Tasarım Tarihi ve Kültürü

2.Dönem Final Ödevi

Merve ARSLAN
181020752
İlkel sanat daha çok imgeleme ve soyutlamaya dayalıdır. Aynı şekilde
bu kullandıkları figürlere, ‘insan çehresini’ andıran maskelere de
yansımıştır. Kullandıkları bezeme ve biçimler, süs değil, topluluk
inançlarının gerekleridir. Sanatlarının temelinde inançları ve büyü
yatar. Figür olarak mağara duvarlarına avlanan, ayin yapan insanları
tasvir etmişlerdir. Bu tasvirlerin bir diğer özelliği o dönemde yaşamış
insanların hayatlarına dair birer belge niteliği taşımalarıdır. Genelde
insanlar dinamik, yani hareketli halde veya dua eden dik pozisyonda
çizilmiştir. İlkel sanatta atalarını anımsamak ve ölümsüzleştirmek,
tanrılarına tapındıkları ayinlerde kullanmak için soyutlama
yöntemiyle maskelerini yaparlardı. Atalarını tanrısallaştırmışlar bu
yolla tanrılarını da maskeleştirmiş ve büstleştirmişlerdir. ‘’Manizm”
denilen ‘’Atalara Tapma” dini primitif halklarda ataların ne denli
önemli olduğunu göstermektedir. Atalar zamanla tanrılara denk
sayılmakta hatta ötesine bile geçmektedir. Tam da bu fikir ile
primitif(ilkel)’lerde ölü olan atalara tapma ile heykel sanatı ortaya
çıkmaktadır. Heykeli ya da maskı yapılan atanın ruhunun huzura
kavuştuğu inancı vardır. Ataların vücutlarını tasvir eden heykeller
yaparken başka ruhların da bu vücutlara girebileceği inancını
taşımaları sebebi ile bazen tasvir edilen heykeli ölüye benzetirler,
vücut tasvirinden sonra ata sanki hayattaymış gibi renkli boyanmış
baş kısmı yerleştirilmiştir. Burada önemli olan sanatsal anlatım
değildir; ata başının muhafazasıdır. Sadece doğallık söz konusudur.

Ayin yapan insanlar Bir ata maskesi

 Mısır sanatında ise kral kutsal bir
varlık yerine konulurdu ve varlığının
sonsuz olması için görüntüsünün de
korunması gerektiğine inanılmıştı. Bu
sebeple kralın portreleri aşınmaz
granite oyulurdu. Sanatlarında
önemsedikleri güzellik ve
gerçeğe uygunluktu.
Resmedilen insan figürleri
dahil her şey kesin bir
açıklık ifade edecek
şekilde resmedilirdi.
Figürler ayakta ya da
oturur vaziyette, eller
vücut üstünde kavuşturulmuş, hareketsiz bir şekilde olurdu.
Hareketsizliklerine karşın bu figürlerin ayrıntıları oldukça doğal bir
biçimde işlenirdi. Saç, sakal ve makyajlarının aslına uygun olarak
yapılmasıyla benzetmeye önem verildi. Orta Krallık’tan itibaren heykel
sanatında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Heykeller arkalarındaki taş
bloktan giderek kopmaya başlamıştır ve duruşlarını çeşitli işler
yaparken belirginleştirirdi. Bu dönemde heykelin çizgilerini
birleştirdiği ve yalınlaştırdığı düşünülerek figürler genellikle giysili
olarak canlandırılmıştır. Artık büstler de yapılmaya başlanmıştır. Yeni
Krallık Zamanına ait I ve II. Ramses Heykelleri ile Kraliçe Nefertiti’nin
büstleri önde gelen heykeltıraşlık eserleridir. Kaşları ve kirpikleri
siyahla belirtilmiştir. Koyu ve açık renklerin hafifçe birbirine karıştığı
güzel yüzünden bir iç rahatlığı yansır.
Figür ve büstlerin yanında Mısır sanatında resimde de ölen kişinin
ölümden sonraki yaşamda ona kılavuzluk etmesi amacı güdülürdü.
Yaşamın zenginliklerini ölen kişiye ulaştırmak amacıyla yapılan bu
resimlerde figürler bir yer çizgisi üstünde sınırlanmış, ayrıntılı ve
gerçekçi bir şekilde yansıtılmıştır. Resimlerde perspektif ve tonlama
gibi derinlik kazandıracak düzenlemeler yoktur. Çok açılı anlatıma
uygun olarak figürlerin başları profilden, vücutları cepheden, ayakları
yandan gösterilmiştir. Resmin içindeki figürler belli bir hiyerarşiye
göre yerleştirilmiştir. Kral veya firavun kompozisyonun merkezinde ve
diğer figürlere göre daha büyük boyutludur.

Son olarak, Yunan sanatı Mısır sanatının oldukça etkisi altında

kalmıştır. Mısırlılardan mermer heykellerin ensesine saç motifi
yaparak heykellerin boyun bölgesi güçlendirebileceklerini öğrendiler.
Bacakların duruşunun daha açılı yaparak heykelleri daha rahat ve
estetik olarak yapabileceklerini öğrendiler ve vücudun değişik
bölümlerini ve bu
bölümleri tutan kasları
ortaya çıkarmayı
öğrendikleri görülüyor.
Zamanla Mısır etkisinden
çıkıp kendi çizgilerinde
ilerlemeye başladılar.
Mısırlılar sanatlarını bilgiye
dayandırmıştı yunanlılar
gözlerini kullandılar ve diz kapakları, tebessüm, ayak gibi vücut
kısımlarını çalışmaya başladılar. Resimde ise kısaltım yöntemini
kullanmışlardır ki bununla birlikte insan anatomisi önem kazanmıştır.
Heykelde resimde ve büstte gerçeğe yakın ve matematiksel olarak
mükemmel bir oranı yakalamaya çalışmışlardır. Zamanla heykellerde
duyguların etkisi de ön planlana çıkmaya başlamıştır.
POP ART VE POSTMODERNİZM
Pop art 1958 yılında ingiltere de ortaya çıkmıştır ve tüketim kültürüne
bir eleştiridir. Dönemin sanatını reddetmiş ve daha özgür daha farklı
ve canlı bir sanat ortaya çıkarmıştır. Dönemin tüketim kültürüne bir
manifesto niteliğindedir. Sanatlarını icra ederken kitle iletişim
araçlarını kullanmaları en belirgin ve farklı özelliklerindendir. Bunun
yanında postmodernizm akımı da pop art ile aynı yıllarda ortaya
çıkmıştır. Aynı pop art gibi eleştirisel bir tabana sahip olan
postmodernizm, egemen ifadeler veya anlamlara karşı bir başkaldırı
hareketi olarak nitelendirilir. Aynı zamanda kullandıkları araçlar da
aynıdır; kitle iletişim araçlarını kullanırlar, eserlerinde kolaj tekniği
yaygındır ve canlı tonlar kullanırlar. İkisinin de temelinde insaların
düşünmelerini istemeleri yatar. Gerek her gün gördüğümüz nesneleri
gerekse binaları sanat eserlerine dönüştürür ve insanlara farklı bir
bakış açısı sunmayı hedeflediler. Aynı zamanda pop art akımına dahil
olan birçok sanatçı postmodern akımında temsilcisiydiler. Bu kişilere
en önemli örnek Andy Warhol ve Roy Liechtenstein verilebilir.
Andy’nin “Marlyn Monroe”’su ve Roy’un da “Whaam!” adlı eserleri
iki akımında içindedir. Özetlemek gerekirse ikiside ikinci dünya savaşı
sonrası buhranın bir eseridir. Bu durumun etkisiyle başkaldırıcı,
yenilikçi bir yapıya sahiptirler. İkisinin de ortak amacı insanları
düşünmeye sevk etmektir. Eserlerde kullanılan teknikler aynıdır ve
ikisi de canlı tonları tercih eder. Bu da ortaya çıktıkları dönemin savaş
sonrası olması ve halkların bunalıp yeni arayışlara geçmesinin
sonucudur.
KAYNAKÇA
https://www.gazetesanat.com/merakla-beklenen-andy-warhol-sergisi-uniq-expoda-kapilarini-acti/

http://www.sanatsal.gen.tr/misir-sanati/

https://birsanatbirkitap.com/sanat/sanat-tarihi/antik-yunan-ve-roma-doneminde-sanat/

https://www.wikizero.com/tr/Antik_Yunan_sanat%C4%B1

https://www.wannart.com/antik-misirin-gozde-sanat-eserlerinden-nefertitinin-bustu/

https://indigodergisi.com/2014/09/primitif-ilkel-sanat/

https://sanatsozlugum.blogspot.com/2012/10/ilkel-sanat.html

https://www.turkcebilgi.com/ilkel_sanat

https://www.eritela.com/sanatin-ilk-duragi-ilkel-sanat/