'T ZWINGT

Genoeg geparadeerd
over de zeedijk? De
vogels in het Zwin
nemen het graag even
over. De luchtacrobaten
die je hier tegenkomt,
maken één ding fijntjes
duidelijk: de echte Place
m’as-tu vu ligt niet op
het Albertplein. Extra
troef: hier word je niet
scheef bekeken als je een
verrekijker bovenhaalt.
TEKST Quinten Lengeler

HIER
Het Zwin staat
ook wel bekend als
de ‘Internationale
Luchthaven voor
Vogels’. Het park kent
voortdurend vogelverkeer
uit alle windstreken
en is daarmee een
van de belangrijkste
vogelgebieden van
België. We zetten enkele
iconische soorten – vaste
bewoners en passanten –
op een rijtje.

66 67

Natuur
1 — Ooievaar
De ooievaar is misschien wel de
meest iconische soort van het Zwin.
In ieder geval belichaamt deze
grote vogel een heus succesverhaal.
In de jaren 60 van vorige eeuw
waren de vermeende babybodes
nagenoeg volledig verdwenen uit
Vlaanderen. Het Zwin speelde een
sleutelrol in de herintroductie van
de soort. Sinds de eerste projecten
in 1969 is de ooievaar gestaag weer
aan het klepperen geslagen en hun
aantallen groeien nog steeds. Een
ooievaarsnest spot je al van meters
ver: ze kunnen tot wel 2,5 m hoog
worden en een slordige 2 ton wegen.
Dieet kikkers, hagedissen, krekels,
sprinkhanen, kleine zoogdieren, soms
aas en afval
Beste spotkans maart - augustus
68
2 — Lepelaar
Lepelaars die hun broedgebieden
verlaten om naar hun
overwinteringsgebieden te trekken,
zoeken eerst voedselrijke gebieden
op om voldoende aan te sterken.
Het Zwin nodigt deze opvallende
vogels dan graag uit voor een
jaarlijkse feestdis. Aanvankelijk ging
slechts een bescheiden aantal vogels
in op het aanbod, maar sinds de
uitbreiding van het Zwin in 2019
vinden steeds meer lepelaars hun
weg naar het park. De hoop op
broedparen neemt logischerwijs toe.
Aangezien de lepelaar erg sociaal is
en graag in kolonies broedt, zouden
hun aantallen vanaf dan wel eens
een hoge vlucht kunnen nemen.
Dieet stekelbaarzen, waterinsecten
en hun larven
Beste spotkans augustus en
september
onderwerp
15u
3 — Kluut
Met zijn steltachtige poten, zwart-
witte verenkleed en sierlijk opgewipte
snavel is de kluut het toonbeeld van
elegantie. Het Zwin is een van de
belangrijkste broedgebieden voor
deze steltloper. Kluten spot je nu
eens grondelend (met de kop en borst
onder water) als een eend op zoek
naar voedsel, dan weer wandelend
door de slikken terwijl ze het water
zijlings met hun snavel zeven.
Vergaap je gerust naar hartenlust,
maar bewaar voldoende afstand.
Kluten zijn nogal territoriaal en
kunnen agressief uit de hoek komen
naar vermeende indringers.
Dieet insecten, kreeftachtigen,
wormen
Beste spotkans maart – oktober
69

Natuur
4 — Slechtvalk
Het blijft uiteraard een hele eer,
maar wij vinden het niet meer
dan toepasselijk dat de snelste
vogel (en bij uitbreiding het snelste
dier) ter wereld de ‘Internationale
Luchthaven voor Vogels’ tot
zijn thuis rekent. Slechtvalken
zijn levende straaljagers die zich
met ronduit duizelingwekkende
snelheden op hun prooi storten. Dat
doen ze door zich vanop zeer grote
hoogte met de vleugels dichtgeklapt
naar beneden te laten vallen met
een gelouterde trefzekerheid. De
allersnelste duikvlucht ooit gemeten
van een slechtvalk bedraagt een
hallucinante 389 km per uur!
Een van Moeder Natuurs betere
prestigeprojecten, durven wij te
stellen.
Dieet duiven, spreeuwen,
kokmeeuwen, merels, kieviten …
soms ook aas bij slecht weer
Beste spotkans buiten het
broedseizoen van mei tot januari
70
6 — Blauwborst
IJverig heen en weer fladderend
tussen zijn verschillende zangposten:
zo tref je de blauwborst niet
zelden aan. Met zijn luisterrijke
melodieën doet deze vrolijke
verschijning denken aan een andere
Zwinbewoner: de nachtegaal.
Daar is de blauwborst ook nauw
mee verwant, nauwer dan met het
roodborstje. De soort doet het de
5 — Visarend
Denk je in september een meeuw
te zien vliegen boven het Zwin?
Altijd dubbelchecken! Wie weet
cirkelt er wel een visarend boven je
hoofd. Door de lange vleugels en
geknikte polsen kan de onoplettende
Natuur
vogelaar deze vogel wel eens per
abuis als meeuw aanzien. Totdat de
visarend op jacht gaat: dan valt deze
acrobaat met geen andere vogel te
verwarren. Gestaag biddend laat hij
zich naar beneden zakken om zich
dan plotseling met de poten vooruit
en dichtgevouwen vleugels op zijn
nietsvermoedende prooi in het water
te storten. Steeds weer spectaculair.
Dieet bijna uitsluitend vis
Beste spotkans september
laatste jaren heel goed in België en
Nederland. Zo goed zelfs dat ze
van de Rode Lijst geschrapt zijn.
Een bescheiden triomf dus: het
blauwborstje zal nog een hele poos
uit volle borst lieflijke concerto’s te
berde kunnen brengen.
Dieet muggen, vliegen, sprinkhanen,
regenwormen, bessen en zaden
Beste spotkans maart – juni
71
 7 — Scholekster
Noem ze gerust de bullenbak
onder de steltlopers. Met een
vlammende salami (oranjerode
toortslamp die de politie gebruikt
om verkeer te regelen) als snavel
staan de rumoerige, stevig
gebouwde scholeksters graag in de
belangstelling. Hoewel scholeksters
nog talrijk aanwezig zijn, gaan hun
aantallen wel achteruit, voornamelijk
door voedselschaarste. Deze soort 9 — Rosse grutto
bevat zowel trek- als standvogels. Met zijn buitenproportioneel lange
Onder die laatsten overleven heel snavel die als een rapier de lucht
wat exemplaren de winter niet van doorklieft, is de rosse grutto een
zodra de vorst zijn intrede doet. memorabele verschijning in het Zwin.
Onze wispelturige en onvoorspelbare Deze arctische tegenhanger van
winters nemen de scholekster helaas de grutto is een ware olympiër van
dus regelmatig in het ootje. het luchtruim. Hij trekt vlotjes van
subarctische gebieden als Scandinavië
Dieet kokkels, mosselen en wormen en Siberië naar Mauritanië en weer
Beste spotkans het hele jaar door, terug, waarbij hij een tussenstop
extra aanwezig tussen februari en juli maakt in onze contreien om even
aan te sterken. In 2020 consolideerde
een gezenderd exemplaar de status
van de soort als vliegkampioen door
het record van langste onafgebroken

Natuur
trektocht te vestigen: van Alaska tot
Nieuw-Zeeland in elf dagen. Dat is
ongeveer 12.000 km!
10 — Kleine
zilverreiger Dieet schelpdieren, wormen en
8 — Strandplevier Een gracieuze reigersoort met zeepieren, garnalen, zeeslakken
Subtiel gemaskerd en met een een maagdelijk aura: de kleine Beste spotkans heel het jaar door,
gebochelde houding oogt deze kleine zilverreiger ziet er met z’n hagelwitte in wisselende aantallen
steltloper nogal verlegen, bijna verenkleed smetteloos uit. Tref je
verontschuldigend. Extra aandoenlijk deze soort in het voorjaar, dan ogen
als je weet dat strandplevieren het ze met hun broedkleed extra bevallig.
al jaren erg moeilijk hebben in Uit hun rug, borst en achteraan
onze contreien. In Vlaanderen is de hun kop priemen dan sierveren.
soort zelfs met uitsterven bedreigd. Kleine zilverreigers komen nog niet
Prijs jezelf dus gelukkig als je een heel lang in Vlaanderen voor, maar
strandplevier tegenkomt, want ze in het Zwin kan je ze met grote
zijn een zeldzame verschijning. Heel regelmaat treffen (op gezamenlijke
voorzichtig goed nieuws: sinds de slaapplekken verzamelen soms tot
uitbreiding van het Zwin is er in 2019 wel 100 exemplaren). Met slechts
weer een broedpaar gespot. Wie weet sporadische broedgevallen is het
zien we deze vogels ooit weer vaker evenwel nog moeilijk om van een
sierlijk heen en weer snellen over het stabiele populatie te spreken. De
zand. aantallen staan of vallen bij de gratie
van Koning Winter.
Dieet vliegen, oorwurmen, mieren,
spinnen, slakken en wormen Dieet vissen, amfibieën, insecten en
Beste spotkans helaas is de kreeftachtigen
spotkans het hele jaar door laag, Beste spotkans maart – oktober,
normaliter van april tot september heel het jaar door bij zachte winters

72 73