Lời khuyên về việc thực hiện một bài thuyết trình

PowerPoint tốt
Người dịch: Nguyễn Minh Trí

Ngày 24 tháng 3 năm 2021

Nhiều năm trước, cách truyền thống để nói chuyện tại một hội nghị hay hội thảo là
sử dụng bảng đen. Dần dần, bảng đen được thay thế bằng máy chiếu. Giờ đây các bài
trình bày PowerPoint (hoặc tương đương) đã trở thành tiêu chuẩn. Tháng 4 năm 1998,
tạp chí Math Horizons có một bài viết cung cấp lời khuyên về cách đưa ra một bài nói
toán tốt bằng cách sử dụng các tấm phim trong suốt. Trong bài viết này, chúng tôi cập
nhật bài báo trước bằng cách tập trung vào cách trình bày PowerPoint. Khả năng làm
một bài thuyết trình PowerPoint tốt là một kỹ năng quý giá mà nhiều sinh viên sẽ thấy
hữu ích trong việc kết nối việc học tập và việc làm của họ.

Chuẩn bị
1. Xác định sự hiểu biết của các khán giả mà bạn sẽ trình bày.

2. Chọn chủ đề sẽ thu hút khán giả.

3. Đừng đánh giá quá cao những gì khán giả biết về chủ đề của bạn.

4. Đừng cố gắng làm quá nhiều.

5. Sử dụng các ví dụ đơn giản và các trường hợp đặc biệt cụ thể. Một "phản ví dụ"
thường giúp làm rõ khái niệm. Ví dụ, nếu bạn sử dụng số nguyên modulo 7 làm ví
dụ về trường hữu hạn thì hãy chỉ ra rằng các số nguyên modulo 6 không phải là
một trường và tại sao.

6. Sử dụng các định nghĩa trực quan hơn là các định nghĩa chính xác về mặt kỹ thuật.
Tránh các chi tiết kỹ thuật. Nên liên hệ định nghĩa mới với các đối tượng quen
thuộc.

7. Đề cập đến các ứng dụng.

8. Chọn một tiêu đề ngắn và có nhiều thông tin. Tiêu đề quá ngắn thường là tiêu đề
kém. Ví dụ: “Về một Định lý của Hilbert” quá mơ hồ. Nên viết “Về Định lý cơ sở
của Hilbert” - ngắn gọn và mang tính thông tin.

9. Trong phần tóm tắt, bạn nên cho biết mức độ của phần trình bày. (Ví dụ: “Buổi nói
chuyện này dành cho khán giả nói chung.” “Bài nói chuyện này phù hợp với những
người đã biết đại số tuyến tính;” “Bài nói chuyện này phù hợp với những người đã
có biết giải tích thực”).

1
10. Nói về bối cảnh của chủ đề. Giải thích tại sao bạn quan tâm đến chủ đề này. Những
người khác đã làm việc về chủ đề như thế nào?

11. Chuẩn bị một khởi đầu một cách rõ ràng. Có thể bắt đầu bằng một giai thoại, một
câu hỏi hoặc một ứng dụng.

12. Các thuật ngữ kỹ thuật và các ký hiệu lạ được dùng ở mức tối thiểu. Khi bạn sử
dụng chúng, hãy nhắc nhở khán giả về ý nghĩa của chúng.

13. Nếu có thể, hãy liên hệ chủ đề của bạn với các lĩnh vực khác.

14. Sử dụng một phông chữ rất lớn (ngay cả đối với một cuộc nói chuyện trong một
căn phòng nhỏ). Nếu bạn trình chiếu tài liệu in, hãy phóng to nó.

15. Để lại nhiều lề trên tất cả bốn cạnh của slide với một lề rộng hơn ở phía dưới vì
nhiều người trong số khán giả sẽ không thể thấy phần cuối cùng của màn hình.

16. Mỗi slide trình chiếu nên chỉ dùng vài dòng (ít dòng). Mọi người đến để nghe bạn
nói chuyện, không phải để đọc các trang trình bày của bạn.

17. Sử dụng các từ và cụm từ chính trên các trang trình bày thay vì toàn bộ câu. Nhớ
kiểm tra lỗi chính tả.

18. Tránh làm đầy các slide bằng phương trình và công thức.

19. KHÔNG TÍNH TOÁN TRƯỚC MỌI NGƯỜI.

20. Sử dụng số liệu, hình ảnh, bảng biểu, danh sách, mô hình, đạo cụ và hoạt ảnh.

21. Nếu bạn cần một slide nào đó nhiều hơn một lần, bạn nên sao chép nó ở những nơi
thích hợp hơn là quay trở lại slide nó.

22. Không sử dụng các tính năng của PowerPoint mà không đóng góp đáng kể cho bài
nói. Nhiều người thấy việc sử dụng các tính năng đặc biệt của PowerPoint gây khó
chịu.

23. Sử dụng màu để nhấn mạnh nhưng đừng lạm dụng nó.

24. Tập luyện bài nói của bạn nhưng không nên học thuộc nó.

25. Thực hành bài nói chuyện của bạn bằng máy chiếu trong thời gian cho phép.

26. Chia phần sau của bài nói chuyện của bạn thành các phần mà bạn có thể kín đáo
bỏ qua nếu thời gian không cho phép. Nếu bạn phải bỏ qua các phần của cuộc nói
chuyện, đừng nói với khán giả rằng bạn đang làm như vậy. (Vì người ta nghĩ bạn
đã không chuẩn bị tốt.)

27. Các giả thuyết và các vấn đề mở sẽ thêm phần hấp dẫn.

28. Dự đoán các câu hỏi mà bạn có thể được hỏi và chuẩn bị sẵn các câu trả lời.

29. Để chuẩn bị cho một bài nói chuyện trước đám đông, đầu tiên bạn nên trình bày
nó với nhóm của bạn hoặc với lớp của bạn.

30. Chuẩn bị các tấm phim trong như là các bản sao lưu.

2
Cách nói
1. Đến sớm để kiểm tra phòng và trang thiết bị.
2. Xóa bảng phấn ngay cả khi bạn không có ý định sử dụng chúng.
3. Nếu có thể, hãy di chuyển các vật như bục, bàn hoặc ghế - không được sử dụng -
giữa bạn và khán giả.
4. Mang theo một con trỏ laser và sử dụng nó để tô sáng các mục.
5. Mang theo một thiết bị điều khiển từ xa để bạn không phải đứng bên máy tính.
6. Nếu bạn sử dụng máy tính xách tay của riêng bạn, hãy sử dụng dây nguồn và tắt
bảo vệ màn hình (Screensaver) của bạn.
7. Mở một số đèn. Khán giả muốn thấy diễn giả.
8. Bắt đầu bài nói bằng cách cho khán giả biết rằng bạn rất vui khi có cơ hội nói
chuyện với họ.
9. Làm việc để tạo ấn tượng rằng bạn đang thích nói về chủ đề này và rằng bạn rất
vui khi có khán giả.
10. Thể hiện sự nhiệt tình cho chủ đề. Nếu không, khán giả của bạn cũng sẽ không
nhiệt tình. Đặt nhiều năng lượng vào cuộc nói chuyện của bạn. Năng lượng của bạn sẽ
tiếp thêm sinh lực cho khán giả. (Tại sao rất nhiều người thưởng thức các buổi hòa nhạc
rock mặc dù âm nhạc là rất thấp so với các bản ghi âm? Đáp án: Năng lượng của buổi
biểu diễn trực tiếp.)
11. Nói chung, luôn ở bên mép của màn hình nhưng hãy DI CHUYỂN, DI CHUYỂN
VÀ DI CHUYỂN. Thỉnh thoảng di chuyển về phía màn hình. Thỉnh thoảng di chuyển về
phía khán giả. Thỉnh thoảng di chuyển từ bên này sang màn hình khác. Một cuộc nói
chuyện có vẻ chậm khi người nói đang đứng yên. Giữ cho cơ thể bạn “cởi mở” với khán
giả.
12. Không đọc các trang trình bày của bạn cho khán giả. Một cái nhìn lướt qua là tất
cả những gì bạn cần xem để xem và nói về nội dung. Dành phần lớn thời gian để quan
sát khán giả.
13. Cá nhân hóa bản trình bày của bạn. Kể những giai thoại, chuyện hài, câu trích
dẫn và các chi tiết cá nhân trong suốt buổi nói chuyện của bạn. Làm rõ những đóng góp
của bạn cho chủ đề là gì.
14. Không phát các tài liệu ngay từ đầu hoặc trong buổi nói chuyện của bạn. Mọi
người sẽ đọc chúng thay vì lắng nghe bạn. Hãy nói ngay từ đầu, các tài liệu sẽ được phát
sau buổi nói chuyện để người nghe không phải ghi chép.
15. Lặp đi lặp lại, nhắc nhở khán giả về các định nghĩa không quen thuộc.
16. Đi qua những ý tưởng lớn hai lần.
17. Đi qua những ý tưởng lớn hai lần.
18. Tương tác bằng MẮT. Hãy nhìn vào một người cụ thể trong khán giả mà bạn thấy
dường như người này quan tâm đến những gì bạn đang nói. Nhìn trực tiếp vào anh ta
hoặc cô ấy. Sau đó chuyển sang một người khác, sau đó chuyển sang một người khác. Sự
quan tâm của họ sẽ tiếp thêm sinh lực cho bạn.
19. Nói to để mọi người ở phía sau có thể nghe.
20. Thay đổi giọng nói của bạn để có hiệu ứng ấn tượng. Thỉnh thoảng thay đổi tốc
độ. Sử dụng cẩn thận các khoảng dừng để nâng cao hiệu quả bài nói. Một thời điểm tốt
để tạm dừng là khi nói một kết quả chính, nêu ra một câu hỏi hoặc trình bày một con số
phức tạp.
21. Đặt câu hỏi hoặc câu hỏi tu từ. Cho khán giả thời gian để suy ngẫm câu hỏi của
bạn.

3
 22. Không cần thiết phải chứng minh tất cả mọi thứ. Nếu cần, bạn có thể cung cấp
một số bằng chứng nổi bậc với một vài từ hoặc hình ảnh.
23. Đừng coi thường các kết quả của chính bạn hoặc làm giảm bớt hiểu biết của bạn
về chủ đề. Nó làm giảm độ tin cậy của bạn và không mang lại lợi ích.
24. KHÔNG VƯỢT QUÁ THỜI GIAN CHO PHÉP. Làm như vậy cho thấy bạn đã
chuẩn bị kém và có cách cư xử xấu!
25. Tránh các thói quen gây phiền nhiễu khi nói như sử dụng lặp lại “OK” hoặc tự
ngắt lời với “Ý tôi là” hoặc “bạn biết không”.
26. Có một kết luận hay. Nó có thể là kết quả chính, một phỏng đoán, một vấn đề mở
hoặc một ứng dụng.
27. Kết thúc bằng cách cảm ơn khán giả của bạn.
28. Khi bạn được hỏi một câu hỏi, hãy di chuyển về hướng người đã hỏi và lặp lại câu
hỏi cho khán giả.
29. Có kế hoạch ở lại một thời gian sau bài nói chuyện. Mọi người có thể muốn nói
chuyện với bạn về nó.
30. Sau khi nói chuyện, hãy tự đánh giá. Ghi chú về những điều tốt đã làm được và
những gì chưa được thực hiện tốt để lần sau làm tốt hơn.

Tài liệu
[1] Joseph A. Gallian, How to give a good talk, Math Horizons, April (1998), 29-30.