Je¬eÀlegC[ cenekeÀe³e,

met³e&keÀesefì mecehe´Ye~
efvee|JeIveb keg˩ ces osJe,
meJe&keÀe³ex<eg meJe&oe~~

AmaVr
g§JŒh

S m°. amOoe _Tdr gm¡. à{V^m amOoe _T dr

YeepeHee GHeeO³e#e, þeCes Menj (efpeune) mLeeefvekeÀ veiejmesefJekeÀe (þe.ce.Hee.)

gm¡OÝ` … Sm°. amOoe _Tdr \ mD$§So eZ

Þeer ieCeHeleer®eer Deejleer
megKekeÀlee& ogëKenlee& Jeelee& efJeIvee®eer ~ vegjJeer hegjJeer he´sce ke=Àhee pe³ee®eer ~ meJee¥ieer megboj
Gìer MeWogje®eer ~ kebÀþer PeUkesÀ ceeU cegÊeÀeHeÀUeb®eer ~~ 1~~ pe³e osJe pe³e osJe pe³e
cebieuecetleea~ oMe&vecee$es ceveëkeÀecevee hegjleer ~~ pe³e osJe ~~Oe=.~~ jlveKeef®ele HeÀje legpe
ieewjerkegÀceje ~ ®ebovee®eer Gìer kegbÀkegÀcekesÀMeje ~ efnjspeef[le cegkegÀì MeesYelees yeje ~
ªCePegCeleer veghegjW ®ejCeeR Ieeieefj³ee ~~ pe³e osJe ~~2~~ uebyeesoj efHeleebyej
HeÀefCeJejyebOevee~ mejU meeW[ Je¬eÀlegb[ ef$eve³evee ~ oeme jecee®ee Jeeì heens meovee ~
mebkeÀìer heeJeeJes, efveJee&Ceer j#eeJes, megjJej Jebovee ~~ pe³e osJe pe³e osJe pe³e cebieuecetleea~
oMe&vecee$eW ceve:keÀecevee hegjleer ~~ pe³e ~~ 3~~

Þeer ieCeHeleer mlees$e

meeäebie veceve ns ceePes ieewjerheg$e efJevee³ekeÀe ~ YeÊeÀerves mcejleeb efvel³e Dee³eg:keÀeceeLe&
meeOeleer ~~1~~ he´Lece veeJe Je¬eÀlegb[ ogmejs SkeÀoble leW ~ eflemejs ke=À<CeeEheiee#e ®eJeLes
iepeJe¬eÀ leW ~~2~~ hee®eJesÞeer uebyeesoj meneJes efJekeÀì veeJe leW ~ meeleJes efJeIvejepeWê
DeeþJes Oegce´JeCe& leW ~~3~~ veJeJes Þeer Yeeue®ebê oneJes ÞeerefJevee³ekeÀ ~ DekeÀjeJes ieCeheleer
yeejeJes Þeer iepeeveve ~~4~~ osJe veeJes DeMeer yeeje leerve mebO³ee cnCes vej ~ efJeIveefYeleer vemes
l³eeuee he´Yees! let meJe&efmeef× os~~5~~ efJeÐeeL³ee&uee efceUs efJeÐee OeveeL³ee&uee efceUs Oeve~
heg$eeL³ee&uee efceUs heg$e cees#eeL³ee&uee efceUs ieefle ~~6~~ pehelee ieCeheleer mlees$e mene
ceemeele ns HeÀU ~ SkeÀJe<e& hetCe& neslee efceUs efmeef× ve mebMe³e ~~7~~ veejoebveer jef®euesues
Peeues mebhetCe& mlees$e ns ~ ÞeerOejeves cejeþerle heþC³ee DevegJeeefoues ~~8~~
1
MeWogj ueeue ®eæ{e³ees De®íe iepecegKekeÀes
MeWogj ueeue ®eæ{e³ees De®íe iepecegKekeÀes~
oeWefoue ueeue efyejepes megle ieewefjnjkeÀes~
neLe efueS ieg[ue·§ meebF& megjJejkeÀes~
ceefncee keÀns ve pee³e ueeiele ntb heokeÀes ~
pe³e pe³e peer ieCejepe efJeÐee megKeoelee~
Oev³e legcnejes oMe&ve cesje ceve jcelee ~~Oe=~~
Deäew efmeef× oemeer mebkeÀìkeÀes yewefj~
efJeIveefJeveeMeve cebieue cetjle DeefOekeÀejer~
keÀesìer metjpe he´keÀeMe Ssmeer íefye lesjer~
ieb[mLeueceocemlekeÀ Petues MeefMeefyeneefj ~~2~~
pe³e pe³e peer ieCejepe ......
YeeJeYeiele mes keÀesF& MejCeeiele DeeJes~
meblele mebhele meyener Yejhetj heeJes~
Ssmes legce cenejepe ceeskeÀes Deefle YeeJes~
ieesmeeJeervebove efveefMeefove iegve ieeJes ~~3~~
pe³e pe³e peer ieCejepe ......

2
Þeer MebkeÀje®eer Deejleer
ueJeLeJeleer efJe¬eÀeUe ye´ïeeb[eR ceeUe ~ efJe<eW
kebÀþ keÀeUe ef$eves$eeR pJeeUe ~ ueeJeC³emegboj
cemlekeÀeR yeeUe ~ lesLegefve³eeb peU efvece&U
Jeens PegUPegUeb pe³e osJe pe³e osJe pe³e
ÞeerMebkeÀje ~~ Deejleer DeesJeeUtb legpe
keÀheg&jieewje ~~1~~ keÀheg&jieewje YeesUe ve³eveeR
efJeMeeUe ~ DeOee¥ieeR heeJe&leer megceveeb®³ee
ceeUe~ efJeYegleer®eW GOeUCe efMeleerkebÀþ
veerUe~ Ssmee MebkeÀj MeesYes GceeJesuneUe ~~
pe³e ~~2~~ osJeeR owl³eeR meeiejcebLeve heQ
kesÀueW~ l³eeceepeeR DeJeef®ele nUnU pes
GefþueW ~ leW lJeeb DemegjheCeW he´eMeve kesÀueW ~
veeruekebÀþ veece he´efmeOo PeeueW ~~ pe³e~~
3~~ J³eeIe´ebyej HeÀefCeJejOej megboj ceoveejer
~ heb®eeveve ceveceesnve cegefvepeve megKekeÀejer ~
MelekeÀesìer®eW yeerpe Jee®es G®®eejer ~
jIegkegÀUefìuekeÀ jeceoemee DeblejeR ~~ pe³e
~~ 4~~

3
Þeer ogiee& osJeer®eer Deejleer
ogiex ogIe&ì Yeejer legpeefJeCe mebmeejeR ~ DeveeLeveeLes Debyes keÀªCee efJemleejer ~ Jeejer Jeejer
pevce-cejCeeleW Jeejer~ nejeR he[ueeW Deelee mebkeÀì efveJeejeR ~~1~~ pe³e osJeer pe³e osJeer pe³e
ceefn<eemegjceefLeveer ~ megjJejF&éejJejos leejkeÀ mebpeerJeveer ~pe³e~~ Oe=.~~ ef$eYegJeveer
YegJeveeR heenleeb legpeSsmeer veener ~ ®eejer Þeceues hejbleg ve yeesueJes keÀebner ~ meener efJeJeeo keÀefjleeb
heef[ues he´JeeneR ~ les letb YeÊeÀebueeieer heeJemeer ueJeueener ~~ pe³e ~~ 2 ~~ he´meVeJeoves he´meVe
nesmeer efvepeoemee ~ keÌuesMeebheemegefve mees[efJe lees[er YeJeheeMee~ Debyes legpeJee®etve keÀesCe
hegjefJeue DeeMee ~ vejnefj leequueve Peeuee heohebkeÀpeuesMee ~~ pe³e ~~ 3 ~~

SkeÀefJeje osJeer®eer Deejleer

³esF& nes SkeÀJeerje osJeer ceePes ceeTueer ³es ~ ceePes ceeTueer ³es ~~ oesvner keÀj pees[tefve legce®eer
Jeeì ceer heens ~ ³esF& nes~~ Oe=.~~ Deeueer³ee iesueer³ee Debyes Oee[er efvejeshe ~ keÀeu³ee&ceO³es Deens
ceePeer SkeÀJeerje cee³e~~ ³esF& nes ~~ 1~~ efheJeUer mee[er Debyes kewÀmeer ieieveeR PeUkeÀueer ~
J³eeIe´eJejer yewmeesveer ceePeer SkeÀJeerje osJeer Deeueer ~ ³esF& nes~~ 2~~ SkeÀefJejs®es jep³e Deecneb
efvel³e efoheJeeUer ~~ SkeÀefJeje osJeer veece legce®es YeeJeW DeesJeeUer~ ³esF& nes ~~ 3~~

Deejleer ÞeernefjleeefuekesÀ®eer
pe³e osJeer nefjleeefuekesÀ~ meKeer HeeJe&leer DebefyekesÀ ~ Deejleer DeesJeeUerleW ~ %eeveoerHekeÀefUkesÀ
~~Oe=.~~ njDeOee¥ieer Jememeer ~ peemeer ³e%ee ceensjemeer ~~ lesLeW DeHeceeve HeeJemeer ~
³e%ekegbÀ[er iegHle nesmeer ~~ pe³e.~~ 1~~ efjIemeer efnceeêer®³ee HeesìeR ~ keÀv³ee nesmeer letb
ieesceìer ~~ Gûe leHe½e³ee& ceesþer ~ Dee®ejmeer GþeGþer ~~ pe³e.~~ 2~~ leHeHeb®eeeqivemeeOeveW
~ Oetce´HeeveW DeOeesJeoveW ~~ kesÀueeR yeng GHees<eCeW ~ MebYeg Ye´leejekeÀejCesb ~~ pe³e.~~ 3~~
ueeruee oeKeefJemeer ¢äer ~ nW Je´le keÀefjmeer ueeskeÀebmeeþer ~~ Hegvneb Jeefjmeer Oetpe&ìer ~ cepe
j#eeJeW mebkeÀìer ~~ pe³e.~~ 4~~ keÀe³e JeCet¥ leJe iegCe ~ DeuHeceleer veeje³eCe ~~ ceeles oeKeJeer
®ejCe ~ ®egkeÀJeeJeW pevcecejCe ~~ pe³e.~~ 5~~

5
 Deejleer Heeb[gjbiee®eer
³egieW DeÇeJeerme efJeìsJejer GYee ~ Jeeceebieer jKegceeF& efomes
efoJ³e MeesYee ~ hegb[efuekeÀe®es Yesìer hejye´cn Deeues iee ~
®ejCeer Jeens Yeercee G×jer peiee ~~1~~ pe³e osJe pe³e osJe
pe³e heeb[gjbiee ~ jKegceeF&JeuueYee jener®³ee JeuueYee heeJes
efpeJeueiee ~~ pe³e osJe pe³e osJe ~~ Oe=.~~ legUmeerceeUe
ieUeb keÀj þsJegefve keÀìeR ~ keÀebmes heerleebyej keÀmlegjer
ueuueeìerb ~ osJe megjJej efvel³e ³esleer Yesìer ~ ieª[ nvegceble
heg{s GYes jenleer ~~ pe³e osJe pe³e osJe ~~2~~ Oev³e
JesCegveeo Deveg#es$eHeeUe ~ megJeCee¥®eer keÀceUW JeveceeUe
ieUe ~ jener-jKegceeyeeF& jeCeer³ee mekeÀUe ~ DeesJeeefUleer
jepee efJeþesyee meeJeUe ~~ pe³e osJe pe³e osJe ~~ 3~~
DeesJeeUt Deejl³ee kegÀJe&b[³ee ³esleer ~ ®ebêYeeiesceepeer
mees[gefve³ee osleer ~ eEo[³ee heleekeÀe Jew<CeJe vee®eleer ~
Heb{jer®ee ceefncee JeCee&Jee efkeÀleer ~~ pe³e osJe pe³e
osJe~~4~~ Dee<ee{er keÀeefle&keÀer YekeÌlepeve ³esleer ~
®ebêYeeiesceepeer mveeveW pes keÀefjleer ~ oMe&vensUecee$es le³eeb
nes³e cegkeÌleer ~ kesÀMeJeemeer veeceosJe YeeJeW DeesJeeefUleer ~~
pe³e osJe pe³e osJe ~~ 5~~

efJeÇuee®eer Deejleer
³esF& nes efJeÇues ceePes ceeTueer ³es ~ efve{UeJejer keÀj þsJetefve
Jeeì ceer HeenW ~~ ³esF& nes ~~ Oe=.~~ Deeefue³ee iesefue³ee neleer
Oee[er efvejesHe ~ Heb{jHegjer Deens ceePee cee³eyeeHe ~~ ³esF& nes
~~ 1~~ ³esF& nes ~~ efHeJeUe Heerleebyej kewÀmee ieieveer
PeUkeÀuee~ ie©[eJejer yewmeesefve ceePee kewÀJeejer Deeuee ~~
³esF& nes ~~ 2~~ efJeþesyee®es jep³e Deecneb efvel³e
efoHeJeeUer ~ efJe<Cegoeme veecee peerJesYeeJes DeesJeeUer ~~ ³esF&
nes ~~ 3~~ Demees vemees YeeJe Deecneb legefPe³ee þe³eeb ~
ke=ÀHee¢efä Heens ceeP³ee Heb{jerje³ee ~~ ³esF& nes ~~ 4~~

6
Deejleer %eevejepee®eer
Deejleer %eevejepee ~ cenekewÀJeu³elespee ~ mesefJeleer meeOegmeble ~ ceveg JesOeuee ceePee ~~
Deejleer %eevejepee ~~ Oe=.~~ ueesheues %eeve peieer ~ efnle vesCeleer keÀesCeer ~ DeJeleej
heeb[gjbie ~ veece þsefJeues %eeveer ~~ Deejleer %eevejepee ~~2~~ keÀvekeÀe®es leeì keÀjer ~
GY³ee ieesefhekeÀe veejer ~ veejo legbyej nes ~ meece iee³eve keÀjer ~~ Deejleer %eevejepee ~~ 3
~~ Òeieì ieg¿e yeesues ~ efJeMJe ye´ïeef®e kesÀues ~ jecepeveeo&veer ~ ®ejCeer cemlekeÀ þsefJeueW
~~ Deejleer %eevejepee~~ 3~~

Deejleer legkeÀejecee®eer
Deejleer legkeÀejecee ~ mJeeceer meodieg©Oeecee~ meef®®eoevebo cetleea ~ hee³e oeKeJeer Deecneb
~~ Deejleer legkeÀejecee ~~ Oe=.~~ jeIeJes meeiejeble ~ hee<eeCe leeefjues ~
lewmes ns legkeÀesyee®es ~ DeYebie GokeÀer jef#eues ~~ Deejleer legkeÀejecee ~~1~~
legefkeÀlee leguevesmeer ~ ye´ïe legkeÀemeer Deeues ~ cnCegveer jeceséejW ~ ®ejCeer cemlekeÀ þsefJeuesb
~~ Deejleer legkeÀejecee ~~2~~
8
meeF&yeeyeeb®eer Deejleer
Deejleer meeF&yeeyee ~ meewK³eoeleej peerJee ~ ®ejCejpeeleueer efvepe oemeeb efJemeeJee~
YeÊeÀeb efJemeeJee ~~ Deejleer meeF&yeeyee ~~ Oe=.~~ peeUgefve³ee Devebie ~ memJeªheer jens
obie ~ cegceg#epeveeb oeJeer ~ efvepe [esUe Þeerjbie ~~ Deejleer meeF&yeeyee ~~ 1 ~~ pe³ee
ceveer pewmee YeeJe~ le³ee lewmee DevegYeJe ~ oeefJemeer o³eeIevee ~ Ssmeer legPeer ner ceeJe~~
Deejleer meeF&yeeyee~~ 2 ~~ legce®esb veece O³eeleeb ~ njs mebme=efleJ³eLee ~ DeieeOe leJe
keÀjCeer ~ ceeie& oeJeermeer DeveeLee ~~ Deejleer meeF&yeeyee ~~ 3 ~~ keÀefue³egieerb DeJeleej ~
meiegCeye´cn mee®eej ~ DeJeleerCe& Peeueemes~ mJeeceer oÊe efoiebyej ~~ Deejleer meeF&yeeyee
~~ 4 ~~ Deeþe efoJemeeb iegªJeejer ~ YeÊeÀ keÀefjleer Jeejer ~ he´Yetheo heneJe³ee ~ YeJeYe³e
efveJeejer ~~ Deejleer meeF&yeeyee ~~ 5 ~~ ceePee efvepeêJ³e þsJee ~ leJe ®ejCe jpemesJee ~
ceeieCes nsbef®e Deeleeb ~ legcneb osJeeefOeosJee ~~ Deejleer meeF&yeeyee ~~ 6 ~~ Feq®íle oerve
®eelekeÀ ~ efvece&U lees³e efvepemegKe ~ heepeeJesb ceeOeJee ³ee ~ meebYeeU Deehegueer YeekeÀ ~~
Deejleer meeF&yeeyee ~~ 7 ~~
9
Deejleer oÊee®eer
ef$eiegCeelcekeÀ $ewcetleea oÊe ne peeCee ~ ef$eiegCeer DeJeleej $ewueeske̳ejeCee ~
vesleer vesleer Meyo ve ³es Devegceevee ~ megjJej cegefvepeve ³eesieer meceeOeer ve ³es O³eevee
~~1~~ pe³e osJe pe³e osJe pe³e ÞeeriegªoÊee ~ Deejleer DeesJeeefUleeb njueer YeJeeE®elee
~~ pe³e osJe ~~ Oe=. ~~ meyee¿e DeY³eblejer let SkeÀ oÊe ~ DeYeei³eemeer kewÀ®eer ve keÀUs
ner ceele ~ hejener hejleueer lesLes kewÀ®ee ne nsle ~ pevcecejCee®eener hegjueemes Deble ~~
pe³e osJe ~~1~~ oÊe ³esTefve³eeb GYee þekeÀuee ~ meodYeeJes meeäebies he´efCeheele kesÀuee
~ he´meVe nesTveer DeeMeerJee&o efoOeuee ~ pevcecejCee®ee HesÀje ®egkeÀefJeuee ~~ pe³e osJe
~~ 2~~ oÊe oÊe SWmes ueeieues O³eeve ~ nejheueW ceve PeeueW Gvceve ~ ceerletbheCee®eer
PeeueeR yeesUJeCe ~ SkeÀe peveeo&veer ÞeeroÊeO³eeve ~~ pe³e osJe ~~ 3 ~~

Deejleer ÞeerHeeo ÞeerJeuueYee®eer

efoiebyeje efoiebyeje Þeerheeo JeuueYe efoiebyeje~ Deejleer ns leJe ®ejCeer jenes~~
Deejleer ns leJe ®ejCeer jenes veefle leefle ieg©Jeje~~ efoiebyeje efoiebyeje~~Oe=~~
efoiYejJeseqäleceyeYe´cesJe he´l³cye´cnsleer ~ Keb ye´ïesefle Þegeflejefhe Jeoefle ~
Keb ye´ïesefle Þegeflejefhe Jeoefle efoiebyeje®esleer ~~1~~
efoieJele ®eecyejcesJe J³eehekeÀ hetCe&ye´ïesleer ~
meeq®®elmegKeIevecee³eeleerle, meeq®®elemegKeIevecee³eeleeRle efoiebyeje Jeoefle ~~2~~
ÞeerheeoJeuueYe veece he´ehe efn ve¬eÀiepeWêefceJe ~
êeshe¨ecyejer<e®eesj, êeshe¨ecyejer<e®eesj ie´efmeleefÜpecesJe ~~3~~
efoiebyeje ieg© JeemegosJe oÊemleJeb ye´ïe~ keÀece¬eÀesOe ie´efmele cee ueYe ~
keÀece¬eÀesOe ie´efmele cee ueYe leLewJe Peefìleer Jen~~4~~

11
Deejleer iepeeveve cenejepeeb®eer
pe³e pe³e meeql®elmJe©Hee mJeeceer ieCeje³ee ~ DeJelejueemeer YetJej pe[-ceg{
leeje³ee~~ pe³eosJe pe³eosJe ~~Oe=~~ efveieg&Ce ye´ïe meveeleve DeJ³e³e DeefJeveeMeer ~
efmLej®ej J³eeHegve GjueW pes ³ee peieleeMeer ~ leW letb lelJe KejesKej efve:mebMe³e Dememeer~
ueerueecee$es OeefjueW ceeveJeosnemeer ~~ pe³eosJe pe³eosJe ~~1~~ nesTb ve osMeer l³ee®eer
peeefCeJe letb keÀJeCee ~ keÀªveer ieefCe ieCe ieCeeble yeesles ³ee Yepevee ~ Oeelee nefjnj
iegªJej letbef®e megKemeovee ~ efpekeÀ[s HeneJes eflekeÀ[s letb efomemeer ve³evee ~~ pe³eosJe
pe³eosJe~~2~~ ueeruee Deveble kesÀu³ee yebkeÀì meoveeme ~ HesìefJeues l³ee DeiveerJeeb®etveer
ef®euecesme ~ #eCeeble DeeefCeueW peerJeve efvepe&ue JeeHeerme ~ kesÀuee ye´ïeefiejer®³ee ieJee&®ee
veeMe ~~ pe³eosJe pe³eosJe ~~3~~ J³eeOeer Jeeªve kesÀuebs kewÀkeÀe mebHeVe ~ keÀjefJeues
YekeÌleeueeieer efJeÇue-oMe&ve ~ YeJeeEmeOeg ne lejC³ee veewkeÀe leJe ®ejCe ~ mJeeceer
oemeieCetb®es ceev³e keÀje keÀJeve ~~ pe³eosJe pe³eosJe ~~4~~

12
Deejleer mJeeceer meceLee¥®eer
pe³eosJe pe³eosJe Þeer mJeeceer meceLee& Deejleer DeesJeeUt ®ejCeer þsJetefve³ee ceeLee ~~ pe³e
osJe pe³e osJe..~~Oe=~~ ísueer Kes[sie´eceer let DeJelejueemeer, peieogOoejemeeþer je³ee let
efHeÀjmeer, YeÊeÀJelmeue Keje let SkeÀ nesmeer, cnCetveer MejCe Deeuees legefPe³ee ®ejCeebmeer
~~ pe³eosJe pe³eosJe..~~1~~ $ewiegCe hejye´cn legPee DeJeleej, ³ee®eer keÀe³e JeCet& ueeruee
heecej, Mes<eeoerkeÀ efMeCeues, veueies l³ee heej,lesLes pe[cet{ kewÀmee keÀ© efJemleej ~~
pe³e osJe pe³e osJe..~~2~~ osJeeefOeosJe let mJeeceerje³ee, efvepe&j cetefvepeve O³eeleer YeeJes
leJe hee³ee, legpemeer Dehe&Ce kesÀueer Deeheueer ner keÀe³ee,MejCeeielee leejer let mJeeceerje³ee
~~ pe³e osJe pe³e osJe..~~3~~ DeIeefìle ueeruee keÀ©veer pe[cet{ GOojerues, efkeÀleea
SskegÀveer keÀeveer ®ejCeer ceer ueesUs, ®ejCe he´meeo ceesþe cepe ns DevegYeJeues, legP³ee metlee
veueies, ®ejCeeJesieUs ~~ pe³e osJe pe³e osJe..~~4~~

13
Deejleer veJeje$eer®eer
Deeféeve Meg× he#eer Debyee yewmeueer eEmenemeveer nes ~ he´efleheosheemetveer IeìmLeehevee leer keÀ©veer nes
cetueceb$e pehe keÀ©veer YeeWJeles j#ekeÀ þsJetveer nes ~ ye´ïeeefJe<Cet ©ê DeeF&®es keÀjerleer hetpeved nes ~
Goes yeesuee Goes yeesuee DebyeeyeeF& ceeTueer®ee nes ~ GoeskeÀejs iepe&leer keÀe³e ceefncee JeCet& efle®ee nes ~~Oe=~~
efÜleer³es®es efoJeMeer efceUleer ®eewmeä ³eesieerveer nes ~ mekeÀUeceO³es Þesÿ hejMegjecee®eer peveveer nes
keÀmlegjer ceUJeì Yeebieer MeWotj Ye©veer nes ~ GoeskeÀejs iepe&leer mekeÀue ®eecegb[e efceUesveer nes ~~1~~
le=leer³es®es efoJeMeer Debyes Me=bieej ceeb[eruee nes ~ ceUJeì, heeleU-®eesUer kebÀþer nej cegÊeÀeHeÀUe nes
kebÀþer®eer heokesÀ keÀemes efheleebyej efheJeUe nes ~ DeäYegpee efcejefJeleer Debyes megboj efomes ueeruee nes ~~2~~
®elegLeea®es efoJeMeer efJeéeJ³eehekeÀ peveveer nes ~ GheemekeÀe henemeer he´meVe Deble:keÀjCeer nes
hetCe&ke=Àhes henemeer peievceeles ceveceesefnveer nes ~ YeÊeÀeb®³ee ceeTueer metj les ³esleer ueesìebieCeer nes ~~3~~
heb®eceer®es efoJeMeer Je´le les Gheebieueefuelee nes ~ DeeO³e&heeÐe hegpeveW legpeuee YeJeeveer mleefJeleer nes
je$eer®es meceF& keÀefjleer peeiejCe nefj keÀLee nes ~ Deevebos he´sce les Deeues meÓeJes ef¬eÀ[lee nes ~~4~~
<eäer®es efoJeMeer YeÊeÀ Deevebo Jele&uee nes ~ IesJegveer efoJeìîee neleer n<ex ieeWOeU Ieeleuee nes
keÀJe[er SkeÀ Dee|helee osMeer nej cegÊeÀeHeÀUe nes ~ peesieJee ceeielee he´meVe Peeueer YegÊeÀkegÀUe nes ~~5~~
mehleceer®es efoJeMeer mehleMe=bie ie[eJejer nes ~ lesLes let veebomeer YeesJeleer heg<hes veeveehejer nes
peeF&pegF& MesJebleer hetpee jsefKe³eueer yejJeer nes ~ YeÊeÀ mebkeÀìer he[lee Pesuegveer Iesmeer Jej®es Jejer nes ~~6~~
Deäceer®es efoJeMeer DeäYegpee veeje³eCeer nes ~ meb¿eeêer heJe&leer GYeer heeefnueer peielpeveveer nes
ceve ceePes ceesefnues MejCe Deeuees legpe ueeiegveer nes ~ mleveheeve osTveer megKeer kesÀues Deble:keÀjCeer nes ~~7~~
veJeceer®es efoJeMeer veJeefoJemeeb®es heejCes nes ~ mehleMeleer pehe nesce nJeves meÓÊeÀer keÀ©veer nes
<e[^me DeVes vewJesÐeeMeer Dee|he³eueer Yeespeveer nes ~ Dee®ee³e& ye´eïeCee le=hle lJee kesÀues ke=Àhes keÀ©veer nes ~~8~~
oMeceer®es efoJeMeer Debyee efveIes meerceesuuebIeveer nes ~ eEmene©{ mebyeU Mem$es Debyes lJee IesJegveer nes
MegbYeefveMetbYeeefokeÀ je#emee efkeÀleer ceeefjmeer jCeer nes ~ efJehe´e jeceoemee DeeÞe³e efoOeuee ®ejCeer nes ~~9~~
14
 efvejesHeHej ieerle
peenuesb Yepeve Deecner veefceleesb leke ®ejCeeb, veefcelees leke ®ejCeeb~
kee©efve³ee efkeIvesb oskee j#eekes efovee ~~OeÉ.~~
oeme legPes Deecner oskee legpeuee®eer O³eeleesb~ oskee legpeuee®ej O³eeleesb~
Öescesb keÀ©efve³eeb oskee iegCe legPes ieelees~~1~~
lejer Ðeekeer efmeefOo oskee nsef®e keemevee, oskee nsef®e keemevee ~
j#egefve³eeb mekee&b Ðeekeer Deecnebmeer Dee%ee ~~2~~
ceeieCesb lesb oskee Deeleeb Ske˨eer Deens, Deeleeb Ske˨eer Deens~
lee©efve³eeb mekeÀUeb Deecneb keÉÀhee¢äer HeenW ~~3~~
peskneb meke& Deecner efceUt SsMee ³ee þe³ee, SsMee ³ee þe³ee ~
Öesceevebosb ueeietb letPeer keÀerleer& ieeke³ee~~4~~
meoeb SsMeer YekeÌleer jenes Deeceg®³ee ceveerb, Deeceg®³ee ceveerb~
ns®eer oskee legcneb Demes efvel³e efkevekeCeer ~~5~~
kee©efve³eeb mebkeÀìs Deeleeb Deeceg®eer meejerb, Deelee Deeceg®eer meejer~
keÉÀhes®eer meeTueer oskee oerveekeefj keÀjebr ~~6~~
efvejblej Deeceg®eer ef®eblee legcneb Demeekeer, ef®eblee legcneb Demeekeer~
mekee&b®eer ueppee oskee legcner j#eekeer ~~ 7~~
efvejeshe Ieslees Deelee Dee%ee Demeekeer ~
®egkeÀuesb Deece®esb keÀenerb l³ee®eer #ecee Demeekeer ~~ 8~~

Deejleer Yepeve
Ieeueerve ueesìebieCe, keboerve ®ejCe ~ [esU³eebveer heeefnve ©he legPes ~
Öescesb Deeefuebefieve, Deevebos hetefpeve ~ Yeekesb DeeskeeefUve cnCes veecee ~~1~~
lkeceske ceelee ®e efhelee lkeceske ~ lkeceske yebOeg½e meKee lkeceske~
lkeceske efkeÐee oÏefkeCeb lkeceske ~ lkeceske meke&b cece oske oske ~~2~~
keÀe³esve kee®ee cevemesbefoϳewkee& yegOoîeelcevee kee ÖekeÉÀeflemkeYeekeeled ~
keÀjesefce ³eÐeled mekeÀueb hejmcew, veeje³eCee³esefle mecehe&³eeefce~~3~~
De®³egleb kesÀMekeb jeceveeje³eCeb ~ keÉÀ<Ce oeceesojb keemegoskeb nefjced~
ÞeerOejb ceeOekeb ieesefhekeÀekeuueYeb, peevekeÀervee³ekebÀ jece®eboÏb Yepes ~~4~~
njs jece njs jece, jece jece njs njs ~ njs keÉÀ<Ce njs keÉÀ<Ce, keÉÀ<Ce keÉÀ<Ce njs njs

15
 ceb$eHeg<Heebpeueer
ß ³e%esve ³e%ece³epevle osJeemleeefve Oecee&efCe ÒeLeceev³eemevedb ~ les n veekebÀ ceefnceeve:
me®eble ³e$e HetJex meeO³ee: meefvle osJee: ~ ß jepeeefOejepee³e Òeme¿emeeefnves vecees Je³eb
JewÞeJeCee³e kegÀce&ns ~ me ces keÀeceeved keÀecekeÀecee³e ce¿eb ~ keÀeceséejes JewÞeJeCees ooeleg ~~
kegÀyesje³e JewÞeJeCee³e cenejpee³e vece: ~ ß mJeefmle meece´ep³eb, Yeewp³eb, mJeejep³eb,
Jewjep³eb, Heejcesÿ³eb, jep³eb, cenejep³eceeefOeHel³ece³eb mecevleHe³ee& F&m³eeled meeJe&Yeewce:
meJee&³eg<e DeevleeoeHejeOee&led ~ He=efLeJ³ew mecegêHe³e¥lee³ee SkeÀjeefUleer ~~ leoH³es<e
MueeskeÀesçefYeieerlees ceªle: HeefjJes<ìejes ceªÊem³eeJemeved ie=ns ~~ DeefJeef#elem³e
keÀeceÒesefJe&éesosJee: meYeemeo Fefle ~~ ß SkeÀoblee³e efJeodcens ~ Je¬eÀlegC[e³e efOeceefn ~~
leVees ovleer Òe®eeso³eeled ~~

ÒeeLe&vee
meoe meJe&oe ³eesie legPee Ie[eJee ~ legPes keÀejCeer osn ceePee He[eJee ~
GHes#et vekeÀes iegCeJeblee Deveblee ~ jIegvee³ekeÀe ceeieCes ns®eer Deeleeb ~~

kewÀueeme jeCee efMeJe ®ebêceewUer ~ HeÀCeeRê ceeLee cegkegÀìeR PeUeUer ~

keÀe©C³eeEmeOet YeJeog:Kenejer ~ legpeJeerCe MebYees cepe keÀesCe leejer ~~

ceesj³ee ceesj³ee ceer yeeU leevnW ~ legPeer®e mesJee keÀ© keÀe³e peeCeW ~
Dev³ee³e ceePes keÀesìîeevegkeÀesìer ~ ceesjséeje yee letb Ieeue Heesìer ~~

p³ee p³ee efþkeÀeCeer ceve pee³e ceePes ~ l³ee l³ee efþkeÀeCeer veerpe©He legPes ~
ceer þsefJelees cemlekeÀ p³ee efþkeÀeCeer ~ lesLes legPes meodieg© Hee³e oesvner ~~

DeuebkeÀeHegjer HegC³e Yetceer HeefJe$e ~ efleLes veebolees %eevejepee metHee$e ~

le³ee DeeþefJelee ceneHegC³ejeMeer ~ vecemkeÀej ceePee meodieg© %eeveséejeMeer ~~

16
 OZgodogmRr gX¡d VËna, hr OmoSr bú_rZmam`UmMr
{XdgamÌ dŒV godoMo KoD$Zr, Am{edm©X JmoaJ{a~m§Mo nmRrer

17
 keÀ®ejeJes®ekeÀ cegueeb®³ee efMe#eCeemeeþer DeefleJe=äer®³ee keÀeUele iejpeg veeieefjkeÀebvee
ceoleer®ee OeveeosMe osleevee v³eenejer JeeìHe keÀjleevee

ÒeYeeieeleerue muece Yeeieele HeeC³ee®eer ìekeÀer JeeìHe Keemeoej Þeer. efJeve³epeer menm$eyeg×s ³eeb®³ee
MegYenmles meesmee³eìeRvee [mìyeerve®es JeeìHe

Deeceoej mebpe³epeer kesÀUkeÀj ³eeb®³ee nmles ieeflecebo yeeuekeÀebmeesyele®es keÀener #eCe

Heesmì Dee@efHeÀme keÀce&®eeN³eebvee ìesHeer JeeìHe keÀe³e&¬eÀce

18
 ceefnuee ye®eleieìeyejesyej ®e®ee& Je ceeie&oMe&ve ves$eleHeemeCeer efMeyeerje®es Dee³eespeve
keÀjleevee

DeHebie J³eeÅkeÌlevee mee³ekeÀue®es Meeues³e cegueebvee Mew#eefCekeÀ meeefnl³ee®es

JeeHeì keÀjleevee JeeìHe keÀjleevee

Þeer. DeeCCee DeeMeervekeÀj, Þeer. keÀefCe&keÀ, Þeerceleer keÀeUs DeefleJe=äer®³ee keÀeUele Òel³e#e HeefjmLeerleer®ee
³eeb®³ee nmles p³esÿ veeieefjkeÀebvee Mee@ue ®es JeeìHe Dee{eJee Iesleevee

19
 muece Yeeieele He[Pe[ Peeuesu³ee Iejebvee ì^@HeÀerkeÀ Heesueerme ®eewkeÀerme Keg®³ee& Je ìsyeue
efmeceWì He$es osTve ceole Yesì cnCetve osleevee

DeefleJe=äer®³ee keÀeUele jml³eeJejerue p³esÿ veeieefjkeÀebmeeþer IejHees®e HeÀUJeeìHe mesJee

De[LeUs mJele: otj keÀjleevee

ceefnuee ie=nGÐeesieemeeþer ogkeÀeve meg© keÀjleevee keWÀêer³e ceb$eer Þeer. keÀefHeuepeer Heeìerue ³eeb®³ee nmles
mJeeleb$³emesveeveer veeKeJee ®eewkeÀe®es DeveeJejCe

20
 jsMeeEveie efJeYeeieeuee mebieCekeÀ Yesì osleevee mJe. Deìuepeer efyenejer JeepeHes³eer ³eeb®³ee HegC³eefleLeer
meesyele keÀueskeÌìj Þeer. jepesMe veeJexkeÀj efveefceÊe p³esÿ veeieefjkeÀebvee mìercej ®es JeeHeì

jkeÌleoeve efMeyeerje®es Dee³eespeve ÒeYeeieele peblegveeMekeÀ HeÀJeejCeer keÀ©ve Iesleevee

efj#ee ®eeuekeÀebmeeþer efj#ee mìB[®es DeveeJejCe DeeefoJeemeer Yeeieeleerue vemes&mevee

ceoleer®ee nele

21
 DeeOeej keWÀê efMeyeerje®es Dee³eespeve p³es<þ ceefnuee veeieefjkeÀebvee mJesìj JeeìHe

keÀesefJe[ keÀeUele meHeÀeF& keÀce&®eeN³eebvee ceole mJe. Deevebo efoIes meensye Hegleȳee®es
DeveeJeCe meesnUe

ÒeYeeieeleerue ³egJekeÀebvee ke@Àjce yees[&®es jml³eebJejerue Ke·s yegpeefJeC³eemeeþer HeeþHegjeJee

JeeìHe Je Òel³e#e efþkeÀeCeer Yesì

22
 jsMevekeÀe[& veeWoCeer efMeyeerj ì^@HeÀerkeÀ Heesefuemeebmeeþer ves$eleHeemeCeer
efMeyeerje®es Dee³eespeve

efoJ³eebie cegueebmeeesyele efoJeeUer Heneì SsefleneefmekeÀ ceefnuee ef¬eÀkesÀì mHeOee&

keÀe³e&¬eÀcee®es Dee³eespeve meesyele Deeceoej DeeefMe<epeer Mesueej

DeeOeej keWÀê efMeyeerje®es Dee³eespeve Heb{jHetj Jeejer

ceeTueeR®eer mesJee keÀjleevee

23
 jsMeeEveie efJeYeeieeuee mebieCekeÀ Yesì osleevee keÀesjesvee keÀeUele iejpetbvee Oeev³ekeÀerì JeeìHe
meesyele efpeuneefOekeÀejer cenWêpeer keÀu³eeCekeÀj

þeCee keÀe@uespe ceOeerue efJeÐeeLeeaveeRmeeþer DebOe J³eeÅkeÌle®³ee mebmLesuee [esvesMeve osleevee

me@efveìjer He@[ ceMeerve Yesì osleevee

jeä^er³e mJe³ebmesJekeÀ mebIee®³ee mJe³ebmesJekeÀebmeesyele J³eeflele kesÀuesuee SkeÀ #eCe

24
 Designed by : Tanisha Graphics : 8898591111

gm¡OÝ` … Sm°. amOoe _Tdr \ mD$§So eZ

keÀe³ee&ue³e :
ieeUe veb. 5, kegÀuekeÀCeer& new.mees., meeF&yeeyee cebefoj peJeU, Þe×e Je[eHeeJe Mespeejer, IebìeUer jes[, veewHee[e, þeCes (He.) - 400 602.
ieeUe veb. 1, Oew³e& efyeu[eRie, mejmJeleer cejeþer MeeUsmeceesj, YeemkeÀj keÀe@ueveer, þeCes (He.) - 400 602.
mebHeke&À : 7506000786 / 9967621246
Email : bjpoffice786@gmail.com