HOAI THANH HOAI CHAN THINHAN VIETNAM 1932 -1941 VAN HOCSACH NGHIEN CUUu dn theo ban in lan dau NGUYEN DUC PHIEN xudt ban ndm 1942 do nha tho Xuan Tam cung c4pLoi NHA xuAT BAN Ta mba thé ky truac day, phong trao Tho moi da <6 nhang dong gop dang k2 wao sy phat trian cha n2n odn hoc truéc Cach meng thing Tam cata dat auc, Cac thi si cid thud ay da-dem Iai cho ban doc mot tidng ndi msi, phén anh khé trung thec tam trang cia cé mot lép thanh nien tidu tu sadn trong. aude sing cé nhitu dau budn, tran trdé va ddi khi bE tac true bien treng cha dét née thoi bay gio. Voi su ddt modi'manh ma cia hink-thic ngh? thuet, The méithge sux da thu hit duge sucha y cia kha dong Ben doc yéu the 08 dé cing la mot déng gép cd ¥ nghia oto se phat trian cia th? logi pa chung minh khdé nang bida det phong phu cia ti€ng Vier. Ngay lic bay gio hai tac gid Hodi Thank 9a Hoai Chan da som nhén ra gid tri dy va da kip thoi seu fam, gioi thigu cdc thank tyu tira phong trae The mot gua tac pham Thi nhén Viet Nam pa da cho xuét ban odo dau nim 1942, Thi mban Viét Nam Ja su kham phd 92 dank gia: dau tien di obi Tho moi. Chung ta dau bist vige-lya ‘chon tac pham oa tac gid duong thei, nhat la nhang ngwoi moi xu&t hign tren oan dan, la mot vige lam hét suc kké khan, nhung véi su cam thy khé sau sde 92 od: cai hin tinh té, cac tac gid da chon duge.mpt cham hoa gidu hong saéc trong owen tho moi de. giti tang nkieng nguwoi yeu the. Chinh vithé, Thi nhén Viet Nam da duge ban doc cd nude dén nhgn pa tan thong, 7 Nam nay, nhan dip 80 namngay sink cha nha oan Hoai Thank (1909 —1989), d2 dap ng yeu cau cia San doc trong 04 ngoai Ruoc, nhét 1a cha nheng nhaaghien ciuu, nhitng sink vien van khoa va dong dio nheng ngzdi yeu the, Nha. xudt ban Van hoc cho tei ban tac pham Thi nhéa VietNam cya Hoai Thanh oa Hoai Chan trong Tu sach nghian cxu; Gan nita thé ky da trdi gua, vite tham dirk Iai nhang Gia tr} cb thé cé nhitng thay dai, ning d2 bao dam tinh lich sx cha mot tac pham da Xudt hien truce day, chung tdi cho in nguyen van cia tac pham, Ngoai ra d2 cé them tu liu tham khdéo cho ban doc, chung tdi cho in them Lei cuéi sich, Xin tran trong gisi thigu Thi nhan Viet Nam «ang ban doc. Ha Noi, thing 10 nim 1988 NHA XUAT BAN VAN HOCHOAIL THANE TIBU sir Hoai Thanh ten that la Nguy8n Dic Nguyen, sinh mam 1909 & xa Nghi Trung, huyen Nghi Loc,. tink Nghe Tinh, trong mot gia dink nhé nho nghéo o6 tham gia phong trao ch6ng Phép'cia Phan Boi Chau, Bat dau hoc cht Hén, chad quéc ng@,’rdi theo hoc truong Phap- Viet dén bac trung hoc. Cé tham gia phong trao yeu muée cla hoc sinh-tromg dip hai cy Phan v2 nudc. Nam 1927, gia nhap Tan Vier cach ménh dang, Nam 1930 dang hoc 6 trugng Budi-(Ha Noi) thi bj bat, bi két dn treo, bj dudi ra khéi trugng. Ké dé viét bdo, lai bi bat, bi tryc xudt ra khéi Bac Ky va gidi v2 qué. Nam 1931 vao Hué, lam cong cho mot nha ia, di day hoc tu, ddng thai viét vin, viét bao. Tham gia tdng khéi nghia tharg 8-1945. Tir dé lan hrgt cong tac 6 Dai hoc Ha Noi, & Dai Tiéng ndi Viet Nam, & HOi Vin héa Viet Nam. Hoi Van nghe Viet Nam. Hoai Thanh 1a dang vién Dang Cong ‘san Viet Nam. Sau khang chién chéng Phap, lam Vy truéng Vy Nghe thuat, Tdng thu ky Hoi Lién hi¢p van hoc nghé. thuat Viet Nam, Vien phé Vien Van hoc va Cha nhigm tuan bio Van agh¢ eho dén dau nim 1975, Rha van Hoai Thanh mat ngay 14-3-1982 tai Ha Noi TAC PHAM, Truéc Cach mang thing Tim: . Vist cic bio: Phd thong, Le Peuple, La Gazettede Hut, Trang An, Séng Huong, Tao Dan, Nam 1936cing voi Luu Trong Lu va Le Trang Kitu viét quy?n Van chong 0a hanh.dong (bj chinh quy%n thyc dan cam). Nam 1941 cang véi Hoai Chan bien soan quy@n Thi Nhan Viet Nam: Sau Cach mang thang Tam: « Da in: Co mot ndn oan héa'Viet Nam(1946), Quyta sOng cia con ngudi trong Truyén’Kidu cia Nguyén ‘Du (1949). Noi chuyén the khéng chién (1951), Nam 86 mén yeu (1953). Que Awong va thei nién thitu ‘cia Bdg (cing viét véi Thanh Tinh 1960). PAs bink va ‘tidu Tuan, tap 1 (1960), tap IE (1965), tap IIT (1971), Phan B6i Chau (1978). Chuyen tho (1978). Tuyen tap ‘Hoai Thanh (2 tap, 1982 — 1933).HOAI THANH (1909 1982) Anh. chup nam 1935 Save D HOAI CHAN (Sinh nam 1914) Ank chyup nam 1941 [eenHOAI CHAN Hoai Chan, em rut Hoai Thanh, tén that Ia Nguyé@d Dac Phien, sinh ngay t! thang 4 nam 1914 6 xa Nghi Trung, huyén Nghi Loc, tinh Nghe -Tinh. Nam 1930, tham gia phorig trio Xo Viét Ngh¢ Tink: Nam 1931, gita lic dang hoc & trudng College Vinh (Cao dng titu hoc) thi bj bat va bj két an ti mot nam. -Cu6i nm 1932, sau khi ra tu, vac Hué kiém séng ddng thoi ty hoc d2 thi ta tai. Tir 1933, lam nha in Dac Lap rdilambao7rang An va La .Gazefta de Hud (To bao thanh Hué). Cing véi Hoai Thanh va Luu Trong Lu xay dyng Ngan Son tang thu (1933 = 1935), Nam 1941, cing vGi Hoai Thanh, bign soan quytn TAi nha Viet \Nam; Mam 1942, ty xugt ban quytn Thi nha viet Nam. Dau nim 1945, tham gia Viet Minh rdt Tdmg khdi aghia thang Tam & Hué, Sau Cach meng thang Tam, [an lugt lam: — Chi. nhiem bao Quyét chién, co quan Uy ban nhaw dan Trung b6. — Phé ban tuyén hufn tinh.uy Dang Cong san Viet Nam tinh Nghé An. — Truéng ty thong tin — Truong ty vin hod tinh Ngh¢ An. — Phy trach Nha xudt, ban Van héa. — Pho gidm d6c kiem pho tdng bién tap Nha xuat ban -Vap hoc. - Gidm déc kiem t0ng bien tap Nha xudt ban Van héa (méi). Da nghi hus.Cia tin, gpi mot chat nay lam ght NGUYEN DUTAN DA (1888 — 1939) CUNG CHi£U ANH HON TAN DA H9i Tao dan hom nay dong dit hau khap mat thi nhan; chang téi mét long thanh kink xin ruge anh Aan tien sink v2 chung giam, Anh em & day, tuy nguwdi sau ké truse, aang ai ndy deu Ja con dau long cia thé ky hai muci, Tren hdi Tao dan, chj tien sinh la nguoi cita hai thé ky, Tien sink se dgi bidy cho mot lépnguci d2 ching giam cong vitc ldp ngudi kt titp. O dja oj dy concé ai xung dang hen tidn sinh, Tien sinh gan chung tdi lam, Tien sink khong mang t6t y Phuc, lot tu tweng cia ching tdi. Nhung cé lam gi nhang14 THI NHAN VIET NAM edi 18t, Tien sink da cing ching tdi chia sé mot ndi zhdt, vong thiét tha, ndikhat veng thodt lyra ngoai cai ti tang, i gid déi,-cadi khd khan cia khuén séo, Ddi bai the cha tién sinh ra dai tichon hai meoi nam truce da cd mot giong Phong ting rieng, Tien sink da dao nhang ban dan mé dau chg mot eudc hoa nhac ‘tan ky duong sap sira, Nhung dau sao, odi ching tdi tien sink odn la mot bye dan anh ; chang tdi khong dam xem tian sink nhu mot ngeai ban, Tien sink can git duge cia thoi trude cdi edt cack vang vang, cdi phong thdi thung dung, Doi tian sinh tuy bo vo, han tién sink tan cd noi meong ta, Tian sinh da di gua gitacdi hin déncia xa hoi Viet Nam dau thé ky hai muoi véi tam long bink than mot ngudi thei truec, Nhang. ndi ch@t vat cia cuge séng hang ngay, nhang canh doi éo le thuang pho bay ra truéc mat, khong ting lam benduge -finh han cao khiét cua tien sink, Cai dang ditu ngang tang chang t6i thwong thay 6 cac nha tho xua, o tien sinhkhong bao gid ¢6 vd vay mugen, Cai, budn chan cia tien sinh cang 14 edi buda chén mét-nguditrugng phy, Thé than co, nhung khong bao gia ren ri, . Bi vay cho nén can phai c6 tien sink trong cue hoi hop hém nay. Co tién sink ngwoi ta sz thay rd chung tdi khong Phdi 1a nhieng quai thai cia thoi dai, nkitng dua that cude khong cé lien lac gi vdi qué khe cia gidng nai, Co tien sinh, tren Tao dan sé con phdng phét chit binh yén trong ti tudng, chit.thich thang ma tir lau chung téi da mdt. Thoi, ching toi kkéng muén néi nhidu. Hoi Tao dan dén Jac mé, Xin tién sinh hay khai hoi bang it bai tho.TAN DA . 1s ‘THE NON NUGC — Nuc non nang mot lei the, Nuéc di, di mai, khong vé cing non, Nhe loi anguyén nude thé non, Nuée di chua lai, non con ding khong. — Non cao nhitng ngéng cing trong, Su6i tuén dong le cha mong thang agay, Xuong mai mot nim hao gay, Téc may mot mai da day tuyét suong, Troi tay chigéu,b6ng ta duong, Cang phoi vé ngoc nét vang phoi pha, Non cao tudi v4n chua gia, Non thai nhé nuéc, nuéc ma quén non. Di nhu song can da mon, Con non, con nude, hay con thé xua, 2— Non xanh da bigt hay chua? Nuéc di ra b& Jai mua ve ngudn. Nuéc non hOi ngd ¢6n ludn, Bao cho non cho cé budn lam chi. Nuée kia di hay con di, Ngan dau xanh tét non'th) cr vui, “ Nghin nam giao uée ket doi, Non non nuéc nuéc khong ngudi loi the.16 THI NHAN VI8T NAM i TONG BI&T La dao roi rac 16i Thien thai, Su6i tin, oanh dua, nhitng nggm ngii. Nira nam tién canh, Mot bucéc tran ai. Uséc ci duyén thira cé thé thoi, Da mdn, réu nhat, Nuée chay, hué troi, Cai hac bay len vit tan trai! Tron dat tir nay xa céch mai, Citra dong, Dau non, Duong 16i ci, Nghin nam tho than bong trang soi.MOT THY! BAI TRONG THI CA Mot xz hOi su6t may ngan nim kéo dai mot cude s6ng gin nhy khong thay ddi, v@ hinh thie cing nhu ve tinh than. Trigu dai tuy bao lan hung vong, giang son tuy bao Ian ddi chu, song moi cudc bién cé va chinh trj it khi ba dong dén sy s6ng cia nhan dan. Tir doi nay sang ddi khdc, dai khai chi cé bay nhiéu tgp tyuc, bay nhiéu y nghi, bay nhiéu tin tuéng, cho dén nhitng néi yéu, ghét, vui, buBn, co hd cing nim yén trong ahiéng khu6n khd nhat dinh. Thai gian & day d& ngimng lai va ngudi ta chi s6ng trong khong gian. Nhung, nh&t dan, mét con gid.manh bong tir xa thdi dén. Ca n@n tang xua bi mot phen dién dao, lung lay. Su gap g@ phuong Tay. la cudc bién thién lénnhat trong lich str Viet Nam tir may muoi thé ky. Phai tré lai cdi thi td tien ta mdi tigép xte Voi ngudi Trung Hoa, hon nita, phai tré laicdi thoi giéng ngudi Anh-do-né-dieng (1): lan the nhat dd chan vao leu vue song Hdng Ha moi hong tim duge mot cudc bién thién quan trong nhu vay. Truoc mat ching ta b6ng bay ra nh@ng canh la ling chu bao gid ting thdy. Lic dau, ai ndy déu ngo ngic, khong hiéu ra lam sao. Nhung rdi chung ta quen dan. Chung ta & nha tay, doi ma tay, di giay tay, mac do tay. Chang ta ding dén dién, ddng-hd, 6-10, xe lira, xe dap... cdn gi nia! Noi lam’sao cho xiét nhitng digu thay (1) Toi khong tin sang nguai Vigt Nam v6n qué huang tren. song Duong Ta.13 THI NHAN VIET MAM dai ve vat chat, phuong Tay d4 dva toi gitta chung tal Cho dén nhitng noi hang cing ngé hém, cudc séng cing khong cdn gif nguyéa hinh ngay trugc, Nao dau tay, digm tay, nao vai tay, chi tay, kim tay, dinh tay. Ding tuéng toi nguy bien. Mot cdi dinh cing mang theo n6 mOt chifi quan niem cla phuong Tay ve nhan sinh, vé vi try, va cé ngay ta sé thay thay ddi cd quan niem cia phuong Dong. Nhitng dd-ding kigu moi 4y chinh da dan duéng cho tu tuéng mdi. Trong cong cudc duy tan, Anh huéng cia no it ra cing ngang véi anh hung nhong sach nghj luan cia hign triét Au My, cing nhing sach cd dong cla Khang, Luong. Si phu nucc ta tir xua von chi biét cé Kntng Ta, bat dau dain Manh-dire tu-cwu voi Lu-thoa. Ho bat dau viét quéc ngt, mot thir ché mugn cia ngudi phuong Tay.C4u van cia ho ciing bat dau c6 cdi r6 rang, cdi sang sia cla van tay. ‘Nhitng tu tuong phuong Tay diy ddy tren Déng duong tap chi, trén Nam phong tap chi, vatir hai co quan dy tham dan vao cdc hang ngudi cé hoc. Ngudi ta dua nhau cho con em dén truéng Phap Viet, ngudi ta giri con em sang tan bén Phap. Thé rdi cé nhing nguoi Viet Nam dau ky su, dau bac si, dau thac si; co nhing nguoi Viet Nam nghién citu khoa hoc, triét hoc; va c6 nhitng ngudi Viet Namnghi chuyen x4y dung mot nén hoc riéng cho nuéc Viet Nam. Bay nhiéu su thay di trong khodng nam sa4u muoi nim! Nam sdu muoi nam ma nhu nam sau mui thé ky! Nhung cudc Au héa khoag phai chi c6 thé. No da di qua*hai giai doan: hinh thie va tu tuéng; né cdn phai di qua mot giai doan nia. NO da thay d6i nhitng tQp quan sinh hoat hang ngay, n6-d& thay ddi cach ta van dong tu tuong, tat né sé thay dOi c4 cdi nhip rung chm cia tanita, Nhing hinh thirc moi cia cudc doi,MOT THGI DAl TRONG THI CA 19 nhitng tu tung mdi va nhat la Anh huéng van hoe Phap ngay mot thadm thia, Sy la-nhitng Igi khi Au héa trong giai doan thir ba nay.. Phuong Tay bay gid da di téi chd sau nh&t trong hon ta, Ta khong con c6 th® vui cdi vui ngay trudc, budn cdi-budn ngay trudc, yéu, ghét, gian hon nhat nhét nhu ngay truéc. Da danh ta chico chirng dy mdi tinh nh eon ngudi muén noi va muon thud. Nhung séng trén dat Viet Nam 6 dauthé ky hai muoi, nhitng méi tinh cha ta khong Klidi co cai mau sc riéng, cai dang dap riéng eta thoi dai. “... Cac cu ta ua nhitng mau dé choét; ta lai ua nhitng mau xanh nhat... Cac cy bang khuang vi tigéng tring dém khuya; ta nao nao vi tigéng ga Jéc ding ngo. Nhin mot co gai xinh x4n, ng4y tho cdc. cy coi nh da lam mot diéu toi 165i; ta thi cho la mat mé nhu ding truéc mét canh dong xanh. Cai 4i tinh cia cdc cu thi chi 1a su hon nhan, nhung déi voi ta thi tram hinh muon trang: cai tinh say d4m, cai tinh thoang qua, cai tinh gan gui, cdi tinh xa xi... cdi tinh trong giay phat, c4i tinh ngan thu...» May cau noi x6 bd, ligu linh ma tha thiét cia O. Luu Trong Lu & nha Hoc hoi Quy Nhon hdi juin 1934.da vach r6 tam ly ca Ip thanh nién chung ta. Tinh ching ta da ddi-mdi, tho chang ta ciing phai ddi mdi vay. Cai khat vong cdi tréi cho thi ca chi 1a cai khat vong ni r6 nhitng diéu kin nhiem u udt, -cai khat vong duwge thanh thee. Mot nbi khat yong khan thiét dén dau don. Chinh O. Luu Trong Lu cing da viét trong quyén Nguoi son nhan hdi mai 1933: «Ngudi thanh nién Viet Nam ngay. nay -duang bo vo di tim nguoi thi nhan cia minh nhu ngudi con di tim me». Da thé, khong thé xem phong trao tho mdi 1a mot chyyén lap di do mot bon dét nat bay dat ra d& kigm29 THI NHAN VIET NAM ch& ngdi trong lang tho. No la két qua khong thé khong c6 cia mt cudc bién thién vi dai bat dau tir hdi nude ta st nap dé quéc Phap va, xa hon nia, tir hdi Nguyén Trith phan tranh, lac ngudi Au moi dén, Cai ngay agudi di budn phuong Tay tha nhat dgt chan len xu ta, ngudi ay da dem theo cing voi hang hoa phuong Tay, cai mam sau way sé nay thanh tho mdi. * Nhung tim ngudn géc tho moi ma chi n6i xa x6i thé, cong vieéc nha vigt str cing khi dé dang. Ta hay tim nhieg nguyén nhan gan gyi hon cing nhiing trigu chirng cia phong trao tho mdi. Da lau, ngudi minh lam tho hau hét chi lam nh@ng bai tam cau, mBi cau bay che. Theo O. Phan Khoi (1), 18i fy phai quy cho khoa ct. Phép thi ngay xua bat hoc trd vao trudng nhi lam mot bai tho theo the that ngon luat, The that ngon luat von mugn cua thi nhan dai Duang. nhung khi ng -:7i ta dua né vao khoa cir, né en bé bide gap may luat Duong. Theo luat Dueng trong mot bai the tam cau, bén cau giita goi la cau tam te, ctu ngi luc va mudn ndéi gi thi néi. Phép khoa cir bat phai ggi cAu tam té 1a cau thuc, nghia [a phai gidi thieh dau da cho rd rang, hai cau nga lyela cau luan, nghia la phai dem y dau bai ma ban rong ra. Thi sith lam tho nhdt dinh phai theo quy md dy. Khéng theo, héng, Nhung chinh pha Bao ho Ian lugt bd ché dd khoa et, & Nan Ky (18642), 6 Bac Ky (1915), & Trung Ky (1918). Khoa cir bé, th®. that ngon luat eirig theo dé 71) Chong dan thi thoai (aha in Dao lap, Hue, 1936) tr, 15 — 46,MOT THO! DAI TRONG THI CA 2 ma mat dja vj doc ton. Nam 1917n6 bj O. Pham Thugng Chi cong kich trong m$t bai ban-ve tam ly 161 tho ay (1). Ong bio: «Ngudi ta thuong n6i tho Ia tiéng kéu ty nhién cia con tam. Ngudi Tau dinh luat nghiém cho nghe lam tho thyc 1a mun chita lai, stra lai cdi tiéng keu dy, cho né hay hon, trang van trang diéd hon, nhung ciing nhan dé ma 1am mt cai giong thién nhién di vay. Tigép dé Ong phe binh bai tho qua déo Ngang cia ba huyen Thanh Quan: «R&ng hay thi thyc la hay, Nhung hay qua, khéo qua, phan olin cong nhiu ma vé ty nhién it, qua 14 mQt birc tranh canh vay?. Thoi oanh ligt cha. thdt.ngon lugt da dén luc tan. Nam 1928, n6 bj O. Phan Kh6i congkich.tren Dong phap thoi bao. Ong Phan trach tht tho « bé bude, i ma m4t.c&. sanh tha» (2). go Nam 1929, tren bao Phun tan van O. Trinh Dinh: Ru lai cong kich n6é mot lan nita va ho hao Ag uoi ta luu tam dén 16i luc bat va song that Iyc bat’ la nhing 16i tho diac biét cia ta (3). Thye ra; tir truec, tren sich v& bdo chuong think thoang that ngon luat ciing da phai nhuong chd cho lye bat, song that luc bat, cd phong, tir khuc. van v... Lac dac ngudéi ta con thay xudt hién nhing bai khong. niém, khong luat, khong han che, han cau. Ay la bai dich tho ng ngén La Cigale etla Fourmi cha Nguyén Van Vinh (4): (1) Nam phong tap chis65— (2) Chuong dan thi thoai. (nha in Dac Lap, Hué, 1936) tr.46— (3) Phy nz tan van ra ngay 24-10-29. (4) Tho nga ngbn cia La Fontaine tien sinh (Trung Bic tan vin, Ha Noi, 1928).THI NHAN VIET NAM 22 Cor ve sau kéu ve ve Sudt mia he Dén ky gid bdc thbi Ngudn con that b&i réi.. Ay la nhitng bai goi la tho buong (1) cha mot sinh vién truong Cao dang, O. Le Khénh Ddng,-da lam mot ird cudi cho ching ta hdi nhé. Nhing bai nhu thé ma d4m mao danh [a tho, ctr thei bay gi thurc ding khép vao toi pham thuong. Mot sy bién cé6 dugng dy ma xAy ra duoc, dau khong duge cong nhan, cing di chirng rang cai thoi van luat Duong da cuc ky suy vi. . ; Khuon khd bai tho bat dau ran mit.+MOt sue manh duong ng&m ngam hoat dong trong tam linh giéng ndi. Noi cho ding, ching ta cing chi phéng dodn chi thuc rachua thay gi. Thi the cé it nhigu thay ddi ma thi te vin nhu xua. Chi trong doi bai tho cia Tan Da méi thay phang phat chat bang khuang, chut phong ting cia thoi sau. Ngoaira, ngudi ta vanca di hat lai bay nhieu datho bing bay nhiéu giong tho khéng di dich. Cira hé mé tir lau nhung ngon gid xa dén hoai khong thay tei. Xa hoi Viet Nam chua dén tu&n thanh thyc. Chua cé thé nhém day mot cudc cach ménh vé thi ca. Nhung mot ngay kia cudc cdch menh vé thica da nhém day. Ngay dy 1a ngay 10 mars 1932 (2). Lan dau (1) 7Ao budng (Chan Phuong, Ha Noi 1928). (2) Vie 1 ngay xudt ban te Phy n@ tan vam 36 122 trong tty ¢6 ba? © Mot 16i tho moi. trinh chanh gitta lang tho »,MOT FHOI DAI TRONG THI CA 23 tién trong thankr tri thy ca hien ra mot !5 thing. O. Phan hj hang hai nhu mét vi twong quan, dong dac budc ra tran. Ong ty gidi thitu:'4Trucc kia... it ra trong mot nam tdi ciing cé duge nam bay bai, hoac bang chi Han, hoc bing chi Nom; ma nam bay bai cla tdi, khong phai néi phach, déu 1a nim bay bai nghe duge». Ay thé dé ma Ong két antho ci! «Tho cét chon. The ci bj cau thic qua nén mat chon. Bai vay ong bay ra mét Idi tho edem y that c6 trong tam kham minh ta ra bang nhitng cfu c6 van ma khong bo budc bdi niém ludt gi hét? va tam ménh danh Ia tho mdi. Hdi bay gid Pau nit tan oda duong thdi cyc thjnh, Nhitng Idi néi ca ong Phan duge truyén ba di khap noi. Cai bai tho moi «Tinh gia” (1) ong din ra lam thi du, khorg ré c6 duge ai thich khong, nhung mot sé dong thanh nién trong nudc bing thay mé ra mot géc tréi Vv) cai tao bao dau diém cia minh da dugc mét byc dan anh trong van gidi cong nhién thira nhan. Lan Iugt nhitng bai tho mdi, v6n lam tir truéc, dugc dua lén mat bao. Ngudi huéng ung thir nhat 1a O. Luu Trong Lu. Sau khi dang bai cia O. Phan Khoi chang bao lau, Pau ni tan vdn nhan duge mot bire thy hoan nghénh ky co Lién Huong (Faifo), mot bai tho moi «Trén:duong doi? ky Luu Trong Lu va mot bai nita 4 Vang khach tha” ky Thanh Tam. Ky nhiéu tén cho ron thé thoi chi di lai cing chi mot ngudi. « Tinh gia”, «Tren (1) TINK GIA Hai myoi.bén nim xua, mot dém visa gié lai vira mua. Dudi ngon dén mé, trong sian nha nhé, hai cdi dau xanh, ke nhau than tho: — «Oi doi ta, tinh ahieoing: nhau thi vin n&ug, ma 1é, ahav han la khang dang;24 THI NHAN VIET NAM duéng doi”, va «Vang khach tho” la ba bai mang tén tho moi dugc dang bdo truoc nhat. Trong ba bai ay thi bai thir bada 1a mot bai cé gia tri (1). Ké.d6, Phu nz tan van con dang tho moi cha Nguyén Thj Manh Manh (tic Nguyén Thj Kiém), cha Hd Van Hao va nhigungwdi nia. Nhung roi phong trao tho méi chuy@n ra d&t Bac va dugc mot co quan ngon luankhdc ung hOmdt e4ch dfc. iyc hon. Bao Phong kéa tap méira doi ngay 22 septembre 1932. Ngay s6 dau da c6 bai cong kich tha Duéng luat va ké luan rang: «Tho ta phai mdi, moi van th®, méi y tuéng®. Tir dé cho din cudi nim 1932, Phong héa khong dang tho moi nhung cing khong dang tho ci. Phon7 hoa lai con diégu tho ci bang cach digu Tan Da, ngudi dai bitu chinh thie cho nén tho ci, Bai ¢Cam thu tién thu cha Tan Da da lam dau dé cho m@¢t bic tranh khoi hai cha Dong Son va mot bai hat néi khdi hai cta Ta Mo. Ho so sanh canh thyc véi canh mdng trong tri tudéng thi nhan. Ta Mo viét: «Cay tuoi tét, la con xanh ngat, Boi day ra lac dac lé-7gyd vang! “Pe dén ndi tinh truéc phu sau, chi cho bing sém ligu ma buong nhau! 3, ° — ©Hay!N6i moéi-bac lam sao cho! Biong nhau [am sao cho né ? « Thuong duge chirng nao hay chitng ay, chAng qua Ong Troi bat doi ta phai vay: «Ta 1a nhan‘ngai, dau co phai vg chOng ma tinh vige thay chung ? ». Hai muci bén nam sau,.tinh co dat khdch gap nhau: Doi cdi dau deu bac. Néu'chang quen lung d6 co nhinra dugc! On chuyén ci ma this Liécdua nhau di rdi! con mat con 6 dudi. - he - (1) C6 trich trong quy?n nay voi nhan dt. Xuan v2»,MOT THO! DAI TRONG THICA 25 Tren duong di nong ddy nhu rang, Canh tuyét phi mo mang them quai la! van vy... Pha hoai rdihg kién thiét. Nhan duc cua O. Luu Trong Lu bic thu gtri cho ong Phan Khoi may thang truéc, ho trjnh trong dang lai tren Phong hia s6 Tét rangay 24 janvier 1933 cing voi it baitho moi cla Luu Trong La, Tan Viet, The La. Tiép theo dé, Phong héa lun luon dang tho méi cia Tir Ly, Thé Li, Nhat Linh, Nguyén Van Kién, Va Dinh Lien, Doan Pha Ti, Huy Thong. Cac bdo chi khac ciing dua nhau dang tho mdi, o Hué, Ngan Son ting thu ra doi ngay 15 septembre 1933, lign xudt ban-voi it chuyen ngin, mot tap tho mdi cla Luu Trong Lu (1). Tho moi da bat dau cO co sé. Trong lang tho msi ngudi ta canz sét sing thém. Tir hai thang trusc, hom 26 juillet 1933, mot n& si cd tar va cO gan, co Nguyéa Thj Kiem, da lén dién dan hoi Khuyén hoc Sai Gon hét sire tan dong tho msi. Hoi Khuyén hoc Sai Gon thanh lap dén bay gid da 25 nam, Lan the nhat m6t ban gai len dién dan va cing lan thir nhat cO mét cudc, dién thuyét duge dong ngudi nghe nhw thé. N6i g6t co Nguyén Thi Kiem, con nhiéu dién gid cing theo mOt muc dich: danh lay phan thang cho tho mi: Juin 1934: ©. Liru Trong Lu dién thuyét tai nha Hoe hdi Qui Nhon. - Janvier 1935: O. DS Dic Vugng dién thuyeét tai hoi Tri tri Ha Noi. Janvier 1935: ¢O Nguyén Thj Kiém lai dién thuyét tai hoi Khuyén hoc Sai Gon d& tranh luan voi O. Nguyéa Van Hanh. (1) Ngwoi son nhan.26 TH! NHAN VIET NAM Novembre 1935: 6, Va Dinh Lien di&n thuyst tai hoi Tritri Nam Djnh. Pévrier 1936: 0. Truong Tiru digén thuyét vé the Bach nga tai hdi Khai tri tién duc Ha Noi. Trén bdo chyong ciing Iuén lu6n cé nha@ng bai bénh vue, khich le tho moi. O. Luu Trong Lu gti hai bite th ign Khé Thuong ndi chuyen tho mdi voi Tan Da (4). &. La Trang Kisu viét tam bai ca tung cdc nha tho méi da tra Joi O. Tang Lam va ©. Thai Phi (2), Ngoai ra cén bao nhiéu bai nia. . O cai xu vO su nay, cau chuyén van tho co hd 1a cau chuyén doc nhat cia mot sé dong thanh nién nam na. Nhung da dén lac nhitng loi hung bién tré nén vO dung. Nhirig thi si c6 danh da ra doi: The Li, Luu Trong Lu, Huy Thong, Nguyén Nhuge Phap, J. Leiba, Thai Can. Trong khoang bén n4m, da san xudt rat nhiéu bai tho c6 gid tri. Va nhitng bai tho dy, nhat la nhing bai cia Thé Li, khong tréng khong kén, da bénh vuc mét cach vitng vang cho tho mdi. 1935, cdi nam dai nao trong lang tho, di qua. Buée sang 1936 su toan thang cla tho moi da ré ret. De tua tap Nhing aug the hay, O. Lé Trang Kieu ban nén x6a bé hai chit tho modi. Vi “hai chi tho méi la bitu higu mot cudc cach ménh duong bong bot» ma “cugc cach ménh vé thi ca ngay nay da yén lang nh mit nuéc hd thu» O. Luu Trong Lu né mot nu cudi Kieu hanh, dang tren Hanoi 40 (19-236) mot bai tho that ngon sach hoa két bang hai caus Néan not mién sao nén bin v2, Chang tho thi cing céc can the. (1) Ding & Tidu thuyét tht bday 3629 ra ngay 15-42-34 va 36 34 ra ngay 19-14-35. — (2) Dang ¢ Van hoc tap chi 1935 va Hanoi bdo 1936.MOT THO] DAI TRONG THICA 27 Cai cudi khinh man cla ngwgi chién thang k& khong <6 giddng wa. Thé La, khon hon, chi lang lang néi chuyén voi ngudi déng huong — nhirng ngudi trong lang tho méi. Tix muc “La thm? cha Zink hoa dén muc «Tin tho» cha Ngay nay, tis mai 1937 dén octobre 1938, Thé La cham chi day nghé tho cho nhing ai nudi gidce mong mot ngay kia tré nén thi si. Tho moira doi ngay mét nhigu, cdi danh hiéu tho méi mat dan trén sach bao. Thi dan da vang tiéng cai nhau. Cho dén hdi juin nim nay, vi chuyén tho mdi, ©. Huynh Théc Khang va O. Phan Khoi bat bé Ian nhau (1), lang tho Viet Nam khong may ai d& y déa nhtng loi qua tiéng lai gitta hai Ong gia ay. Tan kich méi c& trong pham vi thi ca d& két li€u. Tho moi da danh duge quyén s6ng, da chiém hau het bdo chi sach v6, da len vao dén hoc dugng (2). Ma da vao hee duong, nhat la 6 nuéc ta, tirc.la thanh thé da to lam. * Truréc sy banh truong. manh liét cia tho méi, truée moi sy ho hao ram ro cia nhitng ngudi trong’ phai mdi, lang tho ci da phan tg nhu thé nao? Aout 1933: MOt tuan sau cugc dién thuyét thir nhat ctia co Nguygn Thj Kiém, O, Tan Viet, binh but bao Cong luan (3),*bénh vyc tho ci -tai, dién dan hoi Khuyén hoc Sai gon. (1) O. Huynh viét 7Tiéag dan, ong Pham viét Dan bdo, (2) Tho mai 6 6 trong chuong trinh quéc van ban cao dang titu hoc va ban trung. hoc. . (3) Khong phai O, Tan Vigtbdo Phong hoe.