KLAUD RAČUNARSTVO

Informacioni sistemi – master ss

Prof dr Dušan Ljubičić

Bojan Mrđa
9. VIRTUALIZACIJA MREŽA

2
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Računarske mreže
➢ Računarske mreže omogućavaju međusobno komuniciranje računara
pomoću neke stalne ili privremene veze
➢ Za umrežavanje više računara potreban je poseban hardver, ali i
softver, te poznavanje načina umrežavanja
➢ Umrežavanje podrazumijeva ostvarivanje veze u cilju razmenjivanja
resursa, ideja ili informacija između dve tačke
➢ Povezivanje računara se, osim pomoću kablova, može ostvariti i
bežično preko radio talasa
3
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

➢ Prenošenje instrukcija između računskih mašina se prvi put desilo 1940.

godine kada je George Stibitz iskoristio TTY, odnosno tele-mašinu za
kucanje
➢ Pomoću nje je poslao instrukcije sa njegovog Model K iz Darthmouth
univerziteta u Novom Hampshireu na njegov Complex Number
Calculator u New Yorku, te takođe primio rezultate istim putem
➢ Tek 1964. godine, istraživači sa Dartmoutha su napravili glavnu mašinu
sa deljenim resursima i priključenim terminalima

4
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Osnovni pojmovi računarskih mreža

OSI slojevi
➢ Sve današnje mreže su na neki način bazirane na Open Systems
Interconection OSI standardu
➢ OSI je razvijen 1984. godine od strane International Organization for
Standardization (ISO) koja je predstavljala otprilike 130 država
➢ Srž se sastoji od OSI referentnog modela, skupa sedam slojeva koji
određuje različite etape kroz koje podaci moraju proći od jednog
uređaja do drugog u nekoj računarskoj mreži
5
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Klijent-server
➢ Klijent-server je arhitektura gde su korisnik (klijent) i server odvojeni ili
neravnopravni
➢ Ravnopravna mreža Peer-to-Peer (P2P) je mreža gde se nalazi mnoštvo
klijenta koji su ravnopravni u učešću, jedino je ograničenje brzina
internet veze klijenta

6
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Prednosti računarskih mreža

➢ Pristup udaljenim podacima
➢ Razmena podataka
➢ Upravljanje udaljenim uređajima
➢ Zajedničko korišćenje resursa
➢ Povećanje efikasnostii tolerancije na greške (fault tolerance)

7
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Važnost računarskih mreža

➢ značajan rast njihovog broja i korišćenja u posljednih 20 godina
➢ Infrastruktura za sva područja života: preduzeća, uprava, obrazovanje,
zabava, e-poslovanje
➢ proizvodnja, …
➢ gotovo svi softverski proizvodi zahtevaju komunikaciju (i kod neke
jednostavne aplikacije, kao što je obrada teksta,
➢ postoji mogućnost da taj tekst obrađuje nekoliko korisnika povezanih
mrežom 8
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Podela računarskih mreža

Local area network LAN
➢ LAN je mreža visoke brzine koja pokriva relativno malu geografsku površinu
➢ Najčešće umrežava radne stanice, računare, printere, servere i ostale uređaje
➢ Najčešći mrežne tehnologije koji se koriste su Ethernet, Token Ring, Frame Relay te FDDI.
Metropolitan Area Network MAN
➢ MAN se sastoji iz mnogo računara koji se nalaze u jednom gradu
➢ Za razmenjivanje podataka najčešće se koristi optički kabl ili bežični način komunikacije
Wide area network WAN
➢ WAN pokriva relativno veliku geografsku površinu, a najpoznatija WAN mreža je upravo Internet
➢ Razmenjivanje podataka u ovim mrežama se najčešće vrši preko telefonskih kablova 9
 VIRTUALIZACIJA MREŽA
➢ Postoji više vrsta mreža, a svaka definiše mrežne protokole koji su skup
pravila za prikaz signaliranje, proveravanje, podataka koji su potrebni
za slanje informacije preko neke mreže.
➢ Neke od najpoznatiji i onih koje su najviše u upotrebi su:
Ethernet
➢ Ethernet je mrežna tehnologija za LAN mreže, bazira se na frame
načinu rada
➢ To znači da se podaci šalju u paketima koji su prilagođeni za slanje
preko računarske mreže
➢ Definiše umrežavanje i kodiranje za fizički sloj, te frame formate i
protokole za MAC, odnosno sloj OSI modela 10
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

➢ Ethernet definiše i protokole pomoću kojih se vrši prenos podataka u

mreži
➢ Ethernet, poznat i pod imenom IEEE 802.3, je postao najrasprostranjeniji
standard za računarske mreže koji se počeo uzdizati ranih 1990-tih pa
sve do danas
➢ Drži primat te je skoro u potpunosti zamenio ostale mrežne tehnologije
za LAN mreže kao što su Token Ring ili FDDI

11
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

FDDI
➢ FDDI je razvijen kao potreba za pouzdaniji i brži prenos podataka preko
računarskih mreža
➢ Fiber Distributed Data Interface je skup ANSI protokola za slanje
digitalnih podataka preko optičkog vlakna i ređe bakrenih žica
➢ FDDI mreže su token mreže i podržavaju brzine do 100 Mbps
➢ FDDI mreže su obično osnova WAN mreža

12
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Token Ring
➢ Token Ring je vrsta mreže koja je šematski implementirana kao prsten
➢ Token Ring je usko vezan za IEEE 802.5 specifikaciju, jer je nastala iz
Token Ring tehnologije (koju je razvio IBM)
➢ Zbog identičnosti i zanemarljivih razlika termin Token Ring obično
obuhvata i IEEE specifikaciju

13
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Frame relay
➢ Frame relay je sinhronizovana mreža baziranana HDLC protokolu
➢ Podaci se šalju u HDLC paketima
➢ Frame relay se obično koristi za dobijanje podataka između lokalnih
(LAN) i širokopojasnih (WAN) mreža
Wi-Fi
➢ Wi-Fi je bežični način umrežavanja računara gde se podaci imeđu dva
ili više računara prenose pomoću radio frekvencija (RF) i odgovarajućih
antena
➢ Najčešće se koristi u LAN mrežama (WLAN), dok se u poslednje vreme14
sve više nudi i bežični pristup WAN mreži
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Modeli mreža
Klijent-server
➢ Klijent-server je arhitektura gde su korisnik (klijent) i server odvojeni ili
neravnopravni
➢ Najočitiji primer je pregledanje Internet stranica
➢ Korisnikov računar i Internet pregledač su klijent, dok su računar i baza
podataka koji čine web stranicu server

15
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

➢ Klijent je obično aktivan korisnik, koji šalje zaheve i čeka dok se isti ne
ispune, dok je server pasivan, čeka na zaheve, ispunjava i šalje korisniku
➢ Serveri su obično veoma jake mašine sa dobrim konfiguracijama i
karakteristikama zbog toga što istovremeno moraju preraditi mnogo
zahteva koji rastu iz dana u dan
➢ Obično su na serverima instalirani i posebni operativni sistemi za razliku
od običnih – klijent operativnih sistema, serverski operativni sistemi su u
više segmenata bolji i sadrže naprednije opcije
16
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Klijent-server model 17
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Model ravnopravnih mreža (engl. Peer-to-Peer-P2P)

➢ P2P je model komunikacije putem Interneta, nasuprot klient/server
modelu, najčešće se koristi za deljenje datoteka
➢ P2P je skraćenica od (engl. peer to peer)
➢ Sa P2P klijentima baziranim na Gnutella protokolu, korisnici sa
kompatibilnim softverom mogu kreirati fajlove na svojim hard-
diskovima, konektovati se na P2P servis, a potom locirati, pristupiti i
razmeniti željeni podatak
18
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Model ravnopravnih mreža (engl. Peer-to-Peer-P2P)

➢ P2P je mreža gde se nalazi mnoštvo klijenta koji su ravnopravni u
učešću, jedino je ograničenje brzina internet veze jednog klijenta
➢ Ovakve mreže se najviše koriste za dijeljenje dokumenata, video i audio
podataka i tako dalje
➢ Razlog leži u tome da ne postoji neko ko će kontrolisati koji podaci se
dele u mreži, jer ne postoji server ili glavni računar koji nadgleda sve
ostale
➢ Svi su ravnopravi i dele podatke između sebe
19
VIRTUALIZACIJA MREŽA

P2P model mreža

20
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Topologija mreže (engl. network topology)

➢ Topologija mreže određuje raspored mrežnih uređaja
➢ Četiri najpoznatije LAN topologije su:
➢ magistrala
➢ razgranata magistrala
➢ zvezda
➢ prsten
21
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Topolgogija magistrale 22
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

23
Topolgogija razgranate magistrale
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Topologija fizičke zvezde

24
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Topologija razgranate zvezde

25
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Topologija prstena
26
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Različite mrežne toplogije

27
 VIRTUALIZACIJA MREŽA
Topologija mreže određuje raspored mrežnih uređaja
Spisak mrežnih uređaja
➢ Bridge: Uređaj koji spaja više mreža
➢ Firewall: Firewall je deo hardvera koji u sklopu računarske mreže ima
mogućnost da spreči nepropisni prenos podataka preko mreže koji je
zabranjen od strane sigurnosne police
➢ Gateway: Uređaj koji se nalazi u čvoru računarske mreže, služi za
komuniciranje sa nekom drugom mrežom sa različitim protokolom
➢ Router: Poseban uređaj koji određuje sledeću mrežnu adresu na koju se
šalje paket podataka, za razliku od gatewaya ne može se povezivati
na različite protokole 28
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Spisak mrežnih uređaja

➢ Switch: Uređaj koji upravlja protokom podataka između delova lokalne
mreže (LAN)
➢ Hub: Spaja više uređaja te tako pravi mrežu između dva ili više
računara
➢ Repeater: Uređaj koji pojačava digitalni signal koji prima od glavnog
mrežnog uređaja
➢ Modem: Uređaj koji pretvara analogne signale u digitalne i obratno
➢ Mrežna kartica: Uređaj koji služi za umrežavanje računara preko UTP
(Cat-5) kablova, obično preko Ethernet protokola 29
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Mrežni protokoli (engl. network protokol)

➢ Mrežni protokol je skup standardnih pravila za prikaz, signaliranje, i
overavanje podataka kao i proveravanje od grešaka koje je potrebno
izvršiti da bi se podatak uopšte poslao
➢ Mrežni protokoli sadtže pravila i procedure za upravljanje prenosom
između računara
➢ Koriste se za identifikaciju komunikacionh uređaja, detekciju grešaka i
retransmisiju
➢ Svi računari koji koriste neki protokol moraju se složiti kako se vrši
kodiranje/dekodiranje poruka, kao se identifikuju greške i koji se koraci
moraju poduzeti u slučaju grešaka ili prekida komunikacije
30
VIRTUALIZACIJA MREŽA

Koncept protokola
31
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

OSI model
➢ Sve današnje mreže su na neki način bazirane na Open Systems
Interconection standardu
➢ OSI je razvijen 1984. godine od strane International Organization for
Standardization-ISO koja je predstavljala otprilike 130 država
➢ Srž se sastoji od OSI referentnog modela, skupa sedam slojeva koji
određuje različite etape kroz koje podaci moraju proći od jednog
uređaja do drugog u nekoj računarskoj mreži
32
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

OSI model
➢ OSI-model ili referentni model za otvoreno povezivanje sistema je
najkorišćeniji apstraktni opis arhitekture mreže
➢ Opisuje komunikaciju hardware-a, programa, software-a i protokola pri
mrežnim komunikacijama
➢ Koriste ga proizvođači pri projektovanju mreža, kao i stručnjaci pri
proučavanju mreža
➢ OSI model deli arhitekturu mreže u sedam logičkih nivoa, daje spisak
funkcija, servisa i protokola koji funkcionišu na svakom nivou
33
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Koncept OSI zasniva se na sedam slojeva i to:

➢ Fizički sloj (engl. Physical layer)
➢ Sloj podataka (engl. Data layer)
➢ Mrežni sloj (engl. Network layer)
➢ Transportni sloj (engl. Transport layer)
➢ Sloj sesije (engl. Session layer)
➢ Prezentacioni sloj (engl.Presentation layer)
➢ Aplikacioni sloj (engl. Application layer) 34
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Među najvažnije modele protokola koje su razvile pojedine kompanije

spadaju:
➢ Arhitektura mrežnih IBM sistema – IBM System Network Architecture
(SNA)
➢ DECnet firme Digital
➢ Netware firme Novell
➢ AppleTalk firme Apple
➢ Prvi razvijeni TCP/IP model
35
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Lista često korišćenih protokola:

➢ Bluetooth protokoli
➢ Fibre Channel mrežni protokoli
➢ Internet Protocol Suite ili TCP/IP model ili TCP/IP stack
➢ OSI protokoli
➢ Routing protokoli
➢ IP protokol, IPv4 header i IPv6 header
➢ Yahoo! Messenger
➢ RTPS protokol 36
 VIRTUALIZACIJA MREŽA
Lista često korišćenih protokola:
➢ SSH Secure Shell
➢ FTP File Transfer Protocol
➢ SMTP Simple Mail Transfer Protocol
➢ Telnet Telephone Network
➢ HTTP Hyper Text Transfer Protocol
➢ HTTPS Secure Hyper Text Transfer Protocol
➢ SFTP Secure File Transfer Protocol
➢ SSL Secure Socket Layer 37
➢ TLS Transport Layer Security
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Lista često korišćenih protokola:

➢ POP Post Office Protocol
➢ E6 Ethernet globalization protokoli
➢ NTP Network Time Protocol
➢ Manje poznati i mane korišćeni protokoli
➢ AppleTalk
➢ ATM
➢ DECnet
38
 VIRTUALIZACIJA MREŽA

Lista često korišćenih protokola:

➢ HIPPI
➢ IEEE-488
➢ Myrinet
➢ QsNet
➢ SPX
➢ System Network Architecture
➢ X.25 39
 KLAUD RAČUNARSTVO
Informacioni sistemi – master ss

Prof dr Dušan Ljubičić

Bojan Mrđa