See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/309559044

Türkiye Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi ve Uygulama Örnekleri

Conference Paper · October 2016

CITATIONS READS

2 2,385

2 authors:

Ibrahim Cinar Cem Sensogut

Konya Technical University Dumlupinar Üniversitesi
27 PUBLICATIONS   101 CITATIONS    168 PUBLICATIONS   399 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Biodisel and it effect at engine View project

All content following this page was uploaded by Cem Sensogut on 31 October 2016.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 AGGRES 2016: 13-14 EKİM 2016/ KÜTAHYA-TÜRKİYE
AGGRES 2016: 13-14 OCTOBER, 2016/ KUTAHYA-TURKEY

8. Uluslararası Kırmataş Sempozyumu Bildiriler

Kitabı

Proceedings of the 8th International Aggregates

Symposium

Baş Editör / Editor in Chief

C. Şensöğüt

Editörler Kurulu/Editorial Board

A.Uçar, H. Akçakoca, İ.G. Ediz & C. Doğruöz

TMMOB MADEN DUMLUPINAR

MÜHENDİSLERİ ODASI ÜNİVERSİTESİ
THE CHAMBER OF MINING DUMLUPINAR UNIVERSITY
ENGINEERS OF TURKEY

i
Van İli Tuşba İlçesi Beyüzümü Mevkiinden Alınan Kireç Taşlarının Agrega Olarak
Kullanılabilirliğinin Araştırılması…………………………………………………………………. 406
Investigation of the Usability of Limestones as Aggregates in Beyüzümü Location of Tuşba District o f
Van
O.O. Varol, M. Türkmenoğlu & Z.F. Türkmenoğlu
Volkanik Tüfün Harç İçerisinde Çimento Yerine Kullanılabilirliğinin Araştırılması…………… 414
An Investigation into The Applicability of Volcanic Tuff As a Substitute for Cement in Mortar
S. Beyhan, M. Özdemir & İ. E. Alkan
Kütahya Ilıca Bölgesi Bazaltlarının Kırmataş Olarak Değerlendirilmesi………………………… 420
Evaluation of Bazalt Located in Kütahya Ilıca Region
C. Doğruöz, M. Demirbilek, Ü. Arslan, A. Uçar, K. Oğul & Y. Kibici

8. Arama, Planlama ve Fizibilite

(Alternative Raw Material Sources)

Development of the Productivity in European Aggregate Production ……………………..……... 430

Avrupa Agrega Üretiminde Verimlilik Gelişimi
Y. Kasap & Ş. Kırış

9. İş Sağlığı ve Güvenliği
(Alternative Raw Material Sources)

Kırmataş Tesislerinde Çalışanların Maruz Kaldığı Fiziksel Risk Etmenleri ……………....……... 439
Physical Risk Factors for Employees of the Aggregate Crushing Plants
A.E. Arıtan, C. Şensöğüt, Ö. Ören & M. Tümer
Türkiye Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi ve Uygulama Örnekleri……………………. 445
Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
İ. Çınar & C. Şensöğüt
Kırmataş Sektöründe Titreşim Problemine Genel Bakış………………………………………….. 453
Vibration Problem of Crushed Stone Industry: An Overwiew
A.E. Arıtan, C. Şensöğüt & M. Tümer
İş Sağlığı ve Güvenliği Tabanlı Problemlerin Çözümü için Yeni Bir Risk Analiz Yöntemi (HSA) 460
A New Risk Analysis Method (FCA) to Solve the Problems Based on Occupational Health and
Safety
M. Ersoy & M.Y. Çelik
Açık Ocak İşletmelerinde İş Güvenliği Uygulaması Örnek Ocak Çalışması… ..................................... 476
Applications of Occupational Safety at Open Pit Mining: a Case Study
R.E. Şafak, C. Şensöğüt & Y. Kasap
Kırma Tesislerinde Gürültü Sorunu ve Çok Değişkenli Matris Yöntemiyle Risk
Analizi .....................................................................................................................................................485
Noise Problem in Crushing Plant and Risk Assessment Using the Multi Variable Matrix
Method
O. Şahbaz, E.S. Ersöz & C. Karagüzel

xi

XV
 8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye

8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

Türkiye Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi ve Uygulama

Örnekleri
Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
İ. Çınar
Selçuk Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Konya
C. Şensöğüt
Dumlupınar Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Kütahya

ÖZET Türkiye, mermer rezervi ve kalitesi bakımından dünya mermer potansiyeli içerisinde
önemli bir yere sahiptir. Mermer ocak işletmeciliği ülkemizde yoğun insan gücüne dayanarak
yapılmaktadır ve mermer ocakları genellikle küçük ölçeklidir. Bu nedenle iş sağlığı ve
güvenliği önlemleri çok fazla önemsenmeyerek kontrol altında tutulmamaktadır. Mermer
ocaklarının iş sağlığı ve güvenliği açısından daha güvenilir bir hale getirilebilmesi için
kazalar olmadan önce risk analizi yapılması gerekmektedir. İş kazaları sonucu meydana
gelebilecek ölüm, yaralanma ve maddi hasar gibi unsurları ortadan kaldırmak için yapılması
gerekli en temel unsurlardan birisi risk analizidir.
Bu çalışmada ülkemizde faaliyet gösteren mermer işletmeleri için mevcut tehlikeler
belirlenmiştir. Mermer işletmelerinde belirlenen bu tehlikeler için risk skorları hesaplanmış
ve hesaplanan risk skorları yardımıyla riskli işletme ile risk kaynakları tespit edilmiştir.
Ayrıca, yüksek risk oluşturan kaynakların ortadan kaldırılabilmesi veya risklerin en
küçüklenebilmesi için alınması gerekli olan önlemler belirlenmiştir.

ABSTRACT Turkey as a country has a significant place in the world for marble potential
with regard to marble reserves and their quality. Quarrying of marbles in Turkey is mostly
realized through intense man power with small scaled operations. Therefore, the preventions
related to the occupational health and safety are not usually paid necessary attention and kept
under control. In order to establish more reliable working conditions in the marble quarries
on account of health and safety at work, it is necessary to carry out risk analysis before the
accidents occur. Risk analysis is one of the most essential constituents to be accomplished to
clear away the deceases, injuries and material damages caused as results of job oriented
accidents.
In the present work, existing hazards for the marble quarries currently operating in
Turkey were determined. For these hazards, risk scores were calculated and by the assistance
of these scores, risk sources and risky quarries were defined. In addition, measures
necessarily to be taken for combating against the highly risky sources and reducing the risks
to a minimum level were ascertained.

445

446
 Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey
1 GİRİŞ
Son yıllarda doğal taş sektöründe ihracatta
büyük bir gelişim kaydeden ülkemizde,
mermer ocak işletmeciliği ve mermer üretim
fabrikaları ön sıralarda yer almaktadır.
Madencilik faaliyetlerinin çoğunun insan
gücüne dayanarak yapıldığı bu alanların iş
sağlığı ve güvenliği acısında daha güvenli
hale getirilebilmesi için kazalar olmadan risk
analizi yapmak, gerek çalışan sağlığı
gerekse işveren açısından büyük önem arz
etmektedir.
Sektörde yaklaşık 800 ocak, 1500 fabrika
ve 7000 civarında atölye ile 200.000 kişiye
iş imkanı sağlandığı düşünülürse, iş sağlığı
ve güvenliğinin önemi sektör acısından ön
plana çıkmaktadır. Güney Doğu Anadolu
Bölgesi, Ege Bölgesinden sonra doğal taş
rezervi acısından Türkiye’nin en büyük
rezervi ile ikinci sırayı alırken, yaklaşık
olarak 6000 kişiye iş imkânı sağlamaktadır
(Ağca, 2010).
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO, 2016;
Şensöğüt, 2016) verilerine göre, dünyada her
yıl 322 milyon iş kazası meydana gelirken,
her 15 saniyede bir işçi ve her gün yaklaşık 5
bin 730 kişi iş kazası veya meslek
hastalıkları nedeniyle yaşamını kaybetmekte
ve 160 milyon kişi ise meslek hastalıklarına
yakalanmaktadır. Aynı kayıtlara göre
meydana gelen iş kazalarının toplam
maliyeti, bir ülkenin yıllık gayri safi milli
gelirinin yaklaşık % 4’üne karşılık
gelmektedir. ILO verilerine göre ülkemizde
ise 2010 yılında 62 bin 903 iş kazası ve 533
meslek hastalığı vakası saptanırken, 10’u
meslek hastalığı ve 1444’ü iş kazası sonucu
olmak üzere toplam 1454 çalışan yaşamını
yitirmiştir.
Eurostat verilerine göre her yıl iş kazaları
dolayısıyla, Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde,
5.720 kişi hayatını kaybetmektedir (Eurostat,
2010). Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO)
kayıtlarına göre uygun olmayan bir sağlık
kültürünün yaşama geçirilmesinin bir ülkeye
maliyeti, ülke milli gelirinin %10-20’sine
447
446
karşılık gelebilmektedir (Amponsah-Tawiah
et al., 2011).
Türkiye’de 2014 yılında 221.366 adet iş
kazası bildirimi yapılmış, bunlardan 1626
adedi ölümle, 1421 adedi ise sürekli iş
göremezlik ile (vücutta %10 un üzerinde
işlev kaybı) sonuçlanmıştır. İş kazası
sayılarında 2012 ile 2013 yılları arasında
yaklaşık 2,5 kat artış gözlenmektedir. 2012
ve öncesi yıllarda iş kazası geçiren sigortalı
sayılarına ait istatistikler verilirken ödemesi
yapılıp kapatılan iş kazası vaka sayıları esas
alınmaktaydı. 2013 yılından itibaren iş
kazası bildirim formunun elektronik ortamda
alınmaya başlanması ile iş kazası geçiren
tüm sigortalı sayılarına ait veriler Avrupa
Birliği standartları (ESAW) dikkate alınarak
verilmeye başlanmıştır. 2013 yılında
191.389 olan iş kazası bildirimi sayısı
yaklaşık %15 artışla 2014 yılında
221.366’ya yükselmiştir. Yıllara göre iş
kazaları değerlendirmeleri Şekil 1 ve Çizelge
1’de gösterilmiştir (SGK, 2014).
Yıllara Göre İş Kazaları - Türkiye
40
20
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
İş Kazası Sıklık Hızı (100 kişide)
İş Kazası Ölüm Hızı (100.000 kişide)
Sürekli İş Göremezlik Hızı (100.000 kişide)
Şekil 1. Yıllara göre iş kazaları
Bu artışın nedeni işyerlerinde görev yapan
İş Güvenliği Uzmanlarının yarattığı
farkındalık ile bildirimlerin artması olarak
açıklanabilir. 2014 yılında Soma’da
meydana gelen elim iş kazası 301 maden
işçimizin yaşamını yitirmesine sebep
olmuştur. Bu vahim iş kazası
gerçekleşmemiş olsaydı eğer, Şekil 1’de
görülen iş kazası ölüm hızının 10.0
değerlerine düşeceği öngörülmektedir.
 Türkiye Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi ve Uygulama Örnekleri
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

Çizelge 7. Beyyazı agregalarının yassılık

kalitatif risk analizi yönteminin temel
endeksi değeri
formülü olarak özetlenmektedir (Özkılıç,
Yıllar İş Kazası Sakatlık Ölüm
2004 83.830 1.421 841 2005).
2005 73.923 1.374 1.072 Risk analizi ile işletmenin veya tesisin
2006 79.027 1.953 1.592 hasar ve kaza potansiyeli belirlemektedir.
2007 80.602 1.550 1.043 Hasar ve kaza potansiyelinin uygun
2008 72.963 1.452 865 koşullarla iyileştirilmesi yapılarak, can ve
2009 64.316 1.668 1.171
2010 62.903 1.976 1.444 mal kaybı en aza indirilmekte, böylece
2011 69.227 2.093 1.700 firmanın verimliliği arttırılmaktadır.
2012 74.871 2.036 744 Risk değerlendirmesinin amacı; mevcut
2013 191.386 1660 1360 risklerin neler olduğunun, nerelerden
2014 221.326 1421 1626
kaynaklandığının, kimleri etkilediğinin,
Bu çalışma ortamlarında üretim kabul edilebilir olup olmadığının ve önleme
süreçlerini geliştirme ve yöntemlerinin faaliyetlerinin belirlenmesidir. Risk
araştırılması konularını irdelemeden, değerlendirmesi faaliyetleri işverene,
öncelikli yapılması gereken risk analizi tehlikelerin tanınması, risklerin önceden
çalışmalarıdır. Risk analizi çalışmaları ışığı belirlenmesi, çalışanlar için güvenli ortam
altında üretim süreçleri belirlenerek tesisi, kazaların önlenmesi ile kayıpların
doğabilecek riskler önceden bertaraf azaltılması, kalite ve verim artışı sağlanması,
edilmelidir. saygınlık, proaktif yaklaşım ve acil
durumlara hazır olma, sorumlulukların
2 RİSK ANALİZİ VE RİSK belirlenmesi ve görev paylaşımı konularında
DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ faydalar sağlamaktadır (Yılmaz, 2009).
2.1Risk Analizi
2.2Risk Değerlendirme Yöntemleri
Olası iş kazaları risklerine yol açabilecek
tehlikeli davranışların ve tehlikeli Risk analizi yapılırken kullanılan
durumların, yapılan işin ve işyeri yöntemlerinin en bilinenleri aşağıda
koşullarının incelenerek gerçekleşme açıklanmıştır.
olasılıklarının tahmini ve önceliklerinin
sınırlanmasının bir çizelgede gösterilmesine 1- Başlangıç Tehlike Analizi (Preliminary
“risk analizi” denilmektedir (Öztaş, 2007). Hazard Analysis - PHA)
Temel risk analizi yöntemleri iki kısımda 2- İş Güvenlik Analizi (Job Safety Analysis -
ele alınmakta olup kantitatif ve kalitatif JSA)
yöntemler olarak adlandırılmaktadır. 3- Olursa Ne Olur? (What if..?)
Kantitatif risk analizinde risk 4- Risk Değerlendirme Karar Matrisi (Risk
hesaplanırken sayısal yöntemler Assessment Decision Matrix)
kullanılmaktadır. Kantitatif risk analizinde, 5- Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi
tehdidin olma ihtimali ve tehdidin etkisi gibi (Failure Mode and Effects Analysis -
tanımlara sayısal değerler verilmekte ve bu FMEA)
değerler matematiksel metotlar ile 6- Tehlike ve İşletilebilme Çalışması
değerlendirilip risk skoru belirlenmektedir. (Hazard and Operability Studies - HAZOP)
Diğer risk analizi yöntemi olan kalitatif 7- Hata Ağacı Analizi (Fault Tree Analysis -
risk analizinde ise riski hesaplarken sayısal FTA)
değerler yerine yüksek, çok yüksek gibi 8- Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis
tanımlayıcı değerler kullanılmaktadır. “Risk - ETA)
= Tehdidin Olma İhtimali * Tehdidin Etkisi” 9- Güvenlik Denetimi (Safety Audit)
448

447
 Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

10- Neden – Sonuç Analizi (Cause- Risk değerlendirme yöntemlerinin

Consequence Analysis) karşılaştırılması Çizelge 2’de verilmiştir.
11-Çeklist Kullanılan Birincil Risk Analizi
Yöntemi (Preliminary Risk Analysis Using
Checklists - PRA)

Çizelge 2: Risk Değerlendirme Metodolojileri Karşılaştırma

Gerekli
Kalitatif/ Özel Branşa
Yöntem Doküman Takım Çalışması Tecrübe Gereksinimi
Kantitatif Yönelik
İhtiyacı
Bir Analist İle
PHA Orta Orta Düzey Deneyim Kalitatif Her sektöre uygun
Yapılabilir
Takım Çalışması
JSA Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Kalitatif Her sektöre uygun
Gerektirir
Bir Analist İle Basit prosedürlü
What if Çok Az Orta Düzey Deneyim Kalitatif
Yapılabilir işler
Bir Analist İle Basit prosedürlü
L Tipi Matris Çok Az Orta Düzey Deneyim Kalitatif
Yapılabilir işler
Takım Çalışması
X Tipi Matris Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Kalitatif Her sektöre uygun
Gerektirir
Takım Çalışması Elektrik/Makine/
FMEA/FMECA Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Kalitatif
Gerektirir Hizmet
Takım Çalışması
HAZOP Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Kalitatif Kimya endüstrisi
Gerektirir
Takım Çalışması Kalitatif/
FTA Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Her sektöre uygun
Gerektirir Kantitatif
Tim Çalışması Kalitatif/
ETA Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Her sektöre uygun
Gerektirir Kantitatif
Güvenlik Bir Analist İle
Çok Az Orta Düzey Deneyim Kalitatif Her sektöre uygun
Denetimi Yapılabilir
Neden-Sonuç Takım Çalışması Kalitatif/
Çok Fazla Çok Fazla Deneyim Kimya endüstrisi
Analizi Gerektirir Kantitatif
Takım Çalışması
CheckList Orta Orta Düzey Deneyim Kalitatif Her sektöre uygun
Gerektirir

Bu metotları birbirinden ayıran en önemli c) Tespit edilen tehlikeleri,

fark, risk değerini bulmak için kullandıkları
kendilerine has metotlardır. Çizelge 2’de
kalitatif ve kantitatif yöntemlerin farkları,
uygulanabilecekleri sektörler
uygulayacak analistlerin tecrübe
gereksinimleri belirtilmiştir.
Risk değerlendirilme çalışmalarından elde
edilen belge ve bilgiler “Risk Değerlendirme
Raporu” olarak düzenlenmelidir.
Risk değerlendirme raporu;
a) Yapılan faaliyetlerin sınıflandırılmasını,
b) Seçilen risk değerlendirme yöntem ve
yöntemleri ile ilgili bilgileri,
d) Değerlendirilen riskleri,
e) Alınması gerekli önlemleri,
f) Risk değerlendirmesinin sonuçlarını,
ve g) Risk değerlendirme raporunun yeniden
gözden geçirilmesi aralığını içermelidir.
3 MERMER OCAK İŞLETMELERİNDE
KARŞILAŞILAN TEHLİKELER
Risk değerlendirme çalışmalarının yapıldığı,
Konya İli Beyşehir İlçesinde çalışan mermer
ocağının genel görüntüsü Şekil 2’de
verilmiştir.

449

448
 Türkiye Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi ve Uygulama Örnekleri
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

 Çıplak tel ve elektrik kaçağı sonucu

çarpılma ve yangın,
 Trafo kapılarının kilitlerinin olmaması
sonucu olabilecek kazalar,
 Açıkta ve yolu enlemesine geçen
korunmasız kabloların yarattığı tehlikeler,
 Sorumlusu dışındaki kişilerin elektrik ile
ilgili işleri yapması sonucu doğabilecek
kazalar
 El aletleriyle yapılacak muhtemel elektrik
kazaları (çarpılma, yangın)
 Elektrik kesilmeden teçhizat üzerinde
Şekil 2. Mermer ocağı örneği
onarım,
 Yetersiz yalıtım sonucu çarpılma ve
3.1Tehlikeler ve Riskler yangın,
Mermer ocaklarında karşılaşılabilecek  Onarım esnasında şalter veya beklenmedik
tehlikeli durumlar ve riskleri 4 başlık altında bir harekete karşı güç düğmesinin
incelenmiştir. emniyete alınmamış olması,
 Tesis dâhilinde düğümlenmiş kablo, bozuk
3.1.1Ocakta kullanılan araçlardan ve arızalı fiş-priz kullanımı, deforme
kaynaklanan riskler olmuş kablo kullanımı.
 Kaldırma esnasında malzemenin alabora
olması, 3.1.3 Genel riskler
 Yük altında kalma,  Yüksekten ve boşluktan düşme,
 İş makinelerinin sorumlusu dışındaki  Asılı yük altında durma,
kişiler tarafından kullanılması,  Düşen malzemenin altında kalma,
 İş makinelerinin yetersiz ve ehliyetsiz  Elektrik çarpması,
kişiler tarafından kullanılması,
 Hareketli makine aksamlarına uzuv
 İş makinesi, araç ve gereçlerinin amaca kaptırma,
aykırı ve tehlikeli kullanılması,
 Malzeme tarafından uzuv sıkışması,
 Trafik kazası, kesilmesi, çarpması, darbe alması
 Kayış kasnakları ve diğer hareketli  El aletleriyle yaralanma,
aksamlara uzuv sıkışması,
 Verilen kişisel koruyucu malzemeyi
 Hareketli aksama sahip makinelerde kullanmama,
kopma, parçalanma veya darbe sonucu
 Dağınık ve düzensiz iş ortamı,
makine parçasının veya ortamda bulunan
 Metal, demir ve çivi batması,
cismin savrulması.
 İşyerinde yetersiz uyarı ve ikaz levhası,
3.1.2 Elektrik işlerinden kaynaklanan  İşe yeni başlayan işçiye göreviyle ilgili
riskler işbaşı ve uyum eğitimi verilmemesi,
 Belli aralıklarla işçilere iş sağlığı ve
 Kullanılan donanımların elektrik
güvenliği konularında eğitim verilmemesi,
motorlarının topraklanmış olmaması
sonucu çarpılma ve yangın,  Sağlık raporu ve periyodik muayene
olmaması,
 Elektrik pano kapaklarının açık olması
sonucu olabilecek muhtemel kazalar,  Gıda işiyle uğraşan personelin portör
450

449
 Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

muayenelerinin yapılmaması,  Dağınık ve dikkatsiz çalışma,

 Yangın,  İşyeri kural ve talimatlarına uymama,
 Deprem, fırtına, sel, kasırga gibi doğal  Yetki, görev ve niteliğinin dışında iş
afetler, yapmak,
 Salgın hastalık,  Koğuş ve yemekhanede hijyenik koşullar
 Terör, ve termal konfor,
 Gıda zehirlenmesi,  Paslı, kirli lavabo, duş ve tuvaletler.
 İletişim kesilmesi.
4 RİSK DEĞERLENDİRMESİ
3.1.4 Sosyal, psikolojik, ergonomik ve İşletmede L Tipi Matris Yöntemi ile risk
çevresel riskler
değerlendirmesi yapılmıştır. Sadece
 Kaldırma ve taşıma kurallarına uymama sonuçların “YÜKSEK” çıktığı durumlar
sonucu ortopedik rahatsızlıklar, Çizelge 3’de verilmiştir.
 İşyerinde kaba şakalar yapmak, kavga
etmek,
 Aşırı stres ve yorgunluk,

Çizelge 3 Risk Değerlendirme Formu

RİSK DEĞERLENDİRME FORMU
Risk Öncelik Durumu:
R<=1; "Önemsiz" ; R<=6;"Kabul Edilebilir";
R<=15; "Orta" ; R<=20; "Yüksek" ; R=25; "Acil"
Risk Değerlendirme Kriterleri:
İhtimal: 1-Yılda bir, 2- Üç Ayda bir, 3-Ayda bir, 4-Haftada bir, 5-Sürekli, her vardiyada
Şiddet: 1-Hafif, 2-İlk yardımlı, 3-İstirahatli, 4- Ciddi, 5-Çok Ciddi
N Yer/ Kimler Risk değeri
Tehlike Risk
o Makine Etkilenebilir (İhtimal x Şiddet)
Forklift geri vites Tehlikenin fark edilememesi
1 Fabrika Herkes 4x4=16 (YÜKSEK)
sinyali çalışmıyor sonucu iş kazaları
Yangın
Kolayca söndürülebilecek
2 Mutfak söndürücünün Herkes 4x4=16 (YÜKSEK)
yangına geç müdahale
olmaması
Havalandırma Sürekli toza maruz kalma
3 Fabrika Herkes 4x4=16 (YÜKSEK)
yetersiz sonucu meslek hastalığı
Malzemelerin
Yükleme İlgili İşçilerin üzerine düşmesi
4 uygunsuz 4x5=20 (YÜKSEK)
Sahası çalışanlar sonucu iş kazası
istiflenmesi
Yükleme Uygun olmayan Halatın mapadan kurtulup
5 Herkes 4x5=20 (YÜKSEK)
Sahası mapa bağlantısı işçilerin üzerine düşmesi
Malzemelerin Yüksek ve düzensiz istiflenen
Stok
6 devrilecek şekilde Herkes malzemelerin işçilerin üzerine 4x4=16 (YÜKSEK)
Sahası
istiflenmesi devrilmesi sonucu iş kazası
Vinç altında
Yükleme Başa alacakları ağır darbe
7 çalışanların baret Herkes 4x4=16 (YÜKSEK)
Bölümü sonucu iş kazası
giymemesi
Elektrik pano
Elektrik akımına kapılma
8 Fabrika kapağının açık Herkes 4x4=16 (YÜKSEK)
sonucu iş kazası
durumda olması

Bu değerlendirmelere göre yapılması gereken faaliyetlerin listesi Çizelge 4’de verilmiştir.

451

450
 Türkiye8.Uluslararası
Mermer Ocaklarında Risk Değerlendirmesi
Kırmataş Sempozyumu, veKütahya-Türkiye
13-14 Ekim 2016, Uygulama Örnekleri
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

Çizelge 4. Düzeltilecek faaliyetler

Uygulanacak Uygulanacak
N Önlemler, N Önlemler,
Mevcut Durum Mevcut Durum
o Sorumlu, o Sorumlu,
Hedef Tarih Hedef Tarih

Forkliftin geri vites Mapa bağlantısı

sinyalleri yaptırılmalı, iyileştirilmeli,
1 İşveren, İşveren,
7 gün Acil
5

Mutfakta yangın
Malzemeler tehlike
söndürücü
yaratmayacak şekilde
bulundurulmalı,
2 istiflenmeli,
İşveren,
İşveren,
Acil 6
Acil

İşletmeye uygun
Vinç altında çalışan
havalandırma
işçiler baret giymeli,
yaptırılmalı,
3 İşveren,
İşveren,
Acil
3 ay 7

Elektrik pano
Malzemeler tehlike
kapakları daima
yaratmayacak şekilde
kapalı durumda
4 istiflenmeli,
olmalı,
İşveren,
İşveren,
Acil 8
Acil

olduğu belirlenmiştir. Düşme riskini

5 SONUÇLAR VE ÖNERİLER azaltmak için uyarı levhaları ve güvenlik
işaretlerinin mutlaka uygun yerlere asılması,
Mermer işletmelerinde risk değerlendirmesi
işletme sahası etrafının korkuluk veya tel
yapıldığında, bazı işletmelerde üretim
örgü ile çevrilmesi gerekmektedir. Ocaktaki
faaliyetlerinin yüksek riskler içerdikleri
ayna yükseklikleri uygun hale getirilmeli,
görülebilmektedir.
emniyet kemeri kullanılması ve blok
Bu çalışmada, mermer işletmesinde risk
devirme esnasında blok çevresinin
analizleri yapılarak mermer işletmeleri için
boşaltılması gibi önlemler alınmalıdır.
mevcut tehlikeler belirlenmiştir. Yüksek risk
Küçük malzemelerin düşme riskine karşı
oluşturan tehlike kaynaklarının ortadan
işçilere kişisel koruyucu donanımlar mutlak
kaldırılabilmesi veya kabul edilebilir risk
suretle verilmelidir.
seviyesine indirilebilmesi için alınması
Tel kesme makinesi çalışırken etki
gereken önlemler verilmiştir.
alanında personel bulunmaması ve paravan
Mermer işletmelerinde kayma, takılma ve
kullanılması sağlanmalıdır. Ocak için uygun
benzeri nedenlerle düşme riskinin yüksek
452

451
 Risk Assessment of Marble Quarries in Turkey and Case Studies
8.Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Kütahya-Türkiye
8.International Aggregates Symposium, 13-14 October 2016, Kütahya-Turkey

yangın söndürme cihazları ve paratoner Yılmaz, F., 2009. Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş
mutlaka alınmalıdır. İşçilere yangın Sağlığı ve Güvenliği: Türkiye’de İş Sağlığı ve
Güvenliği Kurullarının Etkinlik Düzeyinin
söndürme tüplerinin kullanımı
Ölçülmesi, İstanbul Üniversitesi, Doktora Tezi,
öğretilmelidir. Kompresörlerin periyodik İstanbul.
bakımları mutlaka düzenli olarak
yapılmalıdır.
Gürültü, titreşim, toz ve aydınlatma
koşullarının yönetmeliklerde belirlenen
seviyede olması sağlanmalıdır.
İş makinesi operatörlerine mutlaka ehliyet
aldırılmalıdır. İş makinelerinin bakımları
yapılmalı, kartlarına işlenmelidir.
Tüm çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili eğitimler verilmeli, işçilere temel ilk
yardım sertifikası aldırılmalı, işçilerin sağlık
kontrolleri yaptırılmalı ve her iş yerine ait
acil eylem planları yapılmalıdır. Ayrıca en
tehlikeli senaryoları da içeren hususlar için
mutlaka tatbikatlar yapılmalıdır.

KAYNAKLAR

Ağca, E., 2010, Mermer Fabrikalarında İş Güvenliği

Risk Analizi, Çukurova Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
Amponsah-Tawiah, K. & Dartey-Baah, K., 2011,
Occupational Health and Safety: Key Issues and
Concerns in Ghana”, Int. J. of Business and
Social Science, 2(4), (119-126).
Eurostat, 2010, Statistical Analysis of Socio-
Economics Coasts of Accidents at Work in the
Europan Union. Final Report.
ILO, 2016., http://www.ilo.org/global/topics/safety-
and-health-at-work/lang--en/index.html
Özkılıç, Ö., 2005, İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim
Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodojileri,
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu,
s246.
Öztaş, S., 2007, Risklerin Analizi ve
Değerlendirilmesine Farklı bir Bakış, Maden
İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği
Sempozyumu, Adana.
SGK, 2014, Sosyal Güvenlik Kurumu, 2004-2014
Yılları İş Kazaları İstatistikleri.
Şensöğüt, C., 2016. The Role and the Importance of
Universities in Establishing the Culture of
Occupational Health and Safety, Int. Con. On
Engineering and Natural Science, 24-28 May
2016, Sarajevo

453

452

View publication stats