Engineering

Civil Engineering Dictionary

Department
English-Kurdish
Dictionary

This dictionary is
for First Stage
Students

‫فەرهەنگۆکی ئەندازیاری‬

ENGINEERING
DICTIONARY
Thanks to First
Stage teachers

A gift for First Stage Students

This Dictionary contain engineering words of first stage lectures,
which are very important to be known by all students especially
for first stage students.

‫ئەم فەرهەنگۆکە کۆمەڵێ زاراوەی ئەندازیاری لەخۆ دەگرێت کە لە وانەکانی قۆناغی‬

PREPARED BY
‫و گرنگیەکی زۆریان هەیە بۆ هەموو خوێندکاران بەتایبەتی‬،‫یەکەمدا بەکار دەهێنرێن‬
Third Stage Students
.‫خوێندکارانی قۆناغ یەکەم‬
Shadiya Othman

Heshoo Waaly
Civil Engineering Department First Stage

TABLE OF CONTENT
Page

1. Building Material …..……………………………………...........3

2. Engineering Geology …...………………………………………12
3. Engineering Mechanic ………………………………………….18
4. Computer ………………………………………………………..23
5. Mathematic ……………………………………………………...28
6. Statistics …………………………………………………………36
7. Engineering Drawing ……………………………………………38
8. Engineering Geometry ………………………………………….39

2
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪BUILDING MATERIAL‬‬
‫‪abrasion‬‬ ‫داخوران‬
‫‪absorption‬‬ ‫هەڵمژین‬
‫‪according to‬‬ ‫بەپێی‬
‫‪addition‬‬ ‫زیاده‬
‫‪adhesion‬‬ ‫پێکەووە نووسان‬
‫‪admixture‬‬ ‫ئاوێتە(زیاتربۆ مادەی کیمیایی بەکاردێت)‬
‫‪advantage‬‬ ‫سود‬
‫‪aggregate‬‬ ‫چەو و لم‬
‫‪alloy‬‬ ‫داڕشتە‬
‫‪alternating‬‬ ‫بەدوای یەكدا‬
‫‪amorphous‬‬ ‫نادیار ( نا ئەندازهی)‬
‫‪annual‬‬ ‫سااڵنە‬
‫‪arch‬‬ ‫چەماوه‬
‫‪assemblage‬‬ ‫سیستمێک بەیەکەوە ئیشبکات‬
‫‪atom‬‬ ‫گەردیلە (ذرة)‬
‫‪availability‬‬ ‫لەبەردهستدابوون‬
‫‪Bar‬‬ ‫شیش‬
‫‪basic‬‬ ‫بنچینەی‬
‫‪behave‬‬ ‫ڕهفتار كردن ‪ ،‬رهوشت نواندن‬
‫‪behavior‬‬ ‫ڕهوشت‪ ،‬ڕهفتار‬
‫‪bending‬‬ ‫چەمانەوه‬
‫‪binder‬‬ ‫لكێنەر‬
‫‪blend‬‬ ‫تێکەڵ کردن‬
‫‪Bolt‬‬ ‫برغۆ‬
‫‪brick‬‬ ‫خشت‬
‫‪brief‬‬ ‫بەكورتی‬
‫‪brittle‬‬ ‫ڕهقێكی ناسكە (زوو ئەشكێ)‪ ،‬واتە جیڕ نیە‬

‫‪3‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪bulk density‬‬ ‫چڕی ماددەیە کە (بۆشای وکونەکانی) لەگەڵدابێت‬

‫‪capable‬‬ ‫توانا‬
‫‪carpentry work‬‬ ‫ئیشی دارتاشی‬
‫‪carried out‬‬ ‫جێبەجێی دهكات‬
‫‪cast iron‬‬ ‫قاڵبكردنی ئاسن‬
‫‪category‬‬ ‫جۆر ‪،‬پۆل‬
‫‪cement‬‬ ‫چیمەنتۆ‬
‫‪characteristic‬‬ ‫تایبەتمەندی‬
‫‪chemical composition‬‬ ‫پێكهاتەی كیمیای‬
‫‪classification‬‬ ‫پۆلێنکردن‬
‫‪clay‬‬ ‫گڵ‬
‫‪clay brick‬‬ ‫خشتی گڵ‬
‫‪climatic‬‬ ‫كاریگەری كەش و هەوا(كەشی)‬
‫‪cohesion‬‬ ‫پێکەووە نووسان‬
‫‪column‬‬ ‫پایە (عمود)‬
‫‪commercial building‬‬ ‫بینای بازرگانی‬
‫‪compact‬‬ ‫چوونە سەریەكی چینەكان‬
‫‪composition‬‬ ‫پێکهاتە‬
‫‪compression‬‬ ‫پەستاوتن(چوونەوه یەك)‬
‫‪compression stress‬‬ ‫فشاری چوونەوهیەك‬
‫‪compressive force‬‬ ‫هێزی چوونەوهیەك‬
‫‪compressive strength‬‬ ‫هێزی بەرگری بۆچوونەوهیەك‬
‫‪concrete brick‬‬ ‫خشتی کۆنکرێتی‬
‫‪conductor‬‬ ‫گەیەنەر‬
‫‪consideration‬‬ ‫لێكۆڵینەوه‬
‫‪considered‬‬ ‫ڕهچاودهكرێت‬
‫‪consistency‬‬ ‫چوون یەك(ڕهقی)‬
‫‪constituents‬‬ ‫پێكهێنەری سەرهكی‬
‫‪constitute‬‬ ‫پێك دههێنێت‬
‫‪construction‬‬ ‫دروست كردن‬
‫‪corrode‬‬ ‫داخوران(ژهنگ هەڵهێنان)‬
‫‪corrosive‬‬ ‫داخورانی ڕوو‬

‫‪4‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪cost‬‬ ‫نرخ (بڕی تێچوون)‬

‫‪crack‬‬ ‫درز‬
‫‪cross-sectional‬‬ ‫پانە بڕگە‬
‫‪cross-sectional area‬‬ ‫ڕوبەری پانە بڕگە‬
‫‪crushing‬‬ ‫لەتکردن‪،‬شکاندن‬
‫‪crystalline‬‬ ‫كریستاڵی ‪ ،‬بلووری‬
‫‪curing‬‬ ‫ئاوڕشێن كردن‬
‫‪dead load‬‬ ‫وهزنی جێگیر بۆنمونە(وهزنی پێكهێنەرهكانی بینا)‬
‫‪deformation‬‬ ‫شێواندن (گۆڕانی شێوهكەی)‬
‫‪demand‬‬ ‫داواكراو(خواست)‬
‫‪demolition‬‬ ‫هەڵوەشاندنەوە‬
‫‪dense‬‬ ‫چڕ(وهزنی زۆره)‬
‫‪density‬‬ ‫چڕی‬
‫‪descend‬‬ ‫كەم بوونەوه‬
‫‪design‬‬ ‫نەخشەسازی(تصمیم)‪ ،‬دیزاین‬
‫‪desirable‬‬ ‫گونجاو‪ ،‬داواکراو‬
‫‪diameter‬‬ ‫تیره‬
‫‪dimension‬‬ ‫دووری‬
‫‪dimensionless‬‬ ‫بێ یەکە‬
‫‪directional‬‬ ‫ڕاستەوخۆ‬
‫‪displacement‬‬ ‫الدان (جێگۆڕكێ)‬
‫‪dissolve‬‬ ‫تواوه‬
‫‪distinct‬‬ ‫ڕوونکراوە‪ ،‬ئاشکرا‬
‫‪distorted‬‬ ‫شێوەکەی تێکدەچێت‬
‫‪distributed‬‬ ‫باڵوبوونەوە‬
‫‪ductility‬‬ ‫توانای کشانی هەیە بەبێ شکان لەکاتی بەکارهینانی (هێزی ڕاکێشان)‬
‫‪durability‬‬ ‫خۆگری ‪ ،‬قایمی ‪( ،‬توانای بەرگەگرتنی بۆفشار)‪(stress‬‬
‫‪duration‬‬ ‫ماوه(خایاندن)‬
‫‪dynamic load‬‬ ‫لۆدی جواڵو‬
‫‪economically‬‬ ‫ئابووریانە (إقتصادی)‬
‫‪efficiently‬‬ ‫كارامە‬
‫‪efflorescence‬‬ ‫خوێ‬

‫‪5‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪elastic deformation‬‬ ‫شێواندنێكە ئەتوانێت بگەڕێتەوه شوێنی خۆی دوای البردنی هێز‬
‫‪elasticity‬‬ ‫جیڕی‬
‫‪elimination‬‬ ‫البردن‬
‫‪elongation‬‬ ‫درێژبوون‬
‫‪emission‬‬ ‫دەرپەڕاندن‬
‫‪enable‬‬ ‫توانای هەیە‬
‫‪environment‬‬ ‫ژینگە(بارو دۆخ)‬
‫‪equilibrium‬‬ ‫هاوسە نگی‬
‫‪essential‬‬ ‫بنەڕهتی (بنچینەی)‬
‫‪excessive‬‬ ‫لەڕادهبەدهر‬
‫‪expansion‬‬ ‫فراوان بوون(كشان)‬
‫‪exposure‬‬ ‫كەوتنەبەر ( بۆنمونە (تیشكی خۆر ‪ ،‬كاریگەری كەش و هەوا))‬
‫‪exterior‬‬ ‫دەرەکی‬
‫‪exterior plaster‬‬ ‫لەبغ‬
‫‪external force‬‬ ‫هێزی دهرهكی‬
‫‪extraction‬‬ ‫بنەبڕكردن(نەمان)‬
‫‪extruding‬‬ ‫قاڵب کردن‬
‫‪fatigue‬‬ ‫ماندوبوون(شەكەت بوون)‬
‫‪field‬‬ ‫موقع(شوێنی ئیش)‬
‫‪fine‬‬ ‫ورد‬
‫‪fineness‬‬ ‫وردی‬
‫‪fire resistance‬‬ ‫بەرگری بۆ ئاگر‬
‫‪fixed - end‬‬ ‫لەهەردووسەرهوه جێگیره‬
‫‪flat slab‬‬ ‫جۆرێكە لەجۆرهكا نی سە قف کە (سەقفەکە لەسەر پایەدانراوە بەبێ بیم )‬
‫‪flooring tile‬‬ ‫كاشی ئەرزی‬
‫‪flux‬‬ ‫گۆڕانی خێرا‬
‫‪footing‬‬ ‫بناغە(تەنها کۆنکریتەکە ئەگرێتەوە)‪،‬ئەصاص‬
‫‪foundation‬‬ ‫بناغە(کۆنکریت و گڵەکەش ئەگریتەوە )‪،‬ئەصاص‬
‫‪fracture‬‬ ‫شكان ‪ ،‬درزبردن‬
‫‪gas‬‬ ‫گاز‬
‫‪grade‬‬ ‫پلەکەی(جۆرەکەی)‬
‫‪grading‬‬ ‫تدروج( چۆنیەتی دابەشبوونی)‬

‫‪6‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪gravel‬‬ ‫چەو‬
‫‪grinding‬‬ ‫هاڕین ‪ ،‬وردکردن‬
‫‪ground‬‬ ‫هاڕین‬
‫‪gypsum plaster‬‬ ‫گەچ کاری‬
‫‪hardness‬‬ ‫ڕهقیەتی‬
‫‪high strength‬‬ ‫هێزی زۆر(قوة) زۆر‬
‫‪homogeneity‬‬ ‫هاوچەشنی‬
‫‪humidity‬‬ ‫ڕادهی شێ‬
‫‪immerse‬‬ ‫نقووم بوو‬
‫‪impact‬‬ ‫بەیەكدا ماڵین‬
‫‪impact load‬‬ ‫هێزی پیا كێشان‬
‫‪impermeable‬‬ ‫ڕێگە بەتێپەڕبوون نادات‬
‫‪improve‬‬ ‫چاککردن‬
‫‪impurity‬‬ ‫ناخاوێن‬
‫‪industrial‬‬ ‫پیشەسازی‬
‫‪inert‬‬ ‫نەجواڵو (نە بزۆك)‬
‫‪insulation‬‬ ‫دابڕ ‪،‬نەگەیەنەر‬
‫‪intensity‬‬ ‫بڕی توندی‬
‫‪interior‬‬ ‫ناوەکی‬
‫‪internal force‬‬ ‫هێزی ناوهكی‬
‫‪internal structure‬‬ ‫پێكهاتەی ناوهكی‬
‫‪iron ore‬‬ ‫ئاسنی شل‬
‫‪kiln‬‬ ‫فڕن (فڕنی الرکە لەدروستکردنی چیمەنتۆیا بەکاریەت)‬
‫‪layer‬‬ ‫چین(طبق)‬
‫‪lean‬‬ ‫الواز‬
‫‪lightest metal‬‬ ‫كانزای سووك‬
‫‪linear‬‬ ‫هێڵی‬
‫‪lintel‬‬ ‫سەر درگا و پەنجەره‬
‫‪liquid‬‬ ‫شل‬
‫‪live load‬‬ ‫وهزنی جواڵو بۆنمونە(وهزنی مرۆڤ لە بینادا)‬
‫‪load bearing wall‬‬ ‫ئەودیوارەی لۆدهەڵ ئەگرێت‬
‫‪magnitude‬‬ ‫بڕ‬

‫‪7‬‬
 Civil Engineering Department First Stage

malleable ‫نەرم‬
manufacture ‫دروست كردن‬
manufacturing process ‫قۆناغەكانی دروست كردن‬
masonry ‫دیوار‬
material ‫ماده‬
melt ‫توانەوه‬
metal ‫كانزا‬
mill ‫كارگە‬
mix proportion ‫ڕێژهی تێكەڵ كردن‬
mixture ‫تێکەڵ کردن‬
moisture content ‫ڕێژەی شێ‬
mold ‫قاڵب‬
molecule ‫گەرد‬
mortar ))‫مونە (پێك هاتوه لە (لم و ئاو و چیمەنتۆ‬
mould ‫قاڵب‬
nail ‫بزمار‬
nature ‫سروشتی‬
normal ‫ئەستوون‬
optimum moisture content ‫باشترین بڕی شێ‬
ordinary ‫سەرهتای‬
ore )‫شل(خاو‬
organic material ‫مادەی ئەندامی‬
oscillating ‫لەرینەوه‬
oven ‫فڕن‬
partition ‫دیواری دابڕ‬
pavement ‫شۆستە‬
penetration ‫پیاتێپەڕبوون‬
permeability ‫توانای تێپەڕبوون‬
plastic deformation ‫شێواندنێكە ناتوانێت بگەڕێتەوه شوێنی خۆی دوای البردنی هێز‬
pore ‫کون‬
porosity ‫كونداری‬
practitioner ‫كارا‬

8
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪preparation‬‬ ‫ئامادەکردن‬
‫‪press‬‬ ‫دهپەستێوێ‬
‫‪principally‬‬ ‫سەرهكی ‪ ،‬بنچینەی‬
‫‪property‬‬ ‫سیفەت‬
‫‪pull‬‬ ‫ڕاکێشان‬
‫‪pure‬‬ ‫خاوێن‬
‫‪quality‬‬ ‫جۆر‬
‫‪quantity‬‬ ‫بڕ‬
‫‪ratio‬‬ ‫ڕێژە‬
‫‪raw material‬‬ ‫مادەی بنچینەی (مەوادی خام)‬
‫‪reabsorb‬‬ ‫هەڵمژینەوە‬
‫‪recognized‬‬ ‫ناسینەوه‬
‫‪recoverable‬‬ ‫گەڕانەوه شوێنی خۆی‬
‫‪region‬‬ ‫ناوچە‬
‫‪reinforcement‬‬ ‫شیش (بەهێزکردن بەهۆی شیشەوە )‬
‫‪released‬‬ ‫البردن‬
‫‪residential building‬‬ ‫بینای نیشتەجێبوون (شقة سكنیة)‬
‫‪resistance‬‬ ‫بەرگری (مقاومة )‬
‫‪retaining wall‬‬ ‫دیواری ڕاگر‬
‫‪reversible‬‬ ‫گەڕانەوه شوێنی خۆی‬
‫‪rigid‬‬ ‫ڕهق(توند پێكەوه بەستراو)‬
‫‪risk‬‬ ‫مەترسی‬
‫‪roof‬‬ ‫سەقفی كۆتای ‪،‬بنمیچ‬
‫‪rust‬‬ ‫ژهنگ‬
‫‪safe‬‬ ‫سەالمەت(بێترس)‬
‫‪sand‬‬ ‫لم‬
‫‪saturation‬‬ ‫تێربوون(بەتەواوهتی ئاوی هەڵمژیوه)‬
‫‪seismic load‬‬ ‫هێزی بوومەلەرزه‬
‫‪selection‬‬ ‫هەڵبژاردن ‪،‬دیاریکردن‬
‫‪separate‬‬ ‫جیاكردنەوه‬
‫‪sharp edge‬‬ ‫لێواری تیژ‬
‫‪shearing‬‬ ‫بڕین (قرتان)‬

‫‪9‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪shortening‬‬ ‫كورت بوونەوه‬

‫‪shrinkage‬‬ ‫چوونەوەیەک(گرژبوون)‬
‫‪sill‬‬ ‫ژێر درگا و پەنجەره‬
‫‪silt‬‬ ‫قووم‬
‫‪slab‬‬ ‫سەقف‬
‫‪slip‬‬ ‫خزان‬
‫‪smooth‬‬ ‫ساف‬
‫‪snow load‬‬ ‫وهزنی بەفر‬
‫‪softness‬‬ ‫نەرمیەتی‬
‫‪solid‬‬ ‫ڕهق‬
‫‪soluble‬‬ ‫تواوە(دەتوێتەوە)‬
‫‪specific gravity‬‬ ‫كێشی جۆری‬
‫‪specimen‬‬ ‫نموونە‬
‫‪split‬‬ ‫دوولەت بوون ‪،‬جیابوونەوە‬
‫‪stability‬‬ ‫جێگیری‬
‫‪static load‬‬ ‫لۆدی جێگیر‬
‫‪stiffness‬‬ ‫پتەو ‪ ،‬خۆگری مادددەکە‬
‫‪stone‬‬ ‫بەرد‬
‫‪strain‬‬ ‫جێفشاری ڕێژهی(ڕێژهی گۆڕانە لەدووریدا)‬
‫‪strength‬‬ ‫قوة (بەهێزی)‬
‫‪strong‬‬ ‫بەهێز‬
‫‪structure‬‬ ‫پێکهاتە‬
‫‪suction‬‬ ‫مژین‬
‫‪sudden blow‬‬ ‫زهبرێكی لەپڕ‬
‫‪swell‬‬ ‫ئاوسان(زیادبوونی قەباره بەهۆی هەڵمژینی ئاوهوه)‬
‫‪taking out‬‬ ‫دهرهێنان‬
‫‪tangentially‬‬ ‫لێكەوت‬
‫‪tensile force‬‬ ‫هێزی ڕاكێشان(كشان)‬
‫‪tensile stress‬‬ ‫فشاری كشان‬
‫‪tension‬‬ ‫ڕاكێشان‬
‫‪thermal conductivity‬‬ ‫گەرمی گەیەنەر‬
‫‪thermal expansion‬‬ ‫كشان بەهۆی گەرمیەوه‬

‫‪10‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪thermal insulation‬‬ ‫گەرمی دابڕ‬

‫‪thin‬‬ ‫تەنک‬
‫‪tied up‬‬ ‫بەستنەوه‬
‫‪tile‬‬ ‫كاشی‬
‫)‪timber(wood‬‬ ‫تەختە‬
‫‪torque‬‬ ‫بادان‬
‫‪torsion‬‬ ‫بادان‪ ،‬خوالنەوه‬
‫‪toughness‬‬ ‫بەهێزی (توانای هەڵمژینی وزە)‬
‫‪typical‬‬ ‫نموونەیی‬
‫‪ultimate stress‬‬ ‫زۆرترین بڕی فشار‬
‫‪undergo‬‬ ‫لەسەری ڕودهدات‬
‫‪uniform‬‬ ‫وەک یەک‬
‫‪unit less‬‬ ‫بێ یەکە‬
‫‪variation‬‬ ‫جۆراوجۆر‬
‫‪vice versa‬‬ ‫بەپێچەوانەوه‬
‫‪wall tile‬‬ ‫كاشی دیوار‬
‫‪warp‬‬ ‫چەمانەوە‬
‫‪wear‬‬ ‫داخوران‬
‫‪weld‬‬ ‫لەحیم‬
‫‪well graded‬‬ ‫دابەش بوونەکەی زۆر باشە‬
‫‪with respect to‬‬ ‫بەپێی ئەوه‬
‫‪withstand‬‬ ‫بەرگەی ئەگرێ‬
‫‪yield point‬‬ ‫ئەو خاڵەیە کە ماددەکە جیڕی نامێنێت‬

‫‪11‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪ENGINEERING GEOLOGY‬‬
‫‪Aggregates‬‬ ‫کۆمەڵێك بەرد‬
‫‪Algae‬‬ ‫قەوزە‬
‫قوپانێکە بەهۆی تێکچوونەوە لە چینەکانی بەردا بەرەو‬
‫‪Anticlines‬‬
‫خوارەوە‬
‫‪aphanitic‬‬ ‫کریستاڵی زۆر ورد تایبەتمەند بە بەردی ڤۆڵکانیك‬
‫‪Aquifer‬‬ ‫ئاوی ژێر زەوی‬
‫‪asthenosphere‬‬ ‫چینێكی لینجە لەژێرتوێکڵی ڕەقی زەوی‬
‫‪Atmosphere‬‬ ‫چینی هەوا (بەرگەهەوا)‬
‫‪backfill‬‬ ‫پڕکراوە‬
‫‪Bed, Strata, layer‬‬ ‫چین‬
‫‪bedding planes‬‬ ‫بۆ شای ناو چینەکان‬
‫‪bioclasts‬‬ ‫لەتی بەبەردبووەکان‬
‫‪Biogenic sedimentary rocks‬‬ ‫ئەوبەردانەی لە ماددەی ئەندامی دروست ئەبێت‬
‫‪Biosphere‬‬ ‫ژیان هەیە‬
‫‪borehole‬‬ ‫چاڵی تایبەت بەفەحس کردنی خاك‬
‫‪Boulders‬‬ ‫لە کۆبڵ گەورەترە‬
‫پارچەبەرد یەکی گرتووە بەاڵم پارچەکانی گۆشەیان‬
‫‪Breccia‬‬
‫هەیە(واتە ڕێك نین)‬
‫‪burial processes‬‬ ‫پڕۆسەی بەرەوقوڵی‬
‫‪caves‬‬ ‫ئەشکەوت‬
‫‪Chemical weathering‬‬ ‫کاریگەری کەش و هەوا بەشێوەیەکی کیمیای‬
‫‪clastic sedimentary rocks‬‬ ‫بەردی نیشتوو کە لەلەتە بەرد دروستبووە (بەردی لم)‬
‫‪Claystone‬‬ ‫بەردی گڵی‬
‫‪cleavage‬‬ ‫داقڵیشان‬
‫‪Cobbles‬‬ ‫لە چەو گەورەترە‬
‫‪Cohesive soils‬‬ ‫خاکێك کە پارتیکڵەکانی بەستراون بە یەکەوە‬
‫‪Colluvium‬‬ ‫ئەوەی لەژێر شاخەکان کۆئەبێتەوە‬

‫‪12‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫بەردی لەت لە قەبارەی جۆراوجۆر(جۆری جیاواز‬

‫‪conglomerate‬‬
‫لەبەردی تیایە)‬
‫‪Contact Metamorphism‬‬ ‫گۆڕانکارییە لە نێوان ماگماو بەردە ئەسڵییەکە‬
‫‪converging tectonic plates‬‬ ‫نزیك بونەوەی پلەیتەكانی توێکڵی زهوی (تەکتۆنی)‬
‫‪Corals‬‬ ‫مەرجان‬
‫‪core‬‬ ‫ناوکی زەوی‬
‫‪Cross-Cutting Relationships‬‬ ‫پەیوەندی نێوان یەکتربڕینەکان‬
‫‪crystalline solid‬‬ ‫بلوری ڕەق‬
‫‪crystallization‬‬ ‫بەبلوربوون‬
‫‪depositional environment‬‬ ‫ژینگەی نیشتن‬
‫‪detritus or clasts‬‬ ‫لەتەبەرد‬
‫‪Diagenesis‬‬ ‫ڕەقبوونی لەتەبەردەکان(وردهبەردهكان)‬
‫‪Dip‬‬ ‫دەرەجەی لێژی‬
‫‪dissagregation‬‬ ‫لەتبوونەوە (وردبوونەوە)‬
‫‪Dissolution‬‬ ‫توانەوە‬
‫‪drill core‬‬ ‫ئەو بەردەی بەهۆی جیهازەوە دەرهێنراوە‬
‫‪Dynamic metamorphism‬‬ ‫گۆڕانکاری بە درێژای درزەکان‬
‫‪Earth crust‬‬ ‫توێکڵی ڕهقی زەوی (ئەخیرچینی زەوی )‬
‫‪Eluvium‬‬ ‫ئەوسێدیمێنتەی لە شوێنی خۆی ماوە (کشتوکاڵ)‬
‫‪Environmental geology‬‬ ‫دیراسەتی ژینگەی جیۆلۆجی‬
‫‪eolian sediments‬‬ ‫ئەوسێد یمێنتەی بەكاریگەری هەوادێت‬
‫‪Erosion‬‬ ‫داخوران‬
‫‪Evaporation‬‬ ‫بوون بەهەڵم‬
‫‪exposed‬‬ ‫دەرکەوتووە‬
‫‪Faults‬‬ ‫درزی تایبەتی ناو چینە بەردەکان‬
‫‪Faunal Succession‬‬ ‫بەردبووەکان بەدواییەك‬
‫)‪Felsic (leucocrate‬‬ ‫کانزای ڕەنگ کاڵ‬
‫‪fluvial alluvia‬‬ ‫بەدرێژای ڕوبارەکان ئەنیشن‬
‫‪Folds‬‬ ‫تێکچوونی چینەکان بەشێوەی شەپۆلی ئاو‬
‫‪Foliated metamorphic rocks‬‬ ‫بەردی گۆڕاوی چین چین‬
‫)‪Footwall (occurs below the fault‬‬ ‫بەشی خوارەوەی ئەودرزەیە کە لە بەردادروست بووە‬
‫‪Fossils‬‬ ‫بەبەردبوو‬
‫‪fragments‬‬ ‫ورد (لەتەبەرد)‬

‫‪13‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪Frost action‬‬ ‫كاریگەری زوقم‬

‫ئەسڵی دروست بوونی (بنەڕەتەکەی لەکوێوە هاتووە )‬
‫‪Genesis‬‬
‫‪،‬ئەسڵ‬
‫‪Geology‬‬ ‫زەوی ناسی(زانستی زهوی)‬
‫‪Geomorphology‬‬ ‫دیراسەتی شێوەی ڕووی زەوی (شێوەی ئەرز)‬
‫دیراسەتی ژێرزەوی لەڕێگای ئامێری تایبەتەوە‬
‫‪Geophysics‬‬
‫(جیۆفیزیا)‬
‫‪Glaciers‬‬ ‫سەهۆڵەکان‬
‫‪Graben‬‬ ‫دابەزینی چینەکان لە نێوان دوودرز‬
‫‪Graded bedding‬‬ ‫نیشتنی پارتیكڵە گەوروكان سەرهتا وه دواتر بچووكەكان‬
‫‪Grain‬‬ ‫لەتەبەرد (لەت)‬
‫‪granulometric analysis‬‬ ‫جیاکردنەوەی پارتیکڵەکان (‪)sieve analysis‬‬
‫‪Gravel‬‬ ‫چەو‬
‫‪Gypsum‬‬ ‫بەردی گەچ‬
‫) ‪Hanging wall (occurs above the fault plane‬‬ ‫بەشی سەرەوەی ئەودرزەیە کە لە بەردادروست بووە‬
‫‪hardness‬‬ ‫ڕەقی‬
‫‪holocrystalline‬‬ ‫کریستاڵی گەورە‬
‫‪Horst‬‬ ‫بەرزبوونەوەی نێوان دوودرز‬
‫‪Hydration‬‬ ‫کارلێك لەگەڵ ئاو‬
‫‪Hydrogeology‬‬ ‫دیراسەتی ئاوی ژێرزەوی‬
‫‪Hydrolysis‬‬ ‫کارلێك لەگەڵ هایدرۆجین‬
‫‪Hydrosphere‬‬ ‫چینی ئاوی‬
‫شلەمەنی گەرم کە لە ژێر زەوی دەردەکەوێت(ئاوی‬
‫‪hydrothermal solutions‬‬
‫گەرم)‬
‫ماگمایە کە لە ژێرزەوی دەردەکەوێت وتێکەڵ بە‬
‫‪igneous intrusion‬‬
‫ئەرزئەبێت‬
‫‪Igneous rocks‬‬ ‫بەردی ئاگرین‬
‫‪Infiltration‬‬ ‫ئاو بەناو زهویدا تێپەڕ ئەبێت‬
‫‪inorganic‬‬ ‫نائەندامی‬
‫‪interlocking‬‬ ‫بەستنەوە بەیەکەوە بەتوندی‬
‫‪Internal friction angles‬‬ ‫گۆشە خشانی ناوەکی‬
‫‪intrusive rocks‬‬ ‫بەرد کە لە قوڵیا دروست بووە‬
‫‪lacustrine sediments‬‬ ‫نیشتن لە ناو ئاوی دەریاچە‬

‫‪14‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪lagoons‬‬ ‫دەریاچەی سوێر‬

‫ئەوخاکەی لەکەش وهەوایەکی پڕباران و گەرما دروست‬
‫‪Laterite‬‬
‫بووە‬
‫‪lavas‬‬ ‫پێکهێنەر(‪)texture‬ی بەرد کە کریستاڵەکانی گەورەن‬
‫‪Limestone‬‬ ‫بەردی کلسی‬
‫‪lithification‬‬ ‫ڕەقبوونەوە‬
‫‪lithosphere‬‬ ‫توێکڵی ڕەقی زەوی لەژێر (‪)crust‬‬
‫‪lithospheric plates‬‬ ‫پلەیتی توێکڵی ئەرز (بەشی ڕەقی زەوی)‬
‫‪lustre‬‬ ‫بریقە‬
‫)‪mafic (melanocrate‬‬ ‫کانزای ڕەنگ تۆخ‬
‫ئەوماددە لینجەیە کە لە ژێر زەوی دەرئەکەوێت ئەبێت بە‬
‫‪Magma‬‬
‫بورکان‬
‫‪mantle‬‬ ‫چینی سەرو ناوكی زەوی‬
‫‪marine sediments‬‬ ‫نیشتن لەناودەریاو زەریا‬
‫‪Marl‬‬ ‫بەردی کاربۆنی (بەردی کلسی)‬
‫‪Mechanical weathering‬‬ ‫کاریگەری کەش وهەوا بەشێوەیەکی فیزیای‬
‫‪Mechanics of rocks and soils‬‬ ‫دیراسەتی تایبەتمەندیە میکانیکیەکانی بەرد و جاك‬
‫‪metamorphic aureole, (the zone of altered‬‬
‫)‪rock‬‬ ‫ناوچەی گۆڕانی بەرده‬
‫‪Metamorphic rocks‬‬ ‫بەردی گۆڕاو‬
‫‪metamorphism, which means "change in‬‬
‫"‪form‬‬ ‫گۆڕانکاری لە بەرد‬
‫‪Microcracks‬‬ ‫درزی زۆر ورد‬
‫‪Mineralogy‬‬ ‫دیراسەتی کانزا (زانستی كانزا)‬
‫‪Minerals‬‬ ‫کانزاكان‬
‫‪molten beginning‬‬ ‫لە دەست پێکی مادەیەکی تواوە (لە سەرەتادا تواوە بووە )‬
‫‪Mud cracks‬‬ ‫درزی ناوخاك (گڵ)‬
‫‪Non-cohesive soils‬‬ ‫خاکێك کە پارتیکڵەکانی نەبەستراون بە یەکەوە‬
‫‪Non-foliated metamorphic rocks‬‬ ‫بەردی گۆڕاوی بێ چین‬
‫‪Oxidation‬‬ ‫کارلێك لەگەڵ ئۆکسجین‬
‫‪paraffin wax‬‬ ‫مۆم‬
‫‪Pedalfers‬‬ ‫خاکێك دەوڵەمەندە بە ئاسن و ئەلەمینۆم‬
‫‪Pedocals‬‬ ‫جۆرە خاکێکە لە کالسیۆم پێکهاتووە‬

‫‪15‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪Permeability‬‬ ‫گواستنەوەی ئاو لە ناو بەردو خاك‬

‫‪Petrology‬‬ ‫دیراسەتی بەرد‬
‫‪phaneritic‬‬ ‫کریستاڵی گەورە‬
‫‪planet‬‬ ‫هەسارە‬
‫‪Poorly rounded‬‬ ‫خڕیەکەی کەمە‬
‫‪Poorly sorted‬‬ ‫زۆر لەیەک ناچن‬
‫‪pores‬‬ ‫بۆشای ناو لەتەبەردەکان‬
‫‪Porosity‬‬ ‫بۆ شای‬
‫‪Precipitation‬‬ ‫دابارین‬
‫‪Pressure release‬‬ ‫بەربونەوەی وزە (زەخت )‬
‫‪principles‬‬ ‫بنەما (ڕوو)‬
‫ڕووبەری دەوروبەر(بۆ نموونە‪ dam‬ڕووبەرەکانی‬
‫‪proximal areas‬‬
‫دەوروبەری)‬
‫‪Radiolarites‬‬ ‫جۆرێكە لەبەردی سیلیمی (واتە سلیكای تێدایە)‬
‫‪Recrystallization‬‬ ‫بەبلوربوونەوە‬
‫‪Regional metamorphism‬‬ ‫گۆڕانکاری گەورەیە بەتایبەت کەپلەیتەکان ئەچنە ژێریەك‬
‫‪Rock‬‬ ‫بەرد‬
‫‪rocky planets‬‬ ‫هەسارەی بەردی‬
‫‪Rounding‬‬ ‫شێوەی خڕی بەردەکان‬
‫‪Runoff‬‬ ‫ئاوی سەر زەوی کە ئەروا‬
‫‪Salt‬‬ ‫بەردی خوێ‬
‫‪Salt crystal growth‬‬ ‫دروست بوونی کریستاڵی خوێ‬
‫‪sandstone‬‬ ‫بەردی لم‬
‫أحواض نیشتن(ئەو بەردانەن كە بەهۆی داخورانەوه‬
‫‪sedimentary basins‬‬
‫دروست بوون)‬
‫‪Sedimentary rock‬‬ ‫بەردی نیشتوو‬
‫‪sedimentation rates‬‬ ‫ڕێژەی نیشتن‬
‫‪Sedimentology‬‬ ‫دیراسەتی نیشتوو‬
‫‪Seismology‬‬ ‫زانستی بومەلەرزە‬
‫‪shale‬‬ ‫بەردی خاکی چین چین‬
‫‪Sial‬‬ ‫بەشی سەرەوەی توێکڵی زەوی‬
‫‪Sima‬‬ ‫بەشی خوارەوەی (‪)sial‬‬
‫‪Soil‬‬ ‫خاك‬

‫‪16‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪solidification‬‬ ‫ڕەق بوون‬

‫‪Sorting‬‬ ‫لەیەکچوون‬
‫‪stalactites‬‬ ‫چلورەكە لە سەقفی ئەشکەوتە کە بەرەو خوارەوەیە‬
‫‪stalagmites‬‬ ‫چلورەكە لە بنکی ئەشکەوتە کە بەرەوسەرەوەیە‬
‫‪streak‬‬ ‫ڕەنگی پاودەری کانزا‬
‫‪Strike‬‬ ‫لێژی چینەکان‬
‫‪Stromatolites‬‬ ‫بەردێك کە لە بەکتریادروست ئەبێت‬
‫)‪structure (shape and size of the clasts‬‬ ‫پێکهاتەی(شێوە و قەبارەی )کریستاڵ‬
‫‪subaerial environments‬‬ ‫ژینگەی وشکانی‬
‫‪subducted‬‬ ‫چوونەوە ژێریەك (چوونە خوارەوە )‬
‫‪superposition‬‬ ‫چوونەسەریەك (نیشتنەسەریەك)‬
‫‪supersaturation levels‬‬ ‫ئاستی پڕبوونەوە لە کریستاڵ‬
‫قوپانێکە بەهۆی تێکچوونەوە لە چینەکانی بەردا بەرەو‬
‫‪Synclines‬‬
‫سەرەوە‬
‫‪Tectonics‬‬ ‫دیراسەتی (تێکچونی زەوی)‬
‫‪terrestrial environments‬‬ ‫ژینگەی وشکانی‬
‫)‪texture (the display of the clasts‬‬ ‫پیشاندانی کریستاڵ‬
‫‪Thermal expansion and contraction‬‬ ‫کشان و چوونەوەیەك بە هۆی گەرما‬
‫‪transparency‬‬ ‫ڕوونی‬
‫‪Transpiration‬‬ ‫گواستنەوە لەڕێگای گڵ‬
‫‪transversal seismic waves‬‬ ‫شەپۆلی پانی بومەلەرزە‬
‫‪undisturbed succession‬‬ ‫چینی تێکنەچوو‬
‫‪volcanic rocks‬‬ ‫بەردی بورکانی‬
‫‪Volcanology‬‬ ‫زانستی بورکان‬
‫‪Water Content‬‬ ‫ڕتوبەت (شێ)‬
‫‪water table‬‬ ‫ئاستی ئاو‬
‫‪Weathering‬‬ ‫گۆڕانی بەرد لە ژێر کەریگەری کەش و هەوا‬
‫‪Well rounded‬‬ ‫زۆر خڕن‬
‫‪Well sorted‬‬ ‫زۆر لەیەك ئەچن‬

‫‪17‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪ENGINEERING MECHANIC‬‬
‫‪magnitude‬‬ ‫بڕ(بڕێک کە ئەبێت بیدۆزینەوە )‬
‫‪action‬‬ ‫کار‪،‬کارکردن‬
‫‪addition‬‬ ‫زیادکردن‬
‫‪along‬‬ ‫بەدرێژای‬
‫‪analysis‬‬ ‫شیکارکردن‬
‫‪angle‬‬ ‫گۆشە‬
‫‪applied force‬‬ ‫هێزی بەکارهێنراو‬
‫‪apply‬‬ ‫بەکارهێنان(خستنەسەر)‬

‫‪arrow‬‬ ‫)‬ ‫سەهم (‬

‫‪axis‬‬ ‫تەوەرە‬
‫‪body‬‬ ‫جسم‬
‫‪bounded area‬‬ ‫ڕووبەری سنوردار‬
‫‪center of gravity‬‬ ‫ناوەندی کێش کردن‬
‫‪centroid‬‬ ‫چەقی قورسای (خاڵێکە کە زۆرترین کێشی تیا کۆبوەتەوە )‬
‫‪change‬‬ ‫گۆڕان‬
‫‪coefficient‬‬ ‫هاوکۆلکە‬
‫‪coefficient of friction‬‬ ‫هاوکۆلکەی لێکخشاندن‬
‫‪collinear‬‬ ‫لەسەریەک هێڵ‬
‫‪component‬‬ ‫پێکهێنەر‬
‫‪composite area‬‬ ‫پێکهاتوە لە دوو یان زێاتری ڕوبەری سادە‬
‫‪composition‬‬ ‫پێکهاتە‬
‫‪concentrated load (point‬‬
‫)‪load‬‬ ‫لۆدلەیەک خاڵدا‬
‫‪concurrent‬‬ ‫کۆبونەوە لەخاڵێکدا‪،‬یەکگرتن‬

‫‪18‬‬
 ‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪consist‬‬ ‫پێکهاتووە‬
‫‪contact surface‬‬ ‫ڕووی بەریەک کەوتو‬
‫‪coordinate‬‬ ‫تەوەرە ‪ ،‬پۆتان‬
‫‪coplanar‬‬ ‫لە ڕوتەختدا‪D2،‬‬
‫‪couple‬‬ ‫دوو هێزلەبڕدایەکسان ولە ئاڕاستەدا پێچەوانە بە دوورییەکی ئەستون لەنێوانیاندا‬
‫‪denominator‬‬ ‫ژێرەی کەرت‬
‫‪determine‬‬ ‫دۆزینەوە‬
‫‪diagonal‬‬ ‫تیرەی الکێشە‬
‫‪diagram‬‬ ‫هێڵکاری‬
‫‪diameter‬‬ ‫تیرە‬
‫‪different‬‬ ‫جیاوازی‬
‫)‪direction (sense‬‬ ‫ئاڕاستە‬
‫‪distance‬‬ ‫دووری‬
‫‪distribution load‬‬ ‫لۆدی دابەشبوو‬
‫‪divide‬‬ ‫دابەش‬
‫‪edge‬‬ ‫لێوار (قەراخ)‬
‫‪element‬‬ ‫پارچە‬
‫‪eliminate‬‬ ‫البردن‬
‫‪equal‬‬ ‫یەکسان‬
‫‪equation‬‬ ‫هاوکێشە‬
‫‪equilibrium‬‬ ‫هاوسەنگی‬
‫‪equivalent‬‬ ‫هاوتا‬
‫‪evaluated‬‬ ‫هەژمارکردن‬
‫‪extend‬‬ ‫درێژکردنەوە‬
‫‪external‬‬ ‫دەرەکی‬
‫‪force‬‬ ‫هێز‬
‫‪free‬‬ ‫هیچ نەیگرتووە (ئازاد)‬
‫‪friction‬‬ ‫لێکخشاندن‬
‫‪friction force‬‬ ‫هێزی لێکخشاندن‬
‫‪homogeneous‬‬ ‫چوونیەک‬

‫‪19‬‬
 Civil Engineering Department First Stage

horizontal ‫ئاسۆیی‬
illustrate ‫ڕونیبکەرەوە‬
incline ‫الر‬
independent ‫پشتپێ نەبەستو‬
inertia ‫بارنەگۆڕی‬
internal ‫ناوەکی‬
intersection ‫یەکتربڕین‬
involve )‫دەی گرێتەوە (بەشداری دەکات‬
lever arm ‫باسکی خوالنەوە‬
line ‫هێڵ‬
load ‫لۆد‬
mass ‫بارستای‬
method ‫ڕێگە‬
moment of inertia ‫زەبری بارنەگۆڕی‬
motion ‫جووڵە‬
motion ‫جووڵە‬
move ‫بجووڵێنە‬
negative ‫سالب‬
normal ‫ئەستون‬
normal force ‫هێزی ئەستون‬
numerator ‫سەرەی کەرت‬
opposite ‫پێچەوانە‬
origin ‫خاڵی بنەڕەت‬
parallel ‫تەریب‬
pass ‫تێپەڕین‬
perpendicular ‫ئەستون‬
plane ‫ڕوتەخت‬
point ‫خاڵ‬
portion ‫بەشێک‬
position ‫شوێن‬

20
 Civil Engineering Department First Stage

positive ‫موجەب‬
proof ‫سەلماندن‬
quadrant ‫چارەک‬
quantity ‫بڕ‬
reduce ‫کەم کردنەوە‬
replace ‫دانانەوە‬
resolution (resolve) ‫شیکارکردنەوە‬
respect to ‫بەپێی ئەوە‬
respectively ‫بەدوای یەکدا‬
resultant ‫بەرەنجام‬
rigid ‫سەخت‬،‫توند‬
rotate ‫خووالنەوە‬
same ‫هەمان‬
scale ‫ڕێژە‬
Shaded area ‫ڕووبەری دیاری کراو‬
side ‫ال‬
sign ‫نیشانە‬
single ‫تاک‬
slide ‫خزان‬
slope ‫الری‬
space D3 ‫بۆشای‬
specified ‫جیای دەکاتەوە‬، ‫دیاری دەکات‬
step )‫قۆناغ (هەنگاو‬
sum )‫کۆ (سەرجەم‬
support ‫پاڵپشت‬
tangent ‫لێکەوت‬
through ‫بەهۆی‬،‫لەناو‬
torque ‫زەبر‬
toward ‫بەرەو‬
transformation ‫گواستنەوە‬

21
 Civil Engineering Department First Stage

translate ‫گواستنەوە‬
triangle ‫سێگۆشە‬
uniform ‫وەکویەک‬
unit ‫یەکە‬
value ‫نرخ‬
vector ‫ئاڕاستە بڕ‬
vertical ‫ستونی‬
volume ‫قەبارە‬
weight ‫کێش‬

22
‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪COMPUTER‬‬
‫‪compatible‬‬ ‫گونجاو (وه ك ئەو)‬
‫"‪"shoot them up‬‬ ‫وێرانكردن‬
‫‪accessible‬‬ ‫ئاسان‬
‫‪accessing‬‬ ‫كردنەوهی بەرنامەیەك‬
‫‪accomplish‬‬ ‫بەسەركەوتوانە تەواوبكرێت‬
‫‪accurate‬‬ ‫دهقیق(زۆر ورد)‬
‫‪advance‬‬ ‫پێشكەوتوو‬
‫‪advertised‬‬ ‫ڕیکالمی بۆ کراوە‬
‫‪amount‬‬ ‫بڕ‬
‫‪application‬‬ ‫بەرنامە‬
‫‪attachment‬‬ ‫هاوپێچ‬
‫‪authorized‬‬ ‫ڕێپێدراو‬
‫‪back up‬‬ ‫هەڵگرتنی نوسخەیەك لەوشتانەی كەپێتە(إحطیاط)‬
‫‪blur‬‬ ‫(تەڵخ بوون ) كاڵ بوونەوه‬
‫‪branches‬‬ ‫لقەكان‬
‫‪browse‬‬ ‫گەڕان‬
‫‪built in‬‬ ‫تیایاندا درووست كراو‬
‫‪capacity‬‬ ‫توانست‬
‫‪check out‬‬ ‫دهرچوون و پارەدان‬
‫‪client‬‬ ‫بەكارهێنەر‬
‫‪communication‬‬ ‫پەیوهندی كردن‬
‫‪compact‬‬ ‫بچووك كراوه‬
‫‪compile‬‬ ‫كۆكردنەوهو نوسینەوه‬
‫‪component‬‬ ‫پێكهاتە(پارچە)‬
‫‪considered‬‬ ‫ڕهچاوكردن‬
‫‪console‬‬ ‫جیهازێكی ئەلیكترۆنی‬
‫‪convert‬‬ ‫گۆڕین‬
‫‪cost‬‬ ‫نرخ‬
‫‪create‬‬ ‫دروست كردن‬
‫‪credit card‬‬ ‫كارتی بانكی‬

‫‪23‬‬
‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪criminal‬‬ ‫مجرم(تاوان بار)‬

‫‪dedicated‬‬ ‫تایبەتكراو‬
‫‪delivery‬‬ ‫گەیاندن‬
‫‪device‬‬ ‫ئامێر‬
‫‪directly‬‬ ‫ڕاستەوخۆ‬
‫‪distance learning‬‬ ‫خوێندن لەڕێگەی ئینتەرنێتەوه‬
‫‪distinguish‬‬ ‫جیاوازی‬
‫‪dramatically‬‬ ‫گۆڕانێكی لەپڕ‬
‫‪drive‬‬ ‫بەڕێوهبردن(ئیش پێكردن)‬
‫‪E-bank‬‬ ‫بانكی ئەلیكترۆنی‬
‫‪E-commerce‬‬ ‫بازرگانی ئەلیكترۆنی‬
‫‪edit‬‬ ‫دهستكاری كردن‬
‫‪E-government‬‬ ‫حوكمەتی ئەلیكترۆنی‬
‫‪element‬‬ ‫پارچە‬
‫‪equivalent‬‬ ‫هاوشێوه‬
‫‪established‬‬ ‫دامەزراوه‬
‫‪everyday life‬‬ ‫ژیانی ڕۆژانە‬
‫‪evolved‬‬ ‫پەرهی سەندووه‬
‫‪faulty‬‬ ‫كەم و كورتی هەبێ(كەم و كورت)‬
‫‪feature‬‬ ‫خزمەت گوزاری(شتێكی گرنگ)‬
‫‪fee‬‬ ‫كرێ‬
‫‪file format‬‬ ‫جۆری فایل‬
‫‪fraud‬‬ ‫خیانەت بۆ پاره‬
‫‪function‬‬ ‫ئیش‬
‫‪gathering‬‬ ‫كۆكردنەوه‬
‫‪genuine‬‬ ‫ئەصڵی‬
‫‪GHZ‬‬ ‫گێگا هێرتز یەکەی پێوانی خێراییە لە کۆمپیتەر‬
‫‪global‬‬ ‫جیهانی‬
‫‪goods‬‬ ‫شتوومەك‬
‫‪hacker‬‬ ‫كەسێك بەدزی خۆتەوه سەیری فایلەكانت بكات‬
‫‪hand held‬‬ ‫(ئەوجیهازانەی بەدهست هەڵدهگیرێن)بەدهستەوه‬
‫‪headset‬‬ ‫هێد فۆن(سماعة)‬

‫‪24‬‬
‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪housed‬‬ ‫تیایەتی‬
‫‪individually‬‬ ‫بە تەنها‬
‫‪input‬‬ ‫ئەوبەشانەی كە بۆداخڵ كردنی زانیاری بەكاردێت‬
‫‪install‬‬ ‫دابەزاندن(تثبت) كردن‬
‫‪interactive‬‬ ‫كارلێك كردن(خۆگونجاندن)‬
‫‪intranet‬‬ ‫ئینتەرنێتێك تایبەت بەیەك كۆمپانیا‬
‫‪intruder‬‬ ‫كەسێك بەشێوهیەكی نایاسای بێتە ناو كۆمپیتەرهكەتەوە‬
‫‪letter‬‬ ‫پیت‬
‫‪license‬‬ ‫ڕێگە پێدان ‪ ،‬ڕەسمی‬
‫‪magnifier‬‬ ‫گەورهكردن‬
‫‪maintained‬‬ ‫دروستكراو‬
‫‪making up‬‬ ‫پێك هێنەر‬
‫‪manufacture‬‬ ‫دروستكردن‬
‫‪management‬‬ ‫بەڕێوهبردن‬
‫‪memory‬‬ ‫یادهوهری(ذاكرة)‬
‫‪miniature‬‬ ‫بچووك‬
‫‪modem‬‬ ‫بۆناردن‪ ،‬وهرگرتنی زانیاری‬
‫‪multimedia‬‬ ‫فایلی هەمەجۆری دهنگی یان ڕهنگی‬
‫‪operating system‬‬ ‫سیستمی ئیشپێكردن‬
‫‪out of stock‬‬ ‫نەماوه لەبازاڕ‬
‫‪out put‬‬ ‫ئەوبەشانەی كە ئەنجام پیشان ئەدات‬
‫‪pair‬‬ ‫جووت(دوو دانە)‬
‫‪palmtop‬‬ ‫كۆمپیوتەرێك بەقەدلەپی دهست‬
‫‪pay slip‬‬ ‫پارچەیەك وهرهقەیەكە كرێی مانگانەی فەرمانبەری تیانووسراوه‬
‫‪CPU‬‬ ‫یەكەی ئیشپێكردنی سەرهكی‬
‫‪perform‬‬ ‫بەئەنجام گەیاندن‬
‫‪performance‬‬ ‫جێبەجێ كردن(چاالكی)‬
‫‪permanently‬‬ ‫بۆماوهیەكی دورو درێژ‬
‫‪Personal‬‬ ‫تایبەت (كەسی)شەخسی‬
‫‪plug in‬‬ ‫پێ خستن‬
‫‪policy‬‬ ‫پالنی شەریكە(یاسا)‬
‫‪port‬‬ ‫شوێنی كێبڵ و فالش‬

‫‪25‬‬
‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪port‬‬ ‫شوێنی كێبڵ‬

‫‪portable‬‬ ‫ئاسانە بۆهەڵگرتن وگواستنەوه‬
‫‪produce‬‬ ‫بەرهەم هێنان‪ ،‬دروست كردن‬
‫‪progress‬‬ ‫پێشكەوتن‬
‫‪provider‬‬ ‫دابینکەر‬
‫‪purchase‬‬ ‫كڕین‬
‫‪quality‬‬ ‫جۆریەتی‬
‫‪RAM‬‬ ‫ئەوشوێنەیەكە سیستمی ئیشپێكردنی لە سەرهكی‬
‫‪random‬‬ ‫هەڕەمەکی (عشوائي)‬
‫‪read only‬‬ ‫تەنها خوێندنەوه(بەبێ دهست كاری)‬
‫‪recognition‬‬ ‫تێ گەیشتن‬
‫‪register‬‬ ‫تۆمار‬
‫‪reluctant‬‬ ‫دوو دڵ‬
‫‪require‬‬ ‫پێویست‬
‫‪re-sell‬‬ ‫فرۆشتنەوە‬
‫‪respond‬‬ ‫وهاڵم‬
‫‪retrieve‬‬ ‫هێنانەوه‪،‬گێڕانەوه‬
‫‪return‬‬ ‫گێڕانەوه‬
‫‪revenue‬‬ ‫پارهی باج و سەرانە‬
‫‪ribbon‬‬ ‫ماددهیەكی درێژهمرهكەبی تیایە لەهەندێک پرینتەرا‬
‫‪ROM‬‬ ‫پارچەیەكی بچووكەلەسەر ‪Mother board‬‬
‫‪run‬‬ ‫ئیش پێكردن‬
‫‪sensitive‬‬ ‫هەستیار (حەساس)‬
‫‪server‬‬ ‫پێدهری زانیاری‬
‫‪shopping cart‬‬ ‫عەرەبانەی ناو سوپەرماركێت كە بۆشت كڕین بەكاردێت‬
‫‪size‬‬ ‫قەباره‬
‫‪speed‬‬ ‫خێرای‬
‫‪started off‬‬ ‫دهست پێكردن‬
‫‪stock‬‬ ‫ئەوشتانەی كە هەن لەبازاڕ‬
‫‪store‬‬ ‫خەزن كردن‬
‫‪supplied‬‬ ‫هەیەتی‬
‫‪survey‬‬ ‫ڕاپرسی‬

‫‪26‬‬
‫‪Civil Engineering Department‬‬ ‫‪First Stage‬‬

‫‪switch‬‬ ‫گۆڕین‬

‫‪Time consuming‬‬ ‫كات بەر‬

‫‪tiny‬‬ ‫بچووك‬
‫‪toner‬‬ ‫جۆرێك مرهكەبە بەكاردێت بۆ پرینت‬
‫‪trade‬‬ ‫بازرگانی‬
‫‪training‬‬ ‫ڕاهێنان‬
‫‪transfer‬‬ ‫گواستنەوه‬
‫‪transmission‬‬ ‫محەویلە(گۆڕهر)‬
‫‪tremendous‬‬ ‫زۆرگەوره‬
‫‪typical user‬‬ ‫بەكارهێنەرهسەرهكیەكان(زۆرترین بەكارهێنەر)‬
‫‪user friendly‬‬ ‫ئاسانە بۆبەكارهێنەر‬
‫‪versatile‬‬ ‫هۆشمەند‬
‫‪via‬‬ ‫لەڕێگەی‬
‫‪virtual‬‬ ‫خەیاڵی‬
‫‪VOIP‬‬ ‫قسەكردن لەڕێگە ئینتەرنێتەوه‬
‫‪ware house‬‬ ‫مخزن‬
‫‪web browser‬‬ ‫بەرنامەی ئینتەرنێت‬
‫‪work out‬‬ ‫حساب بكەی‬

‫‪27‬‬
Civil Engineering Department First Stage

MATHEMATIC

absolute value ‫نرخی ڕووت‬

acceleration ‫تاودان‬

according ‫بەپێیی‬

addition ‫کۆکردنەوە‬

adjacent ‫تەنیشت‬

angle ‫گۆشە‬

application ‫جێبەجێ کردن‬

approach ‫نزیکەبێتەوەلێی‬

array ‫ڕیزکراو‬

associate ‫دەبەستێتەوە‬

assume ‫وای دابنێ‬

at least ‫بەالیەنی کەمەوە‬

average ‫تێکرا‬،‫ناوەند‬

behave ‫ڕەفتار‬

bound ‫سنور‬

bracket )( ‫کەوانە‬

brief ‫بە کورتی‬

28
Civil Engineering Department First Stage

calculate ‫هەژمارکردن‬

calculus ‫هەژمارکردنی جیاکاری و تەواوکاری‬

cell ‫خانە‬

choose ‫هەڵبژاردن‬

circle ‫بازنە‬

coefficient ‫هاوکۆلکە‬

collection ‫کۆکردنەوە‬

column ‫ستوون‬

concave ‫قوپاو‬

cone ‫قوچەك‬

conjugate ‫ئاوەڵ‬

consist ‫پێکهاتووە‬

convex ‫قۆقز‬

coordinate ‫تەوەرە‬

critical value ‫بەهای شلۆق‬

curve ‫چەماوە‬

cylinder ‫لوولەك‬

deceleration ‫هێواش بوونەوە‬

decreasing ‫کەمبوون‬

deep ‫قوڵی‬

define ‫پێناسەکراو‬

denominator ‫ژێرەی کەرت‬

29
Civil Engineering Department First Stage

denote ‫نیشانەی ئەوەیە‬

dependent ‫پشتپێ بەستو‬

derivative ‫داتاشراوە‬

diagonal ‫تیرەی الکێشەتەریب‬

diameter ‫تیرە‬

differentiable ‫توانای داتاشراوی هەیە‬

dimension )‫ بەرزی‬،‫ پانی‬،‫ئەندازە(درێژی‬

distance ‫دووری‬

division ‫دابەشکردن‬

domain ‫بوار‬

elevation ‫بەرزی‬

eliminate ‫البردن‬

ellipse ‫بڕگەی ناتەواو‬

enclosed ‫چواردەوری دەگرێت‬

equal ‫یەکسان‬

equivalent ‫هاوتا‬

estimating ‫خەماڵندن‬

except ‫جگە‬

exploring ‫دۆزینەوە‬

extreme ‫ئەوپەڕی‬

fail ‫کەوتن‬

footer ‫خوارەوە‬

30
Civil Engineering Department First Stage

function ‫نەخشە‬

header ‫سەرەوە‬

hemisphere ‫نیوە گۆ‬

hyperbole ‫بڕگەی زیاد‬

hypotenuse ‫ژێ‬

identities ‫هاوئەنجام‬

implicit form ‫شێوەی خۆبەخۆ‬

inclination ‫لێژی‬،‫الری‬

increasing ‫زیادبوون‬

independent )‫پشتپێ نە بەستو(سەربەخۆ‬

indicate ‫دیاری دەکات‬،‫دەری دەخات‬

inequality ‫نایەکسان‬

infinite limit ‫ئامانجی بێ پایان‬

integer ‫ژمارەی تەواو‬

integration ‫تەواوکاری‬

integration by part ‫تەواوکاری بە بەشبەشکردن‬

integration by substitution ‫تەواوکاری بە لەجیاتی دانان‬

intercept ‫(بۆخاڵی بنەڕەت‬Y) ‫ئەویەکتربڕینەیە لەتەوەرەی‬

intersection ‫یەکتربڕین‬

interval ‫ماوە‬

inverse ‫هەڵگەڕاوە‬

inverse function ‫نەخشەی هەڵگەڕاوە‬

31
Civil Engineering Department First Stage

ladder ‫پەیژە‬

limit )‫سنور (ئامانج‬

linear ‫هێڵی‬

local ‫ناوخۆ‬

main ‫سەرەکی‬

matrix ‫ڕیزکراو‬

maximum ‫زۆرترین‬

minimum ‫کەمترین‬

multiplication ‫لێکدان‬

negative ‫سالب‬

notice ‫تێبینی‬

numerator ‫سەرەی کەرت‬

object ‫تەن‬

operation ‫پڕۆسە‬،‫کرداری‬

opposite ‫پێچەوانە‬،‫دژ‬

optimization ‫گەڕان بەدوای بەهاکۆتاییەکاندا‬

origin )0,0( ‫خاڵی بنەڕەت‬

pair )‫جووت (دووان‬

parabola ‫بڕگەهاوتا‬

parallel ‫تەریب‬

parallelogram ‫الکێشەتەریب‬

pattern ‫شێواز‬

32
Civil Engineering Department First Stage

perpendicular ‫ئەستون‬

point of inflection ‫خاڵی وەرگەڕان‬

point of intersection ‫خاڵی یەکتربڕین‬

polynomial ‫ڕادەدار‬

positive ‫موجەب‬

possible ‫دەکرێت‬

project ‫سێبەر‬

quadrant )...‫دووەم‬،‫چارەک (یەکەم‬

radius ‫نیوەتیرە‬

range ‫مەودا‬

rate ‫تێکڕا‬

rate of change ‫تێکڕای گۆڕان‬

reach ‫گەیشتن‬

rectangle ‫الکێشە‬

relative ‫ڕێژەی‬

replace ‫دانانەوە‬

respectively ‫بەدوای یەکا‬

result ‫ئەنجام‬

right ‫ڕاست‬

root ‫ڕەگ‬

row ‫ڕیز‬

secant ‫بڕەڕ‬

33
Civil Engineering Department First Stage

secondary ‫دووەمی‬،‫الوەکی‬

shape ‫شێوە‬

sign ‫نیشانە‬

simplify ‫سادە کردن‬

sketch ‫نەخشەکێشان‬

slope ‫الری‬

solving ‫شیکارکردن‬

sphere ‫گۆ‬

square ‫چوارگۆشە‬

square root ‫ڕەگی دووجا‬

straight ‫ڕێك‬

substitute ‫لەجیاتی دانان‬

subtraction ‫لێدەرکردن‬

sum ‫سەرجەم‬، ‫کۆ‬

suppose ‫گریمان‬،‫وادادەنێ‬

surface area ‫ڕووبەری ڕوو‬

symbol ‫هێما‬

symmetry ‫لەیەک چوو‬

tangent ‫لێکەوت‬

terminal speed ‫ئەوپەڕی خێرای‬

trapezoidal ‫چوارالیەکی ناڕێك‬

trigonometry ‫سێگۆشەزانی‬

34
Civil Engineering Department First Stage

unknown ‫نەزانراو‬

usually ‫هەمیشە‬

variable ‫گۆڕاو‬

variety ‫جۆراوجۆر‬

velocity ‫خێرای ئاڕاستەکراو‬

weight ‫کێش‬

with respect to ‫بەپێی ئەوە‬

35
Civil Engineering Department First Stage

STATISTICS
arithmetic ‫بڕی‬،‫ژمارەی‬
arrangement ‫ڕێکخستن‬
asymmetric ‫لێک نەچوو‬
attribute ‫دانەپاڵ‬
average ‫تێکڕا‬
central tendency ‫ناوەندی گۆڕان‬
class ‫پۆل‬
classification ‫پۆلێن کردن‬
class-interval ‫ماوەی نێوان کۆمەڵێک زانیاری‬
class-limit ‫سنوری نێوان کۆمەڵێک زانیاری‬
combination ‫ڕێک خستن گرنگی هەیە‬
committee ‫لیژنە‬
continuous ‫بەردەوام‬
cumulative ‫کۆکراوەی‬
curve ‫چەماوە‬
data ‫زانیاری‬
deducting ‫لێدەرکردن‬
defective )‫ئیشنەکردوو (سوتاو‬
departure ‫بەجێ هێشت‬
deviation ‫جیاوازی‬
dice ‫زار‬
discrete )‫تاک (متفرد‬
dispersion ‫جیاوازی‬
distribution ‫دابەشبوو‬
even ‫جووت‬
favorable case ‫حاڵەتی خوازراو‬
frequency ‫دووبارە بووەوە‬
graph ‫نەخشە‬

36
Civil Engineering Department First Stage

inclusive )‫گرتنە خۆ (ضمن‬

individual series ‫تاک زنجیرە‬
interpretation ‫لێکدانەوە‬
intersection ‫یەکتربڕ‬
mean )‫تێکڕا (معدل‬
median ‫ناوەند‬
mid-point ‫خاڵی ناوەڕاست‬
mode ‫باو‬
odd ‫تاک‬
over lapping (exclusive) ‫چوونەسەر یەک‬
permutation ‫ڕێک خستن گرنگی نیە‬
perpendicular ‫ئەستون‬
pictorial ‫وێنەی‬
plot ‫کێشان‬
population ‫ژمارەیەکی گەورەی ئەوشتەیە کە داوای ئەکەین‬
probability ‫ئەگەر‬
qualitative ‫جۆری‬
quantitative ‫بڕی‬
quartile ‫چارەکی‬
reciprocal ‫هەڵگەڕاوە‬
relative frequency ‫ڕێژەی دووبارە بونەوە‬
salary ‫مووچە‬
sample ‫نموونە‬
skewness )‫الدان (انحراف‬
symmetry ‫لێک چوو‬
tabulation ‫خشتە دروست کردن‬
trail = random experiment ‫تاقیکردنەوەی هەڕەمەکی‬
variation ‫گۆڕان کاری‬
wage ‫مووچە‬

37
Civil Engineering Department First Stage

ENGINEERING DRAWING
Angle ‫گۆشە‬
Border ‫چوارچێوە‬
Center line ‫هێڵی ناوەند‬
Compass ‫پڕگاڵ‬
Dimension line ‫هێڵی دووری‬
Drawing ‫رەسم کردن‬
Extension line ‫هێڵی درێژکراوە‬
Hidden line ‫هێڵی نە بینراو‬
Horizontal ‫ئاسۆیی‬
Inclined line ‫هێلی الر‬
Line ‫هیڵ‬
Point ‫خاڵ‬
Scale ‫پێوەر‬
Section ‫براو‬
Sheet ‫پەڕەی ڕەسم کردن‬
Slope ‫الری‬
Title ‫ناونیشان‬
Vertical ‫ستونی‬
View ‫روو‬
Visible line ‫هێڵی بینراو‬

38
Civil Engineering Department First Stage

DESCRIPTIVE GEOMETRY
2D ‫دوو دووری‬
3D ‫سێ دووری‬
Body ‫جسم‬
Component )‫بەش (پێك هێنەر‬
converge ‫بەیەک دەگەن‬
Convert ‫دەگۆڕێت‬
Coordinate ) ‫پۆتان (احدا ثیات‬
Determine ‫بیدۆزەرەوە‬
Drawn ) ‫کێشان (ڕەسم کردن‬
Elevation=front view ‫بینین لەبەشی پێشەوە‬
Extension ‫درێژکردنەوە‬
Fall ‫کەوتن‬
Figure ‫وێنە‬
Gathered ‫دەگاتە‬
Haw far ‫چەند دوورە‬
Horizontal plane ‫روتەختی ئاسۆی‬
Inclined ‫الر‬
Infinity ‫بێ کۆتا‬
Insufficient ‫بەش نەکردوو‬
Intersection ‫یەکتربڕین‬
Latitude ‫الدانی ئاسۆیی‬
Lens )‫عەدەسە(هاوێنە‬
Meet ‫گەیشتن‬
Miscellaneous ‫جۆراوجۆر‬
Negative ‫سالب‬
obviously ‫بێ گومان‬
orientation ‫ئاڕاستە‬
Parallel ‫تەریب‬

39
Civil Engineering Department First Stage

Perpendicular ‫ئەستون‬
Pictorial ‫وێنەیی‬
Plan=top view ‫بینین لەبەشی سەرەوە‬
Plane )D2(‫روتەخت‬
Position ‫شوێن‬
Positive ‫موجەب‬
Projection ‫سێبەر‬
Quadrant ) ..‫دووەم‬،‫چارەك (یەکەم‬
Ray ‫تیشک‬
Refer ‫گەڕانەوە بۆ‬
Relative ‫پەیوەندی‬
Sign ‫نیشانە‬
Space ‫بۆشای‬
Straight line ‫ڕاستەهێڵ‬
Trace ‫شوێنەوار‬
True length ‫درێژی ڕاستەقینە‬
Vertical plane ‫روتەختی ستونی‬

40