FIzIK2 UYGULA1"\1:A

BÖLÜM 23

i} 2a uzu.nlugunda özclesince çubuklar

boylarina düzgünolarak dagilmis esit y

merkezleri b>2a olacak sekilde birbirinden .... i

ayrilmislardir. Soldaki çubugun sagdaki ~ ~. h ~: +Q ~ __

Q yüklerietkidigi
çubuga vardir.kuvvetin
Çubuklarbüyüklügünün
x ekseni boyunca -a ~ a b~a b~a x

F~( ~;: )in (/'4~') ile verildiginigösteriniz.

2) Sekilde görüldügü gibi, yarimdaire üzerinde y

birim uzunluga düsen yük A= Ao cas e bagintisi ile
veriliyor .
a) yarim daire üzerindeki toplam yükü
verilenler cinsinden bulunuz.
b) O noktasindaki elektrik alan vektörünü
hesaplayiniz.
a) Q=O

b) E-0--
- .·k --.
nA.0.
2R
i
7.

3) Sekildegörüldügü gibi,q, -2q ve q nokta

yÜkleri x ekseninde bulunmaktadir. y.ekseninde
bir P (y»a) noktasinda elektrikalanin
-4-·· --:
E-· :;::--.·k4qa2 J o d··....ugunu
1· - .... gostenniz.
•..
y
a J... a
-2q

4) Sekilde görüldügü gibi, sürtünmesiz

yatay bir yi1zeyüzerinde durai"'1..
özdes iki
metal parçasi, gerilmemis uzunlugu 0,3 m k
ve yaysabiti k==100Njmolan hafif metal -~-
bir yayla birbirine baglidirlar. Sisteme
yavasca Q toplam yÜkü verildiginde, yay
0,4 m denge uzunluguna geriliyor. Tüm YÜkünmetal parçalarda
bulundugunu ve bu yüklerin de nokta yük gibi oldugunu varsayarak Q
nun degerini bulunuz.
Q=26,6iiC

(\ '1v
5) Bir elektron sekilde gÖrüldügü gibi, bir harekete
basliyor. vo=6xI06mjs, 8=45° E==2xI03NjC,
d=2 cm ve f ==10 cm dir. ••
ir-

a) Elektron alt ve üst plakalardan birisine

çarpar mi?
b) Eger çarparsa, nereye çarpar?
a) Üste çarpar
1 d••
,rE i
b) x==2,7.l0-2m, y==2.10-2m

6) Sekilde görüldügü gibi, 19 lik yüklü

bir mantar top, ince bir iplikle düzgün bir
elektrik alanin bulundugu bir bölgede asiliyor.
E =(31 +Sj)xl05 NjColdugundatop 6= 3Tde
dengede kaliyor.
a) Toptakiyilkü,
b) ipteki gerilme kuvvetitÜ bulunuz.

a) q=l Ine
b) T=5,5.iO~3N

y
7) Sekilde görüldügü gibi,. birbirlerinden
2R uzakligindabiiiunan Ryariçapli iki
paralel daireselhalka merkezleri. '-
x ekseninde olacak sekildebuiun.maktadir.
Her. halka düzgün Q yiikü tasidigina göre x
O' noktasindaki elektrik alan vertörünü
bulunuz~
- .2Qe;-
Eo' = k ~5R
... 2..1.
1(7
 li'
...ii.- t 7.1 il f)
A&JJ!.Jl.:&.a.,j (~,:nr. 1\ l>.J'-'..i.~~,&.d&.""..G.~
T'iV.ill. ('\'0 TT1". 11'R T
T"l' '-4 .•. _~V_..{""'J.
1\ 1'I1f LQ

BÖLÜM 24
E

1- Ryariçapli dairesel tabanli bir koni,

ekseni düseyolacak sekilde dik durmaktadir.
Düzgün bir E elektrik alani, düsey dogrultuda
uygulanmistir. Tabani hariç, koni yüzeyinden
geçen akinm -:7tR 2E ile verildigini gösteriniz.
"'~ !
-~.::=...j

·~~"~~~'~~2;;t(Yaiiçaplr-t()plainyükÜ ..j.Q.
.. olan- ...."-._-~~
...~. ,_~.__ ~·._, ..;._•
.,"yalitk4ndölubirküreI1iriyükyo~nlugu ",'
pdur. Bukürenin disindasekildeki gibi'
,.aynimerkezli, iç'yançapi b, dis yançapi c
olan yüks'Qziletken içi bos bir küre
1:iu14!1in~tadir.:..
a)r<a, b)a<r<b,ç)b<r<c, ve d) r>c .
bölgelerindekielektrik alan siddetlerini
..'.bulunuz .
. - .. - -.-

"Qr ".... ' .. Q '."" -"cy

a)k-.a3.....' b)
.
k7
r2:
c)....
O cl) k-.··
'. r2

i
.., -." .....".
i : r· .
".
I·
elrr?·'··,,'
- -

()'i.=.SlicIW2 . L (Jf:f--5
. 2 .. , '. IJ." ".,'

S-Uç ç~k bÜyÜklevhabirbi.ilennden

...·.esi
·'·'f20 .. "akC'
.CDl'LJZ b' 1 ... ' akt'd . ,
'. ?-,.ii:u.nm~Jr:
1..'ve3. levhalar çokince,' yaJitkm"
ve yüzey yÜkyogunluklari
... sirasiyla,
5IJC/m2ve -5i-iC/m2 dir. Ortadaki
levhail~tkendirvenet yükÜ sifirdir.E alani,
g) ortadaki levhanin içinde,' .
b} 'soldaki veortadakilevha· arasinda, i II _ -' i i
c) ortadaki ve sagdaki levhalar arasindgne :i i:- a-:-i d--':~i a -:i :i
i;<aciardir?.' .' ..
d)OrtadEtki Ievh@lI1sÖldakilevha tarafinda,
ortadaki levhal1in sagdaki levhatarafmda yük yog~nlugu ne kad~rdir? '
, .... "o .... "" ....,,;._o..o"_e~)
4-Sekildeki gibi yançapi R yüksekligi h=2R
olan silindirin orta noktasinda silindir eksenine
dik dairenin merkezine bir q nokta yükü
yerlestiriliyar. Silindirin yanal yüzeylerinden
geçen elektrik akisini integral islemi yaparak
bulunuz.
\
\

h=2R

S-Bir kürenin yük yogunlugu

a)r<a için p=po ,
b) a<r<R için p=por/a
olarak veriliyor. r=a, r=R noktalarindaki
elektrik ala.nlan hesaplayiniz.

6- Boyutlari a=b=O,4m ve c=O,6m

olan kapali bir yüzey sekildeki gibi -.a-i_ c
yerlestirilmistir. Bölgedeki elektrik
alani düzgün olmayip, x metre ile
belirtilmek Üzere,
E = (3+ 2x2)T (N/C) ile verilmistir.
a) Kapali yüzeyden çikan net z x
elektrik alGsini hesaplayiniz.
b) Kapali yüzey içinde kalan net
yük miktari ne kadardir?

a)~=O,269 Nm2/C b) qiç=2,38.iO-i2c

·· ·· ...
7- Küresel bir bölgede, düzgün olarak dagitilmis ·'o'·· .- •••• ....
·· ·· .
birim hacimdeki yük miktari p ile gösterilmektedir.
. . ·· ·· .......
Kürenin merkezine göre küre içindeki herhangi bir
,-
·· ..
· .
P noktasini belirleyen vektör rolsun. ·, ·
· - .... .
·;' a :'
a) P noktasindaki alanin E = (p/3EoWoldugunu
gösteriniz. . ,, ,
, , · ..
· .... ,....
"~"'

b) Küre içinde kürenin merkezine göre a

ile belirlenen bir nokta etrafinda küresel
bir kovuk olusturulmustur. Üst üste binme
ilkesini kullanarak küresel kovukiçindeki
bütün noktalarda elektriksel alanin
E = (p/3Eo)a (düzgün alan) oldugunu gösteriniz.
 DÖNEM:2005-2
UYGULAMA SORULARi
BÖLÜM 25

1-2L uzunlugundaki ince bir çubuk y

x-ekseni dogrultusunda bulunmaktadir
ve düzgün Q yükü tasimaktadir.
Elektriksel potansiyeli,
a) y-ekseni üzerindeki bir noktada,
b) çubugun disinda x-ekseni üzerindeki
bir noktada bulunuz. -L o
+A,
=
Q
L
x

c) Ayni soruyu çubugun A=ax düzgün (a bir sabit)

olmayan yük yogunluguna sahip olmasi durumunda çözünüz.

x-L
b)kAin(X+L) c) O; ka[xln(:~~)-2L]

2-Uzayin bir bölgesinde elektriksel potansiyel V(x,y,z)=y2+2xy-4xyz seklindedir.

(1,2,1) noktasinda :E elektrik alan vektörünü bulunuz.i i , re , p
~ .'-

3-Dipol tarafindan xy düzleminde

uzakta bir P noktasinda olusturulan (r » i)
a) elektriksel potansiyeli
b) elektrik alanin Ex ve Ey bilesenlerini -q
elektriksel potansiyelden elde ederek bulunuz. O x
-1/2

4-a) x-eksenin.deki P noktasinda (x>a)

elektriksel potansiyeli bulunuz .
. . 2koa2
b) a)sikkindaki sonucun x» a için V = -"-3-
x
olacagini gösteriniz. +q +q
O
p
ö x
c) +qo yükünü P noktasina -a a
getirdigimizde bu yükün potansiyel
enerjisi ne olur?

a) V= 2kqa2
x(x2 _~L)
S-Belli bir bölgedeki elekrik alani E = 51- 3} kVim dir. A noktasi orijinde
bulunuyarsa ve B noktasi
a) (O,O,5)m
b) (4,O,3)mise, VB-VApotansiyel farkini bulunuz.
Y
a) LlV=O b) LlV=-207cV
q=8pC
6- Düzgün dagilmis Q=40j.1C yükünü P1(xi,Yi,zl)
tasiyan iletken küre orijine yerlestirilmistir.
ri=O,Sm ve r2=1,2m dir.
a) Pi ve P2 de Q dan kaynaklanan
potansiyeli bulunuz. x
b) Pi'e q=8pCyük tasiyan küçük
bir küre yerlestiriliyor. Potansiyel
enerjisi ne kadardir?
z
c) Küçük kürenin Pi'den P2'ye
dogru serbestçe hareket ettigini
varsayarak Pi'den P2'ye gittiginde, kinetik enerjisindeki degisme ne kadardir?

a) 720kV, 300kV b)S,76J c)3,36J

7-Iki metallevha 1,5V1uk potansiyel farkinda tutulmaktadir. +Sj.1C1uk bir yükü

a) negatif levhadan pozitif levhaya
b) pozitif levhadan negatif levhaya götürmek için yapilan is nedir?

a) 7, 5.1 0-6J b) -7,5.1 0-6J

 DÖ1VEM:2005-2

1- Dört kondansatörden olusan köprü

devresi sekildeki gibi Vc-Vd=VO potansiyel
farkinda tutulmaktadir. Devredeki Ci
degisken kondansatörü a, b noktalari
arasindaki potansiyel farkini sifir yapacak
sekilde ayarlanir. Eger Ci=9J1F, C2=18pFve
C3=6JlF ise bilinmeyen Cx kondansatörünün
sigasi nedir?

2- Paralel plakali bir kondansatörün plaka alani 400em2 ve plaka uzakligi 0.5 cm
dir. Plakalar arasindaki potansiyel farki 1500 V tur.,
a) Plakalar arasindaki elektrik alani bulunuz.
b) Her bir plaka üzerindeki yük ne kadardir?
c) Plakalarin biri üzerine iiygulanan kuvveti bulunuz.
d) Plakalar arasindaki uzaklik yüzde 20 arttirildiginda depolanan enerji
miktardaki degisiklik ne kadar olur? Bu sonuç c) sikkinin cevabi ile
tutarlimidir?

a) 3.105 V/m b) 1.06 1Q-7C c) 1.5910-2 N d) 1.5910-5J

3- Çok uzun bir silindirik kondansatör

sekildeki gibi es merkezli dört silindirden
olusturulmustur. Silindirlerin yariçaplari
merkezden itibarensirasiyla RA, RB, Reve
RDdir. RBveRe yançapli silindirler iletken
telle birbirine baglanmistir. Bu uzun silindirik
kondansatörün birim uzunluk basina sigasini
bulunuz.
C
L

4- Sigasi C olan iki özdes paralel plakali 1»>::::1

altinda seri ~lar~_kbaglanmistir. Sabiti K a I:;;;::uun b

olan dielektnk bir madde bu kondansatör- L:.i.:ill
lerden birini dolduracak
kondansatör sekilde
Va-Vb=Vtoplam kondansatöre ~y)gj:~~
potansiyeli ~
yavasça yerlestiriliyor. Kondansatörlerin toplam
potansiyel enerjisinde, her bir kandansatörün yükünde ve potansiyel düsüsünde
meydana gelen degisimi bulunuz.

6.U =---cv'
1('-1
4(J(
,
+ 1)
6.0 = 6.0, =
~i -.
--cv
K-l
4(K+l)
6.V=~v
i 2(/('+ 1)
6.V,=~v
- 2(/('+1)
5- Bir kandansatör kenar uzunlugu L ve plaka araligi d olan iki kare plakadan
yapilmistir. Sekildeki gibi dielektrik
L ----71
sabiti K alan bir madde, kandansatör j«--
r:== ·· · ... ... ..
içine x kadar sokulmustur. t ·
'.' , ,.,
·· ·· .. ,
,
,
. . ..
.. ·· · ,
., ..
, ,

... ....
· ··

i
· '
d .· :.:.:.:·:·Y;;.:.:.:-:.:.:.
·· ··· ., , , ..
, , .., ..
..
··· ·· .. ,, '.' , , , ..,.
..
· ·· . , ,
••.... _===::J .. ..
[ i
i «-- x ----71
x=O

a) Kandansatörün esdeger sigasim bulunuz.

b) Plakalar arasindaki potansiyel farki L1V=Vo ise kondansatörde depolanan
enerjiyi bulunuz.
c) L1 V potansiyel farkinin sabit oldugunu varsayarak, dielektrik madde üzerine
etki eden kuvvetin yön ve büyüklügünü bulunuz.
d) Kandansatörün dielektrik üzerine yaptigi isi bularak c) sikki ile karsilastinniz.
e) Bu örnekte, kandansatör dielektrik maddeyi içine dogru çekmek ister. Sizce
dielektrik üzerindeki net kuvvetin yatay dogrultuda çikmasinin nedeni ne
olabilir?

b) u~-.2d-coL'- [xI+-(K-l)
v,,' L J
c) F ~ CaL v,,' (iÇ
2d
-1) Sola dogru

6- Sekildeki gibi paralel plakali bir

kandansatörün bir plakasi düseyle
çak küçük açi yapacak sekilde
T
egiltilmistir. Plakalar kare olup
yüzeyalanlari A dir. Bu kandansatörün
L
slgasmin ()çok küçük açi degeri için ()

c ==

111(1
E~A [1- 8:7] ile verilebilecegini gösteriniz.
+x)::=
1
X--,"C
2
,
1
 DÖNEM:2005-2
UYGULArillA SORULARi
BÖLÜM 27

i- Otomobili çalistirmak
kesiti 36 mm2, uzunlugu
için kullanilan baglanti kablosu 100 A akim tasir,
2 m dir. Kablodaki serbest elektron yogunlugu
8,5.1022 elektronl cm3 tür. Serbest elektronunkablonun bir ucundan diger
ucuna ulasmasi ne kadar zaman alir?

t= 104 s =2, 78 saat

2- Bakir içinde yük tasiyici yogunlugu 8,5.1028 elektronl m3 ile veriliyor.

Siddeti 1,2 A olan akim 1,8 mm yariçapli bir telden geçtiginde elektronlarin
sürüklenme hizi ne olur? Bu hiz, çapi 2,4 mm olan ilk tel ile uç uca baglanan
ikinci telde ne kadar olur?

Vdl =8,7.10-6 mi s, Vd2= 1,95.10"5 mi s

3-Dairesel kesitinin yariçapi R olan bir telde yük tasiyicilan tel boyunca
sabit olmayan sürüklenme hizlarina sahiptir. Sürüklenme hizi r=R
noktasinda sifir iken r=O da Va olacak sekilde düzgün olarak degismektedir.
Telin tasidigi toplam akim ile ayni yariçap, ayni yük tasiyici yogunlugu ve
vol2 sabit sürüklenme hizi olan telin tasidigi akimi karsilastiriniz.

1= 7rnqvoR2 1'= 7fliqvoR2

3 2

4-1 akimi tasiyan ince bir bakir tel,

bakir bir tüpü örten dairesel bakir
levhanin merkezine sekil a' daki
gibi lehimlenmistir. Tüpün yariçapi R, R
...~ ..
kenar ve üst levha kalinligi d'dir.
:J'" ::;'~.::;
.;:.
d«R ise, tüpün içinde ve üst levhadaki :::,
:;;:;;;"'C; .;,:.~.;:;.~"[~.
i:::
:-:1 1:-:

akim yogunluklarini bulunuz.

Ayni tel sekil b'deki içi dolu yarim ::.1 _J'ld
küre seklindeki bir bakira lehimlenirse, . ~:~~ ::;i
<.j
:~:~
i:::
1·:-

akim yogunlugu ne olur? :::: a :::: b

i i

1 1
Jlei'ha = 27rrd J1üp = 27rRd
5- Bir pirinç parçasi, uzun ve bir ucu
daralan bir silindir haline getirilmistir
ve yariçapi r=ro+ax ile degismektedir. x
Burada a bir sabittir, x daralan silindirin
dar ucundan ölçülen mesafedir.
Bu parçanin direncini veren ifadeyi
bulunuz.

6-Karbondan yapilmis dikdörtgenler prizmasi seklindeki bir cisiin

1cmx2cmx4cm ebadindadir. Akimin
a) xyönünde
b) y yönünde
c) z yönünde geçmesi halinde bu cisinin x y ve z dogrultulannda
direncini bulunuz. (p=3.10-5 Q.cm aliniz)

3,810-4Q l,510-3Q; 6. 1 0-3Q

7- DüzgÜ.nil kesitli bir tel x ekseni boyunca yatirilmistiL Teldeki yük akis
hizinin
dq =-üA dV
dt dx
oldugunu gösteriniz. Burada V potansiyel, o"iletkenliktir.

8- Iletkenligi 0", iç ve dis yançaplari ri ve T2 olan küresel birkabuk için

toplam direnç ifadesini, akimin radyal dogrultuda geçtigini varsayarak
bulunuz.

R= r2-rj
47fürjr2
 DÖNEM:2005-2
UYGULArVlA
BÖLÜM 28

i-Maksimum 10A ölçebilecek bir ampermetre yapmak istiyorsunuz. Iç

direnci r=3[2 olan ve maksimum sapmasi O,lA olan bir galvanometreye
baglanacak paralel direncin degeri ne olmalidir?

Rp=0.03[2

2- Maksimum 10 valt ölçebilecek bir voltmetre yapmak istiyorsunuz. Iç

direnci r=O,Olfl olan ve maksimum sapmasi 0,02A olan galvanometreye
baglanmasi gereken direncin degeri ne olmalidir.

Rs=500fl

25fl 35fl
3-Sekilde gösterilen devrede uzun bir süre sonra
a) Kondansatördeki yük ne olur?
Hangi plaka pozitif yüklenmistir?
d
b) 3S.Q'1ukdirençten ne kadar akim geçer?

1= 0.1 A 6V
Q=SJlC (üst +)

4- Ci kondansatörü Qo ile yüklenerek

R direnciile yüksüz C2 kondansatörüne
baglanmistir. Devre anahtari t=O da R
kapanmis ise, her bir kondansatördeki
yükü zamanin fonksiyonu olarak bulunuz.

Burada C= Ci C2 dir.
Ci +C2

; 5- Dört yüzlü bir prizmanin her kenari üzerinde

\lilluk direnç bulunan özde S tellerden olusmaktadir.
P'flzma iki kösesinden 4 V 'luk bir bataryaya
baglandiginda,
a) Esdeger direnç nedir?
b) Herbir dirençte harcanan güç ne kadardir?
0.5.Q 4W OW 16W
 -i i

, V\
I:

6- Sekildeki devrede, "15kfl b

a)l4Volt1uk üretecin bulundugu koldan
geçen akimi ,
b) a ve b noktalari arasindaki potansiyel
farkim bulunuz.

12 V
I=O.066mA

4kfl
7- Sekildeki 4kf2 direnç üzerinden
3)5mA1ik akim geçmektedir. Üstteki
bataryanin uçlari arasindaki
(a ve b noktalan arasindaki)
LlV potansiyel farkini bulunuz.
(2 cevap vardir, neden?)
/
1fl
12 V
LlV=± 28)3 V

o \

8- LI V potansiyel farki, birbirine paralelolarak bagli n tane dirence

uygulanmistir. Eger dirençler, seri olarak baglanip, ayni potansiyel farki
uygulanirsa, aktarilan gücün n2 ile azaldigini gösteriniz.

9- Sekildeki devrenin be ve ab noktalari arasindaki esdeger dirençleri nedir?

Rba=3,lSK Rbc=2,SK
b

c
 DÖ1\[E1kI:2005-2
FIzIK2 UYGULAMA SORULARi
BÖLÜM 29

l-Yariçapi R olan ve x-y düzleminde bulunan

halka seklindeki bir telden akimi i x
geçmektedir. Siddeti B olan sabit manyetik
alan ise x yönündedir. Bu akim ilmegine
etki eden net kuvveti hesaplayiniz.

2- i akimi tasiyan bir tel dirençleri

sirasiyla Ri ve R2 olan iki kala ayrilarak
kapali bir devre olusturuluyor. Devre,
sekilde gösterildigi gibi bir miknatisin
i
kutuplari arasina, manyetik alana
paralelolarak yerlestiriliyor. Dikdörtgen
devrenin genisligi d, uzunlugu L dir.
Devreye etkiyen torku veren ifadeyi bulunuz.
i
L

i = ( Ri ~ Ri J ILBd k
(Ri +RiJ 2

3-Kesiti 6cm2 olan halka bobinin sarim sayisi 50'dir. Bobin 0,2T'lik
bir manyetik alan içine yerlestirildiginde maksimum tork 3.105N.m olmaktadir.
a) Bobinden geçen akim siddetini bulunuz.
b) Bobinimanyetik alan içinde 180° döndürmek için yapilmasi için gereken is
miktari ne kadardir? Bu is baslangiçtaki açiya bagli midir? -
SinA; 6.1 o-SCOSBi Joule

Manyetik alanin büyüklügü degistigi 0:zaman i i CV ~) a

4- bCV , /
...•. 0eSx i ---.,.,)" ~
kapali akim ilmeginde net kuvvet sifirdan farkli
olur. a kenar uzunluklu kare seklindeki bir akim
[0 0::: 0 @

ilmegi degisken manyetik alan içinde bulunmaktadir.

d bir sabit olmak üzere manyetik alan siddeti c., 0 [:J}®
B = Bo (1- ;) seklinde degismektedir. Akim ilmeginin
manyetik moment vektör.} j1 = lai k olduguna göre
ilmege etki eden kuvvet bagintisini bulunuz.
-
Fnet
i
=-(Ia Bo/d)i
7

5- Düzgün bir manyetik alan

+x ekseni yönündedir ve siddeti
0,15Tesla'dir. Hizi 5.106mj s olan
pozitran x ekseni ile 85° açi yaparak
sekildeki gibi manyetik alan bulunan
bölgeye girdiginde,
a) p adimini,
b) R yariçapini bulunuz.
2mn
p=--vcose
qB
6- Dikdörtgen seklinde i akimi
tasiyan bir halka sekilde gösterildigi
gibi bir manyetik alan içinde bulunmaktadir.
a) Halkaya etki eden toplam kuvveti p ::-~.
bulunuz.
b) Manyetik dipol momentini
birim vektörler cinsinden bulunuz
c) Halkaya etki eden torku hesaplayiniz.
O ; it = Iab(cos (JT - sin ek) ; T = - IabB sin rJ}

7- Hall olayini gösteren bir düzenekte kullanilmakta olan bir metal seridin genisligi
w ve derinligi do dir.
a) Yükü q olan yük tasiyicilannin n yogunlugunun genislikten bagimsiz oldugunu
ve n = lB ile verildigini gösteriniz.
doQL1V

b) Tasiyici yogunlugu bilindigine göre, Hall düzene gi ile ölçülen sürüklenme hizi
için bir ifade bulunuz.
c) 1,5mm kalinligindaki bir metal, siddeti ,2T olan manyetik alan içine
yerlestirildiginde maddede i,8A akim ve 6,2f.lVHall voltaji ölçüiüyor. Yük
i
tasiYicilarinin yogunlugu nedir?
AV
Vd = -
wB
; n= 1,45.1 ()27tasiyzcz/ m3

x X
8-Sekildeki gibi bir tel, dogrultusu ii
sayfa düzlemine dik ve yönü sayfa X X~
düzleminden disan dogru olan bir jj X
manyetik indüksiyon vektörü ile
tanimlanan manyetik alan etkisinde
kalirsa, telden geçen akimi nedeniyle
tele etki eden kuvveti bulunuz.

F = iB(2d + R)i
i
~
, ~,
X

X i
~
X i
.-
~.J
__ i

9- Sayfa düzleminde hareket eden bir protonun

kinetik enerjisi 6MeV'dur. Sekilde gösterildigi
gibi alanin dogrusal sinin ile 8=45° açi yapacak
biçimde bÜyliklügü 1Tesla olan bir mairiyetik
alana girerse,
a) protonun alana girdigi nokta ile
alandan çikacagi nokta arasindaki
d uzakligini bulunuz.
b) Protonun alani terk ettigi hiz
vektörü ile alanin siniri arasindaki
Er açisini hesaplayiniz.

O,5m ; e'=45
 DÖl'lEl'vl:2005-2
FIzIK2 UYGULAMA SORULARI
BÖLÜM 30
y

p
I) Sekildeki gibi genisligi L olan ve kalinligi
ihmal edilebilen çok uzun bir n:ietal seritin
i
içinden düzgün akimi geçmektedir.
y

Seridin merkezinden y kadar uzaktaki P

noktasinda manyetik alanin büyüklügünün
B = -tan-
Pol i -a O Id ugunu
- .. , .
gostenmz.
na 2y z

2) Bir tel sekildeki gibi kivnlarak bir

akim ilmegi haline getirilmistir.
i
Ilmekte akimi saat ibreleri yönünde
dolandigina göre
a) O noktasindaki manyetik alan
vektörünü, x
b) Ilmegin manyetik dipol moment
vektörünü birim vektör1er cinsinden
bulunuz.

~pol(_1
4 Ri +_1
Ri·)k

3) Sekildekigibi yançaplari ihmal edilebilen

üç çok uzun paralel tel birbirinden 50 cm y
uzaktadir. Her bir telden geçen akim 8 Adir
ve M telindeki akim yönü diger iki teldeki
akim yönünün tersindedir. Her bir telin birim M i0.1
,
ii ,
,
uzunluguna etki eden kuvveti birim vektörler
cinsinden bulunuz. 381cm i ,/ \ '
38 cm
i '
i '
i '

FM IL = 5,84.10-s)(N im) /1 \, 1 x
N® 38cm®p
- sl-J3-.
FNI L=3,37.10-
2 --J)(N
(-i 2 Im)

-
Fp IL =3,37.10-
s J3-
(--i21- --j)(N Im)
2 y

4) Bir tel, kenar uzunlugu L olan

kare seklinde bükülmüstür.
Ilmekteki akim ise bu ilmegin i
Orjinden a kadar uzakliktaki P noktasinda
olusturdugu manyetik alan vektörünü birim
vektörler cinsinden bulunuz. x
z

B= 41101L2 T
71:( L2 + 4a2 )(2L2 + 4ai }/2
5) akimi tasiyan çok uzun a yariçapli bir tel ile
Li
12 akimi tasiyan iç yariçapi b dis yariçapi c olan
çok uzun bir tüp, sekildeki gibi yerlestirilmistir. ,.
Tüpteki akim yogunlugu radyal mesafeye
bagli olarak J=kr2 seklinde degismektedir.
Burada k bir sabittir.
a) a<r<b , b<r<c, r>c bölgelerinde manyetik
alanin büyüklügünü bulunuz.
b) Tüpün dis yüzeyinde manyetik alanin
siddetinin sifir olmasi için telden geçmesi (
gereken Li akimini verilenler cinsinden
bulunuz.

a<r<b B = flOl] r>c

2w
L nk 4
]=T(c _b4)

6) Yariçapi R olan yalitkan bir disk düzgün

dagilmis Q yükü tasimaktadir. Disk sekildeki
gibi sabit ifj açisal hizi ile döndürüldügünde;
a) Diskin manyetik dipol moment vektörünü
bulunuz.
b) x ekseni üzerindeki noktalar için manyetik x
alan vektörünü hesaplayiniz. Z

_ QeoD2
r - --I
/i
4
Cl\-
_
B = ;.ioQeo (R2-2x(R2
2JrR2 [R2 + 2X2 +x2Y12 +x2Y12]-:- 1

7) Dairesel bir akim ilmeginin ekseni üzerinde x

mesafede olusturdugu manyetik alanin siddeti
" TD2

B = ;O.1.Ll2." n ile verilir. Bu ifadeyi kullanarak

2(x +R )
yariçapi R boyu L olan N sanrnh solenoidin
ekseni üzerindeki noktalar için manyetik alanin
siddetini veren bir baginti elde ediniz.

B = ;.ioNI (sine2 -sine])

2L
 FIzIK2 UYGULAMA SORULARI
BÖLÜM 31
1) Sekilde ayni eksen e sahip olan çember biçiminde
iki kapali devre gösterilmistir. Küçük devre büyük
devrenin üst kisminda ve ondan x kadar uzakta ep
bulunmaktadir. Iki devre arasindaki uzakligi gösteren x, i

büyük devrenin yariçapi R'den çok büyüktür( x»R). x

Bu nedenle büyük devreden geçen akimi, küçük i
devrenin bulundugu bölgede sabit bir manyetik alan
olusturur. Iki devre arasindaki uzaklik u=dx/ dt ile artarsa,
a) küçük devrenin içinden geçen manyetik akiyi x'in
bir fonksiyonu olarak bulunuz.
b) Küçük devrede olusan ernk'yi hesaplayiniz.
c) Küçük devrede olusan indüksiyon akiminin yönünü bulunuz.
zRz, 3 'Rz Z
<D = f.lo1lT Z • c= lT:f.lol r v iki devredeki akim yönleri de aynidir
B 2x3' 2x4

2) Iki düz iletken ray, birbirine dik olacak sekilde o o

() iiii o~ o o o >-
oo 5,20
o
iD
m/s
baglanmistir. t=O aninda dik kösede
oo ooo bulunan
oo o"o o bir
oo
o o yo
o

0/
:>

iletken çubuk, sekilde gösterildigi gibi, raylaro

üzerinde saga dogru 5,20m/ s'lik sabit bir Bhiz• °
ile harekete baslar. Büyüklügü O,35T olan
manyetik alan sekil düzlemine dik ve disari
dogrudur.
a) t=3s'de çubuk ve raylarin olusturdugu
üçgenin içinden geçen manyetik akiyi ve
b) bu anda üçgen devrede olusan emk'yi bulunuz.
c) Üçgen devrede olusan emk zamana göre nasil
bir degisim gösterir?

<DB=85,2Wb; c =-56,8V <1> oc. tZ [; oc. t zamana göre düzgün olarak artar

kütlesi m ve direnci R olan bir çubuk,

sürtünmesiz olarak direnci ihmal edilebilir
3) Sekilde gösterildigi gibi, uzunlugu l,
iletken bir çift ray üzerinde asaglyTa dogru -
t
kaymaktadir. Raylarin alt iki ucu, çubuk
ile birlikte bir devre olusturacak sekilde
birlestirilmistir. Raylarin belirledigi düzlem
yatayla e açisi yapmaktadir. Devrenin
içinde bulundugu bölgede, düsey dogrultuda
ve yukariya dogru yönelmis düzgün bir B manyetik alani etkindir.
a) Çubugun hizinin büyüklügünün v = B~g~ Sinze
Z cas e
ile verilen limit degere
ulasacagini gösteriniz.
b) Çubukta birim zamanda olusan isi enerjisi miktarinin, yerçekim alaninda
birim zamanda kaybetmekte oldugu potansiyel enerji miktarina" esit
oldugunu gösteriniz.
p=------
mZg2 sin2 eR
casz e
BZZZ
 ix xx / x)(/'\
x x B
4) _Sert
X x x
ix bir telden yapilmis ve
Cm yariçapi a
n
x indüksiyon
a)
birzamanin fonksiyonu
emk'sini
devre sekilde
=rc2 jBa2
olarakgibi
gösterildigi yaziniz.
düzgün ;i--;
x~x

5) Sekilde görüldügÜ gibi, uzunlugu 1 olan iletken bir çubuk, yatay bir ray
sistemi üzerinde sabit bir v hizi ile hareket etmektedir. Çubugun hareket
ettigi bölgede etkin olan manyetik alan, düzgün olmayip, raylara paralel
dogrultuda olan çok uzun bir iletken telden geçen i akimi ile elde
edilmektedir.
a •..•x••.X.."..
-Ec
x " "~ •••
&•
v B
i ••
1
"
••
<i

a) Çubukta olusan indüksiyon emk'sini hesaplayin.

b) Iletken devreden geçen indüksiyon akimini bulunuz(raylarin direncini
ihmal ediniz).
c) Çubukta birim zamanda olusan isi enerjisi miktarini ve
d) Çubugun hareketine aynen devam etinesi için kendisine etkimesi gereken
dis kuvveti bulunuz.
e) Dis kuvvetin çubuga sagladigi gücü bulup c) sikki ile karsilastiriniz.

c •
c = _ Jloiv ln{ a + i) ; r=-
i R
, iS B ---
2rc n ---
2rc a Fd =F - JloiJ i (1 +a a)
P=FdIS'v
 y
6) Belli bir bölgede yerin manyetik
alaninin büyüklügü B=0,59 10 -4 T
olup yönü asagi dogrudur ve yatay ~ -- ,,,
düzlem ile 70°'lik açi yapmaktadir. = wk///"
ÔJ
i/
.•......

, \
\
Yariçapi 10cm, direnci 850 ve sarim vi'
\
\

sayisi 1000 olan bir bobin yatay

konumda bulunmaktadir. Bobin, x
direnci 1400 olan bir galvanometreye
baglidir. Bobin z ekseni etrafinda yarim
dönüs yaptirilip yatay konuma getirilir.
Bobinin dönüsü süresince galvanometreden
geçen yük miktari nedir?
Q=5,64f1C

7) Sekilde görülen 1,5m uzunlugundaki

yuvarlanan tekerlekli iletken mil, yatay
iletken raylar boyunca v=3mj s lik sabit
hizla çekilmektedir. R=0,40'luk bir direnç, i B
raylara birbirinin tam karsisinda olan
a ve b noktalarindan baglidir. B=0,08T
degerinde asagi dogru düzgün bir
manyetik alan va~dir.
i
a) Dirençteki indüklenmis akimi bulun.
b) Mili sabit bir yuvarlanma hiziyla
hareket ettirmek için gerekli olan
yatay F kuvvetini bulun.
c) Direncin a ve b uçlarindan hangisi daha yüksek elektrik potansiyeldedir?
d) Mil yuvarlanarak direnci geçtikten sonra, R'deki akim yön degistirir mi?
900 mA 0,108 N Akim yönü degismez