩnԩ ispatlayԩnԩz. 1, 3, 2, –1, –3, –2, 1, 3, 2, .... ile çarpԩlԩr ve topla-
Çözüm nԩr. Toplam, 7 nin katԩ ise sayԩ 7 ile tam bölünür
demektir.
n basamaklԩ bir doԫal sayԩ,
A = (an–1 ..... a2a1a0) olsun. Bu durumda,
ÖRNEK 37
A = 1.a0 + 101.a1 + 102.a2 + ... + 10n–1.an–1 olur.

Altԩ basamaklԩ 3718a4 sayԩsԩnԩn 11 ile tam bölüne-
bilmesi için a kaç olmalԩdԩr?
1.a0 > 1.a0 (mod 11)
Çözüm
101.a1 > –1.a1 (mod 11)
Verilen altԩ basamaklԩ 3718a4 sayԩsԩnԩn birler
102.a2 > 1.a2 (mod 11)
basamaԫԩndan baԭlayarak sԩrasԩyla
103.a3 > –1.a3 (mod 11)
+, –, +, –, +, – ile rakamlarԩnԩ çarpԩp topla-
% %
+ dԩԫԩmԩzda bulunan sayԩ 11 in katԩ olmalԩdԩr.
±±±±±±±±±±±±±±
A > a0 – a1 + a2 – a3 + .... O halde,
A > (a0 + a2 + ....) – (a1 + a3 + ....) 3 7 1 8 a 4 A –3 + 7 – 1 + 8 – a + 4 = 11.k
–+–+–+
farkԩ 11 in katԩ ise A doԫal sayԩsԩ 11 ile tam bölü-
nür. 15 – a = 11.k a = 4 olmalԩdԩr.
225
ALIŞTIRMALAR
– – – –
1. Aԭaԫԩda yazԩlan denkliklerden doԫru olanlar için 6. Z / 5 de 1, 2, 3, ve 4 elemanlarԩnԩn iԭlemine
boԭ kutuya “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz. göre terslerini bulunuz.
18 > 3 (mod 5)
36 > 0 (mod 4)
45 > 3 (mod 7) – –
7. Z / 5 de 2 ve 4 elemanlarԩnԩn iԭlemine göre
–23 > 2 (mod 5) terslerini bulunuz.
–35 > 11 (mod 12)
8. Z / 4, Z / 5 ve Z / 6 kümelerinin her birinde çarp-

2. Perԭembe gününden 216 gün sonra haftanԩn maya göre tersi bulunmayan elemanlarԩ bulunuz.
hangi günüdür?
ESEN YAYINLARI
3. Saat tam 12 yi gösteriyorken çalԩԭtԩrԩlan bir saatin 9. Z / 6 da karekökü bulunmayan sayԩlarԩ bulunuz.
akrebi, 2023 saatlik süre dolduԫu anda kaçԩ gös-
terir?
10. (714 + 39) sayԩsԩ 5 ile bölündüԫünde kalan ne

4. 78 basamaklԩ 646464...........64 sayԩsԩnԩn 9 ile olur?
bölümünden kalan kaçtԩr?
5. Modül 7 ye göre 4 e denk olan tam sayԩlarԩn kü- 11. 3 – 2x > 4 (mod 7) denkliԫini saԫlayan x tam sayԩ-
mesini bulunuz. larԩnԩn kümesinin en küçük pozitif elemanԩ kaçtԩr?
1. D, D, D, D, Y 2. Çarԭamba 3. 7 4. 3 10. 2 11. 3
226
Modüler Aritmetik
12. 4x – 1 > 5 ( mod 7 ) denkliԫini saԫlayan en büyük 18. 10! > x (mod 11) ise x nedir?
iki basamaklԩ negatif tam sayԩ kaçtԩr?
19. 7124 > n (mod 13) ise en küçük pozitif n doԫal

sayԩsԩ kaçtԩr?
13. m > 1 için 23 > 68 (mod m) denkliԫini saԫlayan
en küçük m doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
20. (– 43)–15 > n (mod 10) ise en küçük pozitif n

doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
14. (632.416) sayԩsԩ 7 ile bölündüԫünde kalan ne olur?
ESEN YAYINLARI
– – – – –
21. Z / 7 de [(3 5) 4] (2 6) neye eԭittir?
+ 6n–2
15. n D N olmak üzere, (28) sayԩsԩnԩn 9 ile
bölümünden kalan kaçtԩr?
– –
22. Z / 7 de f(x) = 5x + 4 ise aԭaԫԩdaki ifadelerin so-
16. 2727 sayԩsԩnԩn birler basamaԫԩndaki rakam kaç-
nucunu bulunuz.
tԩr?
–
a) f(3)
– – –
b) f(2) 2 f(5)
–
c) (f o f)( 4)
17. n D N için n5 – n ifadesinin 5 ile bölünebil-
d) f –1(x)
diԫini gösteriniz.
– – – – –
12. –16 13. 3 14. 4 15. 1 16. 3 18. 10 19. 9 20. 7 21. 4 22. a) 5 b) 2 c) 5 d) 3x + 2
227
Modüler Aritmetik
23. Z / 7 de 2 – 3 6 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 29. 543 > x (mod 6)

384 > y (mod 4) olmak üzere,
x + y toplamԩnԩn alabileceԫi en küçük doԫal sayԩ
deԫeri nedir?
11 –41
24. Z / 7 de c m ifadesinin eԭiti kaçtԩr?
3
30. 9 günde bir nöbet tutan bir asker üçüncü nöbetini

pazartesi günü tuttuԫuna göre, dokuzuncu nöbe-
tini hangi gün tutar?
25. n D N için n3 – n ifadesinin 3 ile bölünebildi-

ԫini gösteriniz.
31. Bugün günlerden pazartesi ise 120 gün sonra
hangi gün olur?
ESEN YAYINLARI
26. Z / 5 te –3x2 + 8x = 4 denkleminin çözüm kü-

mesini bulunuz.
32. Bugün günlerden çarԭamba ise 320 gün önce
hangi gün idi?
27. Z / 7 de
2x – 4y = 1
4
y + 4x = –3
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz. 33. 20002000 sayԩsԩnԩn 7 ile bölümünden kalan kaç-
tԩr?
3x + 2 34. 222 + 333 + 444 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan

28. Z / 5 te f(x) = ise f –1(x) in eԭitini bulunuz.
x+1
kaçtԩr?
4x + 2
23. 0 24. 6 26. {2, 4} 27. {(6, 1)} 28. 29. 0 30. Cumartesi 31. Salԩ 32. Cuma 33. 4 34. 3
x+2
228
YAZILIYA HAZIRLIK
1. 4x > 8 (mod 4) denkliԫini saԫlayan iki basamaklԩ 4. 5x > 3 (mod 7) koԭulunu saԫlayan iki basamaklԩ
en küçük farklԩ üç doԫal sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? en büyük x doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
2. m > 1 olmak üzere, 5. x D Z+ olmak üzere,

–3 > –75 (mod m) denkliԫini saԫlayan kaç farklԩ 5x + 3 > x + 1 (mod (x + 3))
m doԫal sayԩsԩ vardԩr? denkliԫini saԫlayan x sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
3. x > 3 (mod 6) 6. k D Z olmak üzere,

x > 5 (mod 7) 294k+1 – 174k+3 ifadesinin 5 ile bölümünden ka-
koԭullarԩnԩ saԫlayan üç basamaklԩ en küçük x lan kaçtԩr?
doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
229
Modüler Aritmetik
7. Z / 7 de (g–1of)(x) = 5x + 4 ve g(x) = 2x + 5 ise 9. 11x > 8 (mod 9) denkliԫini saԫlayan iki basamaklԩ
f(x) = 1 denkleminin çözüm kümesi nedir? en büyük x doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. 18.182.183......1826 > x (mod 5) 10. 45 günlük yԩllԩk izninin ilk günü pazartesi gününe
denkliԫini saԫlayan en küçük x doԫal sayԩsԩ denk gelen bir memur, haftanԩn hangi gününde
kaçtԩr? iԭbaԭԩ yapar?
1. 33 2. 11 3. 117 4. 95 5. 9
6. 1 7. {3 } 8. 2 9. 99 10. Perԭembe
230
TEST – 1
1. m > 1 olmak üzere, 5. 3333 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr?

16 > 4 (mod m) denkliԫini saԫlayan m deԫerleri-
nin kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
A) {2, 3 } B) {2, 3, 4 }
C) {2, 3, 4, 6 } D) {2, 3, 4, 6, 12 }
E) {2, 3, 4, 6, 12, 16 }
6. 1632 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr?

2. m > 1 olmak üzere,
80 > 8 (mod m) denkliԫini saԫlayan kaç tane m
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
tam sayԩsԩ vardԩr?
A) 6 B) 11 C) 12 D) 16 E) 24
ESEN YAYINLARI
7. 4284 sayԩsԩnԩn 8 ile bölümünden kalan kaçtԩr?

3. a + 3 > 18 (mod 6) denkliԫini saԫlayan en büyük
iki negatif tam sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? A) 0 B) 2 C) 4 D) 5 E) 7
A) –11 B) –12 C) –13 D) –14 E) –15
4. 6 > x (mod 10) denkliԫini saԫlayan en küçük üç 8. 4384 sayԩsԩnԩn birler basamaԫԩndaki rakamԩ ne-
tane x doԫal sayԩsԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? dir?
A) 22 B) 26 C) 36 D) 42 E) 48 A) 0 B) 1 C) 3 D) 7 E) 9
231
Modüler Aritmetik
9. 2448 > x (mod 9) denkliԫini saԫlayan en küçük x 13. 20042004 > x (mod 9) denkliԫini saԫlayan en
doԫal sayԩsԩ kaçtԩr? küçük iki doԫal sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 3 D) 6 E) 8 A) 6 B) 16 C) 18 D) 20 E) 22
10. 349.798 > a (mod 6) olduԫuna göre, a nԩn deԫeri 14. 7272 > x (mod 7) denkliԫini saԫlayan en büyük
aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir? negatif x tam sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) –1 B) –2 C) –4 D) –5 E) –6
ESEN YAYINLARI
15. (–30)40 > x (mod 7) ise x in deԫeri aԭaԫԩdakiler-
11. 22220 > x (mod 6) denkliԫini saԫlayan en küçük den hangisi olabilir?
x doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
A) 0 B) 1 C) 3 D) 4 E) 5
16. 113 + 213 + 313 + ..... + 1213 > x (mod 13)

2
12. a > 3 (mod 7) ise a + 2a + 5 > x (mod 7) ifade- denkliԫini saԫlayan en küçük iki doԫal sayԩnԩn
sinde x in deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir? toplamԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 12 B) 13 C) 18 D) 26 E) 39
1. D 2. B 3. B 4. E 5. D 6. B 7. A 8. B 9. A 10. C 11. D 12. E 13. E 14. E 15. D 16. B
232
TEST – 2
1. 17x > 5 (mod 7) denkliԫinin en küçük doԫal sayԩ 5. 365 günlük bir yԩlda en çok kaç tane pazartesi
kökü kaçtԩr? günü vardԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 50 B) 51 C) 52 D) 53 E) 54
2. (–122)23 > a (mod 5) denkliԫini saԫlayan en bü- 6. 1 < n < 15 olmak üzere,
yük negatif tam sayԩ kaçtԩr? 24 – n > 0 (mod n) denkliԫini saԫlayan kaç farklԩ
n tam sayԩsԩ vardԩr?
A) –1 B) –2 C) –3 D) –4 E) –5
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
ESEN YAYINLARI
7. 3 . 32 . 33 ..... 333 > x (mod 5)

3. (166)16 + (167)7 toplamԩnԩn 5 ile bölümünden
denkliԫini saԫlayan en küçük x doԫal sayԩsԩ kaç-
kalan kaçtԩr?
tԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 0
8. Bugün cumartesi olduԫuna göre 720 gün sonra

2005
4. 1995 sayԩsԩnԩn 9 ile bölümünden kalan kaç- haftanԩn hangi günüdür?
tԩr?
A) Cuma B) Cumartesi C) Pazar
A) 0 B) 1 C) 3 D) 4 E) 7 D) Pazartesi E) Salԩ
233
Modüler Aritmetik
9. Bir duvar saati 6 günde bir kuruluyor. Ԩlk kez çar- 13. 4x – 2 > 3x – 1 (mod 7) denkliԫini saԫlayan iki
ԭamba günü kurulduԫuna göre, onuncu kuruluԭu basamaklԩ en büyük ve en küçük x doԫal sayԩla-
hangi güne denk gelir? rԩnԩn farkԩ kaçtԩr?
A) Pazar B) Pazartesi C) Salԩ A) 98 B) 90 C) 84 D) 70 E) 56

D) Çarԭamba E) Perԭembe
14. m > 1 olmak üzere,

10. 52004 sayԩsԩ 11 tabanԩna göre yazԩldԩԫԩnda birler
27 > 3 (mod m) denkliԫini saԫlayan m sayԩlarԩ-
basamaԫԩnda hangi rakam bulunur?
nԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 0 B) 3 C) 4 D) 5 E) 9
A) 56 B) 57 C) 58 D) 59 E) 60
ESEN YAYINLARI
11. 2x sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan 3 olduԫuna 15. 20! > 0 (mod 2n) denkliԫini saԫlayan en büyük n
göre, iki basamaklԩ en küçük x doԫal sayԩsԩ doԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
nedir?
A) 18 B) 17 C) 16 D) 15 E) 14
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
12. k D N olmak üzere, 46k+7 sayԩsԩnԩn 7 ile bölü- 16. 326 sayԩsԩ 7 tabanԩna göre yazԩldԩԫԩnda birler
münden kalan kaçtԩr? basamaԫԩnda hangi rakam bulunur?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
1. D 2. C 3. D 4. A 5. D 6. C 7. B 8. A 9. B 10. E 11. B 12. E 13. C 14. D 15. A 16. C
234
TEST – 3
– – –
1. mod 5 te 3 4 2 iԭleminin sonucu nedir? 5. 5 ile bölündüԫünde 2 , 6 ile bölündüԫünde 3 ka-
lanԩnԩ veren iki basamaklԩ kaç farklԩ sayԩ vardԩr?
– – – – –
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2. Z / 7 kalan sԩnԩflarԩ kümesinde

– – –
5 ( 2 6 ) iԭleminin sonucu nedir? 6. Z / 7 de çarpma iԭlemine göre tersi olmayan ele-
– – – – – man hangisidir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
– – – – –
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 6
ESEN YAYINLARI
– – – –
3. ( 2x + 3).(x + 2) = 0 denkleminin Z / 5 deki çö-
züm kümesi nedir? – –
7. f : Z / 7 A Z / 7 , f(x) = 3x + 5 fonksiyonu için
– – – – – – –
A) { 1, 3 } B) { 1, 4 } C) { 2, 3 } f( 6) nedir?
– – – – –
D) { 0, 4 } E) { 1, 3, 4 } – – – – –
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
4. 3x > 2 (mod 6) ifadesinin çözüm kümesi aԭaԫԩ-

– –
8. f : Z / 5 A Z / 5 , f(x) = 2x + 1 fonksiyonu için
A) { 3n : n D Z } B) { 3n + 2 : n D Z } – –
f ( 1 ) + f –1( 2 ) toplamԩnԩn deԫeri nedir?
C) { 6n + 1 : n D Z } D) { 6n + 3 : n D Z }
– – – – –
E) Ø A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
235
Modüler Aritmetik
– – – –
9. f : Z / 7 A Z / 7 , f(x) = 4x + 5 fonksiyonu için 13. Z / 5 kümesinde x2 + 3 = 4 denkleminin çözüm
f –1(x) nedir? kümesi nedir?
– – – – – – – – – – – –
A) 2x + 4 B) 3x + 2 C) 4x + 2 A) { 1, 2 } B) { 1, 3 } C) { 1, 4 }
– – – – – – – –
D) 5x + 4 E) 3x + 6 D) {2, 4 } E) {3, 4 }
14. Z / 5 kümesinde tanԩmlԩ f fonksiyonu için,

– – – –
f(2x + 1) = 3x + 4 ise f(x) nedir?
2 –25
10. Z / 7 de c m ifadesinin deԫeri nedir? –
A) 4x
– –
B) 4x + 1
– –
C) 3x + 1
3
– – –
D) 3x + 4 E) x + 4
– – – – –
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
ESEN YAYINLARI
– –
15. Z / 6 x Z / 6 da 2x + y = 3
– –
x + 3y = 2
denklem sisteminin çözüm kümesi nedir?
11. Z / 6 da kaç farklԩ elemanԩn karekökü yoktur?
– – – – – –
A) { ( 0, 3) } B) { ( 2, 0) } C) { ( 5, 1) }
– – – –
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) {(5, 3) } E) {(5, 5) }
–
16. Z / 7 x Z / 7 de x+y=5
– –
– – 2x + y = 1
12. f : Z / 5 A Z / 5 , f(x) = 3x + 2 denklem sisteminin çözüm kümesi nedir?
–
olduԫuna göre, (fof)(3) nedir?
– – – – – –
A) { ( 3, 2) } B) { ( 3, 3) } C) { ( 3, 5) }
– – – – – – – – –
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 D) {(2, 3) } E) {(2, 5) }
1. B 2. D 3. A 4. E 5. C 6. A 7. C 8. B 9. A 10. D 11. B 12. A 13. C 14. A 15. E 16. A
236
1. 1990 – ÖYS 5. 1994 – ÖYS

5 – x > 4 (mod 7) olduԫuna göre, x in alabileceԫi 31994 > x (mod 5) olduԫuna göre, x kaçtԩr?
pozitif en küçük iki deԫerin toplamԩ kaçtԩr?
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 0
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
2. 1991 – ÖYS 6. 1995 – ÖYS

161991 > x (mod 7) olduԫuna göre, x aԭaԫԩdaki- (1995)1995 in 9 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
lerden hangisidir?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ESEN YAYINLARI
3. 1992 – ÖYS
(1991)92 > x (mod 5) olduԫuna göre, x kaçtԩr? 7. 1996 – ÖYS
(96)10 + (97)2 toplamԩnԩn 5 ile bölümünden ka-
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 lan kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
4. 1993 – ÖYS
(1993)x > 2 (mod 5) olduԫuna göre, x in en 8. 1998 – ÖSS
küçük deԫeri kaçtԩr? (127)9 sayԩsԩnԩn 7 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
A) 0 B) 1 C) 3 D) 7 E) 10 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
237
Modüler Aritmetik
9. 1998 – ÖYS 13. 2001 – ÖSS

32795 = x olduԫuna göre, x sayԩsԩnԩn birler ba- 2323 sayԩsԩnԩn birler basamaԫԩndaki rakam kaç-
samaԫԩndaki rakamԩ kaçtԩr? tԩr?
A) 9 B) 7 C) 5 D) 4 E) 3 A) 1 B) 3 C) 7 D) 8 E) 9
10. 1999 – ÖSS

Tam 12 yi gösteriyorken çalԩԭtԩrԩlan bir saatin 14. 2001 – ÖSS
akrebi, 1999 saatlik süre dolduԫu anda kaçԩ gös- 365 günlük bir yԩldaki cumartesi ve pazar günleri
terir? sayԩsԩnԩn toplamԩ en çok kaçtԩr?
A) 3 B) 5 C) 7 D) 8 E) 9 A) 102 B) 103 C) 104 D) 105 E) 106

ESEN YAYINLARI
11. 2000 – ÖSS

373 ün 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr? 15. 2002 – ÖSS
66 + 65 sayԩsԩnԩn 5 ile bölümünden kalan kaçtԩr?
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 0
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
12. 2001 – ÖSS

x iki basamaklԩ bir doԫal sayԩ,
x > 2 (mod 3) 16. 2002 – ÖSS
x > 2 (mod 5) 1 < a 10 olmak üzere,
olduԫuna göre, x in en büyük ve en küçük de- 12 – a > 0 (mod a) denkliԫini saԫlayan kaç tane
ԫerlerinin toplamԩ kaçtԩr? a tam sayԩsԩ vardԩr?
A) 92 B) 109 C) 124 D) 154 E) 169 A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
238
Modüler Aritmetik
17. 2005 – ÖSS 20. 2011 – LYS

4x + 3 > 6 (mod 7) 2x > 1 (mod 7)
denkliԫini saԫlayan en küçük pozitif x tam sayԩsԩ 3y > 4 (mod 7)
kaçtԩr? denkliklerini saԫlayan en küçük x ve en küçük y
pozitif tam sayԩlarԩ için y – x farkԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
18. 2009 – ÖSS

Tam sayԩlar kümesinden tam sayԩlar kümesine
f ve g fonksiyonlarԩ aԭaԫԩdaki biçimde tanԩmlan-
mԩԭtԩr. 21. 2012 – LYS
2 a .3 b / 0 (mod 12)
f(x) = *
2x + 1 , x / 0 (mod 2) ise
4
3x , x / 1 (mod 2) ise 2 b .3 a / 0 (mod 27)
Zx , x / 0 (mod 3) ise denkliklerinin her ikisini de aynԩ anda saԫlayan a
]
] ve b pozitif tam sayԩlarԩ için a + b toplamԩ en az
g(x) = [ 3x + 1 , x / 1 (mod 3) ise
]] kaçtԩr?
x – 1 , x / 2 (mod 3) ise
\
Buna göre, g(f(6)) deԫeri kaçtԩr? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
ESEN YAYINLARI
A) 55 B) 40 C) 18 D) 17 E) 12
19. 2010 – YGS

Aԭaԫԩda beԭ lambadan oluԭan bir reklam panosu
gösterilmiԭtir.
A B C D E
Panodaki lambalar A lambasԩndan baԭlayarak

soldan saԫa doԫru, E lambasԩndan sonra ise saԫ-
dan sola doԫru devamlԩ olarak yanԩp sönmektedir.
Örneԫin, lambalar A-B-C-D-E-D-C-B-A-B… sԩra-
sԩnda yanԩp söndüԫünden 7. sԩrada yanԩp sönen
lamba C lambasԩdԩr.
Buna göre, 2010. sԩrada yanԩp sönen lamba han-
gisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
239
Modüler Aritmetik
ESEN YAYINLARI
1. C 2. D 3. B 4. C 5. A 6. A 7. A 8. A 9. E 10. C 11. B 12. B 13. C 14. D 15. C

16. B 17. E 18. B 19. B 20. E 21. B
240
SAYILAR
RASYONEL SAYILAR
1. Kazanԩm : Rasyonel sayԩ kavramԩnԩ açԩklar.
2. Kazanԩm : Rasyonel sayԩlar kümesinde toplama, çԩkarma, çarpma ve bölme iԭlemleri yaparak
toplama ve çarpma iԭlemlerinin özelliklerini belirtir.
3. Kazanԩm : Rasyonel sayԩlarԩ sԩralar ve sayԩ doԫrusunda gösterir.
4. Kazanԩm : Rasyonel sayԩlar kümesinin yoԫun olduԫunu gösterir.
5. Kazanԩm : Verilen bir rasyonel sayԩnԩn ondalԩk açԩlԩmԩnԩ yapar.

RASYONEL SAYILAR
KESԨR
a
a , b D Z ve b 0 olmak üzere, ԭeklinde ifade edilebilen sayԩlara kesir veya rasyonel sayԩ denir.
b
Rasyonel sayԩlar kümesi Q ile gösterilir.
a a pay
Q={ : a, b D Z ve b 0 } kesir çizgisi
b b payda
0 b 0
® b 0 için =0 ® b 0 için tanԩmsԩzdԩr. ® belirsizdir.
b 0 0
ÖRNEK 1 Basit Kesir

Mutlak deԫerce payԩ paydasԩndan küçük olan kesirle-
Aԭaԫԩdakilerden hangileri rasyonel sayԩdԩr?
re basit kesir denir.
5 2
a) – b) Örneԫin;
2 3
2 4 9 –5
,– , , 0, , ......
c) 3 d) 0 3 5 13 –7
3
e) v2 f) –5
Çözüm Bileԭik Kesir
5 2 Mutlak deԫerce payԩ paydasԩndan büyük veya eԭit

– , , 3 ve 0 sayԩlarԩ birer rasyonel sayԩdԩr.
2 3 olan kesirlere bileԭik kesir denir.
Çünkü, iki tam sayԩnԩn bölümü olarak yazԩlabilir- Örneԫin;
ler. Fakat, v2 ve 3
–5 sayԩlarԩ iki tam sayԩnԩn 5 –12
, , 1 , –1 , 3 , ......
3 7
bölümü biçiminde yazԩlamadԩklarԩndan rasyonel
ESEN YAYINLARI
sayԩ deԫildir.
Tam Sayԩlԩ Kesir

Sԩfԩr hariç bir tam sayԩ ve bir basit kesirle birlikte yazԩ-
ÖRNEK 2 lan kesirlere tam sayԩlԩ kesir denir.
2–x b
= 0 ise x kaçtԩr? a kesri “a tam, b bölü c” ԭeklinde okunur ve
x+3 c
Çözüm b b a.c + b
a = a+ = dir.
c c c
2–x
= 0 2 – x = 0 ve x + 3 0
x+3
Örneԫin;
x=2 ve x –3 2 5 3
1 , 2 , –5 , ......
3 8 7
O halde, x = 2 dir.
242
Rasyonel Sayԩlar
ÖRNEK 3 ÖRNEK 5
Aԭaԫԩdaki tam sayԩlԩ kesirleri bileԭik kesre çeviriniz. 3 x

ve kesirleri eԭit ise x kaçtԩr?
4 5
4 5 2
a) 3 b) 1 c) – 4 Çözüm
5 8 3
Çözüm 3 x 15
= 4.x = 3.5 4.x = 15 x = tür.
4 5 4
4 4 3.5 + 4 19
a) 3 = 3+ = =
5 5 5 5
5 5 1.8 + 5 13 ÖRNEK 6
b) 1 = 1+ = =
8 8 8 8
2 3
ve rasyonel sayԩlarԩ eԭit ise x kaçtԩr?
2 2 4.3 + 2 14 x –1 x+1
c) –4 = – c4 + m = – =–
3 3 5 5 Çözüm
2 3
= 2(x + 1) = 3(x – 1)
x –1 x+1
ÖRNEK 4
2x + 2 = 3x – 3
19 x = 5 tir.
bileԭik kesrini tam sayԩlԩ kesir biçiminde yazԩnԩz.
6
Çözüm
19 6 19 1 1
= 3+ = 3 olur. RASYONEL SAYILARDA ԨԬLEMLER
ESEN YAYINLARI
18 3 6 6 6
a c
1 D Q ve D Q için
b d
a c a.d + b.c
® + =
Denk Kesirler b d b.d
a c a c a.d – b.c
ve iki kesir olmak üzere, ® – =
b d b d b.d
a c a.c
a c ® $ =
/ + a.d / b.c dir. b d b.d
b d
a c a . d a.d
Ԩki rasyonel sayԩnԩn denkliԫini belirtmek için genellikle ® : = =
b d b c b.c
“>” yerine “= ” sembolü kullanԩlar. Yani,
a c
= + a.d = b.c dir. Ԩԭlem Sԩrasԩ
b d
Birden fazla iԭlemin bulunduԫu rasyonel sayԩlarda
Herhangi bir kesrin pay ve paydasԩnԩn sԩfԩrdan farklԩ yapԩlacak iԭlemlerde, iԭlem önceliԫi ԭu sԩradadԩr.
bir sayԩ ile çarpԩlmasԩna kesrin geniԭletilmesi, bölün-
1. Parantez içleri öncelikle hesaplanԩr.
mesine ise kesrin sadeleԭtirilmesi denir. Bir kesrin
2. Üslü iԭlemler varsa sonuçlandԩrԩlԩr.
geniԭletilmesi veya sadeleԭtirilmesi ile elde edilen
3. Çarpma-bölme iԭlemleri yapԩlԩr.
bütün kesirler birbirine denktir.
4. Toplama-çԩkarma iԭlemleri yapԩlԩr.
Örneԫin;
Çarpma ve bölme iԭleminin veya toplama ve çԩ-
2 4 –6 8 karma iԭleminin birlikte olduԫu durumlarda iԭlem
/ / / / ...... dir.
3 6 –9 12
sԩrasԩ parantezlerle belirlenir.
243
Rasyonel Sayԩlar
ÖRNEK 7 ÖRNEK 9
Aԭaԫԩdaki iԭlemleri inceleyiniz. x.y + y – [ y + x.(y + 1) ] iԭleminin sonucu nedir?
3 4 3 4 3.3 4.2 9 8 17 Çözüm

a) + = + = + = + =
2 3 2 3 2.3 3.2 6 6 6 x.y + y – [ y + x.(y + 1 ) ] = x.y + y – [ y + x.y + x ]
(3) (2)
= x.y + y – y – x.y – x
5 7 5.7 35 = – x tir.
b) $ = =
3 2 3.2 6
ÖRNEK 10
3 5 3 . 7 3.7 21 1 2
c) : = = = x+ =2–3 eԭitliԫini saԫlayan x deԫeri kaçtԩr?
2 7 2 5 2.5 10 3 3
Çözüm
1 2 1 2
5 7 5 7 5.3 7 15 7 15 – 7 8 x+ = 2 – 3 & x + = 2 – c3 + m
d) – = – = – = – = = 3 3 3 3
2 6 2 6 2.3 6 6 6 6 6
(3) 1 2
& x+ =2–3–
3 3
4
= 2 1
3 &x=2–3– –
3 3
2 3 2 15 2 15 – 2 13 3
e) 3 – = – = – = = & x = –1 – & x = –2 dir.
5 1 5 5 5 5 5 3
(5)
ÖRNEK 11
ESEN YAYINLARI
2 4
6 3 6 20
f) : = u = 2.4 = 8 2
5 20 1 5 3 1 3 + 2 iԭleminin sonucu nedir?
4 3
4
2 1
3 = 2u5 = 1u 5 = 5 Çözüm
g) 6 3 63 3 3 9 2
5 1
3 + 2 = 2 u 1 + 2 u 4 = 1 + 8 = 1 + 16 = 17
4 3 3 4 3 6 3 6 6 6
2 (2)
2 4
h) 2.3 + 1 : 3 < 1 = 6 + 1 u 8 < 1 = 6 + 2 < 1
4 8 14 3 3
2 5 2 15 + 2 17
=5+ = + = = ÖRNEK 12
3 1 3 3 3
(3)
2 1
1+ : iԭleminin sonucu nedir?
1 6
1–
2
1–
3
Çözüm
ÖRNEK 8
2 1 2 1
1+ : = 1+ :
1 6 1 6
1< 1<
3 1 1
$ c + m iԭleminin sonucu kaçtԩr? 1<
2 1
5 3 2 3 3 3
Çözüm 2 1
= 1+ :
1 1 <2 6
3 1 1 3 2 3 3 5 1
u + = u + = u = dir.
5 3 2 5 6 6 1 5 62 2 1 6
(2) (3) = 1 < 1: = 1< 1u = <5
6 1
244
Rasyonel Sayԩlar
ÖRNEK 13 ÖRNEK 16
1 1
1– kesrinin kԩsaltԩlmԩԭԩ nedir? a– = 2 ise a kaçtԩr?
1 1
1– a–
1 1
1– a–
x –1 h
Çözüm Çözüm
1 1 1 1
1< = 1< 5
1 1 a< =2 a< = 2 a = dir.
1< 1< 1 2 2
1 x< 2 a<
1< x <1 1
x <1 a< 2
%
1
x <1<1 = 1<
x <1 x< 1
1< x < 2< x + 1
x <2 x <2
1
= 1< = 1+ (x < 2) = x < 1 ÖRNEK 17
<1
x< 2 10
3+ sonsuz kesrinin deԫeri kaçtԩr?
10
3+
10
3+
h
ÖRNEK 14 Çözüm
12 Ԩԭlemin sonucu x olsun. Bu durumda iԭaretli kԩs-

= 4 olduԫuna göre x kaçtԩr?
1 mԩn sonucu da x olur.
1+
ESEN YAYINLARI
1 10 10 3x + 10
1+ 3+ = x 3+ =x
x =x
10 x x
3+
Çözüm 10 x 2 < 3x < 10 = 0
3+
%
12 1 (x < 5 )( x + 2) = 0
=4 =2
1 x x=5 v x = <2
1 1+ x+1
1+ x
1 x
Verilen toplamԩn sonucu negatif olamayacaԫԩn-
1+
x
x dan x = 5 tir. Yani, verilen sonsuz kesrin deԫeri
=2
3 2 x +1 5 tir.
2x + 2 = x
2x < x = <2
x = <2 ÖRNEK 18
0 < a < b olmak üzere,

a + 4b
kesrinin deԫeri en küçük hangi tam sayԩ ara-
ÖRNEK 15 b
lԩԫԩnda bulunur?
1 . 1 1 1
c1 – m c 1 – m . c 1 – m ..... c 1 – m Çözüm
3 4 5 20
a + 4b a 4b a
iԭleminin sonucu kaçtԩr? = + = + 4 tür.
b b b b
Çözüm a a
0 < a < b & pozitif basit kesir olup 0 < < 1 dir.
b b
£1 < 1 ¥ u £1< 1¥ u £1< 1 ¥ ... £1 < 1 ¥ = 2 u 3 u 4 ... 19 a a a + 4b
¤ 3 ¦ ¤ 4 ¦ ¤ 5 ¦ ¤ 20 ¦ 3 4 5 20 0 < < 1 & 0 + 4 < + 4 < 1+ 4 & 4 < <5
b b b
2 1 a + 4b
= = olur. elde edilir. O halde, D (4, 5) olmalԩdԩr.
20 10 b
245
Rasyonel Sayԩlar
ONDALIK SAYILAR
Paydasԩ 10 un pozitif tam kuvvetleri olan (veya bu ԭekle getirilebilen) rasyonel sayԩlara ondalԩk sayԩ denir.
Bir ondalԩk sayԩnԩn virgülden önceki kԩsmԩna tam kԩsmԩ, virgülden sonraki kԩsmԩna kesir kԩsmԩ denir.
3 7 2437 13 26
® = 0, 3 ® = 0, 07 ® = 2, 437 ® = = 2, 6
10 10 2 10 3 5 10
sayԩlarԩ birer ondalԩk sayԩdԩr.
ÖRNEK 19
a 0 ve a bir rakam olmak üzere,
(0,73 – 0,5) + 0,8 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
0, 00....0a = a.10 –n
Çözüm \
n tan e
0,73 0,23 a 00....00 = a.10 n dir.

0,5 0,8 \
– + n tan e
0,23 1,03 oldu¤undan
(0,73 – 0,5) + 0,8 = 0,23 + 0,8 = 1,03 bulunur.

ÖRNEK 22
Aԭaԫԩda yapԩlan örnekleri inceleyiniz.
ÖRNEK 20 a) 0,007 = 7.10–3
1, 2 3
+ iԭleminin sonucu kaçtԩr? b) 0,000015 = 15.10–6
0, 12 0, 5
ESEN YAYINLARI
Çözüm c) 130000000 = 13.107

I. Yol:
12 10 2 d) (0,0002)2 = (2.10 – 4 )2 = 22.10– 4.2 = 4.10– 8
1,2 3 3 1 12 100 10
+ = 10 + = u +3 u
0,12 0,5 12 5 10 12 5 9 1
100 10 1 1 1 0,000081 81.10 <6
e) = =9
0,000009 9.10<6
= 1.10 + 3.2 = 16 d›r.
1 1
II. Yol: 2,4.10<6 + 6.10<7 24.10<1.10<6 + 6.10<7

f) =
1, 2 3 1, 2.100 3.10 120 30 60.10<8 6.101.10<8
+ = + = +
0, 12 0, 5 0, 12.100 0, 5.10 12 5
(100) (10) 24.10<7 + 6.10<7
=
= 16 dԩr. 6.10 <7
(24 + 6).10<7 30
= = = 5 tir.
6.10<7 6
ÖRNEK 21
0, 1 0, 01 0, 001 44 . 0, 55 . 0, 6 44 . 55.10 –2 . 6.10 –1

+ + iԭleminin sonucu kaçtԩr? g) =
0, 01 0, 001 0, 0001 0, 44 11 6 44.10 –2 11 6
Çözüm 1
= .5.10–2.10–1
0, 1 0, 01 0, 001 10 10 10 10 –2
+ + = + +
0, 01 0, 001 0, 0001 1 1 1
(100) (1000) (10000) = 5.10–1
= 30 dur. = 0,5 tir.
246
Rasyonel Sayԩlar
DEVԨRLԨ ONDALIK SAYILAR
Bir rasyonel sayԩ, ondalԩk sayԩ biçiminde yazԩldԩԫԩnda, virgülden sonraki rakamlarԩ belirli bir kurala göre tekrar-
lanԩyorsa bu sayԩya devirli (periyodik) ondalԩk sayԩ denir ve bu durum devreden sayԩlarԩn üzerine bir çizgi ( – )
çizilerek gösterilir. Örneԫin;
1 5 37
® = 0, 333..... = 0, 3 ® = 0, 8333..... = 0, 83 ® = 1, 121212..... = 1, 12
3 6 33
devirli ondalԩk sayԩlardԩr. Devirli ondalԩk sayԩlar bir rasyonel sayԩya karԭԩlԩk gelirler. Fakat, içinde tekrar eden
rakam ya da rakam grubu bulunmayan, ancak sonsuza kadar devam eden ondalԩk açԩlԩmlar da yazԩlabilir.
1,35335333533335.... ve 0,413724805928.... gibi
Bu açԩlԩmlar herhangi bir rasyonel sayԩya karԭԩlԩk gelmezler. Bu tür sayԩlara irrasyonel sayԩ denir ve irrasyonel
sayԩlarԩn devirli ondalԩk açԩlԩmlarԩ yoktur.
® v2 = 1,41421356237... ® v3 = 1,73205080756... ® v5 = 2,23606797749...

® / = 3,14159265358... ® e = 2,7182818284... birer irrasyonel sayԩdԩr.
a, b, c, d birer rakam olmak üzere;

a ab ab – a abc – ab abcd – ab
® 0, a = ® 0, ab = ® 0, ab = ® a, bc = ® a, bcd =
9 99 90 90 990
Yukarԩda rasyonel biçimde yazԩlan ondalԩk sayԩlarda aԭaԫԩdaki kural kullanԩlmԩԭtԩr.
Tüm say› – Devretmeyen say›
Virgülden sonraki k›s›mdaki devreden
rakam say›s› kadar 9, devretmeyen
rakam say›s› kadar 0
– –
® ab,c d = ab + 0,c d
– – –
® 9 devredenler önündeki basamaԫԩ 1 artԩrԩr. Örneԫin; 0,9 = 1 ; 1,9 = 2 ; 0,5 9 = 0,6 gibi
ÖRNEK 23
ÖRNEK 24
– – –
0,1 6 + 1,25 – 1, 4 iԭleminin sonucu nedir? – –
x = 0,04 ve y = 0,7 ise
Çözüm
– – – 16 – 1 125 – 12 14 – 1 1 7
0,1 6 + 1,2 5 – 1, 4 = + – + deԫeri kaçtԩr?
90 90 9 x y
Çözüm
15 113 13
= + – – 4 – 7
90 90 9 x = 0,04 = , y = 0,7 = olduԫundan,
(10) 90 9
1 7 1 7
15 + 113 – 130 + = +
= x y 4 7
90 90 9
1
=– tir. 90 9
45 = + 7.
4 7
45
= +9
2
63
= dir.
2
247
Rasyonel Sayԩlar
ÖRNEK 25 ÖRNEK 27
– – – –
a = 0,5 + 0,05 + 0,005 + ..... A = 1,1 + 2,2 + 3,3 + ... + 9,9
b = 0,2 + 0,02 + 0,002 + ..... ise A kaçtԩr?
2 2 Çözüm
ise a – b ifadesi kaça eԭittir?
– – – –
Çözüm A = 1,1 + 2,2 + 3,3 + ... + 9,9
– – – –
0,5 0,2 = 1 + 0,1 + 2 + 0,2 + 3 + 0,3 + ... + 9 + 0,9
0,05 0,02 – – – –
= 1 + 2 + 3 + ... + 9 + 0,1 + 0,2 + 0,3 + ... + 0,9
0,005 0,002
9. 1 2 3 9
...
...
+ + = (1 + 9) + + + + ... +
2 9 9 9 9
0,555... 0,222... 1 + 2 + 3 + ... + 9
= 45 +
9
– 5 45
a = 0,555 ... = 0,5 = = 45 + = 45 + 5 = 50 dir.
9 9
– 2
b = 0,222 ... = 0,2 =
9
RASYONEL SAYILARDA SIRALAMA
25 4 Rasyonel sayԩlar büyüklük-küçüklük bakԩmԩndan kar-
olduԫundan, a 2 – b 2 = –
81 81 ԭԩlaԭtԩrԩlԩrken, verilen sorunun biçimine göre aԭaԫԩda-
21 ki özeliklerden uygun olanԩ seçilir.
=
81
® Paylarԩ eԭit olan pozitif rasyonel sayԩlardan, pay-
7
= dir.
ESEN YAYINLARI
27 dasԩ küçük olan daha büyüktür.

7 7 7
Örneԫin; < < gibi.
5 4 3
ÖRNEK 26 ® Paydalarԩ eԭit olan pozitif rasyonel sayԩlardan,

payԩ büyük olan daha büyüktür.
a ve b sԩfԩrdan farklԩ rakamlar olmak üzere,
8 9 10
a, b + b, a Örneԫin; < < gibi.
ifadesinin eԭiti nedir? 13 13 13
a, a + b, b
Çözüm ® Payԩ ile paydasԩ arasԩndaki fark aynԩ olan pozitif

ab < a ba > gibi.
7 9 11 2 3 4
10a + b < a 10b + a b l > b l > ……
10a + 10b b b b b
9
a a a 2 a 3
> 1 & < b l < b l < ……
10a + 10b b b b b
9 = 1 dir.
=
10a + 10b ® Negatif rasyonel sayԩlarda ise durum pozitif ras-
9
yonel sayԩlardakinin tersidir.
248
Rasyonel Sayԩlar
ÖRNEK 28 ÖRNEK 31
11 9 25 5 7 3
x= , y= , z= ise x , y , z arasԩndaki sԩ- a=– , b=– , c=– sayԩlarԩ arasԩndaki
3 2 6 9 11 7
ralama nasԩldԩr? sԩralama nedir?
Çözüm Çözüm
Verilen sayԩlarԩn paydalarԩnԩ eԭitleyelim. Sayԩlarԩ öncelikle pozitif olarak sԩralayalԩm.

11 22 5 7 3
x= = , , basit kesirlerinin paydalarԩ ile paylarԩ
3 6 9 11 7
(2)
3 5 7
9 27 arasԩndaki fark eԭittir. Dolayԩsԩyla < <
y= = 7 9 11
2 6
(3) dir. Eԭitsizliԫi eksi ile çarparsak,
25
z= 3 5 7
6 – >– >– olur.
7 9 11
22 25 27 Yani, c > a > b dir.
< < & x < z < y dir.
6 6 6
ÖRNEK 32
ÖRNEK 29
13 113 1113
, , sayԩlarԩnԩ küçükten büyüԫe doԫ-
4 3 6 10 100 1000
x= , y= , z= ise x, y, z arasԩndaki sԩrala-
3 2 5 ru sԩralayԩnԩz.
ESEN YAYINLARI
ma nasԩldԩr? Çözüm
Çözüm 13
= 1, 3
Verilen sayԩlarԩn paylarԩnԩ eԭitleyelim. 10
4 12 113
x= = = 1, 13
3 9 100
(3)
3 12 1113
y= = = 1, 113
2 8 1000
(4)
1113 113 13
6 12 1, 113 < 1, 13 < 1, 3 & < < dur.
z= = 1000 100 10
5 10
(2)
12 12 12
< < & z < x < y dir.
10 9 8
ÖRNEK 33
3 4 5
a, b, c D Z+ ve = = ise a , b , c arasԩn-
a.b b.c a.c
ÖRNEK 30
daki sԩralama nasԩldԩr?
a = 0, 418 , b = 0, 418 , c = 0, 418 Çözüm
olduԫuna göre a, b, c arasԩndaki sԩralama nasԩldԩr? 3 4 5

a.b.c / = =
a.b b.c a.c
Çözüm
a = 0, 418 = 0,4188888... 3.c = 4.a = 5.b olur.
b = 0, 418 = 0,4181818... a, b, c D Z+ olduԫundan, bu eԭitlikte kat sayԩsԩ

büyük olan sayԩ daha küçüktür. Yani b < a < c
c = 0, 418 = 0,418418...
dir.
olduԫundan b < c < a dԩr.
249
ALIŞTIRMALAR
1. Aԭaԫԩdakilerden hangileri rasyonel sayԩdԩr? 6. 0, 4 + 0,04 + 0,004 + ... = x
2 0,7 + 0,07 + 0,007 + ... = y ise

a) 0,2 b)
3 y–x
ifadesinin eԭiti nedir?
2
c) / d) v2
3
e) –1 f) 0
1 1
(4 – ) + (2 – )
2. Aԭaԫԩdaki ifadelerde doԫru olanlar için boԭ kutu- 7. 2 2 iԭleminin sonucu nedir?
1 3
(5 + ) – (1 – )
ya “ D ” , yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz. 4 4
Tam sayԩlar kümesi, rasyonel sayԩlar kü-
mesinin bir alt kümesidir.
Rasyonel sayԩlar kümesi, gerçek sayԩlar

kümesinin bir alt kümesidir.
Rasyonel sayԩlar kümesi, doԫal sayԩlar

1 3
kümesinin bir alt kümesidir. 8. a) ile arasԩna 2 rasyonel sayԩ yerleԭtiriniz.
2 4
ESEN YAYINLARI
1 3
b) ile arasԩna 3 rasyonel sayԩ yerleԭtiriniz.
3 5
1 1 1 1 1 1 1 7
3. c – + m–c – – m– iԭleminin sonu- c) ile 1 arasԩna 4 rasyonel sayԩ yerleԭtiriniz.
2 3 4 2 4 3 2 12
cu kaçtԩr?
3 1 4 1 5
4. – c + .3 m – c + m iԭleminin sonucu nedir?
4 3 9 2 4
9. Aԭaԫԩdaki ondalԩk açԩlԩmlarԩ verilen rasyonel sa-
yԩlarԩ bulunuz.
–
a) 2,01 b) 1,5
– ––
c) 0,012 d) 2,321
1, 3 1, 3 –– ––
5. – iԭleminin sonucu nedir?
0, 13 0, 1 e) 4,25 f) 2,003
8 1
1. a, b, e, f 2. D, D, Y 3. 0 4. – 5. –3 6. 7. 1
3 6
250
Rasyonel Sayԩlar
1 15. Aԭaԫԩdaki rasyonel sayԩlarԩ küçükten büyüԫe

10. a + = 3 ise a kaçtԩr?
1 doԫru sԩralayԩnԩz.
a+
1
a+
h
10 100 1000
a) x = , y= , z=
3 33 333
50 61 43
b) x = , y= , z=
53 64 46
21 201 2011
– –– c) x = – , y=– , z=–
11. a = 3,2 , b = 3,21 , c = 3,2 1 ve d = 3, 21 10 100 1000
sayԩlarԩnԩ küçükten büyüԫe doԫru sԩralayԩnԩz.
5.10 –4 + 7.10 –3
16. iԭleminin sonucu kaçtԩr?
15 . 10 –5
ESEN YAYINLARI
12. 1, 70 + 1, 07 + 3, 2 iԭleminin sonucu nedir?
2, 9 + a, 9
3, 8 + 1, 1 17. = 3, 9 ise a kaçtԩr?
13. = 4, 9 ise x kaçtԩr? 1, 9
x + 0, 1
1 1 1 1
18. c 1 + m . c 1 + m . c 1 + m ..... c 1 + m
2 3 4 37
1 3
2– : –1
4 2 çarpԩmԩnԩn sonucu kaçtԩr?
1
2+
2
8 8 1
10. 11. a < b < c < d 12. 6 13. 14. 16. 50 17. 4 18. 19
3 9 3
251
Rasyonel Sayԩlar
– – – –
19. 0, 1 + 0, 2 + 0, 3 + . . . + 0,9 toplamԩnԩn sonucu 24. Aԭaԫԩdaki kesirlere karԭԩlԩk gelen rasyonel sayԩ-
kaçtԩr? larԩ bulunuz.
3
a) 2 +
3
2+
3
2+
h
6
20. 2 + = 4 ise x kaçtԩr?
4 1
1+ b) 2 –
2 1
1+ 2–
x 1
2–
h
2
c) 3 –
2
3–
2
3–
h
21. a ve b rakam olmak üzere,

h
1+
1 16 2
a+ = ise a.b.c kaçtԩr? 1+
1 7 d) 1 + 2
b+
c 2
ESEN YAYINLARI
– – –
1 3 4 13 17 5 25. 1,2 + 2,3 + 3,4 toplamԩ kaçtԩr?
22. A = + + ise + – ifadesinin A
12 7 9 12 7 9
cinsinden deԫeri nedir?
26. x > 0 olmak üzere,

2.10 – 4 + 0, 8.10 – 6 + 40.10 – 6 a=
x
, b=
x+2
, c=
x+7
23.
0, 1.10 – 5 – 2.10 – 7 x+3 x+5 x+3
iԭleminin sonucu kaçtԩr? sayԩlarԩnԩ sԩralayԩnԩz.
19. 5 20. 2 21. 12 22. A + 2 23. 301 24. a) 3 b) 1 c) 1 veya 2 d) 2 25. 7 26. a < b < c
252
YAZILIYA HAZIRLIK
1 – 45 –1
1. 1+
1
iԭleminin sonucu nedir? 4. a,b c = c m ise a + b + c kaçtԩr?
1+ 106
1
1+
3
1 1 1 1
4 4 5. + + + …… + = x ise
c1 – m + c1 + m 2 3 4 50
7 7
7 7
c3 + m – c4 + m 3 4 5
+ + + …… +
51
toplamԩnԩn x cinsinden
4 4 2 3 4 50
deԫerini hesaplayԩnԩz.
ESEN YAYINLARI
5 – — —
3. Bir sayԩnԩn yarԩsԩnԩn sine 6 eklendiԫinde 36 6. 12, 9.( 0,xy + 0,yx ) = 13 ise x + y kaçtԩr?
7
sayԩsԩ elde ediliyor. Buna göre, bu sayԩ kaçtԩr?
253
Rasyonel Sayԩlar
7. a, b, c birer pozitif tam sayԩdԩr. 0, 16 4

: c + 0, 4 m
f 1p 3
9. 2–
49 1 a.b –1 –
= a+ ise kaçtԩr? 2
19 b c
1+
c iԭleminin sonucu kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
– – – – x 6
8. 19, 1 + 19, 2 + 19, 3 + ..... + 19, 9 10. y – = 3 ve 5 + =y
x 6
toplamԩnԩn sonucu kaçtԩr? y– 5+
x 6
y– 5+
h h
ise x kaçtԩr?
11
1. 2. –2 3. 84 4. 10 5. x + 49
7
16 19
6. 9 7. 8. 176 9. 10. 9
11 16
254
TEST – 1
2 1 1 2 4 1
5. 1 . – : + iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1. 3 – 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 2 3 3 6 2
4 3
4
1 1 5
A) 0 B) C) D) E) 1
2 12 24
5 2 5 2
A) 0 B) C) D) – E) –
2 5 2 5
1 2
<]–2g: c – mF : c – m iԭleminin sonucu nedir?
6.
1 3 3 4 3
2. + : iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 4 2
1 16
A) 8 B) –8 C) – D) – E) –12
2 3 1 1 5 3 3
A) B) C) D) E)
3 2 4 2 6
ESEN YAYINLARI
1 <2 1 1
7. – : c 1 – mF + iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 3 2 2
3 3
3. c 3: m . c : 3 m iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 2
1 1 2 2 3
A) B) – C) D) – E)
1 1 1 2 2 3 3 2
A) B) C) D) 1 E) 2
9 3 2
2 1 3 2 5
4. 1–
1 3 2
: + iԭleminin sonucu kaçtԩr? 8. < :c 1 – m – . F : iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 4 3 3 3 4 9 2
1 2 4 1 1 1 2 3
A) 1 B) C) D) E) A) 1 B) C) D) E)
2 3 3 4 2 3 3 2
255
Rasyonel Sayԩlar
2 1 2
9. – iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 1 1 13. 1 + 3
+ iԭleminin sonucu nedir?
2 8 3
1+
1+ 2
14 15 4 3 4 3
A) – B) – C) – D) – E) – 2
15 14 3 4 5
3 5 5 5
A) B) C) 4 D) E)
4 4 3 2
1
2+1
10. 2 : 2 1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 3 ]–1g7 – c 3 –1 – 1 m
14. 2 iԭleminin sonucu nedir?
5 3 1 2 3 ]–1g8 – 5
A) B) C) D) E) 6
3 5 2 5 2
A) –5 B) –3 C) 4 D) 5 E) 7
ESEN YAYINLARI
2 1 –1
– :2 2
11. 3 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 1+
5 : 1– 1
1 2
2 f 1p
3 –1: – 15. iԭleminin sonucu nedir?
3 3 1– 1–
5 2
5 2 5 7 2 14 9 3
A) – B) –1 C) – D) E) 1 A) – B) – C) – D) E) –
4 3 4 3 3 9 14 2
1
3 – 1: c 1 m c
1 1.1 1 1
– m: c + m
2 3 4 3 2 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
12. iԭleminin sonucu kaçtԩr? 16.
1
3 – 2: c 2 m 3 7
2 –
2 4 5
35 35 8 17 15 9 1 1 2
A) B) C) D) E) A) B) C) D) E) 3
33 18 15 16 7 2 3 9 9
1. D 2. E 3. D 4. A 5. A 6. E 7. B 8. C 9. A 10. C 11. B 12. A 13. B 14. A 15. A 16. D
256
TEST – 2
1 2 1 1
1. 2 .4 + 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 5. 3– = 2 ise x kaçtԩr?
3 7 2 1
x+
1
2–
3
1 3 1 1 1
A) 5 B) 7 C) 9 D) 13 E) 15
3 5 4 2 2 5 2 2
A) B) C) – D) 1 E) 0
2 5 5
1 1 2 –1
2. c– 4 . m: c – m iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 3 3 7
6. = 2 ise x kaçtԩr?
1
3+
x–2
3 9 14 7 5+
A) 1 B) C) D) E) 4
2 4 9 4
A) –12 B) –10 C) 1 D) 2 E) 10
ESEN YAYINLARI
1 1 1 1
3. 2004 – 4008 + 2005 1+
2 3 6 2
1+
a–2
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 7. 1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1–
a
4 5 2 1 1
A) B) C) D) E)
3 6 3 2 3 1
A) a – 1 B) C) 1 – a D) 2 E) –1
a –1
3 1 1
8. x+y= , x.y = ve = a ise
5 5 1 1
22 55 55 110 +
4. – + – iԭleminin sonucu kaçtԩr? x y
3 8 16 33 a kaçtԩr?
5 9 3 5 5 1 1 1 1 1
A) B) C) D) E) A) B) C) D) E)
11 16 4 8 6 6 5 4 3 2
257
Rasyonel Sayԩlar
6 1 . 1 . 1 . 1
9. 1+ = 4 ise x kaçtԩr? 13. c 1 + m c1 + m c1 + m c1 + m=2
4 a a+1 a+2 a+3
1+
1
2+ ise a nԩn deԫeri kaçtԩr?
x
1 3 2
A) B) 1 C) D) 2 E)
2 2 3 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1 1
2– 14. 2 – iԭleminin sonucu kaçtԩr?
10. 3 + x = 4 ise x kaçtԩr? 1
1 3 2–
1– 1
2 2–
h
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1 1
A) 1 B) 2 C) D) – E) –1
2 2
ESEN YAYINLARI
11. Tanԩmlԩ deԫerleri için, 2x + 3

15. ifadesi bir pozitif bileԭik kesir ise,
3 3 13
+ iԭleminin sonucu nedir?
2 x en küçük x tam sayԩsԩ nedir?
1+ 1+
x 2
1
A) x B) –x C) 3x D) 3 E) A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
3
5
16. e denk olan bir kesrin payԩndan 1 çԩkarԩlԩr ve
3
1 1 1 1 7
12. c 1 – 1 m . c 2 – 2 m . c 3 – 3 m ...... c 9 – 9 m paydasԩna 3 eklenirse, kesir
6
ya eԭit oluyor.
2 2 2 2
iԭleminin sonucu kaçtԩr? Bu kesrin pay ve paydasԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 28 B) 2–8 C) –29 D) 2–9 E) –2–9 A) 13 B) 16 C) 24 D) 26 E) 32
1. D 2. A 3. A 4. B 5. B 6. B 7. D 8. D 9. A 10. B 11. D 12. E 13. C 14. A 15. C 16. C
258
TEST – 3
0, 3 1 5. a = 1, 3 ve b = 0, 27 ise
1. : iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1, 3 – 0, 3 3 11 . .
a b ifadesinin eԭiti nedir?
4
1 1
A) 0 B) C) D) 1 E) 3 A) 64 B) 13 C) 11 D) 10 E) 1
9 3
6. x = 0,1666.... ve y = 0,1999.... devirli ondalԩk

1 1 1
2. c 1, 8 + 2 . m: iԭleminin sonucu kaçtԩr? sayԩlardԩr.
3 7 0, 27
x+y
Buna göre, kesrinin deԫeri kaçtԩr?
2 3 1 1 3 y–x
A) B) C) D) E)
5 10 2 10 5
1 2 1
A) B) 11 C) D) – E) –11
11 11 11
ESEN YAYINLARI
– –
3. x = 1,3 ve y = 0,3 sayԩlarԩ için
5
x2 + y2 7. 2+ iԭleminin sonucu kaçtԩr?
kesrinin deԫeri kaçtԩr? 3
0, 9 +
x2 – y2 0, 9 –
1
4
3 4 11 7 17
A) B) C) D) E) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5 9 12 12 15
8. x = 0,1555.... ve y = 0,5444.... devirli ondalԩk sa-

x a
yԩlarԩ = biçiminde yazԩldԩԫԩnda a ve b en
y b
3 . 1, 3
4. c 1, 6 9 – m iԭleminin sonucu kaçtԩr?
5 0, 5 küçük iki doԫal sayԩ ise a + b toplamԩ kaçtԩr?
14 47 1 1
A) 2 ¬ B) ¬C) 3 ¬ D) 3 ¬ E) A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
15 15 15 15
259
Rasyonel Sayԩlar
9. a ve b sԩfԩrdan ve birbirinden farklԩ birer rakam 13. Payԩ paydasԩndan 2 fazla olan bir kesrin payԩ 2
olduԫuna göre, katԩna çԩkarԩlԩr ve paydasԩ 1 artԩrԩlԩrsa kesrin de-
0, ab – 0, ba 5
iԭleminin sonucu kaçtԩr? ԫeri oluyor. Ԩlk kesrin payԩ 1 artԩrԩlԩp paydasԩ
0, a – 0, b 2
2 katԩna çԩkarԩlԩrsa yeni sonuç ne olur?
1 4 1 2 1
A) B) C) D) E) 5 2 1 1
3 5 9 3 30 A) B) C) D) E) 1
2 5 3 2
9 8 7 19 19 20
14. + + = x ¬ ise ¬ + +
– 10 11 13 10 11 13
10. 0,1 6 + x toplamԩ bir tam sayԩ olduԫuna göre,
toplamԩnԩn x cinsinden deԫeri nedir?
x sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir?
1 2 2 5 3 A) x + 3 B) 2x C) x
A) B) C) D) E)
5 5 3 6 5
D) x – 1 E) x – 3
ESEN YAYINLARI
5 5 5
15. + + = x olduԫuna göre,
7 8 9
2x + 5y – 3
11. = 0 ise x in deԫeri aԭaԫԩdakilerden 9 11 14
y –1 + – ifadesinin x cinsinden deԫeri aԭa-
7 8 9
hangisi olamaz?
1
– B) –2 C) –1 D) 1 E) 2
2 A) 2x B) x + 2 C) 2 – x
D) x + 3 E) 3 – x
3 6
3 5 8 16. <x< koԭuluna uyan x sayԩsԩ aԭaԫԩdaki-
12. , , sayԩlarԩ ile tam bölünebilen en 7 11
7 11 13
lerden hangisi olabilir?
küçük sayma sayԩsԩ kaçtԩr?
4 5 3 6 5
A) B) C) D) E)
7 7 11 7 11
A) 15 B) 24 C) 40 D) 120 E) 180
1. D 2. E 3. E 4. A 5. E 6. B 7. C 8. D 9. B 10. D 11. C 12. D 13. E 14. A 15. E 16. E
260
TEST – 4
0, 017 0, 6 0, 28 5. 0,012 ondalԩk sayԩsԩnԩn en az kaç tam sayԩ katԩ

1. + + iԭleminin sonucu kaç-
0, 0017 0, 03 0, 070 bir sayma sayԩsԩ olur?
tԩr?
A) 100 B) 125 C) 250
A) 24 B) 28 C) 30 D) 34 E) 42
D) 500 E) 1000
6. 84.(0,00125)4
iԭleminin sonucu nedir?
0, 52 . 10, 8 . 9 A) 10–32 B) 10–6 C) 10–10

0, 4 0, 36 1, 3
D) 10–2 E) 10–8
A) 90 B) 130 C) 180 D) 210 E) 270

ESEN YAYINLARI
0, 01 0, 02 0, 3 .
7. d + + n x = 30 ifadesinde x in
0, 002 0, 004 0, 06
0, 7 9
3. 0, 2 + + iԭleminin sonucu kaçtԩr? deԫeri kaçtԩr?
1 55
0, 3 –
0, 4
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1 1 1
A) B) C) 22 D) 11 E)
11 22 55
4, 8 0, 54 2
3 + 4, 2: 0, 2 8. + + iԭleminin sonucu aԭaԫԩ-
4. iԭleminin sonucu kaçtԩr? 0, 0016 0, 018 0, 2
1 1
–2 dakilerden hangisidir?
0, 3 3
1 4 A) 34 B) 340 C) 3040
A) B) C) 24 D) 20 E) 12
3 3 D) 3030 E) 3400
261
Rasyonel Sayԩlar
(0, 03) 3 . (0, 04) 13. a =

3
, b=
33
, c=
333
9. iԭleminin sonucu kaçtԩr? 10 100 1000
108000
sayԩlarԩ arasԩndaki sԩralama aԭaԫԩdakilerden
A) 105 B) 10–5 C) 10–11
hangisidir?
D) 1011 E) 5.105
A) c < b < a B) c < a < b C) b < c < a
D) a < c < b E) a < b < c
5 7 8 9 17
14. , , , , sayԩlarԩndan hangisi
10. x ve y sԩfԩrdan farklԩ birer rakamdԩr. 6 8 7 11 15
0, x 0, 7 0, 0y 1 sayԩsԩna en yakԩndԩr?
+ – ifadesinin eԭiti nedir?
0, 0x 0, 01 0, 000y
5 7 8 9 17
A) B) C) D) E)
A) 15 B) 10 C) –10 D) –20 E) –25 6 8 7 11 15
ESEN YAYINLARI
21 34 45
11. x ve y sԩfԩrdan farklԩ birer rakamdԩr. 15. a = , b= , c= sayԩlarԩ için aԭaԫԩ-
2 3 4
0, x + 0, 00x + 0, 0y + 0, 000y dakilerden hangisi doԫrudur?
0, 0x + 0, 00y
iԭleminin sonucu aԭaԫԩdakilerden hangisidir? A) c < a < b B) b < c < a C) a < c < b
D) a < b < c E) b < a < c
11 111 1111 101
A) B) C) D) 11 E)
10 10 100 10
16. a, b, c pozitif tam sayԩlar olmak üzere;

a+b b–c
= 2, 2 ve = 0, 5 ise a, b, c sayԩlarԩ
c a
12. (0,008 : 0,2)0,33 . (0,2)0,34 iԭleminin sonucu nedir? için aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi doԫrudur?
A) 0,002 B) 0,02 C) 0,2 A) a < b < c B) a < c < b C) b < a < c
D) 2 E) 20 D) b < c < a E) c < a < b
1.D 2.E 3.B 4.C 5.C 6.E 7.A 8.C 9.C 10.D 11.E 12.C 13.E 14.B 15.C 16.B
262
1. 1991 – ÖSS 5. 1993 – ÖSS

1m c 1 2
c3 – + 1– m 3 – 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1 3 5 3
c4 – m – c – 1m 5
4 4
16 12 7 19
1 1 3 A) – B) – C) – D) 0 E)
A) 2 B) 1 C) D) E) 5 5 5 5
2 4 4
6. 1995 – ÖSS
2. 1991 – ÖSS
33 . 0, 5 . 0, 44
1 . iԭleminin sonucu kaçtԩr?
(0, 04 + 0, 18) iԭleminin sonucu kaçtԩr? 0, 33 5 11
0, 001
A) 0,1 B) 0,4 C) 1 D) 4 E) 10
A) 2200 B) 220 C) 22 D) 2,2 E) 0,22
ESEN YAYINLARI
7. 1995 – ÖSS
3. 1991 – ÖYS
1 1
1 . c3 + m – c – 2m
0, 80 + c 0, 2 + m 0, 5 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 3 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
5 1 1
c4 – m + c + 6m
2 2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1 1
A) 10 B) 2 C) 1 D) E)
2 10
4. 1992 – ÖSS
c2 –
1m c1
+ + 2m 8. 1996 – ÖYS
2 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 0, 004.x + 0, 3 3
5 1 =
c4 + m – c4 + m 0, 007.x + 0, 05 4
ise x kaçtԩr?
4 4
A) 100 B) 120 C) 210
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4 D) 121,8 E) 141,7
4 2
263
Rasyonel Sayԩlar
9. 1997 – ÖSS 13. 2000 – ÖSS

J 3 N
– 4 – (–3) + (–2) K 3 – 1O
iԭleminin sonucu kaçtԩr?
4. (–3) K + 4 O: 1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
KK 1 – 3 3 O 12
O
1 1 1 1 L 4 P
A) – B) – C) 1 D) E)
8 6 4 6
A) 12 B) 13 C) 24 D) 143 E) 144
14. 2001 – ÖSS

10. 1997 – ÖYS
0, 1 0, 01 0, 001
2 1 + – iԭleminin sonucu kaç-
+ 0, 01 0, 001 0, 0001
0, 001 0, 002 5
= k olduԫuna göre, k kaçtԩr? tԩr?
3 3
0, 004
A) 0,1 B) 0,2 C) 10 D) 20 E) 100
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ESEN YAYINLARI
11. 1999 – ÖSS 15. 2002 – ÖSS
1 123, 4 0, 1234
iԭleminin sonucu kaçtԩr? – iԭleminin sonucu kaçtԩr?
0, 1 0, 2 0, 4 12, 34 1, 234
+ –
0, 11 0, 22 0, 44
A) 0 B) 0,2 C) 9,9 D) 10,1 E) 11,1
A) 1 B) 1,1 C) 11 D) 22 E) 33
16. 2002 – ÖSS

12. 2000 – ÖSS
1 1 1 5
<c – m$ F: iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2, 3 2, 3 2 3 4 6
+ iԭleminin sonucu kaçtԩr?
0, 23 0, 1
23 13 1 1 5 1 1
A) 34 B) 33 C) 23 D) E) A) B) C) D) E)
11 11 20 12 12 5 4
264
Rasyonel Sayԩlar
17. 2002 – ÖSS 21. 2003 – ÖSS

1
J –1 2N2 1 11
K c 1 m :c 1 m O 2
<a<b<
4
sԩralamasԩnda birbirini izleyen
K 2 2 O iԭleminin sonucu kaçtԩr?
K 3 O sayԩlar arasԩndaki farklar eԭittir.
K c1m O
L 2 P Buna göre, a + b toplamԩ kaçtԩr?
1 1
A) B) C) 1 D) 4 E) 8
8 4 5 7 11 13
A) B) C) D) E) 1
4 4 4 4
18. 2002 – ÖSS

2 3 22. 2003 – ÖSS
<x< olduԫuna göre, x aԭaԫԩdakilerden
7 7 a < 0 < b olmak üzere,
hangisi olabilir? b–a
k= gerçel sayԩsԩ veriliyor. Buna göre, k
a
1 5 5 1 1
A) B) C) D) E) sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir?
14 14 6 4 2
4 2 2 4
A) – B) – C) –1 D) E)
3 3 3 3
ESEN YAYINLARI
19. 2003 – ÖSS

3, 3 22, 2 0, 05 23. 2004 – ÖSS
+ + – 111
0, 3 0, 2 0, 005
1 1
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 12 c + m
1
A) 1 B) 7 C) 9 D) 11 E) 21 +4
2
20 16 5 6
A) B) C) D) E) 1
9 9 6 5
20. 2003 – ÖSS

(0, 005.10 35) + (0, 8.10 33)
iԭleminin sonucu
10 32 24. 2004 – ÖSS
kaçtԩr? 2 (0, 1 + 0, 01 + 0, 001)
0, 222.10 –3
A) 5 B) 8 C) 13
32 33
D) 4.10 E) 4.10 A) 0,1 B) 1 C) 10 D) 100 E) 1000
265
Rasyonel Sayԩlar
25. 2005 – ÖSS 29. 2007 – ÖSS

1 1
3 + – c3 – m c1 –
1 1
mc 1 – m
3 3 2 4
9 + – c9 – m 1 1
c 1 + mc 1 + m
9 9 2 4
1 1 1 3 2
A) B) C) D) E)
7 5 4 4 3
20 82
A) 3 B) 9 C) 27 D) E)
3 9
30. 2007 – ÖSS

26. 2006 – ÖSS
a = 0, 2 = 0,2222 ... 2 ...
1 1
1– +
2 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr? devirli ondalԩk açԩlԩmԩyla verilen a sayԩsԩ için va
1 1 1 aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
– +
2 3 4
A) 2 B) 1 C) 0 5 3 2
A) B) C)
2 2 2
D) –1 E) –2 5 2
D) E)
ESEN YAYINLARI
3 3
27. 2006 – ÖSS 31. 2007 – ÖSS

1 0, 2
+ (–1) 2 + 5 – 2 2
0, 1 0, 02 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 35 – 21
0, 3
3
3 1 5
A) – B) – C)
A) 0,2 B) 0,3 C) 20 14 14 14
D) 30 E) 200 1 4
D) E)
7 7
32. 2007 – ÖSS
28. 2007 – ÖSS 1

kesrinin ondalԩk gösterimi aԭaԫԩdakilerden
20
1 1 1
1– + – iԭleminin sonucu kaçtԩr? hangisidir?
2 4 8
A) 0,01 B) 0,02 C) 0,05
5 3 1 3 1
A) B) C) D) E) D) 0,2 E) 1,2
8 8 8 4 4
266
Rasyonel Sayԩlar
33. 2008 – ÖSS 37. 2009 – ÖSS

1
(2 – 3) c + 2 m 0, 1 0, 02
3 –
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 0, 01 0, 2
4
–1
3 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) –7 B) –4 C) 1 D) 4 E) 7 A) 8 B) 8,9 C) 9 D) 9,9 E) 10,1
38. 2009 – ÖSS

1 2
34. 2008 – ÖSS c1 + m
2
4, 9 0, 1 1 3
+ iԭleminin sonucu kaçtԩr? c m
0, 49 0, 01 2
ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭittir?

A) 11 B) 20 C) 50 D) 59 E) 110
A) 4 B) 6 C) 9 D) 12 E) 18
ESEN YAYINLARI
35. 2008 – ÖSS

39. 2009 – ÖSS
a b
sayԩsԩ sayԩsԩnԩn kaç katԩdԩr?
10 100 I. xv2 + 1 bir rasyonel sayԩysa x de rasyonel-
dir.
a 10a 10b
A) B) C) x
10b b a II. bir rasyonel sayԩysa x de rasyoneldir.
x+1
ab 10
D) E) III. Hem x2 hem de x3 bir rasyonel sayԩysa x de
10 ab
rasyoneldir.
Yukarԩda verilen gerçel sayԩlarla ilgili üç önerme-
den hangileri doԫrudur?
D) I ve II E) II ve III
36. 2009 – ÖSS
1 1
c – 1 mc 2 – m
5 5
1
+1
5
40. 2010 – YGS
0, 2 – 0, 025
6 5 0, 5
A) – B) – C) –1
6 5 3 4 7 8 12
D) E) A) B) C) D) E)
5 6 5 5 20 25 25
267
Rasyonel Sayԩlar
41. 2010 – YGS 44. 2011 – YGS

3 Rasyonel sayԩlar kümesinde bildiԫimiz toplama
5c2 – m
5 ve çarpma iԭlemleri tanԩmlanԩyor. Buna göre,
5
2c3 – m aԭaԫԩdakilerden hangisinin hem toplama hem de
2
çarpma iԭlemine göre tersi bir tam sayԩdԩr?
2 1
A) B) –1 C) – D) 0 E) 2
5 7 3 2
A) B) C) 3 D) 5 E) 7
2 2
45. 2012 – YGS

42. 2010 – YGS 10, 25 3, 1
–1 –2 –3
–
10 + 10 + 10 0, 5 0, 2
iԭleminin sonucu kaçtԩr? iԭleminin sonucu kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 5 B) 5,5 C) 6 D) 6,5 E) 7
A) 0,011 B) 0,101 C) 0,111

D) 0,123 E) 0,321
46. 2012 – LYS

3
43. 2011 – YGS 16
3 3 3
5 – 5(1 – 2.10–2) 24 + 16 + 8
1 3 1 4 2
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,5 D) 1 E) 2 A) B) C) D) E)
3 4 5 7 9
1. E 2. B 3. A 4. E 5. A 6. B 7. D 8. C 9. D 10. B 11. B 12. B 13. D 14. C 15. C

16. A 17. E 18. B 19. E 20. C 21. D 22. A 23. A 24. E 25. A 26. A 27. E 28. A 29. B 30. E
31. D 32. C 33. A 34. B 35. B 36. A 37. D 38. E 39. E 40. C 41. E 42. C 43. A 44. B 45. A
46. E
268
SAYILAR
BԨRԨNCԨ DERECEDEN DENKLEM

ve EԬԨTSԨZLԨKLER
1. Kazanԩm : Rasyonel olmayan sayԩlarԩn (irrasyonel sayԩlarԩn) varlԩԫԩnԩ belirtir ve sayԩlarԩ ifade eder.
2. Kazanԩm : Gerçek sayԩlar kümesinde toplama ve çarpma iԭlemlerinin özelliklerini belirtir.
3. Kazanԩm : Gerçek sayԩlar kümesinde eԭitsizliԫin özelliklerini belirtir.
4. Kazanԩm : Gerçek sayԩlar kümesinde aralԩk kavramԩnԩ örneklerle açԩklar ve açԩk, kapalԩ ve yarԩ açԩk
aralԩklarԩ ifade eder.
5. Kazanԩm : Farklԩ sayԩ kümelerinde birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemlerin ve eԭitsizliklerin
çözüm kümelerini bulur.
BԨRԨNCԨ DERECEDEN BԨR BԨLԨNMEYENLԨ
DENKLEM ve EԬԨTSԨZLԨKLER
BԨRԨNCԨ DERECEDEN BԨR BԨLԨNMEYENLԨ DENKLEMLER
a, b D R ve a 0 olmak üzere, ax + b = 0 biçiminde ifade edilen denklemlere birinci dereceden bir bilinme-
yenli denklem, bu denklemi saԫlayan x deԫerine de denklemin kökü denir.
ax + b = 0 denkleminde;
b b
® a 0 iken ax + b = 0 x = – olduԫundan çözüm kümesi; Ç = ' – 1 dԩr.
a a
® a = 0 ve b = 0 iken çözüm kümesi; Ç = R dir. ( R = (– ', ') )
® a = 0 ve b 0 iken çözüm kümesi; Ç = Ø dir.
ÖRNEK 1 ÖRNEK 4
2x – 5 = 7 denkleminin çözüm kümesi nedir? (a + 1)x – x + a – 4 = 0 denkleminin çözüm kümesi

Çözüm
{2} ise a reel sayԩsԩ kaçtԩr?
2x – 5 = 7 2x = 7 + 5 2x = 12
Çözüm
12
x= =6
2 Ç = { 2 } ise x = 2 deԫeri denklemin kökü olup,
olduԫundan çözüm kümesi; Ç = { 6 } dԩr. denklemi saԫlar. O halde, x yerine 2 yazalԩm.
(a + 1)2 – 2 + a – 4 = 0 2a + 2 – 2 + a – 4 = 0
ÖRNEK 2 3a – 4 = 0
3a = 4
2(x – 1) – (x + 1) = 5 denkleminin çözüm kümesi
nedir? 4
a= tür.
3
Çözüm
ESEN YAYINLARI
2(x – 1) – (x + 1) = 5 2x – 2 – x – 1 = 5
x–3=5
x=8
ÖRNEK 5
O halde, çözüm kümesi; Ç = { 8 } dir.
5x – (3x + 1) = 2x + 4 denkleminin çözüm kümesi
ÖRNEK 3 nedir?
x – 2 2x – 1 Çözüm
– = 2 ise x kaçtԩr?
2 3
5x – (3x + 1) = 2x + 4 5x – 3x – 1 = 2x + 4
Çözüm
2x – 1 = 2x + 4
x – 2 2x – 1 3 (x – 2) – 2 (2x – 1)
– =2& =2
2 3 6 2x – 2x = 4 + 1
(3) (2)
3x – 6 – 4x + 2 0=5
& =2
6
0 = 5 gibi yanlԩԭ bir önerme ile karԭԩlaԭtԩk.
–x – 4
& =2
6 Dolayԩsԩ ile Ç = Ø dir.
& 12 = –x – 4 & x = –16 d×r.
270
Birinci Dereceden Denklem ve Eԭitsizlikler
ÖRNEK 6 ÖRNEK 9
2(x + 1) – x + 1 = x + 3 denkleminin çözüm kümesi x+2 2

– = 1 denkleminin çözüm kümesi nedir?
nedir? x x
Çözüm Çözüm
x+2 2 x+2–2 x
2(x + 1) – x + 1 = x + 3 2x + 2 – x + 1 = x + 3 – =1& =1& =1&1=1
x x x x
x+3=x+3
1 = 1 doԫru önerme olduԫundan verilen denkle-
x–x=3–3 min çözüm kümesi tanԩmlԩ olduԫu tüm deԫerler-
0=0 dir. Yani, Ç = R – {0 } dԩr.
0 = 0 gibi doԫru bir önerme ile karԭԩlaԭtԩk. Bu du-

rumda, çözüm kümesi, verilen denklemin tanԩmlԩ P(x).Q(x) = 0 P(x) = 0 Q(x) = 0 dԩr.
olduԫu tüm deԫerlerdir. O halde, Ç = R dir.
P (x)
= 0 & P(x) = 0 Q(x) 0 dԩr.
Q (x)
ÖRNEK 7 ÖRNEK 10
(m + 1)x + n – 2 = 0 denkleminin çözüm kümesi, x.(x – 2) = x denkleminin çözüm kümesi nedir?

Ç = R ise (m, n) nedir? Çözüm
Çözüm x.(x – 2) = x x2 – 2x = x
ESEN YAYINLARI
ax + b = 0 de Ç = R a = 0 ve b = 0 dԩr. x2 – 2x – x = 0
x2 – 3x = 0
O halde, (m + 1)x + n – 2 = 0
x(x – 3) = 0
m + 1 = 0 m = –1 x=0 x–3=0
n – 2 = 0 n = 2 olduԫundan, x=0 x=3
(m, n) = (–1, 2) dir. O halde, Ç = { 0, 3 } olur.
ÖRNEK 11
2 1 2
ÖRNEK 8 – + = 0 denkleminin çözüm küme-
x2 – 1 x – 1 x + 1
a.(x – 2) = 3x – a + 1 denkleminde hangi a deԫeri si nedir?
için x bulunamaz?
Çözüm
Çözüm 2 – (x + 1) + 2 (x – 1)
2 1 2
– + =0& =0
a.(x – 2) = 3x – a + 1 a.x – 2a = 3x – a + 1 x2 – 1 x – 1 x + 1 x2 – 1
(x + 1) (x – 1)
a.x – 3x = 2a – a + 1 2 – x – 1 + 2x – 2
& =0
x(a – 3) = a + 1 x2 – 1
x –1
a+1 & =0
x= x2 – 1
a–3
x – 1 = 0 x2 – 1 0
Paydayԩ sԩfԩr yapan, a – 3 = 0 a = 3 deԫeri için
x = 1 x ±1
x bulunamaz.
Ç = Ø dir.
271
BԨRԨNCԨ DERECEDEN ԨKԨ BԨLԨNMEYENLԨ DENKLEMLER
a, b, c D R ve a 0, b 0 olmak üzere, ax + by + c = 0 biçiminde ifade edilen denklemlere birinci dereceden

iki bilinmeyenli denklemler denir. Denklemi saԫlayan (x, y) ikililerinin kümesine denklemin çözüm kümesi denir.
ax + by + c = 0
4 denklem sisteminin çözümü demek, geometrik olarak bu doԫrularԩn birbirine göre durumunu
dx + ey + f = 0
incelemek demektir.
a b c
® = = ise doԫrular çakԩԭԩktԩr. Sistemin çözüm kümesi sonsuz elemanlԩdԩr.
d e f
a b c
® = ise doԫrular paraleldir. Sistemin çözüm kümesi boԭ kümedir.
d e f
a b
® ise doԫrular kesiԭir. Sistemin çözüm kümesi bir elemanlԩdԩr.
d e
x, y D R için ax + by = 0 eԭitliԫi saԫlanԩyorsa, a = 0 ve b = 0 olmalԩdԩr.
ÖRNEK 12 ÖRNEK 14
(a – 1) x + 3y = 2 2x – y = 2
4 denklem sisteminin çözüm kümesi 4 denklem sisteminin çözüm kümesi
2x + (b + 1) y = 1 x + 2y = 1
sonsuz elemanlԩ ise a + b kaçtԩr? nedir?

Çözüm Çözüm: I. Yol: (Yok Etme Yöntemi)
a –1 3 2 a –1 2 3 2 2 / 2x – y = 2
= = & = ve =
2 b+1 1 2 1 b+1 1 x + 2y = 1
+
a–1=4a=5 4x – 2y + x + 2y = 4 + 1 5x = 5
1 x = 1 olur.
2b + 2 = 3 b =
2
ESEN YAYINLARI
x + 2y = 1 1 + 2y = 1 2y = 0 y = 0 olur.
1 11 O halde, Ç = {(1, 0) } dԩr.
O halde, a + b = 5 + = dir.
2 2
II. Yol: (Yerine Koyma Yöntemi)
ÖRNEK 13 Denklemlerden birinden, bilinmeyenlerin birini
3x – 2y = 5 çekip, diԫer denklemde yerine yazarak denklem

4 denklem sisteminin çözüm kümesi sistemini çözebiliriz.
kx + 4y = 2
2x – y = 2 2x – 2 = y olur. Bu deԫeri diԫer
k nԩn hangi deԫeri için boԭ kümedir?
denklemde yerine yazalԩm.
Çözüm
3 –2 5 x + 2y = 1 x + 2.(2x – 2) = 1
=
k 4 2
x + 4x – 4 = 1
3 –2
= & –2k = 12 x = 1 olur.
k 4
2x – 2 = y 2.1 – 2 = y y = 0 olur.
k = – 6 dԩr. O halde, Ç = {(1, 0) } dԩr.
272
ÖRNEK 15 a.b=6
_ b.c=3
x – y+1 = 0 bb
x
a.c=2
x+y+5 = 0 ` sisteminin çözüm kümesi bir elemanlԩ
b
ax + y – 3 = 0 a2.b2.c2 = 36 (a.b.c)2 = 62
a
ise a kaçtԩr? a.b.c = 6 dԩr.
Çözüm
x –y+1=0
x+y+5=0
+
2x + 6 = 0 ÖRNEK 18
x = –3 , –3 – y + 1 = 0 y = –2 _
1 1
+ =3b
O halde, sistemin çözüm kümesi {(–3, –2)} olup, a b b
bb
(–3, –2) kökü diԫer denklemi de saԫlamalԩdԩr. 1 1
+ = 5 ` denklem sistemini saԫlayan a kaçtԩr?
a c b
ax + y – 3 = 0 a.(–3) + (–2) – 3 = 0 b
1 1
+ = 7 bb
–3a – 5 = 0 b c a
5
a= – tür. Çözüm
3
1 1
+ =3
a b
ÖRNEK 16 1 1
+ =5
a c
ESEN YAYINLARI
2 1 _ +
+ =2 b ±±±±±±±
x y b
` ise x kaçtԩr? 2 1 1 2
+ + = 8 & +7 = 8
1 2
– = 3 bb a \
b c a
x y a 7
Çözüm 2
& =1
a
2 1
2/ + =2 & a = 2 dir.
x y
1 2
< =3
+ x y
±±±±±±±±
4 2 1 2 5
+ + – = 4+3 & = 7
x y x y x ÖRNEK 19
& 7x = 5 2x + 6y –¬3z = 12
5 4 ise x + y + z kaçtԩr?
&x= dir. –x + 3y – 6z = 6
7
Çözüm
x, y ve z nin kat sayԩlarԩnԩ eԭitleyebilmek için
uygun sayԩlarla çarpԩp taraf tarafa toplamayԩ de-
ÖRNEK 17
neyeceԫiz.
a.b = 6 _ 2x + 6y – 3z = 12
b
b.c = 3 ` ise a.b.c nin pozitif deԫeri kaçtԩr?
b + –1 / –x + 3y – 6z = 6
a.c = 2 a
±±±±±±±±±±±±±
3x + 3y + 3z = 12 – 6
Çözüm
3(x + y + z) = 6
Üç denklem taraf tarafa çarpԩlԩrsa;
x + y + z = 2 bulunur.
273
ÖRNEK 20 ÖRNEK 23
+ a b c
x, y D R için a(x + y) + b(x – y) + 4y = 0
Yandaki toplama tablosunda a 10
eԭitliԫi saԫlanԩyorsa a kaçtԩr?
verilenlere göre a kaçtԩr? b
Çözüm
c 4 6
Önce verilen denklemi düzenleyelim.
Çözüm
a(x + y) + b(x – y) + 4y = 0
Tabloya göre,
a + b = 10 , a + c = 4 , b + c = 6 dԩr. ax + ay + bx – by + 4y = 0
x(a + b) + y(a – b + 4) = 0 olur.
a + b = 10
x, y D R için bu eԭitlik doԫru ise,
+ a+c=4
±±±±±±±±± a + b = 0 ve a – b + 4 = 0 olmalԩdԩr.
2a + b + c = 14 2a + 6 = 14

a+b=0
6 2a = 8
a = 4 tür. + a–b+4=0
±±±±±±±±
2a + 4 = 0 a = –2 dir.
ÖRNEK 21
a , b D R ve (a + 2)2 + (a – b + 4)2 = 0 ise

a.b kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
Çözüm ÖRNEK 24
x, y D R , x2 + y2 = 0 x = 0 ve y = 0 dԩr. a ve b tam sayԩlar olmak üzere,

1 1
(a + 2)2 + (a – b + 4)2 = 0 ise + =1
a+b–4 a–b+4
a + 2 = 0 ve a – b + 4 = 0 olmalԩdԩr. ise a.b çarpԩmԩ kaçtԩr?
a + 2 = 0 a = –2 Çözüm
a – b + 4 = 0 –2 – b + 4 = 0 2 = b a, b D Z ise a + b – 4 ve a – b + 4 ifadeleri de
O halde, a.b = (–2).2 = – 4 tür. birer tam sayԩdԩr.
1 1
Bu durumda, + = 1 olabilir.
2 2
O halde, a + b – 4 = 2 ve a – b + 4 = 2 dir.
ÖRNEK 22
Her x ve y reel sayԩlarԩ için, a+b–4=2

(a – 1).x + (a + b + 3).y = 0 eԭitliԫi saԫlandԩԫԩna göre, + a–b+4=2
±±±±±±±±±
b kaçtԩr? 2a = 4
Çözüm a=2
Verilen eԭitlik, x , y D R için saԫlanԩyorsa, x ve
a=2
y nin kat sayԩlarԩ sԩfԩr olmalԩdԩr. Buna göre, a + b – 4 = 2 ±±±A 2 + b – 4 = 2
a – 1 = 0 ve a + b + 3 = 0 dԩr. b=4
a – 1 = 0 a = 1 dir. O halde, a.b = 2.4

a = 1 ve a + b + 3 = 0 1 + b + 3 = 0 = 8 bulunur.
b = – 4 tür.
274
ETKԨNLԨK
( x + 2 ) br
( 2x + 1 ) br
2
Yukarԩdaki dikdörtgen ԭeklindeki bahçenin kԩsa kenarԩnԩn uzunluԫunun uzun kenarԩnԩn uzunluԫuna oranԩ
3
tür (x D Z). Buna göre,
a. Bahçenin alanԩ kaç br2 dir?
b. Bahçeye farklԩ ürünler ekmek için en büyük alanlԩ karesel bölgelere ayԩrmak isteyen çiftçi bahçeyi en az
sayԩda kaç karesel bölgeye ayԩrabilir?
Çözüm
x+2 2
a. = 4x + 2 = 3x + 6 b. Bahçenin kenar uzunluklarԩ 6 br ve 9 br olduԫundan
2x + 1 3
x=4 OBEB (6, 9) = 3
6.9
Alan = (x + 2).(2x + 1) Karesel bölge sayԩsԩ =
3.3
= (4 + 2).(2.4 + 1) = 6 bulunur.
= 6.9
= 54 br2 dir.
ÖRNEK 25 ÖRNEK 26
1 2 1 1
+ =4 a+ =3, b+ =2
x y+3 b a
3 y +1 a
+ =7 olduԫuna göre, kaçtԩr?
x y+3 b
denklem sistemini saԫlayan x deԫeri kaçtԩr? Çözüm
Çözüm 1 ab + 1
a+ =3 =3
1 2 b b
+ =4
x y+3
ab + 1 = 3b ..... I
3 y +1
+ =7
+ x y+3 b+
1
=2
ab + 1
=2
–––––––––––––– a a
1+ 3 2 + y + 1 4 y+3
+ = 11 + = 11 ab + 1 = 2a ..... II
x y+3 x y+3
4 I ve II nin eԭitliԫinden
+ 1 = 11
x
a 3
4 3b = 2a = bulunur.
= 10 b 2
x
2
x= bulunur.
5
275
ALIŞTIRMALAR – 1
1. Aԭaԫԩda verilen denklemlerdeki bilinmeyenleri 3. Aԭaԫԩdaki verilen ifadelerde noktalԩ yerleri uygun
bulunuz. ԭekilde doldurunuz.
a) 2a – 3 = a + 1
a) ax + b = cx + d denkleminde a = c ve
b = d ise denklemin çözüm kümesi .................
b) 2y – 3 + y = 5y – 1 + 4 dir.
x x 1 b) ax + b = cx + d denkleminde a = c ve
c) = +
2 3 6 b d ise denklemin çözüm kümesi .................
dir.
x x 1
d) +2 = –
3 5 2
4. Aԭaԫԩdaki denklem sistemlerinin çözüm kümele-
y – 2 1– y rini bulunuz.
e) =
3 5 a) 2x – 3y = 5 b) x + y = 1
2x – 5y = 7 2x – 3y = 12
5 3
f) 2a – = 2
4 5 y 1 4 5
c) x + = d) + = –4
2 2 x y
g) 1 – 2(2 – b) = 3b – (2 – 4b) x y 3 10 6
– = – = 13
2 6 2 y x
ESEN YAYINLARI
0, 1 + 0, 3
h) = 0, 02 3x – 2 x – a
x 5. – = 1 denkleminin kökü 9 ise a
5 2
reel sayԩsԩ kaçtԩr?
2. Aԭaԫԩda verilen denklemlerin reel sayԩlar küme-
sinde çözüm kümelerini bulunuz.
a) x + 5 = 7 + x – 5
6. (a – 1)x3 + (b + 2)x2 + (a – b) x + 3 = 0
b) x + 3 = 3x + 4 – 2x ifadesi birinci dereceden bir bilinmeyenli bir denk-
lem ise x nedir?
1 1
c) +x=5+
x–5 x–5
7. (a – 3)x + 3b – 4 = (b – 1) x + a + 3
5
d) 3x – 1 = (2x + 3) eԭitliԫi x D R için saԫlanԩyor ise a + b kaçtԩr?
2
1 1 1
e) = +
x2 – x x x – 1
3x – 2y + 3
8. = 0 ise x kaç olamaz?
2 1 y–2
f) + =0
x –1 x
2 5 1
3. a) R b) Ø 4. a) (1, –1) b) (3, –2) c) (2, –3) d) c – , m 5. 1 6. –1 7. –11 8.
3 2 3
276
REEL SAYILARDA EԬԨTSԨZLԨK
Reel sayԩ doԫrusu üzerinde herhangi bir sayԩ, solunda bulunan sayԩdan büyük, saԫԩnda bulunan sayԩdan küçüktür.
d b a c
–3 –2 –1 0 1 2 3
Buna göre; a, b den büyüktür ve a > b ile gösterilir. d, c den küçüktür ve d < c ile gösterilir.
Ԭekle göre, d y dir.
Özelikler REEL SAYI DOԪRUSUNDA ARALIKLAR
a, b, c, d D R için a ve b reel sayԩlar ve a 0 ise)

Açԩk Aralԩk
a b
a 0 ise) R
c c a b
a b.c , ( c < 0 ise)

(a, b) = { x : a < x , ( c < 0 ise)
c c
Yarԩ Açԩk Aralԩk
® R
a b
4. a.b < 0 a ile b ters iԭaretlidir.
[a, b) = { x : a x 0 a ile b aynԩ iԭaretlidir.
® R
1 1 a b
5. a.b > 0 ve a dir.
a b
(a, b] = { x : a < x b , x D R }
6. 0 < a a , x D R }
an > bn (n çift sayma sayԩsԩ ise)

® R
a
(–', a] = { x : x a , x D R }
8. a2 < a 0 < a < 1
® (– ', ') = R
9. Aynԩ yönlü eԭitsizlikler taraf tarafa toplanabilir.
277
ÖRNEK 27 ÖRNEK 30
3x – 5 < 2x + 1 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç farklԩ doԫal x, y D Z , –2 < x < 4 ve 0 < y < 5 ise 3x – 2y nin
sayԩ vardԩr? alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri nedir?
Çözüm Çözüm
3x – 5 < 2x + 1 3x – 5 + 5 < 2x + 1 + 5 3x – 2y nin en büyük olmasԩ için, x en büyük, y
3x < 2x + 6 en küçük deԫerini almalԩdԩr. O halde, x = 3 ve
3x – 2x < 2x + 6 – 2x y = 1 seçilir. Bu durumda, 3x – 2y nin alabileceԫi
x<6 en büyük tam sayԩ deԫeri 3.3 – 2.1 = 9 – 2 = 7
olduԫundan x in alabileceԫi doԫal sayԩlar dir.
0, 1, 2, 3, 4, 5 olup 6 tanedir.
ÖRNEK 31
ÖRNEK 28 x, y D R , –1 < x < 3 ve 2 < y < 5 ise 2x – 3y nin

alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
1 – 2x
–1 < 3 ise x in alabileceԫi kaç farklԩ tam Çözüm
4
sayԩ deԫeri vardԩr? x, y D R olduԫundan, bir önceki sorudaki gibi x
Çözüm ve y yerine deԫerler seçemeyiz.
1 – 2x
4/ –1 < 3 –4 < 1 – 2x 12
4 –1 < x < 3 –1.2 < 2.x < 2.3
–4 – 1 < 1 – 2x –1 12 – 1 –2 < 2x < 6 ...I
ESEN YAYINLARI
–5 < –2x 11 2 < y < 5 –3.2 > –3.y > –3.5

–5 –2x 11 –6 > –3y > –15
>
–2 –2 –2
–15 < – 3y < –6 ...II
5 11 I ve II yi taraf tarafa toplarsak,
>x–
2 2
olduԫundan x in alabileceԫi tam sayԩlar –2 < 2x < 6
–5, –4, –3, –2, –1, 0, 1, 2 olup 8 tanedir. + –15 < –3y < –6
±±±±±±±±±
–17 < 2x – 3y < 0 olur. O halde, 2x – 3y nin
alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri –1 dir.
ÖRNEK 29
ÖRNEK 32
x, y D R , –1 < x < 4 ve 2x + y – 1 = 0 ise y nin
x3 < 0 ve x(y + 3) < x(y2 + 3) ise y hangi aralԩkta
deԫerler aldԩԫԩ aralԩk nedir?
deԫer alԩr?
Çözüm
Çözüm
Eԭitlikten x i çekip eԭitsizlikte yerine yazalԩm.
x3 < 0 x < 0 dԩr.
1– y
2x + y – 1 = 0 x = , –1 < x < 4 x(y + 3) < x(y2 + 3) eԭitsizliԫinin her iki tarafԩnԩ
2
x ile bölersek (x < 0 olduԫundan) eԭitsizlik yön
1– y
–1 < <4 \2 deԫiԭtirir.
2
–2 < 1 – y < 8 x(y + 3) < x(y2 + 3) y + 3 > y2 + 3
–2 – 1 < 1 – y – 1 < 8 – 1 y > y2
–3 < –y < 7 \ –1 y2 < y
3 > y > –7 bulunur. 0 < y < 1 dir.
278
ÖRNEK 33 ÖRNEK 36
a2.b < 0 , b.c > 0 ve a.c < 0 ise a , b ve c nin a, b D R olmak üzere,
iԭaretleri sԩrasԩyla nedir? 1 2 1 1 3 1
< < ve < < ise a – b hangi aralԩkta
6 a 3 5 b 3
Çözüm
deԫer alԩr?
a2 0 olduԫundan , a2.b < 0 b < 0 dԩr.
Çözüm
b < 0 olduԫundan , b.c > 0 c < 0 dԩr.
1 2 1 6 a 3
< < & > > \2
c < 0 olduԫundan , a.c < 0 a > 0 dԩr. 6 a 3 1 2 1
O halde a, b, c nin iԭaretleri sԩrasԩyla +, –, – dir. a

6.2 > .2 > 3.2
2
12 > a > 6
ÖRNEK 34 6 < a < 12 ...I
Aԭaԫԩda verilen aralԩklara göre, x2 nin deԫerler aldԩԫԩ

1 3 1 5 b 3
aralԩklarԩ bulunuz. < < & > > \3
5 b 3 1 3 1
a) 3 < x < 5
b
5.3 > .3 > 3.3
b) – 4 < x < –2 3
c) –2 < x < 6 15 > b > 9
Çözüm –15 < –b < –9 ...II
ESEN YAYINLARI
a) 3 < x < 5 9 < x2 < 25 tir.

I ve II yi taraf tarafa toplarsak,
2
b) – 4 < x < –2 16 > x > 4 6 < a < 12
4 < x2 < 16 dԩr.
+ –15 < –b < –9
±±±±±±±±±
c) –2 < x < 0 4 > x2 > 0 ...I –9 < a – b < 3 a – b D (–9, 3) tür.
x = 0 x2 = 0 ...II
2
0 < x < 6 0 < x < 36 ...III
I, II ve III ün birleԭimini alԩrsak,

ÖRNEK 37
–2 < x < 6 0 x2 < 36 bulunur.
x, y, z D R, x + y < 6 , x + z > 3 , y + z < 7 ise y nin
alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
ÖRNEK 35 Çözüm
x + 3 < 7 < 3x – 2 eԭitsizlik sisteminin en geniԭ çözüm x + z > 3 –x – z < –3 tür.

aralԩԫԩ nedir?
x+y<6
Çözüm –x – z < –3
x + 3 < 7 < 3x – 2 x + 3 < 7 ve 7 < 3x – 2 y+z<7
+
±±±±±±±±±
x < 7 – 3 ve 7 + 2 < 3x
2y < 10 y < 5 ise y nin alabileceԫi en
x<4 ve 3 < x
büyük tam sayԩ deԫeri 4 tür.
x D (3, 4) tür.
279
ÖRNEK 38 ÖRNEK 39
a ve b birer reel sayԩdԩr. 2

–4 < < –1 olduԫuna göre, x hangi aralԩkta
x +1
–2 < a < 1 , –1 < 2a + b < 6
deԫer alԩr?
olduԫuna göre, b hangi aralԩkta deԫer alԩr?
Çözüm
Çözüm 2 1 x +1
–4 < < –1 – > > –1
Ԩlk denklemi –2 ile çarpԩp ikinci denklemle topla- x +1 4 2
yarak a yԩ yok edebiliriz. Dolayԩsԩ ile b nin bulun- 1 x +1
– .4 > .4 > –1.4
duԫu aralԩk elde edilmiԭ olur. 4 2
–2 / –2 < a < 1 (–2).(–2) > –2.a > –2.1 –1 > 2x + 2 > –4
4 > –2a > –2 –1 – 2 > 2x + 2 – 2 > –4 – 2
–2 < –2a < 4 olur. –3 > 2x > –6

–2 < –2a < 4 3
– > x > –3
2
+ –1 < 2a + b < 6
±±±±±±±±± 3
–3 < x < – bulunur.
–3 < b < 10 olur. 2
Yani, b D (–3, 10) bulunur.
ETKԨNLԨK
Yanda ԭeklini gördüԫünüz oyun, O noktasԩndan topun,

I
I, II, III veya IV nolu yollardan birine fԩrlatԩlmasԩyla oy- a1
nanmaktadԩr. Aԭaԫԩda toplarԩn hareketine dair açԩklama
verilmiԭtir. 9m
a4 a2
I. Fԩrlatԩlan bir top önünde engel yoksa 12 m ilerler ve
durur. 2m
II. Bir top baԭka bir topa çarptԩԫԩnda çarpan top durur. IV II
6m 7m 3m 4m
Diԫer top, eԫer çarpan top 5 m ve 5 m den az bir
6m
mesafe aldԩysa 10 m ilerler ve durur. Çarpan top O
5 m den fazla bir mesafe aldԩysa 8 m ilerler ve durur.
2m
Buna göre O noktasԩndaki top I, II, III ve IV numaralԩ
a3
yollara doԫru fԩrlatԩldԩԫԩnda a1, a2, a3 ve a4 numaralԩ
III
toplarԩn O noktasԩna uzaklԩklarԩna göre sԩralanԩԭԩ aԭa-
A) a4 > a1 > a3 > a2 B) a4 > a2 > a1 > a3 C) a1 > a2 > a3 > a4 D) a1 > a4 > a3 > a2 E) a2 > a1 > a4 > a3
Çözüm
a1 A 2 + 9 + 8 = 19 m
a2 A 3 + 4 + 10 = 17 m
a3 A 6 + 2 + 10 = 18 m
a4 A 7 + 6 + 8 = 21 m olduԫundan, a4 > a1 > a3 > a2 bulunur.
280
ALIŞTIRMALAR – 2
1. Aԭaԫԩdaki ifadelerden doԫru olanlar için boԭ ku- 4. Aԭaԫԩdaki eԭitsizliklerin reel sayԩlar kümesinde
tulara “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz. çözüm kümelerini bulunuz.
a 0
n D N+ ve a > b > 0 ise a2n > b2n 5
n D N+ ve a 
a b
1 1 x–4
a ve b ters iԭaretli ve a d) > –3
a b –6
e) x – 3 2x + 1 < 7 – x
2. x < 0 ve y < z olmak üzere, aԭaԫԩdaki ifade-

1
lerden doԫru olanlar için boԭ kutulara “ D ” yanlԩԭ f) x–1 –
2
olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
ESEN YAYINLARI
x.y < x.z

g) (x – 2)2 < (x + 4)2
1 1
<
y z
x.y3 < x.z3 1 6 1

h) – < <–
2 x–2 3
1 1
>
y z
y3 < z3
5. a4.b < 0 , b3.c > 0 ve a.c5 < 0 ise a, b, c nin

iԭaretlerini bulunuz.
tulara “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
2 < a < 3 ise 4 < a2 < 9
–4 < a < –2 ise 4 < a2 < 16
–2 < a < 3 ise 4 < a2 < 9

6. x D R olmak üzere, –3 < x < 5 ise x2 + 5 in en
2
–3 < a < 2 ise 0 a < 9 küçük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
1. D, D, D, Y, D, Y 2. Y, Y, Y, Y, D 3. D, D, Y, D 5. +, –, – 6. 5
281
2 – 3x 15 1
7. kesri kaça eԭit olamaz? 12. <8 eԭitsizliԫini saԫlayan en küçük a do-
x+1 a 4
ԫal sayԩsԩ kaçtԩr?
8. x ve y birer reel sayԩdԩr. –1 < x < 3 ve

–2 < 2x + y < 4 ise y hangi aralԩkta deԫer alԩr?
13. –4 a < 6
–3 b < 8
olduԫuna göre, a.b hangi aralԩkta deԫer alԩr?
9. x ve y birer reel sayԩdԩr.
–2 < x < 3 ve 2x + y = 1 ise y kaç farklԩ tam
sayԩ deԫeri alabilir?
14. –6 < a < 5

ESEN YAYINLARI
–4 c olduԫuna göre,
2 3
11. A = (– 4, 6] ve B = [–2, 10) olmak üzere aԭaԫԩ-
a, b, c nin iԭaretleri sԩrasԩyla nasԩldԩr?
daki kümeleri bulunuz.
a) A E B
b) A F B
c) A – B x–2
16. 3 +2
3 –2
d) B – A eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
7. –3 8. (–8, 6) 9. 9 10. –1 12. 2 13. (–32, 48) 14. [0, 52) 15. –, +, – 16. (– ', 1]
282
YAZILIYA HAZIRLIK
4 1 1 1 ax + by + 5 = 0
4 denklem sisteminde
1. + = 1 ve – = 4 denklemlerini saԫlayan
x y x y 4.
bx – ay – 1 = 0
x ve y deԫerlerini bulunuz.
x = y = 1 ise b kaçtԩr?
_ 2 3 5x – 1
x y bb 5. + = denkleminin çözüm kü-
– =0
2. 4 3 x – 1 x + 1 x2 – 1
` denklem sistemini saԫlayan
b mesini bulunuz.
3x + 4y = 48
a
x deԫeri nedir?
ESEN YAYINLARI
y 6. a, b D R olmak üzere,
3. 2,6 = x + eԭitliԫinde x ve y 5 ten küçük birer
5
ax + 3(x – b) = a – 2b denkleminin çözüm kümesi
doԫal sayԩ ise y kaçtԩr?
reel sayԩlar kümesi ise (a, b) ikilisini bulunuz.
283
2x – 1 x + 4 9. 2x – y + 3 = 0 ve 1 < y < 7 ise x in deԫer ala-

7. < eԭitsizliԫini saԫlayan en büyük
3 2 bileceԫi en dar tam sayԩ aralԩԫԩnԩ bulunuz.
tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. a, b D R olmak üzere, 10. x2 < x ve –1 < 2x + y < 3 ise y nin deԫer ala-
–1 < a < 2 ve 1 < b < 3 ise 2a – 3b bileceԫi en dar tam sayԩ aralԩԫԩnԩ bulunuz.
ifadesinin alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri

kaçtԩr?
1
1. x = 1, y = – 2. 8 3. 3 4. –2 5. R – {–1, 1 }
3
6. (–3, 3) 7. 13 8. 0 9. (–1, 2) 10. (–3, 3)
284
TEST – 1
1. x – 3 + 5x = –x + 11 ise x kaçtԩr? x+1 x

5. + = x – 1 denkleminde x kaçtԩr?
2 3
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) 3 B) 6 C) 9 D) –3 E) –6
2. 2 – 3(1 – x) = 2x – (x – 2)
denkleminde x kaçtԩr? 1 – 2x x – 2
6. – = 3 denkleminde x kaçtԩr?
5 2
3 2 1 1
A) ¬ B) ¬ C) ¬ D) ¬ E) 1
2 3 3 2 A) 0 B) –1 C) –2 D) –3 E) – 4
ESEN YAYINLARI
x x+1 1– x
7. – = 1– denkleminde x kaçtԩr?
3. –2(2 – x) – 2x = x – (2 – x) 2 3 2
denkleminde x kaçtԩr? 1 2 1 4 5
A) ¬ B) ¬ C) – ¬ D) – ¬ E) –
4 3 2 3 2
1 1
A) 1 B) C) – D) –1 E) –2
2 2
x –1
8. <2 eԭitsizliԫinin en geniԭ çözüm aralԩԫԩ
3
1 3 2 1
4. – = + denkleminde x kaçtԩr?
2 x 3 x
A) (–', 7) B) (–', 6) C) (–', 5)
A) –6 B) –8 C) –16 D) –24 E) –30 D) (7, ') E) (5, ')
285
x – 2 x –1 2x – 3 13. 2a – b = 5 olmak üzere, –2 < a < 1 ise b nin

9. – =2– denkleminin çözüm
3 5 15 alabileceԫi en küçük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr?
kümesi nedir?
A) –8 B) –7 C) –6 D) –5 E) –4
A) {4 } B) {10 } C) {15 } D) {40 } E) Ø
3 14. (x – 3)2 + (y + 2)2 = 0 ise x2 – y2 kaçtԩr?

2
1+
1
2– A) 1 B) 5 C) 7 D) 9 E) 13
x
A) –3 B) –1 C) 1 D) 3 E) 5
ESEN YAYINLARI
3a – b
15. = 0 ve (a – 2)·c = 0 ise b kaçtԩr?
3 c
2
1–
x–5
A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) –1 E) –2
16. (2 – a) x + 2 = x – b denkleminin çözüm küme-

sinin sonsuz elemanlԩ olmasԩ için (a, b) ikilisi ne
2 x x–2 3 olmalԩdԩr?
12. + + = eԭitliԫini saԫlayan x deԫeri
x x –1 x 2
A) (2, 1) B) (1, 1) C) (2, –2)
D) (1, –2) E) (–1, 2)
A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3
1. E 2. A 3. D 4. D 5. C 6. C 7. E 8. A 9. B 10. C 11. A 12. B 13. A 14. B 15. E 16. D
286
TEST – 2
1. ax – 2 = 6 denkleminin çözüm kümesinin { 2 } 3 1 _

+ =4b
x y b
olmasԩ için, a kaç olmalԩdԩr? 5. ` ise 3x + 5y deԫeri nedir?
2 1
+ = 1 bb
x y a
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 5 B) 3 C) 0 D) –3 E) –5
1 1
2. + =0
x–2 x
denkleminin çözüm kümesi nedir? 3x – 2y + z = 9
6. 4 denklem sisteminde,
2x + 7y + 4z = 6
A) { 0 } B) { 1 } C) { 2 } D) { 3 } E) { 4 } x + y + z deԫeri nedir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ESEN YAYINLARI
–2x + y = 3
3. 4 denklem sistemini saԫlayan
3x – 2y = –2
x in deԫeri nedir? 7. –2 < a < 3
–3 < b < 4
A) – 4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4 olduԫuna göre, 2a – b ifadesinin alabileceԫi kaç
farklԩ tam sayԩ deԫeri vardԩr?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
3x + 2y = 4 2x + 2
4. 4 denklem sistemini saԫlayan y nin 8. kesri aԭaԫԩdaki deԫerlerden hangisine
2x – 3y = 7 1– x
deԫeri nedir? eԭit olamaz?
A) 3 B) 2 C) 1 D) 0 E) –1 A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
287
1 1 1 2x + 3y – z = 2
9. + =
x x – 1 x2 – x 13. 4 olduԫuna göre
3x + y + 9z = 10
denkleminin çözüm kümesi nedir? x + y + z toplamԩnԩn deԫeri nedir?
A) {0, 1 } B) {0 } C) {1 }
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) {2 } E)
14. (x – y – 3).a + (x + y +1).b = 0 eԭitliԫi her a ve

1 1 b için doԫru ise x + y toplamԩ kaçtԩr?
10. x 2 – = 4+
x–2 2–x
denkleminin çözüm kümesi nedir? A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) { –2, 2 } B) { 2 } C) { –2 }
D) {1 } E)
ESEN YAYINLARI
15. a = 2b
b = 2c
c = 2d
11. 5 < 2x + 1 11 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç farklԩ x a + b + c + d = 45
tam sayԩsԩ vardԩr? olduԫuna göre, a – d farkԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 12 B) 14 C) 18 D) 21 E) 24
12. (x + y – 3)2 + ( x – y – 1)4 = 0 ise 1 – 2x x – 2

16. – = 3 olduԫuna göre x kaçtԩr?
2x – y deԫeri nedir? 4 2
3 5 7 7 8
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A) – B) – C) – D) – E) –
2 3 4 8 5
1. D 2. B 3. A 4. E 5. C 6. C 7. E 8. A 9. E 10. C 11. B 12. D 13. B 14. B 15. D 16. C
288
TEST – 3
1. a ve b reel sayԩlar olmak üzere, 2x + 7 x

5. = eԭitliԫinde x in deԫeri kaçtԩr?
2 2 8 4
1 < a < b ise a – b nin alabileceԫi en büyük 3+
x
tam sayԩ deԫeri nedir?
A) –5 B) – 4 C) –3 D) –2 E) –1
A) –1 B) –2 C) –3 D) – 4 E) –5
x+y
6. = y ifadesinde x in alamayacaԫԩ kaç farklԩ
x+2
5 x –1 x – 2
2. – – = –x + 5 deԫer vardԩr?
2 3 4
eԭitliԫinde x in deԫeri kaçtԩr?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
ESEN YAYINLARI
8
7. 4+ =6
1
3–
3
2–
1– x
denkleminin kökü aԭaԫԩdaki aralԩklardan hangi-
sindedir?
(x + 1) (x + 3)
3. =x
x+5 A) (0, 1] B) [–1, 2] C) [–2, 0)
denkleminin çözüm kümesi nedir? D) (4, 7] E) (–5, –1)
A) { 1 } B) { 2 } C) { 3 } D) { 4 } E) { 5 }
8. Aԭaԫԩdakilerden hangisi daima doԫrudur?
A) a < b a.c < b.c

4. x + 2 < 6 < 3x – 3 eԭitsizlik sisteminin en geniԭ
B) a < b a < b + c
çözüm aralԩԫԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
C) a < b a + c < b + c
A) (1, 4) B) (2, 4) C) (3, 4) D) a < b –a < b
D) (1, 3) E) (2, 3) E) a < b –a < –b
289
1 3 x y 1 _
9. 1– = denkleminin kökü nedir? + = b
1 5 3 4 6 b
1– 13. ` ise x.y kaçtԩr?
1
–1 x y 5 b
x + =
4 3 12 ba
1 3 4 1
A) B) C) 1 D) E) 3 A) –4 B) –2 C) 0 D) 1 E)
5 5 7 4
14. a < 0 a.c B) a + b + c > 0
b
a 0 D) a.b – a.c < 0
ԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
a.b + c
E) <0
b
A) c < –1 B) –1 < c < 0 C) 0 < c < 1
D) c > 0 E) c > 1
ESEN YAYINLARI
4 a 7
15. < < ise a kaç farklԩ tam sayԩ deԫeri
17 51 17
2x + y – 6 alabilir?
11. =0 ifadesinde x aԭaԫԩdakilerden
y–4
hangisi olamaz? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
16. x < 0 olmak üzere,

x x x
a= , b= , c= olduԫuna göre, aԭaԫԩ-
4 5 6
5x – 3y = 5
12. 4 ise x + y kaçtԩr? dakilerden hangisi doԫrudur?
4x – 2y = 4
A) a < b < c B) c –8 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç 5. –2 x 4 olmak üzere, x3 – 2x farkԩ en çok
tane pozitif doԫal sayԩ vardԩr? kaçtԩr?
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 A) 68 B) 64 C) 60 D) 56 E) 52
2a + 6b – c = 5
2. 4 sisteminde a > b koԭulunda x + 3y = 10 _b
3a + 3b – c = 2 b
6. 4x + my = 7 ` denklem sisteminin çözüm kümesi
b nin tam sayԩ olarak alabileceԫi en küçük deԫer b
3x + y = 6 ba
bir elemanlԩ ise m aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3
ESEN YAYINLARI
3x + y – z = m _
b
3. x + 2y + 3z = n ` ise x + y + z toplamԩ,
b
x – z = –t a
m + n + t toplamԩnԩn kaç katԩdԩr? 7. 4x + 3y – 2xy – 8 = 0 denkleminden y nin hangi
deԫeri için x hesaplanamaz?
1 1
A) B) C) 1 D) 3 E) 6
2 3 1 3
A) 0 B) C) 1 D) E) 2
2 2
_
x –1 y – 3
+ = 1b
2 5 b
4. ` a.b = 18 _b
x+3 y+2 b b
+ =2b 8. a.c = 12 ` olduԫuna göre, a.b.c çarpԩmԩnԩn
3 5
a b
denklem sistemini saԫlayan x ve y deԫerlerinin b.c = 24 ba
toplamԩ kaçtԩr? deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) –5 B) –3 C) 4 D) 9 E) 12 A) 36 B) 48 C) 72 D) 96 E) 144
291
5x – y – 3z = 36 13. x·y 1 olmak üzere,

9. 4 olduԫuna göre, x 2 y – 12 = x
4
4x – 2y – 4z = 25 x
ise oranԩ kaçtԩr?
x + y + z toplamԩ kaçtԩr? xy 2 + 18 =y y
A) 1 B) 5 C) 9 D) 11 E) 15 1 2 3 1 2
A) – B) – C) – D) E)
3 3 2 3 3
14. 2a – b + c = d
2a – 3b + 2c = 5
10. 4 olduԫuna göre, 3d – 2b – a = –c
a – 2b + c = 1 a+b+c
2c – d + b = a ise nedir?
d
a + b + c toplamԩ kaçtԩr?
2 5
A) B) C) 3 D) 4 E) 5
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12 5 2
ESEN YAYINLARI
a.b = 5 _
b
ab + a + b = 11 b
c 2 b
11. 4 olduԫuna göre, a.b çarpԩmԩ- 15.
a 2
=
5 `
ise c nedir?
a 2 b + ab 2 = 28 b
1 3
= bb
nԩn en büyük deԫeri kaçtԩr? 2
b c 2 4
a
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 2 2 1 3
A) B) C) D) E) 1
15 5 3 5
16. 0 < a a B) a + b > c b–a a+b
C) <1 D) <1
b a
C) a.b.c > 0 D) a – c > 0
E) (a – b).(b – c) > 0 a+b
E) >1
a
1. B 2. A 3. B 4. B 5. D 6. C 7. E 8. C 9. D 10. C 11. D 12. E 13. B 14. B 15. A 16. D
292
1. 1990 – ÖSS 6. 1991 – ÖSS

x , y , z sԩfԩrdan ve birbirinden farklԩ pozitif tam K 1 L 1
K + L + M = 34 , = , = olduԫuna göre,
sayԩlardԩr. Buna göre, 3x + 2y + z = 40 denkle- L 4 M 3
mini saԫlayan en büyük z kaçtԩr? L kaçtԩr?
A) 34 B) 33 C) 32 D) 31 E) 30 A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8
2. 1990 – ÖSS 7. 1991 – ÖSS

(2x – y – 3)a + (x + y)b = 0 eԭitliԫi her a , b için K ve M pozitif tam sayԩlardԩr.
doԫru ise y kaçtԩr? K 5
+2 = olduԫuna göre, K nԩn alabileceԫi en
M 2
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
küçük deԫer kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3. 1990 – ÖSS
0 x 5 olmak üzere, x3 – 3x2 farkԩ en çok 8. 1991 – ÖSS
ESEN YAYINLARI
kaçtԩr? a , b , c pozitif tam sayԩlar, a – b = 1 , a – c = 5

olduԫuna göre, a + b + c toplamԩnԩn alabileceԫi
A) 25 B) 50 C) 75 D) 100 E) 125
en küçük deԫer kaçtԩr?
A) 9 B) 12 C) 13 D) 14 E) 17
4. 1990 – ÖSS
2a + 3b + 4c = 9 9. 1991 – ÖYS
bc ca ab
4a + 3b + 2c = 15 =1, =2, = 3 olduԫuna göre,
a b c
ise a + b + c toplamԩ kaçtԩr?
a2 + b2 + c2 kaçtԩr?
A) – 6 B) – 4 C) 0 D) 4 E) 6
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
5. 1990 – ÖSS
7 10 13 10. 1991 – ÖYS
a= , b= , c= sayԩlarԩnԩn küçükten
8 11 5
a b c
a, b, c negatif tam sayԩlar, = = olduԫuna
büyüԫe doԫru sԩralanԩԭԩ aԭaԫԩdakilerden hangisi- 7 8 9
dir? göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi doԫrudur?
A) a < c < b B) a < b < c C) b < c < a A) a < b < c B) a < c < b C) c < a < b
D) c < b < a E) c < a < b D) c < b < a E) b < a < c
293
11. 1991 – ÖYS 16. 1992 – ÖSS

a, b, c birer pozitif gerçel sayԩ ve b = 2a , c = 2b , d = 3c , a + b + c + d = 19
2a = 3b , 2b = c olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩra- olduԫuna göre, d – a farkԩ kaçtԩr?
lamalardan hangisi doԫrudur?
A) 1 B) 8 C) 9 D) 11 E) 12
A) a 0 , b > 0 , c > 0 ve = =
–1 –3 –2
deԫeri kaçtԩr?
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi
A) 47 B) 46 C) 45 D) 44 E) 43 doԫrudur?
A) a < c < b B) a < b < c C) b < a < c

D) b < c < a E) c < b < a
13. 1992 – ÖSS

ESEN YAYINLARI
2 – 3x x – 3
– = 3 olduԫuna göre, x kaçtԩr?
6 3
1 1 1
A) –2 B) –1 C) – D) – E) – 18. 1993 – ÖSS
2 3 4
+ a b c
a 14 13
b 11
14. 1992 – ÖSS
a, b D N ve a2 – b2 = 11 olduԫuna göre, Yukarԩdaki toplama tablosunda a, b ve c birer
pozitif tam sayԩyԩ göstermektedir. Buna göre, a
a2 + b2 toplamԩ kaçtԩr?
kaçtԩr?
A) 18 B) 21 C) 25 D) 36 E) 61
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
15. 1992 – ÖSS

a 4 19. 1993 – ÖSS
= = c ve a + b + c = 0 olduԫuna göre,
–5 b
x + y + z = 6 , yx + xz = 9 olduԫuna göre,
c2 kaçtԩr?
x kaçtԩr?
5
A) 1 B) 2 C) D) v2 E) v3 A) 3 B) 4 C) v2 D) v3 E) v5
4
294
20. 1993 – ÖSS 25. 1995 – ÖSS

a, b, c pozitif tam sayԩlar ve 17 1
<7 eԭitsizliԫini saԫlayan p doԫal sayԩsԩnԩn
p 7
a.b = 12 , b.c = 60 , a.c = 80
alabileceԫi en küçük deԫer kaçtԩr?
olduԫuna göre, a kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 10 B) 9 C) 8 D) 4 E) 2
21. 1993 – ÖSS

x, y gerçel sayԩlar ve 26. 1995 – ÖYS
(x – 3)2 + (3y + 48)2 = 0 olduԫuna göre, x + y a, b, c birbirinden farklԩ pozitif tam sayԩlar ve
toplamԩ kaçtԩr?
a
+ 1 = c, a + b = 8 olduԫuna göre, b nin ala-
b
A) –15 B) –14 C) –13 D) 14 E) 15
bileceԫi deԫerler toplamԩ kaçtԩr?
A) 2 B) 3 C) 7 D) 11 E) 15
22. 1993 – ÖYS
a–b 3 b
= , 1 – = c olduԫuna göre, c kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
b 2 a 27. 1996 – ÖSS

1 2 3 4 I. 3x – 5 = 8 – x
A) B) C) D) E) 1
5 5 5 5
II. 4x = 13
Yukarԩdaki denklemler özdeԭtir. II. denklemi elde
etmek için I. denklem üzerinde aԭaԫԩdaki iԭlem-
lerden hangisi yapԩlmalԩdԩr?
23. 1994 – ÖSS
xy yz xz A) Ԩki yanԩna x + 5 eklenmelidir.
x > 0 , y > 0 , z > 0 ve = =
4 6 12 B) Ԩki yanԩna x – 5 eklenmelidir.
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi C) Ԩki yanԩna 5 – x eklenmelidir.
doԫrudur?
D) Sol yanԩna x, saԫ yanԩna 5 eklenmelidir.
A) y < x < z B) z < y < x C) z < x < y E) Sol yanԩna –x, saԫ yanԩna –5 eklenmelidir.
D) x < y < z E) x < z < y
24. 1995 – ÖSS 28. 1996 – ÖYS

m bir gerçel olmak üzere, a , b pozitif tam sayԩlar ve a.b = 2a + 14 oldu-
(m + 3) 2 –2m (m + 3) + m 2 ԫuna göre, b nin en küçük deԫeri almasԩnԩ saԫ-

=3 layan a aԭaԫԩdaki aralԩklardan hangisindedir?
(7 – m) – (p – m)
eԭitliԫini saԫlayan p deԫeri kaçtԩr?
A) [ 13, 15 ] B) [ 10, 12 ] C) [ 7, 9 ]
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 D) [ 4, 6] E) [ 1, 3 ]
295
29. 1996 – ÖYS 33. 1998 – ÖYS
a+b a x – y = 22
a, b, c birer pozitif sayԩ ve < + 1 oldu-
c c
y + z = 10
ԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi kesinlikle
z–v=8
doԫrudur?
olduԫuna göre, x – 2y – 2z + v ifadesinin deԫeri
A) c < b B) b < c C) a < b kaçtԩr?
D) b < a E) a < c
A) 4 B) 12 C) 20 D) 32 E) 40
30. 1997 – ÖSS

a, b, c birer doԫal sayԩ ve 34. 1999 – ÖSS
a+b+c x
2a = 3b , a + c = 2b olduԫuna göre, 1–
c 1– 2
1– 2 = 1 olduԫuna göre, x kaçtԩr?
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 2
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 3 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
ESEN YAYINLARI
35. 1999 – ÖSS

0 < a < 1 ve b > 0 olduԫuna göre, aԭaԫԩdakiler-
31. 1997 – ÖSS
den hangisi her zaman doԫrudur?
1 41
3x + (5x – 3) = olduԫuna göre, x kaçtԩr?
2 2 A) a.b < 0 B) a.b > 1 C) a.b b E) a.b < a
36. 1999 – ÖSS

10 100 1000
32. 1997 – ÖYS a= , b= , c=
11 111 1111
2 1
+ olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi
0, 001 0, 002 5
= k olduԫuna göre, k kaçtԩr?
3 3 doԫrudur?
0, 004
A) c < b < a B) c < a 4 , < 5 olduԫuna göre, a + b + c
b c b–a
oranԩ kaçtԩr?
b
toplamԩnԩn en küçük deԫeri kaçtԩr?
1 1 3 3 4
A) B) C) D) E)
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 2 4 4 5 5
42. 2001 – ÖSS

38. 1999 – ÖSS 0 < x < y olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi
3 3 yanlԩԭtԩr?
a b olmak üzere, 2a + = 2b + ise
a b
a.b çarpԩmԩ kaçtԩr? x–y y–x x–y
A) <0 B) >0 C) <1
y x x
1 3 5
A) 1 B) 2 C) D) E)
2 2 2 x+y x+y
D) >1 E) <1
y x
ESEN YAYINLARI
39. 1999 – ÖSS 43. 2002 – ÖSS

Toplamlarԩ 77 olan iki sayԩdan birinin 3 katԩ, öbü- 2 3
<x< olduԫuna göre, x aԭaԫԩdakilerden
rünün 4 katԩna eԭittir. Bu sayԩlardan küçük olanԩ 7 7
kaçtԩr? hangisi olabilir?
A) 33 B) 30 C) 27 D) 24 E) 22 1 5 5 1 1
A) B) C) D) E)
14 14 6 4 2
40. 2000 – ÖSS

c 44. 2002 – ÖSS
c>0, < 0 , b.a > 0 olduԫuna göre, aԭaԫԩda-
a 3a – 3b + 4c = 7
kilerden hangisi kesinlikle doԫrudur? 4 olduԫuna göre, a kaçtԩr?
2a – 6b + 8c = 2
A) a + b > 0 B) b > 0 C) b > a
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
D) a > c E) c > b
297
45. 2003 – ÖSS 49. 2006 – ÖSS

Her x gerçel sayԩsԩ için, 0 < x < 1 olmak üzere
2
2x – 4 = ax(x – 1) + bx(x + 1) + c(x – 1) a=x
olduԫuna göre, a.b.c çarpԩmԩ kaçtԩr?
b = x2
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16 1
c=
x
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi

doԫrudur?
46. 2003 – ÖSS A) a < b < c B) b < a < c C) b < c < a
a < 0 < b olmak üzere, D) c < a < b E) c < b < a
b–a
k=
a
gerçel sayԩsԩ veriliyor.
50. 2006 – ÖSS
Buna göre, k sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisi ola-
a ve b sԩfԩrdan farklԩ gerçel sayԩlar olmak üzere
bilir?
a
a.b = =a–b
4 2 2 4 b
A) – B) – C) –1 D) E)
3 3 3 3 olduԫuna göre, a + b toplamԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
–3 –3
A) B) C) 0
2 4
1 2
47. 2004 – ÖSS D) E)
2 3
x + y = –1
1 1 1
+ =
x y 6
olduԫuna göre, x.y çarpԩmԩ kaçtԩr? 51. 2008 – ÖSS
34–x 1 56–x
A) –6 B) –3 C) 1 D) 3 E) 6
eԭitsizliԫini saԫlayan x tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ
kaçtԩr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
48. 2005 – ÖSS
a, b, c gerçel sayԩlarԩ için,
a.c = 0
a3.b2 > 0 52. 2008 – ÖSS
a.b < 0 Bir x tam sayԩsԩ için
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi x+5
> 10
doԫrudur? 2
olduԫuna göre, x in en küçük deԫeri kaçtԩr?
A) a < c < b B) b < a < c C) b < c < a
D) c < a < b E) c < b < a A) 10 B) 14 C) 16 D) 17 E) 18
298
53. 2008 – ÖSS 57. 2009 – ÖSS

x
1 1 x ve y gerçel sayԩlarԩ için = 2 olduԫuna göre,
x= olduԫuna göre, y + yx + 2x – +3 y
y+2 x
I. x sԩfԩr olamaz.
ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
II. x ve y nin iԭareti aynԩdԩr.
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 III. x tam sayԩysa y de tam sayԩdԩr.
ifadelerinden hangileri her zaman doԫrudur?
A) Yalnԩz I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
54. 2008 – ÖSS

–3 a 1
–2 b 2
olduԫuna göre, a2 + b3 ifadesinin deԫeri hangi 58. 2010 – YGS
aralԩktadԩr? 1 1
– 3a = + 3b
2 8
A) [–17, 17] B) [–13, 8] C) [–8, 17] olduԫuna göre, a + b kaçtԩr?
D) [–7, 7] E) [–7, 1] 3 5 1 5 4
A) B) C) D) E)
4 6 8 8 9
ESEN YAYINLARI
55. 2009 – ÖSS

A+B=7
59. 2010 – YGS
B+C=9
x, y ve z gerçel sayԩlarԩ için
C + D = 13
y>0
olduԫuna göre, A + D toplamԩ kaçtԩr?
x–y>z
A) 15 B) 14 C) 13 D) 12 E) 11 olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi her
zaman doԫrudur?
A) x > z B) x > y C) z > y

D) x > 0 E) z > 0
56. 2009 – ÖSS
a, b, c, d ve e gerçel sayԩlarԩ için
a<c
b<d
c<e 60. 2012 – YGS
b<a a –1 a–5
=
eԭitsizlikleri veriliyor. a–3 a–4
Buna göre, bu beԭ sayԩnԩn en küçüԫü hangisidir?
8 13 9 13 11
A) a B) b C) c D) d E) e A) B) C) D) E)
5 4 4 3 3
299
61. 2012 – YGS 65. 2012 – YGS

–2 < x < 4 60 cevizin tamamԩ, n tane öԫrenciye aԭaԫԩdaki
olduԫuna göre, 1 – x ifadesinin alabileceԫi en koԭullara uygun olarak daԫԩtԩlacaktԩr.
büyük tam sayԩ deԫeri kaçtԩr? • Her bir öԫrenci eԭit sayԩda ceviz alacaktԩr.
A) –3 B) –2 C) –1 D) 2 E) 3 • Her bir öԫrenci en az 2, en fazla 10 ceviz
alacaktԩr.
62. 2012 – YGS Buna göre, n nin alabileceԫi kaç farklԩ deԫer var-
dԩr?
x, y ve z gerçel sayԩlarԩ için
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
x.y = 14
x.z = 20
3x + 2y + z = 24
66. 2012 – YGS
8 14
A) B) C) 3 D) 4 E) 7 Her a gerçel sayԩsԩ için
3 5
ESEN YAYINLARI
a =1–a
63. 2012 – YGS
Buna göre, x – 2 = 3 x – 1 eԭitliԫini saԫlayan
x y z 1
– + = x deԫeri kaçtԩr?
2.3.5 2 2 .3 3 2 .5 10
–1 –2 3 5 2
olduԫuna göre, 6x – 15y + 4z ifadesinin deԫeri A) B) C) D) E)
2 5 5 7 7
kaçtԩr?
A) 9 B) 11 C) 12 D) 15 E) 18
67. 2012 – LYS

64. 2012 – YGS x, y birer gerçel sayԩ ve –1 < y < 0 < x ise
a–b b–c
x= y= I. x+y>0
a+b b+c
1+ y II. x – y > 1
olduԫuna göre, ifadesinin a, b ve c tü-
1– x
III. x.(y + 1) > 0
ründen eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
ifadelerinden hangileri her zaman doԫrudur?
b–c b+c a–b
A) B) C)
a–b a–b a+c A) Yalnԩz I B) Yalnԩz III C) I ve II
a–c a+b
D) E) D) I ve III E) II ve III
b–c b+c
1. B 2. B 3. B 4. D 5. B 6. E 7. A 8. B 9. E 10. D 11. E 12. B 13. A 14. E 15. A

16. D 17. A 18. D 19. A 20. D 21. C 22. C 23. A 24. C 25. C 26. B 27. A 28. A 29. B 30. E
31. D 32. B 33. A 34. E 35. C 36. A 37. C 38. D 39. A 40. E 41. C 42. E 43. B 44. A 45. D
46. A 47. A 48. C 49. B 50. A 51. E 52. C 53. E 54. C 55. E 56. B 57. B 58. C 59. A 60. E
61. D 62. D 63. E 64. E 65. B 66. A 67. B
300
SAYILAR
MUTLAK DEԪER
1. Kazanԩm : Bir gerçek sayԩnԩn mutlak deԫerini açԩklar ve mutlak deԫer ile ilgili özelikleri belirtir.
2. Kazanԩm : Sayԩ kümelerinde birinci dereceden bir bilinmeyenli bir veya iki mutlak deԫerli terim içeren
denklemlerin ve eԭitsizliklerin çözüm kümelerini bulur.
MUTLAK DEԪER
Sayԩ doԫrusu üzerinde herhangi bir a noktasԩnԩn baԭlangԩç noktasԩna olan uzaklԩԫԩna bu sayԩnԩn mutlak deԫeri
denir.
|–3| = 3 |3| = 3
–3 0 3
x D R için x in mutlak deԫeri |x| sembolü ile gösterilir ve
x , x > 0 ise
x = * 0 , x = 0 ise biçiminde tanԩmlanԩr.
–x , x < 0 ise
® Mutlak deԫer içindeki ifade pozitifse, dԩԭarԩya aynen çԩkar; negatifse iԭaret deԫiԭtirerek çԩkar.
Mutlak Deԫerin Özelikleri ÖRNEK 1
q
x, y, a, b D R için
1. |x| 0 , | f(x) | 0
| x | ve | f(x) | ifadelerinin en küçük deԫeri sԩfԩrdԩr.
2. | x | = | –x | , | x – y | = | y – x |
ESEN YAYINLARI
3. | a.b | = | a |.| b | Ԩnternette bir matematik sitesini ziyaret edenlerin sa-

yԩsԩ bir günde 50 ile 80 arasԩnda deԫiԭmektedir. Buna
a a
4. = , ( b 0) göre; bu durumu bir eԭitsizlikle ifade edip mutlak de-
b b
ԫerli eԭitsizliԫe çevirelim.
n n
5. |a | = |a| , ( n D N+ ) Çözüm
Bu siteyi bir günde ziyaret edenlerin sayԩsԩ x

6. | x | = a ( x = a veya x = –a) , ( a 0) olsun.
50 x 80 olur.
7. | f(x) | + | g(x) | = 0 f(x) = 0 ve g(x) = 0
50 x 80 50 – 65 x – 65 80 – 65
–15 x – 65 15
8. ||a| – |b|| |a + b| |a| + |b| ( üçgen eԭitsizliԫi)
| x – 65 | 15 olur.
9. |a| < |b| –|b| < a < |b|
302
Mutlak Deԫer
ÖRNEK 2 ÖRNEK 6
–2x 3x
Aԭaԫԩdaki ifadelerin eԭitlerini bulunuz. x < 0 ise + ifadesinin eԭiti nedir?
x x
a) | v2 – 1 | b) | v2 – v3 | c) | 3 – / | Çözüm
Çözüm x < 0 –2x > 0 | –2x | = –2x
x < 0 3x < 0 | 3x | = –3x
a) v2 – 1 > 0 olduԫundan | v2 – 1 | = v2 – 1 dir.
b) v2 – v3 < 0 olduԫundan –2x 3x –2x –3x

+ = + = –2 + (–3)
x x x x
| v2 – v3 | = –(v2 – v3) = – v2 + v3 tür.
= –5 bulunur.
c) / 3,14... olduԫundan, 3 – / < 0 dԩr.
O halde, | 3 – / | = – (3 – /) = –3 + / dir.
ÖRNEK 7
ÖRNEK 3 | 2x – 10 | ifadesini en küçük yapan x deԫerini bu-

lunuz.
x < 2 ise | x – 2 | ifadesinin eԭiti nedir?
Çözüm
Çözüm
x D R için | f(x) | 0 olduԫundan mutlak deԫer-
x < 2 x – 2 < 0 dԩr. Yani, mutlak deԫer içi ne-
li bir ifadenin alabileceԫi en küçük deԫer sԩfԩrdԩr.
gatif olup, dԩԭarԩ iԭaret deԫiԭtirerek çԩkar. O halde,
| 2x – 10 | = 0 2x – 10 = 0 x = 5 olup
| x – 2 | = –(x – 2) = –x + 2 dir.
x = 5 için | 2x – 10 | ifadesi en küçük deԫerini alԩr.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 4
ÖRNEK 8
–2 < x < 1 olmak üzere,
A = | x – 3 | + | x + 4 | ise A nԩn alabileceԫi en küçük
| x – 1 | + | x + 2 | ifadesinin eԭiti nedir?
deԫer kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
–2 < x 0 < x + 2 | x + 2 | = x + 2 |x – 3| = 0 x – 3 = 0 x = 3
x < 1 x – 1 < 0 |x – 1| = –x + 1 | x + 4 | = 0 x + 4 = 0 x = –4
| x – 1 | + | x + 2 | = –x + 1 + x + 2 = 3 tür. x = 3 A = |3 – 3| + |3 + 4| = 0 + 7 = 7
x = –4 A = | –4 – 3 | + | –4 + 4 | = 7 + 0 = 7
O halde, A nԩn en küçük deԫeri 7 dir.
ÖRNEK 5
a < b < c olmak üzere,

ÖRNEK 9
| a – b | + | c – b | – | a – c | ifadesinin eԭiti nedir?
| x – y + 1 | + | x + 2 | = 0 ise y kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
a < b a – b < 0 | a – b | = –a + b
| f(x) | + | g(x) | = 0 f(x) = 0 ve g(x) = 0 dԩr.
b < c 0 < c – b |c – b| = c – b
O halde,
a < c a – c < 0 | a – c | = –a + c dir.
x – y + 1 = 0 ve x + 2 = 0 dԩr.
|a – b| + |c – b| – |a – c| = –a + b + c – b – (–a + c) x + 2 = 0 x = –2
= –a + c + a – c x – y + 1 = 0 –2 – y + 1 = 0
= 0 bulunur. y = –1 bulunur.
303
Mutlak Deԫer
ÖRNEK 10 ÖRNEK 14
a D R – {0 } olmak üzere, 3| x – 5 | + 5 = 2 denkleminin çözüm kümesi nedir?

a +2 –a Çözüm
–a – 3 a 3| x – 5 | + 5 = 2 3| x – 5 | = –3
Çözüm | x – 5 | = –1 dir.
| a | = | – a | olduԫundan, x D R için | f(x) | 0 dԩr. Yani, mutlak deԫerli
bir ifade negatif sayԩya eԭit olamaz.
a +2 –a a +2 a 3a 3
= = =–
–a – 3 a a –3a –2 a 2 Dolayԩsԩ ile Ç = Ø dir.
ÖRNEK 11 ÖRNEK 15
| a – 1 | + | b + 2 | + | 2c – 6 | = 0 denklemini saԫlayan x
= 2 denkleminin çözüm kümesi nedir?
x –1
a, b, c reel sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
x x x
|a – 1| = 0 a – 1 = 0 a = 1 =2& =2 v = –2
x –1 x –1 x –1
| b + 2 | = 0 b + 2 = 0 b = –2
2x – 2 = x x = –2x + 2
| 2c – 6 | = 0 2c – 6 = 0 c = 3
2x – x = 2 x + 2x = 2
O halde, a + b + c = 1 + (–2) + 3 = 2 dir. 2
x=2 x=
3
ESEN YAYINLARI
2
O halde, Ç = ' 2, 1 dir.
3
ÖRNEK 12
| 2x – 5 | = 7 denkleminin çözüm kümesi nedir?

Çözüm ÖRNEK 16
| 2x – 5 | = 7 2x – 5 = 7 2x – 5 = –7 dir. |x + 1| = 3 – 2x denkleminin çözüm kümesi nedir?

2x – 5 = 7 2x = 12 x = 6 Çözüm
2x – 5 = –7 2x = –2 x = –1 Reel sayԩ doԫrusunu, mutlak deԫerin içini sԩfԩr

yapan sayԩya göre parçalayalԩm.
O halde, Ç = {6, –1} dir.
|x + 1| = 0 x + 1 = 0 x = –1
ÖRNEK 13 – –1
R
|x + 1| = 3 – 2x |x + 1| = 3 – 2x
||x – 2| – 3| = 2 denkleminin çözüm kümesi nedir?
–x – 1 = 3 – 2x x + 1 = 3 – 2x
Çözüm x=4 3x = 2
4 (–, –1] 2
||x – 2 | – 3| = 2 |x – 2| – 3 = 2 |x – 2| –3 = –2 x=
3
|x – 2| – 3 = 2 |x – 2| = 5 2
D [–1, )
3
| x – 2 | – 3 = –2 | x – 2 | = 1
Burada, x D (– ', –1] | x + 1 | = –x – 1
| x – 2 | = 5 x – 2 = 5 x – 2 = –5
x D [–1, ') | x + 1 | = x + 1 dir.
x=7 x = –3
|x – 2| = 1 x – 2 = 1 x – 2 = –1 x = 4 bulunduԫu bölgenin bir elemanԩ olmadԩԫԩn-
dan çözüm kümesine alԩnmaz.
x=3 x=1
2
O halde, Ç = ' 1 bulunur.
O halde, Ç = {–3, 1, 3, 7} dir. 3
304
Mutlak Deԫer
ÖRNEK 19
Örnek 16 daki çözüm yolunun her çeԭit mutlak
deԫerli denklem veya eԭitsizliklerde kullanabili- | x – 2 | = –x – 1 denkleminin çözüm kümesi nedir?
riz. Özellikle mutlak deԫer dԩԭԩnda da deԫiԭken Çözüm
olduԫunda veya birden çok mutlak deԫerli ifade |x – 2| = 0 x – 2 = 0 x = 2
bulunan sorularda bu çözüm yolunun kolaylԩk
– 2
saԫladԩԫԩ görülür. R
|x – 2| = –x – 1 |x – 2| = –x – 1
–x + 2 = –x – 1 x – 2 = –x – 1
3=0 2x = 1
ÖRNEK 17 (ÇeliÁki)
1
x=
2
x2 – | x | – 2 = 0 denkleminin çözüm kümesi nedir?
1
Çözüm [2, )
2
|x| = 0 x = 0
O halde, Ç = Ø dir.
– 0
R
x2 – |x| – 2 = 0 x2 – |x| – 2 = 0
x2 – (–x) – 2 = 0 x2 – x – 2 = 0
ÖRNEK 20
x2 + x – 2 = 0 (x – 2)(x + 1) = 0
| x – 2 | = 2 – x denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
(x + 2)(x – 1) = 0 x–2=0 , x+1=0
x+2=0 , x–1=0 x=2 x = –1 Çözüm
x = –2 x=1 2 D [0, ) Mutlak deԫerin içindeki ifade iԭaret deԫiԭtirerek

ESEN YAYINLARI
–2 D (– , 0] –1 [0, ) dԩԭarԩ çԩktԩԫԩ için, x – 2 0 olmak zorundadԩr.

1 (– , 0]
x – 2 0 x 2 olur.
O halde, Ç = { –2, 2 } dir. Çözüm kümesi : (– ', 2] bulunur.
ÖRNEK 18
ÖRNEK 21
| x + 1 | = | 2x – 1 | – 1 denkleminin çözüm kümesi
nedir? | x2 – 3x + 2 | – 5| x – 1 | = 0 denkleminin çözüm kü-
Çözüm mesi nedir?
| x + 1 | = 0 x + 1 = 0 x = –1 Çözüm
1 | x2 – 3x + 2 | – 5| x – 1 | = 0
| 2x – 1 | = 0 2x – 1 = 0 x =
2
1
| (x – 2)(x – 1) | – 5| x – 1 | = 0
– –1 2
R | x – 2 |.| x – 1 | – 5| x – 1 | = 0
|x+1|=|2x–1|–1 | x+ 1 | = | 2 x– 1 | – 1 | x+ 1 | = | 2 x– 1 | –1
| x – 1 |.(| x – 2 | – 5) = 0
–x–1=–2x+1–1 x+ 1 = – 2 x+ 1 – 1 x+ 1 = 2 x– 1 – 1
x=1 3 x= – 1 3=x |x – 1| = 0 v |x – 2| – 5 = 0
1 (– , –1] 1 1 ¥ x–1=0 |x – 2| = 5
x= – 3 D³ , ´´
3 2 ¦
1 1 x=1 x–2=5 v x – 2 = –5
< D ³ <1, µ
3 2
x=7 x = –3
1
O halde, Ç = ' – , 3 1 tür. O halde, Ç = { –3, 1, 7 } dir.
3
305
Mutlak Deԫer
Mutlak Deԫerli Eԭitsizlikler ÖRNEK 24

+
m, n D R olmak üzere, | 2x – 4 | 10 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
® | x | < m –m < x < m dir. Çözüm: I. Yol:
® | x | > m x > m veya x < –m dir. |2x – 4| = 0 2x – 4 = 0 x = 2

– –3 2 7
® n < | x | < m n < x < m veya n < –x < m dir. R
|2x – 4| 10 |2x – 4| 10
–2x + 4 10 2x – 4 10
–2x 6 2x 14
x –3 x7
ÖRNEK 22 O halde, Ç = (– ', –3] F [ 7, ') olur.

II. Yol:
| 2x – 1 | < 5 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
| x | > m x > m veya x < –m kuralԩna göre;
Çözüm
| 2x – 4 | 10 2x – 4 10 v 2x – 4 –10
Yukarԩdaki I. kurala göre,
2x – 4 10 2x 14 x 7
| 2x – 1 | < 5 –5 < 2x – 1 < 5
2x – 4 –10 2x – 6 x –3
–5 + 1 < 2x – 1 + 1 < 5 + 1
O halde, Ç = (–', –3] F [ 7, ') olur.
– 4 < 2x < 6
–2 < x < 3 olur.
ÖRNEK 25
O halde, Ç = (–2, 3) tür.
ESEN YAYINLARI
2 < | x – 4 | 5 eԭitsizlik sisteminin çözüm kümesi

nedir?
Çözüm
ÖRNEK 23 2 < | x – 4 | 5 2 < x – 4 5 v 2 < –x + 4 5

2<x–452+4<x–4+45+4
| x – 1 | < 2x – 3 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
6<x9
Çözüm
2 < – x + 4 5 2 – 4 < –x + 4 – 4 5 – 4
Bu soruda, mutlak deԫerin dԩԭԩnda da deԫiԭken
–2 < –x 1 2 > x –1
olduԫuna dikkat ediniz.
O halde, Ç = [–1, 2) F (6, 9] dur.
|x – 1| = 0 x – 1 = 0 x = 1
– 1 2
R
|x – 1| < 2x – 3 |x – 1| < 2x – 3 ÖRNEK 26
–x + 1 < 2x – 3 x – 1 < 2x – 3 | x | 3 olduԫuna göre, x – 2y + 4 = 0 koԭulunu saԫ-

1 + 3 < 2x + x 3 – 1 < 2x – x layan kaç tane y tam sayԩsԩ vardԩr?
4 < 3x 2<x Çözüm
4 x – 2y + 4 = 0 x = 2y – 4 tür.
<x
3
x in bu deԫerini eԭitsizlikte yerine yazarsak,
4
(– , 1] aral›¤›nda [1, ) aral›¤›nda 2 den
3
büyük bütün de¤erleri
| x | 3 | 2y – 4 | 3 –3 2y – 4 3
ten büyük de¤erler
olmad›¤›ndan burada al›r›z.
–3 + 4 2y – 4 + 4 3 + 4
Ç = Ø dir. Burada Ç = (2, ) dur.
1 7
y bulunur.
O halde, Ç = (2, ') olur. 2 2
Buradaki tam sayԩlar; 1 , 2 ve 3 olup, 3 tanedir.
306
Mutlak Deԫer
ETKԨNLԨK x , n çift ise

n
xn = *
x , n tek ise
x, y D R, | x – 2 | 1 ve | y – 1| 3 olmak üzere
(x, y) sԩralԩ ikililerinin tümünü kapsayan geometrik
ԭekli analitik düzlemde çizip oluԭan geometrik ԭek- ÖRNEK 28
lin alanԩnԩ hesaplayԩnԩz.

x < y ise x 2 – 2xy + y 2 ifadesinin eԭiti nedir?
Çözüm Çözüm
| x – 2 | 1 –1 x – 2 1 1 x 3 x 2 – 2xy + y 2 = ( x – y) 2
| y – 1 | 3 –3 y – 1 3 –2 y 4 = | x – y | , ( x < y x – y < 0)
y
= –(x – y) = –x + y dir.
4
ÖRNEK 29
a < 0 < b ise a 2 + 3 b 3 + 4 (a – b) 4 + 5 a 5
0
x ifadesinin eԭiti nedir?
1 3
Çözüm
a 2 = | a | = –a , ( a < 0 |a| = –a)

–2
3
b 3 = b , ( kökün derecesi tek olduԫundan)
ESEN YAYINLARI
olduԫundan dikdörtgensel bölgenin alanԩ,

4 (a – b) 4 = | a – b | , (a < b a – b < 0 olduԫundan)
6.2 = 12 br2 bulunur.
= –(a – b)
= –a + b
5
a5 = a , ( kökün derecesi tek olduԫundan)
ÖRNEK 27
a 2 + 3 b 3 + 4 (a – b) 4 + 5 a 5 = –a+b – a+b+a
2x – 1 – 3
0 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç tane x tam = 2b – a bulunur.
x+2 +3
sayԩsԩ vardԩr?
Çözüm
ÖRNEK 30
x D R için | x + 2 | + 3 > 0 olduԫundan verilen
eԭitsizliԫin saԫlanmasԩ için | 2x – 1 | – 3 0 ol- (x – 2) 2 3
malԩdԩr. eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
| 2x – 1 | – 3 0 | 2x – 1 | 3 Çözüm
–3 2x – 1 3 (x – 2) 2 3 | x – 2 | 3
–3 + 1 2x – 1 + 1 3 + 1 –3 x – 2 3
–2 2x 4 –3 + 2 x – 2 + 2 3 + 2
–1 x 2 dir. –1 x 5
O halde, Ç = [–1, 5] dir.
Buradaki tam sayԩlar; –1, 0, 1, 2 olup 4 tanedir.
307
ALIŞTIRMALAR
1. Aԭaԫԩdaki mutlak deԫerli ifadelerin eԭitlerini bulu- 4. Aԭaԫԩdaki denklemlerin reel sayԩlardaki çözüm
nuz. kümelerini bulunuz.
a) | 1 – / | a) | x + 2 | = 4
b) 2 2 – 4 b) | 2x – 5 | = 3
c) | – x2 | c) 2| x – 1 | + 4 = 2
d) | –1 – x2 | x+1
d) =2
x –1
2. Aԭaԫԩdaki mutlak deԫerli ifadelerin eԭitlerini bulu-

nuz. e) x2 + 6 | x | – 7 = 0
a) 1 < x < 2 , |x – 1| – |x – 2|
f) | x + 1 | = 5 – 2x
b) a < b < c , |a – b| + |a – c| – |b – c|
1 1 g) | x – 4 | = 4 – x
c) <x< , | 2x – 1 | + | 3x – 1 |
3 2
ESEN YAYINLARI
h) | x – 3 | = | x + 2 |
3. Aԭaԫԩdaki mutlak deԫerli ifadelerinin en küçük
k) | x2 – 4 | – | x – 2 | = 0
a) | x – 2 |
l) | x3 | – | x2 | = 0
b) 2| x – 1 |
c) 3| x + 1 | + 2
5. x < 0 olmak üzere,
–5x 2x
+ toplamԩ kaçtԩr?
d) | x – 1 | + | x + 4 | x x
e) | 2x + 1 | + | x – 3 |
6. 2X = 13 ise | x – 3 | + | x – 4 | + 7 ifadesinin eԭiti

f) | x – 1 | + | x + 2 | + | x – 4 | kaçtԩr?
2. a) 2x – 3 b) 2b – 2a c) x 5. –7 6. 8
308
Mutlak Deԫer
7. Aԭaԫԩdaki eԭitsizliklerin reel sayԩlardaki çözüm 10. | x + 2 | – | x – 1 | = 3 denkleminin çözüm kümesi

kümelerini bulunuz. nedir?
a) | 2x – 1 | < 3
b) | 1 – x | 5
11. x < 0 < y olmak üzere,

c) 3| x – 1 | + 4 < 1 | 2x – y | – | 2y – x | + | –x | + | 2y | ifadesinin eԭiti
nedir?
d) | x – 6 | 0
e) | x + 2 | > 5
12. | v3 – v2 | – | 1 – v3 | – 1 ifadesinin eԭiti nedir?
f) | 1 – x | 3
1
g) >3
x–2
ESEN YAYINLARI
x
h) | 1 – x | –2 13. | 4x – 5y | ifadesinin en küçük deԫeri için kaç-
y
tԩr?
k) 1 | 1 – x | < 4
l) –2 | x – 2 | 3
tuya “ D ” yanlԩԭ olanlar için “ Y ” yazԩnԩz.
| –a | = | a |
8. | | 3 – x | – 2 | = 5 denkleminin köklerinin toplamԩ
kaçtԩr? |x| > 0
–| a | a | a |
| a.b | = | a |.| b |
x –3 +4 |a + b| = |a| + |b|
9. 0 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir?
x+2 –5
a+b
ifadesinin en küçük deԫeri 1 dir.
a+b
5
8. 6 9. (–7, 3) 10. [1, ') 11. y – 2x 12. – v2 13. 14. D, Y, D, D, Y, D
4
309
Mutlak Deԫer
15. | x2 + 1 | 5 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir? 20. | 3x – 2y | + x 2 – 6x + 9 = 0 ise y kaçtԩr?
16. | 5 + |x – 2 || 9 eԭitsizliԫini saԫlamayan kaç tane 21. | 2x – 1 | + | x – 2 | toplamԩnԩn alabileceԫi en kü-

x tam sayԩsԩ vardԩr? çük deԫer kaçtԩr?
17. x D R – {0 } olmak üzere, 22. | x – 3 | > 1 eԭitsizliԫini saԫlamayan x tam sayԩ-

2x larԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
5– ifadesinin alabileceԫi deԫerlerin topla-
x
ESEN YAYINLARI
mԩ kaçtԩr?
23. | x | 2 olmak üzere,

18. | x + 1 |.| x – 2 | = x + 1 eԭitliԫini saԫlayan x de- 2x – y = 3 ise y nin alabileceԫi tam sayԩ deԫer-
ԫerlerinin toplamԩ kaçtԩr? lerinin toplamԩ kaçtԩr?
19. | a – 2 | = c + 1 ve | b | = – c ise c hangi aralԩkta 24. | x2 + 2 | < 12 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç farklԩ x
deԫer alԩr? tam sayԩsԩ vardԩr?
9 3
15. [–2, 2] 16. 7 17. 10 18. 3 19. [–1, 0] 20. 21. 22. 9 23. –27 24. 7
2 2
310
YAZILIYA HAZIRLIK
1 4. | x | < 4 olmak üzere,

1. 2a = ise | a + 1 | – | 1 – a | + | a + 2 |
3
5x – 4y + 8 = 0 denklemini saԫlayan y tam sa-
ifadesinin eԭitini bulunuz. yԩlarԩnԩn toplamԩnԩ bulunuz.
2. x < 0 için 5. a ve b birer tam sayԩdԩr.

| | 3x | – x | – | | 3x | + x | ifadesinin eԭitini bulunuz. 2 < | a | < | b | < 8 olduԫuna göre,
3a – 4b ifadesinin en büyük deԫeri kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
3. x D Z olmak üzere, 6. | 2x – 3 | = x + 4 denkleminin çözüm kümesini

10 – x bulunuz.
< 2 eԭitsizliԫinin çözüm kümesini bulu-
3
nuz.
311
Mutlak Deԫer
7. | 3x – 3 | – | 2x – 2 | = 4 ise x in alabileceԫi de- 9. a D R+ olmak üzere,

ԫerlerin toplamԩ kaçtԩr? | 4x – 4a | + | 2a – 2x | = a ve x in alabileceԫi
deԫerler toplamԩ 14 ise a kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. 2 < | 1 – x | + | x – 1 | < 8 eԭitsizliԫini saԫlayan x –6

10. > 0 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç tane x
tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? x+1 –4
tam sayԩsԩ vardԩr?
1. a 2. –2x 3. {5, 6, 7, …, 15} 4. –18 5. 46
1
6. & – , 70 7. 2 8. 4 9. 7 10. 7
3
312
TEST – 1
1. x < 0 olmak üzere, 5. | x – y + 1 | + | x + y – 5 | = 0 olduԫuna göre,

| x | + | –x | ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭit- x kaçtԩr?
tir?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) –2x B) –x C) 0 D) x E) 2x
6. x, y, z birer reel sayԩ olmak üzere,

2. 1 < a < 2 olmak üzere,
| x – 2 | + (y + 1)2 + (z – 3)4 = 0 olduԫuna göre,
| a – 2 | + | a – 1 | ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangi-
x + y + z kaçtԩr?
sine eԭittir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) –1 B) 1 C) 2a + 1
D) 2a – 3 E) 3 – 2a
ESEN YAYINLARI
7. | x | = a + 2 ve | y | = –a olduԫuna göre,
3. a < 0 < b olmak üzere, a için aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
| a – b | + | – a | – | – b | ifadesi aԭaԫԩdakilerden
A) –2 < a < 0 B) a < 0 C) a –2
hangisine eԭittir?
D) a –2 E) –2 a 0
A) 2b – 2a B) –2b C) –2a
D) 2a + 2b E) 0
8. a.b 0 ve ||a| + b| = 0 ise

a + 2b
ifadesinin eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisi-
–b
3a – b
4. a b ve | a | = | b | ise deԫeri nedir? dir?
5a + 3b
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) –1 B) 0 C) 1 D) a E) b
313
Mutlak Deԫer
9. | 2x – 1 | = 5 denkleminin çözüm kümesi nedir? 2x – 4 2x – 4

13. = denklemini saԫlayan x reel sa-
5 5
A) {–2 } B) {3 } C) {–2, 3 } yԩlarԩ için aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
D) {2, 3 } E)
5
A) x 5 B) x 2 C) x
2
D) x 5 E) x 2
10. 2| x – 2 | –1 = 3 denkleminin çözüm kümesi ne-

dir?
A) {0 } B) {2 } C) {4 }
D) {0, 4 } E) {2, 4 } 14. | x – 3 | = 3 – x denklemini saԫlayan x reel sa-
yԩlarԩ için aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
A) x 3 B) x < 3 C) x > 3
D) x 3 E) x = 3
ESEN YAYINLARI
11. 3| x +1 | + 5 = 2 denkleminin çözüm kümesi ne-

dir?
A) {–2 } B) {0 } C) {1 }
D) {–2, 0 } E) Ø
15. | x + 2 | = | x | + 2 denklemini saԫlayan x reel
sayԩlarԩ için aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫrudur?
A) x –2 B) x 0 C) x 0
D) x –2 E) –2 x 0
12. | 1 – | x | | = 3 denkleminin çözüm kümesi nedir?

16. | a | > a ve | b | = b olduԫuna göre, aԭaԫԩdakiler-
A) {– 4, 4 } B) {–2, 2 } den hangisi kesin doԫrudur?
C) {0, 1 } D) {– 4, –2, 2, 4 }
A) a + b > 0 B) a + b < 0 C) a.b > 0
E) {– 4, 0, 1, 4 } D) a – b < 0 E) a – b > 0
1. A 2. B 3. C 4. B 5. E 6. C 7. E 8. A 9. C 10. D 11. E 12. A 13. B 14. A 15. C 16. D
314
TEST – 2
1. | x | 2 olmak üzere, x – y + 2 = 0 denklemini x+3 1

5. = denkleminin çözüm kümesi nedir?
saԫlayan y tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr? x –1 +2 2
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 A) {–5, –1 } B) {–5 } C) {–1 }

D) Ø E) {–1, 5 }
2. x, y, z negatif tam sayԩlar ve | x – y – z | + | z – 2y | 6. | 3x – 2 | – | x – 3 | = 0 denkleminin köklerinin top-

toplamԩ en küçük deԫerini aldԩԫԩna göre, aԭaԫԩ- lamԩ kaçtԩr?
daki sԩralamalarda hangisi doԫrudur?
5 3
A) –1 B) C) –2 D) 1 E)
A) x < y < z B) x < z < y C) y < x < z 2 4
D) y < z < x E) z < x < y
ESEN YAYINLARI
7. | 7x – 1 | + 4 3 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi ne-

dir?
3. | 2x – 5 | = –3 + x denkleminin reel sayԩlardaki
2 2
çözüm kümesi nedir? A) ;0, E B) (– 3, 0) , ; , + 3 m
7 7
8
A) Ø B) R C) ' , 2 1
3 1
C) R – ' 1 D) Ø
–8 2
D) ' , – 21 E) { 2 }
3 E) R
8. | x – 1 | – | x – 3 | 0 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi

4. 2
| x – 2x – 15 | – 2| x – 5 | = 0 denkleminin kökle- nedir?
rinin toplamԩ kaçtԩr?
A) (– ', 2] B) [2, ') C) {1, 3 }
A) –11 B) – 6 C) – 5 D) – 3 E) –1 D) (1, 3) E) {2 }
315
Mutlak Deԫer
9. a < 0 0 B) a – b > 0
x+7
a A) –1 B) 1 C)
C) a2 –b<0 D) >1 x–7
b x+7 x+1
D) E)
E) a.| b | – a.| a | < 0 –x + 7 x–7
a–b – b+c
10. a < 0 < b < c olmak üzere,
–a – c 14. | 3x – 1 | = | 2x + 1 | denkleminin reel sayԩlardaki
çözüm kümesi nedir?
ifadesinin deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) {0 } B) {2 } C) {–1, 0 }
a+c
A) 1 B) –1 C) D) {1, 0 } E) {2, 0 }
a–c
a–b a – 2b – c
D) E)
a–c c–a
ESEN YAYINLARI
15. | | x + 2 | – 3 | = 5
11. a, b, c sԩfԩrdan farklԩ gerçel sayԩlardԩr. denkleminin kökler toplamԩ kaçtԩr?
a b c
+ + ifadesinin kaç farklԩ deԫeri vardԩr?
a b c A) –10 B) –8 C) – 4 D) 0 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
–5
16. =2 eԭitliԫini gerçekleyen x deԫerlerinin
4–x
3x + 3y
12. kesrinin en büyük deԫeri kaçtԩr? toplamԩ kaçtԩr?
2x + 2y
3 2 3 13
A) 6 B) C) 1 D) E) 0 A) 4 B) 6 C) 8 D) E)
2 3 2 2
1. B 2. B 3. A 4. E 5. C 6. E 7. E 8. A 9. D 10. A 11. D 12. B 13. A 14. E 15. C 16. C
316
TEST – 3
1. x D R için | x + 2 | – | x – 3 | + 5 ifadesinin ala- x –1 < 2

bileceԫi en büyük ve en küçük deԫerlerin çarpԩmԩ 5. 4 sistemini saԫlayan y deԫerleri aԭa-
3x + y = 6
kaçtԩr?
ԫԩdakilerden hangisinin çözüm kümesi olur?
A) –10 B) –5 C) 0 D) 5 E) 10
A) | y – 2 | < 6 B) | y – 3 | < 4
C) | y + 3 | < 6 D) | y – 6 | < 2
E) | y – 3 | < 6
–x + 3 _
= 3 bb
2. 4 ` sistemini saԫlayan y sayԩlarԩnԩn 6. 5 | 2x – 3 | 11 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç tane
2y – 1 = x b x tam sayԩsԩ vardԩr?
a
toplamԩ kaçtԩr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
ESEN YAYINLARI
7. x + | x – 3 | < 5 eԭitsizliԫinin en geniԭ çözüm ara-

3. | x – 3 | + | x + 3 | < 9 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç lԩԫԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
tane x tam sayԩsԩ vardԩr?
A) (3, 4) B) (–' , 4) C) (4, ')
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 D) (– ', 3) E) (3, ')
2x + 3 7
8. 4 eԭitsizlik sistemini saԫlayan kaç
4. | x – a | b eԭitsizliԫinin çözüm aralԩԫԩ [–2, 8] ise x –1 > 0
a + b kaçtԩr? tane x tam sayԩsԩ vardԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
317
Mutlak Deԫer
3x 13. | x2 + 2 | 6 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi aԭaԫԩda-

9. –5+ –1 ifadesinin alabileceԫi deԫerlerin
x kilerden hangisidir?
toplamԩ kaçtԩr?
A) [–4, 4] B) R – [–4, 4] C) R
A) 1 B) 3 C) 5 D) 7 E) 8 D) [–2, 2] E) R – [–2, 2]
10. | x – 2 |2 – 3| x – 2 | = 4 denkleminin çözüm küme- 14. | x + 1 | + | x + 2 | + y = 3 ise y aԭaԫԩdaki aralԩk-

si kaç elemanlԩdԩr? larԩn hangisinde deԫer alԩr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 A) (– ', –2] B) (– ', –1] C) (– ', 0]

D) (– ', 1] E) (– ', 2]
ESEN YAYINLARI
x–2
11. x + 1 – 4 < 0 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç farklԩ 15. a D Z olmak üzere, | x – a | < 4 eԭitsizliԫini saԫ-
layan x tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ 28 olduԫuna
x tam sayԩsԩ vardԩr?
göre, a kaçtԩr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
12. x2 – | x | – 6 = 0 denkleminin çözüm kümesi aԭa-

16. a D Z olmak üzere, | a2 + 4a – 22 | ifadesinin
alabileceԫi en küçük deԫer kaçtԩr?
A) {–2, 2 } B) {–3, 3 } C) {2, 3 }
A) 0 B) 1 C) 4 D) 22 E) 26
D) {–2, –3 } E) {–3, –2, 2, 3 }
1. C 2. D 3. E 4. E 5. E 6. E 7. B 8. A 9. E 10. C 11. B 12. B 13. D 14. E 15. E 16. B
318
1. 1987 – ÖSS 5. 1989 – ÖYS

2
a < |a| < a eԭitsizliԫinin daima saԫlanabilmesi 9 < | 2x – 7 | < 13 eԭitsizliԫinin çözüm kümesin-
için a hangi aralԩkta bulunmalԩdԩr? deki tam sayԩlarԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) (–', –1) B) (–12, 5) C) (–1, 0) A) 14 B) 13 C) 12 D) 10 E) 7

D) (0, 1) E) (–2, ')
2. 1987 – ÖYS
a = | a | ve b < | b | olduԫuna göre aԭaԫԩdakiler- 6. 1992 – ÖYS
den hangisi doԫrudur?
x D R , | x | – 1 = | x – 1 | denkleminin çözüm
kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) ab = 1 B) ab > 1 C) ab 0
D) ab > 0 E) 0 < ab < 1 A) (–', ') B) (–', 0) C) [1, ')
D) (0, ) E) (0, 1]
ESEN YAYINLARI
3. 1987 – ÖYS
| x2 + 1 | 3 ün çözüm kümesi aԭaԫԩdakilerden
hangisidir?
7. 1993 – ÖSS
A) R B) R – [–2, 2] | x | 3 olmak üzere, –x + y – 3 = 0 denklemini

saԫlayan y tam sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
C) [–2, 2] D) R – [– v2, v2]
E) [– v2, v2] A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24
4. 1988 – ÖYS
| x | > 1 eԭitsizliԫinin çözüm kümesi nedir? 8. 1994 – ÖYS
x D R olmak üzere, | 4x – 10 | + | 2x + 5 |
A) (–', 1) F (0, ') B) (–', 0) F (1, ')
ifadesinin alabileceԫi en küçük deԫer kaçtԩr?
C) (–', 0) F (–1, ') D) (–', –1) F (1, ')
E) (–', –1) F (0, ') A) 5 B) 8 C) 10 D) 15 E) 20
319
Mutlak Deԫer
9. 1998 – ÖSS 13. 2000 – ÖSS

x<0 x + 2| x | – 4 = 0 denklemini saԫlayan x gerçel
|x| 5 sayԩlarԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
eԭitsizlik sistemini saԫlayan tam sayԩlarԩn çarpԩmԩ

4 5 –16 –8 –4
kaçtԩr? A) ¬ B) ¬ C) ¬ D) ¬ E)
3 4 3 3 5
A) –10 B) –12 C) –24

D) –60 E) –120
14. 2001 – ÖSS

| x – 4 | + | x | = 8 denklemini saԫlayan x deԫer-
lerinin toplamԩ kaçtԩr?
10. 1998 – ÖYS
|a – 2| + |b – 4| + |c – 6| = 0 A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 10
olduԫuna göre, a + 2b + 3c ifadesinin deԫeri
kaçtԩr?
A) 28 B) 12 C) 0 D) –12 E) –28
ESEN YAYINLARI
15. 2001 – ÖSS

x < 0 < y olduԫuna göre,
3. x – y
iԭleminin sonucu aԭaԫԩdakilerden han-
y+ x
11. 1999 – ÖSS
gisidir?
x < 0 olmak üzere , |x – |x – 8|| – 8 ifadesi
aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭittir? A) –3x B) –3y C) 3(x + y)
D) –3 E) 3
A) 16 B) –2x C) – 4x
D) –2x + 16 E) –4x + 16
16. 2002 – ÖSS

y < x < 0 olmak üzere,
12. 2000 – ÖSS y
x 2 + 4xy + 4y 2 + y – x + =8
| x | 6 olduԫuna göre x – 2y + 2 = 0 koԭulunu y2
saԫlayan kaç tane y tam sayԩsԩ vardԩr? olduԫuna göre, y kaçtԩr?
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 A) –8 B) –7 C) –6 D) –5 E) –3
320
Mutlak Deԫer
17. 2002 – ÖSS 21. 2005 – ÖSS

| x – 2 |.| x + 5 | = x – 2 eԭitliԫini saԫlayan x de- Sԩfԩrdan farklԩ a ve b tam sayԩlarԩ için
ԫerlerinin kümesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir? |b| < a
a
A) {– 4, –2 } B) {– 4, 2 } C) {–2 } < –2
b
D) {2 } E) {2, 4 }
olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫru-
dur?
A) a < 0 B) b > 0 C) a.b > 0

D) a + 2b < 0 E) a + 2b > 0
18. 2003 – ÖSS

f(x) = | x – 2 | – | x |
22. 2006 – ÖSS
olduԫuna göre, f(–1) + f(0) + f(1) toplamԩ kaçtԩr?
x = | v5 – 3 |
A) – 4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4 y = |x – 5|
z = |y – 2|
olduԫuna göre, z kaçtԩr?
A) v5 B) 2 + v5 C) 4 + v5
ESEN YAYINLARI
D) 10 – v5 E) 5 – v5
19. 2003 – ÖSS

| 9 – x2 | = | x – 3 |
olduԫuna göre x in alabileceԫi deԫerlerin topla- 23. 2008 – ÖSS
mԩ kaçtԩr? x < 0 olduԫuna göre,
|x – 1| + |x| + 3
A) –3 B) –2 C) –1 D) 2 E) 4
ifadesinin eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) x + 2 B) 2x + 2 C) 2x – 2
D) 4 – 2x E) 4
20. 2004 – ÖSS

x < 0 < y olmak üzere,
24. 2008 – ÖSS
x 2 + 2 xy + y 2 Pozitif x gerçel sayԩlarԩ için | x – 1 | < k olmasԩ,
ifadesinin eԭiti aԭaԫԩdakilerden
y–x
| vx – 1 | < 0,1 olmasԩnԩ gerektiriyorsa k nin ala-
hangisidir?
bileceԫi en büyük deԫer kaçtԩr?
A) x + y B) x – y C) –x + y
D) –x – y E) xy A) 0,11 B) 0,19 C) 0,25 D) 0,29 E) 0,31
321
Mutlak Deԫer
25. 2010 – LYS 28. 2012 – YGS

Verilen a, c pozitif ve b negatif gerçel sayԩlarԩ için a bir gerçel sayԩ olmak üzere, sayԩ doԫrusu üze-
2 2 rinde a nԩn 1 e olan uzaklԩԫԩ a + 4 birimdir.
a b > abc + c
eԭitsizliԫi saԫlandԩԫԩna göre, aԭaԫԩdakilerden Buna göre, |a| kaçtԩr?
hangisi kesinlikle doԫrudur? 3 5 7 7 8
A) B) C) D) E)
2 2 2 3 3
A) a = | b | B) a = c C) c > | b |
D) a < c E) c < a
29. 2012 – LYS

26. 2011 – YGS
f(x) = |2x – 5|
| –1 – 3 | + | –2 + 4 |
ESEN YAYINLARI
g(x) = |x + 1|
fonksiyonlarԩ veriliyor.
A) 8 B) 10 C) 6 D) 4 E) 2
Buna göre, ( g o f )(x) = 3 eԭitliԫini saԫlayan x
deԫerlerinin toplamԩ kaçtԩr?
A) –3 B) –1 C) 0 D) 2 E) 5
27. 2011 – YGS

x bir gerçel sayԩ ve | x | 4 olmak üzere,
2x + 3y = 1 eԭitliԫini saԫlayan y tam sayԩ deԫer-
lerinin toplamԩ kaçtԩr?
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
1. A 2. C 3. E 4. D 5. E 6. C 7. B 8. C 9. E 10. A 11. B 12. A 13. D 14. B 15. E

16. E 17. D 18. E 19. A 20. C 21. E 22. A 23. D 24. B 25. D 26. C 27. E 28. A 29. E
322
SAYILAR
ÜSLÜ ԨFADELER
1. Kazanԩm : Bir gerçek sayԩnԩn tam sayԩ kuvvetini açԩklar ve üslü ifadelere ait özellikleri gösterir.
2. Kazanԩm : Üslü ifadelerin eԭitliԫini ifade eder ve üslü ifadelerle ilgili uygulamalar yapar.
ÜSLÜ ԨFADELER
ÜSLÜ ԨFADE
a D R ve n D Z+ olmak üzere, n tane a nԩn çarpԩmԩ olan an ye üslü ifade denir.

an = a.a........ a
n tane
n
a ifadesinde, a ya taban, n ye üs veya kuvvet denir.
Üslü Ԩfadelerin Özelikleri ÖRNEK 2

+
a, b D R ve m, n D Z olmak üzere,
Aԭaԫԩdaki ifadeleri sonuçlandԩrԩnԩz.
1 0 n
1. a = a , a = 1 , 0 = 0 dԩr. ( 00 belirsizdir. )
a) 23.25 b) 54.57.5–2
n n n n
2. a.a + b.a – c.a = (a + b – c).a
c) 34.54.16 d) 12.24.35
3. an.am = an+m
3 12
4. an.bn = (a.b)n e) (23)4 f)
35
5. (an)m = an.m = (am)n Çözüm
an a) 23.25 = 23+5 = 28
6. = a n–m
am
b) 54.57.5–2 = 54+7–2 = 59
n
an a
7. =c m c) 34.54.16 = 34.54.24 = (3.5.2)4 = 304
bn b
1 a n b –n d) 12.24.35 = 22.3.24.35 = 22+4.31+5 = 26.36 = (2.3)6

8. a –n = , c m =c m
a n b a
= 66
9. Negatif sayԩlarԩn tek kuvvetleri negatif, çift kuv- e) (23)4 = 23.4 = 212
ESEN YAYINLARI
vetleri pozitiftir. Pozitif sayԩlarԩn ise tüm kuvvetleri

pozitiftir. 3 12
f) = 312–5 = 37
35
ÖRNEK 1

ÖRNEK 3
a) 24 b) –23
2.34 + 5.34 – 34 iԭleminin sonucu nedir?
c) (–2)4 d) 30
Çözüm
e) (–3)0 f) –30 2.34 + 5.34 – 34 = (2 + 5 – 1).34 = 6.34 = 2.3.34
Çözüm = 2.31+4
4
a) 2 = 2.2.2.2 = 16 = 2.35
b) –23 = (–1).23 = –1.2.2.2 = – 8
ÖRNEK 4
c) (–2)4 = (–2).(–2).(–2).(–2) = 16
2x = a ve 3x = b ise 24x ifadesinin a ve b türün-
d) 30 = 1
den deԫeri nedir?
e) (–3)0 = 1 Çözüm
f) –30 = (–1).30 = (–1).1 = –1 24x = (23.3)x = 23x.3x = (2x)3.3x = a3.b dir.
324
Üslü Ԩfadeler
ÖRNEK 5 ÖRNEK 8
25 + 25 + 25 + 25 a –2 – b –2
iԭleminin sonucu nedir? ifadesini en sade biçimde yazԩnԩz.
2 3 .2 3 a –1 – b –1
Çözüm Çözüm
a + a + a + .......... + a = n.a a n dir. 1 1 b2 < a2

1 4 4 4 44 2 4 4 4 44 3 2
<
b = a 2 .b 2
2
<2 <2
n tan e a <b a
=
a <1 < b <1 1 1 b<a
<
2 5 + 2 5 + 2 5 + 2 5 4.2 5 2 2 .2 5 a b a.b
= 3+3 =
2 3 .2 3 2 26
b2 < a 2 a.b
22 + 5 27 = u
= = 6 = 27 – 6 = 2 a 2 .b2 b < a
26 2 a.b
(b < a )(b + a)
=
a .b.(b < a )
ÖRNEK 6
a+b
Aԭaԫԩdaki ifadeleri sonuçlandԩrԩnԩz. = olur .
a.b
3 –2
a) 2 –3 b) (–3)– 4 c) c m
2
3 –3
d) c – m e) (2–2.34)–3 f) –3– 4
4
Çözüm ÖRNEK 9
ESEN YAYINLARI
1 1 xy + y
a) 2 –3 = = x = 2 ve y = –1 ise ifadesinin sonucu nedir?
23 8 yx – x
1 1 1 Çözüm
b) (–3) –4 = = =
(–3) 4 3 4 81 1 1– 2
x y + y 2 –1 + (–1) 2 – 1
= = = 2
3 –2 2 2 22 4 y x – x (–1) 2 – 2 1– 2 –1
c) c m =c m = =
2 3 32 9 1
–
1
3 –3
4 3
43 64 = 2 = dir.
d) c– m = c– m =– 3 =– –1 2
4 3 3 27
26
e) (2–2.34)–3 = 2(–2).(–3).34.(–3) = 26.3–12 =
3 12
1 1
f) –3 –4 = (–1) .3 –4 = (–1) . =– ÖRNEK 10
34 81
2x – 2x – 1
ifadesinin en sade biçimini bulunuz.
2x + 2x + 1
Çözüm
ÖRNEK 7
2x – 2x – 1 2 x – 2 x .2 –1
x x + 1
= x
Aԭaԫԩdaki ifadeleri sonuçlandԩrԩnԩz. 2 +2 2 + 2 x .2 1
a) (–23)4 b) (–24 )3 1
2 x c 1– m
2
Çözüm = x
2 (1 + 2)
a) ( –23 )4 = ( (–1).23 )4 = (–1)4.23.4 = 1.212 = 212
1
1
= 2 =
b) ( –24 )3 = ( (–1).24 )3 = ( –1)3.24.3 = ( –1).212 = –212 3 6
325
Üslü Ԩfadeler
ÜSLÜ DENKLEMLER ÖRNEK 14
® a {–1, 0, 1 } olmak üzere, 2m – 1 = 5 ise 8m – 1 deԫeri kaçtԩr?

Çözüm
an = am n = m dir.
8m – 1 = (23)m – 1
® a {–1, 0, 1 } ve b {–1, 0, 1 } olmak üzere
= (2m – 1)3
an = bn denkleminde; n tek ise a = b = 53 = 125 bulunur.
n çift ise a = ± b
® an = 1 denkleminde, n = 0 dԩr. (a 0 ise)

ÖRNEK 15
a = 1 dir. (n D R ise)
(a + 2)4 = (6 – 2a)4 eԭitliԫini saԫlayan a deԫerleri
a = –1 dir. ( n çift ise) nelerdir?
Çözüm
Verilen ifadede üsler eԭit ve çift sayԩ olduԫundan,
ÖRNEK 11
a + 2 = 6 – 2a veya a + 2 = –(6 – 2a)
22n–1 = 64 ise n kaçtԩr?
4
a + 2 = 6 – 2a 3a = 4 a =
Çözüm 3
22n–1 = 64 22n–1 = 26 2n – 1 = 6 a + 2 = – 6 + 2a 6 + 2 = 2a – a 8 = a
7 4
n= dir. O halde, a = veya a = 8 olur.
2 3
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 16
ÖRNEK 12
(2a – 1)3 = (a + 4)3 eԭitliԫini saԫlayan a deԫeri kaç-
4a+1 = 32 ise a kaçtԩr? tԩr?
Çözüm Çözüm
4a+1 = 32 (22)a+1 = 25 22a+2 = 25 Verilen ifadede üsler eԭit ve tek sayԩ olduԫundan,
2a + 2 = 5 2a – 1 = a + 4 2a – a = 4 + 1 a = 5 olmalԩdԩr.
3
a= dir.
2
ÖRNEK 17
ÖRNEK 13 (a2 + 3a)5 = (a – 1)10 ise a kaç olabilir?
9x–2 = (27)x+1 olduԫuna göre, x kaçtԩr? Çözüm
Çözüm (a2 + 3a)5 = [(a – 1)2]5
9x – 2 = (27)x+1 (32)x – 2 = (33)x+1 (a2 + 3a)5 = (a2 – 2a + 1)5 ifadesinde üsler eԭit
32x – 4 = 33x+3 ve tek sayԩ olduԫundan,
2x – 4 = 3x + 3
a2 + 3a = a2 – 2a + 1 a2 + 3a – a2 + 2a = 1
x = –7 bulunur.
1
a= tir.
5
326
Üslü Ԩfadeler
ÖRNEK 18 ÖRNEK 21
(n + 3)n–1 = 1 eԭitliԫini saԫlayan kaç farklԩ n reel sa- a ve b tam sayԩ olmak üzere,
yԩsԩ vardԩr? 3a–1 = 5a+b+1 ise a.b kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
n + 3 = 1 n = –2 , [(–2 + 3)–2–1 = 1 1 = 1] a ve b tam sayԩ iken a – 1 ve a + b + 1 de
1–1
n–1=0n=1 , [(1 + 3) = 1 1 = 1] birer tam sayԩdԩr. Bundan dolayԩ verilen eԭitliԫin
n + 3 = –1 n = –4 , [(–4 + 3) –4–1
= 1 –1 1] saԫlanabilmesi için her iki üssün sԩfԩr olmasԩ ge-
rekir.
olduԫundan n –4 tür. O halde, n = –2 veya
n = 1 olabilir. Yani, 2 farklԩ n reel sayԩsԩ vardԩr. a–1=0a=1
a + b + 1 = 0 1 + b + 1 = 0 b = –2
O halde, a.b = 1.(–2) = –2 dir.
ÖRNEK 19
2
(x – 8)x –4 = 1 eԭitliԫini saԫlayan kaç farklԩ x reel
sayԩsԩ vardԩr?
Çözüm
2
ÖRNEK 22
x–8=1x=9 , [(9 – 8)9 – 4 = 1 1 = 1]
2
x2 – 4 = 0 x = 2 , [(2 – 8)2 – 4 = 1 1 = 1] (x2 – 9)x+3 = 0 denkleminin çözüm kümesi nedir?
ESEN YAYINLARI
2 Çözüm
x = –2 , [(–2 – 8)(–2) – 4 = 1 1 = 1]
2 (x2 – 9)x+3 = 0 x2 – 9 = 0 x+30
x – 8 = –1 x = 7 , [(7 – 8)7 – 4 = 1 –1 1]
(x – 3)(x + 3) = 0 x –3
olduԫundan x 7 dir. O halde, 3 farklԩ x reel
x = 3, x = –3 x –3
sayԩsԩ vardԩr.
O halde, verilen denklemin çözüm kümesi
Ç = {3} tür.
ÖRNEK 20
2
(x + 2)x –4 = 1 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerlerinin
toplamԩ kaçtԩr? ÖRNEK 23
Çözüm 2a + 2a + 2a + 2a
= 16 olduԫuna göre, a kaçtԩr?
2 4a + 4a
x + 2 = 1 x = –1 , [(–1 + 2)(–1) –4 = 1 1 = 1]
Çözüm
2 2a + 2a + 2a + 2a 4.2 a
x + 2 = –1 x = –3 , [(–3 + 2)(–3) –4 = 1 –1 1] a a
= 16 = 16
4 +4 2.4 a
x2 – 4 = 0 x = 2 , [(2 + 2)2
2
–4 22 + a
= 1 1 = 1] = 16
2 1 + 2a
2
x = –2 , [(–2 + 2)(–2) –4 = 1 00 1]
22 + a – 1 – 2a = 24
O halde, x in alabileceԫi deԫerlerin toplamԩ 21 – a = 24
–1 + 2 = 1 dir. 1 – a = 4 a = –3 tür.
327
Üslü Ԩfadeler
ÖRNEK 24 ÜSLÜ ԨFADELERDE EԬԨTSԨZLԨK
2x + y = 3 a > 1 iken an < am n < m dir.
3x – y = 4 olduԫuna göre, 0 < a < 1 iken an < am n > m dir.

2 – y2
5x ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
Çözüm ÖRNEK 27
3x – y = 4 (2x + y)x – y = 4 32x – 1 < 3x + 4 eԭitsizliԫini saԫlayan kaç farklԩ x doԫal

sayԩsԩ vardԩr?
2(x + y)(x – y) = 4
2 – y2 Çözüm
2x = 22
Taban 1 den büyük olduԫundan,
x2 – y2 = 2
32x – 1 < 3x + 4 2x – 1 < x + 4 x < 5 tir.
2 – y2
5x = 52 = 25 bulunur.
x D { 0, 1, 2, 3, 4 } olup x in alabileceԫi 5 farklԩ
doԫal sayԩ deԫeri vardԩr.
ÖRNEK 25 ÖRNEK 28
2 x+2 2 2x – 1
(x – 2)10 = (2 – x)x eԭitliԫini saԫlayan x tam sayԩla- c m <c m eԭitsizliԫini saԫlayan en büyük
5 5
rԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
x tam sayԩsԩ kaçtԩr?
Çözüm
ESEN YAYINLARI
Çözüm
(x – 2)10 = (2 – x)x (2 – x)10 = (2 – x)x
Taban (0, 1) aralԩԫԩnda olduԫundan,
denkleminde,
2 x+2 2 2x – 1
2 – x = 0 x = 2 dir. ( 010 = 02 ) c m <c m x + 2 > 2x – 1
5 5
2 – x = 1 x = 1 dir. ( 110 = 11 ) 2 + 1 > 2x – x
2 – x = –1 x = 3 tür. ( (–1)10 (–1)3 ) 3 > x olur.
x = 10 dur. ( (– 8)10 = (– 8)10 ) x in alabileceԫi en büyük tam sayԩ deԫeri 2 dir.
O halde, x in alabileceԫi deԫerler toplamԩ,
ÖRNEK 29
2 + 1 + 10 = 13 tür.
4 n – 2 27
c m eԭitsizliԫini saԫlayan n reel sayԩlarԩ
9 8
hangi aralԩkta deԫer alabilir?
Çözüm
ÖRNEK 26
n–2
4 n–2 27 = 2 2G 3 3
3.2a+2 + 2a+3 = 80 ise a kaçtԩr? c m & c m c m
9 8 3 2
Çözüm 2 2.(n – 2) 2 –3
&c m c m
3 3
3.2a+2 + 2a+3 = 80 3.2a.22 + 2a.23 = 80
2.(n – 2) –3
12.2a + 8.2a = 80
2n – 4 –3
20.2a = 80 1
n
2
2a = 4
1
a = 2 bulunur. O halde, n ! ; , 3 m olur.
2
328
Üslü Ԩfadeler
ÖRNEK 30 ÖRNEK 33
a = 7 – 8 , b = 7 –10 , c = 7 –12 sayԩlarԩ arasԩndaki 27a = 32

sԩralama nedir? 8b = 81 olduԫuna göre, a.b kaçtԩr?
Çözüm Çözüm
1
a= 7 –8 = 8 27a = 32 33a = 25
7 4 3a = 5
b
8 = 81 3 = 2 4 3b 4 3b
1
b= 7 –10 = 10 9.a.b = 20
7
1 20
c = 7 –12 = a.b = dur.
9
7 12
1 1 1
< < oldu¤undan, c < b < a d›r.
7 12 7 10 7 8
ÖRNEK 34
2 a .3 b = 108
4 ise a + b kaçtԩr?
ÖRNEK 31
2 b .3 a = 12
a = 336 , b = 260 , c = 524 sayԩlarԩ arasԩndaki sԩralama
Çözüm
nedir?
Verilen eԭitlikleri taraf tarafa çarpalԩm.
ESEN YAYINLARI
Çözüm
a = 336 = (33)12 = 2712 2a .3b = 108
b = 260 = (25)12 = 3212 2b .3a = 12

x
c = 524 = (52)12 = 2512 2a +b.3a +b = 108.12 (2.3)a+b = 36.3.2.6

2512 < 2712 < 3212 olduԫundan, c < a 1 olmak üzere,
x = (a2)3 , y = a (2
3)
3x = 4 x+y , z = (a3)2
3 ise oranԩ nedir?
y
3 =8 y –x sayԩlarԩ arasԩndaki sԩralama nedir?
Çözüm Çözüm
3x = 4 & 3x = 22 x 2 x = (a2)3 = a2.3 = a6

4& =
3y = 8 & 3y = 23 y 3 y = a (2
3)
= a8
x = 2k, y = 3k z = (a3)2 = a3.2 = a6
x + y 2k + 3k 5k olduԫundan x = z < y bulunur.
= = = 5 bulunur.
y – x 3k – 2k k
329
ALIŞTIRMALAR
1. Aԭaԫԩdaki iԭlemler doԫruysa boԭ kutulara “ D ” 4 a 125 b a

4. c m =c m ise kaçtԩr?
yanlԩԭsa “ Y ” yazԩnԩz. 25 8 b
33.34 = 312
24.34.44 = 244
23.24.25 = 212 5. xa = 3 , 3b = 2 ve 2c = x7 ise a.b.c kaçtԩr?
41.42.43 ...... 420 = 2420
2a + 2a + 2a = 23a
2 a –1
2a – 1.31 – a = c m
3 6. (2x – 8)6 = (8x – 2)6 ise x in alabileceԫi en bü-
yük deԫer nedir?
2. Aԭaԫԩdaki ifadelerin sonucunu bulunuz.
a) a3.a2.a
7. 2x = a ve 3x = b ise sol sütunda verilen ifadele-

ESEN YAYINLARI
b) (–5)2.(–5)3.(–5)4
rin eԭitlerini saԫ sütundan bulup eԭleԭtiriniz.
c) 2a3.(2a)3.4a–1 a. 2x – 1 1. a2
4
b. 4x – 1 2. 1
d) (3 + 3–1)–1 2a
a
c. 6–x 3.
1 2 3
e) (–1) + (–1) + (–1) + ... + (–1) 145 2
d. 121 – x 4. 1
b
f) (–a–2)2.(–a)–5.(–a3)3
e. (0,5)x + 1 5. 12
a2 b
5 2 1
g) 16 4 + 8 3 – 64 3 1
f. (0, 3 )x 6.
ab
3. 2.3a + 22+b = 22
4 ise a.b kaçtԩr? 8. 3x–1 = 4 ve 2x+2 = 20 ise 12x kaçtԩr?
a b
3 – 3.2 = –9
3
1. Y, D, D, D, Y, D 2. a) a6 b) –59 c) 26.a5 d) e) –1 f) 1 g) 32 3. 2
10
3
4. – 5. 7 6. 1 7. a. 3 b. 1 c. 6 d. 5 e. 2 f. 4 8. 300
2
330
Üslü Ԩfadeler
x2 – x – 2
xy – y 14. (x + 1) = 1 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerleri-
9. x = –2 ve y = 2 ise ifadesinin sonucu
yx – xy nin toplamԩ kaçtԩr?
nedir?
15. (2x + 1)6 = 512 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerlerinin

toplamԩ kaçtԩr?
10. x = 2n + 1 ve y = 4n – 1 ise y nin x cinsinden
deԫeri nedir?
16. a = 224 , b = 316 ve c = 512 ise a, b, c yi kü-

çükten büyüԫe doԫru sԩralayԩnԩz.
11. Aԭaԫԩdaki iԭlemler doԫruysa boԭ kutulara “ D ”
2.1020 sayԩsԩ 21 basamaklԩdԩr.
1010 sayԩsԩ 10 basamaklԩdԩr. 17. x D Z ve y D Z olmak üzere, 5x – y + 4 = 3x + y + 2

ESEN YAYINLARI
45.253 sayԩsԩ 8 basamaklԩdԩr. x+y

ise oranԩ kaçtԩr?
x–y
48.15.25.50 sayԩsԩ 6 basamaklԩdԩr.
0,2.0,5.106 sayԩsԩ 6 basamaklԩdԩr.
18. Aԭaԫԩdaki ifadelerin sonucunu bulunuz.
2x + 2x + 2x + 2x
a)
4x + 4x + 4x
2 x–4 9 x+1
12. c m <c m eԭitsizliԫini saԫlayan en küçük
3 4
x tam sayԩsԩ kaçtԩr?
2x + 2x + 1 + 2x – 1
b)
2x + 2x – 1 + 2x – 2
c) 3 x . 3 x .3 x
2x = 9 x+y
13. 3 ise oranԩ nedir? 27 x + 27 x + 27 x
4 y = 27 x–y
8 1 4 1
9. – 10. x2 – 2x 11. D, Y, D, D, D 12. 1 13. 7 14. 0 15. –1 16. a < b < c 17. 18. a) b) 2 c)
15 2 3.2 x 3
331
Üslü Ԩfadeler
19. Aԭaԫԩdaki eԭitliklerin her birinden x deԫerlerini 23. 2a = 10 , 3b = 75 , 5c = 350 ise a, b, c yi kü-
bulunuz. çükten büyüԫe doԫru sԩralayԩnԩz.
a) 2x + 2x – 1 + 3.2x+1 = 15
b) 3x + 3x+1 – 3x – 2 = 35
24. 3x.52y = 75
4 x .2 x – 1 1
c) = 25x.3y = 625
81 + x 16
olduԫuna göre, x – y kaçtԩr?
2x + 2x – 1 – 2x + 2 1
d) =–
4x + 4x + 1 2
25. 3a = 32
a 16 b
20. 2 = 6 ve 2 = ise 2a + b kaçtԩr? 5b = 26
9
ESEN YAYINLARI
7c = 14 olduԫuna göre,
a, b ve c yi sԩralayԩnԩz.
a –1
21. 12 a = 4 ise 3a kaçtԩr?
26. a = 2n – 1 ve b = 2 – n + 1 olduԫuna göre,
a nԩn b türünden deԫeri nedir?
1
22. 2a 1 ve 3a > eԭitsizliklerini saԫlayan kaç a+b
90 27. 5a = 8 ve 5b = 64 ise ifadesinin eԭiti
a
tane a tam sayԩsԩ vardԩr? kaçtԩr?
2–b
19. a) 1 b) 2 c) R d) 0 20. 6 21. 12 22. 5 23. a < c < b 24. 1 25. c < b < a 26. 27. 3
b
332
YAZILIYA HAZIRLIK
1
xy + y
1. x = 2 ve y = –1 ise ifadesinin sonucu 4. 3 x + 1 = 5 ise 25x kaçtԩr?
yx – x
nedir?
(– a – 2) – 3 . (– a 2) – 2 . (a –1) 4 3 n + 1 . 4 3n
2. 5. = 72 denkleminin çözüm kümesini
– a – 3 . (– a) –1 3n – 1 8n + 3
bulunuz.
ESEN YAYINLARI
3. A = 2x+1 ve B = 5x–1 olmak üzere, 2 2 .2 2 .2 2 3x + 3

6. 2 2 2
= ise x kaçtԩr?
A.B = 400 ise x kaçtԩr? 2 +2 +2 2x
333
Üslü Ԩfadeler
3x – y = 4x 9. 2x = a ve 3–x = b ise 6x+1 in a ve b cinsinden

7. 4 olduԫuna göre, deԫeri nedir?
16 x – y = 3 y
x y
+ toplamԩnԩn deԫeri kaçtԩr?
y x
ESEN YAYINLARI
3x – 3y 1 10. (2x + a)2 = (b – x)2 denklemini saԫlayan x de-

8. = ise x – y kaçtԩr?
3x + 3y 2 ԫerlerinin çarpԩmԩ 4 olduԫuna göre, a2 – b2 kaç-
tԩr?
1 9
1. 2. –a2 3. 3 4. 5. {4 }
2 25
5 6a
6. – 4 7. 8. 1 9. 10. 12
2 b
334
TEST – 1
1. 2–1 + 20 + 2 iԭleminin sonucu nedir? 5. 810 un yarԩsԩ kaçtԩr?
5 7 9 A) 410 B) 85 C) 45 D) 25 E) 229
A) 6 B) C) D) E) 8
2 2 2
1 3
6. c– m . (–2 4) çarpԩmԩnԩn sonucu kaçtԩr?
2
2. 221 – 220 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1 1
A) 2 B) 22 C) 210 D) 211 E) 220 A) –2 B) – C) 1 D) 2 E)
2 2
ESEN YAYINLARI
1 2 1 6
7. c m : c – m bölme iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
2 2
3. (–a)5·(–a4) çarpԩmԩnԩn sonucu nedir? lerden hangisidir?
A) –a9 B) a9 C) a–9 D) a–1 E) a 1 1

A) 24 B) C) – D) –23 E) –24
23 23
2a + 1
2a – 1 1
8. 3x–3 = ise x kaçtԩr?
9
A) 2a B) 22a C) 2–a D) 2 E) 4 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
335
Üslü Ԩfadeler
9. a pozitif bir sayԩ olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden 13. 42.84.163 = 2x ise x deԫeri kaçtԩr?
hangisi negatiftir?
A) 25 B) 26 C) 27 D) 28 E) 29
A) a–2 B) –(–a)3 C) –a–3
–1 2
D) a E) (–a)
3 2
14. 3a = 4 ise 9 a – 1 $ c m iԭleminin sonucu nedir?
4
10. ax–1 = 3 ve ay+1 = 9 ise 2x – y kaçtԩr?
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 4
A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3
ESEN YAYINLARI
2x + y + 3 – 2x + 3
15. ifadesinin sadeleԭmiԭ ԭekli ne-
2x + y – 2x
11. 6n+1 = 3n+2 ise 2n kaçtԩr? dir?
1 1 3 A) 8 B) 4 C) 2 D) 2x E) 2x+y
A) 2 B) 3 C) D) E)
3 2 2
12. a = 2x –1 ve b = 4x –1 ise b nin a cinsinden 1 1

16. c – 1 m: c x + 1 m = 2 olduԫuna göre x kaçtԩr?
deԫeri nedir? 9x 3
A) a2 B) a2 + a C) a2 + 2a
1 1
D) a + 1 E) a + 2 A) 3 B) C) – D) –1 E) –3
3 3
1. C 2. E 3. B 4. E 5. E 6. D 7. A 8. A 9. C 10. E 11. E 12. C 13. D 14. C 15. A 16. D
336
TEST – 2
1. (2x – 1)5 = (x + 3)5 eԭitliԫini saԫlayan x sayԩsԩ 5. (x – 1)6 = (x2 + 5)3 olduԫuna göre, x kaçtԩr?
kaçtԩr?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2. (3x + 1)10 = (2x + 6)10 eԭitliԫini saԫlayan x de-

1 b
ԫerleri çarpԩmԩ kaçtԩr? 6. a, b birer tam sayԩ ve c m = 16
a
olduԫuna göre, a + b toplamԩ kaç olabilir?
A) –7 B) –5 C) 1 D) 5 E) 7
A) –6 B) –5 C) –4 D) –3 D) –1
ESEN YAYINLARI
3. 1 < 2n – 3 < 81 koԭulunu saԫlayan kaç tane n tam

sayԩsԩ vardԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 7. 24x – 3 sayԩsԩ, 16x sayԩsԩnԩn kaç katԩdԩr?
1 1 1
A) B) C) D) 2 E) 4
8 4 2
4. x = (32)4
4)
y = 3(2
z = (32)6
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi 8. A = 2a+1
doԫrudur? B = 5a–1 ve A.B = 400 ise a kaçtԩr?
A) x < y < z B) x < z < y C) y < x < z

1
D) y < z < x E) z < y < x A) B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
2
337
Üslü Ԩfadeler
3
3x + y 3
9. = 27x – y ise x ile y arasԩndaki baԫԩntԩ 13. (0, 09) 2 .10 iԭleminin sonucu aԭaԫԩdakilerden
9x
hangisidir?
nedir?
A) 3–2 B) 33 C) 32.10
A) x – y = 0 B) 3x – 2y = 0 C) x – y = 3
D) 33.10 E) 33.102
D) x + y = 0 E) x + y = 3
12 3 + 12 3 + 12 3
14. ifadesinin eԭiti nedir?
x–y 64 + 64 + 64 + 64
ax y x–y
10. e o .e a o iԭleminin sonucu kaçtԩr?
ay ax
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 1 B) a C) ax D) ay E) ax – y
ESEN YAYINLARI
1 1
15. + ifadesinin sadeleԭtirilmiԭ
ax – y + 1 ay – x + 1
biçimi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
11. (–a)7.(–a4).(–a)–2 çarpԩmԩnԩn sonucu nedir?

A) 1 B) ax C) ax + y
A) a13 B) –a13 C) a9 D) a E) ax – y
D) –a9 E) a–9
2 3.5 n + 1 – 2.5 n + 2
12. (–1)4 – (–1)3 + (–1)(3 ) – (–1)5 ifadesinin eԭiti 16. ifadesinin eԭiti nedir?
7.5 n
nedir?
10
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 A) 7 B) –7 C) 5 D) –5 E)
7
1. D 2. A 3. C 4. B 5. A 6. A 7. A 8. D 9. A 10. A 11. C 12. E 13. B 14. A 15. A 16. D
338
TEST – 3
0, 00018 5. 5x + 5x + 5x + 5x = 6·(15x + 15x) ise x in eԭiti

1. = (0, 04) k – 2 ise k nԩn deԫeri kaçtԩr?
0, 0009 nedir?
3 5 7 A) 1 B) –1 C) 2 D) –2 E) 3
A) B) C) D) 3 E) 2
2 2 2
2. 5.(0,03)3 iԭleminin sonucu nedir?

3 2x + 3 – 17
6. 3x = 2 ise ifadesinin eԭiti nedir?
3x + 5
A) 45.10–2 B) 135.10–4 C) 45.10–6
D) 45.10–7 E) 135.10–6 A) 7 B) 9 C) 12 D) 13 E) 14
ESEN YAYINLARI
7. ax = 6,4 ve ay = 0,128 ise ax – y kaçtԩr?
3. 3x + 3x – 2 = 30 ise xx–1 in eԭiti kaçtԩr?

A) 5 B) 10 C) 25 D) 40 E) 50
A) 2 B) 3 C) 8 D) 9 E) 64
4. (x – 2)x – 4 = 1 eԭitliԫini saԫlayan x deԫerlerinin (–a) 2n – 3 .a n + 2 . (–a) 2n + 5

toplamԩ kaçtԩr? (–a) 4n .a n + 1
A) 3 B) 4 C) 5 D) 7 E) 8 A) a2 B) – a2 C) a3 D) – a3 E) a3 – n
339
Üslü Ԩfadeler
3m + n 13. 3x+y – 3x+1 = 9y – 9 ise

9. xm = 32 , xn = 8 ise ifadesinin eԭiti
3m – n 9x – 2.3x+y + 9y ifadesinin eԭiti kaçtԩr?
nedir?
A) 1 B) 3 C) 4 D) 9 E) 16
2 1 3
A) B) C) D) 2 E) 1
3 2 2
14. 7a = 16 ve 2b = 49 ise a.b nin deԫeri aԭaԫԩda-

10. x = 5a, y = 4a ise 802a nԩn x ve y cinsinden
deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir? A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 8
A) x2y2 B) x2y3 C) xy4

D) x2y4 E) x4y2
ESEN YAYINLARI
7 x + 3 y + 2 = 130
15. 4 eԭitliklerine göre,
2.7 x – 3.3 y + 1 = 17
x + y nin deԫeri nedir?
11. 7x – 5 – 11y + 2 = 0 denklemini saԫlayan x ve y

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
tam sayԩlarԩ için x – y kaçtԩr?
A) –2 B) 2 C) 3 D) 5 E) 7
3 4 .a 5 – x
16. ifadesinin kԩsaltԩlmԩԭ biçimi aԭaԫԩdaki-
3 2 .a 1 – 2x
1
12. (0, 25) 3x – 4 < eԭitsizliԫini saԫlayan en lerden hangisidir?
32 x – 2
küçük x tam sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 9ax+4 B) 6ax+4 C) 6a6 – 3x
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 D) 9a6 – x E) 2a6 – 3x
1. B 2. E 3. D 4. D 5. B 6. D 7. E 8. C 9. C 10. D 11. E 12. A 13. D 14. E 15. B 16. A
340
TEST – 4
1. 3a = 2 , 2b = 5 , 5c = 312 olduԫuna göre, 5. (–a)7.(–a4).(–a)–2 ifadesinin eԭiti nedir?

a.b.c çarpԩmԩ kaça eԭittir?
A) –a11 B) a11 C) a9
A) 3 B) 6 C) 12 D) 24 E) 60 D) –a 9
E) a 7
2x
2. 3x = 5 ve 3y = 45 olduԫuna göre, 5 y – 2 ifade-
sinin eԭiti kaçtԩr?
6. 3a + 3–a = p ise 9a + 9–a ifadesinin eԭiti nedir?
1 1
A) B) C) 1 D) 5 E) 25 A) p2 + 2 B) p2 C) p2 – 2
25 5
D) 2p – 2 E) 2p
ESEN YAYINLARI
81 –2x + 5 2 3x + 10
3. c m =c m ise x reel sayԩsԩ kaçtԩr?
16 3
1 – ax
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 1 – a –x
A) –a–x B) ax C) a–x D) 1 E) –ax
4. 2a – 1 = 5x , b = 1 – 5–x ise a nԩn b cinsinden

deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
8. 2x+3 – 2x+2 + 2x+1 – 2x = 20 ise 9x nedir?
b–2 2–b
A) B) C) 2 – 2b
b–1 2 – 2b
1 1
A) 81 B) 9 C) 3 D) E)
D) 2 + 2b E) 2b – 1 3 9
341
Üslü Ԩfadeler
2.5 22 – 9.5 21 13. (–a2)3.(–a–3)–1.(a–2)3 ifadesinin eԭiti aԭaԫԩdaki-

25 10 lerden hangisidir?
A) 25 B) 20 C) 15 D) 10 E) 5 A) 1 B) –a–3 C) –a4 D) a4 E) a3
4 3 . (–2) –2 (–2) 3 14. 5x = 4 ve 25y = 8 olduԫuna göre,

10. 3
: ifadesinin eԭiti nedir?
6 (–3) 2 . (–1) –1 x+y
ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
x–y
1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
12 10 8 6 4 7 7 7 7
A) B) C) 7 D) – E) –
3 4 4 3
ESEN YAYINLARI
2 2
11. – iԭleminin sonucu aԭaԫԩda-
1 – y.x –1 x.y –1 – 1 15. a2x + b2x = 169 ve ax – bx = 5
kilerden hangisidir? ise (ab)x ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
A) 36 B) 68 C) 72 D) 108 E) 144
x
A) –2 B) 0 C) 1 D) 2 E)
y
9 3x + 1 81
12. 2a = 3 ve 2b = ise 16. = ise x kaçtԩr?
8
(0, 1) x 27 x
2a – b nin deԫeri kaçtԩr?
1 3 2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) B) C) D) 1 E) 2
2 2 3
1. C 2. E 3. E 4. B 5. C 6. C 7. E 8. A 9. E 10. A 11. D 12. C 13. E 14. C 15. C 16. A
342
1. 1988 – ÖSS 5. 1992 – ÖYS

x+1 x x–1
2 + 6.(2 ) + 4.(2 ) = 80 denkleminin çözü- x – a = 2 olduԫuna göre (x2a – 1) – 1 in x türünden
mü nedir? deԫeri nedir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) x B) 2x C) 3x D) 4x E) 5x
2. 1989 – ÖSS
–1 3
=c – 1 m G ifadesinin kԩsaltԩlmԩԭ biçimi aԭaԫԩda- 6. 1992 – ÖSS
2 1
a b
kilerden hangisidir? = 3 , c m n = 27 olduԫuna göre n kaçtԩr?
b a
1 1 1
A) – B) C) D) –23 E) 23 1 1
23 23 26 A) – B) – C) –1 D) 3 E) 9
9 3
ESEN YAYINLARI
3. 1990 – ÖSS 7. 1992 – ÖYS

3(a2)3 – 2(a3)2 – a5 ifadesinin kԩsaltԩlmԩԭ biçimi n ve a sԩfԩrdan farklԩ birer gerçel sayԩ ve
aԭaԫԩdakilerden hangisidir? n
1
12 n .n = f 2a.n n p olduԫuna göre a kaçtԩr?
A) 0 B) a6 C) a6 – a5
D) a6 – 2a5 E) 2a6 – 3a5
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
4. 1992 – ÖSS
0, 9.10 – 3 + 0, 03.10 – 2 8. 1993 – ÖSS
1, 2.10 – 4 3 2 + (–2) 3
(–1) 4 + 2 2
A) 10–2 B) 10–1 C) 1
D) 10 E) 102 1 17 1
A) – B) –1 C) D) E) 1
5 5 5
343
Üslü Ԩfadeler
9. 1993 – ÖSS 13. 1994 – ÖYS

2 93 – 2 92 4x – y
iԭleminin sonucu kaçtԩr? x2 – y2 = 15 , = 16 olduԫuna göre
2 94 4y – x
x + y toplamԩ kaçtԩr?
1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
4 8 16 32 64
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
10. 1993 – ÖSS

5x = 4 olduԫuna göre (125)x + 5x+2 deԫeri kaç- 14. 1994 – ÖSS
tԩr? 6x+1 = 3x+2 olduԫuna göre 2x+1 in deԫeri kaçtԩr?
A) 164 B) 116 C) 104 D) 84 E) 24 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

ESEN YAYINLARI
11. 1994 – ÖSS

15. 1995 – ÖSS
4.10 –3 + 3.10 – 4 5
iԭleminin sonucu kaçtԩr? 5
10 – 4 (0, 027) 3 .10 iԭleminin sonucu aԭaԫԩdakilerden
A) 0,43 B) 4,3 C) 43 hangisidir?
D) 430 E) 4300
A) 3–3 B) 35 C) 33.10
4 4 2
D) 3 .10 E) 3 .10
12. 1994 – ÖSS

1 m
m , n birer tam sayԩ ve c m = 8 olduԫuna göre 16. 1995 – ÖSS
n
1
m + n toplamԩ kaçtԩr? 99 sayԩsԩnԩn ü aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
3
A) –1 B) –2 C) –3 D) –4 E) –5 A) 319 B) 317 C) 36 D) 35 E) 33
344
Üslü Ԩfadeler
17. 1995 – ÖSS 21. 1996 – ÖYS

4
2 a – 1
= 4 olduԫuna göre 4 a – 1
in deԫeri kaçtԩr? x = (23)4 , y = 2(3 ) , z = (212)3 olduԫuna göre
aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi doԫrudur?
A) 8 B) 16 C) 32 D) 64 E) 128
A) z < x < y B) z < y < x C) y < x < z
D) x < y < z E) x < z < y
18. 1996 – ÖSS

0, 018 a + 1
d n = (27) 1– a olduԫuna göre a kaçtԩr?
0, 006
22. 1997 – ÖSS
1 1 1
A) –4 B) –3 C) D) E) (2 –1 + 20) –2.32 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 3 4
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
ESEN YAYINLARI
19. 1996 – ÖSS

2x = a ve 3x = b ise 72x in a ve b türünden
deԫeri aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) a3b3 B) a3b2 C) a2b3 23. 1997 – ÖSS

D) a2b2 E) ab
3n + 1 + 3n 2n – 2n – 1
2.3 n – 2 2n – 2
A) 20 B) 18 C) 16 D) 14 E) 12
20. 1996 – ÖYS

2 4 .10 3
iԭleminin sonucu
6 + 3.2 – 4 + 5.2 – 4 + 3.2 –1
24. 1998 – ÖYS
kaçtԩr?
14 a + 14 a
= 32 olduԫuna göre a kaçtԩr?
7a + 7a + 7a + 7a
A) 1600 B) 2000 C) 2500
D) 4000 E) 8000 A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6
345
Üslü Ԩfadeler
25. 1999 – ÖSS 29. 2001 – ÖSS

b x > 0 ve a = 2x olduԫuna göre
a= ve ab = 224 olduԫuna göre
3
4x + 1 – 4
a.b çarpԩmԩ kaçtԩr? ifadesinin a türünden eԭiti aԭaԫԩdaki-
2x + 1 – 2
lerden hangisidir?
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48 E) 60
A) 2(a + 1) B) 2a + 3 C) 3(a – 2)
D) 3a – 2 E) 3(a + 2)
26. 1999 – ÖSS

3.2x + 2 + 4.2x = 8 olduԫuna göre x kaçtԩr?
30. 2002 – ÖSS
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2
a = 9x + 5 , b = 3 – 3x olduԫuna göre aԭaԫԩda-
kilerden hangisi a ya eԭittir?
A) 3 – b B) b2 – 3b C) b2 + 4
2 2
D) b – 6b + 7 E) b – 6b + 14
ESEN YAYINLARI
27. 2001 – ÖSS

–3 2
=c – 1 m G iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 31. 2003 – ÖSS
48
4 – 4x + 3x.4x + 1 =
12 1 – x
1 1
A) – B) – C) 16 D) 32 E) 64 olduԫuna göre x kaçtԩr?
32 16
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
28. 2001 – ÖSS

3m = a 32. 2004 – ÖSS
7m = b olduԫuna göre (147)m nin a ve b tü- 2
1 –3
ründen eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir? c– m sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭit-
8
1 2 tir?
A) a .b B) ab C) a2b2
3
3 1 1
A) 4 B) 2 C) D) – E) –
D) ab2 E) a2b 16 12 4
346
Üslü Ԩfadeler
33. 2004 – ÖSS 37. 2006 – ÖSS

x 1 olmak üzere, 1 m+7
4 2m – 1 > c m
16
22x + y – 2x + y + 1 – 2x + 2 = 0 olduԫuna göre,
eԭitsizliԫini saԫlayan en küçük m tam sayԩsԩ kaç-
x ile y arasԩndaki baԫԩntԩ aԭaԫԩdakilerden han-
tԩr?
gisidir?
A) – 4 B) –3 C) –2 D) 1 E) 2
A) 2x + y = 0 B) 2x – y = 0 C) x + 2y = 0
D) x – y = 0 E) x + y = 0
38. 2007 – ÖSS

1 den farklԩ a ve b pozitif gerçel sayԩlarԩ için
34. 2005 – ÖSS ab = ab

2 12 + 2 13 a
= a2b
2 14 – 2 15 b
iԭleminin sonucu kaçtԩr? olduԫuna göre, b kaçtԩr?
3 4 3 2 3 2 3 4 5 6
A) – B) – C) – D) E) A) B) C) D) E)
4 3 2 3 4 3 4 5 6 7
ESEN YAYINLARI
39. 2009 – ÖSS

35. 2005 – ÖSS
3m = 2 olduԫuna göre
a, b, c gerçel sayԩlarԩ için
32m + 1 ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
2a = 3
3b = 4 A) 5 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18
4c = 8
olduԫuna göre, a.b.c çarpԩmԩ kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 40. 2009 – ÖSS

x, y, z ve t sԩfԩrdan farklԩ gerçel sayԩlar olmak
üzere,
3x = 5y
3z = 5t
36. 2006 – ÖSS olduԫuna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi doԫru-
3 20 – 3 10 dur?
^ 3 5 + 1h^ 3 5 – 1h
A) x + y = z + t B) x – y = z – t
C) x – z = t + y D) xy = zt
A) 1 B) 9 C) 35 D) 310 E) 315 E) xt = yz
347
Üslü Ԩfadeler
41. 2010 – YGS 45. 2011 – LYS

(16) 3n
=8 5 3
– (0, 25) –2 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
0, 2
olduԫuna göre, n kaçtԩr?
–2 3 1
3 4 3 5 5 A) B) C) D) –1 E) –3
A) B) C) D) E) 5 10 15
2 3 5 4 6
46. 2012 – YGS

42. 2010 – YGS
6 –2 – 4.6 –3
1513 + 6.1513 + 8.1513
3 –2 – 2.3 –3
1 2 1 2 4
A) 1515 B) 1514 C) 14.1513 A) B) C) D) E)
3 3 4 9 9
D) 10.1613 E) 1613
ESEN YAYINLARI
43. 2011 – YGS 47. 2012 – YGS
1 1 x ve y birer gerçel sayԩ olmak üzere,

4 2 + (– 8) 3 – 1
–1
2x – 2 – y(2x + y – 2)
2
A) 2x + 1 B) 2y – x C) 2 – y + 1
A) 2 B) 6 C) –1 D) 0 E) –2
D) 2 – 2y E) 22y – 1
44. 2011 – YGS

48. 2012 – LYS
12a = 2 x
3 1
b =
6 =3 2x 5
2
olduԫuna göre, 12(1 – a)2b ifadesinin deԫeri kaç- 1
olduԫuna göre, 5 x ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
tԩr?
3 4 9 9 5
A) 15 B) 16 C) 9 D) 8 E) 4 A) B) C) D) E)
2 3 4 5 6
1. C 2. D 3. C 4. D 5. D 6. B 7. C 8. D 9. A 10. A 11. C 12. A 13. D 14. C 15. B 16. B 17. B

18. C 19. B 20. B 21. E 22. C 23. A 24. E 25. D 26. D 27. E 28. D 29. A 30. E 31. E 32. A 33. E 34. A
35. C 36. D 37. B 38. A 39. C 40. E 41. D 42. B 43. E 44. C 45. D 46. C 47. C 48. B
348
SAYILAR
KÖKLÜ ԨFADELER
1. Kazanԩm : Kareköklü ifadeleri açԩklar, özelliklerini belirtir ve uygulamalar yapar.
2. Kazanԩm : Bir gerçek sayԩnԩn rasyonel sayԩ kuvvetini örneklerle açԩklar, köklü ifadelere ait iԭlemlerin
özelliklerini üslü ifadelerin özelliklerinden yararlanarak gösterir ve uygulamalar yapar.
KÖKLÜ ԨFADELER
n. Dereceden Kök
n , 1 den büyük pozitif tam sayԩ olmak üzere, xn = a denklemini saԫlayan x sayԩsԩna, a nԩn n. dereceden kökü
n
denir ve x = a ԭeklinde gösterilir.
n
a , n tek ise
® xn = a x = *
! n a , a 0 ve n çift ise
2
x a = a 2. dereceden (kare) kök a
3
x a 3. dereceden (küp) kök a
4
x a 4. dereceden kök a diye okunur.
n
® n D Z+ ve a D R+ için a D R dir.
3 1 5
Örneԫin, 3, 5, 4 , 0, 07 sayԩlarԩ birer reel (gerçel) sayԩdԩr.
2
n
® n pozitif tek tam sayԩ ve b D R– için b D R dir.
3 3 7
Örneԫin, –2 , –4 , – 0, 5 sayԩlarԩ birer reel (gerçel) sayԩdԩr.
n
® n pozitif çift tam sayԩ ve c D R– için c R dir.
4 6
Örneԫin, –2 , –3 , – 0, 1 , –7 sayԩlarԩ birer reel (gerçel) sayԩ deԫildir.
ÖRNEK 1 ÖRNEK 2
A= x –2 +3 x+5 +4 5– x A= x+4 +4 6– x
olmak üzere A bir reel sayԩ ise x in deԫerler aldԩԫԩ olmak üzere A bir reel sayԩ ise x in aldԩԫԩ tam sayԩ
aralԩԫԩ bulunuz. deԫerlerinin toplamԩnԩ bulunuz.
Çözüm Çözüm
Toplamԩ oluԭturan her bir terim reel sayԩ olmalԩdԩr. Kök dereceleri çift olduԫundan,
x–2 DRx–20x 2 x + 4 0 & x –4
3
x+5 D R x D R
4 –4 x 6
6– x0&6 x
4
5–x DR5–x05x
x in alabileceԫi tam sayԩlarԩn toplamԩ,
O halde,
–4 – 3 – 2 – 1 + 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 11
2 x 5 olmalԩdԩr.
bulunur.
350
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 3 Köklü Ԩfadelerin Özellikleri

Tanԩmlԩ olduԫu deԫerler için, köklü ifadelerde (reel
2 – x + 3. x – 2
A= 3
sayԩlarԩn rasyonel kuvvetlerinde) aԭaԫԩdaki özellikler
x+1
saԫlanԩr.
olmak üzere A bir reel sayԩ ise x kaçtԩr?
1
n
Çözüm ® a = an
3
x + 1 ifadesi, x D R için reel sayԩdԩr.
m
n m
(Kökün derecesi tek olduԫundan) ® a =an
2– x d R & 2– x0 & 2 x

42x2 ® n
an = *
a , n tek ise
x –2 d R & x –20& x2
a , n çift ise
olduԫundan x = 2 dir.
® ^ n a hm = n a m
ÖRNEK 4
® n
a m = n.k a m.k , ( k D Z + )
Aԭaԫԩdaki denklemlerin, reel sayԩlarda çözüm küme-
lerini bulunuz.
® a. n b = n a n .b , ( n çift ise a > 0 olmalԩdԩr. )
ESEN YAYINLARI
2 3
a) x = 3 b) x = 5
n
® x . n y = n x.y
c) x4 = 10 d) x3 = –7
n
e) x2 = –5 f) x6 = –2 x n x
® = , (y 0)
n y y
Çözüm
a) x2 = 3 & x = ! 3 & Ç = # – 3 , 3-
® x. n a + y. n a – z. n a = (x + y – z) . n a
b) x3 = 5 & x = 3 5 & Ç = " 3 5 , ® n m

a = n.m a
c) x 4 = 10 & x = ! 4 10 & Ç = # – 4 10 , 4
10 -
ÖRNEK 5
Aԭaԫԩda yapԩlan iԭlemleri inceleyiniz.

d) x3 = –7 & x = 3
–7 & Ç = " 3 –7 ,
4
4 2
® 5 = 5 2 = 5 = 25
e) x 2 = –5 & x = ! –5 " R & Ç = Q

10
5 10 2
® a =a 5 =a
f) x 6 = –2 & x = ! 6 –2 " R & Ç = Q
2
3 2
® 23 = 2 =3 4
351
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 6
n
Aԭaԫԩda yapԩlan iԭlemleri inceleyiniz. a 0 olmak üzere, a n = a olduԫunu ispatlayԩnԩz.
1
® 10 2 = 10 n
n tek ise a D R için a n = a dԩr.
n
® 4= 22 = 2 = 2 n çift ise a n = a = a dԩr. ( a 0 olduԫundan )
O halde, n tek de olsa, çift de olsa

® (–2) 2 = –2 = 2 a 0 iken n
a n = a dԩr.
® 3 (–2) 3 = –2
ÖRNEK 9
® 4 (–5) 4 = –5 = 5 Aԭaԫԩda bazԩ köklü ifadeler sonuçlandԩrԩlmԩԭtԩr.

Ԩnceleyiniz.
® 5
64 = 5 2 5 .2 = 2. 5 2 ® 4= 22 = 2
® 25 = 52 = 5
6
® x 8 = 2.3 x 2.4 = 3 x 4
® 8= 2 2 .2 = 2 2
® 4
81 = 4 3 4 = 3
® 4
48 = 4 2 4 .3 = 2 4 3
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 7
12 + 27 – 48 iԭleminin sonucu bulunuz.

ÖRNEK 10
Çözüm
12 + 27 – 48 = 4.3 + 9.3 – 16.3 a < 3 ise a 2 – 6a + 9 ifadesinin eԭiti nedir?
Çözüm
= 2 2 .3 + 3 2 .3 – 4 2 .3
a 2 – 6a + 9 = (a – 3) 2
= 2 3 +3 3 –4 3 = |a – 3| , ( a < 3 a – 3 < 0 dԩr. )
= (2 + 3 – 4) . 3 = 3 olur. = –(a – 3)
= –a + 3 bulunur.
ÖRNEK 8 ÖRNEK 11
0, 09 + 1, 21 – 0, 64 iԭleminin sonucu bulunuz. a < 0 < b ise 4

a4 – (a – b) 2 + b 2 ifadesinin eԭiti
Çözüm nedir?
9 3
0, 09 = = Çözüm
100 10
4
121 11 a4 = | a | = – a (a < 0 | a | = – a dԩr.)
1, 21 = =
100 10 (a – b) 2 = | a – b | = –a + b (a < b a – b < 0 dԩr. )
64 8
0, 64 = = olduԫundan b2 = | b | = b (0 < b |b| = b dԩr.)
100 10
4
3 11 8 a4 – (a – b) 2 + b 2 = | a | – | a – b | + | b |
0, 09 + 1, 21 – 0, 64 = + –
10 10 10
= –a – (–a + b) + b
6 3
= = bulunur. = –a + a – b + b = 0
10 5
352
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 12 ÖRNEK 15
1 < x < 2 ise x 2 – 2x + 1 + x 2 – 4x + 4 iԭleminin A= ( 5 – 3) 2 + 3 ( 3 – 2) 3 + 4 ( 5 – 2) 4

sonucu nedir? ise A neye eԭittir?
Çözüm Çözüm
x 2 – 2x + 1 = (x – 1) 2 = x – 1 v5 < v9 v5 < 3 v5 – 3 < 0 olacaԫԩndan
x 2 – 4x + 4 = (x – 2) 2 = x – 2 olur. ( 5 – 3) 2 = 5 – 3 = – (v5 – 3) = – v5 + 3
1 < x 0 < x – 1 |x – 1| = x – 1 ve 3 ( 3 – 2) 3 = 3 –2
x < 2 x – 2 < 0 |x – 2| = –(x – 2) = –x + 2 dir. v4 < v5 2 < v5 0 < v5 – 2 olacaԫԩndan
Bu durumda,
4 ( 5 – 2) 4 = 5 – 2 = v5 – 2 dir.
x 2 – 2x + 1 + x 2 – 4x + 4 = |x – 1| + |x – 2|
Bu durumda,
=x–1–x+2
A= ( 5 – 3) 2 + 3 ( 3 – 2) 3 + 4 ( 5 – 2) 4
= 1 olur.
= |v5 – 3| + v3 – 2 + |v5 – 2|
ÖRNEK 13 = – v5 + 3 + v3 – 2 + v5 – 2 = v3 – 1 olur.
14 + 1 + 9 iԭleminin sonucu nedir?
Çözüm
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 16
En içteki kökü hesaplayarak baԭlarsak,
14 + 1 + 9 = 14 + 1 + 3 , ( v9 = 3 ) 0, 49 – 0, 16 + 1, 44 iԭleminin sonucu nedir?
= 14 + 4 Çözüm
= 14 + 2 = 16 = 4 bulunur. 49 16 144
0, 49 – 0, 16 + 1, 44 = – +
100 100 100
7 4 12
= – +
10 10 10
ÖRNEK 14
7 – 4 + 12
=
10
3 < x < 4 ise x 2 – 5x + 5 + x 2 – 8x + 16 ifadesi
15 3
= = bulunur.
neye eԭittir? 10 2
Çözüm
x 2 – 8x + 16 = (x – 4) 2
= |x – 4| , ( x < 4 x – 4 < 0) ÖRNEK 17
= –(x – 4) 7 1
2+ + 7+ iԭleminin sonucu nedir?
= –x + 4 olur. O halde, 9 9
Çözüm
x 2 – 5x + 5 + x 2 – 8x + 16 = x 2 – 5x + 5 – x + 4
7 1 2.9 + 7 7.9 + 1
2+ + 7+ = +
= x 2 – 6x + 9 9 9 9 9
25 64
= (x – 3) 2 = +
9 9
= |x – 3| , (x – 3 > 0) 5 8 13
= + = bulunur.
= x – 3 bulunur. 3 3 3
353
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 18 ÖRNEK 20
x 2 – 6x + 9 = 3 denkleminin çözüm kümesi nedir? (2 + 3 ) (4 – 3 ) çarpԩmԩnԩn sonucu nedir?

Çözüm
Çözüm
x 2 – 6x + 9 = 3 & (x – 3) 2 = 3 (2 + 3 )(4 < 3 ) = 2.4 < 2. 3 + 3 .4 < 3 . 3
|x – 3| = 3 = 8 <2 3 + 4 3 < 3
x–3=3 v x – 3 = –3 = 8 < 3 + (<2 + 4) 3
x=6 v x=0 =5+2 3
O halde, çözüm kümesi Ç = { 0, 6 } dԩr.
ÖRNEK 21
Aԭaԫԩdaki ifadeleri tek kök altԩnda yazԩnԩz.

ÖRNEK 19
3
a) 2 b) 5 c) 2 2
3 3 4 3
3 d) 24 2 e) 52 4 5 f) 2 2
a) 12 . 3 b) 2 .3 4
Çözüm
27 3
2 = 2.2 2 = 4 2
c) d) 2. 3 a)
3
3
4 b) 5 = 3.2 5 = 6 5
6 3
e) 2 .3 5 f) 3
4 2 2 = 2 2 .2 = 2.2 2 2 .2 = 4 8
ESEN YAYINLARI
c)
Çözüm
d) 3
24 2 =3 4
2 4 .2 = 3.4 2 4 .2 = 12 32
a) 12 . 3 = 12.3 = 36 = 6
e) 3
52 4 5 = 3 4
5 2.4 .5 = 3.4 5 8 .5
b) 3
2 . 3 4 = 3 2.4 = 3 8 = 3 2 3 = 2 = 3.4 5 9 = 4 5 3 = 4 125
4 3 4 3
27 27 f) 2 2 = 2 2 .2 = 4.3.2 2 2 .2
c) = = 9 =3
3 3
= 4.3.2 2 3
d) Önce köklerin derecelerini 6 da eԭitlemeliyiz. = 4.2 2 = 8 2
3
2 = 3.2 2 1.2 = 6 4
3 = 2 3 1 = 2.3 3 1.3 = 6 27 ÖRNEK 22
3
2 . 3 = 6 4 . 6 27 = 6 4.27 = 6 108 a = 2, b = 3 3, c = 6 6 sayԩlarԩnԩ küçükten bü-
yüԫe doԫru sԩralayԩnԩz.
Çözüm
e) 6
2 . 3 5 = 6 2 . 3.2 5 1.2 = 6 2 . 6 25 = 6 2.25
Köklerin derecelerini 6 da eԭitleyebiliriz.
6
= 50
a = 2 = 3.2 2 1.3 = 6 8
b = 3 3 = 3.2 3 1.2 = 6 9
f) Köklerin derecelerini 12 de eԭitlersek
4.3
c=6 6
4 12
3 3 1.3 27 27
= = = 12 bulunur. 6
3
4 3.4
4 1.4 12
256 256 6 < 6 8 < 6 9 & c < a < b elde edilir.
354
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 23 Paydanԩn Rasyonel Yapԩlmasԩ

Çarpԩmlarԩ rasyonel sayԩ olan iki reel sayԩdan her
a = 3 ve b = 5 ise 180 ifadesinin a ve b tü-
birine diԫerinin eԭleniԫi denir.
ründen deԫeri nedir?
(va – vb).(va + vb) = a – b olduԫundan
Çözüm
va – vb ile va + vb eԭlenik ifadelerdir.
180 = 2 2 .3 2 .5
= 2.3.v5 , ( a = v3 a2 = 3 )
2 Aԭaԫԩdaki tabloda sԩklԩkla kullanacaԫԩmԩz bazԩ ifade-
= 2.a .b elde edilir.
ler ve eԭlenikleri verilmiԭtir. Ԩnceleyiniz.
x y x.y
ÖRNEK 24
m m
x + 1 + – (x – 3) 2 – 2x ifadesinin reel sayԩ eԭiti an am–n a
kaçtԩr?
Çözüm a+ b a– b a–b
– (x – 3) 2 D R –(x – 3)2 0 (x – 3)2 0
x=3 3 3 3 3 3
a + b a2 – a.b + b2 a+b
olmak zorundadԩr. x = 3 alԩnԩrsa,
x + 1 + – (x – 3) 2 – 2x = 3+1 + – (3 – 3) 2 – 2.3 3 3 3 3 3
a – b a2 + a.b + b2 a–b
= v4 + v0 – 2.3
ESEN YAYINLARI
= 2 + 0 – 6 = – 4 olur.
ÖRNEK 27
ÖRNEK 25 Aԭaԫԩdaki ifadelerin paydalarԩnԩ rasyonel yapԩnԩz.

6v3 sayԩsԩnԩn bulunduԫu en dar tam sayԩ aralԩԫԩnԩ 1 6
bulunuz. a) b)
3 2
Çözüm
5 2
c) d)
6 3= 6 2 .3 = 36.3 = 108 dir. 3
5 4
8
Ayr×ca, 100 = 10 ve 121 = 11 dir.
Çözüm
100 < 108 < 121 & 10 < 6 3 < 11 1 3 3
a) = =
3 32 3
& 6 3 ! (10, 11) dir.
( 3)
ÖRNEK 26 6 6 2 6 2
b) = = =3 2
2 22 2
47.51 + 4 iԭleminin sonucu nedir? ( 2)
Çözüm
47 = x & 47.51 + 4 = x. (x + 4) + 4 5 5. 3 5 2 5. 3 25 3
c) = 3 = = 25
3
5 53 5
= x 2 + 4x + 4 (
3
52 )
= (x + 2) 2
2 2 2. 4 2 2. 4 2 4
= |x+2| d) = = 4 = = 2
4
8 4
23 24 2
= | 47 + 2 | = 49 dur. (4 2 )
355
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 28 ÖRNEK 31
Aԭaԫԩdaki ifadelerin paydalarԩnԩ rasyonel yapԩnԩz. 2 6

ifadesinin paydasԩnԩ rasyonel yapԩ-
2+ 3+ 5
1 1 2
a) b) c) nԩz.
5+ 3 3– 2 7 –2
Çözüm
Çözüm
2 6 2 6 ( 2 + 3 – 5)
1 5– 3 5– 3 =
a) = = 2+ 3+ 5 ( 2 + 3)2 – ( 5)2
5+ 3 5–3 2
(( 2 + 3 ) – 5)
( 5– 3)
2 6 ( 2 + 3 – 5)
=
1 3+ 2 2+3+2 6 –5
b) = = 3+ 2
3– 2 3–2
2 6( 2 + 3 – 5)
( 3+ 2 ) =
2 6
2 2 ( 7 + 2) 2 ( 7 + 2) = 2+ 3– 5 bulunur.
c) = =
7 –2 7–4 3
( 7 +2 ) ÖRNEK 32
1
4
ifadesinin paydasԩnԩ rasyonel yapԩnԩz.
3 +1
Çözüm
ÖRNEK 29
4 4 4
3 – 1 ( 3 – 1) ( 3 + 1)
ESEN YAYINLARI
1 1 1 3 –1
+ ifadesinin sonucu kaçtԩr? 4
= 4 = =
3+ 2 2 –3 3 + 1 ( 3 ) 2 – 12 3 –1 ( 3 ) 2 – 12
( 4 3 – 1) ( 3 + 1)
Çözüm
1 1 3– 2 2 +3 (4 3 – 1) ( 3 + 1)
+ = + =
3+ 2 2 –3 9–2 2–9 3–1
(3 – 2) ( 2 + 3) (4 3 – 1) ( 3 + 1)
=
2
3– 2 2 +3
= +
7 –7
3– 2– 2 –3 ÖRNEK 33
=
7
2
–2 2 3
ifadesinin paydasԩnԩ rasyonel yapԩnԩz.
= bulunur. 3 –1
7
Çözüm
3 3 eÁleni¤i 3 2 3 3
a< b a + a.b + b2
oldu¤undan,
ÖRNEK 30
3 2 3 3 2
2 2 . 3 + 3.1 + 1
1 3
= 3 3 3
3
ifadesinin paydasԩnԩ rasyonel yapԩnԩz. 3 –1 3 –1 3 + 3.1 + 1 2
2
6 + 11
Çözüm 2. (3 9 + 3 3 + 1)
=
1 6– 11 6 – 11 ( 3 – 1) . (3 9 + 3 3 + 1)
3
= =
6 + 11 6 2 – ( 11 ) 2 36 – 11
2. (3 9 + 3 3 + 1)
( 6– 11 ) =
3–1
6 – 11
=
5
= 3 9 + 3 3 + 1 elde edilir.
356
Köklü Ԩfadeler
ÖRNEK 37
a + 2 b veya a – 2 b ifadeleri verildiԫinde

9–4 5 – 5 iԭleminin eԭitini bulunuz
m+n = a
4 olacak ԭekilde m, n D R+ varsa Çözüm
m.n = b 9–4 5 = 9 – 2.2 5 = 9 – 2 20 olup,
a+2 b = m + n , a–2 b = m– n m+n = 9

3 m = 5, m = 4 tür. O halde,
m.n = 20
biçiminde ifade edebiliriz.
9 – 2 20 = 5– 4 = 5 – 2 olduԫundan,
9–4 5 – 5 = 5 –2– 5 = –2 bulunur.

ÖRNEK 34
5 + 2 6 .( 3 – 2 ) iԭleminin sonucu nedir?

Çözüm
ÖRNEK 38
m+n = 5
4 m = 3, n = 2 dir. O halde, 3 + 5 ifadesinin eԭitini bulunuz.
m.n = 6
Çözüm
5 + 2 6 = 3 + 2 dir. Buna göre, a + 2 b ԭeklinde özel kök durumuna getirebil-
5 + 2 6 .( 3 – 2) = ( 3 + 2).( 3 – 2) mek için kök içini 2 ile çarpԩp 2 ile de bölelim.
= ( 3)2 – ( 2)2 2. (3 + 5 ) 6+2 5
3+ 5 = =
2 2
ESEN YAYINLARI
= 3 – 2 = 1 bulunur.
6+2 5
= olup,
2
ÖRNEK 35 m+n = 6
3 m = 5, n = 1 dir. O halde,
m.n = 5
8– 60 ifadesinin eԭitini bulunuz.
6+2 5 5+ 1 5 +1. 2
Çözüm = =
2 2 2 2
8– 60 = 8– 4.15 = 8 – 2 15 olup
10 + 2
m+n = 8 = bulunur.
2
4 m = 5, n = 3 tür. O halde,
m.n = 15
8 – 2 15 = 5– 3 = 5– 3 bulunur.
ÖRNEK 39
4
49 – 20 6 ifadesinin eԭitini bulunuz.
ÖRNEK 36
Çözüm
4 + 2 3 + 4 – 2 3 iԭleminin eԭitini bulunuz. 4
49 – 20 6 = 4 49 – 2.10 6
Çözüm
m+n = 4 = 4 49 – 2 100.6
3 & m = 3, n = 1 dir. O halde,
m.n = 3 = 49 – 2 600
4+2 3 + 4–2 3 = 3 + 1 + 3– 1 = 25 – 24
= 3 +1+ 3 –1 = 5–2 6
= 2 3 olur. = 3– 2 bulunur.
357
Köklü Ԩfadeler
Sonsuz Kökler ÖRNEK 43

n
® x n x n x… = n – 1 x
56 + 56 + 56 + … iԭleminin sonucu kaçtԩr?
n
® x: n x: n x: … = n + 1 x Çözüm
® x. (x + 1) + x. (x + 1) + ... = x + 1 56 + 56 + 56 +... = x
x
® x. (x + 1) – x. (x + 1) – ... = x
56 + x = x 56 + x = x2
x2 – x – 56 = 0
ÖRNEK 40
5 5 5... iԭleminin sonucu kaçtԩr? (x – 8)(x + 7) = 0
Çözüm x = 8 v x = –7
5 5 5... = x ise bir tanesi hariç geriye Kareköklü ifadenin sonucu negatif olamayaca-
kalan sonsuz tanesi yine x tir. Yani, ԫԩndan 56 + 56 + 56 + ... = 8 dir.
5 5 5... = x 5x = x 5x = x2
Bu tür sonsuz kök iԭlemlerinde, verilen formüllerden de
x x2 – 5x = 0 yararlanԩlabilir. Fakat, bazԩ soru tiplerinde o formüller
x(x – 5) = 0 yetersiz kalabilir.
x=0 v x=5
ESEN YAYINLARI
x 0 olacaԫԩndan x = 5 tir.
O halde, 5 5 5... = 5 bulunur.
ÖRNEK 44
a2 + 3 – a 2 – 3 = 5 ise a2 + 3 + a2 – 3
ÖRNEK 41
ifadesinin sonucu nedir?
3
7 3 7 3 7… iԭleminin sonucu kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
Verilen eԭitliԫin her iki yanԩnԩ istenen ifade ile çar-
3 3 3 3 palԩm.
7 7 7... = x 7x = x 7x = x3
_ a2 + 3 – a2 – 3 i._ a2 + 3 + a2 – 3 i
x x3 – 7x = 0
x(x2 – 7) = 0
= 5. _ a 2 + 3 + a 2 – 3 i
x = v7 olur.
& _ a 2 + 3 i – _ a 2 – 3 i = 5. _ a 2 + 3 + a 2 – 3 i
2 2
3
O halde, 7 3 7 3 7… = 7 bulunur.
a 2 + 3 – (a 2 – 3) = 5. _ a 2 + 3 + a 2 – 3 i
ÖRNEK 42
a 2 + 3 – a 2 + 3 = 5. _ a 2 + 3 + a 2 – 3 i
a + a + a + … = 5 ise a kaçtԩr?
Çözüm 6 = 5. _ a 2 + 3 + a 2 – 3 i
6
a + a + a +... = 5 a + 5 = 5 a + 5 = 25 olduԫundan, a2 + 3 + a2 – 3 = tir.
5
5 a = 20 dir.
358
ALIŞTIRMALAR
1. Aԭaԫԩdaki eԭitliklerden doԫru olanlarԩ için boԭ 5. Aԭaԫԩdaki ifadelerin sonuçlarԩnԩ bulunuz.
kutulara “ D ” yanlԩԭ olanlarԩ için “ Y ” yazԩnԩz. 3
a) + 75 – 27
4
a < 2 ise a2 – 4a + 4 = 2 – a
1 < a ise a 2 – 2a + 1 = 1 – a
b) 23 + –3 + 47 + 4
a < b ise a 2 – 2ab + b 2 = b – a
a < 0 < b ise a 2 . b 2 = a.b

c) ( 3 – 1) 2 + 3 ( 3 – 1) 3
3
a < 0 ise a3 = – a
3
d) 3– 17 . 3 3 + 17
2. Aԭaԫԩdaki tabloda x ve y birbirinin eԭleniԫidir.
Buna göre tablodaki boԭ yerleri doldurunuz.
x y x.y 1 2 3
e) – –
2+ 3 2 3
3
2– 3 3 2 5
f) – +
6– 3 5– 3 5
ESEN YAYINLARI
3 +1
2– 5 3– 2 5 –2
g) :
5 +2 3+ 2
3 2 –2 3
3 0, 48 – 0, 45
2 h)
0, 2 + 1, 25
5
8
3
2+1 1 1 1 1
›) + + +
64 36 9 16
3
3 –2
i) (–5) 2 + 3 (–3) 3
3. 3
x + 1 + 9 = 9 ise x kaçtԩr?
j) 7 + 4 + 15 + 1
4. 9x 2 + 36 + 4x 2 + 16 ifadesinin sonucu nedir? k) 4+ 7 + 4– 7
1. D, Y, D, Y, Y 3. 727 4. 5 x 2 + 4
359
Köklü Ԩfadeler
6. a + 1 + a = 4 ise a+1 – a ifadesinin so- 12. Aԭaԫԩdaki eԭitliklerden doԫru olanlarԩ için boԭ
nucu nedir? kutulara “ D ” yanlԩԭ olanlarԩ için “ Y ” yazԩnԩz.
(a + b) 2 = a + b
3 (a – b) 3 = a – b
7. 2+ x – 2– x = 1 ise x kaçtԩr? a.b = a . b
a 2 .b 2 = a.b
a2 + b2 = a + b
8. x + x + x + . . . = 4 ise x kaçtԩr?
9 16 8 13. 3999.4003 + 4 iԭleminin sonucu nedir?

9. + – iԭleminin sonucu kaçtԩr?
25 81 15
10. Aԭaԫԩdaki sol sütünda verilen ifadelerin eԭitini 35 + 5 – 7 – 1

saԫ sütundan bulup eԭleԭtiriniz. 7 +1
a. 3 1.
2 2 2
ESEN YAYINLARI
b. 2. 8
2 2 2 128 3 6
15. a = 3, b= 5 ve c = 30 sayԩlarԩnԩ küçük-
3 ten büyüԫe doԫru sԩralayԩnԩz.
c. a 13 .b 16 3. ab 2 . 3 a.b 2
^ 3 a 2 .b 4 h
2
d. 4. a 4 b 5 . 3 ab
e. 3+2 2 5. 3 –1 16. 9.10.11.12 + 1 iԭleminin sonucu nedir?
f. 4 + 12 6. 2 +1
g. 5– 24 7. 3 +1
17. x + x + x + . . . = x + 4 ise x kaçtԩr?

h. 4 8.
28 – 16 3 3– 2
a – 2b + 2b – a + ab 18. 4
11. ifadesinin reel sayԩlar- x + 4 y = 5 ve x– y = 5 ise x + y kaçtԩr?
a2 – b2
daki eԭiti nedir?
1 7 7 2
6. 7. 8. 12 9. 10. a. 1 b. 2 c. 4 d. 3 e. 6 f. 7 g. 8 h. 5 11.
4 4 45 3
12. Y, D, Y, D, Y 13. 4001 14. v5 – 1 15. b < a < c 16. 109 17. 12 18. 97
360
YAZILIYA HAZIRLIK
1. 0 < x < –y olmak üzere, 4. A = v5 + 1 ve B = v5 – 1 ise

3
–x 3 + 4 y 4 – x 2 + 2xy + y 2 1
A+B 2
c m ifadesinin sonucu nedir?
ifadesinin sonucunu bulunuz. A–B
5
2. 16. 3 x = 2. 3 2 ise x kaçtԩr? 5. 2 a a a… –
3
a 3 a 3 a… = 6 ise
a pozitif reel sayԩsԩ kaçtԩr?

ESEN YAYINLARI
6 3 6. –4 < x < –3 olmak üzere,

3. + – 192
2– 3 3+2 3
x 2 + 9x + 19 + x 2 + 6x + 9
ifadesinin sonucunu bulunuz.
361
Köklü Ԩfadeler
7. 2 + 3 + 4 + … + 25 = a – 1 ise 9. 1 . 2 . 3 . ... . x 2 – 1 = 2 30 ise x in ala-
4 + 8 + 12 + … + 100 ifadesinin a türün- bileceԫi deԫerler çarpԩmԩ kaçtԩr?
den deԫeri nedir?
ESEN YAYINLARI
8. x+1+2 x – x + y + 4xy = –3 10. 1 < a < 2 ve

1
olduԫuna göre, y kaçtԩr? a + 1– 2 a + a – 2 a – 1 =
2
4
1. 0 2. 256 3. 9 4. 5 5. 4
25
6. x + 4 7. 2a 8. 16 9. –6 10.
16
362
TEST – 1
7 1 0, 01 + 0, 04
1. 1+ – 2+ 5. iԭleminin sonucu kaçtԩr?
9 4
0, 16 + 0, 36
5 2 3 10 5
1 1 1 1 1 A) B) C) D) E)
A) B) C) – D) – E) – 2 5 10 3 3
3 6 2 3 6
2. 0, 04 – 0, 16 + 0, 81
iԭleminin sonucu nedir? 6. 5 0, 008 : 5 25 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) 0,5 B) 0,6 C) 0,7 D) 0,8 E) 0,9 A) 1 B) 0,1 C) 0,2 D) 0,4 E) 0,6

ESEN YAYINLARI
3. 3 8 – 4 32 + 5 128 iԭleminin sonucu aԭaԫԩ- 7. 0, 04 + 3 0, 008 toplamԩnԩn sonucu kaçtԩr?

A) 0,5 B) 0,4 C) 0,3 D) 0,2 E) 0,1
A) v2 B) 5v2 C) 10v2
D) 20v2 E) 30v2
8. x 2 = |x| ԭeklinde tanԩmlandԩԫԩna göre,
2 . 18 – (– 2) 2 + 4 – (– 4) 2
0, 16 + 0, 36 (– 2) 2
A) 0,3 B) 0,6 C) 3
D) 6 E) 3v2 A) – 4 B) – 2 C) 1 D) 2 E) 4
363
Köklü Ԩfadeler
3
9. 1< x < 2 koԭulunu saԫlayan x sayԩlarԩnԩn 13. a < 0 < b için (a – b) 2 + a 2 – b2
kaç tanesi asal sayԩdԩr? iԭleminin sonucu nedir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 2a B) –2a C) 2b
D) –2b E) 2a – 2b
a 1
10. b. + ab. iԭleminin sonucu nedir?
b ab
1 1
14. + iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
2– 3 2+ 3
A) avb B) bva C) cab
2 lerden hangisidir?
D) 2cab E)
ab
A) 4 – 2v3 B) 4 + 2v3 C) 2
D) 4 E) 6
ESEN YAYINLARI
3 3
11. 27 – 27 – iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 15. x = 1 + v3 ve y = 1 – v3 olmak üzere,
x 4 y + xy 4
– xy ifadesinin sayԩsal deԫeri kaçtԩr?
A) 3v3 B) 2v3 C) – v3 x 2 y + xy 2
D) –2v3 E) –3v3
A) 1 B) 4 C) 6 D) 9 E) 12
16. 5 + 2 6 + 5 – 2 6 iԭleminin sonucu aԭaԫԩ-

3
12. – 8 – 4 (– 2) 4 iԭleminin sonucu nedir?
A) v2 B) v3 C) 2v2
A) 4 B) 2 C) 0 D) –2 E) –4 D) 2v3 E) 2v3 – 2v2
1. E 2. C 3. E 4. D 5. C 6. C 7. B 8. B 9. D 10. D 11. E 12. E 13. B 14. D 15. E 16. D
364
TEST – 2
1. x < 0 ve y > 0 ise x2 + y2 2 2

5. + iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3–2 2 3+2 2
A) 2 B) 3 C) 6 D) 9 E) 12
A) x + y B) x – y C) y – x
D) –x – y E) y
2. –1 < x < 0 ise 1 + x2 . x –1 6. x + x + x + .... = 6 ise

çarpԩmԩnԩn sonucu aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
x+6 – x – 5 ifadesinin sonucu kaçtԩr?
A) x – 1 B) 1 – x C) x + 1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) x E) –x
ESEN YAYINLARI
3. (1– 3)2 – (1 + 3 ) 2
iԭleminin sonucu nedir? 7. 3
5x = (0, 2) x – 1 ise x nedir?
A) –2 B) –2v3 C) 2v3 1 1 2 3 5
A) B) C) D) E)
D) 2 – 2v3 E) 2 2 5 3 5 6
4. x > 2 olmak üzere,
x + 2 + 2 2x + x + 2 – 2 2x
8. 3+ 8 + 3– 8 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) v2 B) 2v2 C) vx
D) 2vx E) vx + v2 A) 1 B) 2 C) 4 D) v2 E) 2v2
365
Köklü Ԩfadeler
9. (1 – 2 ) 2 + 3 (2 – 2)3 + 3 – 2 2 1
13. 45 – 10. + 80 – 4 25
5
A) 1 B) 2 C) v2
A) 0 B) 2v5 C) 3v5 D) 4v5 E) 5v5
D) v2 – 1 E) 2 – v2
2 3 1
14. + + iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 2 6
10. v5 + 2 sayԩsԩnԩn çarpmaya göre tersi x dir.
6
y = c20 + 4 ise x.y kaçtԩr? A) v2 B) 2v6 C) v6 D) 1 E)
3
A) 2 B) 4 C) v2 D) v5 E) 2v5
ESEN YAYINLARI
10 8 1
15. – – iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
5 20 5
11. 4 45 – 2 80 – 125 iԭleminin sonucu kaçtԩr? lerden hangisidir?
A) v5 B) – v5 C) 1 D) 2v5 E) 5
A) v5 B) 2v5 C) – v5 D) 0 E) 9v5
16. x + y = 12 ve x.y = 16 ise

9 16 81
12. 3. – 2. +
5 5 5 x y
+ toplamԩ kaçtԩr?
iԭleminin sonucu kaçtԩr? y x
A) 2v5 B) v5 C) 3v5 D) 2 E) 5v5 7 5

A) 3 B) 4 C) 5 D) E)
2 2
1. C 2. B 3. A 4. D 5. E 6. A 7. D 8. E 9. C 10. A 11. C 12. A 13. D 14. C 15. A 16. A
366
TEST – 3
1 1 2 1
1 2 1 2 5. + ifadesinin eԭiti nedir?
d n +d n 0, 32 0, 08
0, 4 0, 8
2 +1
A) 10v2 B) 5v2 C) v2 D) 5 E) 10
5 5
A) B) 2 C) 2 5 D) E) 10
2 2
35 – 7 + 5 –1
2. 3 0, 5 . 6 0, 25 . 12 0, 0625 5 –1

A) v7 + 1 B) v7 C) v7 + v5
1 1 1
A) 5 B) C) D) E) 1
2 4 5 D) v5 – 1 E) 1
ESEN YAYINLARI
14 – 2 7 – 28
3. – sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden 4
2 3
2 2
2 7 7. = 8 a ise a nԩn deԫeri aԭaԫԩdaki-
2
hangisine eԭittir?
lerden hangisine eԭittir?
7
A) B) 1 C) 2 D) 2v7 E) 2v7+1 1 1 1
2 A) 1 B) C) D) 2 E)
4 2 2
2 4
4. + iԭleminin sonucu kaçtԩr?
3 + 5 ( 5 – 1) 2
8. 6– 11 – 6 + 11 iԭleminin sonucu nedir?
A) v5 – 3 B) v5 + 3 C) 4
A) v2 B) –v2 C) –1 D) –2 E) 2
D) 3 E) 2
367
Köklü Ԩfadeler
9. 4a = 6 ise 23a nԩn deԫeri nedir? 13. 10. 3 0, 008 ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisine
eԭittir?
6
A) v6 B) C) v6 + 1
6
A) 2 B) 1 C) 0,02
D) v6 – 1 E) 6v6
D) 0,01 E) 0,2
10. a + a + a + … = 3 ise
a
32. a 32. … ifadesinin eԭiti nedir?
2x – 1
14. (0, 25) x = denkleminin kökü nedir?
2
3
A) 2 B) v2 C) 2v2 D) 2 E) 4
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,5 D) 1 E) 2

ESEN YAYINLARI
11. 3– 2 reel sayԩsԩnԩn çarpma iԭlemine göre

tersi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
15. Aԭaԫԩdaki irrasyonel sayԩlardan hangisinin yak-
1 laԭԩk deԫeri bilinirse, 320 sayԩsԩnԩn yaklaԭԩk

A) 3+ 2 B) C) – 3+ 2
3+ 2 deԫeri kolaylԩkla bulunabilir?
–1 1 1
D) E) – A) v2 B) v3 C) v5 D) c10 E) c15
3– 2 3 2
1
12. ^3 0, 32 : 3 0, 4 h . (0, 01) 3
4 1 – 4. 5 4
16. + iԭleminin sonucu aԭaԫԩdakiler-
5
8 2
3 3 2
A) 2 B) 10 C) 3
den hangisidir?
10
1 1 5 5 1
D) E) A) 2 B) 2 C) 4 D) E) 4
2 5 2
1. D 2. B 3. B 4. D 5. B 6. A 7. C 8. B 9. E 10. D 11. A 12. E 13. A 14. D 15. C 16. D
368
TEST – 4
1. 16 + 252 sayԩsԩnԩn karekökü kaçtԩr? 4 2x – 1

5. 3
= 16 ise x nedir?
8x – 2
A) 3 + v7 B) 3 – v7 C) 4 + 2v7
D) 4 + v7 E) 2 + v7 A) 3 B) 2 C) 1 D) –1 E) –2
_
a= 2 b
b
20 – 8 2 6. b=4 5 ` olduԫuna göre a, b, c arasԩndaki
2. + + 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
48 – 15 3 b
c=3 3 ba
sԩralama aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 2v3 B) 2 C) –2
D) v3 E) 2v3 + 2 A) a < b < c B) a < c < b C) b < c < a
D) c < b < a E) c < a < b
ESEN YAYINLARI
2
7. = x ise v6 reel sayԩsԩnԩn x türünden eԭiti
3
3. 16 – 8 3 – 16 + 8 3
ifadesinin sonucu kaçtԩr? x x
A) 3x B) C) 2x D) E) 6x
3 2
A) 2 B) 4 C) – 4
D) 4v3 E) –2v3
8. 2+ 2 reel sayԩsԩnԩn çarpmaya göre tersi

A) 4– 2 B) 4–2 2
4. 1 3 x < 6 koԭulunu saԫlayan x tam sayԩla-
2
rԩnԩn kaç tanesi asal sayԩdԩr? C) 1– D) 2 +1
2
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5 E) 2 –1
369
Köklü Ԩfadeler
4x + 2 + 2x – 1 13. v2 + v3 = a ise 3 +1 + 3 –1
9. ifadesinin alabileceԫi reel sayԩ
1– 1– 2x
sayԩsԩnԩn a türünden eԭiti aԭaԫԩdakilerden han-
deԫeri kaçtԩr? gisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 a
A) va B) 2a C) av2 D) c2a E)
2
10. a > 0 olmak üzere;
2 + a + 1 + a = A ise 4
14. vx – vy = 5 ve x + 4 y = 5 ise x – y kaçtԩr?
2+ a – 1 + a ifadesinin A cinsinden
deԫeri nedir? A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
1 2
A) B) C) 1 – A
A A
1– A 1+A
D) E)
2 2
ESEN YAYINLARI
a a +8
15. = 3 eԭitliԫini saԫlayan a reel sayԩsԩ
a–4
x–y için, a – 5va – 2 ifadesinin eԭiti aԭaԫԩdakiler-

11. x + y + 2cxy = 12 ise ifadesinin eԭiti
x– y den hangisidir?
nedir?
A) –6 B) –8 C) –10 D) –12 E) –14
A) v2 B) v3 C) v6 D) 2v3 E) 3v2
a2 + b2 a b 16. 3a + b = av3 + bv3 + 6 denklemini saԫlayan a

12. = 6 ise +
ab b a
ve b tam sayԩlarԩn farkԩ aԭaԫԩdakilerden hangi-
ifadesinin eԭiti kaçtԩr? sidir?
A) 2 B) v6 C) 2v2 D) 3 E) 2v3 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 6
1. A 2. B 3. C 4. D 5. A 6. B 7. A 8. C 9. D 10. A 11. D 12. C 13. D 14. C 15. D 16. E
370
1. 1983 – ÖSS 5. 1985 – ÖSS
0, 25 – 121 + 1, 44 iԭleminin sonucu nedir? (0, 04) 2 + 0, 0009 iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
lerden hangisidir?
A) –11,7 B) –10,3 C) –9,3
D) –9,2 E) –9,1 A) 83.10–2 B) 162.10–3 C) 32.10–3
–3
D) 19.10 E) 316.10–4
2. 1983 – ÖYS
6. 1985 – ÖSS
9 3x – 1
= 27 eԭitliԫini saԫlayan y nin deԫeri
3
3 9x – 3y 1 2
– ifadesinin kԩsaltԩlmԩԭ biçimi aԭa-
3– 2 2
kaçtԩr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) –1 E) –2 3 2 2 3
A) 2 B) 3 C) D) E) 0
2 3
ESEN YAYINLARI
3. 1984 – ÖYS
7. 1987 – ÖSS
27
75 – 12 + iԭleminin sonucu nedir? 4, 9 + 0, 9 toplamԩnԩn sonucu aԭaԫԩdakiler-
4
den hangisidir?
1 1
A) 90 B) 2v3 C) 279
2 2 A) 1 B) 10 C) c10
D) 5c10 E) 10c10
9
D) 3v2 E) 3
2
8. 1987 – ÖYS
2
4. 1984 – ÖYS ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisine eԭit-
2– 2
2– 3 + 2+ 3 toplamԩ aԭaԫԩdakilerden tir?
hangisine eԭittir?
A) 4 B) – v2 C) 2 – v2
A) v2 B) v3 C) v5 D) v6 E) v7
D) 2 + v2 E) 4 – v2
371
Köklü Ԩfadeler
9. 1989 – ÖYS 13. 1991 – ÖSS

4
2a . a2 3 . 12
a = 2 + 2, b = olduԫuna göre, iԭleminin sonucu kaçtԩr?
2 +3 8 0, 16 + 0, 36
a – b kaçtԩr?
A) 0,6 B) 0,9 C) 6
A) v2 B) 2 C) 2v2 D) 9 E) 2v3
D) 2 – v2 E) 4
14. 1991 – ÖYS

x 0, 4 = 1 olduԫuna göre, x kaçtԩr?
10. 1990 – ÖSS
5 5 5 5
(– 4) 2 – 4 2 – (–2) 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr? A) 5 B) C) D) E)
2 3 4 6
A) –24 B) –16 C) –8 D) 0 E) 8
ESEN YAYINLARI
15. 1991 – ÖYS

11. 1990 – ÖSS
x+ x + x – x = 2 olduԫuna göre,
1 1 x kaçtԩr?
+ iԭleminin sonucu aԭaԫԩdaki-
3–2 2 3+2 2
lerden hangisidir? 1 4
A) B) C) 1 D) 2 E) v2
3 3
A) 6 B) 3 C) 2
D) 3 + v2 E) 3 – v2
16. 1992 – ÖSS
a 2 = |a| ԭeklinde tanԩmlandԩԫԩna göre,

12. 1990 – ÖYS
– (–3) 2 + 9 – (–9) 2
iԭleminin sonucu
4+2 3 – 4 – 2 3 ifadesinin deԫeri kaçtԩr? (–3) 2
kaçtԩr?
A) 2 – v2 B) v2 C) v3
D) 1 E) 2 A) –9 B) –3 C) –1 D) 3 E) 9
372
Köklü Ԩfadeler
17. 1992 – ÖYS 21. 1995 – ÖYS

a b 6 – 2 5 ve 6+2 5 sayԩlarԩnԩn aritmetik
+ = ab olduԫuna göre, b nin a tü-
b a ortalamasԩ kaçtԩr?
ründen ifadesi aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
A) 6 B) 12 C) v5
a a a
A) B) C) D) v6 E) 6 + v6
a –1 1– a a+1
a –1 a+1
D) E)
1 a –1
22. 1996 – ÖSS
18. 1994 – ÖSS 0,09 un karekökü kaçtԩr?

a b
a = v6 + 1, b = v6 – 1 olduԫuna göre, + A) 0,0081 B) 0,081 C) 0,81
b a
toplamԩ kaçtԩr? D) 0,3 E) 0,03
14 29
A) 2 B) 3 C) 4 D) E)
5 7
ESEN YAYINLARI
23. 1996 – ÖSS

0, 48 – 0, 27
19. 1994 – ÖYS iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1, 47
0, 16 + 0, 04
0, 36 – 0, 04 1 2
A) B) C) 1 D) v3 E) 2v3
7 7
3 3
A) B) C) 1 D) 2 E) 3
2 4
24. 1996 – ÖSS

20. 1995 – ÖSS
3 3
9 + ( – 4) 2 – (–5) 2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 3+2 2 3–2 2
A) 0 B) 1 C) 2 D) 10 E) 11 A) 6 B) 9 C) 12 D) 16 E) 18
373
Köklü Ԩfadeler
25. 1997 – ÖSS 29. 1998 – ÖYS

40 . 18 x2
iԭleminin sonucu kaçtԩr? x < 0 olduԫuna göre, iԭleminin sonucu
80 x
kaçtԩr?
A) 3 B) 2 C) 1
A) –x B) –1 C) 0 D) 1 E) x
D) 4v5 E) 2v5
30. 1999 – ÖSS

( – 4) 2 – 3 (–3) 3 + 25 iԭleminin sonucu kaç-
26. 1997 – ÖSS
tԩr?
4 0, 0256 . 3 (0, 008) –1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) –10 B) –2 C) 10 D) 12 E) 14
A) 4 B) 2 C) 1 D) –1 E) – 4
ESEN YAYINLARI
31. 1999 – ÖSS

a > 0 , b < 0 olduԫuna göre,
27. 1998 – ÖSS
1 –1 (b – a) 2 – (2a – b) 2 ifadesi aԭaԫԩdakilerden
3
c m ifadesinin deԫeri kaçtԩr?
27 hangisine eԭittir?
1 1 1
A) –3 B) – C) D) E) 3 A) 2a + 3b B) 2b – 3a C) 2b – a
3 3 9
D) –2a E) –a
28. 1998 – ÖSS 32. 2000 – ÖSS

3
1 1 2 5 x = 3 2 . 5 3 olduԫuna göre, x aԭaԫԩda-
– iԭleminin sonucu kaçtԩr?
5 –1 5 +1 kilerden hangisidir?
1 5 1 1 A) 33 B) 34 C) 36 D) 27 E) 28
A) B) C) D) E) 2
5 2 5 2
374
Köklü Ԩfadeler
33. 2001 – ÖSS 38. 2007 – ÖSS

1 1
2– –
2
2 iԭleminin sonucu kaçtԩr? 3 . 27 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
1
2+
2 A) 3 B) 9 C) v3
3
D) 3v3 E)
1 3
A) B) v2 C) 2v2 D) 0 E) 1
3
39. 2007 – ÖSS

(v2 – v5)2 + 2c10 + 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
34. 2003 – ÖSS
A) c10 B) 2v5 C) 5v2
a = v2 + 1 olduԫuna göre,
D) 10 E) 13
a(a – 1)(a – 2) çarpԩmԩnԩn sonucu kaçtԩr?
A) v2 B) – v2 C) 3 – 2v2
D) 3 + 2v2 E) 1
40. 2008 – ÖSS

3v8 + 2v2 – (v8 + v2)
ESEN YAYINLARI
35. 2003 – ÖSS A) v2 B) 2v2 C) 3v2
10 ^ 6, 4 + 0, 4 h iԭleminin sonucu kaçtԩr?

D) 4v2 E) 5v2
A) 3, 8 B) 68 C) 6
D) 8 E) 10
41. 2009 – ÖSS

1 1
–
2 +1 2 –1
36. 2005 – ÖSS iԭleminin sonucu kaçtԩr?
4, 44 + 9, 99 A) –2 B) –1 C) 0 D) v2 E) 2v2
111
A) 0,05 B) 0,1 C) 0,5 D) 1 E) 5
42. 2010 – YGS

6 2
–
37. 2005 – ÖSS 3 3 +1
1
–1 1 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
24 3 – 6 (24 3) + 9 3 iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) v3 B) 2v3 C) v3 – 1
3
A) 3 B) 2. 3 3 C) 3. 3 3 D) 3 E) 9 D) v3 + 1 E) 2v3 – 1
375
Köklü Ԩfadeler
43. 2010 – YGS 47. 2012 – YGS

1 1 1
Aԭaԫԩdakilerden hangisi bir rasyonel sayԩdԩr? x. f – p=
x x2 2
1
A) v2 + 1 B) 2v2 – 1 C) olduԫuna göre, x kaçtԩr?
2
2 2 2 –2 3 5 9 6 7
D) E) A) B) C) D) E)
2 +1 3 2 –3 2 4 4 5 5
44. 2011 – YGS

3
x= 4
4
y= 8
5
z= 16
olduԫuna göre, aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi 48. 2012 – LYS
doԫrudur? x= 4
5 olduԫuna göre,
(x2 – 2)–1
A) x < y < z B) x < z < y C) y < x < z
D) z < x < y E) z < y < x
4 4
ESEN YAYINLARI
A) 1 + 5 B) 2 + 5 C) 1 + 5
D) 2 + 5 E) 1 + 2 5
45. 2011 – LYS

v2 < x < v3 olduԫuna göre, x aԭaԫԩdakilerden
hangisi olabilir?
1 3 4 7 6
A) B) C) D) E)
2 2 3 4 5
49. 2012 – LYS

x bir gerçel sayԩ olmak üzere,
^ 7 + 3 hx = 4
46. 2012 – YGS
olduԫuna göre, ^ 7 – 3h
x
ifadesi aԭaԫԩdaki-
a= 12 – 8
lerden hangisine eԭittir?
b= 27 + 18
olduԫuna göre, a.b çarpԩmԩ kaçtԩr? A) 2 – x B) 2 – x + 1 C) 4x
A) 4 2 B) 3 3 C) 4 D) 4x – 1 E) 4x + 1
D) 5 E) 6
1. C 2. A 3. E 4. D 5. E 6. B 7. C 8. D 9. B 10. E 11. A 12. E 13. C 14. B 15. B 16. B 17. A

18. D 19. A 20. C 21. C 22. D 23. A 24. E 25. A 26. B 27. E 28. D 29. B 30. D 31. E 32. A 33. A 34. A
35. E 36. C 37. B 38. A 39. D 40. E 41. A 42. D 43. E 44. A 45. B 46. E 47. B 48. D 49. D
376
SAYILAR
ORAN ve ORANTI
1. Kazanԩm : Oran ve orantԩyԩ açԩklar.
2. Kazanԩm : Orantԩya ait özellikleri gösterir ve günlük hayatla ilgili problemler çözer.
ORAN ve ORANTI
ORAN
Birimleri aynԩ olan iki çokluԫun bölümüne (karԭԩlaԭtԩrԩlmasԩna) oran denir. En az biri sԩfԩrdan farklԩ olan a ve b
a
büyüklükleri verildiԫinde a nԩn b ye oranԩ a : b veya biçiminde gösterilir. Oran bir sayԩ belirtmekte olup birimi
b
yoktur. Kesirlerde de olduԫu gibi oranԩn payԩ ve paydasԩ sԩfԩrdan farklԩ bir sayԩ ile geniԭletilebilir veya sadeleԭ-
tirilebilir.
a a.n
® = , (n ! 0) ® a = a: n , ^ n ! 0h
b b.n b b: n
5m 5 240 2
® 5 metrenin 2 metreye oranԩ, = dir. ® 240 ¨ nin 360 ¨ ye oranԩ, = tür.
2m 2 360 3
3 kg
® 3 kilogramԩn 5 ye oranԩ ԭeklinde bir ifade söz konusu olamaz. Yani, ifadesi bir oran belirtmez.
5
Çünkü birimleri farklԩdԩr.
ÖRNEK 1
1 kg ayran ile 5 gr tuz karԩԭtԩrԩlarak tuzlu ayran yapԩlԩyor. Bu karԩԭԩmdaki tuzun ayrana oranԩ nedir?
Çözüm
5 gr 1
Burada öncelikle birimleri eԭitlememiz gerekir. 1 kg = 1000 gr dԩr. Tuzun ayrana oranԩ, = dür.
1000 gr 200
ÖRNEK 2
7
Ali 1994 yԩlԩnda doԫmuԭtur. 2015 yԩlԩnda Ali’nin yaԭԩnԩn Barԩԭ’ԩn yaԭԩna oranԩ olacaԫԩna göre, Barԩԭ hangi yԩl
6
doԫmuԭtur?
Çözüm
2015 yԩlԩnda Ali, 2015 – 1994 = 21 yaԭԩnda olacaktԩr. Barԩԭ’ԩn 2015 yԩlԩndaki yaԭԩna B dersek,
21 7
= B = 18 dir. 2015 – 18 = 1997 olup, Barԩԭ 1997 yԩlԩnda doԫmuԭtur.
B 6
ORANTI
a c
Ԩki veya daha fazla oranԩn eԭitliԫine orantԩ denir. = veya a : b = c : d ikili orantԩsԩnda b ve c ye içler,
b d
a ve d ye dԩԭlar denir. d›Álar
a:b = c:d
‹çler
a c
® = = k orantԩsԩnda k orantԩ sabitidir.
b d
a c e
® = = = k biçimindeki üçlü orantԩ a : c : e = b : d : f biçiminde de gösterilebilir. Bu gösterimde
b d f 1 44 2 4
43 \
paylar paydalar
a ile b, c ile d ve e ile f doԫru orantԩlԩdԩr.
378
Oran ve Orantԩ
Orantԩnԩn Özelikleri ÖRNEK 5
® Ԩçler çarpԩmԩ, dԩԭlar çarpԩmԩna eԭittir. a c 2 a–b . c+d

= = ise c mc m çarpԩmԩnԩn sonucu
a c b d 3 b c
= + b.c = a.d
b d kaçtԩr?
® Ԩçler veya dԩԭlar yer deԫiԭtirebilir. Çözüm
a–b . c+d a b c d
a c
= +
a b
= c mc m = c – m.c + m
b d c d b c b b c c
a c d c
= + = a d
b d b a =c – 1m.c1 + m
b c
2 3
® m 0, n 0 olmak üzere, =c – 1m.c1 + m
3 2
a c m.a + n.c
= =k + = k d›r.
b d m.b + n.d 1.5 5
=– =– olur.
3 2 6
® m, n, p aynԩ anda sԩfԩr olmamak üzere,
a c e m.a + n.c + p.e
= = =k + = k d›r.
b d f m.b + n.d + p.f
ÖRNEK 6
a c e
® = = = k a = b.k , c = d.k , e = f.k
b d f a 3 2b
= ise oranԩ kaçtԩr?
a+b 2 a–b
® n D N+ olmak üzere,
Çözüm
ESEN YAYINLARI
a c an + cn
= =k n = k n dir. a 3
b d b + dn = 3.(a + b) = 2.a
a+b 2
3a + 3b = 2a
ÖRNEK 3 a = –3b olur. Buna göre,

2b 2b 2b 1
a 3 a+b = = =– dir.
= ise oranԩ kaçtԩr? a – b – 3b – b – 4b 2
b 2 a–b
Çözüm
a 3
= a = 3k, b = 2k olduԫundan
b 2
a + b 3k + 2k 5k
= = = 5 tir. ÖRNEK 7
a – b 3k – 2k k
2a = 5b ve a2 + b2 = 116 ise a.b kaçtԩr?
Çözüm
a 5
ÖRNEK 4 2a = 5b & =
b 2
a+b 3 a & a = 5k, b = 2k d×r.
= ise oranԩ kaçtԩr?
a–b 4 b
a 2 + b 2 = 116 & (5k) 2 + (2k) 2 = 116
Çözüm
Ԩçler çarpԩmԩ, dԩԭlar çarpԩmԩna eԭit olduԫundan & 25k 2 + 4k 2 = 116
a+b 3
= 3.(a – b) = 4.(a + b) & 29k 2 = 116
a–b 4
3a – 3b = 4a + 4b & k2 = 4
a a . b = 5k.2k = 10k 2 = 10.4 = 40 olur.
– a = 7b = –7 olur.
b
379
Oran ve Orantԩ
ÖRNEK 8 Çözüm
2 1 x
x+2 y –1 z+2 a.x = 2 & a = & =
= = = 2 olduԫuna göre, x a 2
3 2 4
(x + y).z iԭleminin sonucu kaçtԩr? 2 1 y
b.y = 2 & b = & =
y b 2
Çözüm
x+2 2 1 z
=2x+2=6x=4 c.z = 2 & c = & =
3 z c 2
y –1 1 1 1 x y z
=2y–1=4y=5 + + =4& + + =4
2 a b c 2 2 2
z+2 x+y+z
= 2 z + 2 = 8 z = 6 olduԫundan, & =4
4 2
(x + y).z = (4 + 5).6 = 9.6 = 54 bulunur. & x + y + z = 8 olur.
ÖRNEK 9
ÖRNEK 12
a : b : c = 3 : 2 : 4 olduԫuna göre,
2a – b a, b, c, d birer reel sayԩdԩr.
oranԩ nedir?
b+c a c 3a + 2c
= = k orantԩsԩndan = k oranԩ elde edil-
Çözüm b d 3b + n
a : b : c = 3 : 2 : 4 a = 3k , b = 2k , c = 4k dԩr. diԫine göre, n nin deԫeri nedir?
ESEN YAYINLARI
2a – b 2.3k – 2k 4k 2 Çözüm
= = = olur.
b+c 2k + 4k 6k 3
Orantԩnԩn 3. özelliԫine göre,
a c 3.a + 2.c
= =k& = k olmalԩdԩr.
b d 3.b + 2.d
ÖRNEK 10 O halde, n = 2d elde edilir.
x y z
= = ve 2x – y + 3z = 40 ise y kaçtԩr?
3 4 6
Çözüm
x y z ÖRNEK 13
= = = k x = 3k, y = 4k, z = 6k dԩr.
3 4 6
a 3 b 5
= ve = olduԫuna göre,
b 4 c 2
2x – y + 3z = 40 2.3k – 4k + 3.6k = 40
a, b, c sayԩlarԩ sԩrasԩyla hangi sayԩlarla orantԩlԩ ola-
6k – 4k + 18k = 40
bilir?
k = 2 dir. Çözüm
O halde, y = 4k = 4.2 = 8 bulunur. Her iki orantԩda da bulunan b yi 20 nin katԩnda
eԭitlersek;
a 3 15 b 5 20
= = ve = = olur.
ÖRNEK 11 b 4 20 c 2 8
1 1 1 Buradan, a = 15k, b = 20k, c = 8k olduԫundan
a.x = b.y = c.z = 2 ve + + = 4 ise x + y + z
a b c
a : b : c = 15 : 20 : 8 elde edilir.
kaçtԩr?
380
Oran ve Orantԩ
ÖRNEK 14 Doԫru Orantԩ
Herhangi bir ԭekilde birbirlerine baԫlԩ olan iki büyük-

lükten birisi deԫiԭtirildiԫinde, ikisindeki deԫiԭme oranԩ
da aynԩ ise bu iki büyüklüԫe doԫru orantԩlԩdԩr ya da
kԩsaca orantԩlԩdԩr denir.
Doԫru orantԩlԩ iki büyüklükten biri artarken diԫeri de
orantԩlԩ olarak artar veya biri azalԩrken diԫeri de oran-
A 2 B 5 tԩlԩ olarak azalԩr.

A, B , C sԩvԩlarԩndan, = ve = oranlarԩnda
B 3 C 4
Doԫru orantԩlԩ iki büyüklüԫün oranԩ sabittir. k > 0
alԩnarak 740 litrelik bir karԩԭԩm elde ediliyor. Oluԭan y
olmak üzere, = k ise x ile y doԫru orantԩlԩdԩr.
bu karԩԭԩmda, kaç litre A sԩvԩsԩ vardԩr? x
x ile y doԫru orantԩlԩ ve k D R+ ise
Çözüm
y
A 2 10 B 5 15 = k veya y = k.x tir.
= = ve = = ise x
B 3 15 C 4 12
A = 10k , B = 15k , C = 12k olacaԫԩndan y = k.x doԫru orantԩ denkleminin grafiԫi

y
A + B + C = 740 10k + 15k + 12k = 740
37k = 740
y = kx
k = 20 dir. 3k
ESEN YAYINLARI
a = 10k = 10.20 = 200 olup A sԩvԩsԩndan 200 lt 2k

kullanԩlmԩԭtԩr. k
1 2 3 x
ÖRNEK 15 x, y, z sayԩlarԩ sԩrasԩ ile a, b, c sayԩlarԩ ile doԫru

x y z
orantԩlԩ ise = = = k dir.
Bir sԩnԩftaki erkek ve kԩz öԫrencilerin sayԩlarԩ sԩrasԩ a b c
ile 2,7 ve 3,3 sayԩlarԩ ile orantԩlԩdԩr. Buna göre, sԩnԩf
mevcudu en az kaçtԩr?
Çözüm ÖRNEK 16
Erkeklerin say×s× 2, 7 27 9 Bir ekmeԫin 30 kuruԭ olduԫunu düԭünelim.

= = = ise
K×zlar×n say×s× 3, 3 33 11
1 ekmek alԩrsak 30 kuruԭ,
Erkeklerin sayԩsԩ = 9k
2 ekmek alԩrsak 2.30 = 60 kuruԭ,
Kԩzlarԩn sayԩsԩ = 11k dԩr.
3 ekmek alԩrsak 3.30 = 90 kuruԭ öderiz.
Sԩnԩf mevcudunun en az olmasԩ için k = 1 alԩnԩr ve
Burada görüldüԫü gibi, ekmek sayԩsԩ arttԩkça öde-
sԩnԩf mevcudu en az 9 + 11 = 20 olarak bulunur. yeceԫimiz para da orantԩlԩ olarak artmaktadԩr. Yani,
ekmek sayԩsԩ ile ödenecek para doԫru orantԩlԩdԩr.
381
Oran ve Orantԩ
ÖRNEK 17
3 usta 96 m2 duvar
x ile y doԫru orantԩlԩdԩr. x = 6 iken y = 2 ise x = 9 iken 4 usta x m2 duvar
y kaçtԩr? Doԫru orantԩ
Çözüm: I. Yol
y 3. x = 4.96 x = 128 bulunur.
x ile y doԫru orantԩlԩ ise = k dԩr.
x
2 1
x = 6 iken y = 2 =kk= tür.
6 3
ÖRNEK 20
y 1 A
Yani, = olur.
x 3 _
y 1
x=9 = y = 3 olur.
9 3 e `
B C
II. Yol
Ԭekildeki üçgenin iç açԩlarԩnԩn ölçüleri 5, 4 ve 3 ile
Bir orantԩda içler çarpԩmԩ, dԩԭlar çarpԩmԩna eԭit
doԫru orantԩlԩ olduԫuna göre, en küçük açԩsԩnԩn ölçü-
olduԫundan;
sü kaç derecedir?
x y
6 2 Çözüm
art›Á art›Á
9 y
a i b
Do¤ru orant› = = = k _ = 5k
5 4 3
e = 4k
ESEN YAYINLARI
6. y = 9.2 y = 3 bulunur.
` = 3k
Üçgenin iç açԩlarԩnԩn ölçüleri toplamԩ 180° oldu-
ÖRNEK 18
ԫundan;
_ + e = ` = 180 5k + 4k + 3k = 180°
x + 2 ile y – 1 doԫru orantԩlԩdԩr.
12k = 180°
x = 4 iken y = 3 ise y = 2 iken x kaçtԩr?
k = 15°
Çözüm
x+2 En küçük açԩ, ` = 3k = 3.15° = 45° dir.
x + 2 ile y – 1 doԫru orantԩlԩ ise = k dԩr.
y –1
4+2
x = 4 iken y = 3 = k k = 3 tür.
3–1
x+2 ÖRNEK 21
Yani, = 3 tür.
y –1
26 ԭeker üç çocuԫa 3, 4 ve 6 sayԩlarԩ ile doԫru oran-
x+2
y=2 = 3 x + 2 = 3 x = 1 dir.
2–1 tԩlԩ olarak paylaԭtԩrԩlԩrsa en az ԭeker alan çocuk kaç
ԭeker alԩr?
Çözüm
ÖRNEK 19
a b c
= = = k a = 3k, b = 4k, c = 6k olur.
3 usta bir günde 96 m2 duvar boyuyor ise aynԩ nitelik- 3 4 6
te 4 usta bir günde kaç m2 duvar boyar?
3k + 4k + 6k = 26 13k = 26 k = 2 dir.
Çözüm
En az ԭeker alan çocuk, a = 3k = 3.2 = 6 tane
Usta sayԩsԩ arttԩkça boyanan duvarda artacaԫԩn-
dan doԫru orantԩ vardԩr. ԭeker almԩԭtԩr.
382
Oran ve Orantԩ
Ters Orantԩ ÖRNEK 23

1
x ve y herhangi iki büyüklük olsun. Eԫer x ile
y x ile y + 2 ters orantԩlԩdԩr. x = 3 iken y = 4 ise
doԫru orantԩlԩ ise x ile y ters orantԩlԩdԩr denir.
y = 7 iken x kaçtԩr?
k D R+ olmak üzere; x ile y ters orantԩlԩ ise Çözüm
k
x. y = k veya y = dir. x ile y + 2 ters orantԩlԩ ise x.(y + 2) = k dԩr.
x
Ters orantԩlԩ iki büyüklükten biri arttԩkça diԫeri azalԩr.
x = 3 iken y = 4 3. ( 4 + 2) = k
k = 18 dir.
k
y= ters orantԩ denkleminin grafiԫi: O halde, x.( y + 2) = 18 olup y = 7 ise
x
x.( 7 + 2) = 18 x.9 = 18 x = 2 dir.
y
ÖRNEK 24
k Bir iԭi 3 iԭçi 12 günde bitirirse, 4 iԭçi aynԩ iԭi kaç

günde bitirir?
k y= k
2 x Çözüm
x Ԩԭçi sayԩsԩ artarken, iԭin yapԩlma süresi azalaca-
1 2
ԫԩndan ters orantԩ vardԩr.
ESEN YAYINLARI
x y
art›Á 3 iÁçi 12 gün azal›Á
x, y, z sayԩlarԩ sԩrasԩ ile a, b, c sayԩlarԩ ile ters 4 iÁçi x gün
orantԩlԩ ise a.x = b.y = c.z = k dԩr. Ters orant›
3.12 = 4.x x = 9 bulunur.
ÖRNEK 22
ÖRNEK 25
x , y , z sayԩlarԩ sԩrasԩ ile 3, 4, 6 sayԩlarԩ ile ters oran- Bir üçgenin kenarlarԩ 2, 3 ve 4 ile orantԩlԩ ise bu
tԩlԩdԩr. x – y + 2z = 15 ise x kaçtԩr? kenarlara ait yükseklikler sԩrasԩyla hangi sayԩlarla
orantԩlԩdԩr?
Çözüm
Çözüm
k k k
3x = 4y = 6z = k x = , y= , z=
3 4 6 Bir üçgenin kenar uzunluԫu ile o kenara ait yük-
sekliԫinin çarpԩmԩnԩn yarԩsԩ üçgenin alanԩna eԭittir.
k k k
x – y + 2z = 15 – + 2. = 15 Dolayԩsԩ ile kenar uzunluԫu ile yükseklik arasԩnda
3 4 6
ters orantԩ vardԩr.
4k – 3k + 4k a.h a b.h b c.h c
= 15 Alan = = = olduԫundan
12 2 2 2
5k 2.ha = 3.hb = 4.hc = k ve k = okek(2, 3, 4) = 12 dir.
= 15
12
2.ha = 12 ha = 6
k = 36
3.hb = 12 hb = 4
k 36
x= x= x = 12 olur.
3 3 4.hc = 12 hc = 3 olup ha : hb : hc = 6 : 4 : 3 dir.
383
Oran ve Orantԩ
Bileԭik Orantԩ ÖRNEK 28
Bir orantԩnԩn içinde hem doԫru hem de ters orantԩ

4 iԭçi, 12 günde, 32 parça iԭ yapabildiԫine göre, aynԩ
varsa bu orantԩya bileԭik orantԩ denir.
nitelitke 6 iԭçi, 8 parça iԭi kaç günde yapar?
x ile y doԫru orantԩlԩ, x ile z ters orantԩlԩ ise
Çözüm
x.z I. Yol
= k dԩr.
y
Ԩԭçi sayԩsԩ arttԩkça iԭin yapԩlma süresi azalacaktԩr.
Buna göre, iԭçi sayԩsԩ ile iԭin yapԩlma süresi ters
ÖRNEK 26 orantԩlԩdԩr.
x sayԩsԩ y + 1 ile ters ve z – 1 ile doԫru orantԩlԩdԩr. Gün sayԩsԩ arttԩkça yapԩlan iԭ miktarԩda artacaԫԩn-
x = 2 iken y = 3 ve z = 5 tir. dan gün sayԩsԩ ile yapԩlan iԭ sayԩsԩ doԫru orantԩlԩ-
dԩr.
x = 4 ve y = 5 iken z kaçtԩr?
iÁçi gün parça
Çözüm
x sayԩsԩ y + 1 ile ters ve z – 1 ile doԫru orantԩlԩ 4 12 32
6 x 8
x. (y + 1)
ise = k olur. Ters orant› Do¤ru orant›
z –1
x = 2 iken y = 3 ve z = 5 ise 4.12.8 = 6.x.32 x = 2
2. (3 + 1)
= k k = 2 dir. Yani
5–1 II. Yol
ESEN YAYINLARI
x. (y + 1) Birinci iԭ Birinci iԭ ile ilgili diԫer verilenlerin çarpԩmԩ

= 2 olup x = 4 ve y = 5 ise ––––––– = ––––––––––––––––––––––––––––––––––
z –1 Ԩkinci iԭ Ԩkinci iԭ ile ilgili diԫer verilenlerin çarpԩmԩ
4. (5 + 1) 4.6 32 4.12 8
=2 = 2 2z – 2 = 24 = 4=
z –1 z –1 8 6.x x
z = 13 tür. 4x = 8
x = 2 bulunur.
ÖRNEK 27
420 2 ve 3 ile doԫru, 4 ile ters orantԩlԩ olacak ԭe-

kilde üç kiԭi arasԩnda paylaԭtԩrԩlԩrsa, payԩ en çok olan
ÖRNEK 29
kiԭi kaç alԩr?
Bir kampta 40 kiԭiye 45 gün yetecek erzak vardԩr.
Çözüm
15 gün sonra kamptan 10 kiԭi ayrԩlԩr ise kalan erzak
Para a , b ve c olarak üçe bölünsün.
kalan kiԭilere kaç gün yeter?
a, 2 ile doԫru orantԩlԩ; b, 3 ile doԫru orantԩlԩ ve
Çözüm
c, 4 ile ters orantԩlԩ olsun. Buna göre,
Buradaki orantԩyԩ 15 gün sonraki durumda kurma-
a b k
= = 4c = k & a = 2k, b = 3k, c = mԩz gerekir.
2 3 4
15 gün sonra :
k
a + b + c = 420 & 2k + 3k + = 420
4
40 kiԭi ±±A 30 gün
21k 30 kiԭi x gün
& = 420 & k = 80 dir. ±±A
4
Ters orantԩ
O halde, payԩ en çok olan kiԭi,
40.30 = 30.x x = 40 bulunur.
b = 3k b = 3.80 b = 240 alԩr.
384
ALIŞTIRMALAR – 1
1. Bir torbada sarԩ ve lacivert bilyeler vardԩr. 6. x, y ve z pozitif tam sayԩlardԩr.

Torbadaki bilyelerin % 65 i sarԩ olduԫuna göre, x y z
= = ise x + y + z nin en küçük
lacivert bilyelerin sayԩsԩnԩn sarԩ bilyelerin sayԩsԩ- 0, 5 0, 6 0, 7
na oranԩ kaçtԩr? deԫeri kaçtԩr?
x+y 5 x
2. = ise kaçtԩr?
x–y 2 y
7. x = 2y = 3z ve x + y – z = 14 ise x kaçtԩr?
x+y x+y x 3 y 3 x+y

ESEN YAYINLARI
3. = 3 ise kaçtԩr? 8. = ve = ise kaçtԩr?

x y y 2 z 4 z
9. a, b ve c den oluԭan 190 gramlԩk bir karԩԭԩmda

a c e 3 a.f 2 .c 3
4. = = = ise oranԩ kaçtԩr? a 3 b 3
b d f 2 b.e 2 .d 3 = ve = baԫԩntԩlarԩ vardԩr. Buna göre,
b 2 c 2
bu karԩԭԩmda kaç gram a maddesi vardԩr?
a c a + xc
a b c 10. = = k ve = k olduԫuna göre,
5. = = ve 2a + 3b – 4c = 24 ise a kaçtԩr? b d b+2
2 3 4
x in d cinsinden eԭiti nedir?
7 7 3 9 15 2
1. 2. 3. 4. 5. –16 6. 18 7. 12 8. 9. 90 10.
13 3 2 4 8 d
385
Oran ve Orantԩ
x y z 5 16. x, y, z pozitif gerçel sayԩlardԩr.

11. = = = olmak üzere,
a b c 4 x y z
= = ve x2 + y2 + z2 = 200 ise
6x + 2y – 3z = 60 ve 2a – c = 6 ise b kaçtԩr? 3 4 5
x + y + z toplamԩ kaçtԩr?
12. x – 3 ile y + 2 doԫru orantԩlԩdԩr. 17. 6 terzi, günde 8 saat çalԩԭarak 5 günde 320 göm-
x = 5 iken y = 3 ise y = 2 için x kaçtԩr? lek dikebilmektedir. Buna göre, aynԩ nitelikteki 18
terzi, günde 10 saat çalԩԭarak 3 günde kaç tane
gömlek dikebilirler?
13. x + 1 ile y – 2 ters orantԩlԩdԩr.

18. 300 ¨ iki kardeԭe 2 ve 3 sayԩlarԩ ile doԫru orantԩlԩ
ESEN YAYINLARI
x = 2 iken y = 3 ise y = 4 için x kaçtԩr? olacak biçimde paylaԭtԩrԩlacaktԩr. Payԩ az olan

kardeԭ kaç ¨ almԩԭtԩr?
19. Bir musluk, boԭ bir depoyu 12 saatte doldur-

14. x sayԩsԩ, y + 1 ile doԫru ve z – 1 ile ters oran- maktadԩr. Bu musluktan birim zamanda akan su
tԩlԩdԩr. x = 3 , y = 4 için z = 2 olduԫuna göre, miktarԩ % 20 azaltԩlԩrsa, aynԩ depoyu kaç saatte
x = 5 ve y = 2 için z kaçtԩr? doldurabilir?
20. 42 kg aԫԩrlԩԫԩndaki bir çuval pirinç 3 ile doԫru,

2 ile ters orantԩlԩ olarak iki poԭete dolduruluyor.
Buna göre, poԭetlerdeki aԫԩrlԩk farkԩ kaç kg dԩr?
15. 3a = 4b = 6c ise a : b : c nedir?
23 1 34
11. 15 12. 13. 14. 15. 4 : 3 : 2 16. 24 17. 720 18. 120 19. 15 20. 30
5 2 25
386
Oran ve Orantԩ
ARԨTMETԨK ORTALAMA ÖRNEK 33
a1, a2, a3 ...... an reel sayԩlar olmak üzere, Bir okuldaki 4 bayan öԫretmenin yaԭ ortalamasԩ
26 ve 8 erkek öԫretmenin yaԭ ortalamasԩ 35 tir.
a 1 + a 2 + a 3 + .... + a n
A= Buna göre, bu 12 öԫretmenin yaԭ ortalamasԩ kaçtԩr?
n
Çözüm
sayԩsԩna a1, a2, a3 .......an sayԩlarԩnԩn aritmetik ortala-
bayanlar›n yaÁlar› toplam›
masԩ ya da kԩsaca ortalamasԩ denir. = 26 olduԫundan
4
a+b
a ve b nin aritmetik ortalamasԩ : dir. bayanlarԩn yaԭlarԩ toplamԩ = 26.4 = 104 tür.
2
a+b+c erkeklerin yaÁlar› toplam›

a, b ve c nin aritmetik ortalamasԩ : tür. = 35 olduԫundan
3 8
erkeklerin yaԭlarԩ toplamԩ = 35.8 = 280 dir.
Bu 12 öԫretmenin yaԭlarԩnԩn ortalamasԩ,
ÖRNEK 30
104 + 280 384
= = 32 olur.
4, 10 ve 13 sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ kaçtԩr? 12 12
Çözüm
Bu üç sayԩnԩn toplamԩnԩn 3 ile bölümü bu sayԩlarԩn
aritmetik ortalamasԩnԩ verir. Buna göre, ÖRNEK 34
4 + 10 + 13
A.O = = 9 bulunur. 12 sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 30 dur. Toplamlarԩ
3
30 olan 2 sayԩ çԩkarԩlԩnca kalan sayԩlarԩn ortalamasԩ
ESEN YAYINLARI
kaç olur?
Çözüm
ÖRNEK 31 12 sayԩsԩnԩn ortalamasԩ 30 ise toplamlarԩ
a, 4, 7 ve 10 sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 8 oldu- 12.30 = 360 dԩr. Bu 12 sayԩdan 2 tanesi çԩkarԩlԩrsa
ԫuna göre, a kaçtԩr? geriye 12 – 2 = 10 sayԩ kalԩr ve toplamlarԩ da
Çözüm 360 – 30 = 330 dur. Buna göre, kalan sayԩlarԩn
a + 4 + 7 + 10 a + 21 330
=8 =8 ortalamasԩ, = 33 olur.
4 4 10
a + 21 = 32
a = 11 bulunur.
ÖRNEK 35
Toplamlarԩ 210 olan 16 tane sayma sayԩsԩnԩn bir kԩs-

mԩnԩn ortalamasԩ 15, diԫerlerinin ortalamasԩ ise 12
ÖRNEK 32
dir. Buna göre, ortalamasԩ 15 olan sayԩlar kaç tane-
Bir öԫrenci, matematik sԩnavlarԩnԩn ilk ikisinden
dir?
5 ve 9 almԩԭtԩr. Bu öԫrenci 3. sԩnavdan kaç almalԩ ki
Çözüm
not ortalamasԩ 8 olsun?
Ortalamasԩ 15 olan x tane sayԩ varsa ortalamasԩ
Çözüm
12 olan 16 – x tane sayԩ vardԩr.
3. sԩnavdan x alsԩn.
5+9+x Sayԩlarԩn toplamԩ 210 olduԫundan,
= 8 14 + x = 24 x = 10 olur.
3
15.x + 12.(16 – x) = 210
Yani 3. sԩnavԩndan 10 alԩrsa not ortalamasԩ 8 olur.
15.x + 192 – 12x = 210 3x = 18 x = 6 olur.
387
Oran ve Orantԩ
ÖRNEK 36 GEOMETRԨK ORTALAMA
x ile y nin aritmetik ortalamasԩ 9, y ile z nin aritmetik a1, a2, a3, ...., an gibi n tane pozitif sayԩnԩn geometrik
ortalamasԩ 15 ve x ile z nin aritmetik ortalamasԩ ortalamasԩ;
24 ise x , y ve z nin aritmetik ortalamasԩ kaçtԩr?
G = n a 1 .a 2 .a 3 ....a n dir.
Çözüm
x+y
=9 & x + y = 18 a.b ifadesine a ve b nin geometrik ortasԩ
2
veya orta orantԩsԩ denir.
y+z
= 15 & y + z = 30
2 3
a.b.c ifadesine a, b ve c nin geometrik orta-
x+z sԩ denir.
= 24 & x + z = 48
2
x + y = 18
y + z = 30
ÖRNEK 38
+ x + z = 48
2x+ 2y + 2 z = 96 2(x + y + z ) = 96 3 ve 12 sayԩlarԩnԩn geometrik ortalamasԩ (orta oran-
x + y + z = 48 tԩsԩ) kaçtԩr?
Çözüm
x, y ve z nin aritmetik ortalamasԩ,
x + y + z 48 Geometrik Ortalama = 3.12 = c36 = 6 dԩr.
= = 16 olarak bulunur.
3 3
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 39
2 – v3 , 2 + v3 ve 8 sayԩlarԩnԩn geometrik ortala-

ÖRNEK 37 masԩ kaçtԩr?
Çözüm
A¤×rl×k 3
48 50 52 56 60 Geometrik Ortalama = (2 – 3 ) . (2 + 3 ) .8
(kg)
= 3 (4 – 3) .8
Ö¤renci
say›s› 5 2 3 4 1
= 2 dir.
Yukarԩdaki tablo bir sԩnԩftaki öԫrencilerin aԫԩrlԩklarԩnԩ

ve bu öԫrencilerin sayԩlarԩnԩ göstermektedir. Buna
ÖRNEK 40
göre, bu sԩnԩftaki öԫrencilerin aԫԩrlԩklarԩnԩn ortalamasԩ
kaçtԩr? x ile y nin aritmetik ortalamasԩ 5 ve geometrik or-
Çözüm
talamasԩ 6 ise x2 + y2 kaçtԩr?
5.48 + 2.50 + 3.52 + 4.56 + 1.60 Çözüm
A.O. =
5+ 2+ 3+ 4 +1 x+y
= 5 x + y = 10
240 + 100 + 156 + 224 + 60 2
=
15
x.y = 6 x.y = 36
780
= (x + y)2 = x2 + y2 + 2xy 102 = x2 + y2 + 2.36
15
= 52 bulunur. 100 = x2 + y2 + 72
x2 + y2 = 28 dir.
388
Oran ve Orantԩ
ÖRNEK 41 ÖRNEK 43
x ile y nin geometrik ortalamasԩ 2, x ile z nin geomet- Ԩki sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 6, geometrik ortala-
rik ortalamasԩ 1 ve y ile z nin geometrik ortalamasԩ v2 masԩ 12 ise harmonik ortalamasԩ kaçtԩr?
ise x, y ve z nin geometrik ortalamasԩ kaçtԩr? Çözüm
Çözüm I. Yol
x.y = 2 x.y = 4 Bu iki sayԩ a ve b olsun.
a+b
x.z = 1 x.z = 1 = 6 a + b = 12
2
y.z = 2 y.z = 2
x
a.b = 12 a.b = 144
x 2.y 2 .z 2 = 8 x.y.z = 8 dir. 2ab 2.144

H= H=
a+b 12
x, y ve z nin geometrik ortalamasԩ,
H = 24 bulunur.
3 x.y.z = 3 8 = 6 8 = 6 2 3 = 2 dir.
II. Yol
A = 6 , G = 12 olmak üzere,
G2 = A.H 122 = 6.H

HARMONԨK ORTALAMA H = 24 tür.
a1, a2, a3,.....,an gibi n tane pozitif sayԩnԩn harmonik Yani, bu iki sayԩnԩn harmonik ortalamasԩ 24 tür.
ortalamasԩ H ile gösterilirse
ESEN YAYINLARI
1 1. 1 1 1 1
= d + + + ..... + n dir.
H n a1 a2 a3 an
ÖRNEK 44
a = 2b, 4b = 5c ve c.d = 2 ise aԭaԫԩdakilerden kaç

tanesi doԫrudur?
® a ve b nin harmonik ortalamasԩ,
I. a ile b doԫru orantԩlԩdԩr.
1 1 1 1 2ab
= c + m & H= dir.
H 2 a b a+b II. a ile c doԫru orantԩlԩdԩr.
III. b ile d ters orantԩlԩdԩr.
® Ԩki sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ A , geometrik
ortalamasԩ G , harmonik ortalamasԩ H ise IV. a ile d ters orantԩlԩdԩr.
G2 = A.H dir. Çözüm
a = 2b ise a ile b doԫru orantԩlԩdԩr.
b = 5c ise b ile c doԫru orantԩlԩdԩr.
ÖRNEK 42 c.d = 2 ise c ile d ters orantԩlԩdԩr.
6 ve 10 sayԩlarԩnԩn harmonik ortalamasԩ kaçtԩr? a b c d

a, b, c birbirleriyle
Çözüm do¤ru orant›l›
c ile d ters orant›l›
1 1. 1 1 1 1 8
= c + m& = . oldu¤undan ok yönlerini
H 2 6 10 H 2 30
farkl› ald›k.
1 2
& =
H 15 a, b, c birbirleriyle doԫru orantԩlԩ
a, b, c nin herbiri d ile ters orantԩlԩdԩr.
15
&H= dir.
2 Bu durumda verilenlerin hepsi doԫrudur.
389
ALIŞTIRMALAR – 2
1. 5 tane sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 12 ise bu sa- 6. Aritmetik ortalamasԩ 18 olan iki sayԩnԩn geometrik
yԩlarԩn toplamԩ kaçtԩr? ortalamasԩ 3 6 ise harmonik ortalamasԩ kaçtԩr?
7. 3x+1 ile 9x–1 sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ ile

2. 5 + 2 6 ile 5–2 6 sayԩlarԩnԩn aritmetik geometrik ortalamasԩ birbirine eԭit olduԫuna gö-
re, x kaçtԩr?
ortalamasԩ kaçtԩr?
8. 15 tane sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 20 dir. Bu

sayԩlara toplamlarԩ 140 olan kaç sayԩ daha ekle-
3. c14 + v5 ile c14 – v5 sayԩlarԩnԩn geometrik
nirse yeni ortalama 22 olur?
ESEN YAYINLARI
ortalamasԩ kaçtԩr?
1 1 1 1 9. Bir gruptaki kiԭilerin ԭimdiki yaԭlarԩnԩn aritmetik

4. 1, , , , sayԩlarԩnԩn harmonik ortalamasԩ
2 3 4 5 ortalamasԩ 30 dur. Bu grubun 1 yԩl sonraki yaԭla-
kaçtԩr? rԩnԩn toplamԩ 155 olacaԫԩna göre, bu grupta kaç
kiԭi vardԩr?
5. 10 ile 20 sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ A, 10. Ԩki basamaklԩ ab ve ba sayԩlarԩnԩn geometrik

geometrik ortalamasԩ G ve harmonik ortalamasԩ ortalamasԩ 11 olduԫuna göre, aritmetik ortala-
H ise A, G ve H yi sԩralayԩnԩz. masԩ kaçtԩr?
1
1. 60 2. v3 3. 3 4. 5. H < G < A 6. 3 7. 3 8. 5 9. 5 10. 11
3
390
YAZILIYA HAZIRLIK
a+b a+b x 2xy

1. = 4 ise nin deԫeri kaçtԩr? 4. = 3 ise 2 kaçtԩr?
a b y x + y2
1 _
a+ =2b x y z
4
b = =
b b 5. 3 4 5 sistemini saԫlayan y deԫeri
2. ` & kaçtԩr? 2x – 3y + z = – 2
1 b a
b+ = 4 b
a a kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
a c a+b c+d 6. a, b, c sayԩlarԩ sԩrasԩyla 13, 12, 5 sayԩlarԩ ile

3. = = 2 ise c mc m kaçtԩr?
b d b c orantԩlԩdԩr.
b + c – a = 8 olduԫuna göre, a kaçtԩr?
391
Oran ve Orantԩ
7. y sayԩsԩ (x + 1) ile doԫru, (2x – 1) ile ters oran- 9. 15 kԩz, 25 erkek öԫrencinin katԩldԩԫԩ bir sԩnavda
tԩlԩdԩr. x = 1 için y = 4 olduԫuna göre, x ile y kԩz öԫrencilerin puanlarԩnԩn ortalamasԩ 32 ve
arasԩndaki baԫԩntԩ nedir? erkek öԫrencilerin puanlarԩnԩn ortalamasԩ 30
olduԫuna göre, tüm öԫrencilerin puan ortalamasԩ
kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
8. Bir öԫrenci üç sԩnava girmiԭtir. Ԩlk iki sԩnavԩn orta-

10. Bir ressam yeԭil (Y), kԩrmԩzԩ (K), mavi (M) boya-
lamasԩ 7 dir. Üç sԩnavdan aldԩԫԩ notlarԩn ortala-
Y 1 K 1
masԩ 8 olduԫuna göre, bu öԫrenci son sԩnavdan larԩ = ve = oranԩnda karԩԭtԩrarak
K 3 M 2
kaç almԩԭtԩr? 500 gr lԩk bir karԩԭԩm elde etmek istiyor.
Kԩrmԩzԩ boyadan kaç gr almasԩ gerekir?
4 9 3
1. 2. 2 3. 4. 5. 8
3 2 5
2 (x + 1)
6. 26 7. y = 8. 10 9. 30,75 10. 150
2x – 1
392
TEST – 1
a + 3b a+b a2 + b2
1. 2a = 3b ise kaçtԩr? 5. = 3 ise kaçtԩr?
a–b 2a ab
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
26 27 32
A) B) C) 6 D) E) 7
5 5 5
a c 2 a+b c–d
2. = = ise c mc m kaçtԩr?
b d 3 b d
5 5 4 4 5
A) – B) – C) – D) E)
8 9 7 7 9 b 2
6. 3a = 4b, = ve a + b + c = 46 ise a kaçtԩr?
c 3
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 20
ESEN YAYINLARI
3. a, b ve c sayԩlarԩ sԩrasԩyla 2, 3 ve 6 ile doԫru

orantԩlԩdԩr. Bu sayԩlarԩn ters orantԩlԩ olduԫu en
küçük sayma sayԩlarԩ sԩrasԩyla aԭaԫԩdakilerden
hangisidir?
7. a – 1, b + 1 ve c sayԩlarԩ sԩrasԩyla 2, 4 ve 5
A) 3 : 1 : 2 B) 1 : 2 : 3 C) 2 : 6 : 3 sayԩlarԩ ile doԫru orantԩlԩdԩr. a + b + c = 33 ise
D) 6 : 3 : 2 E) 3 : 2 : 1 b kaçtԩr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
4. Bir üçgenin a, b, c kenarlarԩ sԩrasԩyla 2, 3 ve 4

sayԩlarԩ ile orantԩlԩdԩr. Bu üçgenin ha, hb ve hc
yükseklikleri sԩrasԩyla hangi sayԩlarla doԫru oran- 8. 62 metre uzunluԫundaki bir tel 2 ve 3 ile doԫru 6
tԩlԩdԩr? ile ters orantԩlԩ 3 parçaya ayrԩlԩrsa en büyük parça
kaç m olur?
A) 3 : 4 : 6 B) 4 : 3 : 2 C) 2 : 3 : 4
D) 6 : 4 : 3 E) 2 : 4 : 6 A) 30 B) 32 C) 34 D) 36 E) 38
393
Oran ve Orantԩ
9. a + 1 sayԩsԩ b – 2 ile doԫru orantԩlԩ iken a = 4 13. 2a = 3b, 4b = 5c, c.d = 3 ise aԭaԫԩdakilerden
için b = 12 oluyorsa, b = 1 için a kaç olur? hangisi yanlԩԭtԩr?
1 3 5 A) a ile c doԫru orantԩlԩdԩr.

A) – B) –1 C) – D) –2 E) –
2 2 2
B) c ile d ters orantԩlԩdԩr.
C) a ile d ters orantԩlԩdԩr.
D) b ile d doԫru orantԩlԩdԩr.
E) b ile c doԫru orantԩlԩdԩr.
1 1 1
10. a.x = b.y = c.z = 6 ve + + = 4 ise
a b c
x + y + z kaçtԩr?
3 14. Bir torbadaki; sarԩ, mavi ve beyaz bilyelerin sa-

A) B) 3 C) 9 D) 12 E) 24
2 3, 3
yԩsԩ sԩrasԩyla ve 1,8 sayԩlarԩ ile orantԩlԩdԩr.
5 2
Bu torbadaki bilye sayԩsԩ en az kaçtԩr?
A) 11 B) 13 C) 18 D) 27 E) 39
ESEN YAYINLARI
a c e
11. = = = 2, 2a – c + 3e = 4 ve 3f – d = 4 ise
b d f 15. a ile b nin aritmetik ortalamasԩ 4, geometrik orta-
b kaçtԩr? lamasԩ 3 ise a2 + b2 kaçtԩr?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 A) 44 B) 45 C) 46 D) 47 E) 48
3a – d a + c + 3 2b – 2a + c 16. Aritmetik ortalamasԩ 4 olan 6 sayԩya, aritmetik

12. = = = 2 ise
a+b a–c 2c – a ortalamasԩ 5 olan 4 sayԩ ilave ediliyor. Bu 10
d kaçtԩr? sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ kaç olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 4 B) 4,2 C) 4,4 D) 5 E) 5,2
1. A 2. B 3. E 4. D 5. A 6. C 7. D 8. D 9. C 10. E 11. B 12. C 13. D 14. B 15. C 16. C
394
TEST – 2
1. a, b, c sayma sayԩlarԩ olmak üzere, 2a = 3b ve 5. 24 ¨ üç kiԭiye 3, 2, 7 ile orantԩlԩ olarak paylaԭtԩrԩ-

2b = c baԫԩntԩlarԩ verildiԫine göre, c sayԩsԩ aԭa- lԩyor. En az parayԩ alan kaç ¨ almԩԭtԩr?
ԫԩdakilerden hangisi olamaz?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 14
A) 200 B) 160 C) 120
D) 110 E) 100
6. Bir okulda I., II. ve III. sԩnԩflardaki öԫrencilerin

2. 3a + 1 ifadesi 2b + 7 ile ters orantԩdԩr. a = 3 sayԩsԩ 5, 4, 3 ile orantԩlԩdԩr. Bu sԩnԩflardaki toplam
iken b = –4 olduԫuna göre, a = 1 iken b nedir? öԫrenci sayԩsԩ 1440 olduԫuna göre, III. sԩnԩfta kaç
öԫrenci vardԩr?
19 13 11
A) – B) – C) –
4 2 2
A) 240 B) 300 C) 360 D) 400 E) 480
9 5
D) – E) –
2 4
ESEN YAYINLARI
3. 4 usta bir iԭi 9 günde bitirirse, aynԩ nitelikteki 6

a+2 b–1 c – 2
usta aynԩ iԭi kaç günde bitirir? 7. = =
5 3 4
A) 4 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15 ve 3a + 2b – c = 11 olduԫuna göre, b kaçtԩr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
4. x, y, z birer reel sayԩ olup, x + y + z = 28 dir. 8. a, b D R+ olmak üzere,

x in 5 fazlasԩ, y nin 3 eksiԫi ve z sԩrasԩyla 2, 3 ve
a b 1
= = orantԩsԩnda a2 – b2 = 12 ise x kaç-
5 sayԩlarԩ ile doԫru orantԩlԩ ise x aԭaԫԩdakilerden 7 5 x
hangisidir? tԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 1 B) v2 C) v3 D) 2 E) 3
395
Oran ve Orantԩ
a b c 13. a, b, c D Z+ olmak üzere

9. a, b, c pozitif sayԩlar, = = ve
2 4 6 a 3 a 2
= , = ise a, b, c sayԩlarԩna bölünebilen
1 1 1 49 b 4 c 5
+ + = olduԫuna göre, b kaçtԩr?
a 2 b 2 c 2 576 en küçük sayԩ kaçtԩr?
A) 10 B) 8 C) 6 D) 4 E) 2
A) 80 B) 96 C) 108 D) 120 E) 130
10. a sayԩsԩ (b + 2) ile doԫru (c + 2) ile ters orantԩlԩ-

dԩr. b = 1 ve c = 2 iken a = 3 olduԫuna göre, 14. Bir ilaç a, b, c maddeleri karԩԭtԩrԩlarak üretiliyor.
b Bu maddelerin karԩԭԩmdaki oranlarԩ,
a = 4 iken kaçtԩr?
c a 2 c 5
= , = ise 240 gram ilaç için kaç gram
1 1 b 3 a 4
A) B) C) 1 D) 2 E) 3
3 2 a maddesi gerekir?
A) 50 B) 64 C) 70 D) 82 E) 96
ESEN YAYINLARI
11. a, b, c DR+ dir.

1 _
=3 b
ab b
1 5 bb
= ` olduԫuna göre 15. 108 metrelik kumaԭ 3 ve 4 ile doԫru 5 ile ters
ac 2 b
1 15 b orantԩlԩ üç parçaya ayrԩlԩrsa en büyük parça kaç
= b
bc 8 a metre olur?
aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi doԫrudur?
A) 70 B) 60 C) 45 D) 40 E) 30
A) a < b < c B) a < c < b C) c < a < b
D) b < a < c E) b < c < a
16. a, b, c birer negatif sayԩdԩr.

12. a, b, c D Z+ olmak üzere,
a b c b 2
= = ise a + b + c nin en küçük de- 3b = 4c ve = ise aԭaԫԩdakilerden hangisi
0, 6 2, 4 0, 7 a 5
en büyüktür?
ԫeri kaçtԩr?
c a c b b
A) B) C) D) E)
A) 13 B) 20 C) 31 D) 37 E) 67 b b a a c
1. D 2. A 3. B 4. A 5. B 6. C 7. C 8. B 9. B 10. C 11. A 12. D 13. D 14. B 15. B 16. B
396
TEST – 3
1. 2x + 3 ifadesi 3y + 5 ifadesiyle doԫru orantԩlԩdԩr. 5. 8 iԭçi bir duvarԩ 20 günde örerse, aynԩ güçte 10
x = 5 iken y = 3 olduԫuna göre, x = 2 iken y iԭçi aynԩ duvarԩ kaç günde örer?
kaçtԩr?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 15 E) 16
11 13 14
A) 1 B) C) D) 2 E)
13 14 15
6 7 9
6. x, y, z doԫal sayԩlarԩ sԩrasԩyla , ve sayԩlarԩ
5 5 5
a+3 b+2
2. = = c + 1 orantԩsԩnda, a + b + c = 6 ile orantԩlԩdԩr. Buna göre, x + y + z toplamԩnԩn en
3 2
olduԫuna göre, c nedir? küçük deԫeri kaçtԩr?
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 A) 12 B) 18 C) 22 D) 28 E) 36
ESEN YAYINLARI
3. a, b, c pozitif rasyonel sayԩlardԩr.

2 _b
a.b =
9 b
1 bb
a.c = ` olduԫuna göre,
5 b a c a2 + b2 1 b+d
7. = ve 2 = ise kaçtԩr?
2 b b d c + d2 4 d
b.c = b
5 a
aԭaԫԩdaki sԩralamalardan hangisi doԫrudur? 1 1 3
A) B) C) 1 D) E) 2
4 2 2
A) a < b < c B) a < c < b C) b < a < c
D) b < c < a E) c < b < a
4. 2a + 1 ifadesi 3b – 1 ile ters, 3c + 1 ile doԫru

orantԩlԩdԩr. a = 1 iken b = 3 ve c = 5 olduԫuna
göre a = 2 ve b = 6 iken c nedir? 8. x, y, z birer negatif tam sayԩdԩr.
x y z
= = olduԫuna göre, x + y + z top-
143 120 130 0, 4 0, 5 0, 6
A) B) C)
15 19 11 lamԩnԩn en büyük deԫeri kaçtԩr?
150 167
D) E)
13 9
A) –15 B) –10 C) –9 D) –6 E) –5
397
Oran ve Orantԩ
9. Bir ABC üçgeninin kenar uzunluklarԩ a, b, c dir. a c

13. = ve b – c = a ise b2 + c2 ifadesinin
a b c 2b 3a
a, b, c D Z+ olmak üzere, = = ise
3, 6 4, 8 5, 2 eԭiti aԭaԫԩdakilerden hangisidir?
üçgenin çevresi en az kaçtԩr?
A) 2a B) 2a2 C) 3a D) 3a2 E) 4a2
A) 34 B) 36 C) 40 D) 42 E) 68
14. Bir torbadaki sarԩ ve mavi bilyelerin sayԩlarԩ sԩra-

sԩyla 2,4 ve 1,8 ile orantԩlԩdԩr. Torbada 24 tane
x z y+t mavi bilye varsa, kaç tane sarԩ bilye vardԩr?

10. = = 3 ise kaçtԩr?
y t x+y+z+t
A) 16 B) 18 C) 24 D) 30 E) 32
1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
6 5 4 3 2
ESEN YAYINLARI
15. 16 kiԭilik bir sԩnԩfԩn yaԭ ortalamasԩ 17,5 tԩr. Sԩnԩfa

4 kiԭi daha katԩlԩrsa, sԩnԩfԩn yaԭ ortalamasԩ 18,2
oluyor. Buna göre, sԩnԩfa katԩlan 4 kiԭinin yaԭ
11. Kilogramԩ 25 ve 30 olan iki cins fԩndԩk ortalamasԩ kaçtԩr?
karԩԭtԩrԩlarak 50 kg lԩk bir karԩԭԩm elde edili-
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22
yor. Karԩԭԩmԩn kilogramԩ 28 olduԫuna göre,
30 lik fԩndԩktan kaç kg alԩnmԩԭtԩr?
A) 15 B) 18 C) 20 D) 24 E) 30
16. a, b, c, d D R+ olmak üzere
a b c
= 2, = 3, = 4 ise aԭaԫԩdaki sԩralama-
b c d
lardan hangisi doԫrudur?
5 4 1
12. = 2, = ise x kaçtԩr?
a–b 1 2 A) d < c < b < a B) a < b < c < d
x+b–a–
2
C) b < c < d < a D) d < a < b < c
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 E) d < b < c < a
1. B 2. C 3. B 4. E 5. E 6. C 7. D 8. A 9. A 10. C 11. E 12. C 13. E 14. E 15. D 16. A
398
1. 1986 – ÖSS 4. 1988 – ÖSS

Üç arkadaԭԩn paralarԩnԩn birbirine oranԩ bilin- Yandaki tablo bir iԭ ye- YaÁ KiÁi say›s›
mektedir. rinde çalԩԭanlarԩn sa- 20 4
yԩsԩ ile yaԭlarԩnԩ göster- 21 9

Buna ek olarak aԭaԫԩdakilerden hangisi verildi-
mektedir. 22 16
ԫinde, her birinin kaç lirasԩ olduԫu hesaplana-
maz? Bu iԭ yerinden seçilen 16 kiԭinin yaԭ ortalamasԩ
A) Herhangi ikisinin paralarԩ farkԩ 21 olduԫuna göre, geriye kalanlardan kaçԩ 22
B) Herhangi ikisinin paralarԩ toplamԩ yaԭԩndadԩr?
C) Paralarԩn karelerinin birbirine oranԩ A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
D) Ԩkisinin paralarԩ toplamԩndan üçüncünün farkԩ

E) Üçünün paralarԩ toplamԩ
2. 1988 – ÖSS
ESEN YAYINLARI
5. 1989 – ÖSS
1 1 y 2
330 ceviz üç kiԭi arasԩnda 1, , sayԩlarԩ ile x 3
2 3 = ve = olduԫuna göre, x, y, z
y 4 z 3
orantԩlԩ olacak ԭekilde paylaԭtԩrԩlԩyor. Payԩ en az
sԩrasԩyla hangi sayԩlarla orantԩlԩdԩr?
olan kaç ceviz almԩԭtԩr?
A) 5, 6, 10 B) 4, 5, 6 C) 4, 6, 10
A) 40 B) 45 C) 50
D) 3, 4, 10 E) 3, 4, 6
D) 55 E) 60
3. 1988 – ÖSS
6. 1989 – ÖYS
a ile b sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 15, a ile
1 1 1
2x = 3y = 4z ve + + = 1 olduԫuna göre,
c sayԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 17, b ile c sa- x y z
yԩlarԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 23 olduԫuna göre, y kaçtԩr?
c kaçtԩr?
A) 28 B) 27 C) 26 D) 25 E) 24 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
399
Oran ve Orantԩ
7. 1989 – ÖYS 11. 1992 – ÖSS

a ile b nin aritmetik ortalamasԩ 15 tir. Bir öԫrencinin matematik dersindeki üç sԩnav-
a ile geometrik ortalamasԩ 6c30, b ile geometrik dan aldԩԫԩ puanlarԩn ortalamasԩ 7 dir. Bu öԫ-
ortalamasԩ 6c10 olan sayԩ nedir? renci üçüncü sԩnavdan 8 puan aldԩԫԩna göre, ilk
iki sԩnavdan aldԩԫԩ puanlarԩn ortalamasԩ kaçtԩr?
A) 27 B) 30 C) 33 D) 36 E) 48
A) 5 B) 5,5 C) 6 D) 6,5 E) 7
12. 1992 – ÖSS
5
8. 1990 – ÖYS Ԩki çocuԫun aԫԩrlԩklarԩ oranԩ , farkԩ ise 12 kg
7
a c e a.c.f
= = = 2 ise kaçtԩr? olduԫuna göre, bu çocuklarԩn aԫԩrlԩklarԩ toplamԩ
b d f b.d.e
kaç kg dԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
A) 36 B) 48 C) 60 D) 64 E) 72
ESEN YAYINLARI
13. 1992 – ÖYS

9. 1991 – ÖSS
a.c. f d k
K 1 L 1 = 1, =2 , = 3 olduԫuna göre,
K + L + M = 34 , = ve = ise b d k f a
L 4 M 3
L kaçtԩr? b
kaçtԩr?
c
A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8
1 1 1
A) B) C) D) 3 E) 6
2 3 6
14. 1993 – ÖSS

a b 2
10. 1991 – ÖYS a, b, c pozitif tam sayԩlar ve = 5, =
b c 3
a b c
= = ve 3a – b + c = 8 olduԫuna göre,
4 2 6 olduԫuna göre, a + b + c toplamԩnԩn en küçük
c kaçtԩr? deԫeri kaçtԩr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 10 B) 15 C) 20 D) 30 E) 45
400
Oran ve Orantԩ
15. 1993 – ÖSS 19. 1994 – ÖSS

a sayԩsԩ b ile doԫru, c ile ters orantԩlԩdԩr. x > 0, y > 0, z > 0 ve
b = 5 , c = 16 i se a = 9 dur. x y z
= = , x2 + y2 + z2 = 200
3 4 5
Buna göre, b = 25, c = 144 ise a kaçtԩr?
olduԫuna göre, x + y + z toplamԩ kaçtԩr?
A) 20 B) 15 C) 12 D) 8 E) 5
A) 18 B) 21 C) 24 D) 27 E) 30
20. 1994 – ÖYS

16. 1993 – ÖSS
Toplamlarԩ 166 olan 28 sayma sayԩsԩ vardԩr.
Bir musluk boԭ bir havuzu 12 saatte doldurmak-
Bunlardan bir kԩsmԩnԩn ortalamasԩ 7, ötekilerin
tadԩr. Musluktan birim zamanda akan su miktarԩ
ortalamasԩ ise 5 tir.
% 20 azaltԩlԩrsa boԭ havuz kaç saatte dolar?
Buna göre, ortalamasԩ 7 olan sayԩlar kaç ta-
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 20 nedir?
A) 17 B) 16 C) 15 D) 14 E) 13
ESEN YAYINLARI
17. 1993 – ÖYS

3 2 21. 1995 – ÖSS
= , 2a + b = 24 olduԫuna göre, b kaçtԩr?
a b
15 tane sayԩnԩn ortalamasԩ 25 tir. Bu sayԩlara
toplamԩ 300 olan 10 sayԩ daha ekleniyor. Buna
A) 14 B) 12 C) 10 D) 8 E) 6
göre, yeni ortalama kaçtԩr?
A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 27
18. 1994 – ÖSS

Toplamlarԩ 24 olan x, y ve z sayԩlarԩ sԩrasԩyla
1, 3 ve 4 sayԩlarԩyla orantԩlԩdԩr.
22. 1995 – ÖYS
x2 + z2
Buna göre, oranԩ kaçtԩr? a d 1 b+c
y2 = = olduԫuna göre, deԫeri kaçtԩr?
b c 2 a+d
11 17
A) B) C) 2 D) 3 E) 4 1
7 9 A) B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
2
401
Oran ve Orantԩ
23. 1995 – ÖYS 27. 1997 – ÖYS
Bir kitaplԩktaki Ԩngilizce kitap sayԩsԩnԩn Türkçe Puan 1 2 3 4 5

5 Ö¤renci say›s› 1 5 10 13 3
kitap sayԩsԩna oranԩ dir. Ԩngilizce kitap sayԩsԩ
11
400 den fazla olduԫuna göre, bu kitaplԩkta en az Yukarԩdaki tablo bir sԩnԩftaki öԫrencilerin ma-
kaç kitap vardԩr? tematik sԩnavԩnda aldԩԫԩ puanlarԩn daԫԩlԩmԩnԩ
A) 1094 B) 1195 C) 1204 göstermektedir. Buna göre, sԩnԩfԩn bu sԩnavdaki
D) 1296 E) 1397 puanlarԩnԩn ortalamasԩ kaçtԩr?
29 29 27
A) 3 B) 4 C) D) E)
6 7 8
24. 1996 – ÖYS

485 m2 lik bir arazi 9 ile doԫru orantԩlԩ, 2 ve 5 ile
ters orantԩlԩ olarak 3 parçaya ayrԩlmԩԭtԩr. Buna
göre, en büyük parça kaç m2 dir? 28. 1998 – ÖSS
Bir miktar parayԩ K, L, M kiԭileri sԩrasԩyla 2 ve 4
A) 450 B) 400 C) 350
sayԩlarԩ ile doԫru, 6 ile ters orantԩlԩ olarak pay-
D) 300 E) 200
ESEN YAYINLARI
laԭԩyorlar. Buna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi

doԫrudur?
A) L, K nԩn iki katԩ para alԩr.

B) M, K nԩn üç katԩ para alԩr.
C) K, L nin iki katԩ para alԩr.
D) En çok parayԩ M alԩr.
25. 1997 – ÖSS
E) En az parayԩ K alԩr.
a c
= = 5 ve 2a + 4c = 100 olduԫuna göre,
b d
b + 2d iԭleminin sonucu kaçtԩr?
A) 30 B) 20 C) 15 D) 10 E) 5
29. 1999 – ÖSS

Etiket numaralarԩ 1, 2, 3, 4 olan dört kutuya eti-
ket numaralarԩnԩn kareleriyle orantԩlԩ miktarda
26. 1997 – ÖSS para konuyor.
7 sayԩnԩn aritmetik ortalamasԩ 19 dur. Bun- Kutulardaki toplam para 30.000.000 TL olduԫu-
lardan, aritmetik ortalamasԩ 15 olan 3 sayԩ çԩka- na göre 2 numaralԩ kutuya kaç TL konmuԭtur?
rԩlԩyor. Geriye kalan 4 sayԩnԩn toplamԩ kaçtԩr?
A) 1.000.000 B) 2.000.000 C) 3.000.000
A) 66 B) 68 C) 76 D) 78 E) 88 D) 4.000.000 E) 9.000.000
402
Oran ve Orantԩ
30. 2000 – ÖSS 34. 2003 – ÖSS

k tane iԭçinin günde 12 saat çalԩԭmasԩyla 20 Bir sԩnԩfta matematik sԩnavԩnda aldԩԫԩ puan 2, 3
günde bitirilebilen bir iԭ, iԭçi sayԩsԩ artԩrԩlarak ve 4 olan öԫrencilerden 8 kiԭilik bir grup oluԭtu-
ve günde 10 saat çalԩԭarak 10 günde bitiriliyor. rulmuԭtur. Grupta bu üç puandan her birini alan
Buna göre, k aԭaԫԩdakilerden hangisi olabilir?
en az bir öԫrenci bulunmaktadԩr ve grubun puan
A) 11 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7 25
ortalamasԩ dir.
8
Bu grupta puanԩ 3 olan en çok kaç öԫrenci
bulunabilir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
31. 2002 – ÖSS

a tanesi b TL den satԩlan kalemlerden c tane
satԩn alԩnarak d TL ödeniyor.
35. 2005 – ÖSS
Buna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi her zaman
Birbirinden farklԩ üç pozitif tam sayԩnԩn aritmetik
doԫrudur?
ortalamasԩ 45 tir. Bu sayԩlarԩn en küçüԫü, diԫer
A) ab = cd B) ac = bd C) ad = bc ikisinin ortalamasԩndan 15 eksiktir.
D) a2b = cd2 E) a2d = bc2
Buna göre en küçük sayԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 24 B) 30 C) 35 D) 36 E) 40
32. 2003 – ÖSS

36. 2008 – ÖSS
Tek tür mal üreten bir atölyede makinelerden biri
a saatte b birim mal üretiyor. Aynԩ süre içinde Terimleri birbirinden farklԩ birer doԫal sayԩ ve
bu makinenin c katԩ mal üreten baԭka bir maki- artan olan bir dizinin ilk yedi terimi 5, 6, 10, a,
ne, b birim malԩ kaç saatte üretir? 12, b, c dir.
Bu sayԩlarԩn aritmetik ortalamasԩ 11 olduԫuna
a a b a.b b.c
A) B) C) D) E) göre, a + b toplamԩnԩn en büyük deԫeri kaçtԩr?
b c c c a
A) 25 B) 27 C) 28 D) 32 E) 34
33. 2003 – ÖSS

37. 2009 – ÖSS
Bir gruptaki kԩz sporcularԩn yaԭ ortalamasԩ 15,
Bir grup iԭçi, bir iԭi 3 günde bitiriyor.
erkek sporcularԩn yaԭ ortalamasԩ 24 tür. Kԩzlarԩn
Ԩԭçi sayԩsԩ % 50 azaltԩlԩr, günlük çalԩԭma süresi
sayԩsԩ erkeklerin sayԩsԩnԩn 2 katԩ olduԫuna göre,
bu grubun yaԭ ortalamasԩ kaçtԩr? % 20 artԩrԩlԩrsa aynԩ iԭ kaç günde biter?
A) 16 B) 17 C) 18 D) 20 E) 22 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
403
Oran ve Orantԩ
38. 2012 – YGS 39. 2012 – YGS

Bir lokantaya giden Ahmet’in 40 TL si, Burak’ԩn Bir yabancԩ dil kursunda A, B ve C sԩnԩflarԩndaki
30 TL si ve Cenk’in 20 TL si vardԩr. öԫrencilerin yaԭ ortalamasԩ sԩrasԩyla 20, 26
ve 29 dur. A ile B sԩnԩflarԩndaki öԫrencilerin
Bu üç arkadaԭ, gelen 63 TL lik hesabԩ paralarԩyla
birlikte yaԭ ortalamasԩ 23, B ile C sԩnԩflarԩndaki
doԫru orantԩlԩ paylaԭԩrsa Ahmet kaç TL öder?
öԫrencilerin birlikte yaԭ ortalamasԩ ise 28 dir.
A) 21 B) 24 C) 25 D) 27 E) 28
Buna göre, bu üç sԩnԩftaki öԫrencilerin tümünün
yaԭ ortalamasԩ kaçtԩr?
A) 25,5 B) 26 C) 26,5 D) 27 E) 27,5
ESEN YAYINLARI
1. C 2. E 3. D 4. A 5. E 6. C 7. E 8. A 9. E 10. C 11. D 12. E 13. C 14. B 15. E

16. A 17. E 18. B 19. C 20. E 21. E 22. C 23. D 24. A 25. D 26. E 27. E 28. A 29. D 30. B
31. C 32. B 33. C 34. B 35. C 36. B 37. C 38. E 39. B
404
SAYILAR
PROBLEMLER
1. Kazanԩm: Günlük hayat durumlarԩ ile ilgili aԭaԫԩda alt baԭlԩklarla ifade edilmiԭ problemleri çözer ve kurar.
® Sayԩ Problemleri ® Kesir Problemleri ® Yaԭ Problemleri
® Ԩԭçi – Havuz Problemleri ® Yüzde, Faiz, Kâr – Zarar Problemleri
® Karԩԭԩm Problemleri ® Hareket Problemleri

DENKLEM KURMA PROBLEMLERԨ
DENKLEM KURMA
Bu konuyu sayԩ, kesir, yaԭ, iԭçi-havuz, yüzde, karԩԭԩm ve hareket problemleri gibi alt baԭlԩklar altԩnda örneklerle
inceleyeceԫiz. Bir problemi çözebilmek için, verilen ifadenin matematiksel olarak yazԩlmasԩna denklem kurma
denir. Semboller kullanԩlarak kurulan denklemlerin çözülmesi ile problemde istenen bulunur.
Örneԫin; herhangi bir sayԩ x olsun.
® Bir sayԩnԩn 5 fazlasԩ :x+5 ® Bir sayԩnԩn 3 katԩnԩn karesi : (3x)2
® Bir sayԩnԩn üç katԩ : 3x ® Bir sayԩnԩn 2 katԩnԩn 1 eksiԫi : 2x – 1
2x 3 3
® Bir sayԩnԩn üçte ikisi : ® Bir sayԩnԩn 2 eksiԫinin ü : (x – 2).
3 4 4
x2 – 3
® Bir sayԩnԩn karesi : x2 ® Bir sayԩnԩn karesinin 3 eksiԫinin yarԩsԩ:
2
® Bir sayԩnԩn karesinin üç katԩ : 3x2 ® Ԩki sayԩnԩn toplamԩ 5 ise bu sayԩlar: x ve 5 – x
® Ԩki sayԩdan birinin 2 katԩ diԫerinin 3 katԩna eԭitse bu sayԩlar sԩrasԩyla, 3x ve 2x tir.
® Bir sayԩnԩn karesinin 6 eksiԫi kendisine eԭitse, x2 – 6 = x ԭeklinde denklemler kurulur.
SAYI PROBLEMLERԨ ÖRNEK 3
ÖRNEK 1
Bir sayԩnԩn 3 katԩnԩn 20 eksiԫi, sayԩnԩn yarԩsԩna eԭit

ise bu sayԩ kaçtԩr?
Çözüm
Aradԩԫԩmԩz sayԩ x olsun.
x
3x – 20 = 2.(3x – 20) = x 6x – 40 = x
2
5x = 40
x = 8 olur.
ÖRNEK 2
Kilogramԩ 10 ¨ olan zeytinden 400 gram alan bir kiԭi
Toplamlarԩ 72 olan iki sayԩdan biri diԫerinin 3 katԩna kaç ¨ öder?
eԭit ise bu sayԩlardan büyük olanԩ kaçtԩr? Çözüm
Çözüm 1 kilogramԩ = 1000 gramdԩr. Buna göre,

Aranan sayԩlardan biri x ise diԫeri 3x tir. 1000 gramԩ 10 ¨ olan zeytinin
Toplamlarԩ 72 ise, 400
400 gramԩ .10 = 4 ¨ dir.
x + 3x = 72 4x = 72 x = 18 dir. 1000
Büyük olan sayԩ 3x = 3.18 = 54 tür.
406
Denklem Kurma Problemleri
ÖRNEK 4 ÖRNEK 7
24 kiԭilik bir sԩnԩfta her öԫrencinin 2 veya 3 kalemi Bir sԩnԩftaki öԫrenciler sԩralara 2 ԭer kiԭi oturunca 8
kiԭi ayakta kalԩyor. Eԫer sԩralara 3 er kiԭi otururlarsa
vardԩr. Toplam kalem sayԩsԩ 63 olduԫuna göre, 3 ka-
5 sԩra boԭ kalԩyor. Buna göre, sԩnԩftaki öԫrenci sayԩsԩ
lemi olan kaç öԫrenci vardԩr?
kaçtԩr?
Çözüm
Çözüm
3 kalemi olan x öԫrenci varsa,
Sԩnԩftaki sԩra sayԩsԩ x olsun.
2 kalemi olan 24 – x öԫrenci vardԩr.
Birinci oturuma göre öԫrenci sayԩsԩ 2x + 8 ve
Toplam kalem sayԩsԩ 63 ise, ikinci oturuma göre öԫrenci sayԩsԩ 3(x – 5) tir.
3.x + 2.(24 – x) = 63 3x + 48 – 2x = 63 Her iki oturumda da öԫrenci sayԩlarԩ eԭit olaca-
x = 15 tir. ԫԩndan,
Yani, 3 kalemi olan 15 öԫrenci vardԩr. 2x + 8 = 3(x – 5) 2x + 8 = 3x – 15
x = 23 tür.
Öԫrenci sayԩsԩ = 2x + 8 = 2.23 + 8 = 54 olur.
ÖRNEK 5
Aybars’ԩn parasԩ Duru’nun parasԩnԩn 5 katԩdԩr. Aybars,

ÖRNEK 8
Duru’ya 300 lira verirse, Aybars’ԩn parasԩ Duru’nun
parasԩnԩn 4 katԩ oluyor. Buna göre, Aybars’ԩn baԭlan- Bilet giԭesindeki kuyrukta, Duygu baԭtan onuncu,
gԩçtaki parasԩ kaç liradԩr? Özge sondan onikincidir. Duygu ile Özge arasԩnda 3
kiԭi bulunduԫuna göre,
ESEN YAYINLARI
Çözüm
a) Bu kuyrukta en az kaç kiԭi vardԩr?
Aybars Duru
±±±± ±±±± b) Bu kuyrukta en çok kaç kiԭi vardԩr?
5x x (Baԭlangԩçta)
Çözüm
5x – 300 x + 300 (Aybars 300 lira verirse)
a) 12.
5x – 300 = 4.(x + 300) 5x – 300 = 4x + 1200
Ö D
x = 1500 GiÁe
10.
Aybars’ԩn baԭlangԩçta 5x lirasԩ olduԫundan,
Ԭekildeki gibi Özge giԭeye daha yakԩn olursa kiԭi
5x = 5.1500 = 7500 liradԩr.
sayԩsԩ en az olacaktԩr.
10 + 12 = 22 dersek, Özge, Duygu ve aralarԩn-
ÖRNEK 6 daki 3 kiԭiyi (yani 5 kiԭiyi) 2 kez saymԩԭ oluruz.
Dolayԩsԩyla, kuyrukta en az
Çaԫrԩ sԩnԩf listesinde baԭtan n. sԩrada, sondan
(2n – 1). sԩradadԩr. Sԩnԩf mevcudu 40 kiԭi olduԫuna 22 – 5 = 17 kiԭi vardԩr.
göre, Çaԫrԩ baԭtan kaçԩncԩ kiԭidir?
Çözüm b) 12.
n. kiÁi D Ö
GiÁe
10. 3 kiÁi
, Ça¤r× ,
(2n – 1). kiÁi Ԭekildeki gibi Duygu giԭeye daha yakԩn olursa
kiԭi sayԩsԩ en çok olacaktԩr.
n ve 2n – 1 toplanԩrsa, Çaԫrԩ’yԩ iki kez saymԩԭ
oluruz. Dolayԩsԩ ile, Dolayԩsԩyla, kuyrukta en çok 10 + 3 + 12 = 25
n + 2n – 1 = 40 + 1 3n – 1 = 41 n = 14 olur. kiԭi vardԩr.
407
ALIŞTIRMALAR – 1
1. Toplamlarԩ 60 olan iki sayԩdan biri diԫerinin 2 6. Damla, bir merdivenin basamaklarԩnԩ üçer üçer
katԩndan 6 fazladԩr. Bu sayԩlardan büyük olan çԩkԩp, ikiԭer ikiԭer iniyor. Ԩnerken attԩԫԩ adԩm sayԩ-
kaçtԩr? sԩ çԩkarken attԩԫԩndan 4 fazla olduԫuna göre, bu
merdiven kaç basamaklԩdԩr?
2. Bir toplulukta 24 erkek, 18 bayan vardԩr. Bu

topluluktan kaç evli çift ayrԩlԩrsa erkeklerin sayԩsԩ 7. Öykü ile Betül’ün paralarԩ toplamԩ 140 ¨ dir.
bayanlarԩn sayԩsԩnԩn 2 katԩ olur? Öykü, Betül’e 20 ¨ verirse paralarԩ eԭit olacaԫԩ-
na göre, baԭlangԩçta Öykü’nün kaç ¨ si vardԩ?
3. Bir kumbarada bulunan 25 kuruԭ ve 50 kuruԭ- 8. 4 yanlԩԭԩn bir doԫruyu götürdüԫü 50 soruluk bir
luklarԩn toplam sayԩsԩ 15 olup tutarԩ 5 lira oldu- sԩnavda tüm sorularԩ cevaplandԩran birinin 37,5
ԫuna göre, 50 kuruԭluklarԩn sayԩsԩ kaçtԩr? neti olduԫuna göre, kaç soruyu yanlԩԭ cevapla-
ESEN YAYINLARI
mԩԭtԩr?
4. 26 kiԭinin bulunduԫu bilet kuyruԫunda Suat baԭ-

tan 12. sԩrada, Seçkin ise sondan 18. sԩradadԩr. 9. Barԩԭ elindeki cevizleri arkadaԭlarԩna eԭit olarak
Seçkin giԭeye Suat’tan daha yakԩn olduԫuna gö- paylaԭtԩrdԩԫԩnda her birine 10 ceviz düԭüyor. Her
re, ikisinini arasԩnda kaç kiԭi vardԩr? arkadaԭԩna 7 ԭer ceviz verince kendine 18 ce-
viz kalԩyor. Barԩԭ’ԩn kaç cevizi vardԩr?
10. Önce 6 adԩm ileri sonra 2 adԩm geri giderek iler-

5. Bir grup öԫrenci sԩralara 2 ԭerli oturunca 7 öԫ-
leyen bir robot en az kaç adԩm atarsa baԭladԩԫԩ
renci ayakta kalԩyor. 3 erli otururlarsa 2 sԩra boԭ
noktadan 45 adԩm uzaklaԭmԩԭ olur?
kalԩyor. Buna göre, sԩnԩfta kaç öԫrenci vardԩr?
1. 42 2. 12 3. 5 4. 2 5. 33 6. 24 7. 90 8. 10 9. 60 10. 85
408
KESԨR PROBLEMLERԨ ÖRNEK 11
Su dolu bir bidonun aԫԩrlԩԫԩ 48 kg dԩr. Bu bidondaki

ÖRNEK 9 2
suyun i kullanԩlԩnca aԫԩrlԩԫԩ 32 kg olduԫuna göre,
5
2 2 boԭ bidonun aԫԩrlԩԫԩ kaç kg dԩr?
Bir top kumaԭԩn önce i, sonra kalanԩnԩn ü satԩ-
5 3 Çözüm
lԩyor. Geriye 12 metre kumaԭ kaldԩԫԩna göre, kumaԭԩn Boԭ bidonun aԫԩrlԩԫԩ x kg ise bir bidon suyun
tamamԩ kaç metredir? aԫԩrlԩԫԩ 48 – x kg dԩr.
Çözüm 2 3
Bidondaki suyun i kullanԩlԩrsa, i kalԩr.
5 5
Kumaԭԩn tamamԩ x metre olsun.
O halde,
2x
Önce satԩlan :
5 3 5x + 144 – 3x
x+ .(48 – x) = 32 = 32
5 5
2x 5x – 2x 3x 2x + 144 = 160
Kalan : x– = =
5 5 5
2x = 16
2 3x 2x
Sonra satԩlan : . =
3 5 5 x = 8 kg bulunur.
2x 2x 4x x
Kalan : x–c + m=x– =
5 5 5 5
ÖRNEK 12
ESEN YAYINLARI
En son kalan kumaԭ 12 m ise,
x
= 12 x = 60 m bulunur.
5
ÖRNEK 10
3
Deԫeri olan bir kesrin payԩndan 3, paydasԩndan 7
5
2
çԩkarԩlԩnca kesrin deԫeri e eԭit oluyor. Buna göre, 2
3 Bir atlet, belli bir yolun
ini koԭtuktan sonra, 50 metre
5
ilk kesrin paydasԩ kaçtԩr? daha koԭarak yolun yarԩsԩna gelmiԭ oluyor.
Çözüm Buna göre, bu yolun tamamԩ kaç metredir?
3 3k Çözüm
Deԫeri olan kesir dԩr.
5 5k
Yolun tamamԩ x metre ise verilenlere göre,
Verilenlere göre,
2x x x 2x
3k – 3 2 + 50 = & 50 = –
= 2(5k – 7) = 3(3k – 3) 5 2 2 5
5k – 7 3 (5) (2)
10k – 14 = 9k – 9 5x – 4x
& 50 =
10
k = 5 tir. x
& 50 =
10
O halde, ilk kesrin paydasԩ 5k = 5.5 = 25 tir.
& x = 500 metredir.
409
ÖRNEK 13 ÖRNEK 15
1 Farklԩ iki mumdan uzun olanԩ 4 saatte, kԩsa olanԩ 6

Bir çubuԫun i kesilince orta noktasԩ 6 cm kayԩyor.
5 saatte eriyip bitmektedir. Bu iki mum aynԩ anda yakԩl-
Buna göre, çubuԫun kesilen parçasԩ kaç cm dir? dԩktan 2 saat sonra boylarԩ birbirine eԭit olduԫuna
Çözüm göre, mumlarԩn yanmadan önceki boylarԩ oranԩ nedir?
x x
x x 2 2 x x Çözüm
Mumlarԩn boylarԩ x ve y olsun.
Orta nokta
x x x x x
x
y
Orta nokta
4 saat 6 saat
1
Çubuԫun boyu 5x cm ise i kesilince boyu
5 Uzun mumun tamamԩ 4 saatte yandԩԫԩndan 2
4x cm olur. Bu durumda orta nokta ԭekilden de 2
saatte ü yanar. Kԩsa mumun tamamԩ 6 saat
4
x 2
görüldüԫü gibi cm kayar. Orta nokta 6 cm yandԩԫԩndan 2 saatte sԩ yanar. 2 saat sonra
2 6
kalan boylarԩ eԭit olduԫundan,
x
kayԩyorsa = 6 cm x = 12 cm dir. 2 2 2x 4y
2 x – x. = y – y. =
4 6 4 6
O halde, kesilen parça x = 12 cm dir.
x 2y
=
ESEN YAYINLARI
2 3
3x = 4y
x 4
= bulunur.
y 3
ÖRNEK 14
ÖRNEK 16
Bir oyun sԩrasԩnda 4 adԩm ileri ve 1 adԩm geri gidili-
yor. Bu ԭekilde ileri ve geri giderek toplam 104 adԩm 90 cm yükseklikten bԩrakԩlan bir top, her seferinde bir
2
atԩldԩԫԩna göre, baԭlangԩç noktasԩndan kaç adԩm önceki yüksekliԫinin ü kadar zԩplamaktadԩr. Top 3.
3
ilerlenmiԭ olur? kez yere deԫdiԫinde toplam kaç cm yol alԩr?
Çözüm
Çözüm
2
90. = 60 cm
3
90
4 adԩm ileri ve 1 adԩm geri gidilerek, 5 adԩm atԩl- 2
60 60. = 40 cm
40 3
dԩԫԩnda 3 adԩm ilerlenmiԭ olur.
104 5
Top ilk kez yere düԭtükten sonra sԩçradԩԫԩ yük-
100 20
104 = 5.20 + 4 seklikten tekrar yere düԭecektir. Dolayԩsԩ ile
4 90 cm den sonraki her dikey yolu 2 kez katede-
cektir. Buna göre, topun 3. kez yere deԫdiԫinde
Her 5 adԩmda 3 adԩm ilerlenirse, 20.3 = 60 adԩm
aldԩԫԩ toplam yol
ilerlenmiԭ olur. Artan 4 adԩm da ileri doԫru olaca-
ԫԩndan toplam 60 + 4 = 64 adԩm ilerlenmiԭtir. 90 + 2(60 + 40) = 290 cm dir.
410
ALIŞTIRMALAR – 2
1. Payԩ paydasԩndan 6 fazla olan bir kesrin payԩna 1

6. Fatma parasԩnԩn i ile parfüm, kalan parasԩnԩn
3, paydasԩna 2 eklenirse kesrin deԫeri 2 oluyor. 5
1
Buna göre, ilk kesrin payԩ ile paydasԩnԩn kareleri ü ile ayakkabԩ alԩyor. Geriye 80 si kaldԩԫԩna
3
toplamԩ kaçtԩr? göre, Fatma ayakkabԩya kaç vermiԭtir?
2
7. Bir iԭçi maaԭԩnԩn ini ev kirasԩna, kalan para-
5
3 1
2. i boԭ olan bir su deposunun içinde 40 litre su sԩnԩn ünü mutfak masraflarԩna ayԩrԩyor. Son
5 3
vardԩr. Buna göre, deponun tamamԩ kaç litre su durumda iԭçinin elinde 300 si kaldԩԫԩna göre,
alԩr? maaԭԩ kaç dir?
1
8. Bir manav elindeki limonlarԩn ilk gün ünü, ikin-
4
2 1
3. 36 bilyesi bulunan Can bilyelerinin ünü ci gün kalan limonlarԩn ünü, üçüncü gün ise
3 3
1 3
Korhan’a, ünü Gökhan’a veriyor. Buna göre, kalan limonlarԩn ünü satԩyor. Manavԩn üçün-
4 4
ESEN YAYINLARI
Can’ԩn geriye kaç bilyesi kalԩr? cü gün sattԩԫԩ limonlarԩn sayԩsԩ, birinci gün sat-
tԩԫԩ limonlarԩn sayԩsԩndan 12 fazla olduԫuna gö-
re, üçüncü günün sonunda elinde kaç tane limon
kalmԩԭtԩr?
1 1
4. Bir miktar gofretin ünü Ömer, ünü Mehmet
4 3
yemiԭtir. Mehmet’in yediԫi gofret sayԩsԩ Ömer’in 9. Bir öԫrenci her gün bir önceki çözdüԫü soru sayԩ-
yediԫi gofret sayԩsԩndan 6 fazla olduԫuna göre, 1
sԩnԩn ü kadar daha fazla soru çözüyor. Bu üԫ-
4
Ömer kaç gofret yemiԭtir?
renci yalnԩz 3. günde 100 soru çözdüԫüne göre,
ilk gün kaç soru çözmüԭtür?
1 2 1
5. Bir otomobil gideceԫi yolun önce ünü sonra 10. i erkek, ü kadԩn ve kalanlarԩn da çocuk ol-
4 5 3
2
kalan yolun ünü gidiyor. Otomobilin gitmesi duԫu bir toplulukta, erkekler kadԩnlardan 6 kiԭi
3
gereken 6 km lik yolu kaldԩԫԩna göre, bu yolun fazladԩr.Buna göre, bu topluluktaki çocuklarԩn sa-
tamamԩ kaç km dir? yԩsԩ kaçtԩr?
1. 146 2. 100 3. 3 4. 18 5. 24 6. 40 7. 750 8. 12 9. 64 10. 24
411
YAԬ PROBLEMLERԨ ÖRNEK 19
Bir kiԭinin ԭimdiki yaԭԩnԩ x alԩrsak,

Bir babanԩn yaԭԩ, iki çocuԫunun yaԭlarԩ toplamԩndan
k yԩl önceki yaԭԩ :x–k 20 büyüktür. 4 yԩl sonra babanԩn yaԭԩ, çocuklarԩnԩn
k yԩl sonraki yaԭԩ : x + k olur. yaԭlarԩ toplamԩnԩn 2 katԩ olacaԫԩna göre, baba bugün
kaç yaԭԩndadԩr?
Ԩki kiԭinin yaԭlarԩ arasԩndaki fark sabittir. Çözüm
Baba 2 Çocuk
±±± ±±±±
Bugün : x + 20 x
ÖRNEK 17
4 yԩl sonra : x + 24 x+8
Ecem ve Gizem’in bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 26 oldu-
ԫuna göre, kaç yԩl sonraki yaԭlarԩ toplamԩ 42 olur? x + 24 = 2.(x + 8) x + 24 = 2x + 16
Çözüm
x=8
Bugün Ecem x yaԭԩnda ise
Babanԩn bugünkü yaԭԩ: x + 20 = 8 + 20
Gizem 26 – x yaԭԩndadԩr.
= 28 dir.
Ecem Gizem
±±±± ±±±± Burada, 2 çocuԫun bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ x
Bugün : x 26 – x iken 4 yԩl sonra her ikisi de 4 er yaԭ büyüye-
ESEN YAYINLARI
t yԩl sonra : x+t 26 – x + t ceԫinden yaԭlarԩ toplamԩnԩn x + 4 + 4 = x + 8

olduԫuna dikkat ediniz.
t yԩl sonraki yaԭlarԩ toplamԩ 42 ise
x + t + 26 – x + t = 42 26 + 2t = 42
2t = 16
t = 8 olur. ÖRNEK 20
Aysun ile Ԩldeniz’in bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 27 dir.

ÖRNEK 18
Aysun, Ԩldeniz’in bugünkü yaԭԩnda iken Ԩldeniz 3
7 yaԭԩnda idi. Buna göre, Aysun’un ԭimdiki yaԭԩ kaçtԩr?
Bir anne ile oԫlunun yaԭlarԩ oranԩ tür. Oԫlu doԫ-
3
duԫunda anne 20 yaԭԩnda olduԫuna göre, annenin Çözüm
bugünkü yaԭԩ kaçtԩr? Aysun Ԩldeniz

±±±± ±±±±
Çözüm
Bugün : x 27 – x
7
Anne ile oԫlunun yaԭlarԩ oranԩ ise anne 7k,
3 a yԩl önce : 27 – x 3
oԫlu 3k yaԭԩndadԩr. Ԩki kiԭinin yaԭlarԩ farkԩ deԫiԭ- Ԩki kiԭinin yaԭlarԩ arasԩndaki fark sabit olduԫun-
meyeceԫinden, anne oԫlundan 20 yaԭ büyüktür.
dan,
O halde,
x – (27 – x) = (27 – x) – 3
7k – 3k = 20 4k = 20
x – 27 + x = 27 – x – 3 3x = 51
k=5
Annenin bugünkü yaԭԩ: 7k = 7.5 = 35 tir. x = 17 olur.
412
ÖRNEK 21 ÖRNEK 23
1
Ali’nin yaԭԩnԩn Berk’in yaԭԩna oranԩ , Berk’in yaԭԩnԩn
2
2
Can’ԩn yaԭԩna oranԩ tür. Ali, Berk’in yaԭԩna geldi-
3
ԫinde Can 32 yaԭԩnda olacaԫԩna göre, Berk’in ԭimdiki
yaԭԩ kaçtԩr?
Çözüm
Ali 1 Berk 2
= , = ise Ali’nin yaԭԩna x der-
Berk 2 Can 3
sek, Berk’in yaԭԩ 2x, Can’ԩn yaԭԩ 3x olur.
Ali Berk Can
–––– ––––– ––––
Bir annenin yaԭԩ, iki çocuԫunun yaԭlarԩ farkԩnԩn 3 Bugün : x 2x 3x
katԩndan 4 fazladԩr. 5 yԩl önce, annenin yaԭԩ çocuk- Gelecek : 2x • 32
larԩn yaԭlarԩ farkԩnԩn 2 katԩndan 6 fazla ise annenin Ali ve Can’ԩn yaԭlarԩ farkԩ sabit olduԫundan,
bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
3x – x = 32 – 2x 4x = 32
Çözüm
2x = 16 dԩr.
Anne Çocuklarԩn yaԭlarԩ farkԩ
±±±± ±±±±±±±±±± O halde, Berk’in ԭimdiki yaԭԩ 16 dԩr.
Bugün : 3x + 4 x
5 yԩl önce : 3x + 4 – 5 x
ESEN YAYINLARI
Bu durumda,
3x + 4 – 5 = 2x + 6 3x – 1 = 2x + 6
x=7
Annenin bugünkü yaԭԩ : 3x + 4 = 3.7 + 4

= 25 tir.
ÖRNEK 24
Baba x yԩlԩnda, kԩzԩ y yԩlԩnda doԫmuԭtur. Babanԩn

yaԭԩ kԩzԩnԩn yaԭԩnԩn 2 katԩ olduԫunda, ikisinin yaԭlarԩ
ÖRNEK 22
toplamԩ kaç olur?
Fatma 4 yԩl sonra, Deniz 3 yԩl önce doԫmuԭ olsalardԩ
Çözüm
yaԭlarԩ eԭit olacaktԩ. Fatma ile Deniz’in 5 yԩl önceki
yaԭlarԩ toplamԩ 35 olduԫuna göre, Fatma’nԩn bugün- Baba Kԩzԩ
––––– –––––
kü yaԭԩ kaçtԩr? Doԫum tarihleri : x y
Bahsedilen yԩl : a a
Çözüm
Fatma (F) , Deniz (D) yaԭԩnda olsun. Baba a – x ve kԩzԩ a – y yaԭԩndadԩr.
F–4=D+3F–D=7 ... I a – x = 2(a – y) a – x = 2a – 2y
(F – 5) + (D – 5) = 35 F + D = 45 ... II 2y – x = a
I ve II nin ortak çözümünden, Baba ile kԩzԩnԩn yaԭlarԩ toplamԩ,
F–D=7 a – x + a – y = 2a – x – y
F + D = 45 = 2(2y – x) – x – y
+
––––––––––––– = 4y – 2x – x – y
2F = 52 F = 26 bulunur.
= 3y – 3x bulunur.
413
ALIŞTIRMALAR – 3
1. Bir baba ile oԫlunun yaԭlarԩ toplamԩ, yaԭlarԩ farkԩ- 6. Bir babanԩn yaԭԩ, üç çocuԫunun yaԭlarԩ toplamԩ-
nԩn 4 katԩndan 2 eksiktir. Oԫlu babasԩnԩn yaԭԩna na eԭittir. 12 yԩl sonra, babanԩn yaԭԩ çocuklarԩn
geldiԫinde yaԭlarԩ farkԩ 24 olacaԫԩna göre, baba- 2
yaԭlarԩ toplamԩnԩn katԩ olacaԫԩna göre, baba-
3
nԩn ԭimdiki yaԭԩ kaçtԩr?
nԩn bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
2. Anne 39, kԩzԩ 4 yaԭԩndadԩr. Kaç yԩl sonra annenin 7. Bir annenin yaԭԩ, iki çocuԫunun yaԭlarԩ farkԩnԩn 8
yaԭԩ kԩzԩnԩn yaԭԩnԩn 6 katԩ olur? katԩdԩr. 6 yԩl sonra annenin yaԭԩ, çocuklarԩn yaԭ-
larԩ farkԩnԩn 6 katԩnԩn 24 fazlasԩna eԭit olacaktԩr.
Buna göre, annenin bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
3. Bir baba ile kԩzԩnԩn yaԭlarԩ oranԩ 3 tür. 5 yԩl önce

bu oran 4 olduԫuna göre, kԩzԩ doԫduԫunda baba
8. 8 tane öԫrencinin bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 120
ESEN YAYINLARI
kaç yaԭԩnda idi?

dir. Buna göre, 6 yԩl sonra bu 8 öԫrencinin yaԭ
ortalamasԩ kaç olur?
5
4. Büԭra’nԩn yaԭԩ Canan’ԩn yaԭԩnԩn katԩdԩr. Canan
3
Büԭra’nԩn yaԭԩna geldiԫinde yaԭlarԩ toplamԩ 48 9. 1996 yԩlԩnda Ayԭe 12, 2004 yԩlԩnda Fatma 10
oluyor. Buna göre, Büԭra’nԩn bugünkü yaԭԩ kaç- yaԭԩndaydԩ. Buna göre, 2010 yԩlԩnda Ayԭe ile
tԩr? Fatma’nԩn yaԭ ortalamasԩ kaçtԩr?
10. Duru ile Sude’nin yaԭlarԩ toplamԩ 30 dur. Duru,

5. Yasin, Lütfi ve Turan’ԩn bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ Sude’nin yaԭԩna geldiԫinde ikisinin yaԭlarԩ topla-
36 dԩr. Buna göre, kaç yԩl sonra yaԭlarԩ toplamԩ mԩ 42 olacaԫԩna göre, Duru’nun ԭimdiki yaԭԩ kaç-
96 olur? tԩr?
1. 59 2. 3 3. 30 4. 20 5. 20 6. 36 7. 72 8. 21 9. 21 10. 12
414
ԨԬÇԨ VE HAVUZ PROBLEMLERԨ ÖRNEK 27
Ԩԭçi ve havuz problemlerinde birim zamanda yapԩlan

A makinesi, B makinesinin 3 katԩ iԭ gücündedir. Ԩki
iԭ üzerinden iԭlem yapԩlԩr.
makine birlikte çalԩԭtԩrԩlarak bir iԭ 5 günde bitirilebi-
Örneԫin; bir iԭçi bir iԭi a günde, ikinci iԭçi b günde ve liyorsa, B makinesi ile bu iԭ kaç günde bitirilebilirdi?
ikisi birlikte x günde yapԩyorlarsa, Çözüm
1 1 1
+ = baԫԩntԩsԩ yazԩlԩr. Bu iԭ, A makinesi ile t günde yapԩlԩrsa, B makinesi
a b x
ile 3t günde yapԩlԩr. Ԩkisi ile 5 günde yapԩlԩyorsa,
Havuz problemleri de iԭçi problemleri gibi yorumla- 1 1 1 3+1 1
narak çözülür. + = & =
t 3t 5 3t 5
Örneԫin; birinci musluk bir havuzu a saatte dolduru- 3t = 20 olur.
yor, ikinci musluk b saatte boԭaltԩyor ve ikisi birlikte x Yani, B makinesi ile bu iԭ 20 günde bitirilebilir.
saatte dolduruyorsa,
1 1 1
– = baԫԩntԩsԩ yazԩlԩr.
a b x
ÖRNEK 28
ÖRNEK 25
Bir iԭi Gökhan 10 günde, aynԩ iԭi Ali 15 günde bitire-

ESEN YAYINLARI
bilmektedir. Ԩkisi beraber çalԩԭԩrsa aynԩ iԭi kaç günde

bitirirler?
Çözüm
Bu iԭi Gökhan 10, Ali 15 ve ikisi birlikte x günde
yapԩyorlarsa,
1 1 1 3+2 1
+ = & =
10 15 x 30 x
x = 6 bulunur. Bir iԭi, eԭ güçteki 4 usta 3 günde, 3 çԩrak 6 günde

yapabiliyor. Bu iԭi 1 usta ile 1 çԩrak birlikte çalԩԭarak
kaç günde yaparlar?
ÖRNEK 26 Çözüm
Bir iԭi Duygu 24 günde bitirebilmektedir. Aynԩ iԭi Bir iԭi 4 usta 3 günde yaparsa, 1 usta 4.3 = 12
Duygu ve Doԫa birlikte 6 günde bitirebildiklerine göre,
günde yapar.
Doԫa tek baԭԩna bu iԭi kaç günde bitirir?
Çözüm Aynԩ iԭi 3 çԩrak 6 günde yaparsa 1 çԩrak 3.6 = 18
Bu iԭi Duygu 24, Doԫa x ve ikisi birlikte 6 günde günde yapar.
yapԩyorlarsa,
Bu iԭi, 1 usta 12 , 1 çԩrak 18 ve ikisi birlikte x
1 1 1 1 1 1
+ = & = – günde yapԩyorsa,
24 x 6 x 6 24
(4)
1 1 1 3+2 1
+ = & =
& 1 = 4 –1 12 18 x 36 x
x 24
1 3 36
& = & x = 8 bulunur. &x= bulunur.
x 24 5
415
ÖRNEK 29 ÖRNEK 31
A B Mehmet ile Ahmet bir iԭi birlikte 15 günde bitiriyorlar.

6 gün beraber çalԩԭtԩktan sonra Mehmet iԭi bԩrakԩyor.
4 6
Geri kalan iԭi Ahmet 24 günde tamamlԩyor. Buna
göre, Mehmet hiç çalԩԭmamԩԭ olsaydԩ Ahmet bu iԭi
C
kaç günde bitirirdi?
3 Çözüm
6
Boԭ bir havuzu A musluԫu 4 saatte, B musluԫu 6 6 gün beraber çalԩԭԩnca iԭin ini bitirmiԭlerdir.
15
saatte dolduruyor. Havuzun dibindeki C musluԫu ise 6 9
dolu havuzu 3 saatte boԭaltԩyor. Üç musluk aynԩ anda Geriye 1– = i kalԩr. Burada iԭin tamamԩnԩ
15 15
açԩlԩrsa boԭ havuz kaç saatte dolar? 1 olarak aldԩk. Buna göre orantԩ kurarsak,
Çözüm
9
ini 24 günde yaparsa
Üç musluk birlikte açԩlԩnca boԭ havuz x saatte 15
dolsun. Bu durumda,
1 x günde yapar
1 1 1 1 3+2–4 1
+ – = & = Doԫru orantԩ
4 6 3 x 12 x
1 1 x. 9 = 1.24 & x = 40 olur. Yani, Ahmet bu iԭi tek

& = 15
12 x
baԭԩna 40 günde bitirir.
& x = 12 olur.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 32
A
ÖRNEK 30
12
Boԭ bir havuz, A ve B musluklarԩ açԩkken 4 saatte, A B
ve C musluklarԩ açԩkken 6 saatte, B ve C musluklarԩ
15
açԩkken 3 saatte dolduԫuna göre, üç musluk aynԩ
anda açԩlԩrsa boԭ havuz kaç saatte dolar?
Çözüm A musluԫu boԭ bir havuzu tek baԭԩna 12 saatte doldu-
Yalnԩz baԭlarԩna boԭ havuzu, A musluԫu a, rabilmektedir. Havuzun ortasԩnda bulunan B musluԫu
B musluԫu b, C musluԫu c saatte doldursunlar. ise boԭaltabileceԫi kԩsmԩ tek baԭԩna 15 saatte boԭal-
tabilmektedir. Buna göre, iki musluk birlikte açԩlԩrsa
1 1 1
A ve B musluklarԩ birlikte : + = boԭ havuz kaç saatte dolar?
a b 4
Çözüm
1 1 1
A ve C musluklarԩ birlikte : + =
a c 6 Havuzun alt yarԩsԩ dolana kadar yalnԩz A musluԫu
devrededir ve bu kԩsmԩnԩ 6 saatte doldurur.
1 1 1
B ve C musluklarԩ birlikte : + =
b c 3 (Tamamԩnԩ 12 saatte doldurursa, yarԩsԩnԩ 6 saatte
Bu eԭitlikleri taraf tarafa toplarsak, doldurur.)
1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 Havuzun üst yarԩsԩnԩ A musluԫu 6 saatte doldu-

2c + + m= + + & + + =
a b c 4 6 3 a b c 8 rur, B musluԫu 15 saatte boԭaltԩr ve ikisi birlikte t
saatte doldururlarsa,
olur. Üç musluk birlikte açԩlԩnca boԭ havuz x sa-
1 1 1 5–2 1
atte dolsun. Bu durumda, – = & = t = 10 saattir.
6 15 t 30 t
1 1 1 1 3 1 8 O halde, havuzun tamamԩnԩn dolmasԩ için geçen
+ + = & = &x= saat olur.
a b c x 8 x 3
toplam süre, 6 + 10 = 16 saattir.
416
ALIŞTIRMALAR – 4
1. Zeynep bir iԭin yarԩsԩnԩ 6 günde bitirirken Fatma 6. Ԭekildeki havuzu A mus- A
aynԩ iԭin tamamԩnԩ 6 günde bitiriyor. Ԩkisi beraber luԫu 8 saatte doldurabili-
bu iԭi kaç günde bitirir? yor. Havuzun ortasԩnda
B
bulunan B musluԫu ise
dolu havuzun yarԩsԩnԩ 6
saatte boԭaltԩyor. Havuz
boԭken A ve B musluklarԩ birlikte açԩlԩyor.
Buna göre, boԭ havuz kaç saatte dolar?
2. Bir halԩyԩ Mukaddes 6 günde, Öykü 4 günde do-
kuyabiliyor. Ԩkisi birlikte aynԩ nitelikteki 5 halԩyԩ
kaç günde dokurlar?
7. Boԭ havuzu A musluԫu A B
30 saatte, B musluԫu
(30) (20)
20 saatte doldurabil-
3. Bir öԫrenci 2 saatte 45 soru, bir baԭka öԫrenci 4 mektedir. C musluԫu ise
saatte 60 soru çözebilmektedir. Aynԩ nitelikte 300 dolu havuzu x saatte C
soruyu çözebilmeleri için birlikte kaç saat çalԩԭ- boԭaltabilmektedir.
(x)
malarԩ gerekir? Musluklarԩn üçü birlikte
ESEN YAYINLARI
açԩldԩԫԩnda boԭ havuz 15 saatte dolduԫuna göre,

x kaçtԩr?
4. Bir iԭi A iԭçisi 6, B iԭçisi 8 ve C iԭçisi 12 saatte bi-

tirebiliyorlar. Üçü birlikte 2 saat çalԩԭtԩktan sonra 8. Boԭ bir havuzu A musluԫu 6 saatte, B musluԫu
B iԭçisi iԭi bԩrakԩyor. Kalan iԭi A ve C iԭçileri kaç 12 saatte doldurmaktadԩr. A musluԫu açԩlԩp 3 sa-
saatte bitirebilirler? at sonra kapatԩlԩrsa, kalan kԩsmԩ B musluԫu kaç
saatte doldurur?
5. Üç iԭçi bir iԭi beraber 2 günde bitiriyor. Ԩԭçilerden 9. Her biri boԭ bir havuzu 8 saatte dolduran 3 mus-
biri aynԩ iԭi tek baԭԩna 4 günde, diԫeri 6 günde bi- luktan biri açԩlԩyor. Bundan sonra her saat baԭԩ
tirdiԫine göre, üçüncü iԭçi aynԩ iԭi kaç günde biti- bir musluk daha açԩlԩyor. Buna göre, 3 saatin so-
rir? nunda havuzun yüzde kaçԩ dolmuԭ olur?
1. 4 2. 12 3. 8 4. 1 5. 12 6. 16 7. 60 8. 6 9. 75
417
YÜZDE VE KÂR-ZARAR PROBLEMLERԨ ÖRNEK 35
Yüzde deyimi, paydasԩ 100 olan kesirler için kullanԩlԩr. % 25 zararla satԩlan bir malԩn alԩԭ fiyatԩnԩn, satԩԭ fiya-
21 tԩna oranԩ nedir?
Örneԫin; ifadesi 21 bölü 100 ya da yüzde 21 ola-
100 Çözüm
rak okunur ve % 21 biçiminde de gösterilebilir. Malԩn alԩԭ fiyatԩ a ise % 25 zararlԩ satԩԭ fiyatԩ,
Bir malԩn satԩԭԩndaki kâr-zarar durumu alԩԭ (maliyet) 25a 75a
a– = dür. Buna göre,
100 100
fiyatԩ üzerinden hesaplanԩr. Zam ya da indirim ise
satԩԭ fiyatԩ üzerinden hesaplanԩr. alԩԭ fiyatԩnԩn, satԩԭ fiyatԩna oranԩ,
a 100 4
= a. = olur.
75a 75a 3
Kâr = Satԩԭ fiyatԩ – Alԩԭ fiyatԩ 100
Zarar = Alԩԭ fiyatԩ – Satԩԭ fiyatԩ
ÖRNEK 36
% 35 kârla 270 liraya satԩlan bir maldan kaç lira kâr

ÖRNEK 33
edilmiԭtir?
% 4 ü 7 olan sayԩ kaçtԩr? Çözüm
Çözüm Alԩԭ fiyatԩ x olsun.
Aranan sayԩ x olsun. Buna göre, Bu malԩn % 35 kârlԩ satԩԭ fiyatԩ,

ESEN YAYINLARI
4x 35x 135x
= 7 4x = 100.7 alԩԭ + kâr = x + = olup
100 100 100
700
x= 135x
4 = 270 x = 200 liradԩr.
100
x = 175 tir.
Kâr = satԩԭ fiyatԩ – alԩԭ fiyatԩ
= 270 – 200 = 70 lira olur.
ÖRNEK 34
ÖRNEK 37
A sayԩsԩ önce % 40 artԩrԩlԩyor. Bulunan sayԩ da % 20 % 10 zararla 360 ¨ ye satԩlan bir mal % 25 kârla kaç
artԩrԩldԩԫԩnda A sayԩsԩ yüzde kaç artmԩԭ olur? ¨ ye satԩlԩr?
Çözüm Çözüm
A sayԩsԩ % 40 artԩrԩlԩrsa, Alԩԭ fiyatԩ x olsun.
40 140A % 10 zararlԩ satԩԭ fiyatԩ 360 ¨ ise

A + A. = olur.
100 100 10 90x
x – x. = 360 = 360
100 100
Bulunan bu sayԩ da % 20 artԩrԩlԩrsa,
x = 400 ¨ dir.
140A 140A 20 140A 28A O halde, bu malԩn % 25 kârlԩ satԩԭ fiyatԩ,
+ u = +
100 100 100 100 100 25 125
x + x. = x.
168A 100 100
=
100 125
= 400.
100
O halde, A sayԩsԩ % 68 artmԩԭtԩr. = 500 ¨ bulunur.
418
ÖRNEK 38 ÖRNEK 40
Alԩԭ fiyatԩ x lira olan bir mal, y = 2x – 105 liraya satԩlԩr-

sa % 30 kâr elde ediliyor. Buna göre, bu malԩn satԩԭ
fiyatԩ kaç liradԩr?
Çözüm
Alԩԭ fiyatԩ x lira olan bir malԩn % 30 kârlԩ satԩԭ

fiyatԩ,
30x 130x
x+ = liradԩr.
100 100 Bir satԩcԩ 12 tanesini A liraya aldԩԫԩ limonlarԩn tanesi-
A
ni liraya satԩyor. Buna göre, satԩcԩnԩn kârԩ yüzde
130x 8
= 2x < 105 13x = 20x < 1050 kaçtԩr?
100
Çözüm
1050 = 7x
Satԩcԩ 12 tanesini A liraya aldԩԫԩna göre, tanesini
x = 150
A
liraya almԩԭtԩr. Satԩcԩnԩn kârԩ % x olsun.
Satԩԭ fiyatԩ = y = 2x – 105 12
= 2.150 – 105 Kâr = satԩԭ fiyatԩ – alԩԭ fiyatԩ,

= 300 – 105
A x A A A x 3A < 2A
u = < u =
= 195 liradԩr. 12 100 8 12 12 100 24
ESEN YAYINLARI
(3) (2)
1 1
A x A
u =
12 100 24
1 2
ÖRNEK 39 x 1
=
100 2
Bir maԫaza % 20 indirim yaptԩԫԩnda satԩԭlarԩ % 60
x = 50 dir.
artԩyorsa bu maԫazanԩn günlük cirosundaki artԩԭ
O halde, satԩcԩnԩn kârԩ % 50 dir.
yüzde kaçtԩr?
Çözüm
Bu maԫaza, tanesi 10 liradan 10 tane mal satar-

sa günlük cirosu 10.10 = 100 lira olur.
% 20 indirim yapԩlԩrsa tanesi;

ÖRNEK 41
20
10 – 10. = 10 – 2 = 8 liradan satԩlԩr. Yԩllԩk % 25 faiz oranԩ ile bankaya yatԩrԩlan 360 ¨
100
8 ay sonunda kaç ¨ faiz geliri getirir?
Satԩԭlar % 60 artarsa; Çözüm
60 360 nin 1 yԩllԩk faiz geliri,

10 + 10. = 10 + 6 = 16 tane mal satԩlԩr.
100 25
360. = 90 ¨ dir. 8 aylԩk faiz geliri ise
Bu durumda günlük ciro, 8.16 = 128 lira olur. 100
90
O halde, günlük ciro 100 liradan 128 liraya çԩkmԩԭ .8 = 60 ¨ bulunur.
12
olur. Yani, cirodaki artԩԭ % 28 dir.
419
ALIŞTIRMALAR – 5
1. 50 ¨ ye alԩnan bir mal 65 ¨ ye satԩlԩyor. Bu malԩn 6. Bir mala satԩԭ fiyatԩ üzerinden önce % 20 lik son-
satԩԭԩndan yüzde kaç kâr edilmiԭtir? ra da % 5 lik indirim yapԩlarak 380 ¨ ye satԩlԩyor.
Bu malԩn ilk satԩԭ fiyatԩ kaç ¨ dir?
2. Yԩllԩk % 8 faiz ile bir bankaya yatԩrԩlan para, kaç 7. a ¨ ye alԩnan bir gömlek % 10 kârla b ¨ ye, c ¨ ye
ay sonra kendisinin
1
i kadar faiz getirir? alԩnan bir ayakkabԩ % 20 zararla b ¨ ye satԩlԩyor.
15 a
Buna göre, oranԩ kaçtԩr?
c
1 8. Bir ürün % 24 kârla satԩlmaktadԩr. Bu ürün % 20

3. Bir manav 90 ¨ ye aldԩԫԩ elmalarԩn ünü % 10
3
daha ucuza alԩnԩp aynԩ satԩԭ fiyatԩ ile satԩlsaydԩ
zararla satmԩԭtԩr. Bütün elmalardan % 40 kâr
kâr oranԩ % kaç olurdu?
ESEN YAYINLARI
edebilmesi için kalan elmalarԩ % kaç kârla satԩl-

malԩdԩr?
9. 50 ¨ lik bir mala önce % 20 zam yapԩlԩyor. Daha

sonra satԩԭlarԩn azalmasԩ üzerine zamlԩ fiyat üze-
rinden % 10 indirim yapԩlԩyor. Buna göre, malԩn
son fiyatԩ kaç ¨ dir?
4. Bir maԫaza mallarԩnԩ % 20 kârla satarken, satԩԭ
fiyatԩ üzerinden % 50 indirim yaptԩԫԩnda, yüzde
kaç zarar eder?
10. Bir yatԩrԩmcԩ parasԩnԩn % 60 ԩnԩ borsaya, kalanԩ-

nԩ ise dövize yatԩrԩyor. Yatԩrԩmcԩ borsadan % 50
zarar, dövizden % 60 kâr ettiԫine göre, toplam %
5. Bir satԩcԩ 36 ¨ ye sattԩԫԩ bir maldan alԩԭ fiyatԩnԩn kaç kâr veya zarar etmiԭtir?
1
i kadar kâr ediyor. Buna göre, bu malԩn alԩԭ fi-
5
yatԩ kaç ¨ dir?
8
1. 30 2. 10 3. 65 4. 40 5. 30 6. 500 7. 8. 55 9. 54 10. % 6 zarar
11
420
KARIԬIM PROBLEMLERԨ ÖRNEK 44
Ԭeker oranԩ % 40 olan 90 gram ԭekerli suya, kaç

gram ԭeker ilave edilirse ԭeker oranԩ % 60 olur?
Çözüm
90 g xg (90+x) g
+ =
% 40 % 100 % 60
40 100 60
saf madde 90. + x. = (90 + x) .
Kar×Á×m oran× = 100 100 100
toplam kar×Á×m 3
36 + x = (90 + x) . & 5. (36 + x) = (90 + x) .3
5
& 180 + 5x = 270 + 3x
aL bL (a+b) L
+ =
%x %y %z
& x = 45 gram bulunur.
x y z
a. + b. = (a + b) .
100 100 100
ÖRNEK 45
Tuz oranԩ % 12 olan 30 litre tuzlu suya, kaç litre saf

su ilave edilirse tuz oranԩ % 5 e düԭer?
Çözüm
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 42
Tuz oranԩ % 30 olan 70 litre tuzlu suyun içinde kaç 30 L xL (30+x) L

+ =
% 12 %0 %5
litre tuz vardԩr?
Çözüm
12 0 5
30 u + xu = (30 + x) u
70 litrenin % 30 u tuzdur. 100 100 100
30 360 5
O halde, 70. = 21 litre tuz vardԩr. = (30 + x) u 360 = 150 + 5 x
100 100 100
x = 42 litredir.
ÖRNEK 43 ÖRNEK 46
Tuz oranԩ % 40 olan 20 litre tuzlu su ile tuz oranԩ % 60 Ԭeker oranԩ % 18 olan 150 litre çözeltiden kaç litre
olan 30 litre tuzlu su karԩԭtԩrԩlԩyor. Elde edilen karԩԭԩ- su buharlaԭtԩrԩlԩrsa kalan çözeltinin ԭeker oranԩ % 30
mԩn tuz oranԩ yüzde kaçtԩr? olur?
Çözüm Çözüm
150 L xL (150 – x) L
20 L 30 L 50 L – =
+ = % 18 %0 % 30
% 40 % 60 %x
18 0 30
40 60 x x 150 u <x u = (150 < x) u
20. + 30. = 50. & 8 + 18 = 100 100 100
100 100 100 2
18 30
& x = 52 olur. 150 u = (150 < x) u 90 = 150 < x
100 100
Yani, elde edilen karԩԭԩmԩn tuz oranԩ % 52 dir. x = 60 litredir.
421
ALIŞTIRMALAR – 6
1. 10 litre süt ile 15 litre su birleԭtirilirse oluԭan karԩ- 6. Boԭ bir havuzu, A musluԫu % 40 tuzlu su akԩta-
ԭԩmԩn süt oranԩ yüzde kaç olur? rak 5 saatte, B musluԫu saf su akԩtarak 3 saatte
doldurabiliyor. Ԩki musluk birlikte açԩlarak havuz
doldurulduԫunda havuzdaki tuzlu suyun tuz oranԩ
yüzde kaç olur?
2. 60 litre tuzlu sudaki tuz oranԩnԩ % 10 dan % 60 a

çԩkarmak için kaç litre su buharlaԭtԩrԩlmalԩdԩr?
1
7. Tuz oranԩ % 40 olan bir karԩԭԩmԩn ü alԩnarak
4
yerine aynԩ miktarda tuz ilave ediliyor. Yeni karԩ-
ԭԩmԩn tuz oranԩ yüzde kaç olur?
3. Aԫԩrlԩkça % 20 si ԭeker olan 60 gramlԩk un-ԭeker

karԩԭԩmԩna 20 gram ԭeker ve 20 gram un eklenir-
un (g)
ESEN YAYINLARI
se, yeni karԩԭԩmԩn oranԩ kaç olur?

Á e ker (g) 8. 80 litre alkollü suyun alkol oranԩnԩ % 30 dan % 20
ye düԭürmek için kaç litre su eklenmelidir?
4. Ԭeker oranԩ % 25 olan 6 litre ԭekerli su ile ԭeker

9. Tuz (kg)
oranԩ % 50 olan 4 litre ԭekerli su karԩԭtԩrԩlԩyor.
A
B
Buna göre, oluԭan yeni karԩԭԩmԩn ԭeker oranԩ 3
yüzde kaçtԩr?
2
Un (kg)
3 7
Yukarԩdaki grafikte A ve B kaplarԩnda bulunan

un-tuz karԩԭԩmlarԩndaki un ve tuz miktarlarԩ veril-
miԭtir. A kabԩndaki karԩԭԩmdan 20 kg, B kabԩndaki
5. Tuz oranԩ % 20 olan 180 gramlԩk bir karԩԭԩma kaç karԩԭԩmdan 30 kg alԩnarak elde edilen yeni karԩԭԩ-
gram tuz ilave edilirse tuz oranԩ % 25 olur? mԩn tuz oranԩ yüzde kaçtԩr?
17
1. 40 2. 50 3. 4. 35 5. 12 6. 15 7. 55 8. 40 9. 34
8
422
HAREKET PROBLEMLERԨ ÖRNEK 49

Yol = Hԩz.Zaman
Bir araç A dan B ye doԫru saatte 100 km hԩzla gidip,
Yol = x , Hԩz = V , Zaman = t x = V.t hiç durmadan saatte 80 km hԩzla geri dönüyor. Gidiԭ-
Toplam Yol dönüԭ toplam 18 saat sürdüԫüne göre, |AB| kaç km
Ortalama H×z =
Toplam Zaman dir?
Çözüm
ÖRNEK 47 A x km B
Bir araç 5 saatte gittiԫi yolu 6 saatte geri dönüyor. t1 = t t2 = 18 – t

Gidiԭ hԩzԩ geliԭ hԩzԩndan saatte 20 km fazla ise yol V1 = 100 km/h V2 = 80 km/h
kaç km dir?
Araç t saatte gitmiԭse, 18 – t saatte dönmüԭtür.
Çözüm
A x km B Buna göre,
t1 = 5 saat t2 = 6 saat x = 100.t 5 4

V1 = V + 20 km/h V2 = V km/h 100.t = 80.(18 < t)
x = 80.(18 – t)
Yol = Hԩz . Zaman olduԫundan, 5t = 72 – 4t
x = (V + 20).5 ve x = V.6 dԩr. 9t = 72
Bu iki denklemi ortak çözersek, t = 8 saat
V.6 = (V + 20).5 V.6 = V.5 + 100
|AB| = x = 100.t = 100.8 = 800 km bulunur.
ESEN YAYINLARI
V = 100 km/h
x = V.6 x = 100.6 = 600 km dir.
ÖRNEK 50
ÖRNEK 48 Aralarԩnda 70 km uzaklԩk bulunan iki otomobil aynԩ

anda aynԩ yönde hareket ediyorlar. Arkadakinin hԩzԩ
90 km/h, öndekinin hԩzԩ 80 km/h olduԫuna göre, arka-
daki otomobil öndekine kaç saat sonra yetiԭir?
Çözüm
t1 = t saat
80 km/h 60 km/h
V1 = 90 km/h
A B C
A 70 km B C
Ԩki hareketli A ve B noktalarԩndan aynԩ anda, aynԩ
t2 = t saat
yönde hareket ediyorlar. A dan hareket edenin hԩzԩ
V2 = 80 km/h
80 km/h ve B den hareket edenin hԩzԩ 60 km/h dir. A
dan hareket eden 4 saat sonra C noktasԩnda diԫerine Arkadaki araç, öndeki araca C noktasԩnda yetiԭ-
yetiԭtiԫine göre |AB| kaç km dir? sin.
Çözüm Yol = Hԩz.Zaman
Hareketliler 4 saat sonra C de karԭԩlaԭԩyorsa, 70 + BC = 90.t
|AC| = hԩz . zaman |AC| = 80.4 = 320 km 4 70 + 80.t = 90.t
BC = 80.t
|BC| = hԩz . zaman |BC| = 60.4 = 240 km
70 = 10.t
|AB| = |AC| – |BC| |AB| = 320 – 240
t = 7 saat
= 80 km dir.
423
ÖRNEK 51 ÖRNEK 53
1
Bir araç gideceԫi yolun ünü saatte 60 km lik hԩzla,
3
kalan yolu da saatte 80 km lik hԩzla gittiԫine göre, bu
aracԩn tüm yol boyunca ortalama hԩzԩ saatte kaç km dir?
Çözüm
A x km A 2x km
V1 = 60 km/h V2 = 80 km/h
A ve B kentleri arasԩ 630 km dir. A kentinden hԩzlarԩ t = t1 t = t2
70 ve 90 km/h olan iki araç aynԩ anda B kentine doԫru Tüm yolu 3x km alԩrsak,
yola çԩkԩyor. Hԩzlԩ araç B kentine vardԩԫԩnda yavaԭ
x
giden aracԩn daha kaç km yolu kalmԩԭtԩr? x = 60.t1 t 1 = saat
60
Çözüm
x
V1 = 70 km/h 2x = 80.t2 t2 = saat olur.
40
A B
630 km Toplam yol
Ortalama h×z =
V2 = 90 km/h Toplam zaman
Hԩzlԩ giden araç B kentine t saat sonra varsԩn. x + 2x 3x 3x

Vort = = = = 72 km/h dir.
t1 + t2 x x 5x
Yol = hԩz . zaman 630 = 90.t t = 7 saat +
60 40 120
Yavaԭ giden araç 7 saat sonra, (2) (3)
ESEN YAYINLARI
Yol = 70.7 = 490 km gitmiԭtir.

Yavaԭ giden aracԩn B kentine varmasԩna
ÖRNEK 54
630 – 490 = 140 km yolu kalmԩԭtԩr.
50 metre uzunluԫundaki bir tren sabit hԩzla I. tüneli 20
saniyede, 100 metre uzunluԫundaki II. tüneli 30 sani-
yede geçtiԫine göre, I. tünelin uzunluԫu kaç metredir?
ÖRNEK 52
Çözüm
Çevresi 990 m olan çembersel bir pistin bir A nokta-
sԩndan dakikadaki hԩzlarԩ 15 m ve 18 m olan iki hare-
ketli aynԩ anda ve ters yönde hareket ediyorlar. Buna I. tünel
göre, kaç dakika sonra ilk kez karԭԩlaԭԩrlar? xm 50 m
Çözüm
V1 = 15 m/dak
II. tünel
A 100 m 50 m
V2 = 18 m/dak I. tünelden geçerken aldԩԫԩ yol x + 50 m ve

II. tünelden geçerken aldԩԫԩ yol 100 + 50 = 150 m
dir.
Ԩki hareketli ilk kez karԭԩlaԭtԩklarԩnda, aldԩklarԩ
yollar toplamԩ çevre kadardԩr. x + 50 = V.20
4 V = 5 m/s , x = 50 m dir.
Çevre = V1.t + V2.t 990 = 15.t + 18.t 150 = V.30
990 = 33.t t = 30 dakika O halde, I. tünelin uzunluԫu x = 50 m dir.
424
ALIŞTIRMALAR – 7
1. Bir otomobil iki ԭehir arasԩnԩ V hԩzԩyla 2x saat- 5. Bir hareketli iki nokta arasԩnԩ a saatte gidiyor.
te alԩyor. Diԫer bir otomobil aynԩ yolu 3V hԩzԩyla Eԫer hareketli ortalama hԩzԩnԩ saatte 5 km artԩ-
kaç saatte alԩr? rԩrsa aynԩ yolu b saatte gidiyor. Buna göre, bu iki
nokta arasԩ uzaklԩk kaç kilometredir?
2. Ԩki araç aynԩ noktadan, zԩt yönlerde harekete 6. 40 metre uzunluԫundaki bir tren iԭaretli bir nokta-
baԭlԩyorlar. Araçlarԩn hԩzlarԩ 75 km/h ve 85 km/h yԩ 4 saniyede geçmektedir. Buna göre, aynԩ hԩzla
olduԫuna göre, hareketlerinden kaç saat sonra 60 metre uzunluԫundaki bir tüneli kaç saniyede
aralarԩndaki uzaklԩk 400 km olur? geçer?
ESEN YAYINLARI
7. Bir araç 600 km lik yolun bir kԩsmԩnԩ 60 km/h, ka-

1 lanԩnԩ 80 km/h hԩzla gidip hiç durmadan 75 km/h
3. Hԩzlarԩ oranԩ olan iki araç, aynԩ noktadan ve
3 hԩzla geri dönüyor. Gidiԭ, dönüԭten 1 saat fazla
aynԩ yönde harekete baԭlԩyorlar. 4 saat sonra sürdüԫüne göre, bu araç 80 km/h hԩzla kaç saat
aralarԩndaki mesafe 320 km olduԫuna göre, ya- gitmiԭtir?
vaԭ giden aracԩn saatteki hԩzԩ kaç km dir?
8. A 150 km B C
4. A B 90 km/h 60 km/h
2V 3V
A ve B kentlerinden ԭekilde verilen hԩzlarla iki
Ԩki otomobil A ve B kentlerinden ԭekilde veri- otomobil aynԩ anda C ye doԫru harekete baԭlԩyor-
len hԩzlarla aynԩ anda birbirlerine doԫru hareket lar. |AB| = 150 km olduԫuna göre, A dan hare-
ediyorlar. Bu iki otomobil yolun ortasԩndan 60 km ket eden araç B den hareket eden araca kaç saat
uzakta karԭԩlaԭtԩԫԩna göre, |AB| kaç km dir? sonra yetiԭir?
2x 5ab
1. 2. 2,5 3. 40 4. 600 5. 6. 10 7. 3 8. 5
3 a–b
425
9. 12. Zaman (saat)
8 B
8
O
A B
A
6
2
Yol (km)
0 x
O merkezli dairesel pistin çevresi 144 metredir.
A ve B noktalarԩndan dakikadaki hԩzlarԩ sԩrasԩy- Yukarԩda aynԩ anda ve aynԩ yönde hareket eden
la 8 metre ve 6 metre olan iki hareketli aynԩ anda A ve B araçlarԩnԩn yol-zaman grafiԫi verilmiԭtir.
verilen yönlerde harekete baԭlԩyorlar. Buna göre, A aracԩ ile B aracԩ arasԩndaki mesafe 8 saat son-
hԩzlԩ olan hareketli diԫerine yetiԭtiԫinde kaç metre ra 120 km olduԫuna göre, x kaçtԩr?
yol almԩԭ olur?
13. Zaman (saat)

10. A B C
ESEN YAYINLARI
60 km/h 40 km/h 3
Saatteki hԩzlarԩ 60 km ve 40 km olan iki araç sԩra- 1

sԩyla A ve B noktalarԩndan aynԩ anda C ye doԫ- Yol (km)
0 90 240 360
ru harekete baԭlԩyorlar. Arkadaki araç öndekine
AB Yukarԩdaki ԭekilde bir aracԩn yol-zaman grafiԫi
C noktasԩnda yetiԭtiԫine göre, oranԩ kaçtԩr?
BC verilmiԭtir. Buna göre, bu aracԩn ortalama hԩzԩ
kaç km/h dir?
11. Bir yüzücü dalgalara karԭԩ dakikada 10 metre,

14. Bir bisikletli saatte ortalama 30 km hԩzla yol al-
dalga yönünde ise dakikada 16 metre yüzebil-
maktadԩr. Her yarԩm saatte bir 10 dakika dinlendi-
mektedir. Bu yüzücü 52 dakika suda kaldԩԫԩna
ԫine göre, bu bisikletli 4 saatte kaç metre yol alԩr?
göre, sahilden en çok kaç metre açԩlmԩԭtԩr?
1
9. 288 10. 11. 320 12. 40 13. 90 14. 90
2
426
YAZILIYA HAZIRLIK
1. Ali ile Barԩԭ’ԩn paralarԩ toplamԩ 450 dir. Ali, 4. Ahmet’in 4 yԩl önceki yaԭԩ ile babasԩnԩn 4 yԩl
Barԩԭ’a 25 verirse Barԩԭ’ԩn parasԩ Ali’nin para- sonraki yaԭԩnԩn çarpԩmԩ 31 ise, Ahmet’in bugün-
sԩnԩn 2 katԩ olacaktԩr. kü yaԭԩnԩn babasԩnԩn 2 yԩl önceki yaԭԩna oranԩ
Buna göre, ilk durumda Ali’nin parasԩ kaç dir? nedir?
2. Bir satԩcԩ bir malԩ % 10 kârla 99 ye, baԭka bir 5. Bir karԩԭԩmdaki tuz oranԩnԩ % 30 dan % 25 e
malԩ da % 10 zararla 99 ye satԩyor. Satԩcԩnԩn indirmek için kullanԩlan su miktarԩnԩn, aynԩ karԩԭԩ-
bu iki alԩԭveriԭ sonucundaki kâr-zarar durumu mԩn tuz oranԩnԩ % 30 dan % 40 a çԩkarmak için
nedir? kullanԩlan tuz miktarԩna oranԩ nedir?
ESEN YAYINLARI
3. Satԩԭ fiyatԩ üzerinden % 16 indirim yapԩlԩnca kârԩ 6. A dan 2a km/h, B den 3a km/h hԩzlarla iki taԭԩt
% 12 ye inen bir malda indirimli fiyattan önceki karԭԩlԩklԩ olarak aynԩ anda harekete geçtiklerin-
kârԩ yüzde kaç olarak hesaplanmԩԭtԩr? den 4 saat sonra karԭԩlaԭԩyorlar. Karԭԩlaԭtԩklarԩ
nokta yolun orta noktasԩndan 20 km uzakta ol-
duԫuna göre, A ile B kentleri arasԩ kaç km dir?
427
7. Bir çԩrak 3 günde 4 masa, bir usta 2 günde 5 9. Bir iԭçi çalԩԭtԩԫԩ iԭ yerinden yԩlda 4000 ¨ para ile
masa ve bir kalfa 5 günde 8 masa yapabiliyor. bir takԩm elbise almaktadԩr. 8 ay çalԩԭan bu iԭçi
Üçü birlikte çalԩԭarak 163 masayԩ kaç günde bir takԩm elbise ile 2500 ¨ para alarak ayrԩldԩԫԩna
yapabilirler? göre, bir takԩm elbisenin deԫeri kaç ¨ dir?
ESEN YAYINLARI
3 10. Dolu bir tüpgaz 20 kg gelmektedir. Bu tüpgaz

8. Bir telin ucundan si kesilirse, telin orta noktasԩ
7
bir eve 24 gün yetmektedir. 8 gün sonra bu tüp
9 cm kayԩyor. Buna göre, telin tamamԩ kaç cm
tartԩldԩԫԩnda 16 kg gelmiԭtir.
dir?
Buna göre, boԭ tüpün aԫԩrlԩԫԩ kaç kg dԩr?
1 6
1. 175 2. 2 zarar 3. 33, 3 4. 5.
5 5
6. 200 7. 30 8. 63 9. 500 10. 8
428
TEST – 1
Sayԩ Problemleri
1. Yarԩsԩ kendisinden 18 eksik olan sayԩ nedir? 5. Bir sayԩnԩn 4 fazlasԩnԩn 3 te 2 si, bu sayԩnԩn 5
katԩnԩn 1 fazlasԩnԩn 6 da birine eԭittir. Bu sayԩ
A) 36 B) 45 C) 54 D) 60 E) 72 nedir?
A) 15 B) 18 C) 20 D) 22 E) 26
2. Bir sayԩnԩn 5 te birinin 5 eksiԫi 6 da birine eԭittir.

Bu sayԩ nedir? 6. Bir miktar para 12 kiԭiye eԭit olarak paylaԭtԩrԩla-
caktԩr. Paylaԭmaya 4 kiԭi katԩlmaz ise katԩlanlarԩn
A) 75 B) 100 C) 125 D) 150 E) 175 herbiri 40 lira fazla alacaԫԩna göre, paylaԭtԩrԩla-
cak para kaç liradԩr?
A) 760 B) 800 C) 840 D) 900 E) 960

ESEN YAYINLARI
3. Bir sayԩnԩn 4 te birinin 5 fazlasԩ, 3 te birinin 3

eksiԫine eԭittir. Bu sayԩ nedir? 7. Bir torbada 6 sarԩ, 5 kԩrmԩzԩ ve 8 beyaz bilye
vardԩr. Torbadan en az kaç bilye alԩnmalԩdԩrki iki
A) 76 B) 80 C) 84 D) 92 E) 96 tanesi kesinlikle beyaz olsun?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
8. Bir torbada 60 sarԩ, 60 kԩrmԩzԩ bilye vardԩr. Bu

4. Bir sayԩnԩn 5 te biri ile 8 de birinin toplamԩ, yarԩ- torbadan en az kaç bilye alԩnԩrsa kesinlikle iki
sԩndan 14 eksiktir. Bu sayԩ nedir? tanesi aynԩ renk olur?
A) 120 B) 100 C) 80 D) 60 E) 40 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
429
9. Bir öԫrenci elindeki parasԩyla, 10 kalem ile 4 silgi 13. Bir kuzu bir çayԩrԩn ortasԩndaki kazԩԫa 2 m’lik bir
ya da sadece 12 kalem alabiliyor. Öԫrenci, bu iple baԫlanԩyor. Kuzu bu alandaki otlarԩ 2 günde
parayla kaç tane silgi alabilir? yiyebiliyor. Kuzuya 8 gün yetecek kadar bir otla-
ma alanԩ ayԩrmak için, ip kaç metre daha uzun
A) 16 B) 18 C) 20 D) 24 E) 30 baԫlanmalԩdԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
10. Bir grup çocuk aralarԩnda yazԩ-tura oyunu oynu-

yorlar. Oyunun kuralԩ ԭöyledir. “Oynayan çocuk 14. Bir otobüs kuyruԫunda Ayԭe baԭtan 12 inci,
yazԩ atarsa 2 bilye kaybediyor, tura gelirse 1 bilye Fatma ise sondan 12 inci sԩradadԩr. Ayԭe ile
kazanԩyor”. Oyuna 8 bilye ile katԩlan bir çocuԫun Fatma arasԩnda 3 kiԭi olduԫuna göre, otobüs
üçüncü atԩԭ sonrasԩnda toplam bilye sayԩsԩ aԭa- kuyruԫunda en az kaç kiԭi vardԩr?
ԫԩdakilerden hangisi olamaz?
A) 19 B) 20 C) 22 D) 24 E) 27
A) 11 B) 8 C) 7 D) 5 E) 2
ESEN YAYINLARI
11. Bir çiftlikte bulunan tavuklarԩn ayak sayԩsԩ inekle- 15. Gizem elindeki kalemleri 10 arlԩ paket yapmak
rin ayak sayԩsԩndan 6 fazladԩr. Çiftlikteki tavuk ve yerine 12 ԭerli paket yapԩnca paket sayԩsԩ 4
ineklerin sayԩlarԩ toplamԩ 15 olduԫuna göre, kaç azalԩyor. Buna göre Gizem’in kaç kalemi vardԩr?
tavuk vardԩr?
A) 240 B) 200 C) 180 D) 160 E) 120
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
12. Bir sԩnԩftaki erkek öԫrencilerin sayԩsԩ, kԩzlarԩn 16. Bir lokantada 240 ¨ lik hesap 4 kiԭi arasԩnda ԭu
sayԩsԩnԩn a katԩdԩr. Bu sԩnԩftan 2 erkek, 2 kԩz ԭekilde paylaԭtԩrԩlԩyor. 1. kiԭi diԫerlerinin ödediԫi
çԩkartԩldԩԫԩnda erkeklerin sayԩsԩ kԩzlarԩn sayԩsԩnԩn
toplam paranԩn yarԩsԩnԩ, 2. kiԭi diԫerlerinin ödedi-
b katԩ oluyor. Buna göre, sԩnԩftaki kԩz öԫrencilerin
1
sayԩsԩ aԭaԫԩdakilerden hangisidir? ԫi toplam paranԩn ini, 3. kiԭi diԫerlerinin öde-
4
1
diԫi toplam paranԩn ini ödüyor.
2 (1– b) a–b 2a + b 3
A) B) C)
a–b a+b 2 (a + b) Buna göre, 4. kiԭi kaç ¨ ödemiԭtir?
2 (1 + b) a+b
D) E) A) 48 B) 50 C) 52 D) 58 E) 60
a+b b+1
1.A 2.D 3.E 4.C 5.A 6.E 7.D 8.B 9.D 10.C 11.E 12.A 13.A 14.A 15.A 16.C
430
TEST – 2
Kesir Problemleri
1. Bir kesrin payԩ paydasԩndan 3 fazladԩr. Bu kesrin 1

5. Özlem parasԩnԩn ünü harcadԩktan sonra;
payԩna 3 eklenir ve paydasԩndan 1 çԩkarԩlԩrsa, 4
deԫeri 2 oluyor. Bu kesrin payԩ kaçtԩr? 80 ¨ daha harcayԩnca tüm parasԩnԩn yarԩsԩnԩ
harcamԩԭ oluyor. Buna göre, Özlem’in harcadԩԫԩ
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 toplam para kaç liradԩr?
A) 160 B) 180 C) 200 D) 220 E) 240
1
2. Fatma parasԩnԩn yarԩsԩ ile kitap, ü ile defter
4 1
6. Özge parasԩnԩn önce ünü sonra geriye kala-
alԩyor. Geriye 10 lirasԩ kaldԩԫԩna göre, kitabԩ kaç 3
liraya almԩԭtԩr? 1
nԩn da sԩnԩ harcayԩnca 250 ¨ parasԩ kalԩyor.
6
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30 Tüm parasԩ kaç liradԩr?
A) 350 B) 400 C) 450 D) 500 E) 600

ESEN YAYINLARI
3. Paydasԩ payԩnԩn 2 katԩnԩn 1 fazlasԩna eԭit olan bir

kesrin payԩna 2 eklenir paydasԩndan 5 çԩkarԩlԩrsa 2
7. Bir çubuԫun u kesilince orta nokta 3 cm kayԩ-
kesrin deԫeri 1 e eԭit oluyor. Bu kesrin paydasԩ 9
kaçtԩr? yor. Buna göre, çubuԫun kesilen parçasԩ kaç cm
dir?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9
4. Bir kesrin payԩ paydasԩnԩn 2 katԩnԩn 5 fazlasԩna 8. Bir demir çubuk 7 eԭit parçaya bölünmüԭtür.
9 Eԫer parçalar 5 cm daha kԩsa olsaydԩ 12 eԭit
eԭittir. Kesrin deԫeri ise kesrin payԩ kaçtԩr? parçaya bölünecekti. Çubuԫun boyu kaç cm dir?
4
A) 18 B) 27 C) 36 D) 45 E) 54 A) 72 B) 76 C) 80 D) 84 E) 90
431
9. Bir çubuԫun yarԩsԩ 7 eԭ parçaya, diԫer yarԩsԩ 5 eԭ 13. Bir bayii elindeki biletlerin birinci gün 12 tanesini,
parçaya bölünüyor. ikinci gün 15 tanesini, üçüncü gün 18 tanesini sa-
Uzun ve kԩsa parçalar arasԩndaki fark 6 cm ise 2
tԩyor. Geriye tüm biletlerin ü kalԩyor. Baԭlan-
çubuk kaç cm dir? 3
gԩçtaki bilet sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 105 B) 135 C) 165 D) 180 E) 210
A) 90 B) 105 C) 120 D) 135 E) 150
14. Bir postacԩ uԫradԩԫԩ her sokakta elindeki mektup-

10. Bir sԩnԩftaki kԩzlarԩn sayԩsԩnԩn erkeklerin sayԩsԩna
1
3 larԩn inden 4 fazlasԩnԩ daԫԩtmaktadԩr. Üçüncü
oranԩ dir. Kԩzlardan 3, erkeklerden 5 kiԭi sԩnԩf- 2
7 sokaԫa uԫradԩktan sonra elinde 5 mektup kaldԩ-
2 ԫԩna göre, postacԩ kaç mektup daԫԩtmԩԭtԩr?
tan ayrԩlԩnca bu oran oluyor. Baԭlangԩçta sԩ-
5
nԩfta kaç kiԭi vardԩr? A) 86 B) 91 C) 95 D) 96 E) 104
A) 60 B) 50 C) 40 D) 30 E) 20
ESEN YAYINLARI
15. Bir sԩnԩftaki erkek öԫrencilerin sayԩsԩ, kԩz öԫren-

cilerin sayԩsԩnԩn iki katԩnԩn üç eksiԫidir. Sԩnԩfa 6
erkek, 5 kԩz öԫrenci daha katԩlԩnca, erkeklerin sa-
3
yԩsԩ, sԩnԩftaki öԫrenci sayԩsԩnԩn i olmaktadԩr.
11. 9 bin lirayԩ A ile B paylaԭԩyor. A nԩn payԩnԩn yarԩsԩ, 5
Buna göre, son durumda sԩnԩfta kaç öԫrenci var-
2
B nin payԩnԩn i dir. A kaç bin lira almԩԭtԩr? dԩr?
5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 35 B) 38 C) 40 D) 42 E) 45
16. A sԩnԩfԩnԩn beԭte ikisi B sԩnԩfԩna geçince A ve B

sԩnԩflarԩnԩn mevcutlarԩ eԭit oluyor. Buna göre, A
1 sԩnԩfԩnԩn mevcudu B sԩnԩfԩnԩn mevcudunun kaç
12. Bir sԩnԩftaki öԫrencilerin ü sarԩԭԩn ve sarԩԭԩn
3 katԩdԩr?
olmayanlarԩn sayԩsԩ 12 ise sԩnԩf mevcudu kaçtԩr?
5 5 5
A) 15 B) 18 C) 20 D) 22 E) 24 A) B) C) D) 5 E) 6
2 3 4
1.E 2.D 3.C 4.D 5.A 6.C 7.C 8.D 9.E 10.B 11.C 12.B 13.D 14.B 15.A 16.D
432
TEST – 3
Yaԭ Problemleri
1. Duygu ve Doԫa’nԩn bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 26 5. Mustafa babasԩnԩn yaԭԩna geldiԫi zaman babasԩ-
olduԫuna göre, 6 yԩl sonraki yaԭlarԩ toplamԩ kaç nԩn yaԭԩ Mustafa’nԩn yaԭԩnԩn 3 katԩndan 43 eksik
olur? olacaktԩr. Mustafa ile babasԩnԩn ԭimdiki yaԭlarԩ
toplamԩ kaçtԩr?
A) 32 B) 36 C) 38 D) 40 E) 42
A) 43 B) 45 C) 47 D) 49 E) 51
2. Bir babanԩn yaԭԩ iki kԩzԩnԩn yaԭlarԩ toplamԩndan

6 fazladԩr. Kaç yԩl sonra babanԩn yaԭԩ kԩzlarԩnԩn 6. Bugünkü yaԭlarԩ 2 ve 3 ile orantԩlԩ olan iki kar-
yaԭlarԩ toplamԩndan 4 yaԭ küçük olur? deԭin, 5 yԩl sonraki yaԭlarԩ toplamԩ 35 olacaԫԩna
göre, küçüԫünün bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
ESEN YAYINLARI
7. Üç çocuԫun yaԭlarԩ sԩra ile 2 , 3 ve 4 sayԩlarԩyla

orantԩlԩdԩr. 3 yԩl sonra yaԭlarԩ toplamԩ 36 olacaԫԩ-
3. Gökhan ve Ali’nin yaԭlarԩ farkԩ 5 dir. 3 yԩl önce
na göre, en küçük çocuԫun bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
Gökhan’ԩn yaԭԩ Ali’nin yaԭԩnԩn 2 katԩ olduԫuna
göre, Gökhan’ԩn bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E) 12
A) 8 B) 9 C) 10 D) 13 E) 15
1 8. Bir annenin yaԭԩ 43, iki çocuԫunun yaԭlarԩ topla-

4. Ԩki kardeԭin yaԭlarԩnԩn birbirine oranԩ ve topla-
3 mԩ 14 tür. Kaç yԩl sonra annenin yaԭԩ çocuklarԩn
mԩ 24 ise büyüԫü kaç yaԭԩndadԩr? yaԭlarԩ toplamԩnԩn 2 katԩ olur?
A) 14 B) 16 C) 18 D) 20 E) 22 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
433
9. Doԫa ile annesinin yaԭlarԩnԩn toplamԩ 48 dir. 13. Yaԭlarԩ toplamԩ, yaԭlarԩ farkԩnԩn 3 katԩna eԭit olan
2 yԩl önce annesinin yaԭԩ Doԫa’nԩn yaԭԩnԩn 3 katԩ iki kardeԭin a yԩl sonraki yaԭlarԩ farkԩ 9 olduԫuna
olduԫuna göre, Doԫa ԭimdi kaç kaԭԩndadԩr? göre, büyük kardeԭin bugünkü yaԭԩ nedir?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 A) 27 B) 18 C) 12 D) 9 E) 6
14. 43 yaԭԩndaki bir babanԩn 3 çocuԫu vardԩr.

Çocuklarԩnԩn ikisi ikizdir. Büyük olan çocuk ikiz-
10. Bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 378 olan bir grubun
lerden 4 yaԭ daha büyüktür. 3 yԩl sonra çocukla-
iki yԩl önceki yaԭ ortalamasԩ 16 dԩr. Buna göre,
rԩnԩn yaԭlarԩ toplamԩ babanԩn yaԭԩna eԭit olacaԫԩ-
grupta kaç kiԭi vardԩr?
na göre, büyük çocuԫun bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22
A) 14 B) 15 C) 18 D) 20 E) 21
ESEN YAYINLARI
11. Yaԭlarԩ 4 ten büyük olan 3 kardeԭin bugünkü 15. Bir annenin yaԭԩ büyük kԩzԩnԩn yaԭԩnԩn 2 katԩ,
yaԭlarԩ toplamԩ 28 olduԫuna göre, 4 yԩl önceki küçük kԩzԩnԩn yaԭԩnԩn 3 katԩndan 5 eksiktir. Anne
yaԭlarԩ toplamԩ kaçtԩ? ve kԩzlarԩnԩn yaԭlarԩ toplamԩ 64 olduԫuna göre,
annenin yaԭԩ kaçtԩr?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 42
16. Bir annenin yaԭԩ, büyük oԫlunun yaԭԩnԩn 3 katԩ,

küçük oԫlunun yaԭԩnԩn 5 katԩdԩr. Büyük oԫlu
12. Fuat ve Soner’in bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ 48 dir. ԭimdiki yaԭԩnԩn iki katԩ olduԫu zaman annenin
Fuat 3 yԩl önce, Soner 1 yԩl sonra doԫmuԭ olsay- yaԭԩ küçük oԫlunun yaԭԩnԩn 3 katԩndan 8 eksiktir.
dԩ, 2 yԩl sonraki yaԭlarԩ toplamԩ kaç olurdu? Annenin bugünkü yaԭԩ nedir?
A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 55 A) 36 B) 32 C) 30 D) 27 E) 26
1. C 2. C 3. D 4. C 5. A 6. B 7. C 8. D 9. B 10. D 11. C 12. D 13. B 14. A 15. B 16. C
434
TEST – 4
Ԩԭçi – Havuz Problemleri
1. Gökhan ve Doԫa bir iԭi birlikte 8 günde bitiriyor- 5. Ali ile Gökhan bir iԭi birlikte 8 günde yapabiliyor.
lar. Bu iԭi Gökhan tek baԭԩna 24 günde bitirdiԫine Aynԩ iԭi Doԫa tek baԭԩna 24 günde bitirebiliyor.
göre, Doԫa tek baԭԩna kaç günde bitirir? Ali ile Gökhan iԭe baԭladԩktan 3 gün sonra iԭi
bԩrakԩrlarsa, kalan iԭi Doԫa kaç günde tamamlar?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18
A) 9 B) 10 C) 12 D) 15 E) 18
6. A’nԩn bir günde yaptԩԫԩ iԭ B nin bir günde yaptԩԫԩ

iԭin yarԩsԩdԩr. B’nin bir günde yaptԩԫԩ iԭ ise C nin
2. Bir iԭi Barԩԭ 12 günde, Savaԭ 18 günde bitiriyor.
bir günde yaptԩԫԩ iԭin üçte biridir. Üçü birlikte bir
Aynԩ iԭi Barԩԭ, Savaԭ ve Zafer 6 günde bitirdikle-
iԭi 1 günde bitiriyorlar. Bu iԭi A tek baԭԩna kaç
rine göre, Zafer tek baԭԩna kaç günde bitirir?
günde bitirir?
A) 20 B) 24 C) 30 D) 32 E) 36
9 3
A) 9 B) 8 C) 6 D) E)
2 2
ESEN YAYINLARI
7. A ve B iԭçileri beraber bir iԭi 12 günde yapԩyorlar.

3. Bir usta 3 saatte 5 gömlek, çԩraԫԩ ise 4 saatte 2
1
gömlek dikebiliyor. Ԩkisi birlikte çalԩԭarak 26 göm- A iԭçisi 2 gün, B iԭçisi 3 gün çalԩԭԩrsa iԭin ini
5
lek dikiyorlar. Kaç saat birlikte çalԩԭmԩԭlardԩr?
yapԩyorlar. A tek baԭԩna bu iԭi kaç günde bitirir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
A) 30 B) 20 C) 18 D) 15 E) 12
x 8. Bir iԭçi bir iԭi 15 günde bitirebilmektedir. Eԫer bu

4. Mehmet bir iԭi x günde, Ԩbrahim ise günde bi-
3 iԭçi günlük çalԩԭma saatini 3 saat artԩrԩrsa iԭi 10
tiriyor. Aynԩ iԭi, birlikte 5 günde bitirdiklerine göre, günde bitirebilecektir. Buna göre, iԭçinin günlük
Mehmet tek baԭԩna kaç günde bitirir? çalԩԭma süresi kaç saattir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30 A) 8 B) 7,5 C) 7 D) 6 E) 5
435
9. A, B ve C üç iԭçidir. A, B’nin yarԩsԩ, B’de C’nin üç 13. Bir A musluԫunun 6 saatte doldurduԫu havuzu
katԩ hԩzla çalԩԭԩyor. A ile B birlikte bir iԭi 24 günde B musluԫu 9 saatte boԭaltԩyor. Havuz boԭ iken
yapmaktadԩr. B ile C birlikte aynԩ iԭi kaç günde önce A musluԫu, 3 saat sonrada B musluԫu açԩ-
yaparlar? lԩyor. B musluԫunun açԩldԩԫԩ andan 2 saat sonra
havuzun kaçta kaçԩ boԭtur?
A) 8 B) 14 C) 16 D) 27 E) 36
7 1 1 11 5
A) B) C) D) E)
18 9 18 18 6
2
10. Ali ile Ömer 8 gün birlikte çalԩԭarak bir iԭin
3
ünü bitiriyorlar. Kalan iԭi Ömer tek baԭԩna 6 14. Boԭ bir havuzu A musluԫu 6 saatte dolduruyor.
günde bitiriyor. Ԩԭin tamamԩnԩ Ali yalnԩz çalԩԭarak Havuzun altԩndaki B musluԫu ise dolu havuzu 8
kaç günde bitirir? saatte boԭaltԩyor. Musluklar aynԩ anda açԩlԩrsa,
boԭ havuz kaç saatte dolar?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 24 E) 36
A) 24 B) 30 C) 36 D) 42 E) 48
ESEN YAYINLARI
11. Boԭ bir havuzu A ve B musluklarԩ 12 saatte 15. Ԩki boru, bir su deposunu birlikte açԩldԩklarԩndan
dolduruyor. A musluԫu havuzu B musluԫunun 12 saat sonra dolduruyorlar. Borulardan birincisi
doldurma zamanԩnԩn üçte biri kadar daha fazla boԭ depoyu yalnԩz baԭԩna 20 saatte doldurdu-
zamanda doldurduԫuna göre, A musluԫu havuzu ԫuna göre, ikinci boru boԭ depoyu yalnԩz baԭԩna
kaç saatte doldurur? kaç saatte doldurur?
A) 21 B) 24 C) 25 D) 28 E) 42 A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
16. Boԭ bir havuzu iki musluktan birincisi 10 saatte,

12. Boԭ bir havuzu A musluԫu 4 saatte, B musluԫu 4
ikincisi 14 saatte doldurmaktadԩr. Havuzun si
ise 3 saatte dolduruyor. Ԩki musluk birlikte 1 saat 7
akarsa, havuzun doluluk oranԩ ne olur? dolu iken musluklar birlikte açԩlԩyor. Havuz kaç
saatte dolar?
3 4 1 1 7
A) B) C) D) E)
7 7 4 3 12 A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
1. B 2. E 3. D 4. C 5. D 6. A 7. B 8. D 9. D 10. E 11. D 12. E 13. A 14. A 15. C 16. B
436
TEST – 5
Yüzde, Faiz, Kâr – Zarar Problemleri
1. Ali’nin parasԩna a lira eklenirse parasԩ % 20 artԩ- 5. Bir satԩcԩ, bir malԩn önce % 10 unu, daha sonra
yor, b lira çԩkarԩlԩrsa % 30 azalԩyor. da kalan malԩn % 10 unu satmԩԭtԩr. Buna göre,
a + b = 150 ise b nedir? baԭlangԩçtaki malԩn yüzde kaçԩ satԩlmԩԭtԩr?
A) 10 B) 80 C) 90 D) 100 E) 120 A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22
2. Bir sԩnava katԩlan öԫrencilerin % 60 ԩ erkektir. 6. Bir malԩn fiyatԩ % 20 kârla tespit edilmiԭtir. Satԩԭ
Erkek öԫrencilerin % 80 i kԩz öԫrencilerin % 70 i fiyatԩ üzerinden % 20 lik bir indirim yapԩlԩrsa kâr-
baԭarԩlԩdԩr. Bu sԩnavdaki baԭarԩ oranԩ yüzde kaç- zarar durumu ne olur?
tԩr?
A) % 10 zarar B) % 10 kâr C) % 5 zarar
D) % 5 kâr E) % 4 zarar
A) 74 B) 75 C) 76 D) 77 E) 78
ESEN YAYINLARI
1
3. % 25 zararԩ ile 300 liraya satԩlan bir malԩn, alԩԭ 7. Bir satԩcԩ malԩnԩn ini % 40 zararla satmaktadԩr.
3
fiyatԩ kaç liradԩr? Geri kalanԩnԩ yüzde kaç kârla satmalԩdԩr ki satԩԭ
sonunda % 40 kâr etmiԭ olsun?
A) 325 B) 350 C) 375 D) 400 E) 425
A) 40 B) 60 C) 70 D) 80 E) 90
4. % 25 kârla satԩlan bir mal, % a kadar indirim

yapԩlԩrsa alԩԭ fiyatԩna satԩlmԩԭ oluyor. Buna göre, 8. % 32 kâr edilerek 660 liraya satԩlan bir mal, 440
indirim yüzde kaçtԩr? liraya satԩlԩrsa yüzde kaç zarar edilir?
A) 25 B) 20 C) 18 D) 15 E) 10 A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18
437
4x 4
9. x liraya alԩnan bir mal liraya satԩlԩyor. Satԩԭ fi- 13. Bir malԩn si, % 1 zararla geri kalan kԩsmԩ % 20
3 7
yatԩndan % 10 indirim yapԩlarak satԩldԩԫԩnda kâr kârla satԩlԩyor. Bu malԩn satԩԭԩndan sonra kâr
oranԩ yüzde kaç olur? zarar durumu nedir?
A) 10 B) 12 C) 15 D) 20 E) 25 A) % 8 kâr B) % 8 zarar C) % 7 kâr

D) % 7 zarar E) ne kâr, ne zarar
10. Bir gömleԫin satԩԭ fiyatԩ üzerinden % 20 indirim 14. Bir satԩcԩ bir malԩ % 15 zararla satmԩԭ ve 105
yapan bir satԩcԩ zarar ettiԫini anlayԩp indirimli lira zarar etmiԭtir. Bu satԩcԩ aynԩ malԩ 910 liraya
fiyatԩ üzerinden % 8 lik artԩԭ yaparak gömleԫi 54 satsaydԩ yüzde kaç kâr etmiԭ olurdu?
liraya satmԩԭtԩr. Gömleԫin ilk satԩԭ fiyatԩ kaç lira-
dԩr? A) 20 B) 25 C) 30 D) 40 E) 45
A) 54 B) 58 C) 62,5 D) 72 E) 75
ESEN YAYINLARI
2
15. Bir satԩcԩ malԩnԩn ini % 30 zararla geri kalanԩ-
5
4
11. 10x liraya alԩnan bir mal % 20 zararԩna a liraya nԩn unu % 25 kârla satԩyor. Zarar etmemesi
9
satԩlԩyor. Aynԩ türden 4x liraya alԩnan bir malda için geri kalan malԩnԩ en az yüzde kaç kârla sat-
% 50 kâr ile b liraya satԩlԩyor. Buna göre a, b, x malԩdԩr?
in sԩralamasԩ nedir?
A) 16 B) 22 C) 24 D) 28 E) 30
A) b < x < a B) b < a < x C) a < x < b
D) x < b < a E) a < b < x
16. Bir miktar yaԭ üzüm kurutulunca kilogramԩnԩn

12. % 30 indirimle 2800 liraya satԩlan bir maldan
1
% 40 kâr elde edilmiԭtir. Satԩcԩ indirimsiz satԩԭ maliyeti oranԩnda artmԩԭtԩr. Buna göre, 60 kg
4
yapsaydԩ kaç lira kazanԩrdԩ? yaԭ üzümden kaç kg kuru üzüm elde edilir?
A) 1200 B) 1400 C) 1800 D) 2000 E) 2400 A) 45 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52
1. C 2. C 3. D 4. B 5. B 6. E 7. D 8. B 9. D 10. C 11. D 12. D 13. A 14. C 15. A 16. C
438
TEST – 6
Karԩԭԩm Problemleri
1. % 80 i alkol olan 9 litre karԩԭԩmԩn alkol oranԩnԩ 5. Ԭeker oranԩ % 15 olan 400 gramlԩk meyve su-
% 60 a düԭürmek için bu karԩԭԩma kaç litre su yuna kaç gram su ilave edilirse ԭeker oranԩ % 5
katԩlmalԩdԩr? olur?
A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3 A) 600 B) 700 C) 750 D) 800 E) 900
2. Tuz oranԩ % 45 olan 60 kg lԩk tuzlu sudan kaç kg

6. Ԭeker oranԩ % 10 olan 80 litre meyve suyu ile
su buharlaԭtԩrԩlmalԩdԩr ki tuz oranԩ % 50 olsun?
ԭeker oranԩ % 15 olan kaç litre meyve suyu ka-
rԩԭtԩrԩlԩrsa elde edilen karԩԭԩmԩn ԭeker oranԩ % 13
A) 4 B) 6 C) 7 D) 8 E) 10
olur?
A) 90 B) 100 C) 110 D) 120 E) 130

ESEN YAYINLARI
3. Alkol oranԩ % 40 olan 10 litre karԩԭԩma kaç litre

saf alkol ilave edilirse, yeni karԩԭԩmԩn alkol oranԩ x
% 60 olur? 7. x gram saf suya gram tuz katԩlԩrsa, karԩԭԩmԩn
4
tuz oranԩ yüzde kaç olur?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
4. Tuz oranԩ % 20 olan 20 kg karԩԭԩma 5 kg saf tuz 8. 180 gram tuzlu su karԩԭԩmԩnda su oranԩ % 75 tir.
ilave edilirse, yeni karԩԭԩmԩn tuz oranԩ yüzde kaç Bu karԩԭԩmԩn su oranԩnԩ % 60 a düԭürmek için
olur? kaç gram tuz ilave edilmelidir?
A) 25 B) 28 C) 30 D) 33 E) 36 A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
439
9. % 25 lik 30 kg ԭeker çözeltisine % 40 lԩk kaç kg 13. % 45 bakԩr içeren 12 kg lԩk bir bakԩr çinko karԩ-
ԭeker çözeltisi katarsak karԩԭԩm % 35 lik olur? ԭԩmԩna kaç kg çinko eklenmelidir ki elde edilen
yeni karԩԭԩm % 40 bakԩr içersin?
A) 50 B) 60 C) 70 D) 80 E) 100
A) 7,5 B) 6 C) 4,5 D) 3 E) 1,5
1
1 14. i tuz olan 60 kg tuzlu suya kaç kg saf tuz ka-
10. % 40 ԩ su olan tuzlu suyun ü boԭaltԩlԩyor ve 5
4 3
aynԩ miktarda % 60 ԩ tuz olan su ilave ediliyor. tԩlmalԩdԩr ki elde edilecek yeni tuzlu suyun ü
4
Elde edilen karԩԭԩmԩn tuz oranԩ yüzde kaçtԩr? döküldüԫünde kalanԩn % 60 ԩ tuz olsun?
A) 40 B) 45 C) 50 D) 55 E) 60
A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
ESEN YAYINLARI
15. Aynԩ miktarda % 30 luk A karԩԭԩmԩ ile % 70 lik B

11. % 20 lik 2x kg karԩԭԩm, % 40 lԩk 3x kg karԩԭԩm
karԩԭԩmԩ vardԩr. A nԩn % 70 i ile B nin % 30 u ka-
ve % 60 lԩk 5x kg karԩԭԩm karԩԭtԩrԩldԩԫԩnda yeni
rԩԭtԩrԩlԩnca elde edilen yeni karԩԭԩm yüzde kaçlԩk
karԩԭԩmԩn oranԩ yüzde kaç olur?
olur?
A) 32 B) 35 C) 40 D) 46 E) 52
A) 28 B) 34 C) 35 D) 42 E) 56
16. Tuz oranԩ % 20 olan 150 litre tuzlu su ile, 50 litre

12. % 20 lik 90 kg tuzlu suyun % 20 si dökülerek ye- tuzlu su karԩԭtԩrԩlԩyor. Karԩԭԩmԩn tuz oranԩ % 25
rine su konuyor. Yeni karԩԭԩmԩn tuz oranԩ yüzde olduԫuna göre, ikinci karԩԭԩmԩn tuz oranԩ yüzde
kaç olur? kaçtԩr?
A) 14 B) 15 C) 16 D) 18 E) 24 A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
1. E 2. B 3. B 4. E 5. D 6. D 7. C 8. D 9. B 10. E 11. D 12. C 13. E 14. E 15. D 16. B
440
TEST – 7
Hareket Problemleri
1. A’dan B’ye gidecek bir sürücü otomobilinin hԩzԩnԩ 5. Bir bisikletli 48 km lik yolu saatte 8 km hԩzla
10 km/h artԩrԩrsa yolu 5 saatte, 10 km/h azaltԩrsa gidip, durmadan saatte 12 km hԩzla geri dönüyor.
yolu 6 saatte gideceԫini hesaplԩyor. A ve B arasԩ Bisikletlinin gidiԭ-dönüԭteki ortalama hԩzԩ saatte
kaç km dir? kaç km dir?
A) 600 B) 550 C) 500 D) 450 E) 440 A) 9 B) 9,4 C) 9,6 D) 10 E) 10,4
6. Aralarԩndaki uzaklԩk 480 km olan iki noktadan

aynԩ anda karԭԩlԩklԩ olarak yola çԩkan iki araç-
2. Bir sürücü A kentinden B kentine saatte 60 km tan birinin saatteki hԩzԩ diԫerininkinin 3 katԩdԩr.
hԩzla gidip, 70 km hԩzla geri dönmüԭtür. Araçlar hareketlerinden 2 saat sonra karԭԩlaԭtԩk-
Gidiԭ 1 saat daha uzun sürdüԫüne göre, kentler larԩna göre, yavaԭ giden aracԩn saatteki hԩzԩ kaç
arasԩ kaç km dir? km dir?
A) 400 B) 420 C) 440 D) 480 E) 500 A) 50 B) 60 C) 70 D) 80 E) 90

ESEN YAYINLARI
7. 60 40
A C B
Hԩzԩ saatte 60 km olan bir hareketli A noktasԩn-

dan, hԩzԩ saatte 40 km olan diԫer bir hareketli B
3. Bir hareketlinin A’dan B’ye gidip, tekrar A’ya
noktasԩndan birbirine doԫru aynԩ anda hareket
dönmesi için geçen zaman 9 saattir. Dönüԭ hԩzԩ,
ediyorlar ve C gibi bir noktada karԭԩlaԭԩyorlar.
gidiԭ hԩzԩnԩn 2 katԩ olduԫuna göre, bu hareketli
A’dan hareket eden, karԭԩlaԭtԩklarԩndan 2 saat
A’dan B’ye kaç saatte gitmiԭtir?
sonra B noktasԩna vardԩԫԩna göre, A ile B arasԩ
kaç km dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A) 300 B) 320 C) 360 D) 400 E) 480
8. A kentinden B kentine saatteki hԩzԩ 50 km olan

bir kamyon hareket ediyor. Bundan iki saat sonra
4. Hԩzlarԩ saatte 80 km ve 90 km olan iki hareketli,
saatteki hԩzԩ 80 km olan bir otobüs de A dan B’ye
A kentinden B kentine doԫru aynԩ anda hareket
hareket ediyor. Otobüs B kentine kamyondan
ediyor. Hԩzlԩ giden B kentine yarԩm saat erken
1 saat önce vardԩԫԩna göre, A ile B arasԩ kaç km
vardԩԫԩna göre, A ve B kentleri arasԩ kaç km dir?
dir?
A) 320 B) 340 C) 350 D) 360 E) 380 A) 360 B) 400 C) 460 D) 480 E) 520
441
9. Bir araç A ile B arasԩnԩ 5 saatte gidebiliyor. Eԫer 13. Bir araç 180 km lik yolun tamamԩnԩ 5 saatte gidi-
hԩzԩnԩ saatte 20 km artԩrsaydԩ, araç A ve B arasԩ- 1
yor. Yolun ünü 2 saatte gittiԫine göre, yolu za-
nԩ 3 saatte gidebilecekti. Buna göre, A ve B arasԩ 3
kaç km dir? manԩnda bitirebilmesi için kalan yoldaki hԩzԩ ön-
cekinden kaç kilometre fazla olmalԩdԩr?
A) 150 B) 140 C) 130 D) 120 E) 100
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 20
10. A kentinde aynԩ yerden, aynԩ yönde birer saat ara

ile yola çԩkan üç aracԩn hԩzlarԩ sԩrayla 45, 60 ve 14. Bir araba iki kent arasԩndaki yolu 5 saatte alԩyor.
V km/h dir. Üç araç B kentine aynԩ anda vardԩk- Eԫer hԩzԩnԩ 20 km/h azaltԩrsa aynԩ yolu 7 saatte
larԩna göre, V kaçtԩr? alԩyor. Bu iki kent arasԩ kaç km dir?
A) 70 B) 75 C) 80 D) 85 E) 90 A) 350 B) 300 C) 250 D) 200 E) 150

ESEN YAYINLARI
11. A ve B kentleri arasԩ 360 km dir. A’dan B’ye doԫru

aynԩ anda hareket eden iki arabanԩn hԩzlarԩ farkԩ
15 km/h dir. Hԩzlԩ olan B’ye vardԩԫԩnda diԫerinin 15. Saatteki hԩzlarԩ 60 km ve 80 km olan iki
varmasԩna 60 km vardԩr. Yavaԭ olan B ye kaç kamyon aynԩ anda A kentinden B kentine ha-
saatte varmԩԭtԩr? reket ediyorlar ve durmadan geri dönüyorlar.
Hareketlerinden 6 saat sonra karԭԩlaԭtԩklarԩna
A) 3,6 B) 3,8 C) 4 D) 4,2 E) 4,8 göre, A ile B kentleri arasԩ kaç km dir?
A) 350 B) 400 C) 380 D) 440 E) 420
12. O merkezli çemberde hԩz- V1 A

larԩ toplamԩ 44 m/sn olan
iki hareketli oklar yönün- •
B 16. Bir traktörün arka tekerleԫinin çevresi, ön teker-
de harekete baԭladԩktan O
leԫin çevresinin 3 katԩdԩr. Traktör 390 m yol aldԩ-
28 sn sonra 2. kez karԭԩ- V2
ԫԩnda arka tekerlek, ön tekerlekten 120 az dönüԭ
laԭԩyorlar.
yapԩyor. Traktör 520 m yol alԩrsa arka tekerlek
Buna göre çemberin çevresi kaç m dir?
kaç dönüԭ yapar?
A) 704 B) 616 C) 528 D) 512 E) 480 A) 60 B) 80 C) 85 D) 90 E) 100
1. A 2. B 3. D 4. D 5. C 6. B 7. A 8. B 9. A 10. E 11. E 12. A 13. A 14. A 15. E 16. B
442
TEST – 8
1. Bir adam yolun üçte birini gittikten sonra geri 3 9

5. si 24 olan sayԩnԩn i kaçtԩr?
kalanԩnda beԭte üçünü giderek yolun % 20 sini 7 28
160 m geçmiԭ oluyor. Yolun tamamԩ kaç metre-
A) 16 B) 18 C) 32 D) 36 E) 54
dir?
A) 300 B) 320 C) 360 D) 400 E) 480
2. Bir sԩnava giren öԫrencilerin % 30 u Ԩç Anadolu 3

6. Toplamlarԩ 108 olan iki sayԩdan birinin inin
Bölgesi’ndendir. Ԩç Anadolu Bölgesi’nden sԩnava 8
giren öԫrencilerin % 60 ԩ Ankara ilindendir. 1
6 fazlasԩ, diԫerinin ünün 4 fazlasԩna eԭittir.
3
Tüm sԩnava katԩlanlarԩn yüzde kaçԩ Ankara ili
Büyük sayԩ kaçtԩr?
dԩԭԩndandԩr?
A) 78 B) 80 C) 82 D) 84 E) 86 A) 56 B) 60 C) 64 D) 68 E) 70
ESEN YAYINLARI
3. Bir elmanԩn yarԩsԩ ile bir ayvanԩn üçte birinin aԫԩr-

lԩklarԩ toplamԩ 65 gramdԩr. Bir elmanԩn aԫԩrlԩԫԩ bir 7. 47 yaԭԩndaki bir babanԩn 3 çocuԫunun yaԭlarԩ
3 toplamԩ 16 dԩr. Kaç yԩl sonra babanԩn yaԭԩ çocuk-
ayvanԩn aԫԩrlԩԫԩnԩn katԩ olduԫuna göre bir el-
2 larԩnԩn yaԭlarԩ toplamԩnԩn 2 katԩ olur?
manԩn aԫԩrlԩԫԩ kaç gramdԩr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 90 B) 80 C) 70 D) 60 E) 30
1 1
4. Bir yolun önce si, sonra da kalan yolun ü
7 3
gidilmiԭtir. Eԫer 30 km daha gidilirse yolun yarԩ- 8. 43 yaԭԩndaki bir babanԩn 14 ve 9 yaԭlarԩnda iki
sԩna ulaԭԩlacaktԩr. Buna göre, yolun tamamԩ kaç çocuԫu vardԩr. Kaç yԩl sonra babanԩn yaԭԩ çocuk-
kilometredir? larԩn yaԭlarԩ toplamԩ kadar olur?
A) 210 B) 240 C) 380 D) 400 E) 420 A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
443
9. A musluԫu boԭ havuzu x saatte dolduruyor. B 13. Aynԩ yönde hareket eden iki bisikletli arasԩnda
musluԫu ise dolu havuzu tek baԭԩna y saatte 36 km lik yol vardԩr. Geride hareket edenin saat-
boԭalttԩԫԩna göre, iki musluk birlikte açԩlԩrsa boԭ teki hԩzԩ 4 km daha fazla olduԫuna göre, kaç saat
havuz kaç saatte dolar? sonra ileride gidene yetiԭir?
x+y x.y A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A) x + y B) C)
x.y x+y
x.y
D) x.y E)
y<x
14. Bir mala % 40 zam yapԩlԩyor. Satԩԭlarԩn durgun
10. Bir iԭi 4 usta 6 günde, aynԩ iԭi 3 çԩrak 12 günde gitmesi nedeniyle bu fiyata % 20 indirim uygula-
bitirebiliyor. 2 usta ve 2 çԩrak birlikte çalԩԭarak bu narak 56 ¨ ye satԩlԩyor. Bu malԩn zamdan önceki
iԭi kaç günde bitirebilir? fiyatԩ kaç ¨ dir?
36 34 A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 60
A) B) 9 C) 12 D) 13 E)
5 7
ESEN YAYINLARI
11. Bir taԭԩt 600 km lik yolu 40 km/h ve 50 km/h de- 15. % 20 kârla satԩlmakta olan bir malԩn fiyatԩ 72 ¨
ԫiԭen hԩzlarla 14 saatte kat ediyor. Bu taԭԩt kaç artԩrԩldԩԫԩnda kâr % 26 ya yükseliyor. Buna göre
saat 40 km/h hԩzla hareket etmiԭtir? bu malԩn mal oluԭ fiyatԩ kaç ¨ dir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 A) 720 B) 960 C) 1200 D) 1500 E) 1800
12. Bir taԭԩt saatte x km hԩzla t saatte ulaԭacaԫԩ

yere 1 saat erken ulaԭmak istediԫine göre, saatte
16. Bir topluluktaki erkeklerin sayԩsԩ tüm topluluԫun
kaç km hԩzla hareket etmelidir?
% 60 ԩdԩr. Bayanlarԩn sayԩsԩ erkeklerin sayԩsԩn-
x x.t x.t dan 6 eksik olduԫuna göre, erkeklerin sayԩsԩ kaç-

A) B) C)
t<1 t+1 t<1 tԩr?
x.t
D) E) x – 1 A) 18 B) 16 C) 14 D) 12 E) 10
x+1
1.A 2.C 3.A 4.E 5.B 6.B 7.B 8.E 9.E 10.A 11.D 12.C 13.D 14.B 15.C 16.A
444
TEST – 9
1. Bir okuldaki öԫrenciler her grupta eԭit sayԩda 1

5. Bir sԩnԩftaki öԫrencilerin ü voleybol takԩmԩna,
öԫrenci olmak üzere 12 gruba ayrԩlԩyor. Bu öԫ- 3
renciler 8 gruba ayrԩlsaydԩ her gruptaki öԫrenci 3
kalanlarԩn ü basketbol takԩmԩna seçiliyor.
5
sayԩsԩ 8 fazla olacaktԩ. Bu öԫrenciler her grupta
eԭit sayԩda olmak üzere 6 gruba ayrԩlԩrsa bir Geriye 12 öԫrenci kaldԩԫԩna göre sԩnԩfta kaç öԫ-
grupta kaç öԫrenci bulunur? renci vardԩr?
A) 36 B) 32 C) 30 D) 28 E) 26 A) 20 B) 25 C) 30 D) 40 E) 45
2
6. Ali’nin bugünkü yaԭԩ babasԩnԩn yaԭԩnԩn sidir.
2 7
2. Bir adam parasԩnԩn sini harcԩyor. Geriye kalan 3 yԩl sonra babasԩ Ali’nin 3 katԩ yaԭta olacaԫԩna
5
2 göre, Ali’nin bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
parasԩnԩn sini harcadԩԫԩnda elinde 18 ¨ kaldԩ-
5
ԫԩna göre, adamԩn ilk harcadԩԫԩ para kaç ¨ dir? A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 24
ESEN YAYINLARI
2
7. Sevil’in yaԭԩnԩn Sevgi’nin yaԭԩna oranԩ ,
3 3
3. Ԩki sayԩdan biri diԫerininidir. Küçük sayԩ 120
5 4
Sevgi’nin yaԭԩnԩn Bora’nԩn yaԭԩna oranԩ tir.
olduԫuna göre büyük sayԩ kaçtԩr? 5
Sevil, Sevgi ve Bora’nԩn yaԭlarԩ toplamԩ 70 oldu-
A) 160 B) 180 C) 200 D) 220 E) 240 ԫuna göre, Bora kaç yaԭԩndadԩr?
A) 20 B) 25 C) 28 D) 30 E) 35
2 3 8. Ayԭe’nin yaԭԩ a, Zeynep’in yaԭԩ b, Oya’nԩn yaԭԩ

4. Bir otobüsteki yolcularԩn i erkek, si bayan,
5 7 a 3, b 2
gerisi çocuktur. Bayanlarԩn sayԩsԩ erkeklerin sayԩ- c dir. = = olduԫuna göre, üçünün
b 4 c 7
sԩndan 1 fazla olduԫuna göre çocuklarԩn sayԩsԩ yaԭlarԩ toplamԩ aԭaԫԩdakilerden hangisine daima
kaçtԩr? tam olarak bölünemez?
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5 A) 21 B) 42 C) 63 D) 75 E) 84
445
9. Bir iԭi Soner ile Çaԫatay birlikte çalԩԭarak 8 gün- 13. Bir nehrin kԩyԩsԩnda A ve B köyleri vardԩr. Durgun
de bitirebiliyorlar. Birlikte iԭe baԭladԩktan 2 gün sudaki hԩzԩ saatte 40 km olan bir motorla A dan
sonra Çaԫatay iԭi bԩrakԩyor. Ԩԭin geri kalan kԩsmԩ- B ye 5 saatte gidilip 3 saatte gelindiԫine göre,
nԩ Soner tek baԭԩna 18 günde tamamlԩyor. nehrin akԩntԩ hԩzԩ saatte kaç km dir?
Çaԫatay iԭin tamamԩnԩ tek baԭԩna kaç günde biti-
rebilir? A) 5 B) 8 C) 10 D) 15 E) 20
A) 24 B) 18 C) 12 D) 10 E) 8
14. Bir sporcu kafilesinin % 40 ԩ bayandԩr. Bayanlarԩn

10. Özer ile Sezer birlikte çalԩԭԩrlarsa bir iԭi 9 günde % 60 ԩ, baylarԩn ise % 50 si Ԩngilizce bildiԫine gö-
bitirebiliyorlar. Aynԩ iԭi tek baԭԩna 36 günde bitire, kafilenin yüzde kaçԩ Ԩngilizce bilmemektedir?
rebilen Sezer, Özer ile 3 gün çalԩԭtԩktan sonra iԭi
bԩrakԩyor. Kalan iԭi Özer kaç günde bitirebilir? A) 44 B) 46 C) 48 D) 52 E) 54
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9
ESEN YAYINLARI
11.
B A C
15. Bir satԩcԩ elindeki malԩn % 20 sini % 40 zararla
A dan aynԩ anda zԩt yönde hareket eden iki oto- satԩyor. Tüm malԩnԩ sattԩԫԩnda zarar etmemesi
mobilden B yönüne gidenin saatteki hԩzԩ 40 km için geri kalan malԩnԩ en az yüzde kaç kârla sat-
dir. 6 saat sonra aralarԩnda 600 km uzaklԩk bu- malԩdԩr?
lunduԫuna göre, C yönüne gidenin saatteki hԩzԩ
kç km dir? A) 8 B) 10 C) 12 D) 15 E) 16
A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
12. Bir taԭԩt 5 saatte varacaԫԩ yere, hԩzԩnԩ saatte 16. Bir malԩn mal oluԭ fiyatԩ M, satԩԭ fiyatԩ S ile göste-
10 km artԩrdԩԫԩnda 1 saat daha erken varacaԫԩnԩ rilmiԭtir. M ile S arasԩnda S = M + 24 baԫԩntԩsԩ
hesaplԩyor. Buna göre, bu taԭԩtԩn gideceԫi yol kaç olup kâr oranԩ % 30 dur.
km dir? Buna göre satԩԭ fiyatԩ kaç ¨ dir?
A) 200 B) 240 C) 300 D) 360 E) 480 A) 60 B) 80 C) 84 D) 90 E) 104
1.B 2.D 3.C 4.D 5.E 6.C 7.D 8.D 9.C 10.D 11.E 12.A 13.C 14.B 15.B 16.E
446
TEST – 10
1. 5 adԩm ileri, 3 adԩm geri gidilerek 19 adԩm ile- 3

5. Bir çiftçi birinci gün tarlasԩnԩn sini, ikinci gün
rideki bir noktaya kaç adԩmda ulaԭԩlԩr? 7
3
kalan kԩsmԩnԩn ünü sürüyor. Geriye 5 dekarlԩk
4
A) 45 B) 48 C) 51 D) 53 E) 61
sürecek tarlasԩ kaldԩԫԩna göre tarlanԩn tamamԩ
kaç dekardԩr?
A) 20 B) 25 C) 28 D) 35 E) 36
2. Galibiyete 3, beraberliԫe 1 puan verilen 10 ta-

kԩmԩn katԩldԩԫԩ bir futbol turnuvasԩnda bütün ta-
kԩmlar birbiriyle birer maç yapmԩԭ olup bu maçla-
rԩn 12 tanesi berabere sonuçlanmԩԭtԩr. Takԩmla- 6. Ali, Oya ve Can’ԩn yaԭlarԩ toplamԩ 56 dԩr. Oya,
rԩn elde ettiԫi puanlarԩn toplamԩ kaçtԩr? Ali’nin yaԭԩnda iken Can 6 yaԭԩndaydԩ.
Buna göre, Oya’nԩn bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
A) 101 B) 111 C) 123 D) 127 E) 131
A) 20 B) 22 C) 25 D) 27 E) 30
ESEN YAYINLARI
3. Ali kardeԭinden 8 kg daha aԫԩrdԩr. Ali’nin aԫԩrlԩԫԩ- 5

7. Gizem’in yaԭԩnԩn Ecem’in yaԭԩna oranԩ dir.
2
1 1
nԩn sԩ kardeԭinin aԫԩrlԩԫԩnԩn i kadar olduԫu- Ecem Gizem’in yaԭԩna geldiԫinde Gizem 24 ya-
6 5
na göre Ali’nin aԫԩrlԩԫԩ nedir? ԭԩnda olacaktԩr. Ecem’in bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
A) 40 B) 42 C) 44 D) 46 E) 48 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1
4. 40 kiԭilik bir sԩnԩftaki kԩzlarԩn ünün 5 fazlasԩ, 8. Bir baba ile oԫlunun yaԭlarԩ toplamԩ 48 dir. 8 yԩl
4
1 sonra babanԩn yaԭԩ oԫlunun yaԭԩnԩn iki katԩndan
erkeklerin inin 6 fazlasԩna eԭit olduԫuna göre
8 8 eksik olacaԫԩna göre, babanԩn ԭimdiki yaԭԩ kaç-
sԩnԩfta kaç kԩz öԫrenci vardԩr? tԩr?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24 A) 32 B) 33 C) 34 D) 35 E) 36
447
9. Ali bir iԭi tek baԭԩna 10 günde, Can ise aynԩ iԭi tek 13. Bir araç saatte 60 km hԩzla gittiԫi bir yolu saatte
baԭԩna 15 günde tamamlԩyor. Can bu iԭte tek ba- 40 km hԩzla geri dönüyor. Aracԩn gidiԭ dönüԭteki
ԭԩna 5 gün çalԩԭtԩktan sonra Ali ile birlikte devam ortalama hԩzԩ saatte kaç km dir?
ederek iԭi tamamlԩyorlar. Böylece iԭ kaç günde
tamamlanmԩԭtԩr? A) 46 B) 48 C) 50 D) 52 E) 54
A) 8 B) 9 C) 10 D) 15 E) 16
10. Aynԩ kapasitede 10 iԭçi birer gün arayla iԭe baԭ- 14. Bir mal a liraya satԩlԩrsa % 20 kâr ediliyor. Aynԩ
lԩyorlar ve iԭi 12 günde bitiriyorlar. mal b liraya satԩlԩrsa % 20 zarar ediliyor.
Buna göre 5 iԭçi birlikte aynԩ iԭi kaç günde bitire- a
Buna göre nedir?
bilir? b
A) 3 B) 2,5 C) 2 D) 1,5 E) 1
A) 15 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
ESEN YAYINLARI
11. Ԩki otomobil A ve B noktalarԩndan aynԩ anda, aynԩ

yönde hareket ediyorlar. A dan hareket edenin
hԩzԩ 90 km/h, diԫerininki 70 km/h dir. A dan hare- 15. Bir satԩcԩ a ¨ ye aldԩԫԩ bir malԩ % 60 kârla a2 ¨
ket eden 6 saat sonra diԫerine yetiԭtiԫine göre, A ye satԩyor. Bu malԩ % 25 kârla satsaydԩ kaç ¨ ye
ile B arasԩ kaç km dir? satardԩ?
3 8
A) 80 B) 90 C) 100 D) 110 E) 120 A) 1 B) C) D) 2 E) 3
2 5
12. A kenti ile B kenti arasԩ 540 km dir. Hԩzԩ saatte 90

km olan bir otomobil A kentinden, hԩzԩ saatte V 16. Bir borsacԩ aldԩԫԩ bir hisse senedinin ilk iki gün,
km olan bir motosikletli de B kentinden birbirine günde % 20 deԫer kazandԩԫԩnԩ görüyor. Fakat
doԫru aynԩ anda hareket edip C kentinde karԭԩla- üçüncü gün % 25 deԫer kaybedince hisse sene-
ԭԩyorlar. Otomobil C den B ye 2 saatte varԩyor. dini satԩyor. Borsacԩnԩn kâr-zarar durumu nedir?
Motosikletli B den A ya kaç saatte varԩr?
A) % 4 zarar B) % 4 kâr C) % 8 kâr
A) 10 B) 12 C) 13 D) 14 E) 16 D) % 12 kâr E) % 15 kâr
1.E 2.C 3.E 4.B 5.D 6.C 7.E 8.A 9.B 10.A 11.E 12.B 13.B 14.D 15.D 16.C
448
1. 2000 – ÖSS 5. 2000 – ÖSS
Su ile dolu bir sürahinin aԫԩrlԩԫԩ a gramdԩr. Suyun 1

Murat ve annesinin bugünkü yaԭlarԩ oranԩ tür.
1 3
ü boԭaltԩlԩnca, sürahinin aԫԩrlԩԫԩ b gram olmak- 3
3 5 yԩl sonra bu oran olacaԫԩna göre,
7
tadԩr. Buna göre, boԭ sürahinin aԫԩrlԩԫԩ kaç gram- Murat ile annesinin bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ kaç-
dԩr? tԩr?
A) a – 2b B) 2a – b C) 2b – a
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 40
D) 3b – 2a E) 3b – a
2. 2000 – ÖSS 6. 2000 – ÖSS

Bir bilgi yarԩԭmasԩnda, kurallara göre, yarԩԭma- a sayԩsԩ b sayԩsԩnԩn % 16 sԩ, b sayԩsԩ da c sa-
cԩlar her doԫru cevaptan 40 puan kazanԩyor, her yԩsԩnԩn % 25 idir.
yanlԩԭ cevaptan 50 puan kaybediyor.
Buna göre, a sayԩsԩ c sayԩsԩnԩn yüzde kaçԩdԩr?
30 soruya cevap veren bir yarԩԭmacԩ 300 puan
kazandԩԫԩna göre, doԫru cevaplarԩn sayԩsԩ kaç- A) 8 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
tԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 26
7. 2000 – ÖSS
3. 2000 – ÖSS
Bir gezi grubundaki bayanlarԩn sayԩsԩ erkeklerin
Ali bir bilet kuyruԫunda baԭtan n. sԩrada, sondan sayԩsԩnԩn % 40 ԩdԩr.
(2n – 2). sԩradadԩr. Bu grupta bulunan bayanlarԩn sayԩsԩ 20 den fazla
Kuyrukta 81 kiԭi olduԫuna göre, Ali baԭtan kaçԩn- olduԫuna göre, erkeklerin sayԩsԩ en az kaçtԩr?
cԩ kiԭidir?
A) 55 B) 54 C) 50 D) 44 E) 33
A) 28 B) 30 C) 32 D) 33 E) 34
4. 2000 – ÖSS
8. 2000 – ÖSS
Uzunluklarԩ aynԩ olan iki mum aynԩ anda yan-
Aԫԩrlԩkça % 70 i ԭeker olan un-ԭeker karԩԭԩmԩn-
maya baԭladԩԫԩnda, biri 2 saatte, diԫeri 3 saatte
dan x kg, % 45 i ԭeker olan baԭka bir un-ԭeker
tamamԩyla yanarak bitmektedir.
karԩԭԩmԩndan ise y kg alԩnarak % 65 i ԭeker olan
Bu iki mum aynԩ anda yakԩldԩktan kaç saat sonra, yeni bir karԩԭԩm elde ediliyor.
1
birinin boyu diԫerinin boyunun ü olur? Buna göre x, y nin kaç katԩdԩr?
3
1 6 10 12 13
A) B) C) D) E) A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7
7 7 7 7 7
449
9. 2000 – ÖSS 13. 2001 – ÖSS

1
Bir araç K kentinden M kentine saatte 42 km Bir kabԩn aԫԩrlԩԫԩ boԭken a gram, i su ile
5
hԩzla gitmiԭ ve saatte V km hԩzla dönmüԭtür. doluyken b gramdԩr. Bu kabԩn tamamԩ su ile do-
Bu gidiԭ dönüԭte aracԩn ortalama hԩzԩ saatte 48 luyken aԫԩrlԩԫԩ kaç gramdԩr?
km olduԫuna göre, V kaçtԩr?
A) 5b – 4a B) 5b – a C) 4a – b
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56 D) 5a + b E) 4a + 5b
10. 2001 – ÖSS 14. 2001 – ÖSS
60 yolcusu olan bir otobüsten 2 bayan 3 erkek Bir satԩcԩdaki kԩrmԩzԩ toplarԩn her biri K TL ye,
5 mavi toplarԩn her biri M TL ye, siyah toplarԩn
inince bayanlarԩn sayԩsԩ erkeklerin sayԩsԩnԩn
6 herbiri S TL ye satԩlmaktadԩr. 4 kԩrmԩzԩ ve 2 mavi
sԩ oluyor. Buna göre, ilk durumda otobüsteki topa ödenen toplam para 5 siyah topa ödenen
bayan sayԩsԩ kaçtԩr? paraya eԭit; 2 siyah ve 2 mavi topa ödenen top-
lam para 3 kԩrmԩzԩ topa ödenen paraya eԭittir.
A) 22 B) 25 C) 27 D) 35 E) 37
Buna göre, 1 kԩrmԩzԩ ve 4 mavi topa ödenen top-
lam para kaç siyah topa ödenen paraya eԭittir?
ESEN YAYINLARI
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
11. 2001 – ÖSS
Bir benzin tankԩnԩn içinde bir miktar benzin vardԩr.

15. 2001 – ÖSS
5
Tanka 300 litre benzin ilave edilirse tankԩn u
9 Bir annenin bugünkü yaԭԩ, kԩzԩnԩn yaԭԩnԩn 6 katԩ-
doluyor. Oysa tanka benzin konmayԩp tanktan
dԩr. Kԩzԩ annenin bugünkü yaԭԩna geldiԫinde iki-
1
100 litre benzin boԭaltԩlԩrsa tankԩn u dolu ola- sinin yaԭlarԩ toplamԩ 85 olacaԫԩna göre, annenin
9
rak kalԩyor. Buna göre, tankԩn tamamԩ kaç litre bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
benzin alԩr?
A) 24 B) 30 C) 36 D) 42 E) 48
A) 500 B) 600 C) 700 D) 800 E) 900
12. 2001 – ÖSS 16. 2001 – ÖSS
365 günlük bir yԩldaki Cumartesi ve Pazar günleri Çayԩn kilogramԩ a TL dir. Çaya % 20 zam yapԩldԩ-
sayԩsԩnԩn toplamԩ en çok kaçtԩr? ԫԩnda a TL ye kaç kilogram çay alԩnabilir?
4 5 2a 5a 6a
A) 102 B) 103 C) 104 D) 105 E) 106 A) B) C) D) E)
5 6 5 6 7
450
17. 2001 – ÖSS 20. 2001 – ÖSS

x Sabit hԩzla giden A ve B hareketlilerinin yol –
x > 0 olmak üzere bir malԩn etiket fiyatԩ x +
10
zaman grafiԫi aԭaԫԩdaki gibidir.
33x
dur. Ԩndirimli fiyatԩ olduԫuna göre, etiket fi-
50
Yol (metre)
yatԩ üzerinden yapԩlan indirim yüzde kaçtԩr? A
60 B
A) 22 B) 33 C) 38 D) 40 E) 44
30
2 3 Zaman (dakika)
Bu iki hareketli, çevre uzunluԫu 30 metre olan

dairesel bir pistte aynԩ noktadan, aynԩ anda ve
aynԩ yönde, grafikteki hԩzlarԩyla hareket etseler
hareketlerinden kaç dakika sonra ilk kez yan
yana gelirler?
18. 2001 – ÖSS
A kg ԭeker, B kg un ile karԩԭtԩrԩlԩyor. A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3

Bu karԩԭԩmԩn aԫԩrlԩkça yüzde kaçԩ ԭekerdir?
100 A.B 100.B

A) B) C)
ESEN YAYINLARI
A+B A+B A+B
100.A A+B
D) E)
A+B 100
21. 2002 – ÖSS
A Ԭekildeki satԩr ve sü-

19. 2001 – ÖSS x B tunlarԩn kesiԭiminde
1 C verilen sayԩlar, bulun-
A ve B kentleri arasԩndaki yolun ünde onarԩm
3 130 D duklarԩ satԩr ve sütu-
yapԩlmaktadԩr. Yolun düzgün kԩsmԩnda saatte V 170 90 y E nun belirttiԫi iki kent
km hԩzla giden bir araç, onarԩm olan kԩsmԩnda sa- arasԩndaki yolun km
V cinsinden uzunluԫunu
atte km hԩzla gitmiԭtir.
4 göstermektedir. Örneԫin, A ile D kentleri arasԩn-
daki yol 130 km dir.
Bu koԭullarda A ile B kentleri arasԩndaki yolun ta-
mamԩnԩ 12 saatte giden bu araç, onarԩm yapԩlan A, B, C, D, E kentleri aynԩ yol üzerinde ve yazԩlan
kԩsmԩ kaç saatte gitmiԭtir? sԩrada olduԫuna göre, x + y kaçtԩr?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9 A) 90 B) 100 C) 120 D) 130 E) 140
451
22. 2002 – ÖSS 26. 2002 – ÖSS
Belirli bir yükseklikten bԩrakԩlan bir top, yere vuru- 62 kalem, 5 lik, 6 lԩk ve 8 lik gruplara ayrԩlarak
2 paketlenmiԭtir.
ԭundan sonra bir önceki düԭüԭ yüksekliԫinin u
9
Toplam paket sayԩsԩ 11 olduԫuna göre, içinde 5
kadar yükselmektedir.
kalem olan paket sayԩsԩ en çok kaçtԩr?
Top yere üçüncü vuruԭundan sonra 8 cm yüksel-
diԫine göre, baԭlangԩçta kaç cm den bԩrakԩlmԩԭ-
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
tԩr?
A) 621 B) 628 C) 720 D) 729 E) 738
23. 2002 – ÖSS

27. 2002 – ÖSS
Bir kültürdeki bakteri sayԩsԩ her 1 saatlik süre
sonunda iki katԩna çԩkmaktadԩr. y (litre)
Baԭlangԩçta 128 tane bakterinin bulunduԫu bu 60
kültürde 12 saatin sonunda kaç bakteri olur? 50

45
40
A) 220 B) 219 C) 218 D) 215 E) 212

ESEN YAYINLARI
K L
0 1 x (saat)
24. 2002 – ÖSS

Yukarԩdaki grafik sabit hԩzla hareket eden K ve L
400 üyeli bir parlamento 3 partiye mensup millet- araçlarԩnԩn yolda geçen süreye göre depolarԩnda
vekillerinden oluԭmuԭtur ve her partinin milletve- kalan benzin miktarԩnԩ göstermektedir.
kili sayԩsԩ birbirinden farklԩdԩr. Bu parlamentoda Hareketlerinden kaç saat sonra, bu araçlarԩn de-
güvenoyu için en az 201 oy gerekmektedir. polarԩnda kalan benzin miktarԩ eԭit olur?
Güvenoyu için herhangi iki partinin milletvekili
sayԩlarԩ toplamԩ yeterli olduԫuna göre, parlamen- A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
todaki en küçük partinin milletvekili sayԩsԩ en az
kaç olabilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
25. 2002 – ÖSS

28. 2002 – ÖSS
a tanesi b TL den satԩlan kalemlerden c tane
satԩn alԩnarak d TL ödeniyor. Ahmet ile Hasan’ԩn bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ
54 tür. Ahmet, Hasan’ԩn bugünkü yaԭԩndayken
Buna göre, aԭaԫԩdakilerden hangisi her zaman
Hasan 18 yaԭԩnda olduԫuna göre, Ahmet bugün
doԫrudur?
kaç yaԭԩndadԩr?
A) ab = cd B) ac = bd C) ad = bc
A) 28 B) 29 C) 30 D) 32 E) 34
D) a2b = cd2 E) a2d = bc2
452
29. 2002 – ÖSS 32. 2003 – ÖSS
a TL ye alԩnan bir mal alԩԭ fiyatԩ üzerinden % 20

kârla b TL ye, etiket fiyatԩ b TL olan bir mal da A C B
% 20 indirimle c TL ye satԩlԩyor.
Buna göre, a, b, c arasԩndaki iliԭki aԭaԫԩdakiler- Hԩzlarԩ saatte 80 km ve 120 km olan iki araç A
den hangisidir? kentinden B kentine doԫru aynԩ anda hareket
ediyor. Hԩzlԩ olan araç B ye varԩp hiç durmadan
A) c < a < b B) c < b < a C) a < b < c geri dönüyor ve C noktasԩnda diԫer araçla karԭԩ-
D) a = b < c E) a = c < b laԭԩyor.
BC
Buna göre, oranԩ kaçtԩr?
AC
1 1 2 1 3
A) B) C) D) E)
2 3 3 4 4
30. 2002 – ÖSS
Bir sԩnԩftaki erkeklerin sayԩsԩnԩn kԩzlarԩn sayԩsԩna

3
oranԩ dir.
ESEN YAYINLARI
7
33. 2003 – ÖSS
Erkeklerin % 20 si futbol oynadԩԫԩna göre, futbol
Taԭԩmacԩlԩk yapan bir firma 300 milyar TL ödeye-
oynamayan erkeklerin sayԩsԩ tüm sԩnԩfԩn % kaçԩ-
rek fiyatlarԩ 15 milyar, 25 milyar ve 30 milyar TL
dԩr?
olan araçlardan toplam 12 adet satԩn alԩyor.
A) 16 B) 18 C) 20 D) 22 E) 24 Fiyatԩ 15 milyar ve 25 milyar TL olan araçlardan

eԭit sayԩda alԩndԩԫԩna göre, fiyatԩ 30 milyar TL
olan araçtan kaç tane alԩnmԩԭtԩr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
31. 2002 – ÖSS
Uzunluklarԩ sԩrasԩyla 1 km ve 900 m olan iki 34. 2003 – ÖSS

tünelden, birincinin bitiԭ noktasԩyla ikincinin baԭ-
Oya 12 yaԭԩnda, Gül x yaԭԩndadԩr.
langԩç noktasԩ arasԩndaki uzaklԩk 14 km dir.
Gül 3x + 10 yaԭԩna geldiԫinde, Oya kaç yaԭԩnda
Uzunluԫu 100 m, saatteki hԩzԩ 80 km olan bir
olur?
tren, birinci tünele girdiԫi andan kaç dakika sonra
ikinci tünelden tamamen çԩkar?
A) x + 10 B) x + 14 C) x + 24
D) 2x + 10 E) 2x + 22
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 20
453
35. 2003 – ÖSS 39. 2004 – ÖSS
Ali ile Burak, birlikte çalԩԭarak 10 saatte bitirebile- Bir sԩnԩftaki kԩz öԫrencilerin sayԩsԩnԩn % 48 i,
cekleri bir iԭi yapmaya baԭlԩyorlar. Ԩkisi birlikte 4 2
erkek öԫrencilerin sayԩsԩnԩn üne eԭittir.
3
saat çalԩԭtԩktan sonra Ali iԭi bԩrakԩyor.
Bu sԩnԩfta en az kaç öԫrenci vardԩr?
Geriye kalan iԭi Burak 9 saatte bitirdiԫine göre,
bu iԭin tümünü Ali tek baԭԩna kaç saatte bitirebi-
A) 42 B) 43 C) 45 D) 48 E) 60
lirdi?
A) 30 B) 26 C) 25 D) 24 E) 18
40. 2004 – ÖSS
80 koltuklu bir tiyatro salonunun a sayԩda koltu-

36. 2003 – ÖSS ԫuna oturulduԫunda boԭ kalan koltuklarԩn sayԩsԩ
a + 4 , b sayԩda koltuԫuna oturulduԫunda ise boԭ
5
Bir malԩn alԩԭ fiyatԩnԩn 3 katԩ, satԩԭ fiyatԩnԩn kalan koltuklarԩn sayԩsԩ a + 14 tür.
2
sine eԭittir. Buna göre, b kaçtԩr?
Bu mal, % kaç kârla satԩlmaktadԩr?
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
ESEN YAYINLARI
41. 2004 – ÖSS

37. 2003 – ÖSS
Bir bakkal kilogramԩnԩ 600 000 TL den aldԩԫԩ yaԭ
A torbasԩndaki toplarԩn % 64 ü, B torbasԩndaki sabunlarԩ kurutarak kuru sabunlarԩn kilogramԩnԩ
toplarԩn da % 36 sԩ beyazdԩr. 1 200 000 TL den satԩyor.
Bu iki torbadaki toplarԩn tümünün % 48 i beyaz Bakkal bu satԩԭtan % 60 kâr elde ettiԫine göre, 1
olduԫuna göre, A torbasԩndaki top sayԩsԩnԩn, B kilogram yaԭ sabun kuruyunca kaç gram olmuԭ-
torbasԩndaki top sayԩsԩna oranԩ kaçtԩr? tur?
1 1 3 4 5 A) 800 B) 820 C) 850 D) 880 E) 900

A) B) C) D) E)
2 4 4 5 6
38. 2003 – ÖSS 42. 2004 – ÖSS
% 30 u su olan a litrelik bir karԩԭԩma 20 litre daha Bir fabrika % 72 kapasiteyle ve günde 15 saat ça-
su ilave ediliyor. lԩԭtԩrԩldԩԫԩnda 10 günde ürettiԫi miktardaki ürünü,
Elde edilen yeni karԩԭԩmԩn % 50 si su olduԫuna % 90 kapasiteyle ve günde 12 saat çalԩԭtԩrԩlԩrsa
göre, a kaçtԩr? kaç günde üretir?
A) 20 B) 25 C) 40 D) 50 E) 55 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
454
43. 2004 – ÖSS 47. 2004 – ÖSS

Aralarԩndaki yol 450 km olan A ve B kentlerinden Bir alԩcԩ, bir kumaԭԩn satԩԭ fiyatԩndan % 10 indirim
aynԩ anda, sabit hԩzla birbirine doԫru hareket yapԩldԩԫԩnda elindeki parayla indirimsiz fiyattan
eden iki araç 2,5 saat sonra karԭԩlaԭԩyor. alabileceԫi kumaԭtan 20 cm daha fazla kumaԭ
Bu iki araçtan birinin hԩzԩ deԫiԭtirilmediԫine göre, alabiliyor.
diԫerinin saatteki hԩzԩ kaç km artԩrԩlԩrsa karԭԩlaԭ- Bu alԩcԩnԩn elindeki parayla indirimli fiyattan ala-
ma, hareketten 2 saat sonra gerçekleԭir? bileceԫi kumaԭ kaç cm dir?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
A) 200 B) 210 C) 220 D) 250 E) 280
44. 2004 – ÖSS

200 metrelik bir koԭuda birinci gelen atlet koԭuyu
ikinciden 10 metre, üçüncüden de 29 metre önde 48. 2004 – ÖSS
bitirmiԭtir. Buna göre, ikinci gelen atlet koԭuyu Aslԩ, Hakan ve Tolga’nԩn bugünkü yaԭlarԩ toplamԩ
üçüncüden kaç metre önde bitirecektir? 72 dir. Aslԩ, Hakan’ԩn bugünkü yaԭԩna geldiԫinde,
(Atletlerin sabit hԩzla koԭtuklarԩ varsayԩlacaktԩr.) Tolga’nԩn yaԭԩ da Hakan’ԩn yaԭԩnԩn iki katԩ ola-
caktԩr.
A) 19,5 B) 20 C) 20,5 D) 21 E) 21,5
Buna göre, Hakan’ԩn bugünkü yaԭԩ kaçtԩr?
ESEN YAYINLARI
A) 12 B) 16 C) 18 D) 24 E) 32
45. 2004 – ÖSS
Ahmet ve Barԩԭ bir iԭi birlikte 6 saatte bitiriyor.
Barԩԭ aynԩ iԭi tek baԭԩna Ahmet’in tek baԭԩna biti-
rebileceԫinden 5 saat erken bitiriyor. Buna göre,
49. 2005 – ÖSS
Barԩԭ bu iԭi tek baԭԩna kaç saatte bitirir?
Birbirinden farklԩ üç pozitif tamsayԩnԩn aritmetik
A) 10 B) 13 C) 16 D) 18 E) 20 ortalamasԩ 45 tir. Bu sayԩlarԩn en küçüԫü, diԫer
ikisinin ortalamasԩndan 15 eksiktir.
Buna göre, en küçük sayԩ kaçtԩr?
46. 2004 – ÖSS
A) 24 B) 30 C) 35 D) 36 E) 40
Bir belediye, abonelerinden kullandԩklarԩ ilk 10 m3
suyun her bir m3 ü için sabit bir ücret, 10 m3 ten
sonraki her bir m3 ü için ise öncekinden farklԩ ve
yine sabit bir ücret almaktadԩr.
Buna göre, 18 m3 su kullandԩԫԩnda 28 000 000 50. 2005 – ÖSS
3
TL, 24 m su kullandԩԫԩnda ise 40 000 000 TL 1977 yԩlԩnda doԫan bir matematikçi, yaԭԩnԩ soran
ödeyen bir abone, yalnԩzca 1 m3 su kullandԩԫԩnda bir arkadaԭԩna, “Bugünkü yaԭԩm doԫum yԩlԩmԩn
kaç TL öder? rakamlarԩnԩn toplamԩna eԭit.” yanԩtԩnԩ veriyor.
A) 800 000 B) 1 000 000 Buna göre, bu konuԭma hangi yԩlda yapԩlmԩԭtԩr?
C) 1 200 000 D) 1 300 000

A) 2000 B) 2001 C) 2002
E) 1 400 000
D) 2003 E) 2004
455
51. 2005 – ÖSS 55. 2005 – ÖSS

Bir araç A kenti ile B kenti arasԩndaki yolu ortala- Aԭaԫԩdaki daire grafiԫinde, A , B , C ve D olmak
ma v km/saat hԩzla giderek 16 saatte alԩyor. üzere dört fakültesi bulunan bir üniversitedeki
Bu araç aynԩ yolun yarԩsԩnԩ ortalama 2v km/saat öԫretim elemanlarԩnԩn fakültelere daԫԩlԩmԩ göste-
hԩzla aldԩktan sonra, tüm yolu yine 16 saatte ta- rilmiԭtir.
mamlamak için yolun kalan kԩsmԩnԩ ortalama kaç
B
km/saat hԩzla gitmelidir?
A
v 3v v 2v v 45°
A) B) C) D) E)
4 4 3 3 2 C
D
B fakültesindeki öԫretim elamanԩ sayԩsԩ A dakin-

52. 2005 – ÖSS
den 90, C fakültesindeki de B dekinden 45 fazla-
Üretim miktarԩnԩn, iԭçi sayԩsԩ ve günlük çalԩԭma dԩr. D fakültesindeki öԫretim elemanԩ sayԩsԩysa A
süresiyle doԫru orantԩlԩ olduԫu bir fabrikada gün- dakinin iki katԩdԩr.
lük çalԩԭma süresi % 20 azaltԩlԩyor.
Buna göre, A fakültesindeki öԫretim elamanԩ sa-
Bu fabrikada aynԩ üretim miktarԩnԩn elde edilebil- yԩsԩ kaçtԩr?
mesi için iԭçi sayԩsԩ % kaç artԩrԩlmalԩdԩr?
A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
A) 20 B) 22,5 C) 25 D) 27,5 E) 40
ESEN YAYINLARI
53. 2005 – ÖSS 56. 2005 – ÖSS
Canan, önce günde 10 sayfa okuyarak bir kitabԩn Kahve fiyatԩnԩn çay fiyatԩndan % 50 daha fazla
2 olduԫu bir pastanedeki iki masada sadece çay
ini, sonra da günde 12 sayfa okuyarak kalan
5 ve kahve içilmiԭtir. Bu masalardan birincisinde x
kԩsmԩnԩ bitiriyor. tane çay, y tane kahve; ikincisinde ise y tane çay,
Canan kitabԩn tamamԩnԩ 36 günde okuduԫuna x tane kahve içilmiԭtir.
göre, kitap kaç sayfadԩr?
Ԩkinci masa birinci masadan % 25 fazla ödeme
A) 360 B) 400 C) 420 D) 435 E) 450 x
yaptԩԫԩna göre, oranԩ kaçtԩr?
y
7 5 3
A) B) C) D) 2 E) 3
2 2 2
54. 2005 – ÖSS

Bir tüccarԩn, aldԩԫԩ iki maldan A ya ödediԫi para
B ye ödediԫi paranԩn yarԩsԩ kadardԩr. Bu tüccar A 57. 2006 – ÖSS
malԩnԩ % 10 zararla, B malԩnԩ % 50 kârla satԩyor. 2
Hangi sayԩnԩn 3 eksiԫinin ü aynԩ sayԩnԩn 5
3
Tüccarԩn bu satԩԭtan elde ettiԫi kâr % kaçtԩr? eksiԫine eԭittir?
A) 15 B) 25 C) 30 D) 45 E) 55 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 12
456
58. 2006 – ÖSS 62. 2007 – ÖSS

Aynԩ evde oturan bir grup arkadaԭ ev kirasԩnԩ eԭit Dört kardeԭ 114 TL yi paylaԭԩyor. Bu paylaԭmada
olarak paylaԭԩyor. Eve yeni bir arkadaԭ gelince birinci kardeԭ ikinciden 1 TL, ikinci üçüncüden 2
kira için kiԭi baԭԩna düԭen para % 20 azaldԩԫԩna TL, üçüncü döndürcüden 3 TL fazla alԩyor.
göre, yeni arkadaԭԩn gelmesiyle evde oturan kiԭi Buna göre, en fazla para alan kaç TL almԩԭtԩr?
sayԩsԩ kaç olmuԭtur?
A) 27 B) 28 C) 29 D) 31 E) 38
A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9
63. 2007 – ÖSS

59. 2006 – ÖSS Bir müԭteri aldԩԫԩ tiԭört için kasiyere bir miktar
2 para vermiԭtir. Kasiyer, tiԭört fiyatԩndaki TL ve
Ahmet parasԩnԩn ü ile 3 gömlek ve 2 kravat,
3 YKr bölümlerini karԩԭtԩrmԩԭ (örneԫin tiԭört 16,05
kalan parasԩyla da 1 gömlek ve 3 kravat alabi- TL ise kasiyer, fiyatԩ 5,16 TL olarak görmüԭ) ve
liyor. Buna göre, bir gömleԫin fiyatԩ bir kravatԩn müԭteriye 4,80 TL yerine yanlԩԭlԩkla 19,65 TL
fiyatԩnԩn kaç katԩdԩr? para üstü vermiԭtir. Tiԭörtün gerçek fiyatԩyla kasi-
yerin gördüԫü fiyatԩn toplamԩ 55,55 TL olduԫuna
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
göre, müԭteri kasiyere kaç TL vermiԭtir?
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 40
60. 2006 – ÖSS
Bir araç, iki kent arasԩndaki yolu saatte ortalama
ESEN YAYINLARI
60 km hԩzla gidip, hiç mola vermeden saatte 64. 2007 – ÖSS
ortalama 80 km hԩzla dönerek yolculuԫu 7 saatte Bir tüccar, tanesi 45 TL den belirli sayԩda gömlek
tamamlԩyor. satԩn alԩyor. Kendisine verilen faturada, ödenen
Bu iki kent arasԩndaki uzaklԩk kaç km dir? miktarԩn ilk ve son rakamlarԩ silik çԩktԩԫԩ için bu
tutarԩn yalnԩzca •92• biçiminde dört basamaklԩ
A) 240 B) 280 C) 300 D) 320 E) 360 bir sayԩ olduԫu okunabiliyor.
Tüccarԩn tek sayԩda gömlek aldԩԫԩ bilindiԫine
göre, silik çԩkan iki rakamԩn toplamԩ kaçtԩr?
61. 2006 – ÖSS
Bir maԫazada pantolon p, kazak k, tiԭört t TL den A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
satԩlmaktadԩr. Aԭaԫԩdaki tablodan Defne, Engin
ve Mutlu’nun bu maԫazadan aldԩklarԩ pantolon,
kazak, tiԭört sayԩlarԩ gösterilmiԭtir. 65. 2007 – ÖSS
Ald›¤› Giysi Say›s› Sabit bir hԩzla yürüyen Ԩrem, evden okula gider-
Pantolon Kazak TiÁört 1
ken yolun ünü yürüdüԫünde matematik defte-
3
Defne 2 1 1
rini yanԩna almadԩԫԩnԩ fark ediyor. Ԩrem yoluna
Engin 1 1 2
Mutlu 1 2 1
devam ederse dersin baԭlamasԩndan 4 dakika
önce, eve dönerek defterini alԩp tekrar yola çԩkar-
Aldԩklarԩ giyisiler için en az parayԩ Engin, en çok sa dersin baԭlamasԩndan 4 dakika sonra okula
parayԩ Mutlu ödediԫine göre, aԭaԫԩdaki sԩralama- varacaԫԩna göre, ev ile okul arasԩnԩ kaç dakika-
lardan hangisi doԫrudur? da almaktadԩr? (Dönüԭlerdeki zaman kayԩplarԩ
A) p < t < k B) k < t < p C) k < p < t önemsenmeyecektir.)
D) t < p < k E) t < k < p A) 10 B) 12 C) 14 D) 15 E) 16
457
66. 2007 – ÖSS 69. 2008 – ÖSS

Bir aracԩn duruԭ mesafesi, frene basԩldԩԫԩ andaki Bir poliklinikte bir doktora 50 hasta, bir hemԭireye
hԩzԩnԩn karesiyle doԫru orantԩlԩdԩr. de 25 hasta düԭmektedir.
Bu araç saatte 60 km hԩzla giderken duruԭ me- Bu poliklinikteki doktor, hemԭire ve hasta sayԩ-
safesi 20 m olduԫuna göre, saatte 90 km hԩzla larԩnԩn toplamԩ 318 olduԫuna göre, doktor sayԩsԩ
giderken duruԭ mesafesi kaç m dir? kaçtԩr?
A) 30 B) 45 C) 50 D) 60 E) 72 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
67. 2007 – ÖSS 70. 2008 – ÖSS

Badem, çekirdek, fԩstԩk ve leblebi karԩԭtԩrԩlarak Bilge, otobüse binerek okuluna gitmek istiyor.
bir kuruyemiԭ paketi hazԩrlanmԩԭtԩr. Aԭaԫԩdaki Bilge’nin 1. duraԫa olan uzaklԩԫԩnԩn, 2. duraԫa
tabloda bu paketteki çekirdek, fԩstԩk ve leblebinin 2
olan uzaklԩԫԩna oranԩ tür.
aԫԩrlԩklarԩyla çekirdeԫin aԫԩrlԩkça yüzde oranԩ 3
verilmiԭtir.
A¤›rl›¤› Yüzde oran›

V=30km/h Bilge
(g) (%) 1. durak 2. durak
Badem
Çekirdek 500 40 Otobüsün geldiԫini gören Bilge, duraklardan han-
gisine doԫru yürürse yürüsün, saatteki hԩzԩ 30 km
ESEN YAYINLARI
F›st›k 300
Leblebi 250 olan otobüsle aynԩ anda o durakta bulunduԫuna
göre, Bilge’nin yürüme hԩzԩ saatte kaç km dir?
Bu paketteki bademin aԫԩrlԩkça yüzde oranԩ kaç-
(Bilge 2. duraԫa doԫru yürüdüԫünde, otobüsün 1.
tԩr?
durakta durmadԩԫԩ varsayԩlacaktԩr.)
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 24
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
68. 2007 – ÖSS

71. 2008 – ÖSS
Dört yüzlü bir yazar kasa 1 2
çekmecesinin 1 ve 2 nu- 1 defter ve 1 kalemin fiyatԩ 5 TL, 3 defter ve 2
maralԩ gözlerindeki para- 8 TL 15 TL kalemin fiyatԩ 14 TL olduԫuna göre, bir defterin
larԩn tutarԩ birbirine eԭittir; fiyatԩ kaç TL dir?
3 ve 4 numaralԩ gözlerin-
3 4
deki paralarԩn tutarԩ da 5 TL ? TL
A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
birbirine eԭittir. Bu çek-
mecenin 1 ve 3 numaralԩ gözlerinin her birine a
72. 2008 – ÖSS)
TL, 2 ve 4 numaralԩ gözlerinin her birine de b TL
tutarԩnda para konulunca ԭekilde belirtilen tutar- Bir satԩcԩ bir malԩ % 15 zararla 4250 TL ye sat-
lar elde ediliyor. mԩԭtԩr.

Satԩcԩ, aynԩ malԩ 6250 TL ye satsaydԩ % kaç kâr
Buna göre, 4 numaralԩ gözde son durumda kaç
elde ederdi?
TL vardԩr?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
A) 7 B) 10 C) 12 D) 13 E) 14
458
73. 2008 – ÖSS 76. 2009 – ÖSS

1 20 25
Üç kamyondan birincisinin yükünün ü ikinci |AB| = 20 km
4
A B C
kamyona aktarԩlԩyor. Ԩkinci kamyonun bu yükü al- |BC| = 25 km
1
dԩktan sonraki yükünün ü de üçüncü kamyona
3 A kentinden hareket eden bir araç, saatte orta-
aktarԩlԩyor.
lama 60 km hԩzla giderek a dakikada C kentine
Son durumda, kamyonlarԩn üçünde de 6 ton yük varԩyor.
olduԫuna göre, baԭlangԩçta üçüncü kamyondaki
Bu araç, B kentine kadar saatte ortalama 40 km
yük kaç tondur?
hԩzla gitseydi yine toplam a dakikada C kentine
varmak için B ile C arasԩndaki yolu saatte ortala-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
ma kaç km hԩzla gitmeliydi?
A) 75 B) 80 C) 90 D) 100 E) 105
74. 2008 – ÖSS

Bir yarԩsԩ ince diԫer yarԩsԩ kalԩn olan 20 metre
uzunluԫundaki bir ip her iki ucundan aynԩ anda
yakԩlԩyor. 77. 2009 – ÖSS
ESEN YAYINLARI
Bir çobanԩn koyunlarԩ ya iki ya da üç kuzu doԫur-

muԭtur. Ԩki kuzulu doԫumlarda kuzularԩn % 75 i,
üç kuzulu doԫumlardaysa kuzularԩn % 50 si ya-
ԭamԩԭtԩr.
Ateԭin ilerleme hԩzԩ ipin ince tarafԩnda saniyede 2
Bu çobanԩn doԫum yapan 28 koyunu olduԫuna
metre, kalԩn tarafԩnda ise 1 metre olduԫuna göre,
göre, toplam kaç kuzusu yaԭamԩԭtԩr?
ipin tamamԩnԩn yanmasԩ kaç saniye sürer?
A) 35 B) 36 C) 39 D) 42 E) 45
19 17 15
A) 8 B) 7 C) D) E)
3 2 2
75. 2008 – ÖSS 78. 2009 – ÖSS

Mehmet’in elinde yeterli sayԩda 1 TL, 10 TL ve Bir pantolonu 50 TL, bir gömleԫi ise 30 TL ye
100 TL lik banknotlar vardԩr. satan bir maԫaza her bir pantolon ya da gömlek
Mehmet 299 TL tutarԩndaki bir ödemeyi, bu alana bir adet mendil hediye etmektedir.
banknotlardan her birini en az bir kez kullanmak Buna göre, toplam 310 TL lik pantolon ve gömlek
ԭartԩyla kaç farklԩ biçimde yapabilir? alan bir müԭteri en fazla kaç hediye mendil alabi-
lir?
A) 28 B) 29 C) 30 D) 42 E) 43
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
459
79. 2009 – ÖSS 82. 2010 – YGS
Alan(m2) Boya(kg)
Bir otomobil lastiԫi satԩcԩsԩ, lastiklerde % 25 mev-
sim sonu indirimi uyguladԩԫԩnda bir günde satԩlan
80
lastik sayԩsԩnԩn % 40 arttԩԫԩnԩ görüyor.
48
Buna göre, satԩcԩnԩn kasasԩna bir günde giren
18 para yüzde kaç artmԩԭtԩr?
saat saat
3 3 A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
I. grafik II. grafik
Yukarԩdaki doԫrusal grafiklerden birincisi zama-

na baԫlԩ olarak bir boya ustasԩnԩn boyadԩԫԩ duvar
alanԩnԩ, ikincisi ise yine zamana baԫlԩ olarak
ustanԩn boya kutusunda kalan boya miktarԩnԩ
83. 2010 – YGS
göstermektedir.
Bir çiftçi 5, 9, 12, 15, 23 ve 45 litrelik altԩ bido-
Bu boya ustasԩ, 48 kg boyanԩn tümüyle kaç m2 lik
nun beԭ tanesini ayçiçeԫi yaԫԩ ve zeytinyaԫԩ ile
duvar boyayabilir?
doldurmuԭtur. Bidonlara koyduԫu ayçiçeԫi yaԫԩ
A) 94 B) 106 C) 108 D) 114 E) 128 miktarԩ zeytinyaԫԩ miktarԩnԩn 4 katԩdԩr.
Buna göre, boԭ kalan bidon kaç litreliktir?
A) 5 B) 9 C) 12 D) 15 E) 23
ESEN YAYINLARI
80. 2009 – ÖSS

k 4 olmak üzere, x TL para, k kiԭi yerine k – 3 84. 2010 – YGS
kiԭiye eԭit olarak daԫԩtԩlԩrsa her kiԭiye kaç TL Bir güreԭ müsabakasԩna katԩlan dört sporcu-
fazla para düԭer? nun aԫԩrlԩklarԩ bir hafta aralԩkla ölçülmüԭtür.
x 2k Sporcularԩn ikinci ölçümdeki aԫԩrlԩklarԩnԩn birinci
A) B)
k (k + 3) k (k + 3) ölçüme göre deԫiԭimi aԭaԫԩdaki grafikte verilmiԭ-
x 2x tir.
C) D)
k (k – 3) k (k – 3)
3x De¤iÁim (kg)
E)
k (k – 3)
2,5
1
Sporcu
81. 2010 – YGS – 3,5

–4
Bir manav, limonlarԩ, her birinde 12 limon bulu-

nan filelerle almԩԭ ve üçer üçer satmԩԭtԩr. Manav
bir file limonu 5 TL ye almԩԭ ve 3 adet limonu 2 TL Sporcularԩn aԫԩrlԩklarԩnԩn ortalamasԩ ilk ölçümde
ye satmԩԭtԩr. Bu manav 4 file limonun satԩԭԩndan 56 kilogram olduԫuna göre, ikinci ölçümde kaç
kaç TL kâr elde etmiԭtir? kilogramdԩr?
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12 A) 53 B) 54 C) 55 D) 57 E) 58
460
85. 2010 – YGS 88. 2011 – YGS

Bir maԫaza sahibi, tüm ürünlerde etiket fiyatԩ Bir iԭi 5 kadԩn iԭçi 20 günde, 5 erkek iԭçi ise 30
üzerinden % 20 indirim yapԩyor. Aynԩ üründen günde bitiriyor. Buna göre, 2 kadԩn ve 2 erkek iԭçi
5 in üzerinde alԩnan her adet için ayrԩca indirimli aynԩ iԭi birlikte kaç günde bitirir?
fiyat üzerinden % 25 lik bir indirim daha yapԩyor.
A) 50 B) 30 C) 45 D) 40 E) 20
(Ԩkinci indirimi ilk 5 ürüne uygulamԩyor.)
Bu maԫazadan etiket fiyatԩ 15 TL olan bir ürün-
den 8 adet alan bir müԭteri kaç TL öder?
A) 81 B) 83 C) 84 D) 85 E) 87
89. 2011 – YGS

86. 2010 – YGS
Ԩsmail, kumbarasԩna 1. gün 5 Kr, 10 Kr, 25 Kr,
Tecrübeli bir aԭçԩ bir pastanԩn kԩvamԩnda olabil-
50 Kr ve 1 TL madenî paralarԩnԩn her birinden
mesi için un ve ԭekerin aԭaԫԩdaki doԫrusal gra-
bir adet, 2. gün her birinden iki adet ve benzer
fikte verilen miktarlarda kullanԩlmasԩ gerektiԫini
biçimde devam ederek n. gün her birinden n adet
belirtmiԭtir.
atmԩԭtԩr. Ԩsmail kumbarasԩnda 104,5 TL biriktirdi-
Un (kg)
ԫine göre, n kaçtԩr?
10
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
8
6
ESEN YAYINLARI
Àeker (kg)
1 2 3 4
Buna göre, un ve ԭekerin toplam miktarԩnԩn 23

kilogram olduԫu kԩvamlԩ bir pastada kaç kilog-
90. 2011 – YGS
ram ԭeker vardԩr?
Bir fabrikada üretilen iԭ makinelerinin sayԩsԩ gün
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 sonunda kayԩt altԩna alԩnԩyor. Tutulan kayԩtlar
o günle birlikte o günden önce üretilmiԭ olan iԭ
87. 2010 – YGS makinelerinin toplam sayԩsԩdԩr. Beԭ iԭ gününde
Sat›Á fiyat› (TL) tutulan kayԩtlar aԭaԫԩda verilmiԭtir.
c Pazartesi ve öncesi : 20
b Salԩ ve öncesi : x
a
Çarԭamba ve öncesi : 90
Perԭembe ve öncesi : 140
Birim
Cuma ve öncesi : y
5 20 50
Cuma ve öncesinde üretilen iԭ makinelerinin
Bir malԩn miktarlara baԫlԩ olarak deԫiԭen birim sayԩsԩ, salԩ ve öncesinde üretilenlerin dört katԩdԩr.
satԩԭ fiyatԩ yukarԩdaki doԫrusal grafikte gösteril- Ayrԩca cuma günü üretilenlerin sayԩsԩ, salԩ günü
miԭtir. üretilenlerin iki katԩdԩr. Buna göre, çarԭamba
c – a = 24 olduԫuna göre, c – b kaçtԩr? günü üretilen iԭ makinelerinin sayԩsԩ kaçtԩr?
A) 6 B) 8 C) 12 D) 14 E) 16 A) 60 B) 40 C) 30 D) 45 E) 55
461
91. 2011 – YGS 94. 2011 – YGS

Bir yatԩrԩmcԩ, hesabԩndaki z TL nin bir kԩsmԩyla Aԭaԫԩdaki doԫrusal grafiklerden birincisinde ka-
altԩn, kalan kԩsmԩyla da döviz alԩyor. Yatԩrԩmcԩ bir buklu fԩndԩktan elde edilen iç fԩndԩk miktarԩ,
süre sonra altԩnlarԩnԩ % 20 kâr elde ederek x TL ikincisinde ise iç fԩndԩktan elde edilen fԩndԩk yaԫԩ
ye, dövizlerini % 20 zarar ederek y TL ye satԩyor. miktarԩ gösterilmiԭtir.
iç f›nd›k (kg) f›nd›k ya¤› (litre)
Buna göre, x, y ve z arasԩndaki baԫԩntԩ aԭaԫԩda-
4
3
A) 3z = 6x + 4y B) 5z = 4x + 6y
C) 4z = 9x + 12y D) 6z = 5x + 8y kabuklu iç f›nd›k
5 6
f›nd›k (kg) (kg)
E) 12z = 10x + 15y
Buna göre, 5 kg kabuklu fԩndԩktan kaç litre fԩndԩk
yaԫԩ elde edilir?
A) 2,5 B) 3 C) 2 D) 1,5 E) 1
95. 2011 – YGS

92. 2011 – YGS Bir depoda bulunan portakal ve mandalinalarԩn
Beԭ öԫrencinin aday olduԫu sԩnԩf baԭkanlԩԫԩ se- miktarԩ toplam 50 tondur. Portakallarԩn % 7 si,
çiminde adaylarԩn aldԩklarԩ oy sayԩlarԩ olan A, B, mandalinalarԩn ise % 8 i çürümüԭtür. Çürüyen
ESEN YAYINLARI
C, D, E arasԩnda portakal ve mandalina miktarԩ toplam 3,8 tondur.
A = B = 2C = 3D = 6E Buna göre, depoda kaç ton saԫlam portakal var-

dԩr?
eԭitliԫi vardԩr.
Seçim sonucu dairesel grafikte gösterildiԫinde A) 17,5 B) 17,6 C) 18 D) 17 E) 18,6
C tane oy alan adaya ait daire diliminin merkez
açԩsԩ kaç derece olur?
A) 180 B) 60 C) 45 D) 90 E) 120 96. 2011 – YGS

2
Bir otobüse 3 kadԩn binerse yolcularԩn ü kadԩn
3
oluyor. Eԫer otobüsten 4 erkek inseydi yolcularԩn
1
ü erkek olacaktԩ. Buna göre, otobüsteki yolcu
4
sayԩsԩ kaçtԩr?
93. 2011 – YGS A) 32 B) 24 C) 21 D) 28 E) 30
Alanԩ 12 metre kare olan bir duvar, kԩsa kenarԩ

10 cm, uzun kenarԩ 20 cm olan dikdörtgen biçi-
mindeki fayanslarla kaplanmak isteniyor. Bu iԭi 97. 2011 – YGS
yapacak usta, fayanslarԩn kԩsa kenar uzunluԫunu Bir ildeki anaokullarԩnԩn tüm okullar içindeki payԩ
yanlԩԭ anlԩyor ve kaplama iԭi için kullanmasԩ ge- 2000 yԩlԩnda % 10, 2010 yԩlԩnda ise % 15 tir. Bu
rekenden 100 adet az fayans kullanarak duvarԩ ilde 2000-2010 yԩllarԩ arasԩnda açԩlan 50 okulun
kaplԩyor. Buna göre, ustanԩn kullandԩԫԩ fayansla- 20 si anaokuludur. Buna göre, bu ilde 2000 yԩlԩn-
rԩn kԩsa kenarԩ kaç cm dir? da kaç anaokulu vardԩr?
A) 12 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18 A) 30 B) 40 C) 20 D) 25 E) 35
462
98. 2012 – YGS 101. 2012 – YGS

Bir çay fabrikasԩ, kilogramԩ 12 TL olan 15 ton A Aysel Hanԩm, pazartesi günü 45 gram, salԩ günü
türü çay ile kilogramԩ 9 TL olan 20 ton B türü ça- 30 gram altԩn bozdurmuԭtur. Eԫer pazartesi gü-
yԩ karԩԭtԩrmԩԭ ve elde ettiԫi harman çayԩn kilog- nü 30 gram, salԩ günü 45 gram altԩn bozdursaydԩ
ramԩnԩ 11 TL ye satmԩԭtԩr. Buna göre, harman ilk duruma göre eline 60 TL az geçecekti. Buna
çayԩn satԩԭԩndan elde edilen gelir, çaylarԩn ayrԩ göre altԩnԩn salԩ günkü gram fiyatԩ pazartesi gün-
ayrԩ satԩlmasԩyla elde edilecek gelirden kaç TL küne göre kaç TL düԭmüԭtür?
fazladԩr? A) 4 B) 5 C) 6 D) 9 E) 15
A) 24 000 B) 25 000 C) 28 000
D) 30 000 E) 36 000
99. 2012 – YGS

Bir miktar kalem, bir grup öԫrenciye paylaԭtԩrԩla-
caktԩr. Bu kalemlerden 6 tane fazla veya 7 tane
ESEN YAYINLARI
eksik olsaydԩ kalemler hiç artmayacak biçimde

eԭit olarak paylaԭtԩrԩlabilecekti. Buna göre, 112
den fazla olduԫu bilinen bu kalemlerin sayԩsԩ en
az kaç olabilir? 102. 2012 – YGS
A) 115 B) 124 C) 126 D) 130 E) 137 Bir otomotiv fabrikasԩnda üretilen araç çeԭitleri
aԭaԫԩdaki ԭemada gösterilmiԭtir.
Araç
(120)
Binek Ticari
Dizel Benzinli Elektrikli Dizel Benzinli

(15) (12)
100. 2012 – YGS
Bu fabrikada bir günde toplam 120 adet araç
Bir markette sabunlar üçerli ve ikiԭerli paketler
üretilmektedir. Binek araçlarԩn 15 adedi dizel ve
halinde satԩlmaktadԩr. Üçlü paket içindeki sabun-
12 adedi elektriklidir.
larԩn birim fiyatԩ, ikili paket içindeki sabunlarԩn bi-
rim fiyatԩndan % 10 ucuzdur. Bu marketteki üçlü Bu fabrikada bir günde üretilen toplam dizel araç
paketin satԩԭ fiyatԩ, ikili paketin satԩԭ fiyatԩndan sayԩsԩ, toplam benzinli araç sayԩsԩnԩn 2 katԩ oldu-
3,5 TL fazla olduԫuna göre, ikili paketin satԩԭ fi- ԫuna göre, kaç adet ticari dizel araç üretilmekte-
yatԩ kaç TL dir? dir?
A) 7 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 A) 50 B) 52 C) 55 D) 57 E) 60
463
103. 2012 – YGS 104. 2012 – YGS

Bir mandԩrada bulunan 130 litre süt, peynir 10 adet kutu, iki yarԩm çember ve iki paralel doԫ-
yapmak için kullanԩldԩԫԩnda kalan süt ve üretilen ru parçasԩndan oluԭan ve ok yönünde hareket
peynir miktarlarԩ arasԩndaki doԫrusal baԫԩntԩnԩn eden bir palet üzerine ԭekildeki gibi eԭit aralԩk-
grafiԫi aԭaԫԩdaki gibi olmaktadԩr. larla konulmuԭtur.
Kalan süt (litre) K J H G F
130
A B C D E
25
Buna göre, A ve E noktalarԩndaki kutular ilk kez
Üretilen peynir (kg)
15
dikey olarak aynԩ hizaya geldiklerinde K nokta-
Buna göre, bu mandԩrada 10 kg peynir üretildi- sԩndaki kutu nerede olur?
ԫinde kalan süt miktarԩ kaç litredir? A) A ile B noktalarԩ arasԩnda
A) 50 B) 60 C) 65 D) 75 E) 80 B) B noktasԩnda
ESEN YAYINLARI
C) B ile C noktalarԩ arasԩnda

D) C noktasԩnda
E) C ile D noktalarԩ arasԩnda
1. D 2. B 3. A 4. D 5. E 6. D 7. A 8. C 9. E 10. C 11. E 12. D 13. A 14. B 15. B

16. B 17. D 18. D 19. D 20. B 21. C 22. D 23. B 24. C 25. C 26. C 27. B 28. C 29. A 30. E
31. A 32. D 33. C 34. E 35. A 36. A 37. C 38. D 39. B 40. C 41. A 42. E 43. E 44. B 45. A
46. C 47. A 48. C 49. C 50. B 51. D 52. C 53. B 54. C 55. E 56. A 57. D 58. B 59. C 60. A
61. D 62. D 63. E 64. B 65. B 66. B 67. C 68. C 69. E 70. D 71. E 72. C 73. C 74. E 75. A
76. D 77. D 78. C 79. E 80. E 81. E 82. A 83. B 84. C 85. E 86. A 87. B 88. B 89. A 90. B
91. E 92. B 93. A 94. C 95. E 96. B 97. D 98. B 99. B 100. C 101. A 102. D 103. B 104. C
464

9 Esen Matematik K A

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

9 Esen Matematik K A

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Milli Eԫitim Bakanlԩԫԩ Talim ve Terbiye Kurulu Baԭkanlԩԫԩ’nԩn 24.08.

Dizgi, Grafik, Tasarԩm

ISBN : 978 – 975 – 6913 – 55 – X

Bahçekapԩ Mah. 2460. Sok. Nu.:7

etkisi çok fazladԩr ve bunun telafisi de ileriki yԩllarda mümkün deԫildir.

¬ Bu kitap, 9. sԩnԩf öԫrencileri için okuldaki derslerine yardԩmcԩ ve üniversiteye giriԭ

sԩnavlarԩna yönelik hazԩrlanmԩԭtԩr.

anlaԭԩlԩr ve özlü bir anlatԩm ԭekli ile verilmiԭtir.

ile ilgili üniversiteye giriԭ sԩnavlarԩnda çԩkmԩԭ sorular bulunmaktadԩr.

Mutlu, saԫlԩklԩ ve baԭarԩlԩ bir hayat geçirmeniz dileԫiyle...

Nevzat ASMA Halit BIYIK

Ruhumun senden, Ԩlâhi, ԭudur ancak emeli:

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taԭԩm,

Mehmet Âkif ERSOY

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kԩymetli

3. ÜNԨTE BAԪINTI, FONKSԨYON ve ԨԬLEM

BԨRԨNCԨ DERECEDEN DENKLEM ve EԬԨTSԨZLԨKLER

DENKLEM KURMA PROBLEMLERԨ

ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨTE 1. ÜNԨT

1. Kazanԩm : Terim kavramԩnԩ açԩklar, tanԩmlԩ ve tanԩmsԩz terimlere örnek verir.

4. Kazanԩm : Totoloji ve çeliԭkiyi örneklerle açԩklar.

1. Kazanԩm : Açԩk önermeyi ve doԫruluk kümesini açԩklar.

2. Kazanԩm : Her ve bazԩ niceleyicilerini örneklerle açԩklar, bu niceleyicilerin olumsuzunu yazar.

2. Kazanԩm : Ԩspat yöntemlerini kullanarak basit ispatlar yapar.

Mantԩk, doԫru ve sistemli düԭünme bilimidir. Matematiԫin de amacԩ,

Kelime Matematikteki anlam› Günlük konuÁma dilindeki anlam›

Nokta Hiçbir boyutu olmayan iÁaret Cümle sonuna konulan iÁaret

Doԫruluk Çizelgesi ÖRNEK 1

1 önerme için: 2 önerme için: 3 önerme için:

23 = 8 durum a, b, d ve e seçeneklerindeki ifadeler doԫru ya

Aԭaԫԩdaki terimlerden hangileri tanԩmlԩ hangileri ta- p: “Türkiye’nin baԭkenti Ankara’dԩr. ”

p: “Bir yԩl 10 aydԩr ”

Bir Önermenin Deԫili (Olumsuzu)

Denk (Eԭ Deԫer) Önerme 0 1

p: “Bir hafta yedi gündür. ” Aԭaԫԩdaki önermelerin “deԫillerini” bulunuz.

c) Eԭit tanԩmsԩz ................ r : Ԭubat ayԩ en kԩsa aydԩr.

d) Dörtgen tanԩmlԩ ...............

t : Tavuk dört ayaklԩ bir hayvandԩr.

2. Aԭaԫԩdaki ifadeler doԫruysa boԭ kutulara “ D ”

3 farklԩ önermenin doԫruluk deԫeri için 9

4 farklԩ önermenin doԫruluk deԫeri için 16

5 farklԩ önermenin doԫruluk deԫeri için 32

3. Aԭaԫԩdaki ifadelerden hangileri birer önermedir?

c) 3+4>8–2 q : “ 1 – 3 < 2 – (–1) ”

1. a) tanԩmsԩz b) tanԩmlԩ c) terimdir d) terimdir e) tanԩmsԩz 2. D, Y, D, D

BԨLEԬԨK ÖNERMELER VE DOԪRULUK DEԪERLERԨ

Veya ( v ) baԫlacԩ ile kurulan bileԭik önermeler

Ecem babasԩndan akԭam eve gelirken kiraz veya ԭeftali

Ve ( R ) baԫlacԩ ile kurulan bileԭik önermeler

“Aybars ile Gizem okula gitti” bileԭik önermesinde

Tek kuvvet özeliԫi ÖRNEK 9

De Morgan Kuralԩ Aԭaԫԩdaki bileԭik önermelerin doԫruluk deԫerlerini

b) “(–1)4 = 1 ve elma mavi renktedir. ”

p: “Bugün kar yaԫdԩ. ” Aԭaԫԩdaki verilen ifadeleri hesaplayԩnԩz.

önermeleri için p  q , p  q , pv  q , p  qv b) (0  1v)v  [(0  1)  (1  0)v]

Çözüm a) [(1  0)  (0  1v)v]v > [1  (0  0)v]v

p  q : “Bugün kar yaԫdԩ veya Özge okuldadԩr. ” > [1  0v]v

p  q : “Bugün kar yaԫdԩ ve Özge okuldadԩr. ” > [1  1]v

p  (p  q) > p olduԫunu gösteriniz.

De Morgan kuralԩna göre Çözüm

(pv  1)v > p  0 olduԫundan, pv  (r  qv) > 1v  (1  0v)

(pv  1)v  (p  0) > 1 > 0  (1  1)

(p  rv)  (r  qv) > 1 ise p, q, r önermelerinin doԫru-

önermeleri için p q , p q , pv q , p qv b) (0 1v)v [(0 1) (1 0)v]

Çözüm a) [(1 0) (0 1v)v]v > [1 (0 0)v]v

p q : “Bugün kar yaԫdԩ veya Özge okuldadԩr. ” > [1 0v]v

p q : “Bugün kar yaԫdԩ ve Özge okuldadԩr. ” > [1 1]v

p (p q) > p olduԫunu gösteriniz.

(pv 1)v > p 0 olduԫundan, pv (r qv) > 1v (1 0v)

(pv 1)v (p 0) > 1 > 0 (1 1)

(p rv) (r qv) > 1 ise p, q, r önermelerinin doԫru-

b) Siz de aԭaԫԩdaki tabloyu doldurarak > (p qv) (p qv)v

(p q)v > pv qv denkliԫini gösteriniz. > 1 olup totolojidir.

® p q koԭullu önermesinin doԫruluk deԫeri 1 ise bu koԭullu önermeye gerektirme denir.

® p q bileԭik önermesinin tablosu ® ise () baԫlacԩnԩn özelikleri

p q pq p q > qv pv p 0 > pv

p q önermesinin; karԭԩtԩ: q p , tersi: pv qv , karԭԩt tersi: qv pv dir.

olduԫuna göre, p q önermesi gerektirme midir?

(p q) p önermesinin totoloji olduԫunu gösteriniz. (p q) > (qv pv) olduԫunu gösteriniz.

>1q p q: “n çift ise n3 çifttir. ”

> r rv Karԭԩt Tersi: “n3 çift deԫil ise n çift deԫildir. ”

(p q) pv önermesinin karԭԩt tersini en sade ԭekil-

p 0 > pv (p q) q > (p q) olduԫunu gösteriniz.

ÖRNEK 31 > [(pv qv) q] [(qv q) p]

p q > (p q) (q p) > [(pv q) (qv q)] [1 p]

olduԫunu doԫruluk tablosu yardԩmԩyla ispatlayԩnԩz. > [(pv q) 1] 1w

Tablodan p q > (p q) (q p) olduԫu

x = 2 x = –2 baԫԩmsԩz olmalԩdԩr. Bir aksiyom diԫer bir aksiyomdan

1. p : Deniz mavidir. 6. (p qv) (p q) bileԭik önermesinin deԫili

c) (pv qv) rv d) (p qv) (p qv)

4. (pv q)v (qv r) > 1 olduԫuna göre p , q , r

9. p q önermesinin olumsuzunu bulunuz.

d) (pv q) qv e) (p q)v f) p (pv q)v

Terim = v > > a) “Ԩki tek sayԩnԩn çarpԩmԩ tek sayԩdԩr.”

a) “A = {0, 1, 2 } olmak üzere x D A için

d. p pv 4. pv q b) “A = {–1, 0, 1 } olmak üzere x D A için

1. (p qv) v (p v q)v önermesinin en sade biçimini 4. p (q v r) > 0 olduԫuna göre,

2. (p qv) (p q)v önermesinin bir totoloji oldu- 5. [ (p q) p ] pv önermesinin çeliԭki olduԫunu

1. qv 3. p qv 4. 1 6. p > 1 , q > 0 , r > 0

9. a. 0 , b. 0 , c. 1 , d. 1 10. (x D R, x 0) (x D R, 3x – 1 = 7)

1. Aԭaԫԩdakilerden hangisi tanԩmsԩz terimdir? 5. p q > 1 ve qv rv > 0 ise p, q, r önermelerinin

A) 6 tek sayԩdԩr. A) p (q r) > (p q) r

A) Kԩԭԩn kar yaԫmaz. A) (p qv) rv B) (pv q) rv

8. p (p q)v bileԭik önermesi aԭaԫԩdakilerden

9. (p q) v (p qv) önermesi aԭaԫԩdakilerden han- 13. p q > 1 ve p r > 0 ise p, q, r önermelerinin

12. p (p q) önermesinin en sade ԭekli aԭaԫԩda-