CHÖÔNG I

GIÔÙI THIEÄU COÂNG TAÙC KYÕ SÖ

I – Ñaët vaán ñeà:
Kyõ sö laø taàng lôùp trí thöùc trong xaõ hoäi, coù hoïc vò vaø ñòa vò cao
trong xaõ hoäi. Ngöôøi kyõ sö coù söï ñoùng goùp lôùn veà trí tueä vaø taøi naêng
cuûa mình cho coäng ñoàng xaõ hoäi laøm cho xaõ hoäi phaùt trieån lieân tuïc,
mang laïi nhieàu cuûa caûi cho xaõ hoäi. Anh ta ñöôïc troïng voïng vaø kính troïng
nhö moïi thaønh phaàn trí thöùc khaùc nhö: baùc só, döôïc só, nhaïc só, nhaø vaên,
nhaø thô v v… vaø laø moät trong caùc nhaø khoa hoïc ñöông thôøi.
Do ñoù chuùng ta caàn phaûi nghieân cöùu ñeå bieát roõ: chöùc naêng, vai
troø, nhieäm vuï, quyeàn haïn vaø naêng löïc cuûa ngöôøi kyõ sö v v… Töø ñoù
xaùc ñònh traùch nhieäm ñoùng goùp cuûa mình ñoái vôùi ñaát nöôùc, ñoái vôùi
xaõ hoäi.
II – Chöùc naêng, nhieäm vuï vaø naêng löïc cuûa ngöôøi kyõ sö:
1/ Chöùc naêng cuûa ngöôøi kyõ sö trong heä thoáng lao ñoäng kyõ
thuaät.
a/ Ngöôøi kyõ sö giöõ moät vai troø quan troïng trong heä thoáng lao ñoäng
kyõ thuaät, laø ngöôøi ñoùng goùp trí tueä, söï saùng taïo vaø laø ngöôøi chuû
choát quyeát ñònh moïi thaønh coâng trong caùc ngaønh ngheà cuûa moïi lónh
vöïc trong neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc.
b/ Ngöôøi kyõ sö coù theå ñöùng ôû vò trí ñaûm nhieäm thöïc hieän coâng
taùc theo chuyeân ngaønh ñöôïc ñaøo taïo, coù theå giöõ vai troø kyõ sö tröôûng
(chæ huy 1 nhoùm kyõ sö) ñeå thöïc hieän:
- Chöùc naêng ñieàu haønh trong caùc ñôn vò saûn xuaát gia coâng.
- Chöùc naêng ñieàu haønh caùc ñôn vò thieát keá hoaëc thi coâng.
- Chöùc naêng ñieàu haønh trong caùc ñôn vò kinh doanh, dòch vuï kyõ
thuaät.
- Chöùc naêng nghieân cöùu vaø ñaøo taïo.
c/ Ngöôøi kyõ sö coù theå ñaûm nhieäm caùc chöùc vuï laõnh ñaïo töø toå
tröôûng kyõ thuaät, tröôûng phoøng (Keá hoaïch, Thieát keá, Coâng ngheä, KCS,
Cung tieâu, Vaät tö v v…) hoaëc Phoù giaùm ñoác, Giaùm ñoác Xí nghieäp,
Coâng ty, Toång Coâng ty v v… vôùi chöùc naêng ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa
heä thoáng kyõ thuaät hoaëc heä thoáng toå chöùc kinh doanh v v… cuûa nhaø
nöôùc hoaëc tö nhaân. Khi ñoù chöùc naêng cuûa ngöôøi kyõ sö theå hieän trong
vieäc:
- Toå chöùc quaûn lyù xaây döïng ñôn vò.
- Toå chöùc vaø phaân coâng lao ñoäng kyõ thuaät trong caùc ñôn vò.
- Thöïc hieän chöùc naêng giaùm saùt, kieåm tra ñaùnh giaù caùc hoaït
ñoäng cuûa heä thoáng lao ñoäng kyõ thuaät.
- Thöïc hieän chöùc naêng phaân phoái thaønh quaû lao ñoäng, tham gia
caùc hoaït ñoäng kyõ thuaät quaûng baù giôùi thieäu saûn phaåm cuûa
ngaønh mình.
2/ Nhieäm vuï cuûa ngöôøi kyõ sö.
a/ Ngöôøi kyõ sö laø moät coâng daân göông maãu.
1
 - Phaûi ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi
coâng daân.
- Ngöôøi coâng daân vôùi tinh thaàn daân toäc cao.
- Luoân coù tinh thaàn töï löïc cao vaø “ Ñöøng ñoøi hoûi Toå quoác
phaûi laøm gì cho
mình ?” vaø ngöôïc laïi phaûi suy nghó “ Mình ñaõ laøm ñöôïc gì cho
Toå quoác”.
- Luoân neâu cao tinh thaàn vì nghóa lôùn, ñoaøn keát vaø hôïp taùc.
- Laø con ngöôøi laøm vieäc vôùi tinh thaàn töï giaùc.
b/ Phaåm chaát cuûa ngöôøi kyõ sö trong heä thoáng lao ñoäng kyõ thuaät.
- Kyõ sö laø thaønh vieân cuûa taäp theå lao ñoäng.
- Töï löïc, töï giaùc nhöng luoân trong tinh thaàn hôïp taùc “ Moät caây laøm
chaúng leân non”.
- YÙ thöùc traùch nhieäm tröôùc nhieäm vuï ñöïôc giao, ñoù laø phaåm
chaát cao quí cuûa ngöôøi kyõ sö.
- Trung thöïc vaø coù tinh thaàn traùch nhieäm tröôùc taäp theå vaø xaõ
hoäi.
c/ Nhieäm vuï cuûa ngöôøi kyõ sö.
Nhieäm vuï cô baûn cuûa ngöôøi kyõ sö phaûi thöïc hieän toát
coâng taùc chuyeân moân ñaõ ñöôïc ñaøo taïo :
- Nhieäm vuï cuûa ngöôøi kyõ sö trong ñôn vò saûn xuaát.
+ Bieát khai thaùc, vaän haønh caùc thieát bò, heä thoáng thieát bò v
v… trong caùc nhaø maùy, Xí nghieäp, Coâng ty v v…
+ Bieát caùch toå chöùc quaûn lyù baûo trì söûa chöõa töø caùc thieát
bò ñeán caùc heä thoáng thieát bò cuûa xí nghieäp.
+ Bieát tính toaùn thieát keá caùc gaù laép cho thieát bò caùc cuïm
maùy vaø caùc maùy moùc v v… phuïc vuï cho coâng taùc saûn
xuaát.
+ Bieát trieån khai caùc bieän phaùp coâng ngheä phuïc vuï cho coâng
taùc cheá taïo naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm.
+ Bieát kieåm tra, ñaùnh giaù caùc chaát löôïng cô baûn cuûa saûn
phaåm cuûa ngaønh ngheà.
+ Coù khaû naêng toå chöùc quaûn lyù, saûn xuaát cuûa ñôn vò.
+ Ñeà xuaát tham gia caûi tieán thieát bò naâng cao naêng suaát lao
ñoäng öùng duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaøo saûn xuaát
hoaëc caùc chuyeån giao coâng ngheä cuûa ñôn vò baïn.
- Nhieäm vuï cuûa ngöôøi kyõ sö vôùi coâng taùc thieát keá vaø chæ ñaïo
thi coâng.
+ Tham gia hoaëc chæ ñaïo toå chöùc, quaûn lyù thieát keá , thi coâng
“saûn phaåm”.
+ Baûo ñaûm tính chính xaùc, tính thöïc tieãn cuûa baûn thieát keá.
+ Xaây döïng heä thoáng an toaøn, oån ñònh vaø ñoä tin caäy trong
quaù trình vaän haønh ñieàu khieån caùc trang thieát bò phuïc vuï
cho thi coâng.
2
 + Toå chöùc ghi cheùp nhaät kyù theo doõi coâng trình, giaùm saùt,
kieåm tra quaù trình thi coâng.
+ Tham gia vaø ñeà xuaát caûi tieán qui trình thi coâng caûi tieán
trang thieát bò kyõ thuaät, caûi tieán coâng ngheä ñeå giaûm chi phí
nhaân coâng maùy moùc, naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø
chaát löôïng coâng trình.
+ Tích cöïc tham gia caùc hoaït ñoäng quaûng baù caùc thaønh quaû
lao ñoäng cuûa ñôn vò.
- Nhieäm vuï cuûa ngöôøi kyõ sö vôùi coâng taùc kinh doanh, dòch vuï kyõ
thuaät.
+ Tham gia xaây döïng keá hoaïch kinh doanh thieát bò, maùy moùc
… quaûn lyù dòch vuï kyõ thuaät (chuyeån giao coâng ngheä) vaø
coâng taùc haäu maõi.
+ Ñaåy maïnh coâng taùc giôùi thieäu saûn phaåm vaø tö vaán khaùch
haøng.
+ Tích cöïc tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng quaûng baù thöông hieäu.
- Ngöôøi kyõ sö vôùi coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc.
+ Tham gia toå chöùc, xaây döïng keá hoaïch: caûi tieán saûn phaåm
caûi tieán caùc trang thieát bò ñeå naâng cao naêng xuaát vaø chaát
löôïng saûn phaåm.
+ Toå chöùc thieát bò nhieàu gaù laép chung vaø chuyeân duøng
phuïc vuï cho saûn xuaát.
+ Ñöa caùc phöông phaùp coâng ngheä môùi coù tieán boä veà khoa
hoïc kyõ thuaät aùp duïng cho ñôn vò.
+ Hình thaønh vaø xaây döïng caùc ñeà taøi nghieân cöùu coù tính
chaát chieán löôïc ñeå phaùt trieån ñôn vò.
- Ngöôøi kyõ sö vôùi coâng taùc boài döôõng ñoäi nguõ caùn boä kyõ thuaät
treû.
+ Toå chöùc caùc lôùp ñeå boå tuùc kieán thöùc chuyeân moân cuûa
ngaønh cho ñoäi nguõ caùn boä kyõ thuaät döôùi mình: Cao ñaúng,
Trung caáp vaø coâng nhaân.
+ Toå chöùc thi kieåm tra tay ngheà vaø naâng baäc thôï.
+ Xaây döïng keá hoaïch naâng cao trình ñoä ñoäi nguõ kyõ thuaät
thoâng qua caùc ñôït cöû caùn boä ñi hoïc ngaén haïn daøi haïn taïi
caùc Trung taâm, Tröôøng, Vieän v v….
- Ngoaøi ra ngöôøi kyõ sö coøn tham gia nhieàu coâng taùckhaùc: quaûn lyù
vaät tö, kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm (KCS), tham gia giaûng daïy
ôû caùc tröôøng Ñaïi hoïc, Cao ñaúng, Trung hoïc daïy ngheà vaø caùc
Trung taâm ñaøo taïo v v …
d/ Quaù trình “ Töï ñaøo taïo”, vöôn leân khoâng ngöøng vaø khoâng
ngöøng saùng taïo.
- Ngöôøi kyõ sö caàn xaây döïng cho mình moät keá hoaïch laøm vieäc vaø
phaán ñaáu vöôn leân khoâng ngöøng.

3
 - Khoâng ngöøng trao doài kyõ naêng ngheà nghieäp: hoïc hoûi, trao ñoåi
tieáp thu kinh nghieäm töø thöïc teá.
- Luoân suy nghó, tìm toøi caûi tieán, saùng taïo nhaèm naâng cao naêng
suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng saûn phaåm.
ñ/ Ngöôøi kyõ sö tham gia laõnh ñaïo ñôn vò.
- Ngöôøi kyõ sö luoân laø ngöôøi “laõnh daïo” veà maët kyõ thuaät ôû ñôn
vò.
- Ngöôøi kyõ sö laø ngöôøi coù ñaàu oùc toå chöùc, ñoaøn keát, laõnh ñaïo
taäp hôïp quaàn chuùng.
- Ngöôøi kyõ sö giöõ caùc vò trí quan troïng cuûa caùc ñôn vò (töø thaáp
ñeán cao).
3/. Naêng löïc caàn coù cuûa ngöôøi kyõ sö.
Ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï vaø chöùc naêng cuûa ngöôøi kyõ sö
ñoøi hoûi ngöôøi kyõ sö phaûi coù naêng löïc cao veà caùc maët :
a/ Kieán thöùc chuyeân moân, kyõ naêng ngheà nghieäp vaø kinh nghieäm
thöïc tieãn laø yeáu toá haøng ñaàu caàn coù ñoái vôùi ngöôøi kyõ sö.
- Naém vöõng kieán thöùc chuyeân moân vaø kinh nghieäm thöïc teá cuûa
ngaønh ngheà mình ñöôïc ñaøo taïo trong caùc laõnh vöïc: thieát bò, vaän
haønh thieát bò, giaùm saùt, kieåm tra ñaùnh giaù saûn phaåm, bieát toå
chöùc vaø ñieàu haønh saûn xuaát v v…
- Toå chöùc ñaøo taïo, phoå bieán kieán thöùc kyõ thuaät coâng ngheä.
- Laäp keá hoaïch baûo trì, söûa chöõa thieát bò.
- Laäp keá hoaïch ñaåy maïnh vaø phaùt trieån ñôn vò qua caùc hình thöùc
quaûng caùo, tieáp thò, kinh doanh v v…
- Thaønh thaïo moät ñeán hai ngoaïi ngöõ chính vaø tin hoïc cô baûn.
b/ Söï caàn maãn vaø tính kyû luaät trong coâng vieäc.
- Ngöôøi kyõ sö phaûi xaây döïng tính kieân trì, caàn maãn.
- Thöïc hieän vaø ñieàu haønh coâng vieäc thoâng qua heä thoáng qui ñònh
kyõ thuaät chaët cheõ, ñaûm baûo tính chính xaùc theo qui öôùc.
c/ Khaû naêng döï ñoaùn vaø tính saùng taïo trong lao ñoäng kyõ thuaät.
- Ngöôøi kyõ sö caàn xaây döïng cho mình khaû naêng döï ñoaùn vaø
quyeát ñoaùn ñeå coù theå laøm chuû thôøi gian vaø nhaân löïc.
- Trong lao ñoäng caàn öùng duïng moät caùch khoa hoïc vaø saùng taïo lyù
thuyeát vaø thöïc teá ñeå ruùt ngaén thôøi gian vaø naâng cao hieäu quaû
coâng vieäc.
d/ Caàn coù theå löïc vaø tinh thaàn.
- Ngöôøi kyõ sö caàn coù theå löïc toát thoâng qua söï ham thích moät vaøi
moân theå thao nhaèm naâng cao theå löïc vaø söùc khoûe ñeå lao ñoäng
toát.
- Caàn hieåu bieát vaø tham gia moät vaøi loaïi hình vaên hoùa ngheä thuaät
ñeå giaûi trí (aâm nhaïc, vaên thô hoaëc hoäi hoïa v v…
ñ/ Coù khaû naêng giao tieáp toát.

4
 - Phaûi coù khaû naêng giao tieáp baèng dieãn ñaït qua noùi (thuyeát trình,
ñoái thoaïi, tham gia vaø ñieàu haønh toát caùc cuoäc hoïp, caùc döï aùn v
v…)
- Phaûi coù khaû naêng dieãn ñaït baèng vieát (ghi cheùp nhaät kyù kyõ
thuaät, xaây döïng baùo caùo kyõ thuaät, vieát lyù thuyeát luaän aùn toát
nghieäp, laäp thuyeát minh coâng trình, döï aùn v v…)
- Phaûi coù khaû naêng sö phaïm toát: Truyeàn ñaït cho ñoàng nghieäp
hieåu, ñaët mình vaøo vò trí ngöôøi khaùc.
- Coù khaû naêng laøm vieäc theo nhoùm.
e/ Kieán thöùc taâm lyù xaõ hoäi vaø khaû naêng taäp hôïp quaàn chuùng.
- Caàn naém baét vaø hieåu bieát veà taâm sinh lyù con ngöôøi.
- Coù quan ñieåm ñoái nhaân xöû theá ñuùng ñaén, coù moái quan heä maät
thieát, vôùi ñoàng nghieäp: coâng nhaân, caùn boä kyõ thuaät v v …
- Coù khaû naêng ñoaøn keát taäp hôïp, laõnh ñaïo, chæ ñaïo toå chöùc
ñieàu haønh moïi hoaït ñoäng cuûa ñôn vò.
III- Quaù trình ñaøo taïo cuûa ngöôøi kyõ sö:
Ñeå ñöôïc vaøo hoïc taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc, thí sinh phaûi traûi
qua 1 kyø thi Tuyeån Quoác gia haøng naêm vaøo thaùng 7.
Sinh vieân seõ nhaäp hoïc vaøo thaùng 9 haøng naêm, vaø phaûi traûi
qua ít nhaát laø 4 naêm hoïc (8 hoïc kyø), Tuyø theo ngaønh ngheà vaø qui
ñònh cuûa moãi Tröôøng Ñaïi hoïc, thôøi gian hoïc cuûa sinh vieân coù theå
keùo daøi 4, 5 naêm, 5 naêm hoaëc 6 naêm (nhö Ñaïi hoïc Y Khoa vì phaûi
coù thôøi gian thöïc taäp nhieàu hôn).
1/ Quaù trình ñaøo taïo chung.
Thoâng thöôøng khoái kieán thöùc ñöôïc trang bò cho sinh vieân
trong quaù trình hoïc bao goàm:
- Khoái kieán thöùc cô baûn (25-30%)
- Khoái kieán thöùc cô sôû (40-50%)
- Khoái kieán thöùc chuyeân ngaønh (25-30%)
Tuøy theo chuyeân moân ngaønh ngheà tæ leä cuûa caùc khoái kieán
thöùc coù theå thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi quaù trình ñaøo taïo vaø söû
duïng caùn boä thích hôïp. Veà maët thöïc teá sinh vieân caàn
ñöôïc tieán haønh laøm caùc baøi taäp, baøi taäp lôùn, ñoà aùn moân hoïc,
thí nghieäm, thöïc haønh, thöïc taäp, tham quan xí nghieäp, nhaø maùy v
v… chieám 20-25% thôøi gian ñaøo taïo: Tuøy theo ngaønh ngheà ñaøo
taïo, thôøi gian naøy coù theå ñieàu tieát cho phuø hôïp.
Hoïc kyø cuoái cuûa quaù trình ñaøo taïo, sinh vieân phaûi traûi qua 1
ñôït thöïc taäp toát nghieäp töø 7-9 tuaàn vaø sau ñoù thöïc hieän 1 luaän
aùn toát nghieäp vôùi caùc ñeà taøi lyù thuyeát hoaëc thöïc teá do Thaày
höôùng daãn ñöa ra ñöôïc Chuû nhieäm boä moân chaáp nhaän.
Tuy nhieân, coù tröôøng thöïc hieän theo phöông aùn: chæ ñònh 1 soá
moân thi vaø laøm 1 baùo caùo chuyeân ñeà vaøo hoïc kyø cuoái cuûa
quaù trình hoïc.

5
 Khi sinh vieân ñaõ hoaøn thaønh toát caùc moân thi, baûo veä caùc baùo
caùo chuyeân ñeà ñaït keát quaû toát , hoaëc baûo veä toát luaän aùn toát
nghieäp cuøng vôùi ñieåm thi caùc moân hoïc trong caùc hoïc kyø ñeàu
ñaït thì sinh vieân seõ ñöôïc coâng nhaän toát nghieäp vaø ñöôïc nhaän
baèng kyõ sö cuûa ngaønh ñaøo taïo.
Sau khi sinh vieân coù baèng kyõ sö, ngöôøi kyõ sö coù theå hoïc
tieáp caùc ngaønh khaùc ñeå nhaän baèng kyõ sö 2 hoaëc treân ñaïi hoïc
(Thaïc só, Tieán só )
2/ Quaù trình ñaøo taïo kyõ sö taïi moät soá tröôøng kyõ thuaät.
a/ Ñaøo taïo kyõ sö taïi tröôøng ñaïi hoïc Daân Laäp coâng Ngheä Saøi
Goøn.
- Töø naêm 1997 tröôøng Cao Ñaúng kyõ ngheä Daân Laäp TP.Hoà Chí
Minh ñöôïc thaønh laäp ,sau baûy naêm hoaït ñoäng tröôøng ñöôïc
boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo cho pheùp naâng caáp ñaøo taïo heä
ñaïi hoïc .
- Thaùng tö naêm 2000 Tröôøng ñöôïc chính thöùc naâng caáp “ Tröôøng
Ñaïi hoïc Daân Laäp Kyõ Ngheä TP.Hoà Chí Minh “.
- Ngaøy 3/2/2005Tröôøng ñöôïc Chính Phuû , Boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo
Taïo cho pheùp ñoåi teân thaønh Tröôøng Ñaïi Hoïc Daân Laäp
Coâng Ngheä Saøi Goøn.
- Ñaïi hoïc chính quy cuûa Tröôøng ñöôïc ñaøo taïo 4 naêm theo heä
nieân cheá vôùi khoái ngaønh coâng ngheä ñöôïc hoïc 201 ñôn vò
hoïc trình ( ÑVHT - 1ÑVHT laø 15 tieát hoïc) vaø chia ra :
+ Giaùo duïc ñaïi cöông : 85ÑVHT.
+ Giaùo duïc chuyeân nghieäp :116ÑVHT trong ñoù goàm caùc khoái
kieán thöùc cô sôû vaø khoái kieán thöùc chuyeân moân.
- Quùa trình ñaøo taïo chöông trình daønh :
+ Thí nghieäm vaø thöïc haønh : 25 ÑVHT
+ Thöïc taäp vaø laøm luaän aùn toát nghieäp aùn :15ÑVHT( 4ÑVHT
cho thöïc taäp ).
- Khoa Quaûn Lyù Kinh Doanh ñöôïc hoïc 165 ÑVHT
Ñoàng thôøi Tröôøng vaãn tieáp tuïc ñaøo taïo heä Cao Ñaúng vaø
baäc THCN.
b/ Ñaøo taïo kyõ sö taïi tröôøng ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.Hoà Chí Minh
Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa ñaøo taïo kyõ sö heä chính qui 4,5
naêm vaø ñaøo taïo theo heä tín chæ. Tuøy theo ngaønh ngheà ôû caùc
Khoa, soá tín chæ cho khoùa hoïc coù theå dao ñoäng ñoâi chuùt.
Ví duï: Ngaønh kyõ thuaät cheá taïo khoaù 2002.
Toång soá tín chæ cuûa khoùa laø 151 Tín chæ
Phaân boá: - Caùc moân cô baûn 44 Tín chæ
- Caùc moân cô sôû 77 Tín chi
- Caùc moân chuyeân ngaønh 20 Tín chæ
(coù 14 tín chæ baét buoäc – 06 tín chæ töï choïn)
- Luaän aùn toát nghieäp 10 Tín chæ
6
 Phöông thöùc ñaøo taïo theo heä tín chæ so vôùi ñaøo taïo theo ñôn
vò hoïc trình coù nhieàu öu ñieåm; taïo ñieàu kieän cho sinh vieân coù theå
hoïc vöôït, hoïc theo thôøi khoùa bieåu cuûa rieâng mình, hoaëc thuaän tieän
cho vieäc sinh vieân coù theå laáy ñöôïc nhieàu baèng kyõ sö veà sau naøy.
Tuy nhieân quaù trình thöïc hieän noù cuõng boäc loä moät soá ñieàu
caàn quan taâm nhö : vieäc gíup ñôõ vaø hieåu bieát laãn nhau cuûa sinh
vieân bò haïn cheá , thôøi gian töï hoïc cuûa sinh vieân chöa ñöôïc thöïc
hieän toát, thö vieän , giaùo trình , saùch tham khaûo , phoøng thí
nghieäm , xöôûng thöïc taäp chöa ñaùp öùng v.v…Do vaäy hieäu quaû
ñaøo taïo chöa cao.

CHÖÔNG II
KYÕ NAÊNG GHI CHEÙP
I - Ñaët vaán ñeà:
- Ghi cheùp laø moät böôùc tích cöïc cuûa vieäc tieáp nhaän thoâng tin.
- Coù hai phöông thöùc:
+ Ghi cheùp töø baøi noùi cuûa moät dieãn giaû.
+ Ghi cheùp töø caùc taøi lieäu, caùc baøi vieát, saùch tham khaûo.
Ñaây laø moät coâng vieäc mang tính trí tueä, thuoäc veà tinh thaàn, nhaèm
bieân soaïn moät saûn phaåm seõ ñöôïc söû duïng laïi, xuaát phaùt töø chaát lieäu
(thoâng qua noùi, vieát, yù töôûng) ban ñaàu.
Chaát löôïng cuûa baøi ghi cheùp phuï thuoäc vaøo vieäc söû duïng noù coù
phuø hôïp nhöõng gì maø ta mong muoán hay khoâng.
Ghi chuù: Ñaây laø moät coâng vieäc trí oùc vaø khoâng phaûi laø vieäc cô
baép.
II - Ghi cheùp töø moät baøi noùi:
Moïi khoù khaên trong khi naém baét vaø xaùc ñònh yù töôûng trình baøy
laø noù khoâng ñeå laïi daáu veát cuûa mình (lôøi noùi gioù bay).
1/ Nhöõng khoù khaên
a/ Thôøi gian caàn ñeå noùi vaø caàn ñeå vieát khaùc nhau.
Noùi: trung bình 125 – 150 töø/phuùt
Vieát: 27 – 30 töø/phuùt hay coù theå nhanh hôn chuùt ít tuyø theo
phöông phaùp vaø toác ñoä cuûa moãi ngöôøi.  Khi ghi caàn thöïc hieän moät
söï löïa choïn (caùc yù chính).
b/ Caàn keát hôïp nhieàu hoaït ñoäng trí tueä cuøng moät luùc
Nghe.
Hieåu.
Phaân tích.
Choïn löïa.
Ghi nhôù baèng vieäc ghi cheùp laïi.
c/ Khoâng toàn taïi caùc thuû thuaät chung:
Moãi ngöôøi coù moät caùch ghi cheùp theo phöông phaùp rieâng.
2/ Caùc böôùc chuaån bò caàn thieát cho vieäc ghi cheùp:
a/ Chuaån bò phöông tieän vaät chaát:
7
 Baøn töïa, buùt vieát, vieát maøu, buùt chì, compa, giaáy, taäp, soå…
b/ Chuaån bò tinh thaàn:
- Ñöøng bao giôø nghó veà ñieàu gì khaùc hay lo ra (khi ñoù yù töôûng ghi
cheùp seõ rôøi raïc hay khoâng söû duïng ñöôïc).
- Phaûi coù thaùi ñoä chaêm chuù laéng nghe (luoân chuù yù vaø taäp trung tö
töôûng).
- Caàn tham khaûo tröôùc taøi lieäu lieân quan, neáu coù bieát tröôùc thì seõ
deã hieåu vaø theo doõi vaán ñeà thuaän tieän hôn.
- Löu yù caùc yeáu toá cho pheùp xaùc ñònh caáu truùc vaø boá cuïc cuûa
baøi noùi.
- Lôøi môû ñaàu.
- Caùc ñoaïn chuyeån tieáp.
- Baùo hieäu khoái môû ñaàu vaø keát thuùc moät ñoaïn hay tieåu ñoaïn.
- Toång hôïp töøng phaàn.
- Keát luaän.
c/ Taäp luyeän ghi cheùp:
Phöông phaùp ghi nhaän baèng hình aûnh laø phöông thöùc toát nhaát
(laøm sao ghi laïi töø lôøi noùi cuûa dieãn giaû baèng caùc hình aûnh laø
toát nhaát).
d/ Ghi cheùp nhö theá naøo ñeå ñaït hieäu quaû nhaát:
- Ghi nhaän toát nhöõng gì khoâng theå nhôù.
Ví duï: döõ lieäu baèng soá, caùc coâng thöùc, teân rieâng, quy taéc.
- Ghi nhaän nhöõng ñieàu nghi ngôø vaø khoâng hieåu.
Trong tröôøng hôïp baïn khoâng theo kòp, cöù tieáp tuïc theo doõi vaø gaïch
döôùi nhöõng gì baïn caûm thaáy hieåu nhaàm vaø ñaùnh daáu hoûi caùc caâu
naøy beân leà trang giaáy, sau ñoù seõ giaûi quyeát vaán ñeà baèng caùch hoûi
caùc ngöôøi nghe khaùc.
- Ghi cheùp toái ña caùc thoâng tin baèng chöõ caøng ít caøng toát.
Duøng caùc chöõ vieát taét vaø loaïi boû caùc phaàn thöøa chæ ñeå giöõ laïi
caùc töø ngöõ coù nghóa.
- Boû caùch ghi cheùp töøng töø moät.
Ta khoâng theå ghi taát caû nhöõng gì maø dieãn giaû trình baøy. Caàn coù
moät thaùi ñoä chuû ñoäng  toùm taét vaø toång hôïp. Caàn coù khaû naêng
toùm taét “noùng” nhöõng vaán ñeà ñöôïc nghe, theo kieåu ghi cheùp toác kyù.
Muoán vaäy caàn moät söï chuù yù cao ñoä vaø phaûi coù söï luyeän taäp toát
ñeå ghi ngaén goïn vaø ñuû yù.
3/ Bieát thích öùng vôùi dieãn giaû khaùc nhau:
Ghi cheùp deã hay khoù laø coøn tuyø thuoäc vaøo khaû naêng cuûa dieãn
giaû vaø nhöõng quan taâm cuûa dieãn giaû trong vieäc naém baét thoâng tin
cuûa ngöôøi nghe.
Nhöõng khaû naêng cuûa dieãn giaû laøm cho vieäc ghi cheùp ñöôïc deã
daøng:
- Gioïng noùi lôùn vaø roõ, coù chuyeån gioïng leân xuoáng.
- Baøi noùi coù daøn baøi maïch laïc, söû duïng baûng bieåu toát.
8
 - Ngoân ngöõ roõ raøng, caùc töø môùi ñöôïc giaûi thích coù heä thoáng.
Neáu dieãn giaû khoâng coù ba khaû naêng naøy thì phaûi :
- Laéng nghe moät caùch chaêm chuù nhieàu hôn.
- Coá hieåu cho ñöôïc loâgic baøi ñöôïc trình baøy.
- Haõy chuù yù vaøo taát caû caùc yeáu toá cuûa baøi dieãn vaên coù khaû
naêng giuùp ta hieåu roõ (thoâng baùo ñeà taøi, caùc ñoaïn chuyeån
maïch…).
- Ghi nhöõng töø khoâng bieát, vôùi caùc daáu chaám hoûi ôû leà vaø coá
laøm roõ nhöõng ñieàu khoâng hieåu sau khi keát thuùc baèng caùch tham
khaûo töø baïn beø hay nhöõng saùch vôû, taøi lieäu lieân quan.
4/ Caùc yeáu toá giuùp cho vieäc ghi cheùp:
Caùc chuaån , giuùp ta hieåu vaø ghi nhôù ñöôïc deã daøng hôn.
a/ Caáu truùc cuûa baøi giaûng:
Caàn nhaän thaáy nhöõng phaàn khaùc nhau trong baûn ghi cheùp. Ñieàu
naøy caøng deã khi dieãn giaû baùo tröôùc daøn baøi vaø vieát noù leân baûng
Taàm quan troïng cuûa daïng naøy:
- Trong khi ghi cheùp ngöôøi ghi coù phong caùch tích cöïc (phaûn xaï thuaän
lôïi cho vieäc ghi nhôù).
- Luùc ñoïc laïi, baøi ghi theå hieän ñöôïc söï roõ raøng cuûa noù.
b/ Caùc hình thöùc ngoân töø:
Ngöôøi trình baøy coù khuynh höôùng nhôø ñeán moät soá kyõ thuaät ñeå
nhaán maïnh caùc thoâng ñieäp cuûa mình nhö:
- Laëp ñi laëp laïi, noùi moät caùch doâng daøi: nhöõng ñieàu muoán noùi laø
quan troïng (nhaán maïnh). Ngöôøi ghi caàn gaïch döôùi hay laøm daáu kyù
hieäu.
- Nhöõng ví duï cuï theå, caùc minh hoaï, caùc giai thoaïi: ngöôøi vieát ghi
nhö laø tham khaûo.
- Caùc töø ngöõ nhaèm thu huùt söï chuù yù nhö : caàn löu yù raèng , caàn
xaùc ñònh chính xaùc laø, … Noù chæ ra raèng nhöõng ñieàu tieáp theo laø
quan troïng, ngöôøi vieát caàn ghi nhôù.
c/ Caùc chöõ then choát vaø caùc töø höõu ích:
Caùc chöõ then choát truyeàn ñaït hay dieãn taû nhöõng yù töôûng hay
nhöõng thoâng tin quan troïng.Nhöõng töø höõu ích laø caùc chuaån, noù
laøm caên cöù cho caùc suy luaän vaø laø söôøn cuûa baøi vaên: nhaäp ñeà,
chuyeån maïch, nhaéc laïi, keát thuùc.
Sau ñaây laø danh saùch chæ daãn caùc cuïm töø :
- Ñoaïn môû ñaàu (nhaäp ñeà): thoâng baùo raèng nhöõng gì ñöôïc noùi chæ
laø moät thoaùng tö duy.
+ Caùc coâng thöùc vaøo ñeà: “chuùng ta baét ñaàu bôûi”, “tröôùc heát”,
“tröôùc heát ñieåm khôûi ñaàu laø”…
+ Töø ñaàu tieân trong moät lieät keâ: ñaàu tieân, moät maët, moät beân laø,
ñieàu neân bieát ñaàu tieân laø …
+ Chuaån bò cho moät phaûn bieän: noù coù theå laø, tuy nhieân, neáu thaät
raèng…
9
 + Ñöa minh chöùng: ví duï, chaúng haïn…
+ Baùo tröôùc ñieàu gì: bieát raèng, coøn moät ñieàu laø, toâi xin noùi roõ
raèng…
- Ñoaïn chuyeån maïch laø chæ ra moái lieân heä giöõa nhöõng gì ñaõ noùi
tröôùc ñaây vaø nhöõng gì saép ñeà caäp ñeán.
Ví duï:
- Khi caàn phaûi theâm vaøo, ta noùi: vaø, keá ñeán, cuõng vaäy, thöù hai laø,
tieáp ñeán, maët khaùc…
- Khi caàn nhaán maïnh: ngay caû, caøng, hôn nöõa, khoâng chæ … maø coøn
…
- Khi caàn noùi veà nguyeân nhaân (lyù do): bôûi vì, thaät vaäy.
- Khi caàn noùi veà heä quaû: vì theá maø, do ñoù …
- Khi caàn noùi veà söï nghòch lyù: nhöng, trong khi maø, tuy nhieân, ngöôïc
laïi.
- Hoaëc khi khaúng ñònh cuøng vôùi söï thay ñoåi quan ñieåm: maët khaùc,
cuõng nhö, vaû laïi
- Ñoaïn nhaéc laïi: noù neâu leân nhöõng gì ñaõ ñöôïc trình baøy tröôùc ñaây
maø ta khoâng muoán nhaéc laïi nhöng ta khaúng ñònh vaø ta coù theå noùi:
nhö theá, töø ñoù, do ñoù, ñoù chæ laø moät khôûi ñieåm …
- Ñoaïn keát thuùc: bieåu thò keát thuùc cuûa moät söï trieån khai, chaám
döùt cuûa moät lieät keâ, keát luaän: sau cuøng, toùm laïi, ñeå keát luaän,
thaät ra …
5/ Bieát caùch khai thaùc caùc ñieàu ñaõ ghi cheùp:
Ngay toái ñaàu tieân caàn phaûi xem laïi caùc ñieàu ñaõ ghi cheùp ñeå
hoài töôûng chuùng, laøm saùng toû chuùng, boå sung ñaày ñuû chuùng, laøm
roõ caùc ñieåm chuû yeáu. Baøi nghe coøn noùng hoåi trong trí nhôù giuùp ta
boå khuyeát nhöõng thieáu soùt vaø taïo neân caùc lieân heä logic. Neáu
khoâng laøm theá caùc ñieàu ghi cheùp coù nguy cô khoâng ñoïc ñöôïc vaø
khoâng hieåu khi ta baét ñaàu caàn ñeán noù.

III- Ghi cheùp töø caùc vaên baûn (caùc baøi vieát):
1. Thuaän lôïi vaø khoù khaên:
a/ Thuaän lôïi:
- Ñoïc taøi lieäu deã tieáp nhaän hôn khi nghe ngöôøi khaùc trình baày nhanh
ñeå ghi cheùp vaø toùm taét.
- Coù nhieài taøi lieäu tham khaûo vaø choïn löïa.
b/ Khoù khaên:
- Toán nhieàu thôøi gian ñeå ñoïc caùc taøi lieäu.
+ Ñoâi khi tham lam vieát quaù daøi.
+ Ñoâi luùc tìm chöa heát hoaëc chöa ñuû taøi lieäu caàn thieát ñeå tham
khaûo.
+ Khi nghe baùo caùo thì dieãn giaû ñaõ ñònh höôùng vaø xaùc ñònh caùc vaán
ñeà caàn truyeàn ñaït.
2. Caùc hình thöùc ghi cheùp:
10
 Coù hai hình thöùc ghi cheùp:
- Ghi cheùp ñeå chuaån bò cho moät baøi noùi : baøi toång keát , baøi baùo
caùo tröôùc hoäi nghò, baøi baûo veä döï aùn,baøi giaûng cho moät buoåi
hoïc v.v…
- Ghi cheùp ñeå hình thaønh moät vaên baûn moät taøi lieäu , döï aùn,moät
taùc phaåm,moät coâng trình moät nghò quyeát, vaên kieän, giaùo trình
hoaëc thuyeát minh luaän aùn v.v …
Lôøi khuyeân:
- Choïn löïa thoâng tin döï truø seõ trình baøy tröôùc ñoäc giaû hay cöû toaï:
nhöõng thoâng tin maø hoï khoâng bieát hay caàn bieát seõ giôùi thieäu
trong baøi trình baøy cuûa mình.
- Duø taøi lieäu duøng ñeå noùi hay vieát yeâu caàu phaûi :
Roõ raøng - maïch laïc – deã ñoïc – söû duïng nhanh choùng.
3. Kyõ thuaät ghi cheùp
a/ Chuaån bò phöông tieän.
- Giaáy vieát , buùt , thöôùc v.v…
- Baøn gheá .
- Caùc taøi lieäu caàn thieát
- Tinh thaàn taäp trung
Chuù yù : Khi ghi cheùp moãi thoâng tin ñeå rieâng moät trang giaáy ñeå
quaù trình vieát khoâng bò xaùo troän caùc yù töôûng.
b) Nhöõng yeáu toá quan troïng caàn ghi cheùp.
- Ghi cheùp cho baøi noùi :
+ Khoâng caàn phaûi vieát thaønh baøi ñeå ñoïc maø vieát yù chính
+ Caàn phaûi choïn nhöõng vaán ñeà ngöôøi ta chöa bieát hoaëc
khoâng bieát maø ngöôøi ta muoán tieáp nhaän.
+ Xaây döïng moät daøn baøi roõ raøng vaø loâgic.
+ Vieát ngaén goïn deã ñoïc ( kieåu toác kyù , gaïch ñaàu doøng ).
+ Xaép xeáp thöù töï cho deã nhìn , deã hieåu theo chuû ñeà ñaëc
bieät caùc phaàn seõ ñöôïc minh hoaï baèng hình aûnh hay ñeøn
chieáu.
+ Vieát treân giaáy moät maët roäng raõi ,
+ Caùc döõ lieäu khoâng theå nhôù ñöôïc (nhö soá lieäu, hình aûnh,
ñöôøng bieåu dieãn, sô ñoà) neân ñöôïc ghi chuù moät caùch coù heä
thoáng. Noù coù theå ñöôïc cheùp laïi treân nhöõng taøi lieäu rieâng bieät,
ñöôïc saép xeáp theo thöù töï sao cho deã troâng thaáy (trong tröôøng söû
duïng giaáy trong, ñeøn chieáu).
+ Khoaûng khoâng gian söû duïng cuûa baøi vieát phaûi hôïp lyù:
+ Söû duïng gaïch döôùi vaø kieåu in hoa (neáu caàn).
+ Choïn caùc ñieåm quan troïng maø muïc tieâu yeâu caàu.
Ví duï : Vaán ñeà MA TUYÙ bao goàm : taùc haïi , lôïi nhuaän , tình hình buoân
laäu , cheá bieán , tình hình cai nghieän v.v…

11
 - Ghi cheùp ñeå laøm tö lieäu (moät baùo caùo hay moät coâng trình, moät
döï aùn hay moät baøi giaûng …) phaûi toùm taét hay vieát nhöõng ñieåm
chính theo muïc tieâu ñaõ ñeà ra vaø taïo thaønh moät baøi hoaøn chænh.
+ Chuaån bò moät daøn baøi ñaày ñuû vaø logic ,laáy tö lieäu töø caùc taøi
lieäu ñaõ ñoïc theo noäi dung vaø muïc tieâu , yeâu caàu :Caùc soá
lieäu,döõ lieäu,coâng thöùc , baûng bieåuv.v..
+ Choïn yù chính vaø quan troïng trong taøi lieäu theo muïc tieâu cuûa baøi
vieát,trong caùc taøi lieäu coù nhieàu vaán ñeà tuyø theo muïc tieâu vaø
chuû ñeà maø ngöôøi vieát caàn, thì phaûi ñi saâu vaø trích ra.
+ Vieát thaønh caùc chöông muïc theo daøn baøi ñaõ coù :töø ñoù hình
thaønh caùc vaên baûn maïch laïc , caâu vaên hoaøn chænh, chuù yù
traùnh caùc loãi chính taû , vieát hoa lung tung , daáu chaám , daáu
phaåy ,chaám xuoáng doøng v.v… khoâng ñuùng, vieát roõ raøng
khoâng vieát aåu vieát taét khoù ñoïc.
- Ngöôøi vieát caàn phaûi bieát tröôùc noäi dung taøi lieäu ñeå ghi cheùp do vaäy
caàn phaûi :
+ Vôùi baøi vaên ngaén : ñoïc toaøn baøi vaên .
+ Taøi lieäu daøi : ñoïc lôøi noùi ñaàu , lôøi giôùi thieäu toùm taét , ñoïc
moät vaøi chöông quan troïng , ñoïc keát luaän cuûa taøi lieäu…döïa
vaøo muïc tieâu ñaët ra ñeå tìm noäi dung ñaùp öùng theo yeâu caàu
cuûa baøi vieát vaø tieán haønh toùm taét ñöa vaøo baøi vieät theo töøng
ñoaïn.
Ví duï :
* Ghi cheùp vôùi chuû ñeà nhaân ñaïo trong taùc phaåm “ Nhöõng Ngöôøi
Khoán Khoå “cuûa nhaø ñaïi vaên haøo Phaùp VICHTOHUYGO
* Ghi cheùp vôùi chuû ñeà tình yeâu vaø tính caùch ngöôøi coäng saûn
PAVEN COÂSGHIN trong “Theùp Ñaõ Toâi Theá Ñaáy” cuûa nhaø vaên
NICOÂLAI OÂSTOÂTSKI.
* Vaán ñeà ma tuyù coù nhieàu lónh vöïc caàn ñeà caäp moät trong vaøi noäi
dung cuûa chuû ñeà nhö : lôïi nhuaän , taùc duïng , taùc haïi , quaù trình
cai nghieän v.v…
- Khi ñoïc : cuõng trích töøng phaàn theo daøn baøi
+ Töø ñoaïn nhaäp ñeà .
+ Ñoaïn giôùi thieäu
+ Ñoaïn chuyeån maïch .
+ Ñoaïn keát luaän.
- Caàn chuù yù caùc caâu then choát , caùc chöõ höõu ích.
- Choïn caùc yù töôûng cô baûn cuûa ñoaïn vaên caàn toùm taét caùc ñoaïn quan
troïng : trích töø vaên baûn nghò quyeát , nghò ñònh , chæ thò v.v…
- Caùc yeâu caàu thöïc teá cho baøi vieát.
+ Caùc vaên baûn vaø taøi lieäu soaïn ra phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu
hoaøn caûnh thöïc teá (neáu laø caùc giaûi phaùp , caùc nghò quyeát ,
caùc nghò ñònh , chæ thò v.v…)

12
 + Trong vaên baûn phaûi ghi roõ caùc taøi lieäu tham khaûo , trích daãn
töø ñaâu , trong saùch naøo , trang naøo ( nhö caùc soá lieäu , coâng
thöùc , caùc ñònh lyù , ñònh luaät , caùc caâu noùi noåi tieáng v.v…)
+ Ghi nhaän tình huoáng vaø moâi tröôøng cuûa vaán ñeà ñöôïc ñeà caäp
khi taøi lieäu ñöôïc toùm taét.
+ Caùc phieáu thoâng tin ñöøng ñeå laãn loän caùc yù töôûng vôùi nhau
maø caàn ñeå rieâng moãi yù töôûng moät phieáu.
+ Caùc tö lieäu ñoâi khi khoâng caàn cheùp ra, luùc tham khaûo caàn ghi
nhaän trang , teân taøi lieäu v.v…Khi naøo vieát thaønh vaên baûn
luùc ñoù ta laät laïi caùc taøi lieäu ñoù ñeå söû duïng.
+ Ta coù theå ghi chuù beân leà vaên baûn baøi vieát ñeå tieän tra cöùu
khi caàn.
IV- Thöïc hieän baùo caùo (Tieåu luaän, Luaän vaên toát nghieäp, Baøi phaùt
bieåu …)
1/ Phaûi xaây döïng ñeà cöông, muïc luïc roõ raøng:
- Lôøi noùi ñaàu: Ñaët vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát.
- Lôøi giôùi thieäu.
- Caùc phaàn caàn ñöôïc giaûi quyeát ( Caùc chöông cuûa baùo caùo )
- Keát luaän: Vaán ñeà ñaët ra ñaõ ñöôïc giaûi quyeát keát quaû ñöa vaøo söû
duïng, lôøi khuyeân vaø nhöõng giaûi phaùp tieáp theo (neáu coù)
- Taøi lieäu tham khaûo:
+ Teân taùc giaû
+ Naêm xuaát baûn
+ Soá series xuaát baûn (neáu coù)
+ Ghi theo thöù töï vaàn
- Muïc luïc
2/ Nhöõng ñieàu yeâu caàu thöïc hieän trong baùo caùo (hoaëc thuyeát
minh):
- Phaûi vieát chöõ roõ raøng, caån thaän, khoâng ñöôïc vieát taét, vieát aåu
laøm ngöôøi khaùc khoâng ñoïc ñöôïc hoaëc khoâng hieåu; chöõ khoâng
ñöôïc vieát hoa lung tung, khoâ ng ñöôïc taåy xoùa tuøy tieän.
- Caâu vaên goïn, khoâng daøi leâ theâ.
- Caùc ñeà muïc, chöông phaûi roõ raøng nhaèm chia caùc khoái löôïng coâng
vieäc raønh maïch.
- Vieäc chia caùc phaàn trong caùc chöông caàn thoáng nhaát töø ñaàu ñeán
cuoái.
I, 1,2,3 … a,b,c
Ví duï: Chöông I II,1,2,3 … a,b,c
III,1,2,3 … a,b,c
Caùc chöông II, chöông III … cuõng töông töï nhö treân.
- Caùc coâng thöùc, hình veõ phaûi ñaùnh soá thöù töï, coù theå ñaùnh soá
töø 1 ñeán 100 … ngay töø ñaàu baøi vieát, coù theå ñaùnh soá cuûa coâng
thöùc hoaëc soá cuûa hình theo töøng chöông. Muïc ñích laø ñeå deã theo
doõi vaø goïi chuùng laïi ôû caùc phaàn sau.
13
 - Caùc hình veõ caàn phaûi coù chuù giaûi teân hình roõ raøng.
- Caùc hình veõ vaø coâng thöùc khoâng phaûi cuûa mình saùng taùc thì caàn
phaûi laøm caùc kyù hieäu tham khaûo [...].
Ví duï: Coâng thöùc (5) hay hình (6) coù theâm [1] & [2] yù noùi laáy töø
taøi lieäu tham khaûo 1 vaø 2 ghi ôû phaàn cuoái baùo caùo trong muïc taøi
lieäu tham khaûo.
Toùm laïi: Caùc phaàn trích daãn keå caû lôøi noùi caàn phaûi ghi roõ
raøng, ñaày ñuû.

CHÖÔNG III
KYÕ NAÊNG ÑOÁI THOAÏI
I - Ñaët vaán ñeà:
- Taïi sao phaûi nghieân cöùu ñoái thoaïi
- Ñoái thoaïi laø gì?
Trong moïi toå chöùc, thöïc hieän ñeàu ñaën caùc buoåi ñoái thoaïi laø moät
caùch höõu hieäu ñeå luaân chuyeån thoâng tin vaø giaûi quyeát vaán ñeà, khoâng
coù söï trao ñoåi tröïc tieáp, heä thoáng seõ nhanh choùng ñi ñeán choã beá taéc.
Ñoái thoaïi coøn giuùp giaûi quyeát nhu caàu cuûa con ngöôøi, vì söï thaát voïng
böïc boäi tích tuï haøng ngaøy seõ daàn daàn taïo thaønh moät söï khoù chòu
caêng thaúng saün saøng buøng noå baát cöù luùc naøo.
Moät tình huoáng ñöôïc hình thaønh döïa treân nhöõng haønh ñoäng lieân
tieáp chuû yeáu baèng lôøi noùi giöõa hai caù nhaân nhôø vaøo tieáp xuùc tröïc
tieáp vaø vôùi moät muïc tieâu ñaõ ñöôïc ít nhaát laø moät trong hai ngöôøi ñeà
xöôùng töø tröôùc – ñoù laø ñoái thoaïi.
II – Caùc kieåu ñoái thoaïi chính:
1/ Theo muïc tieâu:
a/ Ñieàu tra: yeâu caàu ai cung caáp thoâng tin. Ñoái thoaïi tìm thoâng tin töø
caáp thaáp nhaát leân caáp cao nhaát.
b/ Thoâng baùo: cung caáp thoâng tin hay giaûi thích cho ai (theo yeâu caàu
cuûa hoï hay do ta thaáy ñieàu ñoù laø caàn thieát). Thoâng tin töø caáp cao
nhaát xuoáng caáp thaáp nhaát.
c/ Ñoäng vieân: thuùc ñaåy ai laøm moät vieäc gì, laøm cho hoï thay ñoåi caùch
laøm vieäc, thay ñoåi thaùi ñoä laøm vieäc.
d/ Löïa choïn, ñaùnh giaù, ñònh höôùng.
e/ Giaûi quyeát vaán ñeà vôùi moät ngöôøi naøo ñoù.
2/ Theo vai troø cuûa ngöôøi tham gia trong cuoäc ñoái thoaïi
a/ Ñoái thoaïi taäp trung vaøo vaán ñeà do ngöôøi khôûi xöôùng cuoäc ñoái
thoaïi ñeà ra.
b/ Ñoái thoaïi taäp trung vaøo vaán ñeà rieâng cuûa moät thaønh vieân trong
cuoäc ñoái thoaïi coøn goïi laø ñoái thoaïi coá vaán.
Ñaây laø tröôøng hôïp moät hay nhieàu ngöôøi tìm ñeán moät ngöôøi
khaùc ñeå xin lôøi khuyeân giaûi quyeát tình huoáng khoù xöû cuûa mình.
c/ Ñoái thoaïi taäp trung vaøo vaán ñeà lieân quan ñeán caû hai beân ñoái taùc
vaø nhieàu ñoái taùc.
14
 Ñaây laø tröôøng hôïp xaûy ra thöôøng xuyeân nhaát trong moät xí
nghieäp, ví duï nhö: Hai kyõ thuaät vieân cuûa hai boä phaän khaùc nhau phaûi
cuøng giaûi quyeát moät vaán ñeà. Tröôøng hôïp ñieån hình cuûa quan heä
C.Ö. – K.H. quan heä cung öùng – khaùch haønh trong khuoân khoå cuûa moät
döï aùn chaát löôïng toaøn boä.
1. Theo kyõ thuaät söû duïng:
a/ Ñoái thoaïi daãn daét:
Ngöôøi phoûng vaán laø ngöôøi daãn daét cuoäc ñoái thoaïi vaø yeâu caàu
ngöôøi ñöôïc phoûng vaán traû lôøi moät loaït caùc vaán ñeà trong baûng caâu
hoûi ñaõ ñöôïc thieát laäp saün. Ví duï : Baûng caâu hoûi thaêm doø …
b/ Ñoái thoaïi baùn daãn daét:
Caùc vaán ñeà caàn trao ñoåi ñöôïc xaùc ñònh tröôùc, duy chæ coù thöù töï
vaø caùch thöùc ñaët caâu hoûi laø töï do. Khi thaáy ñoái töôïng ñi laïc ñeà thì
ngöôøi phoûng vaán seõ laø ngöôøi keùo hoï trôû laïi vaán ñeà chính ôû moåi
vaán ñeà caàn trao ñoåi, chính caâu traû lôøi cuûa ñoái töôïng thoâng thöôøng
seõ gôïi yù cho caâu hoûi keá tieáp cuûa ngöôøi phoûng vaán.
c/ Ñoái thoaïi khoâng daãn daét:
Ngöôøi phoûng vaán ñöa ra vaán ñeà roài sau ñoù nghe ñoái töôïng trình
baøy. Nhöôøi phoûng vaán caàn theå hieän söï thoâng caûm, ñoàng tình, ñaëc
bieät laø thaùi ñoä cuûa mình, ngöôøi phoûng vaán trôû thaønh thính giaû
nhaèm taïo söï thoaûi maùi cho ngöôøi noùi. Thænh thoaûng, ngöôøi phoûng
vaán caàn dieãn ñaït laïi moät vaøi yù cuûa ngöôøi trình baøy nhaèm khuyeán
khích hoï ñi saâu hôn vaøo vaán ñeà. Ñaây laø kieåu ñoái thoaïi phuø hôïp
trong tình huoáng giuùp ñôõ hoaëc khuyeân ngöôøi naøo ñoù. Caàn luyeän taäp
nhieàu caùc kieåu ñoái thoaïi keå treân.
III - Can thieäp cuûa ngöôøi phoûng vaán:
1. Caâu hoûi:
a/ Caâu hoûi tröïc tieáp:
Söû duïng ñeå baét ñaàu cuoäc ñoái thoaïi. Treân nguyeân taéc, söû duïng laïi
moãi khi ñeà caäp ñeán moät ñeà taøi môùi.
b/ Caâu hoûi truyeàn:
Thöôøng ñöôïc söû duïng trong ñoái thoaïi kieåu baùn daãn daét. Noù döïa
treân nhöõng ñieàu ngöôøi ñöôïc phoûng vaán vöøa noùi ñeå tieáp tuïc phaùt
trieån, chi tieát hoùa vaø ñaøo saâu theâm vaán ñeà.
Ví duï : Anh nghe ñöôïc qua ….?
Treân quan ñieåm naøo ….?
Nhö theá naøo ….?
Anh coù giaûi thích theâm veà …….. ñöôïc khoâng ?
2. Trình baøy laïi:
Ñaây laø kyõ thuaät chính ñöôïc duøng trong moïi tình huoáng giao tieáp,
ñaëc bieät laø trong caùc buoåi trao ñoåi, hoäi hoïp. Noù giuùp ta thaáy ñöôïc
söï chuù yù laéng nghe vaø yù muoán tìm hieåu cuûa ngöôøi nghe.

15
 Noù khieán ngöôøi noùi coù traùch nhieäm veà nhöõng ñieàu mình noùi,
ñoàng thôøi khuyeán khích hoï ñi saâu hôn vaøo vaán ñeà. Noù coøn giuùp hai
beân khoâng bò maát thôøi gian vì nhöõng hieåu laàm ñaùng tieác.
a/ Ñònh nghóa
Trình baøy laïi, laø ngaét lôøi ngöôøi noùi taïi moät thôøi ñieåm ñeå nghe
toùm taét laïi nhöõng ñieàu hoï hieåu veà noäi dung maø ngöôøi noùi vöøa trình
baøy vaø sau ñoù laïi ñeå cho ngöôøi noùi trình baøy tieáp.
b/ Ba möùc ñoä trình baøy laïi :
- Trình baøy laïi moät caùch ñôn giaûn :
+ Laø daïng toång hôïp laïi nhöõng ñieåm chính vöøa ñöôïc nghe trình baøy,
tuøy theo caùch hieåu rieâng cuûa ngöôøi nghe :
“OÂng vöøa baûo raèng ”
“Neáu toâi khoâng nhaàm …”
+ Giuùp kieåm chöùng vaø baøy toû vôùi ngöôøi noùi veà möùc ñoä hieåu
cuûa ngöôøi nghe veà nhöõng gì maø ngöôøi noùi muoán truyeàn ñaït:
phaùt hieän ñöôïc nhöõng ñieàu ñaõ hieåu nhaàm, hieåu sai.
+ Ngöôøi trình baøy laïi khoâng duøng caùch naøy ñeå khaúng ñònh ñòa vò,
quan ñieåm hay ñaùnh giaù cuûa mình.
- Trình baøy laïi coù dieãn giaûi:
+ Laøm noåi baät moät ñieåm then choát chöa ñöôïc trình baøy roõ raøng
hay toång hôïp toaøn boä caùc ñeà nghò.
+ Ngöôøi trình baøy laïi laøm saùng toû baøi phaùt bieåu cuûa ngöôøi noùi
baèng caùch dieãn giaûi hay thay ñoåi moät chuùt ít noäi dung vöøa ñöôïc
nghe.
- Trình baøy laïi theo kieåu ngöôïc laïi:
+ Toång hôïp moät caùch nghòch lyù, thaäm chí traùi vôùi ñieàu thöôøng
nghe (ñöôïc nghe moät caùch ñuùng ñaén).
+ Coù theå laøm noåi baät ñieåm chính deã gaây tranh luaän.
Löu yù: Kieåu naøy coù theå keùo theo moät soá khoù khaên veà maët quan
heä veà sau.
IV/ Thaùi ñoä cuûa ngöôøi phoûng vaán (ngöôøi höôùng daãn ñoái thoaïi).
Thöôøng ñöôïc bieåu hieän qua:
- Lôøi noùi: caùc töø, gioïng noùi.
- Tö theá, caùch nhìn …
Ta coù theå chia laøm hai kieåu thaùi ñoä:
- Kieåu thaùi ñoä chung: ngöôøi ñieàu haønh ñoái thoaïi daãn daét cuoäc ñoái
thoaïi theo muïc ñích ñaõ ñònh cuûa mình vaø thöôøng phuï thuoäc vaøo
tính caùch cuûa anh ta.
- Kieåu thaùi ñoä töøng phaàn: do ngöôøi daãn daét ñoái thoaïi can thieäp
theo caùc giai ñoaïn trong suoát quaù trình ñoái thoaïi, tuyø thuoäc töø caùc
phaûn öùng cuûa ngöôøi ñöôïc ñoái thoaïi.
1. Caùc kieåu thaùi ñoä chung:
a/ Thaùi ñoä chuyeân quyeàn, ñoäc ñoaùn:

16
 Ñaây laø thaùi ñoä aûnh höôûng töø beân ngoaøi vaø moät caùch tröïc
tieáp ñeán ngöôøi khaùc nhaèm aùp ñaët yù muoán hay quan nieäm cuûa mình.
Coù theå phaân thaønh hai daïng:
- Thaùi ñoä chuyeân cheá:
Ngöôøi chuyeân cheá luoân tìm caùch aùp ñaët yù kieán, quyeát ñònh,
quyeàn haïn cuûa mình leân ngöôøi khaùc maø khoâng caàn quan taâm ñeán
phaûn öùng cuûa hoï, kieåu naøy söû duïng vieäc raên ñe, haêm doaï laø chính.
- Thaùi ñoä gia tröôûng:
Ngöôøi coù thaùi ñoä gia tröôûng:
+ Luoân tìm caùch aûnh höôûng leân ngöôøi khaùc theo kieåu “vì muoán
toát cho anh”, hay quan taâm theo kieåu “cuûa moät ngöôøi cha toát
trong gia ñình”.
+ Mong muoán khoáng cheá ngöôøi khaùc nhöng laïi muoán ñöôïc ngöôøi
khaùc thöông yeâu.
b/ Thaùi ñoä thuû ñoaïn:
Nhaèm aûnh höôûng leân ngöôøi khaùc moät caùch giaùn tieáp vaø
nhaèm vaøo söï khoâng hieåu bieát cuûa hoï, theo caùch loâi keùo hay giaät
daây.
c/ Thaùi ñoä trung laäp:
Ñaây laø thaùi ñoä kieåu khoâng daãn daét. Noù nhaèm ñaët ngöôøi khaùc
vaøo tình theá phaûi töï mình ñi ñeán quyeát ñònh sau khi ñaõ cuøng phaân tích
kyõ löôõng vaán ñeà vöôùng maéc cuûa hoï.
d/ Thaùi ñoä hôïp taùc:
Luoân giuùp ñôõ ngöôøi khaùc ñöa ra quyeát ñònh baèng caùch cuøng nhau
tìm kieám giaûi phaùp. Ñaây laø kieåu giao tieáp töông hoã , ôû ñaây khoâng
coù söï aùp ñaët.
2. Caùc kieåu thaùi ñoä dieãn tieán:
Noù theå hieän theo caùc giai ñoaïn khaùc nhau cuûa buoåi ñoái thoaïi vaø
trong khuoân khoå cuûa moät kieåu thaùi ñoä chung, ví duï: moät ngöôøi trình
baøy vaán ñeà cuûa hoï nhö sau:
“Toâi chaúng coøn thích thuù gì coâng vieäc naøy nöõa. Noù quaù ö ñôn
ñieäu, toâi chæ laøm theo traùch nhieäm khoâng hôn khoâng keùm, toâi
muoán thay ñoåi coâng vieäc, thaäm chí chuyeån sang xí nghieäp khaùc,
bôûi vì nôi laøm môùi coù theå taïo cho toâi ñoäng löïc môùi … toùm laïi,
toâi hy voïng nhö theá”.
Baây giôø chuùng ta haõy töôûng töôïng nhöõng thaùi ñoä coù theå xaûy ra
trong tröôøng hôïp naøy.
a/ Thaùi ñoä ra leänh hay quyeát ñoaùn:
Nhaèm chæ cho ngöôøi khaùc nhöõng gì hoï phaûi laøm hay khoâng
ñöôïc laøm:
“Anh phaûi thay ñoåi nôi laøm !”
“Anh phaûi xin ñoåi sang boä phaän khaùc !”
b/ Thaùi ñoä laån traùnh:

17
 Nhaèm troán traùnh ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa ngöôøi khaùc baèng
caùch ñöa ra nhöõng quan ñieåm chung chung hay tìm caùch keát thuùc buoåi
trao ñoåi:
“Anh cöù yeân taâm ñi, roài moïi vieäc seõ qua thoâi”
“Sau moät thaùng nghæ heø, anh seõ thaáy ñôõ ngay maø”
“Xin loãi, toâi coù buoåi hoïp quan troïng”.
c/ Thaùi ñoä meâ hoaëc duï doã:
Noù chuû yeáu döïa treân caùc phöông phaùp mò daân coát laøm cho
ngöôøi khaùc hieåu raèng hoï ñang coù may maén ñöôïc noùi chuyeän vôùi
moät ngöôøi thoâng minh vaø thuù vò:
“Baïn phaân tích söï vieäc thaät laø tinh teá, tuyeät vôøi !”
d/ Thaùi ñoä ñaùnh giaù:
Noù nhaèm ñaùnh giaù nhöõng gì vöøa ñöôïc noùi:
“S!” “Thaät laø moät tình huoáng khoù chòu”
“Anh chaùn naûn mau theá”
“Anh thaät can ñaûm khi coá tieáp tuïc coâng vieäc trong nhöõng
ñieàu kieän nhö theá naøy!”
e/ Thaùi ñoä thaêm doø:
Noù nhaèm thu thaäp thoâng tin:
- Veà söï vieäc.
- Veà caùc quan ñieåm:
“Theá baây giôø anh thích laøm loaïi coâng vieäc gì”.
”Anh caûm thaáy chaùn coâng vieäc mình laøm töø khi naøo
vaäy” .
f/ Thaùi ñoä dieãn giaûi:
Ngöôøi phoûng vaán dieãn giaûi laïi yù töôûng do ngöôøi khaùc vöøa
trình baøy vaø coá gaéng laøm noåi baät nhöõng nguyeân nhaân saâu xa:
“Toâi cho raèng chính söï meät moûi trong coâng vieäc ñaõ daãn ñeán
nhöõng böïc boäi, khoù chòu trong con ngöôøi anh, noùi saâu xa hôn laø
noù aûnh höôûng ñeán toaøn boä cuoäc soáng cuûa anh”.
g/ Thaùi ñoä ñeà xuaát hay khuyeân baûo:
Noù cuõng gioáng thaùi ñoä treân, nhöng dieãn ra moät caùch kín ñaùo
hôn, nheï nhaøng hôn:
“Anh ñaõ nghó ñeán vieäc xin chuyeån sang boä phaän khaùc chöa?”
“Sao khoâng baét ñaàu baèng vieäc tìm hieåu nguyeân nhaân veà söï böïc
boäi cuûa baïn coù hôn khoâng”.
h/ Thaùi ñoä giuùp ñôõ hay hoã trôï:
Noù nhaèm traán an ngöôøi khaùc, giuùp ñôõ hoï veà maët taâm lyù:
“Anh coù muoán chuùng ta baøn theâm veà ñieàu ñoù nöõa khoâng”.
“Vaán ñeà cuûa anh thaät khoù, nhöng khoâng sao chuùng ta seõ cuøng
xem xeùt noù roõ raøng hôn vaø seõ tìm ra giaûi phaùp thoâi”.
“Anh coù muoán toâi giôùi thieäu anh vôùi moät ngöôøi baïn laø
chuyeân gia ñaùnh giaù naêng löïc hay khoâng”.

18
 “Anh chaúng phaûi laø ngöôøi duy nhaát gaëp raéc roái kieåu naøy khi
laøm cuøng moät coâng vieäc trong vaøi naêm ñaâu, chuùng toâi bieát heát
moïi kieåu khuûng hoaûng nhö theá naøy …”.
i/ Thaùi ñoä thoâng caûm:
Ñaây khoâng phaûi laø thaùi ñoä thoâng caûm theo nghóa ñaïo ñöùc maø
laø theo nghóa trí tueä : ngöôøi phoûng vaán khieán cho ngöôøi khaùc hieåu
raèng hoï ñaõ thaáu hieåu, raèng hoï ñang hieän dieän. Hoï trôû thaønh taám
göông cuûa ngöôøi ñoái thoaïi khi hoï trình baøy laïi moät caùch khaùch quan
nhöõngñieàu ñöôïc nghe : “baïn thaáy coâng vieäc cuûa mình nhaøm chaùn,
baïn khoâng coøn thích thuù vôùi noù nöõa. Baïn nghó raèng ôû moät vò trí
khaùc hay trong moät xí nghieäp khaùc seõ taïo cho baïn moät ñoäng löïc
môùi” Thaùi ñoä naøy giuùp cuoäc ñoái thoaïi tieán trieån.
V- Chuaån bò moät cuoäc ñoái thoaïi :
Ñoái thoaïi seõ caøng coù hieäu quaû khi maø hai ngöôøi ñoái thoaïi coù
chuaån bò tröôùc.
1/ Ñeà taøi:
- Veà vaán ñeà gì?
- Vieäc trình baøy ñeà taøi coù roõ raøng chöa?
- Laøm theá naøo trình baøy moät caùch chính xaùc ñeà taøi?
- Ngöôøi ñoái taùc ñaõ coù tröôùc nhöõng thoâng tin naøo veà ñeà taøi?.
2/ Boái caûnh :
- Ñeà taøi hoâm nay ñöôïc ñeà caäp ñeán trong hoaøn caûnh naøo?
- Ai (nhöõng ai) seõ laø ngöôøi ñoái thoaïi vôùi ta? Hoï coù quyeàn quyeát
ñònh khoâng ?
- Lieäu hoï coù naém ñöôïc boái caûnh khoâng?
3/ Muïc tieâu :
- Muïc tieâu cuûa ta trong ñoái thoaïi naøy laø gì?
+ Ñoái thoaïi quan taâm ñeàn coâng vieäc, nghieäp vuï
+ Ñoái thoaïi quan taâm ñeán vaán ñeà xaõ giao, tìm hieåu ñieàu tra …
- Laøm sao neâu baät caùc keát quaû ñaït ñöôïc .
4/ Caùc thoâng tin, laäp luaän cho ñeà taøi:
- Tuøy theo muïc tieâu ñeà ra, nhöõng thoâng tin naøo caàn chuù troïng ñeå
ñöa ra?
- Caàn tìm hieåu vaø hieåu roõ ñoái taùc
- Öu tieân cho nhöõng ví duï cuï theå naøo?
- Phaûi taäp hôïp nhöõng taøi lieäu naøo?
- Ta seõ gaëp nhöõng trôû löïc naøo hay choáng ñoái naøo trong buoåi ñoái
thoaïi?
Nhöõng laäp luaän naøo seõ choáng laïi ta? Ta caàn chuaån bò phaûn bieän
naøo vaø laøm theà naøo ñeå trình baøy chuùng?
5/ Keá hoaïch vaø trình töï ñoái thoaïi:
- Ta ñeà ra keá hoaïch ñeå chuaån bò cuoäc ñoái thoaïi ra sao?
- Trình töï caùc phaàn laàn löôït seõ trình baøy ra sao?
- Caùi naøo phaûi noùi tröôùc. Caùi naøo phaûi noùi sau?
19
  Nhöõng ngöôøi ñi ñaøm phaùn, caùc öùng cöû vieân hay caùc thí sinh ñi
döï phoûng vaán tìm vieäc laøm naøo maø khoâng söû duïng 5 böôùc
chuaån bò cô baûn naøy thì khaû naêng thaønh coâng seõ bò haïn cheá .
VI- Ñoái thoaïi qua ñieän thoaïi:
Ñieän thoaïi ñaõ trôû thaønh moät phöông tieän giao tieáp raát phoå bieán
vaø thoâng duïng tuy nhieân nhieàu ngöôøi vaãn bò “khôùp” khi phaûi söû
duïng thieát bò naøy.
1. Nhöõng khoù khaên ñaëc thuø trong ñoái thoaïi qua ñieän thoaïi :
- Phaûi keå ñeán thôøi gian, chi phí. Caàn phaûi trình baøy moät caùch roõ
raøng, cuï theå vaø chính xaùc.
- Khoâng nhìn thaáy ngöôøi giao tieáp. Taát caû nhöõng gì khoâng lieân quan
ñeán lôøi noùi ñeàu khoâng troâng thaáy. Ta khoâng theå “thaáy” ñöïôïc
phaûn öùng cuûa nhau. Ta luoân baên khoaên : khoâng bieát ngöôøi kia coù
hieåu khoâng? Coù ñoàng yù khoâng? Coù phaûn ñoái khoâng? Coù bò
ñuïng chaïm khoâng? …
- Vieäc moâ taû bò haïn cheá. Ngöôøi ñoái thoaïi khoâng theå caûm nhaän
baèng caùc giaùc quan cuûa mình : sôø moù, neám, nhìn … Do ñoù caàn
dieãn ñaït baèng ngoân ngöõ giaøu chaát töôïng hình.
2. Nhöõng con soá gaây kinh ngaïc :
58% caùc laàn chôø chuyeån maùy coù thôøi gian treân 3 phuùt.
82% nhöõng ngöôøi goïi ñeán khoâng töï giôùi thieäu (khoâng cho bieát
teân, cô quan maø doï ñang laøm vieäc)
39% nhaác maùy sau 2 phuùt chuoâng reo
77% khoâng ghi nhaän laïi nhöõng thoâng tin do ngöôøi ñoái thoaïi cung
caáp.
3. Laøm theá naøo ñeå coù ñöôïc söï tieáp xuùc :
a/ Chuaån bò veà theå löïc :
- Hít thôû saâu ñeå giöõ bình tónh
- Mæm cöôøi : ñeå taïo gioïng noùi vui veû vaø taïo baàu khoâng khí
nhieät tình.
b/ Töï giôùi thieäu :
- Baét ñaàu lôøi chaøo.
- Giôùi thieäu teân, hoï moät caùch roõ raøng raønh maïch : ñieàu naøy
raát quan troïng, bôûi vì ngöôøi ñoái thoaïi bieát ñöôïc mình ñang noùi
chuyeän vôùi ai vaø coù caûm giaùc an taâm.
c/ Trình baøy lyù do cuûa cuoäc goïi :
Ñi thaúng vaøo vaán ñeà seõ giuùp ta tieát kieäm thôøi gian, xaùc ñònh
ñöôïc ñoái töôïng taïo söï quan taâm, chuù yù cuûa ngöôøi nghe.
4. Duy trì söï chuù yù :
a/ Neâu moät vaøi quan ñieåm chung mang yù nghóa tích cöïc trong quaù
khöù .
Ñieàu naøy seõ ñaùnh thöùc nhöõng kyû nieäm toát ñeïp vaø laøm cho
ngöôøi ñoái thoaïi töï nhieân hôn. Cuoäc ñoái thoaïi vì theá maø tieán trieån
toát hôn.
20
 b/ Tìm moät ñieåm chung mang yù nghóa tích cöïc
Ñieàu naøy taïo moái daây lieân heä. Ngöôøi ñoái thoaïi seõ tích cöïc hôn
khi tieáp tuïc laéng nghe ta trình baøy.
c/ Tìm caùch dieãn ñaït mang tính ñoäng vieân, khích leä haønh ñoäng :
Nhaèm muïc ñích nhaän ñöôïc nhöõng caâu traû lôøi tích cöïc
Nhaèm khuyeán khích tìm ra giaûi phaùp.
d/ Noùi nhöõng ñieàu maø ngöôøi ñoái thoaïi quan taâm :
Nhaán maïnh ñeán nhöõng ñieàu seõ ñaùp öùng ñöôïc nhöõng mong moûi
cuûa ngöôøi ñoái thoaïi vaø ñoäng vieân, khuyeán khích hoï.
e/ Ñaët caâu hoûi :
Baèng caùch ñöa ra nhieàu daïng caâu hoûi ñoùng vaø môû xen keõ nhau.
Baèng caùch yeâu caàu noùi roõ hôn.
Baèng caùch phaân bieät giöõa söï vieäc vaø quan ñieåm.
f/ Trình baøy laïi :
Nhö ta ñaõ bieát, vieäc trình baøy laïi ñoùng vai troø chuû ñaïo trong moïi
cuoäc ñoái thoaïi, ñaëc bieät laø ñoái thoaïi qua ñieän thoaïi. Noù giuùp ngöôøi
ñoái thoaïi bieát ñöôïc ngöôøi nghe ñaõ hieåu (hoaëc chöa hieåu), giuùp
khuyeán khích cuoäc ñoái thoaïi tieáp ñieãn, nhaát laø khi cuoäc ñoái thoaïi
ñang bò beá taéc taïi moät caâu hoûi daïng truyeàn. Trình baøy laïi chính laø
caùch giuùp cho ta nghe laïi moät caùch roõ raøng hôn vaø laø caùch chöùng
toû thaùi ñoä côûi môû cuûa mình.
5. Keát thuùc cuoäc ñoái thoaïi qua ñieän thoaïi :
a/ Phaùt bieåu toùm taét noäi dung :
Giuùp moãi beân ñoái thoaïi kieåm tra xem ngöôøi kia ñaõ hieåu roõ quan
ñieåm cuûa mình chöa.
b/ Ñöa ra moät giaûi phaùp :
Ñeå ngöôøi ñoái thoaïi bieát raèng vaán ñeà cuûa mình ñaõ giaûi quuyeát
xong hay chæ ñöôïc moät phaàn.
c/ Xaùc ñònh thoûa thuaän moái quan heä :
Ta khoâng neân cuùp maùy tröôùc khi xaùc laäp ñöôïc nhöõng böôùc tieáp
theo cuûa moái quan heä (ai laøm vieäc gì?) vaø ai seõ laø ngöôøi khôûi
xöôùng nhöõng böôùc tieáp theo (ai seõ khôûi xöôùng laïi moái quan heä vaø
trong thôøi haïn bao laâu?).
6. Moät vaøi lôøi khuyeân ñeå moät cuoäc ñoái thoaïi qua ñieän thoaïi coù
hieäu quaû :
a/ Tö theá:
Ngoài thaúng löng, hay hôi nghieâng veà phía sau ñeå hít thôû saâu hôn.
Hít thôû ñeàu trong khi noùi ñeå traùnh vieäc hít maïnh gaây tieáng ñoäng lôùn
khi caûm thaáy
huït hôi.
b/ Tieáng noùi:
- Aâm löôïng:
+ Caàn phaûi noùi töï nhieân xem ngöôøi ñoái thoaïi nhö khoâng coù, caàn
traùnh la lôùn vaø laøm ngöôøi nghe sôï haõi.
21
 + Caàn thay ñoåi aâm löôïng lôøi noùi : noùi lôùn hôn nhaúm ñaùnh thöùc
vaø gaây aán töôïng noùi nhoû laïi laøm an taâm ngöôøi nghe hoaëc noùi
gioïng nheï nhaøng nhö ñang taâm söï.
- Caùch phaùt aâm:
Phaûi phaùt aâm roõ raøng, baèng caùch phaùt aâm roõ caùc vaàn, bôûi vì
khi noùi ngöôøi ñoái thoaïi khoâng nhìn thaáy moâi baïn chuyeån ñoäng : kieåu
“Noùi luùng buùng trong mieäng” chaéc chaén seõ daãn baïn ñeán thaát baïi.
- Dung löôïng:
+ Ñöøng noùi quaù nhanh : khoâng hôn 140 töø / phuùt. Caàn coù thôøi gian
nghæ, döøng caâu.
+ Neân noùi thay ñoåi toác ñoä nhaèm duy trì söï chuù yù. Khi muoán giaûi
thích hay an uûi, caàn noùi chaäm laïi. Ngöôïc laïi, taêng toác ñoä (nhöng
ñöøng nhanh quaù) khi muoán thuyeát phuïc hay gaây aán töôïng vôùi
ngöôøi ñoái thoaïi.
- Gioïng:
Gioïng noùi caàn phaûn aùnh taâm traïng cuûa ngöôøi trình baøy. Ñaëc bieät
caàn dieãn ñaït moät caùch trung thöïc vaø gaây thieän caûm.
c/ Daïng caâu hoûi söû duïng:
- Duøng caâu ngaén goïn neáu muoán ngöôøi khaùc hieåu vaø ta hít thôû
ñöôïc deã daøng.
- Ñöøng ngaét lôøi ngöôøi ñang noùi.
- Traùnh toái ña caùc töø tröøu töôïng, toái nghóa.
- Duøng töø ngoâi thöù nhaát : Toâi.
VII- Keát thuùc buoåi ñoái thoaïi:
Töø ñaàu chuùng ta ñaõ bieát raèng ñoái thoaïi laø moät phöông tieän cho
caû hai phía hay ít nhaát laø moät phía ñaït ñeán muïc tieâu ñaõ ñöôïc ñaët ra
tröôùc.
Cuoái buoåi tranh luaän, tröôùc khi chia tay, caàn toùm taét noäi dung, ñeå
xaùc nhaän muïc tieâu ñaõ ñaït ñöôïc, hoaëc con ñöôøng daãn ñeán muïc tieâu
caàn ñaït. Ñoái vôùi moïi hình thöùc ñoái thoaïi ta ñaëc bieät löu yù ñeán :
- Caùch trình baøy laïi nhöõng ñieåm chính ñaõ thaûo luaän vaø trình baøy
laïi keát quaû cuûa cuoäc ñoái thoaïi.
- Xaùc ñònh roõ tình traïng vaán ñeà vaøo cuoái buoåi ñoái thoaïi, vaán ñeà
coøn toàn taïi khoâng?
Trong tröôøng hôïp ñaøm phaùn thöông löôïng, ta caàn nhaéc laïi :
- Nhöõng ñieåm then choát trong caùc thoûa thuaän.
- Nhöõng ñieåm thoáng nhaát chöa giaûi quyeát ñöôïc (ai, caùi gì).
Neàu cuoäc ñoái thoaïi muïc ñích vì coâng vieäc, ta seõ trinh baøy laïi caùc
ñieåm chính xoay quanh haønh ñoäng baèng caùch traû lôøi nhöõng caâu hoûi
môû. Ñaëc bieät coù theå söû duïng phöông phaùp thoâng duïng cuûa heä
thoáng chaát löôïng :
AI LAØM, VAÁN ÑEÀ GÌ, ÔÛ ÑAÂU, NHÖ THEÁ NAØO, KHI NAØO, TAÏI
SAO

22
 Baèng caùch phaân ñònh vai troø vaø haønh ñoäng, baèng caùch xaùc ñònh
moái quan heä giöõa chuùng, baèng caùch xaùc ñònh kyø haïn vaø baèng caùch
taïo caùc daáu hieäu khuyeán caùo nhaèm traùnh moïi vieäc ñi traät quyõ ñaïo.
Neáu buoåi ñoái thoaïi caàn phaûi tieáp tuïc ta phaûi thoûa thuaän thôøi
gian, ñòa ñieåm, giôø giaác cuûa buoåi gaëp gôõ tôùi vaø dó nhieân caû nhöõng
taøi lieäu caàn thieát. Neáu khoâng tìm ngay ñöôïc thôøi gian phuø hôïp, caàn
phaûi xaùc ñònh roõ ai seõ laø ngöôøi khôûi xöôùng laïi vieäc tieáp xuùc laàn
sau.
CHÖÔNG IV
KYÕ NAÊNG THUYEÁT TRÌNH vaø ÑIEÀU KHIEÅN
CUOÄC HOÏP
I- Ñaët vaán ñeà:
- Ngaøy nay kyõ naêng thuyeát trình vaø ñieàu khieån cuoäc hoïp laø
caùc kyõ naêng caàn thieát cho moät caùn boä kyõ thuaät .
- Thuyeát trình ñaõ ñaït ñeán möùc ngheä thuaät , noù laø vuõ khi quan
troïng vaø lôïi haïi giuùp cho baïn thaønh coâng trong caùc cuoäc ñaøm
phaùn , thöông löôïng v.v… Khoâng nhöõng giuùp baïn truyeàn ñaït moät
caùch hoøan haûo caùc yù töôûng cho ngöôøi nghe maø trong nhieàu
tröôøng hôïp coøn kích thích khôi daäy nhöõng phaàn toát ñeïp saâu laéng
trong moãi thính giaû ñang laéng nghe baïn.
- Neáu baûn thaân baïn khoâng dieãn ñaït ñöôïc yù cuûa mình baèng lôøi leõ
suoân seû thì duø coù kieán thöùc cao ñeán ñaâu cuõng khoâng laøm cho
ngöôøi khaùc hieåu vaø thuyeát phuïc ñöôïc ngöôøi khaùc.
- Baïn seõ laø nhaø quaûn lyù kinh doanh , nhaø ñieàu haønh , nhaø khoa hoïc
hay moät chuyeân gia v.v…Baïn phaûi thöôøng xuyeân tham döï caùc
cuoäc hoïp , hoäi nghò , hoäi thaûo vaø baïn phaûi trình baøy baùo caùo
tröôùc ñaùm ñoâng . Ñöøng bao giôø baïn luùng tuùng khi bò “Ñoät kích “
baát ngôø .Neáu baïn noùi naêng toát baïn seõ toâ ñeïp hình aûnh naâng cao
uy tín vaø vò theá cuûa mình ñoàng thôøi cuõng giaønh ñöôïc nieàm tin vaø
söï kính troïng cuûa moïi ngöôøi.
- Gioáng vôùi thuyeát trình , ñeå ñieàu khieån cuoäc hoïp thì ngöôøi toå
chöùc tröôùc tieân cuõng phaûi trình baøy baùo caùo moät vaán ñeà
tröôùc taäp theå ñeå moïi ngöôøi naém baét vaán ñeà.Chính caùc
cuoäc hoïp naøy laø moät trong caùc caùch ñieàu haønh cô quan hay
ñôn vò trong quaù trình hoaït ñoäng hieän nay.
- Ñieàu khieån cuoäc hoïp coøn ñoøi hoûi ngöôøi chuû trì phaûi luoân
theo saùt , naém baét söï dóen bieán caùc tình huoáng ,phaûi coù kyõ
thuaät ñieàu haønh,nhaïy beùn, saùng taïo vaø luoân tính trung laäp
vôùi moïi ngöôøi.
- Buoåi hoïp phaûi taïo cho ngöôøi tham döï naém baét ñöôïc noäi dung ,
nhaän bieát caùc thoâng tin caàn thieát . Ngöôøi tham döï caàn ñöôïc
baøn baïc trao ñoåi, tham gia ñoùng goùp yù kieán cuûa mình ñeå tìm
giaûi phaùp taïo nieàm tin vaø thuaän lôïi trong coâng taùc.

23
 - Vieäc ñieàu haønh caùc cuoäc hoïp khoâng phaûi do tuyø höùng, neáu
khoâng chuaån bò toát seõ taïo cho ngöôøi tham döï söï thaát voïng,
gia taêng söï böïc boäi, aûnh höôûng ñeán taâm lyù vaø tình caûm.
Do vaäy vai troø cuûa ngöôøi höôùng daãn vaø chuû trì buoåi hoïp heát
söùc quan troïng, phaûi laøm cho ngöôøi tham döï haøo höùng vaø thaáy
hieäu quaû trong cuoäc hoïp.

II- Kyõ naêng thuyeát trình

1/ Caùc böôùc chuaån bò thuyeát trình
- Ñeå chuaån bò thuyeát trình , ñoøi hoûi ngöôøi thuyeát trình phaûi coù
vaø naém vöõng moät voán kieán thöùc saâu roäng , moät löôïng thoâng
tin phong phuù vì chuû ñeà seõ trình baøy .
Caùc nhaø sö phaïm thöôøng noùi :” Phaûi bieát bieån môùi noùi ñeán
soâng “.
- Roõ raøng laø ngöôøi thuyeát trình phaûi xaùc ñònh roõ muïc tieâu cuûa
ñeà taøi, ñoù laø ñieàu coát loõi maø dieãn giaû phaûi thuyeát trình cho
moïi ngöôøi, ñöøng say xöa hoaëc bò loâi cuoán khoûi doøng chuû ñaïo
vaø bò laïc ñeà.
- Ñeå traùnh ñieàu naøy ngöôøi thuyeát trình caàn vieát ra giaáy nhöõng
noäi dung chính cuûa baøi noùi döôùi daïng caùc ghi chuù ñeå daãn daét
caùc böôùc trình baøy, coù nhöõng dieãn giaû vieát ra nguyeân vaên baøi
noùi cuûa mình , song khoâng ñoïc nguyeân baûn ñaõ vieát , maø chæ ñeå
trích daãn.
Ñaây laø böôùc chuaån bò raát quan troïng vì noù giuùp baïn seõ ñaït ñeán
trình ñoä löu loùat sau naøy .
Phaûi reøn luyeän ,“ Chæ coù reøn luyeän nhieàu môùi trôû thaønh thôï reøn
gioûi “ngaïn ngöõ Phaùp ñaõ noùi.
Vieät Nam coù caâu “ Coù coâng maøi saét coù ngaøy neân kim”.
- Ngöôøi thuyeát trình phaûi nhaán maïnh coát loõi cuûa chuû ñeà maø
mình trình baøy vaø laøm noåi baät nhöõng ñieàu quan troïng maø mình
muoán truyeàn taûi ñeán ngöôøi nghe.
- Baøi thuyeát trình cuûa mình phaûi chöùa ñöïng nhieàu thoâng tin môùi
vaø ñaëc bieät coù nhöõng yù töôûng ñoäc ñaùo vì chuû ñeà deã loâi keùo
thính giaû laøm hoï say meâ vaø höùng thuù khi tieáp nhaän thoâng tin.
Muoán nhö vaäy ngöôøi thuyeát trình phaûi lao ñoäng caàn cuø , tìm hieåu
ñoäng naõo , töôûng töôïng , saùng taïo trong quaù trình lao ñoäng chuaån bò
thuyeát trình , chính söï chuaån bò toát seõ ñaûm baûo thaønh coâng 50%khi ñöùng
tröôùc ñaùm ñoâng.
2/ Thuyeát trình .
Ñöùng tröôùc dieãn ñaøn ñoøi hoûi ngöôøi thuyeát trình phaûi bình tónh ,
töï tin , chuû ñoäng vaø saùng taïo trong öùng xöû . Khi thuyeát trình caàn
chuù yù moät soá vaán ñeà :
a/ Ngoân ngöõ – ngoïai hình .

24
Vôùi dieân maïo vaø voùc daùng cuûa ngöôøi thuyeát trình laø yeáu toá ñaàu
tieân taïo aán töôïng saâu saéc cho thính giaû , trang phuïc goïn gaøng , lòch
söï , neùt maët töôi vui vaø hôi mæm cöôøi cuøng vôùi tö theá vaø cöû chæ
maïnh daïn seõ taïo moái thieän caûm vaø quan heä thaân tình vôùi moïi
ngöôøi. Neáu aên maëc cheånh maûng , toùc tai khoâng goïn gaøng …thì
chæ laøm cho moïi ngöôøi khoù chòu , ngöôøi nghe seõ cho laø baïn coi
thöôøng hoï.
Khi baïn ñaõ thu huùt ñöôïc söï chuù yù vaø gaây ñöôïc thieän caûm cuûa
thính giaû thì söï thaønh coâng ñaõ naèm trong taàm tay cuûa baïn.
- Tö theá .
+ Khi ñöôïc môøi leân thuyeát trình , baïn neân böôùc ra chöõng
chaïc , khoâng quaù nhanh hoaëc quaù chaäm vaø ñöùng tröôùc buïc
thuyeát trình moät caùch thoûai maùi . Ñöøng nhìn xuoáng saøn vaø
cuõng khoâng ngoù leân traàn maø neân ñöa maét quan saùt voøng
moät löôït qua thính giaû taïo ra söï giao löu tình caûm ñaàu tieân
ñoái vôùi hoï.
+ Ñaët baøi chaån bò thuyeát trình leân baøn ,hai tay buoâng xuoâi
thanh thaûn töï nhieân . Khoâng boàn choàn , hoài hoäp haõy coá
gaéng thôû ñeàu ñaën , thôû saâu nhöng nheï nhaøng.
+ Ñieàu chænh khoûang caùch MICROÂ khoâng gaàn hoaëc khoâng
quaù xa ( khoûang 20 – 25 mm ) ñeå baûo ñaûm aâm phaùt ra vöøa
ñuû. Baïn coù theå hoài hoäp thaäm chí tim ñaäp maïnh nhöng
khoâng sao , ñoù laø chuyeân bình thöôøng .
+ Khi thuyeát trình ( khi noùi ) thænh thoûang duøng tay laøm caùc
cöû chæ nhaèm minh hoïa dieãn ñaït caùc yù cuûa mình nhöng löu
yù khoâng vung maïnh hoaëc muùa may thaùi quaù khieán mình
trôû thaønh “ Anh heà vuïng daïi “.
Sau vaøi phuùt thuyeát trình baïn seõ thaáy töï tin , hoøa nhaäp
ñöôïc vôùi khung caûnh vaø buoåi thuyeát trình seõ dieãn ra thuaän
lôïi.
- Nhòp caàu cuûa maét.
“ Ñoâi maét laø cöûa soå cuûa taâm hoàn “, ñuùng nhö vaäy , giao
tieáp qua aùnh maét laø moät trong nhöõng phöông tieän quan troïng ,
tröïc tieáp vaø hieäu quaû nhaát ñeå thieát laäp quan heä vôùi thính giaû
nhö moät nhòp caàu noái lieàn ngöôøi noùi vôùi ngöôøi nghe.
Qua söï quan saùt caëp maét cuûa thính giaû ngöôøi thuyeát trình coù
theå nhaän bieát söï chuyeån taûi cuûa mình ñeán hoï nhö laø moät thoâng
ñieäp ñaày yù nghóa vaø ngöôïc laïi cuõng nhaän ñöôïc töø nôi aáy söï
ñoàng tình , khuyeán khích vaø söï ñaùnh giaù qua truyeàn ñaït.
Söï laûng traùnh cuûa cöû toïa khoâng nhìn baïn hoaëc chæ nhìn mô hoà
ñaâu ñoù , chaéc chaén laø hoï khoâng chuù yù laéng nghe , tín hieäu cho
thaáy keânh giao tieáp chöa ñöôïc môû. Qua ñoù baïn caàn thay ñoåi caùch
tieáp caän vaø phöông phaùp truyeàn ñaït ñeå hoï taäp trung quan taâm
ñeán vaán ñeà baïn ñang trình baøy.
25
b/ Ngöõ ñieäu cuûa gioïng noùi .
- Gioïng noùi laø coâng cuï giao tieáp chính , coù ngöôøi coù gioïng
noùi toát do baåm sinh.
- Thanh quaûn laø boä phaän coá ñònh , coøn caùc boä phaän linh hoïat
trong phaùt aâm laø : moâi , haøm vaø löôõi , neáu moät trong ba boä
phaän naøy khoâng hoïat baùt thì ngöôøi nghe raát vaát vaû vì caùc
aâm phaùt ra khoâng chích xaùc , khoâng chuaån. Do vaäy ñeå coù
gioïng noùi toát ñoøi hoûi ngöôøi thuyeát trình caàn phaûi reøn luyeän
gioïng noùi vaøo moãi buoåi saùng, ñoïc vöøa ñuû to ñeå nghe trong
khoaûng 10 phuùt.
- Luùc thuyeát trình caàn ngaét thaønh ñoïan ngaén ñeå laáy hôi vaø
chia yù baøi noùi nhaèm laøm cho ngöôøi nghe deã tieáp thu .
- Khi noùi caàn chuù yù :
+ Phaùt aâm chuaån xaùc , traùnh noùi luyeân thuyeân , phaùt aâm sai
( noùi ngoïng ) …deã laøm thính giaû hieåu laàm vaø coi thöôøng
baïn.
+ Noùi ñuû lôùn ñeå moïi ngöôøi nghe roõ raøng
+ Khoâng noùi quaù nhanh hoaëc quaù chaäm , toác ñoä trung bình töø
125 – 140 töø/phuùt.
+ Thay ñoåi aâm löôïng , nhòp ñoä , aâm ñieäu cuûa gioïng noùi cho
phuø hôïp vôùi boái caûnh ñaây laø ñieàu caàn thieát ñeå truyeàn
taûi thoâng ñieäp cuûa baïn ñeán thính giaû. Noùi ñeàu ñeàu deã
laøm cho thính giaû buoàn chaùn vaø deã nguû gaät.
+ Traùnh noùi gioïng oàm oàm , eà aø , neân laáy hôi trong coå hoïng
ñeå coù gioïng noùi traàm maø vang xa .
+ Coá gaéng khoâng duøng nhöõng töø ñeäm ,nhöõng maãu töø voâ
nghóa nhö :” caùi “; “ aáy theá laø “; “ ñaâm ra laø “; “hoùa ra laø “;
“ coi nhö laø “; “ noùi thaät chöù “ v.v…Ñaây laø moät coá taät
khoù chöõa caàn reøn luyeän vaø vöùt boû chuùng.
c/ Söï ñoàng caûm cuûa thính giaû.
- Ngöôøi thuyeát trình caàn nhìn khaép hoäi tröôøng quan saùt ñeå öôùc
löôïng tuoåi taùc , giôùi tính caùch trang phuïc vaø moái quan taâm
cuûa thính giaû, xem daây coù phaûi laø moät taäp theå haêng say
chôø ñôïi nghe vaø tieáp thu baøi noùi hay chæ laø toáp ngöôøi khoâng
maáy thaân thieän , raàu ró , uû doät vì phaûi cöôõng baùch ñeán ngoài
ñaây. Ta caàn phaûi phaù vôõ haøng raøo ngaên caùch.
- Tröïc giaùc nhaïy beùn , löông tri saùng suoát laø hai ñieàu caàn thieát
ñeå trôû thaønh dieãn giaû thoâng minh ,baïn caàn vaän duïng ñeå
choïn caùch tieáp caän thích hôïp vôùi cöû toïa. Caàn truyeàn ñaït
nhöõng ñieàu maø cöû toïa quan taâm , ñoâi luùc caàn thöùc tænh hoï
baèng nhöõng chuyeän vui , chuyeân vui naøy coù lieân quan ñeán
noäi dung baïn ñang ñeà caäp laø tuyeät vôøi nhaát vì noù giuùp cho
cöû toïa mau choùng ñoàng tình vôùi baïn khi hoï ñaõ töøng ñöôïc
nghe keå chuyeän ñoù.
26
 - Moät ñieàu cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng laø ngöôøi thuyeát
trình phaûi coù nieàm say meâ vôùi baøi noùi cuûa mình, töø ñoù hoï
coù khaû naêng saùng taïo , caûm hoùa vaø quyeán ruõ ngöôøi nghe.
Moät quy luaät cuûa ñaïo lyù thuyeát phuïc neâu leân raèng :” Con ñöôøng
tieán vaøo trí naõo moät ngöôøi ñi qua traùi tim hoï “.
d/ Keá hoïach trình baøy .
- Ñeå tieán haønh thuyeát trình , ngöôøi thuyeát trình caàn chuaån bò
baøi trình baøy ñöôïc vieát hoøan chænh vaø laøm chuû kyõ naêng
cuõng nhö ngheä thuaät “Vieát vaø Noùi “( söû duïng töø ngöõ hôïp
lyù , caâu vaên hay , dieãn ñaït roõ raøng ) .
- Laäp keá hoïach phuø hôïp vaø chuaån bò chu ñaùo laø ñieàu kieän
coát loõi cho buoåi thuyeát trình thaønh coâng ; Chuaån bò ñaày ñuû
giuùp ngöôøi thuyeát trình vöõng vaøng , töï chuû, khoâng bò hoài
hoäp, luùng tuùng .
- Ngoøai baøi vieát ngöôøi thuyeát trình caàn coù moät daøn baøi cuûa
baøi noùi, treân ñoù ,ghi thôøi gian dieãn bieán töøng phaàn , caùc
muïc caàn ghi chuù nhö : caùc taøi lieäu , hình aûnh caàn minh hoïa
ñöôïc ghi treân phieáu giaáy cöùng 6cm X 10cm ( khoâng ghi treân
giaáy khoå A4 hoaëc soå tay deã laøm ngöôøi nghe thieáu taäp trung
chuù yù nghe khi dieãn giaû tìm kieám nhaát laø laïi gaây ra tieáng
ñoäng soät soaït ).
- Ngöôøi thuyeát trình khoâng neân ñoïc baøi vieát saün maø chæ tham
khaûo nhaán maïnh , hoaëc chæ ñoïc moät vaøi ñoïan nhö : keát luaän ,
trong khi ñoïc thænh thoûang phaûi ngaång ñaàu leân nhìn cöû toïa ñeå
söï giao tieáp khoâng bò giaùn ñoïan .
- Ngöôøi thuyeát trình caàn thöôøng xuyeân kieåm soùat thôøi gian ,
noäi dung baøi noùi khoâng thöøa , khoâng thieáu vaø ñi ñuùng troïng
taâm vaán ñeà caàn trình baøy.
- Ngöôøi thuyeát trình caàn taän duïng caùc phöông tieän nghe nhìn ñeå
baøi thuyeát trình cuûa mình theâm phong phuù vaø haáp daãn.
III- Nhöõng hình thöùc hoäi hoïp cô baûn:
Khi tham döï moät buoåi hoïp ta caàn neân bieát tröôùc buoåi hoïp
thuoäc loaïi hình naøo. Caàn bieát loaïi hình hoäi hoïp maø ta seõ ñöôïc
môøi tröôùc khi tham döï noù. Tieâu chí toát nhaát cuûa vieäc phaân loaïi
buoåi hoïp laø muïc tieâu cuûa cuoäc hoïp.
Moät buoåi hoïp, duø vôùi muïc ñích gì ñi nöõa chuùng cuõng seõ
thuoäc loaïi:
- Hoïp hoaït vuï: trong tröôøng hôïp hoïp ñöôïc toå chöùc vôùi thôøi gian
vaø muïc ñích haïn cheá, noù seõ keát thuùc khi ñaõ ñaït ñöôïc muïc
tieâu ñeà ra.
- Hoïp chöùc naêng: trong tröôøng hôïp cuoäc hoïp döï ñònh xaûy ra bình
thöôøng vaø thöôøng xuyeân cuûa moät cô quan. Ví duï: hoïp Quoác
hoäi, Hoäi ñoàng quaûn trò, hoïp giao ban cuûa Ban giaùm ñoác v.v…
Ta coù caùc hình thöùc hoïp sau :
27
 1/ Cung caáp thoâng tin:
Hoïp ñeå phoå bieán thoâng tin töø treân xuoáng : Moät ngöôøi
truyeàn ñaït caùc thoâng tin cho moät nhoùm ngöôøi.
a/ Khoâng phaûn hoài:
Khoâng coù söï ñoái thoaïi, nhöõng ngöôøi tham döï khoâng
phaùt bieåu yù kieán, khoâng trình baøy tình caûm cuûa mình.
Ví duï: hoïp truyeàn caùc meänh leänh, caùc quaân leänh…

b/ Coù phaûn hoài:

Sau khi dieãn giaû trình baøy caùc thoâng tin, nhöõng ngöôøi
tham döï ñöôïc ñaët caâu hoûi, cho yù kieán thaûo luaän.
Töø giai ñoaïn trình baøy ñeán giai ñoaïn ñoái chaát laø caû thôøi
gian gay caán, ngöôøi thuyeát trình khi ñoù trôû thaønh ngöôøi höôùng
daãn.
2/ Hoïp thu nhaän thoâng tin:
Taäp hôïp thoâng tin töø döôùi leân : Ngöôøi ñieàu haønh seõ
tieáp nhaän thoâng tin ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ tieáp xuùc thöïc
teá. Do vaäy hoï coù theå naém baét nhöõng gì xaûy ra treân hieän
tröôøng tröôùc khi ñi ñeán moät quyeát ñònh.
3/ Hoïp tìm kieám giaûi phaùp cho moät vaán ñeà
Nhöõng cuoäc hoïp loaïi naøy raát ña daïng. Ta coù theå keå ra
caùc tröôøng hôïp hay gaëp nhaát trong caùc toå chöùc:
a/ Hoïp – baøn luaän (hoäi hoïp baøn luaän):
Taäp theå tranh luaän veà moät ñeà taøi ñaëc bieät ,nhaèm ñöa ra moät
hay nhieàu giaûi phaùp.
b/ Hoïp nghieân cöùu tình huoáng:
Töø moät tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc nghieân cöùu tröôùc, caên cöù
treân hoà sô,taøi lieäu ngöôøi höôùng daãn seõ toå chöùc buoåi hoïp.
Trong buoåi hoïp cho pheùp moãi ngöôøi trình baøy caùc phaân tích ,
caùc suy nghó cuûa mình vaø töø ñoù taäp theå seõ suy tính tìm moät
giaûi phaùp hôïp lyù.
c/ Ñoäng naõo:
Kyõ thuaät naøy caàn coù oùc saùng taïo. Noù thöôøng ñöôïc söû
duïng bôûi caùc toå chöùc quaûng caùo, caùc caâu laïc boä chaát
löôïng, caùc ñoäi nhoùm chòu traùch nhieäm thieát keá caùc saûn
phaåm môùi hay xem xeùt laïi caùc saûn phaåm ñang coù. Thöôøng khi
söû duïng kyõ thuaät naøy, noù lieân keát ba giai ñoaïn:
- Saùng taïo: moät tham döï vieân ñöa ra caùc ñeà nghò, maø khoâng coù
söï kieåm duyeät.
- Phaân tích: taäp theå nhoùm seõ bình phaåm caùc ñeà nghò.
- Ra quyeát ñònh: toaøn nhoùm choïn moät giaûi phaùp tuyø vaøo muïc
tieâu ñaõ ñöa ra hay baèng söï thoaû thuaän cuûa taäp theå.
d/ Nhoùm Balint:

28
 Nhöõng ngöôøi laøm cuøng moät chuyeân moân seõ hoïp nhau
laïi ñònh kyø. Muïc ñích laø giuùp ñôõ moãi thaønh vieân cuûa nhoùm
giaûi quyeát nhöõng khoù khaên maø hoï gaëp phaûi trong quaù trình
laøm vieäc. Moãi thaønh vieân cuûa nhoùm trình baøy vaán ñeà maø
hoï gaëp vaø mong chôø söï giuùp ñôõ cuûa taäp theå. Döôùi söï
höôùng daãn cuûa ngöôøi chuû trì buoåi hoïp, nhoùm seõ suy nghó veà
caùc giaûi phaùp. Vieäc phaân tích vaán ñeà raát coù ích cho caû
nhoùm, nhôø ñoù moãi thaønh vieân seõ thích öùng ñöôïc khi gaëp
ñuùng vaán ñeà naøy trong moät ngaøy naøo ñoù.
e/ Phillips 66:
Kyõ thuaät naøy laø ñaëc bieät hieäu quaû khi ngöôøi ta muoán
nhaän ñöôïc söï tham gia tích cöïc cuûa moät nhoùm ñoâng ngöôøi hay
khi coù söï ñoái nghòch giöõa caùc yù töôûng hoaëc söï ñoái nghòch
cuûa caùc caù nhaân, noù laøm caûn trôû söï tieán trieån cuûa taäp theå
khi ñoái ñaàu vôùi moät vaán ñeà coù giôùi haïn roõ raøng.
Ngöôøi chuû trì trình baøy vaán ñeà caàn giaûi quyeát, keá ñoù
ñeà nghò cöû toaï chia thaønh caùc nhoùm nhoû (6 ngöôøi). Moãi tieåu
nhoùm naøy seõ baøn baïc vôùi nhau döôùi söï höôùng daãn cuûa moät
ngöôøi chuû trì (trong voøng 6 phuùt hay nhieàu hôn )vaø chæ ñònh
moät baùo caùo vieân trình baøy nhöõng giaûi phaùp maø tieåu nhoùm
ñaõ tìm ra tröôùc taäp theå hoäi nghò.
4/ Hoïp ra quyeát ñònh tieán ñeán haønh ñoäng:
a/ Hoïp ñeå laáy quyeát ñònh:
Vieäc naøy tieán haønh qua boán giai ñoaïn:
- Ñöa ra caùc söï kieän (giai ñoaïn cung caáp thoâng tin).
- Thu thaäp caùc yù kieán döïa treân caùc söï kieän (giai ñoaïn baøn
baïc).
- Tìm kieám caùc giaûi phaùp (giai ñoaïn saùng taïo).
- Ra quyeát ñònh (giai ñoaïn löïa choïn).
b/ Hoïp coù tính chaát chieán löôïc:
Ñaây laø loaïi hoïp trong ñoù caùc nhoùm coù quyeàn lôïi vaø yù töôûng
traùi ngöôïc nhau .Moãi nhoùm tìm caùch chieám ñöôïc öu theá toái ña
ñoái vôùi caùc nhoùm khaùc. Moãi nhoùm do moät ngöôøi laõnh ñaïo coù
nhieäm vuï baûo toàn, duy trì ñöôïc söï nhaát quaùn cuûa nhoùm mình vaø
tìm caùch chia reõ noäi boä phía ñoái thuû.
5. Hoïp ñeå hieåu roõ söï quan heä beân trong nhoùm:
Caùc nhaø taâm lyù vaø xaõ hoäi hay nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm
khuyeán khích hoïp caùc nhoùm gaëp cuøng vaán ñeà ñeå thoâng caûm vaø
giuùp ñôõ nhau.Muoán vaäy ngay trong nhoùm caàn coù :
a. Ñoäng löïc cuûa nhoùm:
Muïc ñích laø laøm cho tham döï vieân nhaïy caûm vôùi hoaït ñoäng
cuûa taäp theå vaø tìm caùc bieän phaùp ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñöôïc
ñaët ra cho taäp theå. Moãi ngöôøi caàn phaûi bieát mình laøm theá naøo ñeå
moïi ngöôøi hieåu mình vaø mình hieåu ngöôøi khaùc. Buoåi hoïp coù theå

29
keùo daøi nhieàu ngaøy, maø noäi dung laø hoaøn toaøn töï do vôùi muïc ñích
laø laøm roõ nhöõng hieän töôïng, nhöõng vaán ñeà cuûa nhoùm.
b. Phaân tích cô cheá:
Muïc ñích laø phaân tích nhöõng gì ñang xaûy ra giöõa caùc thaønh
vieân, baèng caùch kieåm tra söï aûnh höôûng cuûa cô cheá ñoái vôùi haønh
vi cuûa hoï. Phaân tích khi nhaän thaáy raèng coâng vieäc khoâng tieán
trieån toát, coù moät caùi gì ñoù taéc ngheõn. Ngöôøi chuû trì caàn phaûi
phaân tích ñieàu gì ñaõ ngaên caûn söï tieán trieån cuûa nhoùm.
IV- chuaån bò caùc buoåi hoïp:
Ñoù laø yeáu toá ñaàu tieân quyeát ñònh cho söï thaønh coâng hay thaát baïi
cho moät buoåi hoïp.
1/ Muïc tieâu cuûa buoåi hoïp:
- Cuoäc hoïp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa toå chöùc hoaëc caùc
tham döï vieân mong muoán hay chæ nhaèm ñaùp öùng yù ñoà cuûa
moät caù nhaân naøo ñoù?
- Vieäc nhaän thöùc söï caàn thieát trieäu taäp moät cuoäc hoïp seõ coù
tính chaát quyeát ñònh cho thaønh coâng cuûa cuoäc hoïp, vì moãi caù
nhaân ñeàu coù söï hieåu bieát khaùc nhau veà tình huoáng cuûa
cuoäc hoïp.
- Söï caàn thieát cuûa buoåi hoïp phaûi ñöôïc xeùt treân moät thöïc teá laø
vaán ñeà chæ ñöôïc giaûi quyeát chung vôùi moïi ngöôøi. Nguy cô
thaát baïi khaù lôùn neáu quyeát ñònh hoïp chæ xuaát phaùt töø yù
ñoà cuûa ngöôøi toå chöùc, nhaát laø khi chæ chaïy theo phong traøo,
laøm vui loøng moät vaøi ngöôøi, hay ñeå chöùng toû hoaït ñoäng
daân chuû cuûa taäp theå (hoäi hoïp – thuû ñoaïn).
Tröôùc khi ñöa saùng kieán trieäu taäp moät cuoäc hoïp, caàn
phaûi traû lôøi moät caùch roõ raøng caùc caâu hoûi sau ñaây:
- Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra coù lieân quan ñeán taäp theå hay khoâng?
- Taäp theå coù quyeàn ñeà nghò giaûi phaùp hay ra moät quyeát ñònh
khoâng?
- Taäp theå coù naêng löïc khaùch quan ñeå xöû lyù vaán ñeà khoâng?
- Taäp theå coù vui loøng ñeå laøm khoâng?
2/ Chuaån bò cuûa caù nhaân ngöôøi chuû trì:
Ngöôøi chuû trì buoåi hoïp phaûi:
- Xaùc ñònh roõ raøng muïc tieâu, naém vöõng chuû ñeà buoåi hoïp.
- Phaùc thaûo moät keá hoaïch chi tieát cho cuoäc hoïp (tieán trieån qua
caùc giai ñoaïn).
- Chuaån bò moät chöông trình tranh luaän, trao ñoåi, baøn baïc vaø
ñònh thôøi gian cho töøng muïc.
- Döï ñoaùn nhöõng phaûn öùng cuûa tham döï vieân, nhöõng yù kieán
taùn thaønh vaø ngöôïc laïi.
- Bieát taïo haøo höùng cho taäp theå.
- Ghi chuù nhöõng quan ñieåm quan troïng nhaát, caàn taäp trung nhaán
maïnh vaø suy nghó veà nhöõng caâu hoûi maø caùc thaønh vieân
30
 coù theå neâu leân cuõng nhö nhöõng döï kieán giaûi phaùp ñöa
ra.Tröôøng hôïp caàn thieát neân coù moät soá taøi lieäu tham khaûo
vaø phaûi chuaån bò saün saøng cho töøng tham döï vieân.

3/ Thaønh phaàn tham döï:

Ngöôøi chuû trì caàn loaïi tröø taát caû caùc ruûi ro veà moät cuoäc
hoïp voâ boå, nhaát laø thieáu söï tham gia cuûa caùc thaønh vieân, ngöôøi
höôùng daãn caàn xem xeùt nhöõng ngöôøi tham döï coù ñaùp öùng caùc caâu
hoûi sau khoâng:
- Hoï coù thaønh thaïo ñoái vôùi ñeà taøi naøy khoâng?
- Hoï coù quan taâm gì ñeán vaán ñeà khoâng?
- Hoï coù saün saøng can döï vaøo vaán ñeà khoâng?
- Hoï coù khaû naêng laøm vieäc taäp theå khoâng? (khaû naêng laéng
nghe vaø giao tieáp).
4/ Söï chuaån bò cuûa ngöôøi tham döï:
a/ Muïc ñích cuûa söï chuaån bò seõ cho pheùp:
- Traùnh nhöõng hieåu laàm luùc khôûi ñaàu buoåi hoïp.
- Moãi ngöôøi tham döï coù theå suy nghó tröôøc veà vaán ñeà ñöôïc
ñaët ra.
b/ Ngöôøi chuû trì phaûi göi ñeán moãi ngöôøi tham döï:
- Moät thö môøi ghi roõ thôøi gian, giôø, ngaøy, thaùng vaø ñòa ñieåm
nôi xaûy ra cuoäc hoïp.
- Chöông trình nghò söï phaûi roõ raøng vaø chi tieát cuøng vôùi
nhöõng ñeà nghò tham gia cuûa tham döï vieân.
- Moät boä hoà sô ngaén goïn coù noäi dung:
+ Caùc vaán ñeà maáu choát seõ ñöôïc trình baøy.
+ Giôùi thieäu caùc thaønh vieân tham döï cuøng vôùi caùc baùo
caùo cuûa hoï veà caùc vaán ñeà ñaët ra.

5/ Toå chöùc cô sôû vaät chaát:

Caàn phaûi chuaån bò toát caùc baûng bieåu, phöông tieän nghe nhìn
hoã trôï caàn thieát cho cuoäc hoïp. Caùch saép ñaët baøn gheá coù theå thay
ñoåi tuyø thuoäc vaøo kyõ thuaät cuoäc hoïp ñaõ ñöôïc löïa choïn. Noù coù
theå söûa ñoåi ngay trong buoåi hoïp (tröôøng hôïp hoïp Phillip 66 chaúng
haïn). Caàn nhôù raèng daïng baøn hoïp hình baàu duïc thích hôïp nhaát caùc
giao tieáp. Cuõng neân xeáp ñaët vò trí caùc tham döï vieân baèng caùch
duøng caùc taám bìa cöùng (ghi teân) treân baøn hoïp, traùnh gaây cho hoï
nhöõng tình huoáng ñoái choïi nhau, traùnh laøm taêng söï phaân chia beø
phaùi, söï coâ laäp hay noùi chuyeän rieâng.
V- Vai troø ngöôøi chuû trì buoåi hoïp:
1/ Nhöõng chöùc naêng phaûi ñaûm nhieäm:
a/ Chöùc naêng thöïc hieän- ñeà xuaát yù kieán.
Vaän ñoäng moïi thaønh vieân trong nhoùm phaûi hoaït ñoäng: moät
nhoùm haønh ñoäng coù hieäu quaû laø nhoùm luoân luoân taïo ra caùc
31
 yù töôûng,nhöõng nhaän xeùt, söï phaân tích, nhöõng pheâ phaùn, ñeà
nghò, thay vì bò giôùi haïn vaø leä thuoäc vaøo moät ngöôøi laõnh ñaïo
naøo ñoù.Caàn khôi ngoøi ñoäng vieân, sau ñoù trình baøy laïi vaø
thöïc hieän coâng vieäc toång hôïp töøng phaàn.
b/ Chöùc naêng taïo thuaän lôïi cho caùc thaønh vieân
Chöùc naêng naøy laøm cho caùc tham döï vieân phaùt huy heát naêng
löïc cuûa mình ,ñaây laø chöùc naêng chính cuûa ngöôøi chuû trì .
Moät taäp theå toát laø moät taäp theå khoâng hoaït ñoäng moät caùch
voâ toå chöùc hay noùi loøng voøng khoâng ñaït gì caû. Do ñoù caàn phaûi:
- Hoaït ñoäng coù toå chöùc.
- Coù muïc tieâu ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng.
- Choïn löïa moät phöông thöùc thaûo luaän hôïp lyù (trình töï ).
- Phaân phoái caùc chöùc naêng vaø nhieäm vuï thích hôïp.
Chöùc naêng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi gaén lieàn chuû yeáu vôùi keá
hoaïch, vôùi caùc phöông tieän vaø caùc phöông phaùp laøm vieäc.
Ngöôøi chuû trì chuaån bò vaø giôùi thieäu tröôùc buoåi hoïp nhöõng
muïc tieâu, keá hoaïch chöông trình thaûo luaän, tieán ñoä cuûa buoåi hoïp,
caùc quy ñònh caàn tuaân thuû phaûi tuaân thuû … höôùng daãn caû nhoùm
ñi ñuùng höôùng traùnh nhöõng nhaàm laãn ñi laïc ñeà, taïo thuaän lôïi cho
caùc tham döï vieân neâu caûm nghó cuûa mình, taäp trung vaøo vaán ñeà,
ñöøng noùi chuyeän phieám, baûo ñaûm nhöõng ñieàu ñöôïc baøn baïc laø
cuûa moïi ngöôøi. Phaûi laøm sao cho moïi nguoàn löïc cuûa tham döï vieân
ñöôïc khai thaùc toái ña.
c/ Chöùc naêng ñieàu hoaø
Ngöôøi chuû trì laøm saùng toû vaán ñeà - taïo moái lieân keát giöõa
caùc tham döï vieân:
Ngöôøi chuû trì phaûi tính ñeán traïng thaùi taâm lyù vaø tính deã xuùc
caûm cuûa tham döï vieân cuõng nhö nhöõng lieân heä rieâng tö giöõa hoï
vôùi nhau. Caùc yeáu toá khaùc nhau naøy coù theå laø nguoàn goác cuûa
caùc söï beá taéc.
Chöùc naêng ñieàu hoaø seõ laøm lieân keát vai troø caù nhaân, taïo söï
hieåu bieát giöõa caùc tham döï vieân vaø loaïi boû caùc söï ñoái nghòch nhau
taïm thôøi neáu coù.
Ñoái vôùi ngöôøi chuû trì, ñieàu hoaø hoaït ñoäng taäp theå laø giuùp
ñôõ taäp theå vöôït qua nhöõng trôû ngaïi taâm lyù maø taäp theå ñoái ñaàu:
söï caêng thaúng, gay caán. Anh ta caàn tìm hieåu nhöõng nguyeân nhaân
cuûa nhöõng caêng thaúng, beá taéc naøy. Khi chöùc naêng ñieàu hoaø ñöôïc
baûo ñaûm thì taäp theå seõ laøm vieäc vaø tieán trieån trong baàu khoâng khí
hoaø hôïp vaø toân troïng laãn nhau.
2/ Caùc kyõ thuaät aùp duïng cuûa ngöôøi chuû trì:
a/ Trình baøy laïi:
Ñaây laø moät vieäc caàn thieát. Noù cho pheùp ngöôøi vöøa phaùt
bieåu thaáy raèng chuû toïa ñaõ hieåu mình; neáu khoâng thì phaûi ñi saâu
vaøo vaán ñeà, noùi laïi cho chính xaùc hôn. Söï trình baøy laïi laøm cho moïi
32
ngöôøi nhaän thöùc caùc ñieåm thoaû thuaän hay baát ñoàng vöøa ñöôïc phaùt
bieåu vaø laøm roõ thaùi ñoä trung laäp, khoâng thieân vò cuûa ngöôøi
höôùng daãn tröôùc noäi dung cuõng nhö hình thöùc cuûa caùc cuoäc trao
ñoåi, nhôø ñoù maø khích leä tham döï vieân ( vì caùc tham döï vieân ñöôïc
nghe laïi).
b/ Toång hôïp:
Trong khi söï trình baøy laïi chæ nhaèm kieåm ñieåm laïi nhöõng ñieàu
maø tham döï vieân vöøa neâu ra, thì söï toång hôïp laïi laø moät toùm löôïc
hay taäp hôïp caùc döõ kieän chính yeáu do taäp theå nhoùm phaùt bieåu. Noù
cho pheùp moïi ngöôøi nhaän thöùc ñöôcï vò trí cuûa mình trong quaù trình
hoaït ñoäng kieåm tra, nhöõng gì ñaõ ñaït ñöôïc hay chöa ñaït ñöôïc. Ngöôøi
chuû trì caàn toång hôïp töøng phaàn caùc vaán ñeà trong chöông trình nghò
söï ñaõ neâu ra.
c/ Neâu caâu hoûi:
Vieäc neâu caùc caâu hoûi ,cho pheùp moïi thaønh vieân coù theå ñi
saâu vaøo vaán ñeà hay tieáp ñaø cho vieäc tranh luaän:
Ví duï:
Caâu hoûi tröïc tieáp : oâng nghó gì veà ñieàu ñoù, thöa oâng X?
Caâu hoûi phaûn hoài : taäp theå suy nghó gì veà nhöõng ñieàu oâng
X vöøa noùi?
Caâu hoûi truyeàn : oâng X hoûi toâi nhö theá, vaäy thì theo oâng,
oâng nghó theá naøo veà ñieàu ñoù, thöa oâng Y?
Caâu hoûi ngöôïc: thöa oâng X, oâng hoûi toâi nhö vaäy, theá chính
oâng, oâng nghó nhö theá naøo veà ñieàu ñoù?
d/ Caùc kieåu taïo sinh khí buoåi hoïp:
Trong vieäc ñieàu haønh hoäi hoïp, ngöôøi ta cuõng tìm thaáy caùc
ñöôøng neùt chính, caùc kieåu taïo sinh khí cho buoåi hoïp maø chuùng ta
thöôøng gaëp nôi nhöõng ngöôøi höôùng daãn caùc buoåi ñoái thoaïi.
Hoï coù theå can thieäp vaøo buoåi hoïp veà noäi dung cuõng nhö hình
thöùc ñeå laøm cho buoåi hoïp trôû neân sinh ñoäng vaø thuaän lôïi. Ngöôøi
ta thaáy raèng chöùc naêng chính cuûa ngöôøi chuû trì buoåi hoïp laø chöùc
naêng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc tham döï vieân (laøm cho caùc
tham döï vieân phaùt bieåu)
e/ Nhöõng thaùi ñoä coù theå coù cuûa ngöôøi chuû trì.
Trong caùc buoåi hoïp mang tính chaát ñoái thoaïi, thöôøng caù nhaân
ngöôøi chuû trì coù theå bieåu hieän nhieàu thaùi ñoä, caùc chuyeân gia taâm
lyù phaân bieät khoaûng 30 thaùi ñoä khaùc nhau, caùc thaùi ñoä thöôøng
gaëp laø:
- Aùp ñaët:
Thaùi ñoä coù tính chaát giaùo huaán nhaèm noùi vôùi taäp theå
nhöõng gì phaûi laøm.Thaùi ñoä naøy laøm taêng söï leä thuoäc cuûa
taäp theå vôùi ngöôøi chuû trì. Tuy nhieân noù coù theå daãn ñeán söï
choáng ñoái cuûa taäp theå. Thaùi ñoä naøy thöôøng bieåu hieän ôû:

33
 “Ngöôøi laõnh ñaïo”, “Chuyeân gia”, “Ngöôøi truyeàn giaùo”, “Huaán
luyeän vieân”, “Keû thoáng trò”
- Ñieàu tra:
Thaùi ñoä naøy coù muïc ñích laøm saùng toû cuoäc tranh luaän
baèng caùch ñöa ra nhöõng caâu hoûi, nhaát laø nhöõng caâu hoûi môû.
Thaùi ñoä naøy thöôøng bieåu hieän ôû: “Ngöôøi ñieàu tra laøm roõ”

- Ñaùnh giaù :
Ngöôøi chuû trì luoân nhaän xeùt, pheâ phaùn nhöõng gì toå,
nhoùm ñaõ noùi vaø laøm. Thaùi ñoä naøy caûn trôû söùc saùng taïo
cuûa taäp theå bôûi vì noù gia taêng söï leä thuoäc cuûa toå, nhoùm
vôùi ngöôøi chuû trì, vì sôï bò pheâ bình. Caùc thaønh vieân cuûa toå,
nhoùm seõ ñaùp öùng laïi thaùi ñoä naøy theo hai caùch: hoaëc ruùt lui
hoaëc khaùng cöï laïi.
- Naâng ñôõ (uûng hoä)
Ngöôøi chuû trì muoán tìm caùch laøm cho moïi ngöôøi yeân
taâm, Hoï toû ra laø “Ñoàng ñoäi”, “Ngöôøi taâm phuùc”, “Ngöôøi
baûo veä”, “Ngöôøi che chôû”. Nguy cô: laøm taêng söï leä thuoäc tình
caûm cuûa toå, nhoùm vôùi ngöôøi chuû trì.
- Giaûi thích, xeùt ñoaùn
Ngöôøi chuû trì buoåi hoïp dieãn ñaït nhöõng yù cuûa caùc tham
döï vieân ñaõ phaùt bieåu, laøm saùng toû nhöõng gì maø tham döï
vieân chöa noùi hay chöa muoán noùi.
- Laõnh hoäi - nhaän thöùc - thoâng caûm :
Ngöôøi chuû trì coá gaéng trình baøy laïi moät caùch chính xaùc
nhöõng gì maø caùc tham döï vieân caûm nhaän, toû ra laø “Ngöôøi
ñoàng caûm”. Thaùi ñoä naøy cho pheùp hoï laøm nhöõng cuoäc toång
hôïp töøng phaàn, cuõng nhö taùi laäp söï baøn baïc, tranh luaän cho
vieäc soaïn thaûo laïi vaán ñeà. Chính thaùi ñoä naøy cho pheùp ñaûm
baûo chöùc naêng taïo thuaän lôïi cho caùc tham döï vieân.Chæ coù
thaùi ñoä sau cuøng môùi ñöa ñeán söï toân troïng ñoái vôùi tham döï
vieân vaø taäp theå. Khoâng theå daãn daét moät caùch ñuùng ñaén
moät buoåi hoïp maø khoâng coù thaùi ñoä hieåu bieát vaø thoâng
caûm.
Laø moät ngöôøi chuû trì buoåi hoïp phaûi luoân luoân toû roõ
söï hieän dieän cuûa mình tröôùc nhöõng ngöôøi khaùc, tröôùc taäp
theå, Anh ta phaûi bieát laéng nghe, bieát toân troïng ngöôøi khaùc vaø
toân troïng taäp theå.

Vi- Caùc yeáu toá taâm lyù cuûa nhoùm aûnh höôûng ñeán caùch ñieàu
haønh buoåi hoïp

34
 Caùc chuyeân gia taâm lyù cuûa caùc nhoùm hay caùc nhaø taâm lyù
xaõ hoäi hoïc ñaõ ñöa ra caùc caùch giaûi thích veà nhöõng gì ñaõ xaûy ra
trong caùc nhoùm taïi caùc buoåi hoïp.
1/ Traïng thaùi tình caûm (noäi taâm)
Ñaây laø yeáu toá chính yeáu, nhöng noù taùc ñoäng ôû möùc ñoä khoâng
yù thöùc. Taùc ñoäng cuûa noù laø laøm cho nhoùm ít khi hoaït ñoäng hôïp
lyù.Moãi thaønh vieân trong nhoùm traûi qua moät cuoäc giaèng co noäi
taâm:
- Hoï caàn ñeán nhöõng ngöôøi khaùc ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu
cuûa mình, vaø theå hieän moät tình caûm tích cöïc ñoái vôùi nhoùm
vaø caùc buoåi hoïp.
- Hoï cuõng sôï nhöõng ngöôøi khaùc ñe doïa söï töï do cuûa mình vaø
hoï tìm moïi caùch thoaùt khoûi söï lo sôï naøy vaø caû nhoùm cuõng
vaäy.Tình traïng naøy laøm xaáu ñi söï hôïp taùc vaø laøm caûn trôû
vieäc giaûi quyeát thaúng thaén caùc vaán ñeà. Ñieàu naøy thöôøng
daãn ñeán trong caùc nhoùm söï löôõng löï giöõa hai thaùi ñoä ñoái
vôùi ngöôøi chuû trì, coù theå gaây ra:
+ Hoaëc laø hoï giao cho ngöôøi chuû trì quyeát ñònh nhöõng gì
phaûi thöïc hieän (söï leä thuoäc)
+ Hoaëc laø eùp buoäc ngöôøi chuû trì nhaän laáy traùch nhieäm
ñoái vôùi moïi khoù khaên (tìm vaät teá thaàn  ñoå traùch
nhieäm cho ngöôøi khaùc).
2/ Caùc ñieåm töông ñoàng.
Noù xuaát hieän hay taùi hieän moät caùch nhanh choùng trong buoåi
hoïp. Noù ñöôïc hình thaønh döïa treân söï thieän caûm vaø coù theå laøm
phaùt sinh söï phöùc taïp cuøng vôùi caùc öu nhöôïc ñieåm (do caùc thaønh
vieân thöôøng trao ñoåi rieâng). Söï thaân aùi naøy hình thaønh döïa treân söï
gioáng nhau veà caù tính, veà quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan.

3/ Söï töông taùc.

Söï töông taùc xaûy ra khi: haønh ñoäng cuûa moät thaønh vieân taùc
ñoäng nhö laø moät taùc nhaân kích thích hoaëc gaây ra phaûn öùng cuûa
moät thaønh vieân khaùc. Xuaát phaùt töø söï khoâng nhaát trí veà quan
ñieåm hoaëc quan heä giöõa caùc tham döï vieân.
4/ Thoâng tin.
Söï sai leäch thoâng tin coù theå baét nguoàn töø hai nguyeân nhaân:
- Söï thieáu thoâng tin: thoâng tin khoâng thu nhaän ñöôïc.
+ Noù coù theå do ngöôøi phaùt tin: anh ta khoâng theå trình baøy
tröôùc taäp theå nhöõng gì anh ta caûm nhaän hay bieát ñöôïc vì
nhöõng lyù do trí tueä, tình caûm, quan heä giao tieáp (coù söï hieän
dieän cuûa seáp chaêûng haïn).
+ Noù coù theå do ngöôøi tieáp nhaän tin: hoï khoâng theå hieåu ñöôïc
thoâng tin hay hoï khoâng chuù yù quan taâm chuùng (ngöôøi ta chæ
nghe nhöõng gì ngöôøi ta muoán nghe).
35
 - Söï sai leäch thoâng tin: nhöõng gì hoï thu nhaän ñöôïc laø khaùc vôùi
nhöõng gì ñaõ ñöôïc truyeàn ñi.
+ Chuùng coù theå do ngöôøi phaùt tin: khi moät thaønh vieân voâ tình
cung caápnhöõng thoâng tin deã hieåu laàm, hoaëc khi anh ta coá yù
cung caáp nhöõng thoâng tin sai leäch do söï sôï haõi, do bò eùp buoäc
hoaëc coù yù ñoà thao tuùng v.v...
+ Do ngöôøi tieáp nhaän, hoï caûm nhaän ñieàu gì ñoù nhieàu hôn caùc
tin töùc ñöôïc thoâng tin cho hoï (töï taïo ra moät chuøm yù töôûng
lieân keát hay suy roäng).
5/ Caùc vai troø (nhieäm vuï) cuûa moåi thaønh vieân.
- Trong cuoäc hoïp, moïi ngöôøi coù khuynh höôùng cho mình laø ñaëc
bieät, laø quan troïng, ñieàu naøy thöôøng tuøy thuoäc vaøo vò trí xaõ
hoäi cuûa moãi ngöôøi.
- Caùc thaønh vieân chôù ñôïi ôû moãi ngöôøi moät thaùi ñoä cö söû
tuøy thuoäc vaøo vò trí xaõ hoäi cuûa thaønh vieân ñoù. Moãi ngöôøi
coù moät vai troø, caùc vai troø coù tính ñoäc laäp moãi ngöôøi töï xaùc
ñònh vai troø cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi khaùc.
Ngöôøi ta phaân bieät ba loaïi vai troø khaùc nhau trong caùc cuoäc
hoïp:
+ Nhöõng vai troø chuù troïng ñeán coâng vieäc: nhöõng ngöôøi
muoán taïo thuaän lôïi cho coâng vieäc cuûa taäp theå (nhoùm)
baèng caùch ñöa ra caùc yù kieán, cung caáp caùc thoâng tin,
thieát laäp baûng bieåu …
+ Nhöõng vai troø duy trì söï gaén boù cuûa taäp theå: nhöõng
ngöôøi coù khaû naêng laøm giaûm nheï caùc xung ñoät trong
taäp theå, taïo neân söï thoáng nhaát, tìm caùch khuyeán khích
ngöôøi khaùc, saün saøng tieáp thu yù kieán cuûa moïi ngöôøi.
+ Nhöõng vai troø chuù troïng vaøo nhu caàu caù nhaân: nhöõng
ngöôøi thích ñöôïc laøm mình noåi baät, muoán naém quuyeàn
löïc, thích keå veà mình, tìm caùch thu phuïc caûm tình ngöôøi
khaùc (tìm ñoàng minh). Ñoù laø nhöõng ngöôøi caûn trôû söï
hoaït ñoäng cuûa taäp theå (ñoäi, nhoùm).
Vii- Moät vaøi ví duï veà trình töï ñieàu khieån buoåi hoïp .
1/ Dieãn tieán maét xích:
Ngöôøi toå chöùc yeâu caàu moät taäp theå (nhoùm) phaûi ra quyeát
ñònh taïi buoåi hoïp vaø keùo daøi trong moät thôøi gian haïn ñònh , coù theå
tieán haønh qua caùc giai ñoaïn sau:
a) Trình baøy vaán ñeà
b) Giaûi thích caùc söï kieän
c) Duy trì söï baøn luaän veà ñeà taøi
d) Toång hôïp vaø löïa choïn
e) Baøn baïc veà caùc haäu quaû cuûa söï löïa choïn
f) Choïn quyeát ñònh sau cuøng
2/ Hoïp baøn döï aùn :
36
 Söï tìm kieám caùc yù töôûng môùi trong moät toå chöùc ,caên cöù
treân söï keâu goïi oùc saùng taïo vaø ñoåi môùi cuûa moïi thaønh vieân ñöa
ra caùc phöông aùn, ñeå cuoái cuøng ñi ñeán quyeát ñònh thöïc hieän döï aùn
naøo trong soá caùc döï aùn ñaõ neâu ra.
Caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù phaûi ñöôïc xaùc ñònh bôûi chính taäp
theå ñoù, noù tuøy vaøo muïc tieâu muoán ñaït. Xeùt tröôøng hôïp cuûa 5 döï
aùn A,B,C,D,E ñöôïc ñaùnh giaù theo caùc tieâu chuaån sau: tính khaû thi,
tính hieän thöïc, tính ñaëc tröng,tính kinh teá, yù thích chung …
Ta thaønh laäp baûng sau :
Caùc
döï aùn
A B C D E
Tieâu
chuaån

Khaû thi
Thöïc teá
Ñaëc
tröng
YÙ thích
chung
Tính kinh
teá
………….
.
Nhöõng thaønh vieân cuûa nhoùm ñaùnh giaù caùc döï aùn baèng caùch
ñöa vaøo caùc tieâu chuaån nhö sau
- Coù : neáu chaáp nhaän
- O : khoâng coù yù kieán
- Khoâng : neáu khoâng chaáp nhaän.
Döï aùn coi laø ñaït nhieàu tieâu chuaàn nhaát seõ ñöôïc chaáp nhaän.
Viii- Phöông tieän giao tieáp nghe nhìn.
1/ Ñaët vaán ñeà:
- Phöông tieän giao tieáp nghe nhìn laø phöông phaùp chuyeån tieáp
thoâng tin nhanh nhaát ñeán ngöôøi nhaän, coøn ngöôøi trình baøy
khoâng sôï bò truøng laëp.
- Hieän nay nguôøi tieáp nhaän thoâng tin ñöôïc giao tieáp nhieàu vôùi
phöông tieän truyeàn hình, quaûng caùo v.v… neân hoï raát nhaïy
caûm vôùi vieäc giao tieáp baèng caùc phöông tieän nghe nhìn.
- Con ngöôøi coù 5 giaùc quan: thò giaùc, thính giaùc, xuùc giaùc,
khöùu giaùc, vò giaùc.
Qua nghieân cöùu ngöôøi ta nhaän thaáy thoâng tin nhaän ñöôïc goàm:
thoâng tin töø thò giaùc chieám 83% coøn töø thính giaùc chæ chieám
11%
37
 - Thoâng tin töø thò giaùc caûm nhaän ñöôïc deã daøng hôn, vaø nhaän
ñöôïc caû nhöõng thoâng tin phöùc taïp. Chaâm ngoân coù caâu:”
Traêm nghe khoâng baèng moät thaáy”.
2/ Söï tieáp nhaän vaø ñoïc hình aûnh:
- Söï tieáp nhaän vaø ñoïc hình aûnh phuï thuoäc raát nhieàu yeáu toá:
Kích thöôùc, vò trí ñaët vaät, maøu saéc, khoaûng caùch, söï vaän
ñoäng v.v… cuûa hình aûnh seõ gaây khoù khaên hoaëc tröïc tieáp
giuùp ích cho moïi ngöôøi deã tieáp nhaän vaø ñoïc hình aûnh.
- Thôøi ñieåm trong ngaøy, giôùi tính, tuoåi taùc, trình ñoä vaên hoaù,
trình ñoä nhaän thöùc v.v…aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï tieáp
nhaän vaø ñoïc caùc hình aûnh.
- Coù theå thay ñoåi nhöõng khaû naêng caûm nhaän hình aûnh thoâng
qua moät soá kyõ thuaät nhö: taïo neân caùc lôøi chuù giaûi, caùc lôøi
bình vaø aâm nhaïc keøm theo hình aûnh, ñoïc hình aûnh cuõng traûi
qua nhieàu giai ñoaïn:
Nhaän bieát – Phaân tích – Löïa choïn vaø lieân keát chuùng laïi vôùi
nhau.
Ngaøy nay khuynh höôùng duøng phöông thöùc nhìn ñeå thaâm nhaäp
vaøo taát caû caùc phöông thöùc khaùc, bôûi vì hình aûnh lieân quan
ñeán ngoân ngöõ ñeå bieåu töôïng trong ñoù hình daùng, maøu saéc
vaø nhöõng yeáu toá khaùc, söï phoái hôïp giöõa chuùng taïo neân
nhöõng bieåu töôïng.
Chính töø möùc ñoä bieåu töôïng naøy maø hình aûnh seõ laø toát
nhaát vaø coù khaû naêng dieãn taû moïi loaïi khaùi nieäm maø noùi,
vieát khoâng laøm ñöôïc
3/ Moät soá phöông tieän hoã trôï nghe nhìn:
a/ Baûng giaáy:
- Vaên töï roõ raøng, khoâng buïi, deã thaáy maøu saéc
- Khaû naêng chuaån bò tröôùc moät soá taøi lieäu ñeå tieát kieäm thôøi gian
cho trình baøy
- Khaû naêng löu tröõ nhöõng gì ñaõ vieát trong suoát buoåi hoïp hay
thöïc taäp vaø sau ñoù trôû thaønh thoâng tin.
- Khaû naêng tham gia cuûa moãi thaønh vieân cuøng moät nhieäm vuï
nhö ngöôøi höôùng daãn.
- Trao ñoãi tìm hieåu laøm saùng toû vaán ñeà neâu ra thöôøng duøng
cho caùc baùo caùo thöïc taäp, döï aùn, coâng trình…
b/ Baûng næ:
- Caùc noäi dung hoïp coù theå ñöôïc ñính leân baûng næ theo yù
muoán
- Giôùi thieäu taøi lieäu phöùc taïp theo töøng giai ñoaïn hay töøng
yeáu toá.
- Vieäc saép xeáp caùc ñoà thò, bieåu ñoà, hình aûnh minh hoaï ñaõ
ñöôïc chuaån bò tröôùc seõ coù chaát löôïng toát.

38
 - Tieát kieäm thôøi gian vì traùnh ñöôïc vieäc veõ caùc yeáu toá caàn
giôùi thieäu hay veõ laïi chuùng neáu caàn giôùi thieäu laïi.
- Coù khaû naêng thay ñoåi theo yù thích vôùi moät sô ñoà môùi hay
taïo laäp nhöõng thay ñoåi khi caàn thieát.
- Söï tham gia deã daøng cuûa moãi thaønh vieân trong nhoùm muoán
trình baøy caùch giaûi quyeát vaán ñeà treân baûng theo yù kieán
cuûa mình.
c/ Baûng ñieän töû:
Chuùng ta coù theå vieát, veõ, xoaù… nhö moät baûng thoâng thöôøng
baèng buùt loâng ,trình baøy caùc phaàn caàn thieát, sau ñoù caùc phaàn naøy
coù theå ñöôïc in ra hay copy thaønh nhieàu baûn; nhöng ñaét tieàn.

d/ Ñeøn chieáu duøng giaáy fim trong (Overhead)

Ñöôïc thieát keá cho vieäc ñaøo taïo, noù laø coâng cuï sinh ñoäng
nhaát trong vieäc truyeàn ñaït thoâng tin. Noù chieáu nhöõng taøi lieäu treân
caùc giaáy film trong, khoå lôùn A4, ñöôïc saép ñaët treân moät taám ngang
phaûn quang. Vieäc chieáu ñöôïc thöïc hieän treân moïi loaïi maøn hình
(töôøng saùng, baûng traéng, maøn treo töôøng).
- Moät trong nhöõng thuaän lôïi cuûa ñeøn chieáu laø cho pheùp ngöôøi
söû duïng thieát keá vaø thöïc hieän vieäc truyøeân ñaït thoâng tin ít
toán keùm.
- Noù cho pheùp thöïc hieän taøi lieäu, ñoà thò coù chaát löôïng toát,
ñoåi môùi noäi dung trong thôøi gian toái thieåu.Cho pheùp duøng
caùc taøi lieäu traéng ñen hoaëc maøu.
e/ Maùy chieáu video:
- Moät ñaàu video vaø moät tivi neáu ta ghi vaø ñoïc nhöõng chöông
trình phaùt hình.
- Moät maùy quay phim, moät ñaàu video vaø moät tivi neáu ta muoán
thöïc hieän ñöôïc caùc saûn phaåm rieâng.
- Maùy quay phim cho pheùp xem tröïc tieáp treân tivi nhöõng gì ñöôïc
quay bôûi ngöôøi söû duïng.
f/ Maùy chieáu Projector.
Laø thieát bò keát noái vaø truyeàn tín hieäu qua maùy tính cho chaát
löôïng hình aûnh vaø ñoä saùng cao, kích thöôùc vöøa phaûi , deã di chuyeån ,
deã söû duïng .
Coù nhieàu loaïi vôùi caùc kích côõ vaø ñoä saùng khaùc nhau phuø
hôïp vôùi nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng.Coù theå duøng trong caùc cuoäc
hoäi thaûo caàn trao ñoåi söûa chöõa ngay khi caùc thaønh vieân tham gia
ñoùng goùp yù kieán vaø ra vaên baûn cuoái cuøng thoâng qua söï ñieàu
chænh treân maùy tính.
Ñaây laø thieát bò hieän ñaïi vaø ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc
cuoäc hoäi thaûo vaø hoäi nghò.

39
 Trong caùc buoåi thuyeát trình vaø hoäi hoïp vieäc söû duïng phöông
tieän nghe nhìn thích hôïp seõ mang laïi hieäu quaû raát lôùn cho ngöôøi tham
döï.
Keát luaän
Kyõ naêng thuyeát trình vaø ñieàu khieån cuoäc hoïp laø nhöõng vuõ
khí quan troïng vaø lôïi haïi , moät theá maïnh caïnh tranh cuûa con ngöôøi
trong baát kyø ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh naøo, vì vaäy caàn phaûi naém
vöõng caùc kyõ naêng naøy.
Nhaø vieát kòch vaø laø thi só noåi tieáng ngöôøi Anh William Shakepeare
(1564 1616) ñaõ coù lôøi khuyeân baát huû ñeán nay vaãn coøn giaù trò vaø ñaùng
nhôù :
Noùi khoâng goït duõa ít nhieàu .
Vaän may cuûa baïn nhö dieàu ñöùt daây.
Noùi nhö vaäy coù nghóa laø muoán trôû thaønh moät ngöôøi thuyeát trình
gioûi , ngöôøi ñieàu khieån cuoäc hoïpø coù hieäu quaû ñoøi hoûi baïn phaûi hoïc
hoûi vaø kieân trì töï reøn luyeän baûn thaân nhieàu hôn.
Taïi nhieàu tröôøng ñaïi hoïc ôû caùc nöôùc treân theá giôùi coù moân thi
huøng bieän baét buoäc trong chöông trình chính khoùa ñeå sinh vieân töï reøn
luyeän baûn thaân.

CHÖÔNG V
THÖÏC HAØNH NGHEÀ NGHIEÄP
I- Ñaët vaán ñeà.
Ngaøy nay, thöïc taäp cuûa sinh vieân taïi xí nghieäp ñöôïc coi nhö
laø moät phaàn cuûa toaøn boä söï nghieäp ñaøo taïo, noù cho pheùp sinh
vieân töï traéc nghieäm mình baèng caùch ñaïi löôïng thaät, baèng söï ño
löôøng naêng löïc vaø khaû naêng cuûa mình, so vôùi nhöõng khaû naêng
maø xí nghieäp yeâu caàu. Thôøi gian thöïc taäp naøy giuùp cho sinh vieân
hieåu bieát vaø baét ñaàu gaén boù vôùi xí nghieäp, nhaän thöùc ñöôïc vai
troø caù nhaân cuûa moãi caùn boä ñoái vôùi xí nghieäp vaø söï caàn thieát
phaûi ñaët lôïi ích cuûa xí nghieäp leân treân vaø vì muïc ñích chung cuûa
taäp theå.
II. Nhieäm vuï cuûa sinh vieân khi ñi thöïc taäp.
1/ Chuaån bò cuûa sinh vieân tröôùc khi ñi thöïc taäp:
- Nghieân cöùu caùc thoâng tin veà xí nghieäp vaø tình hình hoaït ñoäng
cuûa xí nghieäp.
- Xaùc ñònh nhieäm vuï cuûa mình phaûi thöïc hieän trong thôøi gian thöïc
taäp taïi xí nghieäp.
2/ Thôøi gian löu laïi trong xí nghieäp:
- Hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng coâng nghieäp: tìm hieåu vaø hoaø minh
vaøo hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp.
- Thöïc hieän nhieäm vuï do giaùo vieân vaø caùn boä höôùng daãn giao.
a/ Khuoân khoå cuûa sinh vieân taïi nhaø maùy

40
 - Xí nghieäp tieáp nhaän sinh vieân vaø giao cho moät ngöôøi höôùng
daãn, hoï laø kyõ sö, caùn boä kyõ thuaät hay chuyeân vieân cao caáp;
Hoï giuùp cho sinh vieân hoäi nhaäp deã daøng vaøo xí nghieäp, xaùc
ñònh nhieäm vuï vaø nhöõng neùt lôùn veà traùch nhieäm phaûi thöïc
hieän, Hoï cung caáp nhöõng thoâng tin veà ñaëc tính khoa hoïc kyõ
thuaät, theo doõi vaø ñaùnh giaù coâng vieäc cuûa sinh vieân.
- Boä moân seõ cöû moät giaùo vieân thöôøng xuyeân theo doõi sinh
vieân thöïc taäp ôû xí nghieäp. Vieäc tham quan thöïc taäp naøy
khoâng nhöõng cho pheùp sinh vieân taêng cöôøng moái lieân heä
vôùi xí nghieäp, maø noù coøn taïo ra söï ñaùnh giaù caùc thaønh tích
ñaàu tieân vaø khaû naêng hoäi nhaäp cuûa sinh vieân vaøo xí
nghieäp.
- Trong tröôøng hôïp gaëp caùc khoù khaên veà phöông phaùp luaän,
kyõ thuaät, ñieàu kieän vaät chaát v.v… sinh vieân coù theå ñeà nghò
caùc buoåi gaëp gôõ vôùi giaùo vieân höôùng daãn ñeå tìm ra söï
giuùp ñôõ caàn thieát. Caùc buoåi gaëp gôõ naøy coù theå coù nhöõng
muïc tieâu khaùc nhau vaø lieân quan ñeán ñeà taøi ñöôïc giao :
+ Neáu ñeà taøi quaù roäng, caàn phaûi giôùi haïn noù.
+ Neáu ñeà taøi quaù mô hoà, caàn phaûi xaùc ñònh cuï theå chính
xaùc.
+ Neáu söï tieán trieån chaäm caàn coù keá hoaïch nhanh choùng boå
sung töùc thôøi
sinh vieân phaûi baùo caùo laïi vaø xin yù kieán cuûa caùn boä nhaø
maùy vaø giaùo vieân höôùng daãn:
+ Caùch thöùc maø anh ta seõ thöïc hieän.
+ Nhöõng phöông tieän maø anh ta caàn söû duïng.
+ Caùc khoù khaên gaëp phaûi.
+ Caàn phaûi giuùp ñôõ theâm vaán ñeà gì?
+ Anh ta ñaõ thöïc hieän ñöôïc phaàn naøo, caùi naøo caàn phaûi boå
sung.
+ Caàn giaûi thích nhöõng keát quaû nhaän ñöôïc vaø vieäc khai thaùc
chuùng ra sao?
+ Nhöõng thoâng tin ñaït ñöôïc coù yù nghóa gì? Ñaõ ñaït ñöôïc yeâu
caàu ñaët ra chöa?
+ Caùc phöông tieän vaät chaát lieân quan ñeán vieäc trình baøy vaø
giôùi thieäu caùc taøi lieäu, tö lieäu thu thaäp ñöôïc ra sao?
+ Keá hoaïch seõ baùo caùo ra sao? …
+ Coù theå ñeà nghò thaày gôïi yù ñeà taøi luaän aùn toát nghieäp
(neáu laø ñôït thöïc taäp toát nghieäp) ñeå tìm hieåu theâm taïi
nhaø maùy.
b/ Caùch tieán haønh thöïc taäp cuûa sinh vieân taïi xí nghieäp
Noù thay ñoåi tuøy theo vaøo muïc tieâu ñôït thöïc taäp vaø theo tính chaát
coâng vieäc ñöôïc giao. Tuy nhieân ta coù theå thöïc hieän theo caùc böôùc:
- Phaân tích nhieäm vuï vaø boái caûnh cuûa ñôït thöïc taäp
41
 - Tìm hieåu veà quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa xí nghieäp
- Tìm hieåu sô ñoà toå chöùc vaø trình ñoä naêng löïc baäc thôï cuûa xí
nghieäp
- Tìm hieåu caùc moái quan heä vaø taàm hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp
- Tìm hieåu saûn phaåm cuûa xí nghieäp
- Tìm hieåu caùc thieát bò cuûa xí nghieäp
- Laäp keá hoaïch, phöông phaùp vaø lòch trình thöïc hieän theo nhieäm
vuï ñöôïc giao
- Tieán haønh nghieân vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp cho caùc vaán
ñeà: Tìm hieåu caùc thieát bò, caùc baûn veõ, sô ñoà …;
- Tham gia vaän haønh caùc thieát bò, tieán haønh söûa chöõa thay theá,
baûo trì caùc thieát bò.
- Tieán haønh thöïc hieän caùc thí nghieäm( neáu ñoù ñeà taøi nghieân
cöùu ).töø ñoù phaân tích ,ø giaûi thích vaø ñaùnh giaù caùc keát quaû
ñaït ñöôïc.
- Taäp söï laøm caùn boä kyõ thuaät
- Tieán haønh ghi nhaät kyù thöïc taäp ñeàu ñaën
 Kieåm tra laïi toaøn boä caùc hoaït ñoäng xem coù ñaït ñöôïc nhö
caùc muïc tieâu cuûa ñôït thöïc taäp ñeà ra hay khoâng?
c/ Caùc phöông tieän laøm vieäc cuûa sinh vieân.
Moät soá phöông tieän seõ giuùp cho sinh vieân hoaøn thaønh coâng vieäc:
do vaäy sinh vieân caàn thieát phaûi thích öùng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà.
Thöïc vaäy, söï hôïp thöùc hoùa caùc keát quaû phuï thuoäc chaët cheõ vaøo chaát
löôïng cuûa caùc phöông tieän, coâng cuï vaø phöông phaùp ñöôïc söû duïng.
- Taøi lieäu:
Caàn chuù yù ñeán vieäc ghi cheùp caùc phaàn tham khaûo chính xaùc töø
taát caû taøi lieäu ñöôïc söû duïng. Chuùng giuùp cho vieäc soaïn thaûo thö
muïc vaø caùc ghi chuù. Taøi lieäu ñoù bao goàm: caùc taùc phaåm, taïp
chí, taøi lieäu kyõ thuaät (baûn veõ, sô ñoà, lyù lòch maùy…), taøi lieäu
nghe nhìn ôû moät thö vieän, moät trung taâm tö lieäu hay ôû phoøng kyõ
thuaät cuûa xí nghieäp.
- Thieát bò vaên phoøng vaø thoâng tin:
Sinh vieân thöïc taäp caàn ñöôïc söû duïng caùc thieát bò cuûa xí
nghieäp, hoï caàn phaûi nhanh choùng thích nghi (Ví duï: ñieän thoaïi, maùy
fax, maùy tính, maùy in, maùy scanner…)
- Caùc buoåi thaûo luaän:
Sinh vieân phaûi taïo ñöôïc caùc buoåi thaûo luaän vôùi caùc caùn
boä kyõ thuaät cuûa nhaø maùy ñeå thöïc hieän döï aùn cuûa mình.
+ Chuaån bò buoåi thaûo luaän, baèng caùch thieát laäp höôùng ñi cuûa buoåi
thaûo luaän theo ñeà taøi hoaëc vaán ñeà mình caàn quan taâm
+ Caàn bieát roõ khaû naêng vaø phaåm chaát cuûa ngöôøi ñoái thoaïi (caùn
boä,chuyeân gia, caùc lónh vöïc mình quan taâm), noäi dung cuûa caùc caâu
hoûi vaø traû lôøi.

42
 + Phaân tích buoåi thaûo luaän vaø ghi laïi caùc yù kieán caàn thieát ngay khi
buoåi thaûo luaän keát thuùc (ñöøng quaù yû vaøo trí nhôù cuûa mình).
- Tham döï vaøo caùc buoåi hoïp cuûa nhaø maùy:
Trong thôøi gian thöïc taäp ôû nhaø maùy neáu nhaø maùy coù caùc cuoäc hoïp
baát thöôøng hay ñònh kyø sinh vieân caàn phaûi tham döï:
+ Ghi cheùp ñaày ñuû caùc vaán ñeà trong quaù trình hoïp cuûa nhaø maùy.
+ Phaân tích ngay noäi dung khi buoåi hoïp keát thuùc.
Iii. Caùch thieát laäp hoà sô vaø soaïn thaûo baùo caùo thöïc taäp.
1/ Söï caàn thieát cuûa baùo caùo thöïc taäp.
Baùo caùo laø tieàn ñeà ñònh höôùng tröôùc khi vaøo ngheà nghieäp. Noù
cho pheùp sinh vieân chöùng toû raèng mình bieát theo saùt nhieäm vuï maø xí
nghieäp giao phoù cho mình. Caùc sinh vieân coù hoaøn thaønh nhieäm vuï
khoâng? Hoaøn thaønh toaøn boä hay chæ moät phaàn? Trong tröôøng hôïp neáu
chæ hoaøn thaønh moät phaàn thì vì sao? Chæ roõ nguyeân nhaân.
- Baùo caùo naøy coù muïc ñích vaø nhöõng yeâu caàu khaùc nhau:
+ Giaùo vieân cuûa boä moân mong muoán ñaùnh giaù caùc phaàn giaûng
daïy lyù thuyeát vaø thöïc haønh cuûa mình thoâng qua vieäc öùng duïng
cuûa sinh vieân trong ñôït thöïc taäp taïi xí nghieäp.
+ Xí nghieäp seõ nghieân cöùu söû duïng caùc keát quaû maø trong quaù
trình thöïc taäp sinh vieân ñaõ giaûi quyeát töø caùc caâu hoûi vaø yeâu
caàu cuûa xí nghieäp ñaõ ñaët ra töø tröôùc cho sinh vieân.
+ Caùc khoaù tieáp theo sau seõ tham khaûo, caùc baùo caùo naøy nhaèm
tìm kieám ôû ñoù moät soá tö lieäu caàn thieát phuïc vuï cho caùc
nghieân cöùu cuûa mình.
- Baùo caùo ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân caùc muïc tieâu ñöa ra theo lónh vöïc
ngheà nghieäp, baûn baùo caùo phaûi laø moät tö lieäu boå ích vaø coù theå
söû duïng moät caùch deã daøng; noù cuï theå hoaù coâng vieäc ñaõ laøm
ñöôïc trong 8 ñeán 10 tuaàn leã bao goàm nhieàu nhieäm vuï ñöôïc giao.
Ñieàu ñaùng noùi laø söï caàn thieát ñoái vôùi moãi sinh vieân: phaûi töï toå
chöùc vaø thieát laäp moät lòch trình laøm vieäc cho caù nhaân nghieâm tuùc. Noù
khoâng cho pheùp duøng caùc kyõ xaûo ñeå soaïn thaûo moät baùo caùo thöïc
taäp, maø baùo caùo chính laø keát quaû nhöõng xöû lyù toát caùc soá lieäu, tö
lieäu ñaõ thu thaäp trong quaù trình thöïc taäp taïi xí nghieäp. …
Trong thöïc teá, baùo caùo phuï thuoäc vaøo söï hoaït ñoäng cuûa töøng sinh
vieân taïo ra noù; bôûi vì caùc kyõ sö hay kyõ thuaät vieân, laø nhöõng ngöôøi
höôùng daãn khoâng phaûi luoân luoân coù nhieàu thôøi gian ñeå höôùng daãn
sinh vieân trong caùc lónh vöïc kyõ thuaät, khoa hoïc vaø quan taâm veà taát caû
nhöõng chi tieát cuï theå.
- Thôøi gian ñoùng goùp trao ñoåi trong buoåi baûo veä laøm cho nhöõng
ñieàu hieåu sai nhöõng lôøi chuù daãn khoâng ñuùng, söï tham khaûo caùc
taøi lieäu thöïc hieän khoâng nghieâm tuùc caùc quan saùt hôøi hôït beân
ngoaøi seõ ñöôïc chæ ra vaø pheâ phaùn.

43
 - Nhöõng ñieàu suy nghó tieáp theo sau ñoù seõ giuùp moãi sinh vieân yù
thöùc ñöôïc nhöõng vaán ñeà ñöôïc ñaët ra vaø khuyeán khích hoï tìm ñöôïc
moät phöông phaùp nghieân cöùu nghieâm tuùc vaø coù hieäu quaû hôïn …
2/ Caùch hình thaønh caùc hoà sô chuaån bò cho baøi baùo caùo.
Sinh vieân laø ngöôøi chòu traùch nhieäm vôùi baøi baùo caùo vaø cung caáp
suy nghó cuûa mình trong baùo caùo: Moái quan heä coù tính sö phaïm ñöôïc tìm
thaáy theo chieàu ngöôïc laïi: töø ngöôøi tieáp thu, sinh vieân trôû thaønh ngöôøi
phaùt thoâng tin.
- Sau tuaàn ñaàu thöïc taäp, caàn toå chöùc moät caùch roõ raøng coâng vieäc
vaø ghi cheùp thoâng tin. Vieäc ghi cheùp töø ngaøy naøy sang ngaøy
khaùc seõ taïo neân moät baûn ghi nhôù coù giaù trò vaø laø tö lieäu cuûa
baøi baùo caùo (Nhaät Kyù thöïc taäp).
- Caùch thöùc: chæ söû duïng moät maët cuûa tôø giaáy cho moät yù töôûng,
moät söï kieän hay moät söï quan saùt, caùc tôø giaáy thöôøng duøng coù
cuøng moät khoå giaáy. Nhö theá, nhöõng ghi chuù vaø caùc tham khaûo
coù theå ñöôïc deã daøng taäp hôïp laïi, phaân loaïi vaø phaân phoái theo
ñeà taøi. Sau ñoù chuùng seõ ñöôïc xeáp trong caùc bìa cöùng thaønh caùc
hoà sô con vaø ñaët trong moät hoà sô lôùn, noù seõ giuùp deã daøng soaïn
thaûo baùo caùo vaøo cuoái ñôït thöïc taäp.
Phöông phaùp naøy naøy coù nhieàu thuaän lôïi :
- Noù cho pheùp laøm bieân baûn veà sö tieán trieån hay chaäm treã cuûa
coâng vieäc maø mình ñang theo doõi.
- Noù taïo khaû naêng caáu truùc vaø soaïn thaûo moät phaàn hay phaàn phuï
cuûa baùo caùo sau khi hoà sô ñöôïc hoaøn taát.
- Töø cacù hoà sô con, ta coù theå bieát neân taäp trung thôøi gian vaø taâm
trí vaøo vaán ñeà coøn boû dôû chöa giaûi ñaùp xong:
+ Coøn nhöõng khoù khaên gì? Veà phaàn naøo?
+ Laøm theá naøo giaûi quyeát chuùng?
+ Söû duïng nhöõng phöông tieän naøo?
+ Seõ gaëp ai trao ñoåi theâm?
+ Thôøi gian caàn thieát ñeå hoaøn thaønh?
3/ Noäi dung baøi baùo caùo.
Sinh vieân phaûi noäp ñuùng haïn baøi baùo caùo sau ñôït thöïc taäp.
Khoâng coù moät baøi maãu naøo caû ,baøi baùo caùo toát nhaát laø baøi baùo
caùo ñöôïc trình baøy roõ raøng ,ñaày ñuû, theo caùc tieâu chí sau :
- Noäi dung cuûa cuûa baùo caùo laø nhöõng chaát lieäu goùp nhaët trong
suoát quaù trình thöïc taäp theo nhieäm vuï ñeà taøi ñöôïc giao töø ñaàu ñôït
thöïc taäp.
- Nhöõng ñeà xöôùng cuûa sinh vieân trong quaù trình thöïc taäp ñöôïc
ngöôøi höôùng daãn ñoàng yù.
Ñeå vieäc ñoïc vaø tham khaûo vaên baûn ñöôïc thuaän lôïi, ngöôøi soaïn
thaûo baùo caùo caàn tuaân thuû caùc quy ñònh chung; khi soaïn thaûo luoân
caàn phaûi suy nghó ñeán ñoïc giaû, ñoïc giaû chaêm chuù nghieân cöùu nhöng
cuõng hay khaét khe vaø thieáu loøng khoan dung.
44
Baûn baùo caùo caàn theo boá cuïc sau:
- Phaûi hôïp lyù vaø caân ñoái: phaân chia moät caùch chính xaùc theo
nhöõng muïc tieâu xaùc ñònh. Ñöøng taêng theâm nhieàu phaàn coù khaû
naêng laäp laïi caùc yù töôûng hay ñöa caùc suy luaän laøm loaõng ñi muïc
tieâu.
- Phaûi coù tính ñoàng nhaát: taäp trung vaøo nhieäm vuï ñöôïc giao, traùnh
laïc ñeà.
Thöôøng moïi baøi baùo caùo thöïc taäp bao goàm :
- Muïc luïc
- Lôøi noùi ñaàu
- Giôùi thieäu (daãn nhaäp)
- Thaân baøi baùo caùo ñöôïc chia nhoû laøm nhieàu chöông, phaàn theo caùc
keát quaû ñaït ñöôïc
- Keát luaän.
- Taøi lieäu tham khaûo
- Phaàn phuï luïc.
- Coù theå coù hoaëc khoâng coù phaàn hoà sô hình aûnh minh hoïa.
a/ Muïc luïc toùm taét
Ñoù laø phaàn caáu truùc cuûa boá cuïc chæ ra teân töïa caùc phaàn, caùc
chöông, muïc, ñoaïn … coù ñaùnh soá trang chính xaùc ñeå theo doõi. Muïc luïc
ñöôïc ñaët ñaàu caùc baùo caùo, noù cho pheùp ñoäc giaû tham khaûo noù ñeå tìm
ra töø ñoù nhöõng thoâng tin maø hoï caàn nghieân cöùu. Ñeå ñaùnh soá caùc
phaàn, neân söû duïng thoáng nhaát moät qui ñònh trong baøi baùo caùo ñeå
traùnh nhaàm laãn.
b/ Lôøi noùi ñaàu
Ñoù laø nhöõng giôùi thieäu toång quan veà coâng vieäc: baïn seõ chöùng
minh raèng baïn coù khaû naêng naém vöõng vaán ñeà mình ñaët ra vaø giaûi
quyeát.
Baïn seõ trình baøy ñeà taøi baèng caùch xaùc ñònh caùc giôùi haïn moät
caùch chính xaùc; Nhö vaäy baïn ñaõ loaïi tröø töø ban ñaàu nhöõng gì khoâng
caàn thieát. Caàn nhaán maïnh nhöõng haïn cheá cuûa caùc keát quaû nhaän ñöôïc,
ghi nhaän caùc thuaän lôïi, khoù khaên, caùc moái quan heä hôïp taùc hay caùc
may maén gaëp phaûi trong quaù trình thöïc hieän. Cuoái cuøng, theâm vaøo lôøi
caùm ôn nhöõng ai ñaõ giuùp ñôõ baïn trong quaù trình thöïc taäp.
c/ Giôùi thieäu
Phaàn naøy taäp trung toaøn boä vaøo ñeà taøi, bao goàm:
- Xaùc ñònh roõ raøng ñoái töôïng nghieân cöùu vaø trình baøy nhöõng
döõ lieäu ñaëc bieät.
- Baøy toû nhöõng muïc ñích maø ta ñeà nghò caàn ñaït ñeán
- Thoâng baùo vaén taét boá cuïc ñeå ñoïc giaû theo doõi moät caùch deã
daøng tieán trình coâng vieäc.
d/ Caùc chöông khaùc:
- Phaàn giôùi thieäu veà xí nghieäp: taïo neân chöông ñaàu tieân vaén taét
(töø 3 ñeán 5 trang) vaø ñöôïc trình baøy roõ raøng. Noù coù muïc ñích:
45
 + Chöùng toû raèng baïn coù khaû naêng hieåu vaø hoäi nhaäp vaøo moâi
tröôøng cuûa xí nghieäp.
+ Cho ñoïc giaû nhöõng yeáu toá caàn thieát ñeå hieåu phaàn tieáp theo.
- Caùch trình baøy baùo caùo:
+ Phaân tích boái caûnh, tình huoáng ñöa ñeán vieäc soaïn thaûo.
+ Phöông phaùp luaän:
* Caùch toát nhaát laø chæ ra nhöõng khuyeát ñieåm cuûa höôùng tieán
haønh, caùc phöông tieän, caùc ñieàu kieän raøng buoäc veà ñòa ñieåm,
thôøi gian …
* Vieäc laøm saùng toû caùc nhaàm laãn, yeáu ñieåm v.v….qua söï phaân
tích caùch thöïc hieän thí nghieäm .Ñoàng thôøi caàn xaùc ñònh caùch
söûa chöõa , caùc giaûi phaùp cuï theå seõ thöïc hieän;bôûi vì chuùng seõ
taïo neân caùc keát quaû ñuùng ñaén.
* Taát caû phaûi ñaûm baûo muïc ñích ñaõ ñònh vaø nhöõng lyù leõ thích
hôïp.
- Caùc keát quaû vaø öùng duïng:
Baùo caùo caàn truyeàn ñaït caùc thoâng tin cuõng nhö caùc phaàn, theo
nhieäm vuï ñöôïc giao ñaõ ñaït ñöôïc trong quaù trình thöïc taäp.
+ Caùc keát quaû kyõ thuaät phaûi ñöôïc trình baøy coù phöông phaùp:
* Giôùi thieäu caùc sô ñoà, caùc bieåu ñoà …, caàn thieát phaûi minh
chöùng vaø giaûi thích chuùng roõ raøng, coù caùc keát luaän caàn
thieát.
* Caàn löu yù ñaùnh soá trang taát caû nhöõng sô ñoà, bieåu ñoà rieâng
bieät vaø chi tieát trong baûng baùo caùo, coøn caùc bieåu ñoà toång theå
ñeå ôû caùc phuï luïc.
+ Neáu coù moät soá keát quaû theo thöù töï ñònh löôïng, caàn phaûi
giôùi thieäu chuùng döôùi daïng baûng, daïng ñoà thò, vaø chuù giaûi
chuùng nhö:
* YÙ nghóa cuûa chuùng laø gì?
* Chuùng coù phuø hôïp vôùi caùc giaû thieát ban ñaàu khoâng?
* Ta coù theå so saùnh chuùng vôùi nhöõng caùi khaùc khoâng?
* Moãi baûng phaûi coù ñeà töïa vaø bao goàm söï phoái hôïp hôïp lyù.
Neáu chuùng coù thöù baäc ñònh tính, phaûi giaûi thích chuùng vaø chæ ra
nhöõng lôïi ích.
+ Caàn phaûi cho ra nhöõng keát quaû cuûa caùc pheùp thöû nghieäm,
caùc tieâu chuaån vaø caùc ñaùnh giaù ñoä tin caäy cuûa saûn phaåm
thöïc hieän. Neáu baûng vaø ñoà thò laø quan troïng caàn suy nghó
ñeán vieäc giaûi thích chuùng.
- Caùc ñeà nghò taïm thôøi (moät caùch ngaãu nhieân):
Chuùng phaûi ñöôïc trình baøy chính xaùc vaø hôïp lyù theo boá cuïc
chuû ñeà, coù theå bao goàm yeáu toá thôøi gian. Moãi ñeà nghò phaûi
ñöôïc moâ taû. Ngoaøi ra, phaûi chöùng minh raèng chuùng xuaát phaùt
töø nhöõng keát quaû nghieân cöùu vaø chuùng traû lôøi cho caùc muïc
tieâu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. Caàn phaûi laøm saùng toû nhöõng ñieåm
46
 maïnh cuûa chuùng. Nhöng cuõng phaûi bieát caùc yeáu ñieåm vaø tìm ra
nhöõng caâu traû lôøi cho nhöõng baét beû coù theå coù.
Cuoái cuøng, caàn phaûi baùo caùo caùc ñieàu kieän raøng buoäc
keøm theo (caùc raøng buoäc veà caùc maët kinh teá, phaùp luaät, kyõ
thuaät, taâm lyù…).
e/ Keát luaän:
Caàn neâu caùc vaán ñeà sau:
- Trình baøy laïi nhöõng keát quaû chính ñaït ñöôïc, caùc giaûi phaùp.
- Coù theå nhaéc laïi keát quaû cuûa moät soá chöông ,khi ñoù caàn nhaán
maïnh vieäc toå chöùc hôïp lyù, taàm nhìn hay phöông phaùp giaûi quyeát.
- Chöùng minh raèng coù moät söï thích öùng giöõa caùc muïc ñích ñöôïc
ñaët ra bôûi xí nghieäp vaø nhöõng keát quaû nhaän ñöôïc trong thöïc taäp.
Ñoâi khi caàn ñaùnh giaù khoaûng caùch cuûa söï sai leäch naøy vaø giaûi
thích nhöõng lyù do cuûa noù.
- Hình dung trong töông lai: döï kieán nhöõng trieån voïng cuûa söï phaùt
trieån sau naøy cuûa ñeà taøi.
f/ Taøi lieäu tham khaûo:
Phaûi roõ raøng vaø chæ ghi laïi caùc ñeà töïa coù lieân quan ñeán nhöõng
caâu hoûi troïng taâm cuûa vieäc nghieân cöùu, khoâng laáy caùc loaïi saùch toång
quaùt. Taøi lieäu tham khaûo ñöôïc trình baøy vôùi moät söï nghieâm tuùc nhaát
neáu coù theå:
- Ñoái vôùi saùch: teân, hoï taùc giaû, töïa ñeà taùc phaåm, nôi xuaát baûn,
nhaø xuaát baûn, naêm xuaát baûn, soá trang.
- Ñoái vôùi baøi taïp chí: teân, hoï taùc giaû, töïa ñeà chính xaùc cuûa baøi
teân cuûa taïp chí, ngaøy vaø soá cuûa taïp chí, trang cuûa baøi baùo.
- Ñeå chæ caùc taøi lieäu tham khaûo trong thuyeát minh thöôøng ñaët
chuùng ( soá thöù töï vaøo giöõa daáu moùc […]
g/ Phaàn phuï luïc:
Taát caû moïi taøi lieäu, baûng bieåu hay caùc trình baøy daïng ñoà hoaï phuïc
vuï cho söï caàn thieát trong vaên baûn seõ ñöôïc ñaùnh soá trang trong baùo caùo.
Chuùng seõ ñöôïc ñaët thaønh caùc phuï luïc, bao goàm:
- Taát caû taøi lieäu chöùa nhöõng thoâng tin boå sung maø ta mong muoán
truyeàn ñaït vôùi ñoäc giaû: caùc löu yù kyõ thuaät, bieåu ñoà saûn xuaát …
- Taát caû caùc taøi lieäu quan troïng phaûi ñöôïc tham khaûo nhieàu laàn
trong khi thöïc hieän vaên baûn.
- Taát caû caùc taøi lieäu truy caäp khoù khaên hay chæ lieân quan ñeán
nhöõng nhaø chuyeân moân veà moät caâu hoûi.
- Taát caû caùc taøi lieäu daøi: höôùng daãn buoåi thaûo luaän, chuoãi caùc
baûng bieåu, chöông trình tin hoïc, chi tieát veà laép raùp ñieän töû …
Taát caû phuï luïc phaûi ñöôïc söû duïng vaø ñöôïc thoâng baùo trong
vaên baûn. Ñoïc giaû coù theå tham khaûo ôû ñaây moät caùch chính xaùc,
moãi khi ta yeâu caàu ñoäc giaû ûtìm hieåu (ví duï: tham khaûo phuï luïc XII).
Nhöõng phuï luïc ñöôïc nhoùm laïi, ñeà töïa, ñaùnh soá (theo soá la maõ) sau
ñoaïn keát thuùc cuûa phaàn chính yeáu cuûa vaên baûn.
47
 h/ Hoà sô hình aûnh:
Caùc hình aûnh hay ñoà thò trình baøy phaûi ñöôïc chuù giaûi keøm theo,
ñöôïc ñaùnh soá thöù töï ñeå deã tra cöùu.
i/ Hình thöùc baûng baùo caùo:
- Baùo caùo thöïc taäp laø moät tö lieäu maïch laïc, ñöôïc taïo neân töø moät
taäp hôïp caùc chöông lieân keát chuùng laïi vôùi nhau.
- Baûn thaân moãi chöông chính noù ñöôïc xaây döïng moät caùch chaët cheõ
goàm: phaàn giôùi thieäu, caùc ñoaïn, keát luaän. Keát luaän duøng ñeå
chuyeån tieáp vaø thoâng baùo chöông tieáp theo.
- Nhö theá, baùo caùo coù moät söï lieân keát thoáng nhaát vaø khoâng ñöôïc
giôùi thieäu theo kieåu chaép noái lieân tieáp caùc chöông maø khoâng coù
lieân quan vôùi nhau.
- Teân töïa laø caàn thieát laøm thuaän lôïi cho vieäc ñoïc vaên baûn. Ñoái
vôùi taùc giaû, ñoù chính laø haønh ñoäng cuoái cuøng cuûa vieäc soaïn
thaûo, nhan ñeà laø ñeå thoâng baùo noäi dung cuûa moãi chöông: ñoù
chính laø ngoõ vaøo. Hình thöùc ñuùng, cho pheùp ñoïc giaû taïo ñöôïc aán
töôïng ñaàu tieân vaø nhaát laø noù laøm cho ñoïc giaû thích ñoïc tieáp. Vì
vaäy, haõy choïn nhöõng töïa ñeà roõ raøng vaø deã hieåu, sinh ñoäng,
chính xaùc vaø chöùa thoâng tin. Haõy laøm theá naøo ñeå ñeà töïa cuûa
baïn dieãn taû ñöôïc yù chính ,noù seõ ñöôïc phaùt trieån tieáp trong baøi
vaên sau naøy.
- Ñoaïn vaên laø “moät ñôn vò” cho pheùp trieån khai moät yù töôûng: ñònh
daïng yù töôûng, giaûi thích, baøn baïc, caùc baèng chöùng … Moãi khi
thay ñoåi yù töôûng, ngöôøi ta taïo ra moät ñoaïn vaên môùi leân trang
baèng caùch xuoáng haøng.
- Söï toân troïng ñoäc giaû theå hieän ôû moät vaên phong ñôn giaûn, moät
ngoân ngöõ ñuùng ñaén vaø nghieâm tuùc (veà chính taû). Nhaát laø haõy
söû duïng töø chính xaùc, thích hôïp vôùi tình huoáng, traùnh nhöõng tieáng
loùng ngheà nghieäp. Vì vaäy caàn tra cöùu töø ñieån vaø vaên phaïm chính
xaùc. Caàn nhôø moät ngöôøi ngoaøi ñoïc laïi vaên baûn cuûa baïn vaø söûa
chöõa laïi noù. Nhaát laø ñöøng queân ñoïc laïi vaên baûn ñaõ ñöôïc ñaùnh
maùy: vieäc laäp laïi caùc loãi ñaùnh maùy seõ laøm böïc boäi ñoïc giaû vaø
laøm phieàn loøng ngöôøi soaïn thaûo.
- Nhöõng chöõ taét laø nhöõng trung taâm, nhöõng toå chöùc, cô quan … vaø
ñöôïc giôùi thieäu ôû ñaàu baøi baùo caùo khi caùc chöõ vieát taét ñöôïc söû
duïng thöôøng xuyeân.
- Baùo caùo phaûi ñöôïc ñaùnh maùy ôû chæ moät maët tôø giaáy A4, ñeå leà
traùi ñuû roäng cho vieäc ñoùng leà khoâng gaây khoù khaên cho vieäc ñoïc
(thöôøng tö 3 ñeán 4cm leà traùi vaø 1 ñeán 1,5cm leà phaûi).
- Vieäc ñaùnh soá trang phaûi lieân tuïc. Noù baét ñaàu töø trang ñaàu tieân vaø
keát thuùc ôû trang cuoái cuøng. Moïi trang ñeàu ñöôïc tính trong vieäc ñaùnh soá
trang, trang muïc luïc khoâng ñöôïc ñaùnh soá nhöng vaãn keå trong vieäc ñaùnh
soá trang, ñeán moãi trang daãn nhaäp coù theå ñaùnh soá trang laø 4 hay 5 hay 6
tuyø theo chieàu daøi cuûa trang muïc luïc.

48
 Ngöôøi soaïn thaûo caàn trau chuoát chaát löôïng cuûa tôø bìa vaø
trang trí noù theo quy ñònh cuûa boä moân.
IV- Chuaån bò trình baøy vaø baûo veä baøi baùo caùo thöïc taäp.
Sinh vieân seõ trình baøy baùo caùo vaø baûo veä coâng vieäc cuûa mình
tröôùc hoäi ñoàng hoãn hôïp, bao goàm nhöõng ñaïi dieän cuûa xí nghieäp (ngöôøi
höôùng daãn sinh vieân neáu coù theå) vaø caùc giaùo vieân cuûa boä moân.
Vieäc trình baøy khoâng phaûi laø moät buoåi leã mang tính nghi thöùc hay
laø moät kieåu baøi taäp thuaàn tuyù. Noù cho pheùp taùc giaû (sinh vieân)
chöùng toû khaû naêng baûo veä baøi baùo caùo tröôùc moät nhoùm chuyeân
moân goàm caùc chuyeân vieân kyõ thuaät cao cuûa xí nghieäp vaø caùc giaùo
vieân cuûa boä moân.
Vieäc trình baøy ñöôïc keùo daøi trong khoaûng 30 phuùt bao goàm 3 giai
ñoaïn:
- Baøi trình baøy cuûa sinh vieân, keùo daøi toái ña trong 10 ñeán15 phuùt.
- Traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa hoäi ñoàng, keùo daøi töø 10 ñeán 15 phuùt.
- Vieäc ñaùnh giaù cuûa hoäi ñoàng (khoâng coù maët cuûa sinh vieân) 5
phuùt
1/ Caùc böôùc chuaån bò :
a/ Chuaån bò kinh phí vaø thôøi gian caàn thieát.
b/ Nghieân cöùu kyõ nhöõng vaán ñeà caàn thieát ñeå trình baøy tröôùc hoäi
ñoàng.
c/ Tìm hieåu tieáp xuùc trao ñoåi vôùi caùc baïn keå caû vieäc tranh luaän
vôùi nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeán ñeà taøi, kieåm tra möùc ñoä
hieåu bieát cuûa mình bôûi söï phaûn öùng qua caùc caâu hoûi, cuõng
nhö söï ñoùng goùp cuûa hoï.
d/ Haõy taäp thuyeát trình thöû coù ngöôøi ñoùng goùp, haëc duøng caùc
phöông tieän maùy thu baêng ghi hình töï kieåm tra quaù trình trình baøy
cuûa mình caân ñoái baøi thuyeát trình, chöa chaéc boá cuïc toát ñaõ
ñaûm baûo söï thaønh coâng; Ñeå ñaûm baûo söï thaønh coâng caàn
phaûi khoå luyeän:
- Neáu baûn thaân khoâng töï tin vaøo söï thuyeát trình cuûa mình thì khoù
coù theå thuyeát phuïc ñöôïc ngöôøi nghe. Do vaäy haõy trung thöïc vaø
maïnh daïn ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm vaøo baùo caùo cuûa mình.
- Khoâng phaûi taát caû caâu hoûi naøo cuõng laø caùi baãy. Ñoâi khi trong
baøi vieát coù ñoaïn thieáu maïch laïc, baïn caàn xem xeùt vaø söûa chöõa
cho roõ raøng. Baïn caàn suy nghó tröôùc caùc caâu hoûi maø hoäi ñoàng
coù theå ñaët ra veà caùc yeáu ñieåm cuûa baûn baùo caùo.
2/ Phaàn trình baøy:
Ñaây khoâng phaûi laø toùm taét baøo baùo caùo, maø noù noùi roõ raøng
chính xaùc, vaø ñoâi khi cho pheùp ñem ñeán nhöõng bình phaåm hay nhöõng taøi
lieäu laøm saùng toû nhöõng gì maø trong baùo caùo chöa noùi ñeán. Noù nhaèm
laøm saùng toû coâng vieäc thöïc hieän trong khi thöïc taäp vaø so vôùi vaên baûn
baùo caùo baèng caùch ñi ñeán caùc ñieåm coát yeáu.

49
 Baøi trình baøy ñöôïc noái keát vôùi nhau bôûi nhieàu giai ñoaïn, caùc giai
ñoaïn naøy lieân keát maïch laïc vôùi nhau, vôùi trình töï thöïc hieän khaù toát nhö
sau:
a. Giôùi thieäu xí nghieäp vaø khuoân khoå laøm vieäc.
b. Xaùc ñònh laïi roõ raøng coâng vieäc maø xí nghieäp giao phoù vaø nhöõng
giôùi haïn taïm thôøi mang laïi trong quaù trình thöïc taäp. Nhaéc laïi lyù do
vì sao nhieäm vuï naøy ñöôïc giao phoù vaø theå theo ñoøi hoûi cuûa ai
(nhöõng gì maø coâng vieäc phaûi mang laïi cho xí nghieäp).
c. Baøi baùo caùo coù theå trình baøy theo moät kieåu ñoäc ñaùo, song
phaûi dieãn ñaït ñöôïc noäi dung cô baûn caàn thieát.
d. Giôùi thieäu bieän phaùp, phöông phaùp, caùch thöùc tieán haønh
phaân tích coù tính pheâ bình, laøm quen caùc khoù khaên chính ñaõ gaëp
cuûa xí nghieäp vaø chöùng minh caùch naøo ñeå coù theå vöôït qua noù.
e. Nhaéc laïi nhöõng keát quaû chính vaø phaân tích söï ñaït ñöôïc coù
thoûa ñaùng hay khoâng theo muïc tieâu. Neáu coù söï sai leäch, haõy giaûi
thích vì sao ?
f. Truyeàn ñaït phaàn tieáp theo cuûa coâng vieäc ñöôïc giao: moät keát
luaän toát luoân môû ra nhöõng trieån voïng cho töông lai. Suy nghó veà
nhöõng ñoùng goùp vaø nhöõng haïn cheá cuûa vieäc thöïc taäp, nhaát laø
veà nhöõng keá hoaïch cho ngheà nghieäp vaø caù nhaân.
Trong quaù trình trình baøy, sinh vieân phaûi giôùi thieäu caùc taøi lieäu,
vaäy caàn löïa choïn söû duïng caùc phöông tieän nghe nhìn maø sinh vieân
thaáy thích hôïp. Ví duï maùy chieáu laø phöông tieän hoã trôï hieäu quûa
nhaát.
Maët khaùc, sinh vieân phaûi luoân luoân töï nhaéc nhôû raèng vieäc
truyeàn ñaït cuûa mình laø nhaèm vaøo nhöõng cöû toaï maø hoï coù möùc ñoä
hieåu bieát khoâng ñoàng nhaát vôùi mình veà caùc vaán ñeà ñöôïc xöû lyù.
Caùc sinh vieân thöôøng hay sa ñaø veà ñeà taøi vaø ñaém chìm trong caùc chi
tieát thöïc hieän maø queân ñi vieäc nhaéc laïi nhöõng ñöôøng neùt vaø muïc
tieâu cuûa ñeà taøi. Thöôøng cöû toaï troâng ñôïi keát thuùc baøi trình baøy ñeå
hoûi vaø ñaùnh giaù nhöõng lôïi ích cuûa coâng vieäc thöïc thöïc hieän.
3/ Baûo veä tröôùc hoäi ñoàng:
Sinh vieân phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi cuûa hoäi ñoàng veà nhöõng
vaán ñeà kyõ thuaät chính xaùc, veà nhöõng khía caïnh toång quaùt hôn, veà caùc
coâng vieäc thöïc taäp cuûa sinh vieân, veà nhöõng ñieàu kieän trong khi thöïc
taäp, nhöõng nhaän thöùc cuûa sinh vieân veà toå chöùc vaø caùc hoaït ñoäng cuûa
xí nghieäp, khaû naêng hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng cuûa xí nghieäp vaø vaøo
söï laøm vieäc theo nhoùm …
Sinh vieân phaûi coù khaû naêng:
- Thöïc hieän baát cöù luùc naøo vieäc toång hôïp moät phaàn naøo ñoù cuûa
baøi baùo caùo cuûa mình.
- Xem xeùt laïi caùc sô ñoà, ñoà thò, baûng bieåu, ñeå ñaøo saâu hay bieän
giaûi moät soá ñieåm (ñöøng baèng loøng vôùi vieäc gôûi laïi cho hoäi

50
 ñoàng taäp baùo caùo maø sinh vieân caàn phaûi coá gaéng giôùi thieäu,
bình luaän, bieän giaûi).
Vieäc baûo veä moät baùo caùo khoâng neân thöïc hieän moät caùch ngaãu
höùng maø phaûi ñöôïc chuaån bò vaøi ngaøy tröôùc ñoù. Chuùng ta neân nhôù
raèng moái quan heä sö phaïm ñaõ thay ñoåi, sinh vieân laø ngöôøi truyeàn ñaït
thoâng tin, nhöõng thaønh vieân hoäi ñoàng laø nhöõng ngöôøi tieáp nhaän thoâng
tin. Sinh vieân phaûi nhaém vaøo caùc thaønh vieân cuûa hoäi ñoàng baèng caùch
trieån khai nhöõng khaû naêng sö phaïm.
Trong buoåi baûo veä, baøi baûo veä ñöôïc trình baøy baèng caùc ngoân
ngöõ thoâng thöôøng ñöôïc söû duïng giao tieáp haøng ngaøy. Hoäi ñoàng seõ
ñaùnh giaù trình ñoä kyõ thuaät, ñoàng thôøi chaát löôïng cuûa söï trình baøy, söï
naêng ñoäng, söï bình dò cuûa ngöôøi trình baøy, ñaùnh giaù khaû naêng laäp
luaän, ñoä chính xaùc cuûa ngoân ngöõ, tính nhaïy beùn vaø caùch öùng xöû cuûa
ngöôøi trình baøy.
Caàn söû duïng söï ghi cheùp: caùc coâng thöùc, caùc ghi chuù caàn thieát
… treân nhöõng giaáy ñöôïc ñaùnh soá vaø soaïn thaûo chæ treân moät maët ñeå
chuaån bò traû lôøi cho caùc caâu. Ñöøng sa ñaø moät caùch thaùi quaù baèng
caùch soaïn thaûo toaøn boä moïi vaán ñeà.
V- Thöïc hieän luaän aùn toát nghieäp.
1/ Luaän aùn toát nghieäp laø coâng trình kyõ thuaät coù giaù trò ñaàu
tieân cuûa ngöôøi kyõ sö :
Luaän aùn toát nghieäp laø coâng trình kyõ thuaät coù giaù trò ñaàu tieân
cuûa ngöôøi kyõ sö giuùp ngöôøi sinh vieân daãn ñeán ngöôõng cöûa cuûa ngöôøi
kyõ sö,sau 4 naêm hoïc, sinh vieân seõ nhaän moät ñeà taøi do Thaày höôùng daãn
ñöa ra, sinh vieân phaûi töï suy nghó tham khaûo caùc saùch vôû taøi lieäu , caùc
thieát bò maùy moùc … töø thöïc teá saûn xuaát ñeå hình thaønh moät phöông aùn
vaø vaïch ra keá hoaïch thöïc hieän noù. Thaày höôùng daãn seõ xaùc ñònh
höôùng ñi ñuùng ñaén vaø chæ daãn sinh vieân tìm hieåu caùc phöông phaùp caàn
thieát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà . Baûn thaân sinh vieân phaûi vaän duïng caùc
kieán thöùc lyù thuyeát ñaõ hoïc trong caùc naêm qua vaø caùc nhaän thöùc töø
thöïc teá , töø caùc ñôït thöïc taäp , ñeå giaûi quyeát ñeà taøi trong thôøi gian töø
12 – 15 tuaàn ( tuyø thuoäc ngaønh ngheà vaø yeâu caàu cuûa khoa ).
Sinh vieân phaûi laäp keá hoaïch vaø tieán ñoä thöïc hieän luaän aùn toát
nghieäp trình cho Thaày höôùng daãn ,ñeå Thaày thoáng nhaát noäi dung keá
hoaïch vaø chæ daãn nhöõng vaán ñeà caàn thöïc hieän trong quaù trình laøm
luaän aùn.
Boä moân seõ kieåm tra tieán ñoä thöïc hieän luaän aùn cuûa sinh vieân
vaøo giöõa thôøi gian thöïc hieän luaän aùn ,neáu coâng vieäc cuûa sinh vieân ñöôï
hoaøn thaønh töø 50% khoái löôïng trôû leân thì caùc sinh vieân ñoù seõ ñöôïc
tieáp tuïc thöïc hieän , ñoái vôùi caùc sinh vieân coù khoái löôïng hoaøn thaønh
chöa ñeán 50% hoaëc coøn quaù ít thì tuyø theo möùc ñoä hoaøn thaønh Boä moân
seõ coù quyeát ñònh cho sinh vieân ñoù tieáp tuïc thöïc hieän hoaëc ñình chæ
vieäc thöïc hieän luaän aùn toát nghieäp; caùc sinh vieân naøy phaûi chòu söû lyù
theo quy cheá hoïc vuï cuûa tröôøng .
51
 2/ Traùch nhieäm cuûa sinh vieân khi thöïc hieän luaän aùn.
Thöïc hieän luaän aùn toát nghieäp : ñaây laø giai ñoaïn sinh vieân baét ñaàu
taäp söï giaûi quyeát coâng vieäc ñoäc laäp mang nhieàu tính chaát saùng taïo.
Tuøy theo tính chaát vaø yeâu caàu cuûa ñeà taøi, sinh vieân caàn coá gaéng xaùc
ñònh caùc coâng vieäc chuû yeáu coâng vieäc.
Vieäc thöïc hieän luaän aùn toát nghieäp ñöôïc tieáp noái theo ñôït thöïc
taäp toát nghieäp, sinh vieân caàn tìm hieåu kyõ veà yeâu caàu vaø muïc tieâu cuûa
ñeà taøi töø caùc tö lieäu trong baùo caùo thöïc taäp, ñoù laø caùc taøi lieäu quan
troïng giuùp ích cho vieäc tính toaùn vaø thöïc thi luaän aùn toát nghieäp
Sinh vieân phaûi trieån khai luaän aùn toát nghieäp theo keá hoaïch: phaân
tích, löïa choïn phöông aùn, phöông phaùp nghieân cöùu cho ñeà taøi. Töø ñoù
tính toaùn thieát keá trieån khai caùc phaàn cô baûn cuûa ñeà taøi: nghieân cöùu
caùc phaàn lyù thuyeát, thöïc nghieäm, xaây döïng caùc baûn veõ caùc moâ hình
hoaëc cheá taïo caùc thieát bò (tuøy theo ñeà taøi) ñeà ñöa vaøo thöû nghieäm
hoaëc hoaït ñoäng chính thöùc. Caùc ñeà taøi nghieân cöùu caàn phaûi thu thaäp
caùc keát quaû thöïc nghieäm, ño ñaïc, tính toaùn caùc sai soá vaø hình thaønh
caùc bieåu ñoà, caùc ñoà thò, ghi caùc nhaän xeùt, ñaùnh giaù caùc keát quaû so
vôùi lyù thuyeát…. Ñaëc bieät, caùc baøi toaùn ñöôïc giaûi qua maùy tính caàn
phaûi xöû lyù caùc soá lieäu, caùc keát quaû vaø phaûi coù nhöõng nhaän xeùt veà
khaû naêng söû duïng chuùng. Tuy nhieân, luaän aùn toát nghieäp neáu ñeà taøi
ñaët ra caùc thieát bò söû duïng trong daây chuyeàn thì sau khi tính toaùn caùc
thieát bò chính, sinh vieân caàn phaûi tra soå tay hoaëc tham khaûo caùc taøi lieäu
cuûa caùc haõng saûn xuaát thieát bò ñeå choïn caùc thieát bò phuø hôïp vaø
ñoàng boä vôùi daây chuyeàn veà maët naêng suaát cuõng nhö chaát löôïng saûn
phaåm nhaèm ñaûm baûo cho heä thoáng hoaït ñoäng oån ñònh vaø hieäu quaû.
Quaù trình thöïc hieän luaän aùn toát nghieäp , sinh vieân phaûi thöôøng
xuyeân gaëp gôõ Thaày höôùng daãn ñeå baùo caùo vaø thoâng qua caùc keát
quaû thöïc hieän töøng giai ñoaïn vaø xaùc ñònh caùc höôùng ñi tôùi ñuùng ñaén
theo muïc tieâu.
Luaän aùn ñöôïc tieán haønh vieát vaø hoaøn thaønh theo daøn baøi nhö ôû
muïc III-3 trong chöông 5.
Luaän aùn phaûi noäp ñuùng haïn cho Thaày höôùng daãn ñeå Thaày nhaän
xeùt vaø ñaùnh giaù vaøo tuaàn cuoái cuøng cuûa thôøi gian laøm luaän aùn.Sau
ñoù Boä moân seõ cöû Thaày duyeät caùc luaän aùn naøy. Thaày duyeät seõ nhaän
xeùt , ñaùnh giaù vaø cho pheùp sinh ñöôïc baûo veä khi luaän aùn hoaøn thaønh
caùc nhieäm vuï do ñeà taøi ñaët ra
3/ Chuaån bò vaø baûo veä luaän aùn toát nghieäp
Söï chuaån bò vaø baûo veä luaän toát nghieäp cuõng ñöôïc tieán haønh
trình töï nhö vieäc chuaån bò baùo caùo thöïc taäp toát nghieäp. Tuy nhieân quùa
trình baûo veä luaän aùn toát nghieäp yeâu caàu cao hôn veà nhaän thöùc, tính
toång hôïp, söï saùng taïo, tính khoa hoïc, tính thöïc tieãn cuûa caùc ñeà taøi. Sinh
vieân phaûi theå hieän ñöôïc mình laø moät kyõ sö trong töông lai, moät caùn boä
kyõ thuaät coù söï hieåu bieát saâu vaø roäng veà ñeà taøi mình ñaõ nghieân cöùu

52
vaø thöïc hieän, hôn theá nöõa laø nhìn nhaän ñöôïc höôùng phaùt trieån cuûa ñeà
taøi trong töông lai.
Thôøi ñieåm naøy laø caùi moác ñaùnh giaù söï tröôûng thaønh cuûa moät
sinh vieân böôùc sang giai ñoaïn cuûa ngöôøi kyõ sö taäp söï.

CHÖÔNG VI
SOAÏN THAÛO VAÊN BAÛN TRONG XÍ NGHIEÄP
I- Ñaët vaán ñeà:
Trong moät xí nghieäp, caùc caù nhaân coù theå hieåu ñöôïc caùch thöùc
laøm vieäc thoâng qua caùc vaên baûn, bôûi thöïc chaát xí nghieäp ñöôïc xay
döïng treân cô sôû heä thoáng caùc vaên baûn:
Trong lónh vöïc quaûn lyù Trong lónh vöïc kyõ thuaät
* Thö töø * Baøi baùo kyõ thuaät
* Thoâng baùo söï vuï * Vaên baûn kinh teá kyõ
thuaät
* Thoâng baùo thoâng tin * Löu yù veà kyõ thuaät
* Thö thoâng baùo * Taäp tin kyõ thuaät
* Baûn toång hôïp * Baûng phaùt minh
* Baûn töôøng trình (bieân baûn) * Caùc baûng nghieäm thu
Caùc vaên baûn naøy phaûi thöïc söï mang laïi hieäu quaû (ñôn giaûn, deã
hieåu). Neáu vaên baûn coù khaû naêng chuyeån taûi moät caùch chính xaùc caùc
thoâng tin thì ñoù cuõng chính laø moät caùch giao tieáp giöõa caùc caù nhaân
trong xí nghieäp.
- Vaäy ta seõ choïn loaïi naøo?
- Ngöôøi gôûi: cöùu ñaëc tính cuûa moãi vaên baûn.
Caàn nghieân Nôi:
- Hieåu roõ vai troø taùc duïng cuûa vaên baûn.
- Naém roõ qui caùch cuûa vaên baûn baèng caùc lyù luaän:
+ Taïi sao vieát?
+ Vieát theá naøo?
Veà vieäc:cho ai?
+ Vieát Ngöôøi nhaän:
- Höôùng noäi dung vaên baûn taäp trung vaøo Ñòanhu
chæ:
caàu cuûa ngöôøi nhaän:
+ Ngöôøi nhaän caàn bieát ñieàu gì?
+ Ngöôøi Lôøi xöng
ñoïc vaênhoâ vôùi
baûn ngöôøi
coù nhaänvaên
theå hieåu (phaàn chaøoôûxaõ
chöông giao)
möùc ñoä naøo?
1. Ñieàu
- Toùm laïi:gì
Takhieán
muoántoâi vieát
noùi vôùilaù thö naøy
ngöôøi ñoïc(nguyeân
veà ñieàunhaân
gì . vieát
II- Thö töø:thö)
2. Hieän
Noù taïi moái
dieãn taû toâi caàn
quangìheä
(noäi dung
cuûa thö) naøy vôùi ngöôøi kia khoâng keå
ngöôøi
ñeán ñòa3. vò
Trong
cuûatöông lai toâi
hoï trong mong
moät toåñôïi gì ôûhay
chöùc ngöôøi
moätnhaän thö Noù
ñôn vò. töø? nhaèm giaûi
quyeát vaán(chôø söï traû
ñeà döïa treânlôøi, neâu
treân caùc
moät laäpñoäng.
haønh luaän)
Boá cuïc cuûa kieåu thö töø nhö sau:
Caâu chaøo xaõ giao khi keát thuùc thö (chaøo hay caùm
ôn)

Kyù teân
53
III- Thoâng baùo söï vuï: (hoï phaûi laøm moät chuyeän gì ñoù)
Noù truyeàn ñaït caùc thoâng tin maø ngöôøi nhaän caàn phaûi thöôøng
xuyeân theo doõi vaø caäp nhaät. Gioïng ñieäu, caùch dieãn ñaït ñöôïc söû duïng
coù khi vöôït quaù söï ñôn giaûn thoâng thöôøng cuûa moät thö töø. ÔÛ ñaây
ngoân töø dieãn taû moïi traïng thaùi trong moái quan heä taâm lyù vaø kinh teá
cuûa moät toå chöùc.
Do vaäy thoâng caùo söï vuï coù theå taïo neân moät söï caêng thaúng hay xoa
dòu, noù cuõng coù theå taïo ra söï hieåu laàm, söï ñoái khaùng, söï taùn ñoàng.
Thöôøng thì ngoân töø cuûa thoâng baùo laøm cho ngöôøi ñoïc khoù chòu.
1/ Ñaëc tính:
Ñaây laø daïng vaên baûn ngaén goïn, ñöôïc nieâm yeát nhaèm thoâng baùo
veà moät quyeát ñònh chính thöùc. Noù chuyeån taûi thoâng tin, lôøi caên daën,
caùc yeâu caàu, meänh leänh, ngöôøi nhaän caàn tuaân thuû thöïc hieän.
Ñaây laø daïng vaên baûn chính thöùc vaø phaûi do ngöôøi chòu traùch nhieäm
soaïn thaûo kyù.
Caùc muïc baét buoäc:
- Ngaøy thoâng baùo
- Teân vaø chöùc vuï cuûa ngöôøi kyù
- Teân ngöôøi nhaän
- Chuû ñeà vaén taét cuûa vaên baûn
- Thoâng tin caàn truyeàn ñaït
2/ Caùch haønh vaên:
a/ Chính xaùc:
Ñeà caäp ñeán taát caû nhöõng thoâng tin caàn thieát cuûa söï kieän: ngaøy,
haïn kyø, nôi choán, vaên baûn laøm caên cöù, ngöôøi lieân quan.
b/ Roõ raøng:
Söû duïng töø ngöõ deã hieåu, caâu ngaén goïn.
c/ Daãn daét söï vieäc:
54
 Giaûi thích lyù do ra vaên baûn vôùi ngöôøi nhaän. Do vaäy tröôùc tieân
caàn trình baøy lyù do sau ñoù môùi ñöa ra meänh leänh, yeâu caàu.
Ví duï:
- Soaïn thaûo thoâng baùo cho bieát veà vieäc ngöng hoaït ñoäng nhaø
aên cuûa xí nghieäp vì lyù do baõi coâng cuûa nhaân vieân cung öùng
dòch vuï naøy.
- Soaïn thaûo moät thoâng baùo yeâu caàu caùc thaønh vieân cuûa moät
hieäp hoäi theå thao baét buoäc thay giaøy
Teân trong phoøng ñôïi tröôùc
toå chöùc
khi vaøo phoøng taäp, phoøng taäp thöôøng bò vaáy buøn.
- Soaïn thaûo moät thoâng baùo caám huùt thuoác trong vaên phoøng.
Theo kieåu ngoân ngöõ nhö sau: thoâng baùo khoâ khan, coù veû ñe
doïa, coù ñöa ra lyù do, yeâu caàu ñôn giaûn …
Ngaøy
- Soaïn thaûo thoâng baùo veà vieäc giaûm tieàn hoa lôïi do keát quaû
Boä phaäncoâng vieäc cuoái naêm khoâng ñaït chæ tieâu.
- Soaïn thaûo thoâng baùo veà moät soá leänh caám ñoàng thôøi lieät
keâ roõ caùc leänh naøy trong thoâng baùo.
Ngöôøi- chòu
Soaïn thaûo
traùch thoâng
nhieäm ra baùo
thoângveà vieäc tröø laïi moät khoaûn tieàn ñeå
baùo
ñoùng thueá trong kyø löông saép tôùi ñoàng thôøi ñeà nghò laïi
nhieàu theå thöùc giaûi quyeát.
CoùNgöôøi
theå theo maãu sau:
nhaän

Veà vieäc

Noäi dung thoâng tin

Ngöôøi chò traùch nhieäm

Kyù teân

55
IV- Thoâng baùo thoâng tin (duøng trong xí nghieäp)
1/ Ñònh nghóa:
Laø loaïi vaên baûn xí nghieäp duøng ñeå thoâng baùo veà nhöõng ñieåm
chính cuûa moät thoâng tin maø ngöôøi nhaän caàn phaûi tieáp nhaän.
- Cho caùc phoøng ban, boä phaän trong xí nghieäp.
- Cho beân ngoaøi: nhöõng xí nghieäp khaùc, khaùch haøng, coå ñoâng,
coâng chuùng …
2/ Moät coâng cuï thoâng tin khaùch quan:
Giaûi thích nhöng khoâng bieän luaän, khoâng tìm kieám söï thuyeát phuïc.
Thoâng baùo veà moät quyeát ñònh nhöng khoâng bao giôø duøng ñeå ra leänh.
Ví duï:
- Thoâng baùo veà baûo hieåm xaõ hoäi.
- Thoâng baùo veà thuû tuïc haønh chính cho caùc nhaân vieân.
- Thoâng baùo cho nhöõng ngöôøi ñoàng sôû höõu.
- Thoâng baùo cuûa ngaân haøng veà ngaân saùch xí nghieäp.
V- Thö thoâng baùo:
1/ Ñònh nnghóa:
Laø loaïi vaên baûn thoâng tin göûi ñeán nhieàu ngöôøi maø nhöõng ngöôøi
naøy coù theå coù lieân quan ñeán thoâng tin ñöôïc neâu.
2/ Cuøng moät thoâng tin, ngöôøi nhaän coù theå khaùc nhau vì söï caàn
thieát khaùc nhau:
Ví duï:
- Moät xí nghieäp seõ ñoùng cöûa hoaøn toaøn trong thaùng 8, hoï caàn:
+ Thoâng baùo tin naøy cho caùc khaùch haøng.
+ Thoâng baùo tin naøy cho nhaø cung öùng.
- Moät cöûa haøng môùi môû: Ngöôøi chuû mouoán môøi cö daân trong khu
vöïc quaù boä ñeán xem haøng hoaù. Oâng truyeàn ñaït thoâng tin naøy
baèng caùch ra moät thoâng baùo.
- Moät ñaïi lyù môøi khaùch haøng ñeán xem moät maãu maõ môùi.
- Moät cöûa haøng ñoåi chuû: chuû nhaân môùi muoán tieáp xuùc vôùi
khaùch haøng cuõ.
VI- Baûn toång hôïp
56
 1/ Ñònh nghóa:
Laø loaïi vaên baûn nhaèm laøm saùng toû, chính xaùc, toång hôïp caùc vaán
ñeà ñöôïc thöïc hieän töø nhöõng thoâng tin nhaän ñöôïc trong caùc taøi lieäu
khaùc nhau vaø thaäm chí coøn maâu thuaãn nhau. Vaên baûn naøy göûi cho
ngöôøi coù thaåm quyeàn khi baän coâng vieäc. Ta coù theå coi baûn toång hôïp
thoâng tin töø baùo chí (caét caùc phaàn coù lieân quan moät vaán ñeà) laø ví duï
ñieån hình, ví duï: Taïp chí boùng ñaù.
Baûn toång hôïp chæ moâ taû tình hình thöïc teá, khaùc vôùi baùo caùo noù
khoâng trình baøy ñeà nghò moät haønh ñoäng naøo.
Vaên baûn loaïi naøy phaûi tuyeät ñoái trung thaønh vôùi nguoàn thoâng tin,
toân troïng moïi quan ñieåm. Noù loaïi boû moïi lôøi chæ trích hoaëc laäp tröôøng
caù nhaân cuûa ngöôøi soaïn thaûo.
2/ Caùc böôùc ñoái vôùi ngöôøi soaïn thaûo:
a/ Xem xeùt toång theå hoà sô:
Moïi vaên baûn duøng xöû lyù cuøng moät vaán ñeà lieân quan phaûi coù
lieân quan vôùi nhau.
b/ Laøm saùng toû caùc truïc thoâng tin lôùn:
Saép xeáp caùc thoâng tin ñöôïc trích daãn töø nhöõng taøi lieäu tham khaûo
döïa treân nhöõng ñieåm chung cuûa chuùng:
- Ñeà caäp ñeán cuøng moät lónh vöïc.
- Hoaëc xem laïi hoaëc nhoùm laïi caùc thoâng tin gioáng nhau.
- Hoaëc coù cuøng kieåu trình baøy: nguyeân nhaân, giaûi phaùp, haäu
quaû …
c/ Laøm saùng toû caùc thoâng tin troïng yeáu:
Xem xeùt toaøn boä vaên baûn ñeå choïn ra caùc ñoaïn, töø, soá lieäu
quan troïng (söû duïng buùt daï ñeå ñaùnh daáu ).
d/ Laøm roõ caùc söï kieän vaø caùc quan ñieåm:
Laøm roõ ñaâu laø yeáu toá chuû quan cuûa thoâng tin do caùc quan
ñieåm caù nhaân hay moät taäp theå naøo ñoù aùp ñaët vaø ñaâu laø nhöõng
söï kieän mang tính khaùch quan.
Ví duï:
- Söï kieän: con soá ngöôøi nhaäp cö vaøo Phaùp ngaøy caøng nhieàu
( khaùch quan )
- Quan ñieåm: thaùi ñoä khaùc nhau cuûa caùc ñaûng phaùi chính trò tröôùc
vaán ñeà naøy (Ñaûng thì ñoàng yù, Ñaûng phaûn ñoái).

e/ Soaïn thaûo cuoái cuøng:

Xaùc ñònh daøn baøi cuoái cuøng sau khi ñaõ raø soaùt laïi raèng moãi
thoâng tin ñöôïc choïn coù vò trí cuûa noù.
VII- Baûn töôøng trình (bieân baûn)
1/ Ñònh nghóa:
Laø vaên baûn phaûn aùnh trung thöïc toaøn boä hay moät phaàn cuûa buoåi
hoïp hay cuûa moät hoaït ñoäng. Noù coù taùc duïng :

57
 - Baûn töôøng trình cho pheùp hoï naém ñöôïc dieãn bieán cuûa cuoäc hoïp
maø hoï khoâng tham döï. Do vaäy khi vieát bieân baûn, phaûi chuù yù ñeán
caùch haønh vaên sao cho thaät roõ raøng, maïch laïc vì treân thöïc teá
ngöôøi ñoïc khoâng coù maët trong tình huoáng ñoù.
- Baûn töôøng trình cho pheùp nhôù laïi nhöõng dieãn tieán buoåi hoïp maø
hoï coù tham döï, ñaëc bieät veà nhöõng gì ñöôïc yeâu caàu, quyeát ñònh.
Baûn töôøng trình laø moät söï gôïi nhôù cho caù nhaân.
- Baûn töôøng trình cho pheùp ñi ñeán thoaû thuaän veà nhöõng ñieàu ñaõ
ñöôïc trình baøy hay thöïc hieän trong tröôøng hôïp coù tranh chaáp, baûn
töôøng trình giöõ vai troø hoaø giaûi, noù chính laø taøi lieäu gôïi nhôù cho
nhoùm hoaëc moät soá nhoùm.
2/ Muïc tieâu:
Baûn töôøng trình nhaèm muïc ñích thoâng tin (cho ngöôøi vaéng hoaëc ghi
nhôù), do ñoù noù phaûi hoaøn toaøn trung thöïc vaø khaùch quan trong vieäc
truyeàn ñaït thoâng tin veà moät tình huoáng. Ngöôøi vieát phaûi tuyeät ñoái
traùnh ñöa vaøo ñoù caùc ñaùnh giaù, nhaän xeùt, bình phaåm cuûa baûn thaân
mình.
- Vieäc choïn loïc caùc thoâng tin khoâng ñöôïc theo yù caù nhaân ngöôøi
vieát maø phaûi:
+ Nhaèm vaøo lôïi ích cuûa ngöôøi ñoïc.
+ Toân troïng yù töôûng cuûa nhöõng yù kieán ñoùng goùp trong cuoäc
hoïp.
- Muoán nhö vaäy thì caàn phaûi
+ Giôùi thieäu moïi khía caïnh cuûa ñeà taøi, bao goàm luoân taàm quan
troïng cuûa chuùng. Khoâng ñöôïc öu tieân nhöõng gì ngöôøi vieát
thích.
+ Trình baøy caùc yù kieán vaø khoâng ñöa nhöõng caûm nhaän caù
nhaân cuûa ngöôøi vieát vaøo.
Ví duï:
Traùnh vieát: “OÂâng X döôøng nhö khoâng ñoàng yù” trong tröôøng
hôïp naøy neân vieát:”Oâng X ñaõ baøy toû söï khoâng baèng loøng”.

+ Trình baøy nhöõng ñieàu ñaõ noùi hay ñaõ laøm vaø khoâng phaûi laø
nhöõng yù kieán caù nhaân cuûa ngöôøi vieát vì nhieäm vuï cuûa hoï
trong cuoäc hoïp khoâng phaûi laø ñeå baûo veä quan ñieåm cuûa mình
hay phaân bieät toát xaáu. Tuy nhieân neáu coù yeâu caàu thì ngöôøi
vieát coù theå soaïn thaûo moät phuï luïc trong ñoù neâu roõ caûm
töôûng, nhaän ñònh hay phaân tích caù nhaân mình (ví duï nhö trong
buoåi hoïp coù xung ñoät, beá taéc, hieåu ngaàm, ñoái ñaàu cuûa caùc
beø phaùi hay caùc caù nhaân lieân minh vôùi nhau vì moät ích lôïi
naøo ñoù ..).
Toùm laïi: moät baûn töôøng trình toát phaûi mang tính khaùch quan trong caùch
haønh vaên ñoàng thôøi phaûi mang tính chính xaùc cao.
3/ Phöông phaùp
58
 a/ Choïn löïa thoâng tin:
Trong caùc buoåi hoïp laøm vieäc taïi xí nghieäp, caàn hieåu roõ chuùng ta
khoâng gioáng nhö laø ñang ôû toaø aùn hay quoác hoäi do vaäy maø baûn töôøng
trình cuûa caùc cuoäc tranh luaän ñöôïc löu laïi chæ nhaèm cung caáp thoâng tin
veà nôi dieãn ra cuoäc hoïp vaø laø taøi lieäu coù giaù trò phaùp lyù ñeå caên cöù
sau naøy. Noù moâ taû laïi toaøn boä caùc dieãn tieán chính cuûa cuoäc hoïp vôùi
moät ñoä chính xaùc cao.
Tuy nhieân do thôøi gian coù haïn neân baûn töôøng trình seõ khoâng phaûi
laø baûn sao toaøn veïn cuûa moät söï kieän maø caàn coù söï choïn loïc. Söï
choïn loïc thoâng tin naøy laø tuyø vaøo ngöôøi caàn ñoïc bieân baûn:
Hoï laø ai?
Hoï coù nhö caàu vaø mong ñôïi gì khi ñoïc baûn töôøng trình?
Baûn töôøng trình seõ giuùp hoï ñieàu gì? (ñeå bieát nhöõng ñaëc tính
cuûa thieát bò veà vò trí cuûa ngöôøi tham gia cuoäc tranh luaän hay
veà nhöõng quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra trong buoåi hoïp …).
b/ Saép xeáp thoâng tin
Coù hai kieåu saép xeáp:
- Saép xeáp theo thöù töï thôøi gian:
Ngöôøi soan thaûo töôøng thuaät laïi caùc söï kieän theo thöù töï thôøi gian
dieãn tieán. Caùch naøy raát hieäu quaû khi cuoäc hoïp dieãn ra theo trình töï
ñaõ ñeà ra nhöng laïi khoâng phuø hôïp khi maø caùc thaønh vieân cuoäc hoïp
baøn ñi baøn laïi cuøng moät vaán ñeà.
- Saép xeáp theo chuû ñeà:
Caùch naøy laøm cho vaên baûn roõ raøng nhaát, noù cho pheùp traùnh
vieäc laäp laïi ñoái vôùi moãi vaán ñeà ñaõ ñöôïc trình baøy.
Lieân quan ñeán : Caùc yù töôûng ñöôïc trình baøy
Caùc yù kieán ñöôïc baûo veä
Caùc quyeát ñònh ñöôïc thoâng qua
Caùc ñieåm chöa thoáng nhaát ñöôïc caùch giaûi quyeát.
c/ Hình thaønh moät bieân baûn
 Noäi dung:
Ba yeáu toá caàn thieát:
+ Nguyeân nhaân cuûa buoåi hoïp hay moät hoaït ñoäng nhaèm traû lôøi
caùc caâu hoûi sau:
Ai : Ngöôøi tham döï
ÔÛ ñaâu : Nôi toå chöùc cuoäc hoïp
Khi naøo : Ngaøy toå chöùc cuoäc hoïp
Taïi sao : Chuû ñeà cuoäc hoïp
+ Nhöõng thoâng tin nhaän ñöôïc saép xeáp theo thôøi gian hay theo
chuû ñeà.
+ Keát thuùc cuoäc hoïp hay moät hoaït ñoäng (moâ taû, giôø keát thuùc)
d/ Trình baøy thoâng tin
- Ghi teân ngöôøi tham gia phaùt bieåu cuøng vôùi phaàn toùm taét yù kieán
cuûa hoï.
59
 - Coù theå soaïn thaûo daïng caâu ñaày ñuû hay ôû daïng lieät keâ caùc vaán
ñeà.
Ví duï: caùc vaán ñeà gaëp phaûi khi ñöa maùy X vaøo hoaït ñoän:
- Naêng suaát cao.
- Löôïng pheá phaåm giaûm
- Tieáng oàn lôùn vaø toán nhieàu nhieân lieäu .
VIII- Baùo caùo
1/ Ñònh nghóa:
Laø vaên baûn coù chöùc naêng ñeà nghò thöïc hieän moät haønh ñoäng
naøo ñoù döïa treân vieäc nghieân cöùu moät vaán ñeà hay phaân tích moät tình
huoáng. Ñoái vôùi baûn töôøng trình, ngöôøi soaïn thaûo ghi nhaän nhöõng söï
vieäc, nhöõng vaán ñeà maø khoâng keøm theo caùc xaùc nhaän xeùt cuûa mình,
trong khi ñoù ngöôøi vieát baùo caùo phaûi phaân tích caùc söï kieän töø ñoù ñöa
ra ñeà nghò mang tính caù nhaân veà söï vieäc. Coøn ñoái vôùi ngöôøi tieáp nhaän
baùo caùo, ñaây laø daïng vaên baûn giuùp cho hoï deã daøng ñöa ra moät quyeát
ñònh.
Ví duï: Khi nhaän ñöôïc yeâu caàu:
“Coù nhieàu tai naïn treân daây chuyeàn saûn xuaát soá 3. Haõy ñeán
ñoù xem xeùt vaø baùo caùo cho toâi bieát”
Khi ñoù ngöôøi vieát baùo caùo phaûi phaân tích caùc nguyeân nhaân gaây
tai naïn, saép xeáp chuùng theo thöù töï, roài ñeà nghò caùc giaûi phaùp cuï theå
ñeå phoøng ngöøa vaø baûo ñaûm an toaøn. Hoaëc :
“Saûn phaåm cuûa chuùng ta tieâu thuï keùm trong sieâu thò Y
nhöng laïi baùn chaïy trong caùc sieâu thò khaùc. Haõy ñieàu tra taïi choã
vaø baùo caùo cho toâi bieát”
Ngöôøi vieát baùo caùo phaûi phaân tích nhöõng nguyeân nhaân vì sao
khoâng baùn ñöôïc saûn phaåm trong caùc gian haøng naøy vaø ñeà ra caùc bieän
phaùp thích hôïp (nhö ñôït khuyeán maõi trong sieâu thò Y, saép xeáp caùc saûn
phaåm treân caùc ngaên, keä, bieän phaùp veà maët giaù caû, toå chöùc quaûn lyù
…).
Nhö vaäy trong khi ngöôøi vieát caùc baûn töôøng trình chæ döøng laïi ôû
vieäc ghi nhaän caùc söï kieän thì ngöôøi vieát baùo caùo phaûi phaân tích söï
kieän vaø ñöa ra caùc ñeà nghò cuûa rieâng hoï.
2/ Thu thaäp caùc thoâng tin:
Ñaây laø coâng vieäc taäp hôïp caùc thoâng tin lieân quan ñeán tình
huoáng vaø töø ñoù ñeà ra caùc haønh ñoäng giaûi quyeát. Ta seõ laøm theo
4 böôùc sau:
a. Kinh nghieäm vaø khaû naêng cuûa ngöôøi vieát baùo caùo
Ngöôøi vieát baùo caùo ñöôïc choïn trong soá caùc chuyeân gia lieân quan
ñeán ñeà taøi cuûa baùo caùo. Do vaäy tröôùc tieân trong tay ngöôøi naøy
ñaõ coù “Taøi lieäu noäi boä”.
b. Quan saùt thöïc teá

60
 Tham quan coâng tröôøng, thöû caùc thieát bò, quan saùt söï hoaït ñoäng
cuûa phaân xöôûng, quan saùt caùch cö xöû cuûa coâng nhaân hay cuûa
ngöôøi tieâu thuï.
c. Ghi nhaän caùc thoâng tin
Nhaän ñöôïc töø caùc cuoäc phoûng vaán hay töø baûng caâu hoûi thaêm
doø.
d. Phaân tích caùc taøi lieäu.
Nghieân cöùu caùc taøi lieäu löu tröõ, saùch, baùo, caåm nang nieân
giaùm, phim aûnh. Ngöôøi laøm baùo caùo söû duïng cuøng luùc nhieàu
nguoàn thoâng tin nhö ñaõ keå treân.
3/ Choïn loïc caùc yeáu toá caàn giöõ laïi
Baùo caùo vieân phaûi saép xeáp caùc khoái thoâng tin nhaän ñöôïc
ñeå chæ giöõ laïi nhöõng yeáu toá coù yù nghóa, ñaày ñuû cho caùc tröôøng
hôïp caàn xöû lyù. Muïc ñích laø ñöa ra caùc yù kieán vaø giaûi phaùp döïa
treân caùc söï kieän chöù khoâng phaûi choïn löïa caùc söï kieän töø nhöõng
yù kieán caù nhaân ñaõ ñöôïc neâu ra töø tröôùc.
Moät ngöôøi vieát baùo caùo gioûi phaûi trung laäp, phoùng khoaùng
vaø côi môû. Ñoù laø moät chuyeân vieân chöù khoâng phaûi kieåu ngöôøi
beø phaùi. Nhö vaäy hoï môùi tieáp thuï moïi nguoàn thoâng tin.
Caùc yù kieán cuûa anh ta coù ñöôïc ñi töø söï phaân tích caùc söï kieän
theo sô ñoà

Söï kieän

YÙ kieán
Baèng chöùng

Khoâng neân theo sô ñoà

Söï kieän
Nghieân cöùu vaø löïa
YÙ kieán choïn
coù
tröôùc
Baèng chöùng
(Cung caáp thoâng
tin )
4/ Soaïn thaûo moät baùo caùo:

61
 a. Nhaäp ñeà:

Bao goàm: Ngaøy baùo caùo

Teân baùo caùo vieân
- Tieâu ñeà Nôi hoaëc teân ngöôøi nhaän
Chuû ñeà cuûa baùo caùo
- Sô löôïc baûn baùo caùo
- Daãn nhaäp: nhaéc laïi boái caûnh ñöa ñeán vieäc soaïn thaûo vaên baûn.
Trong soá caùc chöùc naêng truyeàn ñaït, baùo caùo vieân phaûi thöïc
hieän chöùc naêng tham khaûo. Ñoù chaúng qua laø phaàn thoáng keâ vaø
moâ taû coâng vieäc.
b. Nhaän xeùt, tranh luaän vaø trình baøy moät nhaän ñònh:
Ngöôøi vieát baùo caùo vöøa moâ taû söï vieäc vöøa trình baøy söï phaân tích
chuû quan nhaèm ñöa ra yù kieán vaø baûo veä noù baèng caùc laäp luaän ñi töø
nhöõng thoâng tin ñaõ thu thaäp ñöôïc. Sau khi ñaõ ñoïc xong phaàn naøy, ngöôøi
ñoïc phaûi nhaän ra ñöôïc lyù do veà tình huoáng ñöôïc phaân tích.
c. Trình baøy caùc raøng buoäc cuûa vaán ñeà:
Tröôùc khi ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeà nghò caàn caân nhaéc laïi moät soá
raøng buoäc. Ñaây chính laø caùc maët haïn cheá cuûa giaûi phaùp vì noù seõ
laøm cho moät soá ñeà nghò trôû thaønh voâ ích hoaëc khoâng khaû thi. Coù theå
trình baøy caùc haïn cheá theo thöù töï sau: kinh teá, kyõ thuaät, xaõ hoäi, taâm
lyù, caáu truùc, ñaïo ñöùc …
d. Töø nhöõng giaûi phaùp coù theå ñöôïc ñöa ñeán ñeà nghò haønh ñoäng:
Hieám khi moät vaán ñeà chæ coù moät giaûi phaùp duy nhaát nhöng bao
giôø cuõng chæ coù moät giaûi phaùp toát nhaát phuø hôïp vôùi muïc tieâu vaø
nhöõng khoù khaên phaûi ñöông ñaàu. Do vaäy ngöôøi vieát baùo caùo caàn
kieán nghò moät soá giaûi phaùp döï kieán döïa treân caùc phaân tích vaø söû
duïng caùc tieâu chuaån ñaùnh giaù nhö giaù caû, coâng ngheä, thôøi gian thöïc
hieän, con ngöôøi, toå chöùc …
Chính töø nhöõng tieâu chuaån naøy, ngöôøi vieát baùo caùo seõ trình baøy
nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên cuûa moãi giaûi phaùp. Phaàn soaïn thaûo naøy
ñoøi hoûi möùc ñoä laäp luaän cao. Ngöôøi vieát baùo baùo phaûi ñaàu tö suy
nghó vaø ñeà nghò tröïc tieáp vôùi ngöôøi nhaän baùo caùo. Do vaäy ngöôøi vieát
baùo caùo caàn söû duïng chöùc naêng dieãn ñaït vaø lieân heä.
Sau khi ñöa ra caùc phaân tích, ngöôøi vieát baùo caùo trình baøy keát luaän
döôùi daïng caùc giaûi phaùp ñeà nghò mang tính khaû thi. Vaø ñeå laäp luaän coù
ñoä tin caäy cao, baùo caùo phaûi ñöôïc keøm theo keá hoaïch thöïc hieän goàm
caùc hình thöùc thöïc hieän vaø keá hoaïch thöïc hieän theo thôøi gian. Moïi chi
tieát naøy ñeàu laø cô sôû ñeå sau naøy baøn baïc vôùi ngöôøi tieáp nhaän baùo
caùo.
e. Söû duïng caùc taøi lieäu phuï luïc
Söû duïng phuï luïc laø nhaèm cuûng coá laäp luaän cuûa baùo caùo vaø
minh chöùng cho nhöõng phaân tích cuûa ngöôøi baùo caùo , neáu ñöôïc ñöa tröïc
tieáp vaøo baùo caùo seõ laøm baûn baùo caùo trôû neân daøi doøng. Do vaäy
62
nhöõng laäp luaän, thoâng tin naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo phaàn phuï luïc döôùi
daïng hình aûnh, baûn veõ, sô ñoà … Vì noù laø caùc thöïc nghieäm, baèng
chöùng, cung caáp caùc yù kieán, laäp luaän veà tính kinh teá, thöông maïi …
Caùc phuï luïc naøy caàn ñöôïc giôùi thieäu trong phaàn muïc luïc vaø keøm
theo sau baùo caùo.
IX- Baûng caâu hoûi thaêm doø:
Ñöôïc phaân phaùt cho caùc thaønh vieân cuûa moät toå chöùc. Nhaèm thu
thaäp caùc thoâng tin veà:
- Moät tình huoáng khaùch quan cuûa hoï.
- Quan ñieåm cuûa hoï ñoái vôùi moät tình huoáng hay moät vaán ñeà.
- Sôû thích cuûa hoï.
- Söï löïa choïn cuûa hoï.
- Caùc mong ñôïi cuûa hoï.
1/ Xaùc ñònh thoâng tin caàn tìm hieåu:
a. Choïn ñeà taøi cho baûng thaêm doø
b. Laäp nhoùm treân baûng thaêm doø: caùc vaán ñeà mang tính saùng taïo
ñaõ ñöôïc ñeà nghò trong caùc buoåi laøm vieäc seõ ñöôïc thu thaäp ñeå
trôû thaønh caâu hoûi. Nhöõng vaán ñeà naøy seõ ñöôïc taäp hôïp laïi
thaønh töøng nhoùm treân baûng thaêm doø.
c. Phaân tích löïa choïn: caùc ñeà nghò ñöôïc taäp hôïp laïi thaønh nhoùm
theo nhöõng tieâu chuaån öu tieân trong vieäc ñaùp öùng caùc muïc tieâu
maø cuoäc thaêm doø ñeà ra. Sau ñoù phaân tích vaø löïa choïn.
d. Xaùc ñònh caùc muïc coù trong baûng caâu hoûi.
2/ Soaïn thaûo baûng caâu hoûi:
a. Daïng caâu hoûi chính:
- Caâu hoûi ñoùng:
Ngöôøi traû lôøi choïn moät trong ba kieåu traû lôøi:
Coù 
Khoâng 
Khoâng yù kieán 
Vaø ñaùnh daáu  vaøo oâ töông öùng
- Daïng caâu hoûi traéc ngjhieäm
Ngöôøi ñöôïc hoûi seõ choïn moät trong caùc caâu traû lôøi ñaõ ñöôïc ñeà
nghò tröôùc cho töøng caâu hoûi.
Ví duï: Möùc ñoä phaùt trieån coâng nghieäp ngaøy nay ñaõ goùp phaàn ñöa
ñaát nöôùc ta vaøo haøng nguõ caùc cöôøng quoác treân theá giôùi?
Ngöôøi ñöôïc thaêm doø yù kieán phaûi choïn moät trong caùc löïa
choïn sau:
Nhieàu
Khaù
Ít
Khoâng

63
 Khoâng yù kieán.

- Daïng caâu hoûi môû

Laø loaïi caâu hoûi toân troïng toái ña quyeàn töï do cuûa ngöôøi
ñöôïc hoûi. Nhöõng caâu hoûi daïng naøy töôûng deã maø hoaù ra laïi khoù
traû lôøi, ñaëc bieät laø trong tröôøng hôïp khai thaùc thoâng tin.Gaàn nhö
ña soá caùc baûng caâu hoûi thaêm doø ñeàu döïa treân daïng caâu hoûi
ñoùng vaø daïng caâu hoûi traéc nghieäm.
b. Thaønh laäp caùc caâu hoûi
Ñaây laø moät vaán ñeà khoù vì töø “nhöõng ñieàu gì ta muoán noùi”
ta phaûi bieát caùch “trình baøy nhöõng ñieàu ñoù nhö theá naøo” vaø “noù
seõ bao goàm nhöõng gì”. Do vaäy trong quaù trình soaïn thaûo phaûi tuaân
thuû 4 quy taéc lôùn nhö sau:
 Dieãn ñaït moät caùch roõ raøng (traùnh gaây hieåu laàm).
 Khoâng gôïi yù caâu traû lôøi vaø traùnh ñöa nhöõng caâu hoûi mô
hoà.
 Khoâng laøm toån thöông ngöôøi ñöôïc hoûi.
 Hình dung tröôùc caâu traû lôøi (ñoái vôùi daïng caâu hoûi traéc
nghieäm).
KEÁT LUAÄN
Nhöõng loaïi vaên baûn khaùc nhau maø chuùng ta vöøa nghieân cöùu treân
ñaây nhaèm muïc ñích chuyeån taûi hay thu thaäp caùc thoâng tin. Ñaây laø caùc
daïng vaên baûn mang tính thöïc teá.
Chính caùch haønh vaên chuyeân nghieäp ñaõ taïo neân caùc ñaëc tröng
rieâng cuûa chuùng.Ngoaøi tính vaên chöông hay hoa myõ trong caùch haønh
vaên, taùc giaû caàn coi troïng söï chính xaùc vaø trong saùng cuûa vaên baûn.
Ñoâi khi ñeå ñaït ñöôc tính hieäu quaû cuûa vaên baûn, chuùng ta phaûi
chaáp nhaän caùch haønh vaên ñôn giaûn, bình thöôøng. Tuy nhieân ñieàu ñoù
khoâng coù nghóa laø caám ngöôøi soaïn thaûo vieát theo loái haønh vaên rieâng
cuûa mình trong khuoân khoå caùc qui dònh veà theå loaïi haønh vaên, veà ngoân
ngöõ chung vôùi ngoân ngöõ cuûa ngöôøi vieát vaø ñoïc giaû.

64