TRADISI KUDA LUMPING

Diajeungkeun kanggo Nyumponan Salah Sahiji Pancen Mata Palajaran Bahasa Sunda

Nama : Ajeng Dwi Lestari

Kelas : XII IPA 2

No Absen : 04

DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

SMA NEGERI 2 PURWAKARTA

JL. RAYA SADANG NO 17 PURWAKARTA

2021/20222
 BAB I

BUBUKA

1.1 LATAR BELAKANG MASALAH

Kasenian ieu mangrupikeun kasenian tradisional anu kasohor di Pulo Jawa, khususna di
Jawa Tengah sareng Wétan, ogé daérah sakurilingna. Namina Kuda Lumping. Upami
pamiarsa naros, naon ari kuda lumping? Di dieu kuring bakal ngajelaskeun kana pengetahuan
kuring. Kuda Lumping mangrupikeun salah sahiji kasenian tradisional Jawa anu
ngagambarkeun sakumpulan pejuang numpak kuda. Kuda anu dianggo dina jogét ieu sanés
kuda asli, tapi kuda anu didamel tina kulit kebo atanapi kulit sapi anu parantos garing
(disamak) sareng sabagian didamel tina anyaman awi, bahan ieu dibentuk sareng dipapaésan
siga kuda.
Di sagigireun Kuda Lumping, jogét ieu ogé sering disebat "Jaran kepang / Jaranan /
Jathilan" kusabab bentuk kuda na dihias ku rambut buatan buatan tali plastik sareng dihias ku
kepang. Salian ti nampilkeun gerakan jogét, jogét ieu ogé ngagaduhan unsur magis sabab
unggal pagelaran aya sababaraha atanapi sadaya penari anu nuju kasurupan sareng aya
sababaraha ritual anu dilakukeun dina jogét ieu.
Tari Kuda Lumping ngagambarkeun sumanget kapahlawanan sareng aspek militér
pasukan kavaleri atanapi pasukan kavaleri. Ieu tiasa ditingali tina gerakan wirahma, dinamis,
sareng agrésif, ngalangkungan piggyback anu dianggo, niron gerakan kuda dina tengah
perang.
Sapertos jogét-jogét sanés di Indonésia, Kuda Lumping biasana dilakukeun dina acara-
acara anu tangtu, sapertos nyambut tamu anu terhormat, sareng salaku ungkapan rasa syukur
kana kahoyong anu dipasihkeun ku Nu Maha Kawasa.
Pikeun ngahargaan ka déwa anu masihan inspirasi sareng miéling kameunangan demi
kameunangan, maka unggal taun diayakeun upacara ibadah kalayan acara dina bentuk tarian
tunggang kuda anu ngagambarkeun kapahlawanan, salaku prosesi tunggang kuda tunggang
gélo sareng nyerang musuh-musuhna . Salajengna, jogét naék piggyback janten seni anu
dipikaresep ku masarakat. Tarian éta teras dipasihan nami Kuda Lumping.

1.2 RUMUSAN MASALAH

1. Kumaha sajarah atanapi asal tina Kuda Lumping?

2. Kumaha Pergelaran Kuda Lumping?

1.3 TUJUAN
1. Terang sajarah atanapi asal tina Kuda Lumping
2. Terang Pergelaran Kuda Lumping
 BAB II
EUSI

2.1 Sajarah Kuda Lumping

Kuda Lumping mangrupikeun seni jogét anu dicoo ku naék kuda buatan anu didamel tina
anyaman awi (kepang). Dina maénkeun seni ieu, biasana dibarengan ku musik khusus anu
saderhana sabab éta ngan ukur kaulinan rakyat, nyaéta kalayan gong, kenong, kendang sareng
slompret (alat musik tradisional).

Henteu dipikaterang pikeun pasti ngeunaan asal muasal ieu kaulinan, sabab éta parantos
disebat ku seueur daérah salaku kabeungharan budaya na. Ieu kajantenan sabab anu
ngamimitianna henteu paténkeun kaulinan ieu sahingga tiasa dicoo ku saha waé. Di Jawa Wétan
waé kasenian ieu biasa pikeun masarakat di sababaraha daérah, contona Blitar, Malang, Nganjuk
sareng Tulungagung, salian ti daérah anu sanés. Ditilik tina modél gim ieu, anu ngagunakeun
kakuatan sareng kaunggulan, paling dipikaresep éta asalna ti daérah karajaan di Jawa. Tahap
masarakat sareng perlawanan ka penguasa.

Salami waktos nalika pamaréntahan Jawa aya dina kaayaan karajaan, aspirasi sareng
rohangan pikeun perjuangan masarakat terbatas pisan, kusabab béda kelas sareng alesan pikeun
kestabilan karajaan. Sareng dina kaayaan déprési, mustahil pikeun masarakat ngalawan langsung
ngalawan aparat. Rahayat sadar yén pikeun ngalaksanakeun perlawanan, henteu cekap ngan ukur
gaduh cangkul sareng parang, tapi peryogi kakuatan sareng kaunggulan ogé logistik anu cekap.
Sadar ieu, akhirna kaleuleuwihan perlawanan dina bentuk sindiran diwujudkeun dina bentuk
seni, nyaéta Kuda Lumping. Salaku tongtonan ku mawa nilai-nilai resistansi, saleresna Kuda
Lumping ogé ditujukeun pikeun nampilkeun tontonan anu murah pikeun masarakat. Disebut
tontonan anu murah sabab pikeun maénkeun éta henteu kedah nyayogikeun seueur alat musik
salaku karawitan. Kuda dipilih, sabab kuda mangrupikeun simbol kakuatan sareng kakuatan
bangsawan élit sareng prajurit karajaan nalika éta anu henteu dipimilik ku masarakat biasa.
Kaulinan Kuda Lumping dimaénkeun tanpa nuturkeun standar tarian anu parantos aya sareng
ngembangkeun di lingkungan bangsawan sareng karajaan. Tina gerakan jogét para pamaén tanpa
nganggo standar anu parantos ditetepkeun sateuacanna, éta nunjukkeun yén kasenian ieu aya di
dieu pikeun masihan perlawanan ka ngadegna karajaan.

Salain ti janten média perlawanan, kasenian Kuda Lumping ogé dianggo ku sarjana
salaku média dakwah, sabab kasenian Kuda Lumping mangrupikeun kasenian murah sareng
lumayan kasohor ku sadaya kalangan masarakat, sapertos Sunan Kalijogo anu nyebarkeun agama
Islam atanapi dakwahna ngalangkungan kasenian Wayang Kulit sareng Dandang Gulo., anjeunna
sareng para sarjana Jawa ogé nyebarkeun dakwahna ngalangkungan kasenian sanésna, salah
sahijina nyaéta kasenian Kuda Lumping.
 Bukti yén kasenian ieu mangrupikeun kasenian anu ngagaduhan sipat dakwah tiasa
ditingali tina eusi carita anu ditingalikeun ku tokoh tokoh dina jogét Kuda Lumping, tokohna
kaasup prajurit kavaleri, Barongan sareng piggy bank. Dina carita, tokohna masing-masing
gaduh sipat sareng karakter anu béda, simbol Kuda ngagambarkeun karakter kakuatan anu pinuh
ku sumanget, henteu tunduh, wani sareng siap siap dina kaayaan sareng kaayaan naon waé,
simbol kuda di dieu didamel tina anyaman awi, ieu anyaman awi ngandung hartos, dina
kahirupan manusa aya waktos nalika sedih, sesah sareng bageur, sapertos sareng anyaman awi,
sakapeung dicabut, sakapeung ditetepkeun, sakapeung ka katuhu ogé ka kénca, sadayana
parantos ditetepkeun ku Nu Maha Kawasa. Anjeunna parantos ngagariskeun, Barongan ku rai
anu pikasieuneun, panonna lega sareng galak, irungna ageung, taring huntu ageung sareng gaya
gerakan jogét anu sigana ngajelaskeun yén anjeunna sosok anu sakti pisan sareng gaduh ciri
adigang, adigung, adiguno, nyaéta sipat wenangna nyalira., teu aral sareng sombong,
ngalambangkeun piggy bank atanapi babi hutan kalayan g Bapana, anu sludar, lumpat kaditu-
kadieu sareng tuangeun sarakah naon waé anu aya di payuneunna tanpa paduli yén katuangan
kagungan atanapi anu gaduh hakna, anu penting nyaéta anjeunna pinuh sareng raos wareg,
seniman Kuda Lumping nunjukkeun yén jalma sarakah ibarat babi babi atanapi babi liar.

Sipat tokoh anu diperankeun dina seni tari Kuda Lumping mangrupikeun pangilon
atanapi pedaran ngeunaan sababaraha rupa sipat anu aya di manusa. Seniman Kuda Lumping
masihan sinyal ka manusa yén di dunya ieu aya sisi goréng sareng sisi anu saé, gumantung ka
manusa, anjeunna ngan ukur milih sisi mana, upami anjeunna polah kalayan hadé éta hartosna
anjeunna milih roh kuda janten motivasina dina kahirupan, upami di sisi sanésna éta hartosna
anjeunna milih sumanget dua karakter. anu salajengna nyaéta Barongan sareng piggy bank
atanapi babi hutan.

2.2 Pergelaran Kuda Lumping

Dina acara tradisional, Kuda Lumping dibarengan ku lagu-lagu anu dinyanyikeun atanapi
ditembangkeun ku anu disebat sindén. Dina ngalakukeun acara kedah ngalangkungan sababaraha
prosés perizinan heula, nyaéta:

1. Idin ka kapala RT
2. Idin ka RW lokal
3. Idin ka kantor lurah kanggo kéngingkeun buku ijin balaréa
4. Idin kantor kacamatan
5. Idin ka pulisi anu bakal ngaluarkeun idin balaréa anu dikaluarkeun pikeun anu
ngagaduhan hajat.

Prosedur pikeun ngalakukeun kasenian kuda lumping nyaéta kieu:

1. Nyiapkeun alat-alat sapertos gamelan, gong, kendang, kenong, tarompét anu bakal
dianggo pikeun pagelaran.
2. Pamaén musik siap nyiapkeun alat musik masing-masing sareng mimiti maénkeun.
 3. Susun atanapi nyiapkeun alat-alat sapertos kuda, barongan sareng piggy bank atanapi
topéng.
4. Nyiapkeun kembang setaman, dupa fambo sareng seungit menyan.
5. Nyiapkeun kostum anu bakal dianggo ku penari Jatilan atanapi Kuda Lumping.
6. Palaku sareng sindén siap-siap nganggo kostum sareng ngadamel.
7. Acara parantos siap dimimitian.

Parabot sareng Bahan Anu Dipaké

Tari tradisional Kuda Lumping ieu dibarengan atanapi dibantosan ku alat musik
tradisional, nyaéta Gamelan sapertos:

1. Gong
2. Kenong
3. Kendang
4. Tarompét
5. Bende
6. Demung
7. mariksa sareng anu sanés.
 BAB III
PANUTUP
2.1 Panutup dan Kesimpulan
Kasenian Kuda Lumping mangrupikeun salah sahiji asét budaya bangsa Indonésia
anu pinuh ku filsafat kahirupan. Di Jawa Wétan, kasenian ieu parantos dikenal di
sababaraha daérah sapertos Blitar, Tulungagung, Malang, Nganjuk sareng sababaraha
daérah sanés. Nanging, sareng seueur budaya asing anu asup ka Indonésia, kurangna
perhatian sareng perhatian pamaréntah sareng bangsa urang kana aset budaya bangsa,
sigana saolah-olah kasenian Kuda Lumping kirang maju, kirang pikaresepeun sareng
kirang dikenal ku masarakat umum. Sareng upami kajantenan yén kasenian urang
dikenal / dipaling ku nagara sanés, urang bakal bingung. Kusabab kitu, sateuacan aya
pangakuan budaya urang ku nagara-nagara sanés, urang kedah langkung
merhatoskeun budaya-budaya bangsa urang sedini mungkin, kalebet kasenian Kuda
Lumping ieu.
Dina hal ieu, promosi diperyogikeun pisan supados seni Kuda Lumping langkung
dimekarkeun sareng dipikaterang ku masarakat anu langkung jembar, sareng henteu
éléh ku budaya deungeun. Janten kaprihatinan, perhatian sareng tindakan konkrit
pamaréntah sareng masarakat Indonésia, khususna generasi ngora, penting pisan
pikeun kamekaran sareng kasalametan kasenian asli bangsa urang.
 DAFTAR PUSTAKA

http://wayangkulitdankudalumping.blogspot.co.id/2011/07/asal-usul-tarian-kuda-
lumping-jaranan.html
http://www.negerikuindonesia.com/2015/05/kuda-lumping-kesenian-tradisional-
dari.html
https://id.wikipedia.org/wiki/Kuda_lumping
http://dunia-kesenian.blogspot.co.id/2014/08/tari-kuda-lumping-tarian-daerah-
jawa.html
http://artikel-luarbiasa.blogspot.co.id/2012/03/sejarah-asal-muasal-seni-tari-
kuda.html