Chương 2: Cá c khá i niệm liên quan

1. Phong cá ch lã nh đạ o là gì?
Phong cá ch lã nh đạ o là  phương thứ c và  cá ch tiếp cậ n củ a mộ t nhà  lã nh đạ o để đề ra cá c phương
hướ ng, thự c hiện cá c kế hoạ ch và tạ o độ ng lự c cho nhâ n viên. Dướ i gó c nhìn củ a mộ t nhâ n
viên, phong cá ch đó thườ ng đượ c thể hiện qua cá c hà nh độ ng hoặ c rõ rà ng hoặ c ngầ m ý từ  lã nh
đạ o củ a họ (Newstrom, Davis, 1993).
Phong cá ch lã nh đạ o là  yếu tố có ảnh hưở ng trự c tiếp đến hiệu quả quả n lí củ a ngườ i lã nh đạ o, đến
tậ p hợ p và thu hú t nhữ ng ngườ i thừ a hà nh trong quá trình thự c hiện cá c mụ c tiêu củ a tổ chứ c. Phong
cá ch lã nh đạ o là hệ thố ng cá c phương phá p đượ c ngườ i lãnh đạ o sử dụ ng để tá c độ ng đến nhữ ng
ngườ i dướ i quyền.

2. Phong cá ch lã nh đạ o theo tình huố ng là gì?

Lý thuyết lãnh đạ o tình huố ng cho thấ y rằ ng lã nh đạ o hiệu quả cầ n mộ t sự hiểu biết về tình huố ng và
phả n ứ ng thích hợ p, thay vì mộ t nhà lã nh đạ o lô i cuố n vớ i độ i ngũ đô ng đả o thà nh viên tậ n tâ m. Ban
đầ u, Lý thuyết Lã nh đạ o Tình huố ng (SLT) đượ c phát triển bở i Hershey và Blanchard (1988; 1996),
và nó đượ c phá t triển từ mô hình củ a Fiedler (1967) đã phâ n loạ i cá c nhà lã nh đạ o thà nh hai loạ i:
định hướ ng nhiệm vụ và định hướ ng mố i quan hệ. Lý thuyết lã nh đạ o tình huố ng đề xuấ t rằ ng hiệu
suấ t thà nh cô ng củ a nhâ n viên phụ thuộ c sự phù hợ p có thể chấ p nhậ n đượ c giữ a phong cá ch hợ p tá c
củ a ngườ i lã nh đạ o vớ i nhữ ng ngườ i theo dõ i và mứ c độ mà tình huố ng cho phép ngườ i lãnh đạ o ả nh
hưở ng và kiểm soá t (Grint, 2011). Mộ t số nhà nghiên cứ u đã phâ n loạ i lý thuyết lã nh đạ o theo tình
huố ng là mộ t lý thuyết dự phò ng phù hợ p vớ i cá c lý thuyết lã nh đạ o dự a trên tình huố ng dự phò ng
khá c, chẳ ng hạ n như mô hình dự phò ng củ a Fielder, lý thuyết mụ c tiêu con đườ ng và mô hình tình
huố ng củ a nhà lã nh đạ o Vroom & Yetton (Yukl, 2011). Lãnh đạ o theo tình huố ng cũ ng đượ c phâ n loạ i
là mộ t lý thuyết hà nh vi gầ n giố ng như (chuyên quyền, cá ch tiếp cậ n phong cá ch lã nh đạ o dâ n chủ và
tự do), theo định hướ ng nhâ n viên Michiganso vớ i mô hình định hướ ng sả n xuấ t, sự câ n nhắ c củ a
Bang Ohio so vớ i phương phá p tiếp cậ n khở i xướ ng,và phương pháp tiếp cậ n có sự tham gia so vớ i
chỉ đạ o (Glynn và DeJordy, 2010). Cả hai khá i niệm có giá trị nhấ t định, vì lý thuyết lã nh đạ o tình
huố ng tậ p trung và o cá c hà nh vi củ a cá c nhà lã nh đạ o như nhiệm vụ hoặ c con ngườ i như McCleskey
(2014) đã đề cậ p.Lý thuyết lã nh đạ o tình huố ng củ a Hershey và Blanchard cũ ng chỉ ra rằ ng cá c nhà
lã nh đạ o thành cô ng á p dụ ng phong cá ch củ a họ tù y theo mứ c độ sẵ n sà ng "Sẵ n sà ng" củ a nhữ ng
ngườ i theo dõ i để thự c hiện tình huố ng nhấ t định. Sự sẵ n lò ng nà y phụ thuộ c và o khả năng, sự há o
hứ c và sự tự tin củ a ngườ i theo dõ i trong việc thự c hiện cá c nhiệm vụ đượ c yêu cầ u. Do đó , lý thuyết
lã nh đạ o tình huố ng dự a trên mứ c độ củ a phương hướ ng (hà nh vi nhiệm vụ ) và mứ c độ hỗ trợ tình
cả m xã hộ i (mố i quan hệ hà nh vi). Mộ t nhà lã nh đạ o phả i xem xét tình huố ng và mứ c độ “sẵ n sà ng”
củ a ngườ i theo dõ i hoặ c nhó m. Cá c nhà lã nh đạ o thà nh cô ng giữ đượ c sự kết hợ p giữ a cá c hà nh vi
nhiệm vụ và mố i quan hệ. Cá c nhà lã nh đạ o theo định hướ ng nhiệm vụ mô tả cá c chứ c năng cho
nhữ ng ngườ i theo dõ i, đưa ra cá c hướ ng dẫ n cụ thể, tạ o phá c thả o tổ chứ c và xá c định cá c kênh
truyền thô ng chính thứ c. Mặ t khá c,cá c nhà lã nh đạ o theo định hướ ng cố gắ ng giả m xung độ t cả m xú c,
tìm kiếm tương tá c hà i hò a và thiết lập sự tham gia tương đương (Perna, 2016).
Theo mô hình lã nh đạ o tình huố ng củ a Hershey và Blanchard (1996) đượ c thể hiện trong hình(1), có
bố n phong cá ch lã nh đạ o hiệu quả :
1. Chỉ đạ o (phong cá ch quan hệ cao / nhiệm vụ thấp / quan hệ): Giao tiếp theo hướ ng mộ t chiều từ
ngườ i lã nh đạ o đến nhữ ng ngườ i theo dõ i anh ta cho họ biết là m thế nà o, cá i gì, ở đâ u và khi nà o mộ t
nhiệm vụ nên đượ c hoà n thà nh). Phong cá ch nà y phù hợ p vớ i nhữ ng tín đồ khô ng thể và khô ng
muố n.
2. hướ ng dẫ n (mộ t cao / nhiệm vụ , phong cá ch quan hệ cao): Khả nă ng củ a nhà lã nh đạ o để cung cấ p
hai chiều giao tiếp để hỗ trợ nhữ ng ngườ i theo dõ i anh ấ y bằ ng cá ch cung cấ p cá c hướ ng dẫ n có tổ
chứ c và bá n chú ng theo quyết định cuố i cù ng. Phong cá ch nà y phù hợ p vớ i nhữ ng tín đồ khô ng thể và
khô ng muố n.
3. Tham gia (phong cá ch thấp / nhiệm vụ , cao / quan hệ): Khả nă ng chia sẻ củ a ngườ i lã nh đạ o giao
tiếp hai chiều để tạ o điều kiện thuậ n lợ i cho cá c quyết định do anh ta tham gia và nhữ ng ngườ i theo
dõ i. Phong cá ch nà y phù hợ p vớ i nhữ ng tín đồ có thể và khô ng muố n.
4. Ủ y quyền (phong cá ch thấ p / nhiệm vụ , thấp / quan hệ): Ngườ i lã nh đạ o ủ y quyền cho nhữ ng
ngườ i theo dõ i xử lý nhiều quyết định trong tổ chứ c. Phong cá ch nà y phù hợ p vớ i nhữ ng ngườ i có khả
nă ng và ngườ i theo dõ i sẵ n sà ng.

Lợ i thế lớ n củ a lã nh đạ o tình huố ng là nó kết hợ p nhiều phong cá ch lã nh đạ o khá c nhau tạ i cù ng thờ i

gian; nó là m cho tầ m quan trọ ng củ a sự tậ p trung trở thà nh nă ng độ ng củ a nhó m. Ví dụ , nhà lã nh đạ o
có thể á p dụ ng (phong cá ch lã nh đạ o chuyên quyền) bằng cá ch yêu cầ u nhâ n viên phải là m gì, tích
hợ p họ trong việc lậ p kế hoạ ch, tổ chứ c và thự c hiện (phong cá ch lã nh đạ o dâ n chủ ) và cung cấ p hoà n
toà n tự do hành độ ng mà khô ng có hoặ c khô ng có chỉ đạ o (phong cá ch lãnh đạ o tự do)(Ghazzawi và
cộ ng sự , 2017) Mộ t nghiên cứ u đượ c thự c hiện bở i Perna (2016) để khá m phá khả nă ng lã nh đạ o
theo tình huố ng trong dịch vụ nhanh cá c nhà hà ng sử dụ ng hai yếu tố (lã nh đạ o giá o dụ c và là m việc
theo nhó m) nhậ n thấ y rằ ng tình huố ng lã nh đạ o có lợ i cho việc giá o dụ c nhà lã nh đạ o về cá ch giao
tiếp vớ ivngườ i theo dõ i trong cá c tình huố ng quan trọ ng. Trong khi lã nh đạ o tình huố ng chủ yếu kiểm
tra phong cá ch lã nh đạ o trên cơ sở tình huố ng, nó tỏ ra hữ u ích trong việc hiểu cá c mẫ u giao tiếp củ a
ngườ i lã nh đạ o. Cá c nhà lã nh đạ o sử dụ ng và có kiến thứ c về tình huố ng lã nh đạ o sẽ có thể trao
quyền, chuyển đổ i và truyền cả m hứ ng cho nhữ ng ngườ i theo dõ i củ a họ vớ i cá c phong cá ch lã nh đạ o,
như lãnh đạ o chuyển đổ i. Mộ t nghiên cứ u khá c gầ n đâ y do Fouad thự c hiện(2019) tiết lộ rằ ng hà nh vi
củ a nhà lã nh đạ o đố i vớ i nhâ n viên củ a anh ấ y / cô ấ y quyết định liệu họ có hài lò ng hoặ c khô ng hà i
lò ng và theo đó ả nh hưở ng đến hiệu suấ t củ a họ . Fouad nó i thêm rằ ng mộ t số cá c biến số có thể ả nh
hưở ng đến sự hà i lò ng và hiệu suấ t củ a nhâ n viên chẳ ng hạn như (là m việc theo nhó m,giá m sá t, tiền
lương, điều kiện là m việc) ngoà i hà nh vi củ a nhà lã nh đạ o để thú c đẩ y và khuyến khích nhâ n viên
bằ ng cá ch thiết lậ p hệ thố ng trả lương và thẩ m định cô ng bằng.
3. Hiệu suấ t củ a nhân viên là gì?
Theo Sinambella (2017), hiệu suấ t là khả nă ng củ a nhâ n viên trong việc hoà n thành mộ t số chuyên
mô n. Hiệu suấ t cũ ng đề cậ p đến kết quả đầ u ra cô ng việc có thể đượ c hoà n thà nh bằng cá nhân hoặ c
nhó m trong nhữ ng thờ i điểm nhấ t định phù hợ p vớ i trá ch nhiệm hoặ c quyền hạ n đượ c giao củ a cá c
nhà lã nh đạ o nhằ m đạ t đượ c cá c mụ c tiêu chung củ a tổ chứ c. Hiệu suấ t củ a nhâ n viên đượ c đo lườ ng
bằ ng cá ch so sá nh kết quả củ a mộ t nhiệm vụ nhấ t định vớ i cá c tiêu chuẩ n cô ng việc đã xá c
định(Rahadiyan và cộ ng sự , 2019). Để cải thiện hiệu suất củ a nhâ n viên, tổ chứ c yêu cầ u khô ng chỉ
mộ t nhà lã nh đạ o vớ i nhữ ng đặ c điểm cá nhân đặ c biệt mà cò n là mộ t nhà lã nh đạ o, ngườ i sử dụ ng
phong cá ch lãnh đạ o tình huố ng để có thể đọ c đượ c mô i trườ ng là m việc và nhu cầ u củ a cá c tình
huố ng cô ng việc khá c nhau củ a nhâ n viên (Irmayani và cộ ng sự , 2018 và Tobari và cộ ng sự , 2018)Cá c
nhà lã nh đạ o và phong cá ch lã nh đạ o củ a họ đã đượ c đề cậ p đến là mộ t trong nhữ ng yếu tố cơ bả n
ả nh hưở ng đến sự tham gia củ a nhâ n viên và sự thay đổ i có chủ đích củ a nhâ n viên (Goren, 2018;
Reed, 2019).Hơn nữ a, nhiều nghiên cứ u đã chứ ng minh rằ ng phong cá ch Lã nh đạ o đượ c cá c nhà quả n
lý á p dụ ng có thể có tá c độ ng tích cự c hoặ c tiêu cự c đến hiệu quả cô ng việc và năng suấ t củ a nhâ n
viên. Tích cự cthự c hà nh lã nh đạ o như tă ng cườ ng mố i quan hệ, giao tiếp và tổ chứ c cam kết đả m bả o
giữ châ n nhâ n viên, trong khi cá c phương phá p lã nh đạ o tiêu cự c có thể phá hủ y sự thịnh vượ ng củ a
nhâ n viên. Theo khả o sá t đượ c thự c hiện bở i Kruse (2013) về 70% sự tham gia củ a nhâ n viên đượ c
xá c định bở i mố i quan hệ củ a họ vớ i ngườ i quả n lý củ a họ , nhữ ng ngườ i biết cá ch thú c đẩ y, lã nh đạ o
và chỉ đạ o họ đạ t đượ c cá c mụ c tiêu củ a tổ chứ c.Có hai yếu tố chính có thể giú p mộ t nhà lã nh đạ o cả i
thiện hiệu suấ t củ a nhâ n viên như đã đề cập bở i Mangkunegara (2017). Đầ u tiên, yếu tố khả nă ng,
bao gồ m khả nă ng ngườ i lã nh đạ o đá p ứ ng nhu cầ u củ a cấp dướ i và cung cấ p cho họ mộ t tiêu chuẩ n
đầ y đủ về hướ ng dẫ n, đà o tạ o và hỗ trợ . Yếu tố thứ hai là yếu tố độ ng lự c, đề cậ p đến vai trò lã nh đạ o
để cung cấ p cho nhâ n viên củ a mình thá i độ tích cự c và tồ n tại đố i vớ i cô ng việccá c tình huố ng. Nhiều
nhà nghiên cứ u đồ ng ý rằ ng có mộ t mố i quan hệ tích cự c đá ng kể giữ a phong cá ch lãnh đạ o tình
huố ng và hiệu suấ t củ a nhâ n viên trong nhiều lĩnh vự c (Reed, 2019;Rahadiyan và cộ ng sự . Nă m 2019;
Ruslan 2020). Do đó , khẳ ng định tầ m quan trọ ng củ a lã nh đạ o phong cá ch trong việc cả i thiện hiệu
suấ t củ a nhâ n viên. Do đó , nghiên cứ u nà y xem xét phong cá ch lãnh đạ o tình huố ng trong lĩnh vự c
thứ c ăn nhanh để đá nh giá tá c độ ng củ a nó đố i vớ i việc nâng cao nhân viên 'hiệu suấ t.