NederlandCompleet, DTZ FActsheet Kantoren Etc 2011

Nederland compleet
Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt

januari 2011
www.dtz.nl
www.dtz.com
Voorwoord
Geachte lezer,
Naast de meer uitgebreide en diepgaande marktvisies waarin trends en ontwikkelingen worden beschreven en onze
visie op vastgoedgebied uiteen wordt gezet, publiceren wij tweemaal per jaar ‘Nederland Compleet’. Hierin zijn onze
regionale factsheets voor de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt gebundeld.
Uit onze voorgaande bundel (medio 2010) bleek dat er op de commerciële vastgoedmarkt in de eerste helft van 2010
nog geen omslag was te zien. Het opnameniveau viel tegen en het aanbod groeide door. Dit was zowel op de
bedrijfsruimte- als op de kantorenmarkt het geval. Gebruikers blijven kritisch wanneer het op herhuisvesting aankomt.
Nu een half jaar later is de balans over heel 2010 op te maken nu blijkt dat de tweede helft van 2010 zich een stuk
dynamischer heeft ontwikkeld. Het opnameniveau op de kantorenmarkt is uitgekomen op ruim 1,2 miljoen vierkante
meter. Vergeleken met het niveau van 2009 betekent dit een lichte stijging. Het aanbod is ten opzichte van 1 januari
2010 met 6,6% gestegen en komt uit op ruim 7 miljoen vierkante meter. Dat deel van het aanbod dat fysiek leeg staat,
is licht gestegen naar 6,5 miljoen vierkante meter. De leegstand bedraagt hiermee 13,9% van de totale voorraad aan
kantoorruimte in Nederland.
De bedrijfsruimtemarkt toont dezelfde tendens als de kantorenmarkt. Het aanbod is ten opzichte van een jaar geleden
met 6,8% gestegen, waarmee het aanbodniveau uitkomt op 9,3 miljoen vierkante meter. Leegstand is in de
bedrijfsruimtemarkt moeilijk te bepalen, maar de verhouding tussen het aanbod en de voorraad bedrijfsruimte neemt
zeer licht toe. Over het gehele jaar 2010 is 8,9% meer bedrijfsruimte opgenomen, dan in 2009. In totaal werd ruim 2
miljoen vierkante meter aan de markt onttrokken.
We merken dat er een grote behoefte blijft aan onze marktproducten. Met deze uitgave van Nederland Compleet hopen
wij u weer van de meest actuele informatie te voorzien over de dynamiek op de gebruikersmarkten in Nederland. Zoals
u van ons gewend bent, is per regio een overzicht weergegeven. Voor de regio Den Haag is voor het eerst ook Leiden
meegenomen in de analyse, waardoor de cijfers van voorgaande jaren met terugwerkende kracht zijn veranderd.
De factsheets zijn ook digitaal te vinden op www.dtz.nl. Hier vindt u tevens de contactgegevens van onze
vastgoedadviseurs en onze afdeling Research, waar u voor eventuele vragen terecht kunt.
Veel leesplezier gewenst!
Cuno van Steenhoven

Voorzitter Dagelijks Bestuur
Inhoud
Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt
januari 2011
Kantorenmarkt Inhoud Bedrijfsruimtemarkt
Nederland
Almere
Amsterdam en omgeving
Arnhem en Nijmegen
Breda en omgeving
Den Haag en omgeving
Ede en Veenendaal
Eindhoven en omgeving
Friesland
Gooi en Eemland
Groningen en Assen
Haarlemmermeer
’s-Hertogenbosch en Tilburg
Limburg
Rotterdam en omgeving
Twentse stedenband
Utrecht en omgeving
Zwolle, Apeldoorn en Deventer

Kantorenmarkt
januari 2011
Terug naar de inhoud
Nederland
Factsheet kantorenmarkt
januari 2011

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik
2.268.650 7.152.000 m2 39.648.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,4% 2010 t.o.v. 2009 6,6% 2010 t.o.v. 2009 0,4%
Opname Leegstand Huurprijs

1.226.000 m2 13,9% € 144 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 12% 2010 t.o.v. 2009 0,6% 2010 t.o.v. 2009 1,7%
Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 50.000
115 47.000
110
44.000
105
41.000
100
95 38.000
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 35.000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Nederland Voorraad Voorraad in gebruik
Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff
Opname en aanbod Leegstand

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in % van voorraad, 2010 t.o.v. 2009)
8.000 24
20
6.000
16
4.000 12
8
2.000
4
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Nederland Rotterdam Utrecht Eindhoven
Amsterdam Den Haag Haarlemmermeer Arnhem
Opname Aanbod Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010
Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

(van 2000 tot en met 2010) (x 1.000 m2 v.v.o.)
8.000
18%
6.000
34%
13% 4.000
6% 2.000
29%
Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars
Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit 500-1.000 1.000-2.500 2.500-5.000 5.000-10.000 >10.000
Nederland
januari 2011
Leegstand per gemeente Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

(in % van voorraad, 2010) 2009 2010
Leidschendam-Voorburg
Landsdeel Locatie van tot van tot
Rijswijk
Almere Noord Beste locaties 7,70 9,00 7,50 9,00
Zoetermeer
Overige locaties 8,60 10,00 8,50 10,50
Veenendaal
Nieuwegein Oost Beste locaties 7,25 8,75 6,80 8,75
Gouda
Maarssen
Helmond Zuid Beste locaties 7,15 8,75 6,75 8,50
Son en Breugel
Capelle aan den IJssel
Haarlemmermeer West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75
Amstelveen Overige locaties 7,50 9,50 6,75 9,00
Hengelo
Smallingerland
Amsterdam
Amersfoort Huurprijzen kantoorruimten (in euro per m2/jaar)
Enschede
Woerden 2009 2010
Diemen Plaats van tot van tot
Best
Ede Groot Amsterdam 100 375 85 375
Apeldoorn Rotterdam en omgeving 90 190 90 200
Nijmegen
Houten Den Haag en omgeving 80 215 80 215
Leiden Utrecht en omgeving 90 225 90 220
Tilburg
Dordrecht Haarlemmermeer 90 370 90 360
Almelo Eindhoven en omgeving 91 175 90 175
Alphen aan den Rijn
Deventer
Arnhem en Nijmegen 90 175 90 175
Eindhoven Zwolle, Apeldoorn en Deventer 80 160 75 160
Zwolle
’s-Hertogenbosch en Tilburg 80 160 75 160
Heerenveen
Arnhem Gooi en Eemland 110 195 110 190
Rotterdam
Twentse Stedenband 75 140 70 145
Schiedam
Breda Breda en omgeving 90 160 90 160
Hilversum
Groningen en Assen 90 140 90 150
Assen
Haarlem Limburg 105 155 95 155
Veldhoven Almere 75 165 70 160
Den Haag
Oosterhout Friesland 95 135 80 125
Delft Ede en Veenendaal 95 135 90 130
Leeuwarden
Bergen op Zoom
Maastricht (incl. airport/Beek)
Roosendaal
Groningen
Omvangrijke transacties kantoorruimte 2010
's-Hertogenbosch
Lelystad
Plaats Locatie Huurder/koper Metrage
Etten-Leur Amsterdam Zuidas Deloitte 35.000
Roermond
Utrecht
Den Haag Beatrixkwartier MN Services 18.700
Heerlen Den Haag Beatrixkwartier CAK 18.000
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Leiden Sylviusweg Astellas 16.500
Rotterdam Kralingse Zoom Van Oord 14.000
Nederlands gemiddelde
Rotterdam Centrum Stedin Netbeheer 13.500
Rotterdam Centrum Shell Downstream Nederland 12.000
Rotterdam Kop van Zuid RET 12.000
's-Hertogenbosch Centrum een handelsonderneming 11.000
Amsterdam Zuidas RBS 10.000
Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Opgesteld door
DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 020 8 407 251
E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Almere
januari 2011

30.800 154.000 m2 425.000 m2
2009 t.o.v. 2008 0,4% 2010 t.o.v. 2009 9,7% 2010 t.o.v. 2009 1,4%

14.000 m2 23,8% € 126 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 9,8% 2010 t.o.v. 2009 11% 2010 t.o.v. 2009 1,3%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
165 600
155 500
145
400
135
300
125
200
115
105 100
95 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Almere Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

180 30
150 25
120 20
90 15
60 10
30 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Almere Zwolle Lelystad Hilversum Amsterdam Diemen

180
13% 18% 150
34% 120
37% 11%
13% 90
3%
60
6%
30
36% 29%
Almere Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Almere
januari 2011
Kantorenlocaties
1 Centrum
2 Muziekwijk
3 Verzetswijk
4 Almere Poort
5 Gooisekant/
Gooisepoort
1 3
Almere
2
Omvangrijke transacties kantoorruimte 2010 Huurprijzen kantoorruimten (in euro per m2/jaar)
Plaats Locatie Huurder/koper Metrage 2009 2010
Almere Centrum LeasePlan 9.700 Plaats van tot van tot
Muziekwijk Infomedics N.V. 1.100 Almere Centrum 115 165 115 160
Randstad Call2day B.V. 800 Gooisekant/ Muziekwijk 110 160 110 160
Overig 75 140 70 140
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

2009 2010
Oost Beste locaties 7,25 8,75 6,80 8,75
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75

U kunt ons bereiken op Opgesteld door
DTZ Zadelhoff, kantoor Amsterdam DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 020 6 644 644 Tel: 020 8 407 251
E-mail: amsterdam@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Factsheet kantorenmarkt I januari 2011
Amsterdam, Diemen en Amstelveen

253.550 1.364.000 m2 5.570.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,1% 2010 t.o.v. 2009 0,6% 2010 t.o.v. 2009 1,4%

207.000 m2 18,5% € 200 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 7,7% 2010 t.o.v. 2009 2,0% 2010 t.o.v. 2009 1,0%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 7.000
115 6.000
5.000
110
4.000
105
3.000
100
2.000
95 1.000
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Amsterdam e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

1.600 30
1.400
25
1.200
20
1.000
800 15
600
10
400
5
200
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Amsterdam Amstelveen Diemen Rotterdam Den Haag Utrecht

1.600
1.400
14% 18%
1.200
26%
34% 1.000
15%
13% 800
600
9% 6% 400
36% 29% 200
Amsterdam e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kantorenlocaties
4
1 Teleport/Sloterdijk
2 Westas
Amsterdam 3 Riekerpolder
1
4 Noord
5 Zuidelijke IJ-oevers
5
6 Centrum
6
7 Oud Zuid
8 Zuidas
9 Buitenveldert
2 7 10 Amstelveen
Diemen
11 De Omval
3 8 11 12 Amstel Business Park
13
9 12 13 Diemen
14 Zuidoost
0 10
14
Schiphol
Amstelveen
Amsterdam Zuidas Deloitte 35.000 Plaats van tot van tot
Zuidas RBS 10.000 Amstelveen 120 200 120 200
Zuidas Allen & Overy 9.900 Amsterdam Amstel Business Park 110 170 110 170
Zuidas Spaces 8.900 Buitenveldert 135 260 135 250
Zuidelijke IJ-oevers Cordaan 4.650 Centrum 170 290 160 325
Centrum FanU 4.600 De Omval 250 360 250 350
Amsterdam Zuidoost Zuidoost Amex 4.800 IJ-oevers 180 285 180 275
Riekerpolder 175 215 175 225
Teleport/Sloterdijk 130 185 125 180
Westas 100 175 100 170
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Zuid/Concertgebouw 200 375 200 375
2009 2010 Zuidas 250 365 240 365
Landsdeel Locatie van tot van tot Zuidoost 100 195 95 195
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75 Diemen Bergwijkpark 105 155 85 145

Tel: 020 6 644 644 Tel: 020 8 407 251
Arnhem en Nijmegen
januari 2011

62.950 245.000 m2 1.291.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 2,4% 2010 t.o.v. 2009 2,3%

45.000 m2 13,4% € 123 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 18% 2010 t.o.v. 2009 0,2% 2010 t.o.v. 2009 0,7%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 2.000
115
1.500
110
105 1.000
100
500
95
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Arnhem en Nijmegen Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

300 30
250 25
200 20
150 15
100 10
50 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Arnhem Ede Apeldoorn
Nijmegen Veenendaal 's-Hertogenbosch

300
18% 250
20%
30% 34% 200
10% 13% 150
100
8% 6%
50
32% 29%
Arnhem en Nijmegen Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Arnhem en Nijmegen
januari 2011
Kantorenlocaties
ARNHEM
1 Stationsomgeving
Arnhem 2 Kroonpark/Groningensingel
1 3 3 Velperweg
5
6 4 Gelderse Poort
5 Arnhems Buiten
4 2 6 IJsseloord II
Duiven
11
NIJMEGEN
Zevenaar
7 Stationsomgeving
8 Brabantse Poort
9 Bedrijvenpark Lindenholt
10 Mercator Science & Technology Park
ZEVENAAR
11 Mercurion
7
Nijmegen
9 8
10
Wijchen
Nijmegen Brabantse Poort Alliander 5.000 Plaats van tot van tot
Brabantse Poort Structon Rail Regio B.V. 4.000 Arnhem Arnhem West 95 140 95 140
Brabantse Poort Scholten Awater 3.000 Arnhem Zuid 90 120 90 120
Arnhem Gelderse Poort ABN Amro 3.100 Centrum 95 160 95 165
Arnhems Buiten NRG 3.100 Gelderse poort 120 145 115 140
Kroonpark/Groningensingel Hoogwegt International 3.000 IJsseloord II 115 160 115 165
Kroonpark/Groningensingel 115 150 115 150
Velperweg 110 140 105 135
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Nijmegen Brabantse Poort 100 125 90 125
2009 2010 Centrum 100 175 100 175
Landsdeel Locatie van tot van tot Lindenholt 90 120 90 120
Oost Beste locaties 7,25 8,75 6,80 8,75 Mercator Science Park 120 130 120 130

DTZ Zadelhoff, kantoor Arnhem DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 026 4 452 445 Tel: 020 8 407 251
E-mail: arnhem@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Breda en omgeving
Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

56.600 145.000 m2 908.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,1% 2010 t.o.v. 2009 5,8% 2010 t.o.v. 2009 0,2%

36.000 m2 11,2% € 124 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 34% 2010 t.o.v. 2009 1,7% 2010 t.o.v. 2009 0,6%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.200
115 1.000
110 800
105 600
100 400
95 200
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Breda e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

180 20
150
15
120
90 10
60
5
30
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Breda Etten-Leur Oosterhout Bergen op Zoom Roosendaal

180
18% 150
25% 120
35% 34%
13% 90
6%
3% 60
6%
30
31% 29%
Breda e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Breda en omgeving
Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal
Kantorenlocaties
Oosterhout BREDA EN OMGEVING

1 Centrum
2 Claudius Prinsenlaan
6 7 3 Ettense Baan
4 Westerhagelaan
4 5 Moleneind
6 Europark
5 7 Hoevestein
1 Breda 8 Bredaseweg
3 2 9 Parklaan/Trivium
8 9
Etten-Leur
A17
ROOSENDAAL / BERGEN OP ZOOM
A58 1 Centrum Roosendaal
E312
2 Bovendonk
A4
1 3 Centrum Bergen op Zoom
Roosendaal 2
A58
E312
3 Bergen op Zoom
© GeoMedia 2008 [7157]
A4
0 2 km
Oosterhout Beneluxweg Oranjewoud 8.000 Plaats van tot van tot
Wilhelminakanaal Kraft Foods 2.500 Bergen op Zoom Centrum 90 145 90 155
Etten-leur Bredaseweg Gemeentelijke regeling BWB 2.700 Breda Centrum 90 160 90 160
Breda Hoogeind Bürkert Contromatic B.V. 2.200 Claudius Prinsenlaan 110 155 120 150
Centrum Bureau Jeugdzorg 2.100 Ettense Baan 100 155 100 155
Centrum Zuidwester Jeugdzorg 1.500 Westerhagelaan 105 150 100 150
Etten-Leur Centrum 90 145 90 150
Oosterhout Europark 115 135 115 135
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Hoevestein 120 135 120 135
2009 2010 Roosendaal Bovendonk 110 130 110 130
Landsdeel Locatie van tot van tot Centrum 90 140 90 140
Zuid Beste locaties 7,15 8,75 6,75 8,50

DTZ Zadelhoff, kantoor Breda DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 076 5 209 209 Tel: 020 8 407 251
E-mail: breda@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl

Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft en Zoetermeer

199.000 993.000 m2 5.773.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,2% 2010 t.o.v. 2009 20% 2009 t.o.v. 2008 1,8%

148.000 m2 14,5% € 138 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 34% 2010 t.o.v. 2009 3,0% 2010 t.o.v. 2009 0,6%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 7.000
115 6.000
5.000
110
4.000
105
3.000
100
2.000
95 1.000
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Den Haag e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

1.200 28
1.000 24
20
800
16
600
12
400
8
200 4
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Den Haag Rijswijk Leidschendam- Delft Zoetermeer Leiden
Voorburg

1.200
18% 1.000
23%
35% 34% 800
13% 600
12%
400
6%
7% 200
23% 29%
Den Haag e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kantorenlocaties
1 Nieuw Centrum
2 Beatrixkwartier
3 Utrechtse Baan
4 CS Kwadrant
5 Congrescentrum e.o.
6 In de Boogaard
5 7 Hoornwijck
8 Rokkeveen
2 9 Binckhorst
3
4 10 Laakhaven HS
1
11 Ypenburg
Den Haag 9 12 Forepark
10 12
13 Plaspoelpolder
Zoetermeer 14 Delft Noord
7 11
6 8
13
Rijswijk
14
Den Haag Beatrixkwartier MN Services 18.700 Plaats van tot van tot
Beatrixkwartier CAK 18.000 Delft 90 140 90 140
Utrechtse Baan SDU 8.150 Den Haag Beatrixkwartier 170 205 150 210
Binckhorst Ziggo 5.750 Binckhorst 85 150 85 150
CS Kwadrant Barents Krans 5.000 Centraal Station 165 215 165 215
Leiden Sylviusweg Astellas 16.500 Congresgebouw 150 175 145 175
Laakhaven 80 140 80 140
Mariahoeve 100 150 100 150
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Leiden Bio-sciencepark 140 180 140 180
2009 2010 Centraal Station 125 150 125 150
Landsdeel Locatie van tot van tot Leidschendam-Voorburg 95 145 95 145
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75 Rijswijk Plaspoelpolder 80 145 80 145
Overige locaties 7,50 9,50 6,75 9,00 Zoetermeer 100 145 100 145

DTZ Zadelhoff, kantoor Den Haag DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 070 3 550 550 Tel: 020 8 407 251
E-mail: den-haag@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Ede en Veenendaal
januari 2011

22.000 82.000 m2 311.000 m2
2009 t.o.v. 2008 2,2% 2010 t.o.v. 2009 5,7% 2010 t.o.v. 2009 6,1%

17.000 m2 18,4% € 110 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 51% 2010 t.o.v. 2009 2,8% 2010 t.o.v. 2009 4,3%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 400
115
300
110
105 200
100
100
95
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Ede en Veenendaal Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

100 30
80 25
20
60
15
40
10
20 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Ede Veenendaal Utrecht Amersfoort Arnhem Nijmegen

100
18% 80
29% 27%
34% 60
13%
40
11% 6%
20
30%
3% 29%
Ede en Veenendaal Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Ede en Veenendaal
januari 2011
Kantorenlocaties
1 Veenendaal Centrum
2 De Faktorij/De Vendel
3 De Batterijen
3 4 Compagnie
8
2 4 5 BT A12
6 De Vallei
Ede
7 Edese Manen
5
8 Ede Centrum
9 Horapark
Veenendaal
6
1
9
7
Ede Frankeneng Stichting Ziekenhuis Gelderse Vallei 3.300 Plaats van tot van tot
Horapark Stichting NISB 2.350 Ede 95 135 90 130
Bennekom Heelsumseweg FBCE Vastgoed Beheer B.V. (Foodstep) 1.500 Veenendaal 95 135 90 130
Lunteren De Stroet Verbeek’s Pluimvee Beheer B.V. 1.100
Veenendaal Centrum CJG 800
De Vendel Nederlandse Onderwatersport Bond 700

2009 2010

Tel: 026 4 452 445 Tel: 020 8 407 251
Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

73.900 284.000 m2 1.566.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 7,1% 2010 t.o.v. 2009 0,3%

35.000 m2 14,1% € 126 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 68% 2010 t.o.v. 2009 0,3% 2010 t.o.v. 2009 0,1%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
130 2.000
120 1.500
110 1.000
100 500
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Eindhoven e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

300 30
250 25
200 20
150 15
100 10
50 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Eindhoven Son en Breugel Veldhoven Best Helmond Tilburg

300
18% 250
26% 24%
34% 200
13% 150
18% 100
6%
30% 50
2% 29%
Eindhoven e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kantorenlocaties
Son en Breugel
1 Stationsgebied
2 Centrum
Best 12 3 Stadionkwartier
Helmond 4 Rondweg
13 5 Kennedy Business District
9 6 Strijp S
7 Landforum
8 De Poort van Metz
0
9 Helmond centrum
6 10 Diepenvoorde
15 11 Flight Forum
11 5
4 12 Science Park Eindhoven
3 1
7 2 13 Breeven
8
Eindhoven 14 High Tech Campus
15 Eindhoven Airport
Veldhoven
14
10
Eindhoven Noord Brabantlaan VION N.V. 3.000 Plaats van tot van tot
Flight Forum T-Systems B.V. 3.000 Eindhoven Centrum 125 175 125 175
Kennedy Business District Deterink Advocaten 2.400 Flight Forum / Eindhoven Airport 125 150 125 150
Woensel Noord De Telefoongids 2.300 Rondweg 125 140 125 140
Flight Forum EventIS 1.900 Helmond Centrum 91 120 90 120
Eindhoven Airport NorthGateArinso 1.700 Groot Schooten 91 125 90 125
Helmond Stichting OCGH 1.600 Son Science Park Eindhoven 120 130 120 130

2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Eindhoven DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 040 2 125 125 Tel: 020 8 407 251
E-mail: eindhoven@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Friesland
Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

37.500 104.000 m2 666.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,8% 2010 t.o.v. 2009 4,6% 2010 t.o.v. 2009 6,6%

19.000 m2 11,3% € 104 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 73% 2010 t.o.v. 2009 0% 2010 t.o.v. 2009 9,3%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 800
115
600
110
105 400
100
200
95
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Friesland Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

120 21
100 18
15
80
12
60
9
40
6
20 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Groningen Assen

120
14% 18% 100
7% 34% 80
46% 13% 60
9%
40
6%
23% 20
29%
Friesland Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Friesland
1
2
3
Leeuwarden Heerenveen
4 3 5 1
Kantorenlocaties
LEEUWARDEN HEERENVEEN
1 Stationsgebied 1 K.R. Poststraat
2 Oostergoweg 2 Stationsgebied
3 Tesselschadestraat 3 Abe Lenstra Boulevard
Drachten
4 FEC-City
3 5 Lange Marktstraat
1 2
DRACHTEN
1 Centrum
2 Kantorenpark
3 Azeven
Leeuwarden Tesselschadestraat UPC Nederland 7.000 Plaats van tot van tot
Westersingel Stichting Partoer CMO Fryslân 2.200 Drachten 95 135 85 125
Holstmeerweg St. WoonFriesland 2.100 Heerenveen 100 135 85 125
Tesselschadestraat De Haan Vastgoed B.V. 1.200 Leeuwarden Stationsgebied 95 135 80 125
Tesselschadestraat Synaeda Psycho M.C. Leeuwarden B.V. 1.000 Sneek 95 125 85 120
Heerenveen Hegedijk GGZ Friesland 1.400

2009 2010
Noord Beste locaties 7,70 9,00 7,50 9,00

DTZ Zadelhoff, kantoor Groningen DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 050 3 141 232 Tel: 020 8 407 251
E-mail: groningen@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Gooi en Eemland
Amersfoort en Hilversum

52.300 228.000 m2 1.223.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,5% 2010 t.o.v. 2009 11% 2010 t.o.v. 2009 0,6%

38.000 m2 15,3% € 143 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 17% 2010 t.o.v. 2009 2,0% 2010 t.o.v. 2009 0,4%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
130 1.500
1.200
120
900
110
600
100
300
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Gooi en Eemland Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

250 28
24
200
20
150 16
100 12
8
50
4
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Amersfoort Hilversum Utrecht Almere Ede Veenendaal

250
22% 18% 200

21%
34% 150
13%
17% 100
6%
32% 50
8%
29%
Gooi en Eemland Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Gooi en Eemland
Kantorenlocaties
AMERSFOORT
8 1 Stationsgebied Zuidzijde
2 Stationsgebied Noordzijde
3 Stadsring
4 4 De Brand
5 Bergkwartier
6 2 6 Podium
7 De Hoef
7
8 Calveen
Hilversum
Amersfoort HILVERSUM
1
1 Stationsplein Hilversum
2 Mediapark
2 3 Kantorenpark ArenA
3
1
3
5
Amersfoort Vathorst Volker Wessels 5.500 Plaats van tot van tot
Stationsgebied Zuidzijde ‘s Heeren Loo 1.700 Amersfoort De Berg 130 175 130 175
Hilversum Mediapark Omroep MAX 4.000 De Hoef/Calveen 112 133 110 135
‘s-Gravelandseweg Oogziekenhuis Zonnestraal 2.000 Stadsring 115 130 115 135
Oude Enghweg XEMC Darwind B.V. 1.800 Station 125 165 125 165
Kantorenpark ArenA St. Waarborgfonds Sociale Woningb.1.500 Hilversum Arena 137 172 135 170
Station 125 142 125 142
Leusden 110 135 110 135
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Zeist Boulevard 132 195 130 190
2009 2010 Utrechtseweg 150 195 150 190

DTZ Zadelhoff, kantoor Utrecht DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 030 2 332 552 Tel: 020 8 407 251
E-mail: utrecht@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Groningen en Assen
januari 2011

55.550 136.000 m2 1.109.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,9% 2010 t.o.v. 2009 3,5% 2010 t.o.v. 2009 3,4%

41.000 m2 9,6% € 115 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 22% 2010 t.o.v. 2009 0,8% 2010 t.o.v. 2009 4,0%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.500
115 1.250
110 1.000
105 750
100 500
95 250
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Groningen en Assen Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

150 18
120 15
12
90
9
60
6
30 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Groningen Assen Zwolle Leeuwarden Heerenveen

150
11% 18% 120
14% 34% 90
48% 13%
4% 60
6%
24% 30
29%
Groningen en Assen Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Groningen en Assen
januari 2011
Kantorenlocaties
3 5 GRONINGEN
1 Kranenburg
2 Europapark
7 4 3 Stationsgebied/
6
Verbindingskanaalzone
4 Martini Trade Park
Groningen 5 Corpus den Hoorn
Assen 6 Hunzepark
2 7 Zernike Science Park
1
8 De Meeuwen
8
3 2
ASSEN
4
1 Kloosterveen
1
2 Stationsgebied
5
3 Peelerpark
4 Borgstee
5 Messchenveld
Groningen Stationsgebied DUO 5.000 Plaats van tot van tot
Martini Trade Park Noorderpoortcollege 3.700 Assen Borgstee 100 120 100 110
Martini Trade Park UWV 2.900 Oude Grachtpad 100 120 90 115
Martini Trade Park Stichting Reclassering NL 2.100 Peelerpark 90 125 90 115
Assen Peelerpark ANWB 2.600 Stationsgebied 110 135 100 125
Stationsgebied Alescon 2.300 Groningen Corpus den Hoorn Zuid 110 135 110 135
Europapark 130 140 115 150
Herewegzone 120 135 110 135
Kranenburg 125 140 120 130
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Martini Trade Park 110 130 110 120
2009 2010 Stationsgebied 120 135 115 145
Westelijke Ringweg 90 125 90 110

Tel: 050 3 141 232 Tel: 020 8 407 251
Haarlemmermeer
Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden

30.000 317.000 m2 1.048.000 m2
2009 t.o.v. 2008 0,6% 2010 t.o.v. 2009 28% 2010 t.o.v. 2009 3,8%

41.000 m2 20,3% € 155 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 21% 2010 t.o.v. 2009 1,9% 2010 t.o.v. 2009 1,7%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.500
115 1.200
110
900
105
600
100
300
95
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Haarlemmermeer Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

320 30
25
240
20
160 15
10
80
5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Haarlemmermeer Amsterdam Diemen Den Haag
Haarlem Amstelveen Leiden

320
12% 18%
240
33% 34%
23% 13% 160
6% 80
3%
29% 29%
Haarlemmermeer Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Haarlemmermeer
Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden
Lijnden
Kantorenlocaties
1 Hoofddorp Centrum
Badhoevedorp 2 Beukenhorst-Oost
3 Beukenhorst-West
9
4 Beukenhorst-Zuid
5 De Hoek
6 Schiphol Centrum
7 Schiphol Oost
Schiphol 8 Schiphol Rijk
7
6 9 Badhoevedorp
1
Hoofddorp
3
5
2
4
Nieuw-Vennep
Hoofddorp Beukenhorst Zuid Schneider Electric 5.600 Plaats van tot van tot
Beukenhorst West Dutch Hotel Partners 3.900 Badhoevedorp 115 140 110 140
Beukenhorst Zuid ANWB 3.600 Hoofddorp Beukenhorst Oost 150 180 145 180
Beukenhorst Zuid FIFpro 2.300 Beukenhorst West 110 150 110 160
Schiphol Schiphol Rijk UPC Broadband 2.700 Beukenhorst Zuid 175 215 175 210
Schiphol Rijk ICON Clinical Research 1.900 Centrum 90 155 90 150
De Hoek 100 145 100 140
Lijnden 125 150 125 150
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Schiphol Schiphol Centrum 220 370 220 360
2009 2010 Schiphol Oost 120 185 120 180
Landsdeel Locatie van tot van tot Schiphol Rijk 105 180 90 165
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75 Schiphol Zuid 130 165 130 165

DTZ Zadelhoff, kantoor Hoofddorp DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 023 5 685 685 Tel: 020 8 407 251
E-mail: hoofddorp@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
januari 2011

63.000 157.000 m2 1.235.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,3% 2010 t.o.v. 2009 8,5% 2010 t.o.v. 2009 1,6%

79.000 m2 10,8 % € 126 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 102% 2010 t.o.v. 2009 1,6% 2010 t.o.v. 2009 0%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.500
115 1.200
110
900
105
600
100
95 300
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
’s-Hertogenbosch en Tilburg Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

180 16
14
150
12
120
10
90 8
6
60
4
30 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 ’s-Hertogenbosch Tilburg Breda Oosterhout Eindhoven
Opname Aanbod
’s-Hertogenbosch Tilburg ’s-Hertogenbosch Tilburg Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010

180
18% 150
17%
26%
34% 120
15% 13% 90
60
6%
8%
34% 30
’s-Hertogenbosch 29%
en Tilburg Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
januari 2011
Tilburg
7 6
1 3 1
9
4
4
’s-Hertogenbosch
2
5 6
3 8
Kantorenlocaties Kantorenlocaties
’S-HERTOGENBOSCH TILBURG
1 High Tech Parc 6 Brabantpoort 1 Spoorzone
2 Pettelaarpark 7 Maaspoort 2 ’t Laar
3 Paleiskwartier 8 De Brand 3 Cobbenhagenlaan
4 Rietvelden/De Vutter 9 De Herven 4 Ringbaan West
5 Katsbogten
6 Tradepark 58
’s-Hertogenbosch Centrum een handelsonderneming 11.000 Plaats van tot van tot
Paleiskwartier Ricoh 10.000 ’s-Hertogenbosch De Brand 110 145 110 145
De Rietvelden een logistieke dienstverlener 5.800 De Herven 100 140 90 140
Pettelaarpark CTAC 4.000 De Rietvelden/De Vutter 80 115 75 125
Paleiskwartier Van Lanschot Chabot B.V. 3.400 High Tech Park 80 135 75 145
De Brand BCS Vastgoed B.V. 3.000 Pettelaarpark 140 150 130 160
Pettelaarpark BDO Accountants & Adviseur 2.850 Station/Paleiskwartier 140 160 140 160
High Tech Park Enexis B.V. 2.600 Tilburg Centrum 120 125 110 145
Prof. Cobbenhagenlaan 120 140 115 140
Ringbanen 110 135 110 135
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ‘t Laar 120 145 120 145
2009 2010 Zaltbommel Waluwe 125 145 125 140

DTZ Zadelhoff, kantoor ’s-Hertogenbosch DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 073 6 132 424 Tel: 020 8 407 251
E-mail: den-bosch@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Limburg
Maastricht (incl. Airport), Heerlen, Roermond en Venlo

56.350 137.000 m2 1.357.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,8% 2010 t.o.v. 2009 5,1% 2010 t.o.v. 2009 0,8%

34.000 m2 8,4% € 125 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 115% 2010 t.o.v. 2009 5,3% 2010 t.o.v. 2009 0,8%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.500
115 1.200
110
900
105
600
100
95 300
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Limburg Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

150 30
120 24
90 18
60 12
30 6
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Maastricht Heerlen Roermond Eindhoven Helmond
incl. Airport

150
17% 18% 120

25%
34% 90
12% 13%
60
8% 6%
30
38% 29%
Limburg Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Limburg
Maastricht (incl. Airport), Heerlen, Roermond en Venlo
Kantorenlocaties
A73
6
MAASTRICHT
1 Centrum
2 Randwijck Noord N280
Maastricht 3 Ceramique
5 1
4 Station/Wyck
1 4 Roermond
5 Geusselt
6 Maastricht Airport
3
2 HEERLEN
A73
1 Centrum
2 Stationsgebied
3 Avantis
4 Coriopolis
ROERMOND E34 A67
1 Centrum 2
2 VENLO
1 Centrum Venlo
4 1 2 Noorderpoort A73
Heerlen
1
Omvangrijke transacties kantoorruimte 2010

Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Huurprijzen kantoorruimten (in euro per m2/jaar)
Maastricht Randwijck Perfect Call 4.550 2009 2010
Ceramique Servatius 3.300 Plaats van tot van tot
Roermond Centrum Essent 2.600 Heerlen Centrum 105 130 95 127
Centrum Kamer van Koophandel 2.400 Maastricht Ceramique 130 155 130 155
Venlo Venlo Zuid Ernst & Young 1.800 Maastricht Airport 115 130 105 135
Venlo Zuid Boels Zanders Advocaten 1.800 Randwijck 120 145 115 140
Maastricht-Airport Maastricht Airport Boels Zanders Advocaten 1.600 Roermond Centrum 125 155 120 155
Heerlen Coriopolis Nationale Nederlanden 1.500 Sittard Kantorenpark Noord 107 125 100 125
Venlo Noorderpoort 110 125 110 135
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Weert Kantorenpark Noord 107 125 110 135
2009 2010

Tel: 040 2 125 125 Tel: 020 8 407 251
Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden

150.150 707.000 m2 3.809.000 m2
2009 t.o.v. 2008 2,5% 2010 t.o.v. 2009 9,5% 2010 t.o.v. 2009 0,5%

150.000 m2 13,1% € 136 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 31% 2010 t.o.v. 2009 0,7% 2010 t.o.v. 2009 0,8%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 5.000
115 4.000
110
3.000
105
2.000
100
95 1.000
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Rotterdam e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

800 25
700
20
600
500 15
400
300 10
200
5
100
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Rotterdam Capelle Schiedam Drechtsteden Breda Den Haag
a/d IJssel

800
700
18%
600
27%
31% 34% 500
13% 400
7% 300
6% 200
4%
29% 100
30%
Rotterdam e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kantorenlocaties
8
7 1 Centraal Station
2 Centrum
3 Kop van Zuid
Capelle a/d IJssel 4 Marconiplein/Parklane
5 Kralingse Zoom
10 1 2 5 6 6 Brainpark I, II en III
Schiedam
7 Alexandrium/Oosterhof
4 8 Rotterdam Airport
11
3 9 Zuidplein
Rotterdam 10 Schieveste (Schiedam)
11 Rivium (Capelle a/d IJssel)
9
Omvangrijke transacties kantoorruimte 2010 Huurprijzen kantoorruimten (in euro per m2/jaar)*
Rotterdam Schaardijk Van Oord 14.000 Plaats van tot van tot
Centrum Stedin Netbeheer 13.500 Capelle a/d IJssel Barbizon Capelle Office Park 125 132 125 132
Centrum Shell Downstream Nederland 12.000 Hoofdweg 90 125 90 125
Kop van Zuid RET 12.000 Rivium 110 145 110 145
Centrum Heijmans 6.500 Dordrecht Amstelwijck 130 148 130 148
Centrum Allianz Nederland 6.400 Centrum 100 130 100 130
Rotterdam Airport Dura Vermeer 6.000 Rotterdam Brainpark 145 180 145 180
Centrum 120 190 120 200
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Kop van Zuid 145 185 145 188
2009 2010 Oosterhof/Alexandrium 130 165 130 170
Landsdeel Locatie van tot van tot Zuidplein 110 138 110 138
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75 Schiedam 90 140 90 145
Overige locaties 7,50 9,50 6,75 9,00 * Exclusief eventuele huurkorting

DTZ Zadelhoff, kantoor Rotterdam DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 010 4 333 555 Tel: 020 8 407 251
E-mail: rotterdam@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Twentse stedenband
Enschede, Hengelo en Almelo

39.600 157.000 m2 689.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,3% 2010 t.o.v. 2009 1,7% 2010 t.o.v. 2009 1,5%

39.000 m2 17,1% € 104 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 64% 2010 t.o.v. 2009 3,8% 2010 t.o.v. 2009 1,2%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 1.000
115 800
110
600
105
400
100
95 200
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Twentse stedenband Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

180 25
150 20
120
15
90
10
60
30 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Enschede Hengelo Almelo Deventer

180
13% 18% 150
10% 34% 120
4% 13% 90
50%
60
6%
23%
30
29%
Twentse stedenband Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Twentse stedenband
Kantorenlocaties
1 Enschede Centrum
2 Business & Science Park
3 Zuiderval
7
4 Hengelo Centrum
Almelo
5 Westermaat (Campus/Oosterbosch)
6 Hart van Zuid
8
7 Almelo Centrum
A35
8 Twentepoort
A1
E30
E30
A1 Hengelo
5
4
6
2
Enschede
A35
1
3
© GeoMedia 2008 [7157]
0 4 km
Plaats van tot van tot
Enschede Zuiderval TUI Nederland N.V. 4.500
Almelo Centrum 85 140 85 145
Zuiderval Ten Kate & Huizinga 4.250
Twentepoort 75 120 75 125
Business & Science Park Sigmax 2.250
Enschede Business & Science Park 85 135 80 130
Hengelo Westermaat Tebodin 3.050
Centrum 90 135 85 135
Lupinestraat Jarabee 2.200
Hengelo Centrum 80 120 80 120
Almelo Centrum Werkplein 3.000
Westermaat Zuidoost 75 125 70 120

2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Enschede DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 053 4 300 900 Tel: 020 8 407 251
E-mail: enschede@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Utrecht en omgeving
Utrecht, Maarssen, Nieuwegein en Houten

118.450 495.000 m2 3.020.000 m2
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 15% 2010 t.o.v. 2009 1,4%

82.000 m2 10,4% € 139 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 3,2% 2010 t.o.v. 2009 0,8% 2010 t.o.v. 2009 1,9%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 3.600
115 3.000
110 2.400
105 1.800
100 1.200
95 600
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Utrecht e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

500 30
400 25
20
300
15
200
10
100 5
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Utrecht Maarssen Nieuwegein Houten Woerden

500
15% 18% 400
37% 34% 300

16% 13%
200
6% 6%
100
25% 29%
Utrecht e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Utrecht en omgeving
Kantorenlocaties
Maarssen
1 Stationsomgeving Utrecht
2 Rijnsweerd
3 Kanaleneiland
4 Rijnzathe
5 Papendorp
Utrecht
8 6 Maliebaan/oude binnenstad
2 7 Galgenwaard
1 6 8 Stadshart Leidsche Rijn
9 Centrum Nieuwegein
7 10 Plettenburg
4
11 Molenzoom
5
3
Nieuwegein
10 11
9
Houten
Utrecht Papendorp Stork Industrial Services 6.100 Plaats van tot van tot
Stationsplein Corio Nederland N.V. 5.600 Houten Molenzoom 110 145 110 140
Centrum DLG 5.100 Maarssen Zuilense Ring/Bisonspoor 100 135 95 130
Kanaleneiland RGD 4.050 Nieuwegein Centrum 95 130 90 130
Lage Weide TCN 3.000 Merwestein 95 120 90 120
Centrum Stichting Dutch Game Garden 2.800 Plettenburg 95 130 90 130
De Meern Rijnzathe ISS Nederland 4.600 Utrecht Kanaleneiland 110 160 110 160
Lage Weide 90 130 90 130
Maliebaan 170 225 160 220
Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Oude Centrum 150 200 150 200
2009 2010 Oudenrijn (De Meern) 105 150 105 145
Landsdeel Locatie van tot van tot Overvecht 105 150 105 150
West Beste locaties 6,50 8,00 6,10 7,75 Papendorp 170 195 158 190
Overige locaties 7,50 9,50 6,75 9,00 Rijnsweerd 148 180 145 175
Stationsgebied 170 205 170 205

Tel: 030 2 332 552 Tel: 020 8 407 251

januari 2011

75.450 274.000 m2 1.528.000 m2
2009 t.o.v. 2008 0,2% 2010 t.o.v. 2009 0,2% 2010 t.o.v. 2009 0,8%

27.000 m2 14,0% € 119 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 3,4% 2010 t.o.v. 2009 0,4% 2010 t.o.v. 2009 1,7%

(2003=100) (x 1.000 m2 v.v.o.)
120 2.000
115 1.600
110
1.200
105
800
100
95 400
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Zwolle, Apeldoorn en Deventer Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

300 20
240
15
180
10
120
5
60
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Zwolle Deventer Apeldoorn Assen Heerenveen

300
11%
18% 240
9%
34% 180
48% 9% 13%
120
6%
23% 60
Zwolle, Apeldoorn 29%
en Deventer Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

januari 2011
Deventer
3
1
2
4 Zwolle
2
Kantorenlocaties
1
ZWOLLE DEVENTER
1 Hanzeland 1 Centrum
2 Oosterenk 2 Kloosterlanden
3 Berkum
2 4 A28-zone APELDOORN
5 Stadsring 1 Apeldoorn-Noord
Apeldoorn 2 Centrum
3 3 Brouwersmolen
4 Malkenschoten
Apeldoorn Malkenschoten DGN Retail 3.300 Plaats van tot van tot
Zwolle A28-zone Zorgcombinatie Zwolle 1.500 Apeldoorn Centrum 95 140 95 140
Oosterenk Enexis 1.400 Deventer Centrum 95 130 85 130
Oosterenk Actemium 1.150 Hanzepark 80 125 75 125
Deventer Kloosterlanden Stichting Rentray 1.500 Zwolle Centrum 110 150 110 150
Hanzeland 130 160 130 160
Oosterenk 90 145 85 140
2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Zwolle DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 038 4 258 800 Tel: 020 8 407 251
E-mail: zwolle@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Bedrijfsruimtemarkt
januari 2011
Nederland
Factsheet bedrijfsruimtemarkt
januari 2011
Banen in de industrie Aanbod Voorraad

3.329.900 9.317.000 m2 51.377 ha
2009 t.o.v. 2008 1,7% 2010 t.o.v. 2009 6,8% 2009 t.o.v. 2008 2,2%
Opname Aanbod-voorraad ratio Huurprijs

2.019.000 m2 3,6% € 49 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 8,9% 2010 t.o.v. 2009 0,1% 2010 t.o.v. 2009 3,6%
Index banen in de industrie Voorraad bedrijventerreinen

(2003=100) (ha)
110 52.000 1.400
51.000 1.200
105
50.000 1.000
100 49.000 800
95 48.000 600
47.000 400
90
46.000 200
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 45.000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte
Bron: LISA, EIM Bron: VROM/DG Ruimte, bewerking DTZ Zadelhoff
Opname en aanbod Aanbod-voorraad ratio

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
10.000 18
8.000 15
12
6.000
9
4.000
6
2.000 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Nederland Moerdijk Tilburg Eindhoven
Rotterdam Sittard-Geleen Venlo Emmen
Opname Aanbod Ratio 2009 Ratio 2010 Nederlands gemiddelde 2010

10.000
20% 8.000
25%
6.000
3%
4.000
24%
28% 2.000
Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Industrie en bouw Handel Transport ICT Dienstensector 750-1.000 1.000-2.500 2.500-5.000 5.000-10.000 >10.000
Nederland
januari 2011
Aanbod-voorraad ratio per gemeente

(in %, ultimo 2010) Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in %
Diemen 2009 2010
Moerdijk
Wijchen Landsdeel Locatie van tot van tot
Amsterdam Noord Beste locaties 8,75 10,50 8,50 11,00
Utrecht
Veldhoven
Amersfoort Oost Beste locaties 8,65 10,00 8,50 10,00
Almere
Haarlemmermeer
Amstelveen Zuid Beste locaties 7,75 9,50 7,50 9,00
Rotterdam
Venray
Roosendaal West Beste locaties 7,75 9,25 7,50 9,25
Zoetermeer Overige locaties 9,10 10,50 8,75 10,25
Oldenzaal *exclusief logistiek vastgoed
Tilburg
Houten
Haarlem Huurprijzen bedrijfsruimten (in euro per m2/jaar)
Best
Son en Breugel 2009 2010
Breda Plaats van tot van tot
Venlo
Groot Amsterdam 30 85 30 80
Enschede
Rijswijk Rotterdam en omgeving 45 64 45 63
Eindhoven Den Haag en omgeving 30 70 30 70
's-Hertogenbosch
Leidschendam-Voorburg Utrecht en omgeving 33 63 30 65
Den Haag Haarlemmermeer 35 110 35 110
Hilversum
Eindhoven en omgeving 30 58 30 58
Zwolle
Ede Arnhem en Nijmegen 25 70 25 70
Nieuwegein
Zwolle, Apeldoorn en Deventer 25 75 25 65
Leiden
Nijmegen ’s-Hertogenbosch en Tilburg 30 55 30 50
Etten-Leur Gooi en Eemland 33 69 30 66
Leeuwarden
Sittard-Geleen
Twentse Stedenband 25 48 25 48
Deventer Breda en omgeving 25 60 25 60
Veenendaal
Groningen en Assen 20 55 20 50
Schiedam
Capelle aan den IJssel Limburg 25 55 25 53
Duiven Almere 35 65 30 55
Delft
Woerden
Friesland 20 45 20 40
Heerenveen Ede en Veenendaal 35 55 35 55
Assen
Apeldoorn
Zutphen
Helmond Omvangrijke transacties bedrijfsruimte 2010
Almelo
Dordrecht Plaats Locatie Huurder/koper Metrage
Emmen Coevorden De Mars Graaco B.V. 65.000
Hengelo
Groningen
Amsterdam Westelijk Havengebied Fetim 45.000
Smallingerland Rotterdam Botlek C. Steinweg Handelsveem 32.500
Zwijndrecht
Amsterdam Westelijk Havengebied Sligro Food Group Nederland B.V. 32.000
Maarssen
Maastricht Rotterdam Botlek C. Steinweg Handelsveem 25.000
Arnhem Honselersdijk De Honsel Hamiplant 25.000
Oosterhout
Zevenaar Venlo Trade Port West een bedrijf in supply chain services 20.800
Binnenmaas Rotterdam Distripark Eemhaven C. Steinweg Handelsveem 13.000
Roermond
Wijchen Bijsterhuizen Langeveld Sleegers 13.000
Sneek
Sliedrecht Wanssum Haven Coöperatie Vitelia U.A. 12.500
Zeist
0% 5% 10% 15% 20%

Nederlands gemiddelde

Opgesteld door
Tel: 020 8 407 251
E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Almere
januari 2011

30.850 220.000 m2 470 ha
2009 t.o.v. 2008 1,4% 2010 t.o.v. 2009 3,7% 2009 t.o.v. 2008 3,6%

35.000 m2 9,4% € 44 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 31% 2010 t.o.v. 2009 0,7% 2010 t.o.v. 2009 10%

(2003=100) (ha)
140 500 35
130 400 28
120
300 21
110
200 14
100
90 100 7
80 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Almere Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
250 20
200 16
150 12
100 8
50 4
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Almere Zwolle Hilversum Amsterdam Diemen

250
18% 20% 200

21% 25%
150
3%
8%
100
32% 24%
21% 28% 50
Almere Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Almere
januari 2011
Bedrijventerreinen
1
1 De Vaart
9 2 Veluwsekant
3 De Steiger
4 Hollandsekant
5 Stichtsekant
6 Gooisekant/
Gooisepoort
7 Hogekant
8 Sallandsekant
9 Poldervlak
Almere
8
4
7
2
6 3
Omvangrijke transacties bedrijfsruimte 2010 Huurprijzen bedrijfsruimten (in euro per m2/jaar)
Almere Gooisekant JCDecaux Nederland B.V. 6.600 Plaats van tot van tot
Almere Poort Bipharma 2.900 Almere De Steiger 35 50 30 40
Veluwsekant Euretco 2.800 De Vaart 35 55 35 45
Hollandsekant MO Products Trading B.V. 2.500 Gooisekant/Veluwsekant 45 65 45 55
Markerkant Euro Fitness 2.300 Hollandsekant 45 60 45 55
De Vaart Combinatie Teijsen V.d. Hengel B.V. 2.200
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in %

2009 2010
*exclusief logistiek vastgoed

Tel: 020 6 644 644 Tel: 020 8 407 251
Factsheet bedrijfsruimtemarkt I januari 2011

146.700 587.000 m2 791 ha
2009 t.o.v. 2008 1,5% 2010 t.o.v. 2009 3,6% 2009 t.o.v. 2008 8,4%

118.000 m2 14,8% € 52 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 16% 2010 t.o.v. 2009 0,7% 2010 t.o.v. 2009 4,6%

(2003=100) (ha)
110 1.000 25
800 20
105
600 15
100
400 10
95
200 5
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Amsterdam e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
600 18
500 15
400 12
300 9
200 6
100 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Amsterdam Diemen Haarlemmermeer Den Haag Rotterdam Utrecht

600
500
19% 20%
27% 25%
400
3%
300
8% 23% 200
24%
28% 100
23%
Amsterdam e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bedrijventerreinen
3
1
2 1 Noord
2 Sloterdijk/Havens
Amsterdam 3 Westelijk Havengebied
4 Zuidoost
5 Verrijn Stuart
6 Amstel Business Park
Diemen
6
5
0
Schiphol Amstelveen
4
Amsterdam Westelijke Havengebied Fetim 45.000 Plaats van tot van tot
Westelijke Havengebied Sligro Food Group Nederland B.V. 32.000 Aalsmeer/Uithoorn 40 60 40 60
Amstel Business Park Voskamp Groep West 4.000 Alkmaar/Heerhugowaard 40 65 40 65
Sloterdijk/Havens een onderhoudsbedrijf 2.600 Amstelveen 50 65 50 65
Sloterdijk/Havens Rijsbergen Beheer B.V. 2.500 Amsterdam Noord 45 70 45 65
Sloterdijk/Havens New Ways B.V. 2.200 West 30 70 30 60
Zuidoost 55 85 50 80
Diemen/Weesp 40 65 35 60
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Haarlem Waarderpolder 45 65 45 60
2009 2010 Mijdrecht 40 65 40 60
Landsdeel Locatie van tot van tot Zaanstad 40 60 35 60

Tel: 020 6 644 644 Tel: 020 8 407 251
Arnhem en Nijmegen
Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven en Zevenaar

84.350 288.000 m2 1.154 ha
2009 t.o.v. 2008 1,7% 2010 t.o.v. 2009 7,7% 2009 t.o.v. 2008 2,1%

69.000 m2 5,0% € 44 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 1,2% 2010 t.o.v. 2009 0,3% 2010 t.o.v. 2009 0%

(2003=100) (ha)
110 1.200 36
1.000 28
105
800 24
100 600 18
400 12
95
200 6
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Arnhem en Nijmegen Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
350 16
300
250 12
200
8
150
100 4
50
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Arnhem Nijmegen Duiven Wijchen Zevenaar Ede

350
300
19% 25% 20%
25% 250
3% 200
2%
150
24% 24% 100

31% 28%
50
Arnhem en Nijmegen Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Arnhem en Nijmegen
Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven en Zevenaar
Bedrijventerreinen
1 Noord- en Oostkanaalhaven
2 Westkanaaldijk
Arnhem 3 Winkelsteeg
4 Bijsterhuizen
6 5 ’t Broek/Kleefsche Waard
5
6 IJsseloord I
9 7 Rijkerswoerd
10
8 Duiven
11 8 Overmaat
7 12 14 9 Nieuwgraaf
Zevenaar 13
10 Centerpoort Noord en Zuid
11 ’t Holland
12 Tatelaar
13 Hengelder
14 Kollenburg
1
2
Nijmegen
4
Wijchen 3
Wijchen Bijsterhuizen Langeveld Sleegers 13.000 Plaats van tot van tot
Bijsterhuizen Kuehne + Nagel Logistics 9.000 Arnhem Het Broek/Kleefse Waard 30 50 30 50
Winkelsteeg Praxis Vastgoed B.V. 3.600 IJsseloord II 50 70 50 70
Nijmegen Westkanaaldijk Bouten Nederland 7.000 Rijkerswoerd/Overmaat 35 55 35 55
Zevenaar Tatelaar Carliste Europe B.V. 4.400 Duiven Nieuwgraaf/Centerpoort 35 50 35 50
Duiven Nieuwgraaf JP Offset B.V. 2.800 Nijmegen Bijsterhuizen 45 55 45 55
West Kanaaldijk 30 45 30 45
Winkelsteeg 25 40 25 40
2009 2010

Tel: 026 4 452 445 Tel: 020 8 407 251
Breda en omgeving
Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur en Roosendaal

95.450 593.000 m2 2.055 ha
2009 t.o.v. 2008 1,8% 2010 t.o.v. 2009 19% 2009 t.o.v. 2008 1,4%

109.000 m2 5,8% € 42 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 49% 2010 t.o.v. 2009 1,0% 2010 t.o.v. 2009 2,4%

(2003=100) (ha)
110 2.400 120
2.000 100
105
1.600 80
100 1.200 60
800 40
95
400 20
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Breda e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
600 18
500 15
400 12
300 9
200 6
100 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Breda Oosterhout Moerdijk Etten-Leur Roosendaal

600
12% 500
19% 20%
25%
1% 400
3%
300
39% 200
30% 24%
28% 100
Breda e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Breda en omgeving
Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur en Roosendaal
10 Bedrijventerreinen
12
Oosterhout BREDA EN OMGEVING

Moerdijk 1 Digit Parc
2 Emer Zuid/Emer Noord
3 Heilaar Noord/IABC
11 4 Krogten
4
5 Hazeldonk
6 Hoogeind
2 1
7 7 Steenakker
8
3 6 8 Moleneind
Breda 9 Vosdonk
10 Weststad I, II en III
Etten-Leur 11 Vijfeiken
9
5 12 Moerdijk
ROOSENDAAL / BERGEN OP ZOOM

2
1 1 Borchwerf I
A17
3 A58 2 Borchwerf II
E312
4 3 Majoppeveld Noord
A4 4 Majoppeveld Zuid
Roosendaal 5 Noordland
A58
E312
5
Bergen op Zoom
© GeoMedia 2008 [7157]
A4
0 2 km
Oosterhout Vijfeiken Hitachi 22.500 Plaats van tot van tot
Klundert Moerdijk Panalpina World Transport B.V. 11.700 Bergen op Zoom Noordland 30 50 30 50
Roosendaal Borchwerf I Loendersloot Internationale Expeditie B.V. 10.000 Breda Emer-Zuid 30 45 30 45
Borchwerf I Polynorm 6.900 Haagse Beemden 30 50 30 50
Etten-Leur Vosdonk Flowserve B.V. 4.650 Hoogeind 40 60 45 60
IABC/Heilaar 45 55 40 50
Krogten 30 50 30 50
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Moleneinde 30 50 30 45
2009 2010 Steenakker 40 60 40 60
Landsdeel Locatie van tot van tot Etten-Leur Vosdonk 28 50 25 50
Zuid Beste locaties 7,75 9,50 7,50 9,00 Moerdijk Industrieterrein Moerdijk 40 50 30 55
Overige locaties 9,40 10,65 8,75 10,50 Oosterhout 30 53 30 53
Roosendaal Majoppeveld/Borchwerf 25 52 25 45

DTZ Zadelhoff, kantoor Breda DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 076 5 209 209 Tel: 020 8 407 251
E-mail: breda@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl


124.600 233.000 m2 886 ha
2009 t.o.v. 2008 1,4% 2010 t.o.v. 2009 5,5% 2009 t.o.v. 2008 1,2%

37.000 m2 5,3% € 51 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 12% 2010 t.o.v. 2009 0,1% 2010 t.o.v. 2009 0%

(2003=100) (ha)
110 1.000 25
105 800 20
100 600 15
95 400 10
90 200 5
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Den Haag e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
360 12
300 10
240 8
180 6
120 4
60 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Den Haag Delft Rijswijk Zoetermeer Leiden

360
15% 300
20%
25%
240
32%
3%
180
32% 120
24%
8% 28% 60
13%
Den Haag e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Bedrijventerreinen
1 Scheveningen-Haven
2 Zichtenburg
3 Fokker terrein
1 4 Prins Claus Kwartier
5 Rijswijkse Poort
6 Bedrijvenpark Prisma
7 Lansinghage
8 Binckhorst
9 Laakhaven HS
10 Ypenburg
Den Haag 8 11 Forepark
9 11 12 Plaspoelpolder
4 13 Delft Noord
Zoetermeer
10
2 6
3
12 7
Rijswijk 5
13
2009 2010
Plaats Locatie Huurder/koper Metrage
Plaats van tot van tot
Zoetermeer Lansinghage Interlanden Den Haag 7.300
Delft 35 60 35 60
Zoeterhage Flex Mailingservice Zoetermeer 3.500
Den Haag Binckhorst 30 60 30 60
Zoeterhage Redmail B.V. 3.000
Forepark 55 70 55 70
Zoeterhage Rijksgebouwendienst t.b.v. Justitie 1.900
Kerketuinen 40 60 40 60
Den Haag Laakhaven HS Stichting RAC 3.800
Leiden 40 60 40 60
Delft Delft Zuid Roet 66 1.400
Zoetermeer 40 60 40 60

2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Den Haag DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 070 3 550 550 Tel: 020 8 407 251
E-mail: den-haag@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Ede en Veenendaal
januari 2011

37.500 124.000 m2 562 ha
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 3,1% 2009 t.o.v. 2008 3,8%

61.000 m2 4,4% € 42 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 103% 2010 t.o.v. 2009 0,5% 2010 t.o.v. 2009 2,7%

(2003=100) (ha)
110 600 30
500 25
105
400 20
100 300 15
200 10
95
100 5
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Ede en Veenendaal Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
150 15
120 12
90 9
60 6
30 3
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0

Ede Veenendaal Utrecht Amersfoort Arnhem Nijmegen

150
20% 120
25%
33% 26%
90
3%
60
1%
24%
5% 28% 30
35%
Ede en Veenendaal Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Ede en Veenendaal
januari 2011
Bedrijventerreinen
12 1 De Faktorij
2 De Batterijen
3 Compagnie
2 4 Het Ambacht
1 3 6 Ede 5 Nijverkamp
6 Kievitsmeent
11 7 BT A12
Veenendaal 7 10 8 Heesterweg
8 9 De Vallei
9 10 Frankeneng
13 11 Klaphek
12 Ede Noord
13 Reehorsterweg
Veenendaal De Batterijen DPD Pakketservice 12.500 Plaats Locatie van tot van tot
Ede Kievitsmeent Rheinmetall Nederland 10.900 Ede Frankeneng/Heestereng 35 55 35 55
Kievitsmeent Emerson Process Management Flow B.V. 9.900 BTA12 45 55
Frankeneng Toyota Material Handling Nederland B.V. 5.000 Veenendaal De Compagnie/Faktorij 35 52 35 45
Heestereng Handelsonderneming Vaarkamp 3.500 Het Ambacht 35 45 35 45
Heestereng G. Jacobs Holding B.V. 3.500

2009 2010

Tel: 026 4 452 445 Tel: 020 8 407 251

109.550 409.000 m2 1.643 ha
2009 t.o.v. 2008 1,9% 2010 t.o.v. 2009 15% 2009 t.o.v. 2008 0,6%

98.000 m2 5,0% € 43 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 22% 2010 t.o.v. 2009 0,6% 2010 t.o.v. 2009 0,3%

(2003=100) (ha)
110 1.800 42
1.500 35
105
1.200 28
100 900 21
600 14
95
300 7
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Eindhoven e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
500 12
400 10
8
300
6
200
4
100 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Eindhoven Helmond Best Son en Breugel Veldhoven Tilburg

500
20% 20% 400

25%
28%
3% 300
5%
200
24%
24% 100
23% 28%
Eindhoven e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bedrijventerreinen
Son en Breugel
1 De Hurk
2 Eindhoven/Acht
Best 13 6 3 Esp
3 Helmond 4 De Kade
14 5 Kapelbeemd
5 6 Ekkersrijt Oost + West
10 7 B.Z.O.B.
2 11 8 De Run 1000-6000
0
9 Lake Forum/Park Forum
10 Groot Schooten
16 7 11 Hoogeind/De Weijer
12
12 Flight Forum
13 Science Park Eindhoven
4 14 Breeven
9 Eindhoven
1 15 High Tech Campus
Veldhoven
16 Eindhoven Airport
8 15
Best Breeven Thijm B.V. 6.200 Plaats van tot van tot
Veldhoven De Run Kusters Beheer 5.300 Best Breeven/‘t Zand 34 45 34 45
Eindhoven Croy Kero Bouw- en Vastgoed B.V. 5.200 Eindhoven De Hurk 40 55 40 55
Flight Forum Eisenkolb B.V. 4.000 Eindhoven Airport 40 57 40 55
Flight Forum Illumina Netherlands 3.900 Eindhoven/Acht 45 58 45 58
Helmond B.Z.O.B. WG Europe B.V. 4.700 Esp 40 50 40 47
Kapelbeemd 40 50 38 50
Helmond Bedrijventerrein ZO Brabant 34 50 34 50
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % De Weijer 34 45 34 45
2009 2010 Groot Schooten 39 43 39 45
Landsdeel Locatie van tot van tot Hoogeind 30 43 30 45
Zuid Beste locaties 7,75 9,50 7,50 9,00 Son Ekkersrijt 37 50 37 50
Overige locaties 9,40 10,65 8,75 10,50 Veldhoven De Run 32 50 32 50

Tel: 040 2 125 125 Tel: 020 8 407 251
Friesland

43.850 155.000 m2 976 ha
2009 t.o.v. 2008 1,7% 2010 t.o.v. 2009 44% 2009 t.o.v. 2008 1,3%

12.000 m2 3,2% € 29 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 23% 2010 t.o.v. 2009 1,0% 2010 t.o.v. 2009 13%

(2003=100) (ha)
110 1.000 60
800 48
105
600 36
100
400 24
95
200 12
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Friesland Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
160 5
4
120
3
80
2
40
1
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Heerenveen Leeuwarden Smallinger Sneek Groningen Assen
land

160
17% 20% 120

33% 25%
3%
80
1%
24% 40
8% 42% 28%
Friesland Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Friesland
Leeuwarden Drachten
3 4
1
1 3
4
4
1
LEEUWARDEN DRACHTEN
1 De Hemrik 1 De Haven
2 Newtonpark 2 Burmania
Heerenveen 3 Business Park Leeuwarden 3 Azeven Zuid
4 Leeuwarden West 4 Azeven Noord
HEERENVEEN
1 Business Park Friesland West
2 Heerenveen Zuid
3 Business Park Friesland
2
4 Internationaal Bedrijvenpark Friesland
Nijehaske Haskerveen Groot Lemmer B.V. 4.500 Plaats van tot van tot
Heerenveen Int. Bedrijvenpark Friesland Ausma Vorkheftrucks 3.900 Drachten A7 Noord 30 45 25 40
Business Park Friesland West 18 Hekwerk 550 De Haven 25 40 20 35
Leeuwarden De Hemrik A. Hak Telecom 700 Heerenveen Businesspark 30 45 25 35
De Hemrik Wildkamp B.V. 500 De Kavels 30 40 25 35
Heerenveen-Zuid 20 35 20 30
Leeuwarden De Hemrik 20 45 20 40
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Sneek De Hemmen 20 45 20 40
2009 2010

Tel: 050 3 141 232 Tel: 020 8 407 251
Gooi en Eemland

42.550 147.000 m2 351 ha
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 31% 2009 t.o.v. 2008 0,9%

32.000 m2 8,4% € 48 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 27% 2010 t.o.v. 2009 1,9% 2010 t.o.v. 2009 3,6%

(2003=100) (ha)
110 500 10
400 8
105
300 6
100
200 4
95
100 2
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Gooi en Eemland Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
150 12
120 10
8
90
6
60
4
30 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Amersfoort Hilversum Zeist Utrecht Almere

150
18% 20% 120

26% 25%
3% 90
20% 60
9%
24%
28% 30
26%
Gooi en Eemland Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Gooi en Eemland
Bedrijventerreinen
5
AMERSFOORT
5 1 De Isselt
2 Wieken/Vinkenhoef
3 Vathorst
4 De Hoef
5 Calveen
3
HILVERSUM
4 2 2
1 1 Havenkwartier
Hilversum 3
2 Spoorzone
Amersfoort 3 Larenseweg
1 4 Kerkelanden
5 Crailo
4
Amersfoort De Isselt P. van de Kooi, Keukens op maat B.V. 4.700 Plaats van tot van tot
De Isselt Tweda Horeca Products B.V. 2.000 Amersfoort De Hoef/Calveen 40 54 40 50
De Hoef Cegelec 1.800 De Isselt 33 48 30 48
De Hoef Madeko Office Solutions 1.750 Vathorst 53 61 50 62
Wieken/Vinkenhoef Elmar Services 1.700 Hilversum 53 69 50 66
Station Noordzijde CliniClowns 1.600 Soest 39 52 35 52
Zeist 42 59 40 58

2009 2010

Tel: 030 2 332 552 Tel: 020 8 407 251
Groningen, Assen en Emmen

januari 2011

74.450 184.000 m2 1.598 ha
2009 t.o.v. 2008 1,7% 2010 t.o.v. 2009 11% 2009 t.o.v. 2008 2,0%

22.000 m2 2,3% € 41 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 23% 2010 t.o.v. 2009 0,3% 2010 t.o.v. 2009 2,1%

(2003=100) (ha)
110 1.800 80
1.700 70
105
1.600 60
100 1.500 50
1.400 40
95 1.300 30
1.200 20
90
1.100 10
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 1.000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Groningen, Assen en Emmen Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
200 5
4
150
3
100
2
50
1
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Groningen Assen Emmen Zwolle Leeuwarden Heerenveen

200
20% 150
25%
33% 29%
3%
100
24% 50
8% 28%
4% 26% Groningen, Assen
en Emmen Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Groningen, Assen en Emmen

januari 2011
GRONINGEN
4
Groningen 1 Eemspoort
2 Westpoort
5
3 Euvelgunne/
1 Winschoterdiep
1
4 4 Hoendiep
5 Driebond
3
Assen
2 ASSEN
1 Stadsbedrijvenpark
2 Schepersmaat
3 Messchenveld
4 Peelerpark
2
EMMEN
1 Bedrijvenpark A37
Emmen 2 Waanderveld
3 Bargermeer
2 3
Groningen Euvelgunne 2Rent 5.400 Plaats van tot van tot
Eemspoort Muller 2.000 Assen Messchenveld 45 50 45 50
Eemspoort Drymer 1.000 Peelerpark 40 45 40 45
Assen Stadsbedrijvenpark Lijfering Drankenhandel 2.600 Scheepersmaat 35 45 35 45
Stadsbedrijvenpark een ICT bedrijf 1.500 Stadsbedrijvenpark 30 45 30 40
Emmen Bargermeer Terwolde B.V. 1.900 Emmen Bargermeer 20 45 20 45
Bedrijvenpark A37 40 45 40 45
Waanderveld 40 45 40 45
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Groningen Driebond 38 45 40 45
2009 2010 Eemspoort 50 55 45 50
Landsdeel Locatie van tot van tot Euvelgunne 35 45 30 45

Tel: 050 3 141 232 Tel: 020 8 407 251
Haarlemmermeer
Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden en Cruquius

80.400 225.000 m2 486 ha
2009 t.o.v. 2008 2,1% 2010 t.o.v. 2009 17% 2009 t.o.v. 2008 0,1%

80.000 m2 9,3% € 67 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 27% 2010 t.o.v. 2009 1,4% 2010 t.o.v. 2009 1,7%

(2003=100) (ha)
110 500 20
105 400 16
100 300 12
95 200 8
90 100 4
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Haarlemmermeer Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
250 20
200 16
150 12
100 8
50 4
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Haarlemmermeer Haarlem Amsterdam Diemen Leiden

250
13% 15% 200

20%
25%
6%
13% 3% 150
100
24%
28% 50
53%
Haarlemmermeer Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Haarlemmermeer
Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden en Cruquius
Bedrijventerreinen
12
Lijnden
1 De Hoek
Cruquius
Badhoevedorp 2 Graan voor Visch (Zuid)
13
3 De President
4 Noord
5 5 Schiphol Noord
6 Schiphol Rijk
7 Schiphol Zuid
4 Schiphol 8 Schiphol Zuidoost
9 Spoorzicht
Hoofddorp 10 Pionier
11 Nieuw-Vennep Zuid
12 Lijnden
2 1 7 13 Cruquius Zuid
3 8
14 Schiphol Logistics Park
6
14
10
Nieuw-Vennep
9
11
Oude Meer Oude Meer UTi 5.900 Plaats van tot van tot
Schiphol Schiphol Zuidoost Expeditors 5.600 Cruquius Zuid 50 70 50 65
Schiphol Noord Terremark 5.000 Hoofddorp De Hoek 60 85 60 85
Schiphol Rijk C.H. Robinson Europe 3.800 De President 65 75 65 75
Schiphol Zuid Driessen Aerospace 3.550 Graan voor Visch 55 70 55 65
Hoofddorp Noord Kortmann Art Packers & Shippers 4.900 Noord 40 65 40 60
Lijnden Airport Business Park 70 80 70 80
Nieuw-Vennep Pionier 35 50 35 50
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Spoorzicht 45 65 45 65
2009 2010 Zuid 60 75 60 75
Landsdeel Locatie van tot van tot Schiphol Oude Meer 75 90 70 90
West Beste locaties 7,75 9,25 7,50 9,25 Rijk 65 90 65 85
Overige locaties 9,10 10,50 8,75 10,25 Zuid 70 85 65 85
Zuidoost 80 110 80 110

DTZ Zadelhoff, kantoor Hoofddorp DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 023 5 685 685 Tel: 020 8 407 251
E-mail: hoofddorp@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
januari 2011

86.350 447.000 m2 1.391 ha
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 20% 2009 t.o.v. 2008 1,0%

137.000 m2 6,4 % € 42 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 24% 2010 t.o.v. 2009 0,9% 2010 t.o.v. 2009 4,7%

(2003=100) (ha)
110 1.500 50
1.200 40
105
900 30
100
600 20
95
300 10
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
’s-Hertogenbosch en Tilburg Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
450 8
400
350 6
300
250
4
200
150
100 2
50
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 ’s-Hertogenbosch Tilburg Breda Oosterhout Eindhoven
Opname Aanbod
’s-Hertogenbosch Tilburg ’s-Hertogenbosch Tilburg Ratio 2009 Ratio 2010 Nederlands gemiddelde 2010

450
400
16% 20% 350
24% 25%
300
2% 3% 250
200
150
37% 20% 24%
28% 100
’s-Hertogenbosch 50
en Tilburg Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
januari 2011
2
3 Tilburg
1
5
2
’s-Hertogenbosch
4 4 5
Bedrijventerreinen Bedrijventerreinen
’S-HERTOGENBOSCH TILBURG
1 De Vutter 1 Kraaiven
2 De Rietvelden 2 Loven
3 Maaspoort 3 Vossenberg
4 De Brand 4 Katsbogten
5 De Herven 5 Tradepark 58
Tilburg Loven Gebr. Versteijnen Beheer B.V. 35.300 Plaats van tot van tot
Kraaiven Panalpina World Transport 18.000 Oss/Uden/Veghel 30 45 30 45
Kraaiven Stichting beheer bouwhal Tilburg 8.600 ’s-Hertogenbosch De Brand 45 55 40 50
’s-Hertogenbosch De Rietvelden een logistieke dienstverlener 6.200 De Herven 40 50 40 45
De Rietvelden Safe Ruimteverhuur 5.000 De Rietvelden 35 50 30 50
Tilburg Katsbogten 45 55 45 50
Kraaiven 30 55 30 50
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Loven 30 50 30 50
2009 2010 Vossenberg 35 55 35 50
Landsdeel Locatie van tot van tot Waalwijk 30 52 30 50

DTZ Zadelhoff, kantoor ’s-Hertogenbosch DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 073 6 132 424 Tel: 020 8 407 251
E-mail: den-bosch@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Limburg
Venlo, Sittard-Geleen-Born en Venray

66.550 501.000 m2 1.883 ha
2009 t.o.v. 2008 2,0% 2010 t.o.v. 2009 26% 2009 t.o.v. 2008 6,2%

92.000 m2 5,3% € 39 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 216% 2010 t.o.v. 2009 0,8% 2010 t.o.v. 2009 1,0%

(2003=100) (ha)
105 2.100 70
1.800 60
100
1.500 50
95 1.200 40
90 900 30
600 20
85
300 10
80 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Limburg Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
540 10
480
420 8
360
6
300
240
4
180
120 2
60
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Venlo Sittard-Geleen- Venray Maastricht Roermond Eindhoven
Born

540
480
11%
18% 20% 420
7% 25%
360
3% 300
20% 240
180
24%
45% 28% 120
60
Limburg Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Limburg
Venlo, Sittard-Geleen-Born en Venray
A73
1
1 A73
Venray 3
3 4
2 Born
E34 A67
4
A73
0 1 km
1 2
A2
Bedrijventerreinen E25
A73
VENRAY
Venlo
1 Smakterheide
2 Keizersveld Sittard
3 De Hulst I & II
4 De Blakt
3
VENLO
Tegelen
1 Trade Port
© GeoMedia 2008 [7157]

© GeoMedia 2008 [7157]
2 Trade Port West

3 Trade Port Oost A73
Geleen
5 0 2 km 0 1 km
4 Trade Port Noord
5 Geloërveld (Belfeld)
SITTARD-GELEEN-BORN
1 Holtum Noord
2 Bedrijventerrein Noord
3 Bedrijvenstad Fortuna
Huurprijzen bedrijfsruimten (in euro per m2/jaar)
2009 2010
Omvangrijke transacties bedrijfsruimte 2010 Plaats van tot van tot
Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Heerlen De Koumen 29 39 29 39
Venlo Trade Port West UPS 25.500 De Locht/De Beitel 29 41 29 41
Trade Port West UPS 20.800 In de Cramer 29 41 29 41
Trade Port Noord Stryker 7.900 Maastricht Beatrixhaven 32 48 32 48
Trade Port West Euro-Tyre B.V. 5.100 Maastricht Airport 40 50 40 50
Tegelen Kaldenkerkerweg Eurogreen Hulder B.V. 4.800 Roermond Roerstreek 29 41 29 41
Sittard Bedrijventerrein Noord Born Car Center 3.600 Willem Alexander 29 39 29 39
Sittard Bedrijvenstad Fortuna 39 45 39 45
Bedrijventerrein Noord 25 41 25 41
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Holtum Noord 25 55 25 53
2009 2010 Venlo Groot Boller 41 52 40 50
Landsdeel Locatie van tot van tot Trade Port West 41 52 40 50
Zuid Beste locaties 7,75 9,50 7,50 9,00 Trade Port West II 41 52 40 50
Overige locaties 9,40 10,65 8,75 10,50 Veegtes 29 38 29 38

Tel: 040 2 125 125 Tel: 020 8 407 251

210.250 473.000 m2 1.800 ha
2009 t.o.v. 2008 1,6% 2010 t.o.v. 2009 1,7% 2009 t.o.v. 2008 5,6%

232.000 m2 5,0% € 55 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 16% 2010 t.o.v. 2009 0% 2010 t.o.v. 2009 0,6%

(2003=100) (ha)
110 2.000 50
1.600 40
105
1.200 30
100
800 20
95
400 10
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Rotterdam e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
700 12
600 10
500
8
400
6
300
4
200
100 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Rotterdam* Capelle Drechtsteden Schiedam Breda Den Haag
a/d IJssel
* Inclusief voorraad distriparken Maasvlakte, Botlek en Eemhaven

700
600
17% 20%
23% 25% 500
2% 3% 400
300
32% 26% 24% 200
28%
100
Rotterdam e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
0 1 Distripark Botlek
2 Distripark Maasvlakte
6
3 Europoort
10 Capelle a/d IJssel 4 Distripark Eemhaven
5 Waalhavengebied
6 Noordwest/Spaanse polder
Schiedam
7 Hoofdweggebied
8 Drechtsteden
9 9 Vijfsluizen
Rotterdam 10 ’s-Gravelandse Polder
11 Spijkenisse
1 2
5
3
11
Rotterdam Distripark Botlek C. Steinweg Handelsveem 32.500 Plaats van tot van tot
Distripark Maasvlakte C. Steinweg Handelsveem 25.000 Barendrecht Dierenstein Vaanpark 53 64 53 63
Distripark Eemhaven C. Steinweg Handelsveem 13.000 Capelle a/d IJssel Hoofdweg 53 64 53 63
Distripark Eemhaven C. Steinweg Handelsveem 9.000 Rotterdam Hoogvliet 53 61 53 60
Distripark Maasvlakte Nippon Express 8.000 Noordwest/Spaanse polder 48 64 48 63
Binnenmaas Boonsweg Crystal Company B.V. 9.500 Waalhaven/Distriparken 45 61 45 60
Schiedam ’s-Graveland 45 58 45 58
Vijfsluizen 55 59 55 59
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Spijkenisse Halfweg 46 56 46 56
2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Rotterdam DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 010 4 333 555, Tel: 020 8 407 251
E-mail: rotterdam@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Twentse stedenband

72.350 260.000 m2 1.487 ha
2009 t.o.v. 2008 1,8% 2010 t.o.v. 2009 27% 2009 t.o.v. 2008 11%

48.000 m2 3,5% € 37 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 26% 2010 t.o.v. 2009 0,8% 2010 t.o.v. 2009 0,3%

(2003=100) (ha)
110 1.800 60
1.500 50
105
1.200 40
100 900 30
600 20
95
300 10
90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Twentse stedenband Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
300 10
250 8
200
6
150
4
100
50 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Enschede Hengelo Almelo Oldenzaal Deventer Zwolle

300
14% 250
20%
25%
2% 200
37% 3%
12% 2% 150
100
24%
28% 50
35%
Twentse stedenband Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Twentse stedenband
Bedrijventerreinen
1 De Haven
9 2 Marssteden
10
3 Euregio Bedrijvenpark
4 Josink-Es
Almelo
5 Twentekanaal Zuid
11 6 Westermaat
12 7 Zeggershoek/Fabelenweg
13 A35
8 Westermaat Campus
9 Bedrijvenpark Twente
A1 10 Dollegoor/Turfkade
8 E30
E30
A1 Hengelo 11 Bedrijvenpark Bornsestraat
6 12 Twentepoort
13 XL Bedrijvenpark Twente
7
5
Enschede
A35 3
1
2
4
© GeoMedia 2008 [7157]
0 4 km
Almelo Dollegoor/Turfkade een transportbedrijf 7.700 Plaats van tot van tot
Bedrijvenpark Bornsestraat een metaalbedrijf 4.000 Almelo Bedrijvenpark Twente 25 40 25 40
Bedrijvenpark Twente een groothandel in elektronica 2.900 Dollegoor/Turfkade 25 40 25 38
Enschede Transportcentrum Hubregtse Cartonnage Fabriek 5.000 Twentepoort 35 45 35 45
De Haven Vinepa B.V. 2.650 Enschede De Haven 25 40 25 40
Hengelo Twentekanaal ManniC Exploitatie 3.800 Euregio 28 40 28 42
Marssteden 33 47 33 45
Hengelo Twentekanaal 30 45 30 45
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Westermaat 37 48 37 48
2009 2010 Oldenzaal Hanzepoort 32 42 32 42
Landsdeel Locatie van tot van tot Hazewinkel 30 45 30 45

DTZ Zadelhoff, kantoor Enschede DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 053 4 300 900 Tel: 020 8 407 251
E-mail: enschede@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Utrecht en omgeving

90.000 278.000 m2 659 ha
2009 t.o.v. 2008 1,4% 2010 t.o.v. 2009 5,4% 2009 t.o.v. 2008 1,2%

84.000 m2 8,5% € 46 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 35% 2010 t.o.v. 2009 0,3% 2010 t.o.v. 2009 2,6%

(2003=100) (ha)
110 700 35
600 30
105
500 25
100 400 20
95 300 15
200 10
90
100 5
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Utrecht e.o. Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
350 12
300 10
250
8
200
6
150
4
100
50 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Utrecht Maarssen Nieuwegein Houten Zeist Woerden

350
300
21% 20%
25% 25% 250
3% 200
5% 150
30% 24% 100

20% 28%
50
Utrecht e.o. Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Utrecht en omgeving
Bedrijventerreinen
Maarssen
3 1 Lage Weide
6 1 2 Strijkviertel/Oudenrijn
3 Overvecht Noord
4 4 De Wetering Noord
5 De Wetering Zuid
5 Utrecht
6 Haarrijn
7 Plettenburg/De Wiers
8 Liesbosch/Laagraven
9 ’t Klooster
2
10 Doornkade
11 Rondeel
12 Meerpaal
Nieuwegein 10
11 Houten
7
9
12
Utrecht Lage Weide TNT 11.150 Plaats van tot van tot
Overvecht Noord Universitair Medisch Centrum Utrecht 5.600 Houten De Meerpaal 50 60 50 60
Lage Weide Stamhuis Retail Services B.V. 2.950 Doornkade 40 48 40 50
De Meern Strijkviertel Boreco 9.100 Rondeel 47 55 45 53
Houten Meerpaal Sorgente 5.400 Maarssen 35 50 30 53
Nieuwegein Plettenburg Andus Group B.V. 5.050 Nieuwegein Laagraven 40 55 38 55
Plettenburg/De Wiers 40 53 40 52
Utrecht De Wetering 56 63 48 62
Bruto aanvangsrendementen* v.o.n. in % Lage Weide 35 59 30 65
2009 2010 Oudenrijn (De Meern) 36 55 30 55
Landsdeel Locatie van tot van tot Overvecht 33 50 33 49
West Beste locaties 7,75 9,25 7,50 9,25 Vianen De Hagen 35 48 30 48

Tel: 030 2 332 552 Tel: 020 8 407 251

januari 2011

81.850 231.000 m2 1.262 ha
2009 t.o.v. 2008 1,7% 2010 t.o.v. 2009 9,0% 2009 t.o.v. 2008 0,8%

36.000 m2 3,7% € 44 per m2/ jaar
2010 t.o.v. 2009 154% 2010 t.o.v. 2009 0,3% 2010 t.o.v. 2009 3,3%

(2003=100) (ha)
110 1.500 50
105 1.200 40
100 900 30
95 600 20
90 300 10
85 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 0
Zwolle, Apeldoorn en Deventer Nederland Voorraad Jaarlijkse uitgifte

(x 1.000 m2 v.v.o.) (in %, 2010 t.o.v. 2009)
300 10
250 8
200
6
150
4
100
50 2
0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0 Zwolle Apeldoorn Deventer Zutphen Assen Heerenveen

300
20% 20% 240

28% 25%
3% 180
120
3%
30% 24%
19% 28% 60
Zwolle, Apeldoorn
en Deventer Nederland 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

januari 2011
4
Deventer
3
2
1
Zwolle 2
Bedrijventerreinen
1
ZWOLLE APELDOORN
2 1 De Marslanden 1 Stadhoudersmolen
2 Voorst 2 De Vlijt
3 De Vrolijkheid 3 Kaijersmolen
4 Hessenpoort 4 Kuipersveld
5 Malkenschoten
Apeldoorn
DEVENTER 6 Brouwersmolen
6 1 Bergweide
3
2 De Wetering
4
Zwolle Hessenpoort Buisman Warehousing 7.000 Plaats van tot van tot
Hessenpoort Energiewacht Groep 2.600 Apeldoorn 25 75 25 65
Deventer Kloosterlanden Nefit 5.300 Deventer Kloosterlanden 25 60 25 55
Kloosterlanden Aline Group B.V. 3.000 Zwolle Hessenpoort 40 55 40 55
Apeldoorn Malkenschoten Nuon 2.200 Marslanden 35 50 35 50
Kaijersmolen Kwik Fit Nederland B.V. 1.200 Voorst 35 55 35 55

2009 2010

DTZ Zadelhoff, kantoor Zwolle DTZ Zadelhoff, afdeling Research
Tel: 038 4 258 800 Tel: 020 8 407 251
E-mail: zwolle@dtz.nl E-mail: research@dtz.nl www.dtz.nl
Definities, bronnen en
onderzoeksverantwoording
In de factsheets wordt een aantal vastgoed- Het aanbod heeft uitsluitend betrekking op Aanbod-voorraad ratio (bedrijfsruimten)
indicatoren gepresenteerd in de vorm van reeds opgeleverde of nog in aanbouw zijnde De aanbod-voorraad ratio drukt de verhouding
grafieken en tabellen. Hieronder volgt een complexen. Projecten in voorbereiding tussen aanbod en voorraad uit in percentages.
korte uitleg van definities en bronnen ter worden niet meegeteld. De gegevens voor De voorraad bedrijfsruimten
begeleiding van de gebruikte indicatoren, deze grafiek zijn afkomstig van DTZ Zadelhoff. (in m²) is berekend door de voorraad bedrijven-
evenals een onderzoeksverantwoording. terreinen te verminderen met een bebouwings-
Voorraad/Voorraad in gebruik (kantoren) percentage van 50%.
Index kantoorbanen/Banen in de industrie Voor de kantorenmarkt wordt onder voorraad
De grafiek Index kantoorbanen/Banen in de het totaal verstaan van bestaande of in aan- Bruto-aanvangsrendement
industrie geeft de geïndiceerde ontwikkeling bouw zijnde kantoorruimte met een opper- Onder bruto-aanvangsrendement worden de
weer van het aantal banen. Hierbij is het jaar vlakte van 500 m² v.v.o. of meer. De kantoren- bruto huurinkomsten verstaan vóór afschrijvin-
2003 als uitgangspunt genomen. De gegevens voorraad gegevens zijn afkomstig van Bak. gen en eigenaarslasten, als percentage van
voor deze grafiek zijn afkomstig van LISA en Onder (kantoren)voorraad in gebruik wordt dat de totale verwervingsprijs vrij op naam.
bewerkt door het EIM. deel van de kantorenvoorraad gerekend dat op
het moment van inventarisatie niet als aanbod Huurprijs kantoren en bedrijfsruimten
Opname en aanbod geregistreerd staat. Het betreft hier dus een Prijzen in euro per vierkante meter verhuurbaar
In de grafiek opname en aanbod is de combinatie van gegevens van Bak (kantoren- oppervlak per jaar exclusief BTW, servicekos-
historische ontwikkeling weergegeven van voorraad) en DTZ Zadelhoff (aanbod). ten, huurderspecifieke inrichtingskosten en
opname en aanbod op de kantoor- of eventuele huurkortingen.
bedrijfsruimtemarkt vanaf het jaar 2003 tot Voorraad bedrijventerreinen
en met 2010. De grafiek voorraad bedrijventerreinen geeft Onderzoeksverantwoording
Onder opname wordt de kantoor- en/of zowel de voorraad netto reeds uitgegeven DTZ Zadelhoff besteedt grote zorg aan het
bedrijfsruimte verstaan die op de ‘vrije markt’ bedrijventerrein weer in hectare grond met verzamelen en controleren van vastgoeddata.
verhuurd en verkocht is, met uitzondering van een bedrijfsbestemming, evenals de jaarlijkse Zo worden opname en aanbodcijfers tot stand
sale-and-leaseback transacties en nieuwbouw uitgifte van bedrijventerrein (tevens in gebracht door data verkregen van PropertyNL
ten behoeve van eigenaar-gebruikers (de hectare). Zeehaventerreinen worden niet tot en Vastgoedmarkt te laten controleren en
zogenoemde eigenbouw). Transacties worden de voorraad bedrijventerreinen gerekend. aanvullen door researchers en makelaars van
geregistreerd op het moment dat tussen De gegevens zijn afkomstig van VROM/DG DTZ Zadelhoff die in de betreffende regio actief
betrokken partijen wilsovereenstemming Ruimte. zijn. Wij denken door onze werkwijze een
bereikt is, waarbij een ondergrens van 500 m² accuraat en landelijk dekkend beeld te kunnen
wordt aangehouden voor kantoorruimte en Leegstand (kantoren) schetsen van de vrije markten voor kantoor- en
750 m² voor bedrijfsruimte. Leegstand betreft aangeboden ruimte in bedrijfsruimte.
Aanbod betreft gebouwen waarin per ultimo opgeleverde gebouwen die op het moment
van elk kalenderjaar minimaal 500 m² van inventarisatie niet (meer) in gebruik is.
kantoorruimte of 750 m² bedrijfsruimte voor de Leegstand wordt uitgedrukt in percentages
verhuur of verkoop beschikbaar is. van de kantorenvoorraad, per ultimo van
het jaar.
www.dtz.nl
www.dtz.com
Als marktleider van Nederland in vastgoedadvies, zijn we ons ervan bewust wat er van ons wordt verwacht. Wij blinken uit binnen ons
vakgebied en weten wat er speelt in de markt. Ons team van ervaren specialisten staat middenin de markt en is continu bezig om nieuwe
oplossingen te ontwikkelen en bestaande te verbeteren. Alleen zo kunnen wij het beste resultaat voor onze opdrachtgevers blijven garanderen.
Onze dienstverlening bestaat uit advies, makelaardij en beheer in commercieel vastgoed. We zijn met ruim 10.000 medewerkers wereldwijd
actief in 43 landen en hebben kantoren tot op regionaal niveau. In Nederland hebben we kantoren in maar liefst 12 steden. DTZ Zadelhoff is
een v.o.f. waarin partners deelnemen via besloten vennootschappen. Eén van de partners is DTZ Holdings plc, sinds 1987 geregistreerd aan
de London Stock Exchange.
DTZ Zadelhoff, kantoor Amsterdam DTZ Zadelhoff, kantoor Enschede DTZ Zadelhoff, kantoor Utrecht DTZ Zadelhoff,
Postbus 74030 De Ruyterlaan 2 Postbus 19125 afdeling Corporate Services
1070 BA Amsterdam 7511 JH Enschede 3501 DC Utrecht Postbus 19125
Apollolaan 150 Tel.: 053 4 300 900 Oorsprongpark 12 3501 DC Utrecht
1077 BG Amsterdam Fax: 053 4 304 647 3581 ET Utrecht Oorsprongpark 12
Tel.: 020 6 644 644 E-mail: enschede@dtz.nl Tel.: 030 2 332 552 3581 ET Utrecht
Fax: 020 6 716 392 Fax: 030 2 310 543 Tel.: 030 2 320 000
E-mail: amsterdam@dtz.nl DTZ Zadelhoff, kantoor Groningen E-mail: utrecht@dtz.nl Fax: 030 2 369 102
Postbus 870 E-mail: cs@dtz.nl
DTZ Zadelhoff, kantoor Arnhem 9700 AW Groningen DTZ Zadelhoff, kantoor Zwolle
Postbus 573 Ubbo Emmiussingel 2 Postbus 382 DTZ Zadelhoff, afdeling Research
6800 AN Arnhem 9711 BH Groningen 8000 AJ Zwolle Postbus 74030
Meander 601 Tel.: 050 3 141 232 Burg. van Royensingel 6 1070 BA Amsterdam
6825 ME Arnhem Fax: 050 3 185 160 8011 CS Zwolle Apollolaan 150
Tel.: 026 4 452 445 E-mail: groningen@dtz.nl Tel.: 038 4 258 800 1077 GB Amsterdam
Fax: 026 3 513 909 Fax: 038 4 258 822 Tel.: 020 8 407 251
E-mail: arnhem@dtz.nl DTZ Zadelhoff, kantoor ’s-Hertogenbosch E-mail: zwolle@dtz.nl Fax: 020 6 716 392
Postbus 5065 E-mail: research@dtz.nl
DTZ Zadelhoff, kantoor Breda 5201 GB ’s-Hertogenbosch DTZ Zadelhoff, afdeling Investments
Postbus 2216 Pettelaarpark 64 Postbus 74030 DTZ Zadelhoff, afdeling Retail Services
4800 CE Breda 5216 PP ’s-Hertogenbosch 1070 BA Amsterdam Postbus 19125
Claudius Prinsenlaan 148 Tel.: 073 6 132 424 Apollolaan 150 3501 DC Utrecht
4818 CP Breda Fax: 073 6 133 484 1077 BG Amsterdam Oorsprongpark 12
Tel.: 076 5 209 209 E-mail: den-bosch@dtz.nl Tel.: 020 5 711 411 3581 ET Utrecht
Fax: 076 5 227 148 Fax: 020 6 716 932 Tel.: 030 6 022 211
E-mail: breda@dtz.nl DTZ Zadelhoff, kantoor Hoofddorp E-mail: investments@dtz.nl Fax: 030 6 022 811
Postbus 2028 E-mail: retail@dtz.nl
DTZ Zadelhoff, kantoor Den Haag 2130 GE Hoofddorp DTZ Zadelhoff,
Postbus 85617 Polarisavenue 85a afdeling Marketing & Communications DTZ Zadelhoff,
2508 CH Den Haag 2132 JH Hoofddorp Postbus 19125 afdeling Valuation Advisory Services
Parkstraat 83 Tel.: 023 5 685 685 3501 DC Utrecht Postbus 74030
2514 JG Den Haag Fax: 023 5 685 111 Oorsprongpark 12 1070 BA Amsterdam
Tel.: 070 3 550 550 E-mail: hoofddorp@dtz.nl 3581 ET Utrecht Apollolaan 150
Fax: 070 3 512 005 Tel.: 030 2 320 000 1077 BG Amsterdam
E-mail: den-haag@dtz.nl DTZ Zadelhoff, kantoor Rotterdam Fax: 030 2 888 694 Tel.: 020 8 407 260
Postbus 937 E-mail: marcom@dtz.nl Fax: 020 6 716 932
DTZ Zadelhoff, kantoor Eindhoven 3000 AX Rotterdam E-mail: vas@dtz.nl
Postbus 973 K.P. van der Mandelelaan 110 DTZ Zadelhoff, afdeling Finance
5600 AZ Eindhoven 3062 MB Rotterdam Postbus 74030 DTZ Zadelhoff Property Management BV
Beemdstraat 9 Tel.: 010 4 333 555 1070 BA Amsterdam Postbus 19160
5653 MA Eindhoven Fax: 010 4 117 971 Apollolaan 150 3501 DD Utrecht
Tel.: 040 2 125 125 E-mail: rotterdam@dtz.nl 1077 BG Amsterdam Nieuwekade 15
Fax: 040 2 122 220 Tel.: 020 5 711 444 3511 RV Utrecht
E-mail: eindhoven@dtz.nl Fax: 020 6 716 932 Tel.: 030 2 394 239
E-mail: finance@dtz.nl Fax: 030 2 394 240
E-mail: propertymanagement@dtz.nl
Nederland compleet
Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt | 2011
Een uitgave van DTZ Zadelhoff v.o.f.
ISBN 978-90-78197-27-0
Vormgeving: Matt Art Concept & Design, Haarlem
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of

vermenigvuldigd zonder bronvermelding. Alle gegevens zijn met
zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid ervan wordt
evenwel geen aansprakelijkheid aanvaard.
Deze publicatie is verkrijgbaar bij:

DTZ Zadelhoff, afdeling Research te Amsterdam (tel. 020 8 407 251).
Er is ook een Engelse versie beschikbaar.
Dit rapport kunt u ook vinden op onze website www.dtz.nl.

DTZ Zadelhoff is een v.o.f. van partners die deelnemen middels
besloten vennootschappen.
Uitgevoerd door:
Apollolaan 150
1077 BG Amsterdam
Tel: 020 8 407 251
E-mail: research@dtz.nl
© DTZ Zadelhoff 2011

www.dtz.nl www.dtz.com

NederlandCompleet, DTZ FActsheet Kantoren Etc 2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

NederlandCompleet, DTZ FActsheet Kantoren Etc 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nederland compleet

Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt

Veel leesplezier gewenst!

Cuno van Steenhoven

Kantorenmarkt Inhoud Bedrijfsruimtemarkt

Den Haag en omgeving

Zwolle, Apeldoorn en Deventer

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

Leegstand per gemeente Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Almere Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname Aanbod Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

13% 18% 150

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Amsterdam e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname Aanbod Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Arnhem en Nijmegen Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

10% 13% 150

Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Breda e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname Aanbod Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse

Oosterhout BREDA EN OMGEVING

Graag informeren wij u uitgebreid over de lokale vastgoedmarkt.

Den Haag en omgeving

Kantoorbanen Aanbod Voorraad in gebruik

Opname Leegstand Huurprijs

Index kantoorbanen Voorraad in gebruik

Den Haag e.o. Nederland Voorraad Voorraad in gebruik

Bron: LISA, EIM Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod Leegstand

Opname Aanbod Leegstand 2009 Leegstand 2010 Nederlands gemiddelde 2010

Opname naar sector Aanbod naar grootteklasse