5

Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan - Modyul 1
Mga Paraan ng Pagtugon ng mga
Pilipino sa Kolonyalismong Espanyol

AIRs - LM
Araling Panlipunan 5
Ikatlong Markahan - Modyul 1: Mga Paraan ng Pagtugon ng mga Pilipino
sa Kolonyalismong Espanyol
Unang Edisyon, 2021

Karapatang sipi © 2021

La Union Schools Division
Region I

Ang lahat ng karapatan ay ibinibigay sa may akda. Anumang paggamit o

pagkuha ng bahagi ng walang pahintulot ay hindi pinapayagan.

Bumuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Grace G. Basallo

Editor: SDO La Union, Learning Resource Quality Assurance Team
Tagaguhit: Ernesto F. Ramos Jr., P II

Tagapamahala:

ATTY. Donato D. Balderas, Jr.

Schools Division Superintendent
Vivian Luz S. Pagatpatan, Ph.D
Assistant Schools Division Superintendent
German E. Flora, Ph.D, CID Chief
Virgilio C. Boado, Ph.D, EPS in Charge of LRMS
Mario P. Paneda, Ed.D, EPS in Charge of Araling Panlipunan
Michael Jason D. Morales, PDO II
Claire P. Toluyen, Librarian II
 Sapulin

Matutunan sa modyul na ito ang mga paraan ng pagtugon ng mga

Pilipino sa kolonyalismong Espanyol. Marami ang nag-alsa laban sa
pananakop ng Spain at sa modyul na ito ay naipapaliwanag ang naging tugon
ng mga Pilipino sa mga pag-aalsang kanilang isinagawa sa ngalan ng
katarungan at kalayaan.

Pagkatapos mapag-aralan ang modyul na ito ay inaasahang:

 Naipapaliwanag ang mga paraan ng pagtugon ng mga Pilipino

sa Kolonyalismong Espanyol.

1
 Simulan

Bago ka magsimula sa bagong aralin, subukan

mo munang sagutan ang mga sumusunod na
katanungan.

(Panimulang Pagsusulit)

Panuto: Kilalanin ang mahahalagang detalye na may kinalaman sa paksa sa

pamamagitan ng pag-aayos ng mga ginulong titik upang mabuo ang
wastong salitang binibigyang-kahulugan sa loob ng panaklong. Ang
unang titik ay sinagutan n para sa iyo. Isulat ang sagot sa kahon.

1. TOROGI (mga katutubong Filipinong naninirahan

I sa kabundukan ng Cordillera)

D 2. ANGMAGID ROMO (tawag sa labanang Muslim

sa Mindanao at pwersang Espanyol)

S 3. TANSUL DARATKU (Sultan na nagpasimula ng na

Digmaang Moro at unang naglunsad ng Jihad
laban sa mga Espanyo)

M 4. TALAGAM (namuno sa pag-aalsa dahil sa

pagpataw ng mataas na buwis)

P 5. WAYNGAPANGA ( headhunting)

2
 Lakbayin
Sa harap ng armadong pakikipaglaban ng mga Espanyol , iba’t
ibang tugon ang ipinamalas ng mga katutubong pangkat. Habang ang
pagrerebelde at pakikipaglaban ang naging karaniwang tugon nila, may ilang
katutubong lumagda naman sa kasunduan ng mga Espanyol.

REAKSIYON MGA PANGYAYARI

 Hindi pagsunod ng mga Igorot sa mga

patakaran ng monopolyo ng tabako
 Pagbebenta ng mga tabako sa ibang
1. Pagsuway ng mga
mangangalakal maliban sa mga
Igorot sa Patakarang
hinirang ng pamahalaang Espanyol
Espanyol
 Hindi pangingilag sa kabila ng
pagtatatag ng pamahalaang militar sa
Cordillera

 Ang pangangayaw o headhunting ay

isang tradisyon ng mga Igorot ng
pakikidigma at pagpugot sa kaaway
 Kinatatakutan ang tradisyong ito ng
2. Pangangayaw ng
mga misyonerong prayle sa Cordillera,
mga Igorot
kung kaya’t nililisan nila ang lugar-
dahilan upang hindi matagumpay na
napalaganap ang Kristiyanismo sa mga
katutubo

 Inilunsad ang anim na Moro War sa

pagitan ng ika-16 at ika- 19 na siglo
 Noong ika- 17 siglo, nagkaroon ng
mabuting ugnayan ang mga sultanato
3. Pakikidigma ng mga
ng Sulu at Maguindanao
Muslim
 Sa pamumuno ni Sultan Kudarat ay
inilunsad ang kauna-unahang jihad o
banal na digmaan laban sa mga
Espanyol

3
  Bunga ng jihad, nilisan ng mga
Espanyol ang Mindanao at itinuon na
lamang ang kanilang misyon sa Luzon

 Noong 1851,napilitang lumagda sa

kasunduan ang mga Muslim dulot ng
panggigipit ni Gobernador-Heneral
Juan Antonio de Urbiztondo. Ayon sa
kasunduan, maibabalik lamang sa
mga sultan ang kanilang kabisera
kung kikilalanin nila ang
kapangyarihan ng pamahalaang
4. Paglagda ng mga Espanyol sa sultanato ng Sulu at mga
Kasunduan ng mga katabing teritoryo nito
Muslim  Nagkaroon ng magkaibang
interpretasyon ang dalawang panig sa
kasunduang ito:
 Para sa Espanyol,hudyat ito ang
pagpapasakop ng mga Muslim;
 Para sa mga Muslim, ito ang
pagkakaibigan at pantay na
estado ng mga Espanyol at mga
Muslim

 Noong 1596, namuno si Magalat dahil

sa pagpapataw ng mataas na buwis at
pang-aabuso ng mga encomendero sa
Cagayan.Ang iba’t ibang datu o pinuno
5. Pag-aalsa ni Magalat
ng Tuguegarao ay sumali sa rebelyong
ito
 Tumigil nang walong buwan bago ito
nasugpo

Malaki ang naging impluwensiya ng kolonyalismong Espanyol sa

pagbubuo ng bansa at pagkakakilanlan ng mga Filipino. Bilang isang
arkipelago, isang hamon ang ipasailalim sa isang sentralisadong
pamamahala ang hiwa-hiwalay na kaharian ng Pilipinas. Dahil sa
puwersahang pagsakop ng mga Espanyol, napabilis ang pagkakaisa ng
magkakahiwalay na kaharian upang labanan ang mga dayuhang

4
mananakop. Pinagbuklod sila ng iisang karanasan sa ilalim ng mga Espanyol
sa siyang gumising sa kanilang damdaming makabayan.
Dulot din ng kolonyalismo, nabawasan ( kung hindi man tinanggal )ang
karapatan at kalayaang tinatamasa ng mga mamamayan, lalo na ng
kababaihan. Sa kultura ay nagkaroon ng pagbabago sa larangan ng
pananamit, pagkain, pag-aasal,panirahan, panitikan, arkitektura, at iba pa.
Pinakamalawak na pagbabago sa Pilipinas ay ang pagyakap ng mga katutubo
sa Kristiyanismo.
Gayunpaman, hindi tuluyang nabura ang sinaunang tradisyon at
kultura ng mga Filipino sa kabila ng mahigit tatlongdaan taong
kolonyalismong Espanyol.
Dahil sa kalayuan ng Pilipinas sa Espanya, masasabing hindi ganoon
katindi ang epekto ng pagpapalaganap ng kulturang Espanyol sa bansa kung
ihahambing sa karanasan ng iba nitong kolonya gaya ng Mexico.Nagkaroon
ng pagkakataon ang mga Filipinong piliin ang mga impluwensiyang
pangkultura at panlipunan na maiaangkop nila sa nakagisnang kalinangan.
Sa huli, nagbigay-daan ang kolonyalismong Espanyol upang maipagtanggol
ang karapatang mamuhay nang malaya. Hinamon nito ang pagmamahal sa
bayan ng mga Pilipino. Gayun din, nagbigay-daan ang kolonyalismong
Espanyol upang makaangkop ang mga Filipino sa pagbabagong dulot ng
pananakop. Hinamon nito ang katatagan ng mga Filipino at nagbigay-daan
din sa pag-unlad ng pagkakakilanlang Filipino.

5
 Galugarin

Panuto: Punan ang patlang. Piliin sa loob ng kahon ang salita/mga salitang
tinutukoy sa mga patlang. Isulat ang iyong sagot sa linya.

 Moro War  jihad

 Muslim  Kudarat
 monopolyo ng tabako  Igorot
 misyonerong prayle  kristiyanismo
 pangangayaw  pagpugot

1. Ang _____________________________ ay banal na digmaan laban sa mga

Espanyol.
2. Ang _______________________ ay ang tradisyon ng pakikidigma at
pamumugot ng mga katutubong Igorot.
3. Ipinakita ng mga Muslim ang kanilang pagtanggi sa kolonyalismong
Espanyol sa anim na digmaang tinawag na__________________________.
4. Si _________________________ ang sultan na unang naglunsad ng banal
na digmaan laban sa mgaEspanyol.
5. Hindi pagsunod ng mga Igorot sa mga patakaran ng ________________.
6. Mga katutubong _____________________ ay nagbenta ng mga tabako sa
ibang mangangalakal maliban sa mga hinirang ng pamahalaang
Espanyol .
7. Ang headhunting ay tradisyong kinatakutan ng mga _________________
sa Cordillera.
8. Ang mga ________________________ ay napilitang lumagda sa kasunduan
dulot ng panggigipit ni Gobernador-Heneral Juan Antonio de
Urbiztondo.
9. Pinakamalawak na pagbabago sa Pilipinas ay ang pagyakap sa
______________________.
10. Ang headhunting ay isang tradisyon ng mga Igorot ng
pakikidigma at ______________________ sa kapwa.

6
 Palalimin

Gawain: Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa iyong pananaw sa ginawang

pakikipaglaban ng mga Igorot at Muslim sa mga Espanyol. Kung
sakaling may dayuhang mananakop sa Pilipinas sa kasalukuyan,
gagawin mo rin ba ang ginawang paglaban ng mga Igorot at Muslim
at ni Magalat? Bakit/Bakit hindi?

Gawing gabay sa pagmamarka ng gawain ang sumusunod na rubrik.

Pamantayan Puntos Nakuhang

Puntos
1. Malinaw na naipahayag ang saloobin 10
tungkol sa tugon ng mga Muslim, Igorot at
Magalat sa kolonyalismo.
2. Maayos ang pagkakasulat ng sanaysay at 5
ugnayan ng mga kaisipan
Kabuuang Puntos 15

7
 Sukatin

Panuto. Isulat ang T kung katotohanan at M kung walang katotohanan ang

sumusunod na pangungusap.

_______1. Kinatakutan ng mga misyonerong prayle sa Cordillera ang

tradisyong pangangayaw ng mga Igorot.
_______2. Sinunod ng mga Igorot ang patakaran ng monopolyo ng tabako.
_______3. Sa pamumuno ni Magalat ay inilunsad ang kauna-unahang jihad.
_______4. Nilisan ng mga Espanyol ang Mindanao dahil sa jihad.
_______5. Nagkaroon ng magkaibang interpretasyon ang dalawang panig sa
kasunduang Muslim at Espanyol.
_______6. Matagumpay na napalaganap ang Kristiyanismo sa mga
Katutubong Igorot.
_______7. Tuluyang nabura ang sinaunang tradisyon at kultura ng mga
Filipino dahil sa mahigit na tatlongdaan taon ang kolonyalismong
Espanyol.
_______8. Noong 1596 namuno si Magalat sa isang pag-aalsa dahil sa
pagpapataw ng mataas na buwis at pang-aabuso ng mga
Encomendero sa Cagayan.
_______9. Magkakaiba ang naging tugon ng mga katutubo sa tangkang
pagsakop ng mga Espanyol.
_______10. Tumagal nang walong taon ang pag-aalsa ni Magalat.

Magaling! Tapos ka na sa modyul na ito.

8
 9
SIMULAN GALUGARIN
1.IGOROT 1. JIHAD
2. DIGMAANG MORO 2. Pangangayaw
3. SULTAN KUDARAT 3. Moro War
4. MAGALAT 4. Kudarat
5. PANGANGAYAW 5. monopolyo ng tabako
6. Igorot
7. misyonerong prayle
8. Muslim
9.Kristiyanismo
10.pagpugot
PALALIMIN SUKATIN
Ang mga sagot ay maaaring magkakaiba-iba 1.T
2.M
3.M
4.T
5.T
6.M
7.M
8.T
9.T
10.M
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian

A. Mga Aklat

Baisa-Julian, A. G., & LONTOC, N. S. (2016). Bagong Lakbay ng

Lahing Pilipino 5. Phoenix Publishing House.

Gabuat, M. A., Mercado, M. M., & Jose, M. D. (2016). Araling

Panlipunan: Pilipinas Bilang Isang Bansa 5. VIBAL Group.

B. Iba pang Sanggunian

Lessons, Kto12(2019, November 25). AP5 Unit 3 Aralin 13 - Iba't Ibang

Tugon ng mga Katutubo sa Kolonyalismong Espanyol. Retrieved
January 07, 2021, from
https://www.youtube.com/watch?v=ZtR_ra6WM5w

10