6.2.

vÏ quy −íc b¸nh r¨ng

6.2.1. Kh¸i niÖm chung
§Ó truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc ng−êi ta th−êng
dïng c¸c ph−¬ng ph¸p sau :
- TruyÒn ®éng b¸nh ®ai.
- TruyÒn ®éng b¸nh xÝch.
- TruyÒn ®éng b¸nh r¨ng.
- TruyÒn ®éng b¸nh ma s¸t.

Bé truyÒn
®éng
b¸nh r¨ng
 VËy B¸nh r¨ng lµ g× ?
Kh¸i niÖm B¸nh r¨ng

B¸nh r¨ng lµ Chi tiÕt cã r¨ng dïng ®Ó truyÒn

chuyÓn ®éng quay gi÷a c¸c trôc b»ng sù ¨n
khíp lÇn l−ît gi÷a c¸c cÆp r¨ng.
6.2.2. C¸c lo¹i b¸nh r¨ng th−êng dïng
1. Ph©n lo¹i b¸nh r¨ng theo vÞ trÝ t−¬ng ®èi gi÷a
c¸c trôc
- B¸nh r¨ng trô : Lµ lo¹i b¸nh r¨ng dïng ®Ó truyÒn
chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc song song.
B¸nh r¨ng trô cì lín
 Vµnh r¨ng trong
Vµnh r¨ng trong
- B¸nh r¨ng c«n : Lµ lo¹i b¸nh r¨ng dïng ®Ó truyÒn
chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc c¾t nhau. Th−êng hai trôc
vu«ng gãc víi nhau.
- B¸nh vÝt vµ trôc vÝt : Lµ lo¹i b¸nh r¨ng dïng ®Ó truyÒn
chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc chÐo nhau
2. Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o cña r¨ng :
Gåm cã r¨ng th¼ng, r¨ng nghiªng, r¨ng ch÷ V,
r¨ng cong…

3. Ph©n lo¹i theo biªn d¹ng r¨ng :

Gåm cã r¨ng th©n khai, r¨ng Xicl«it, cung trßn …
 6.2.3. C¸c th«ng sè cña B¸nh r¨ng trô.
XÐt mét b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng , ta cã:
1.Vßng ®Ønh.
P Ut
Vßng ®Ønh lµ ha h
®−êng trßn ®i St hf
qua ®Ønh r¨ng.
§−êng kÝnh vßng
®Ønh ký hiÖu lµ da. d

2.Vßng ®¸y
Vßng ®¸y lµ
®−êng trßn ®i da
qua ®¸y r¨ng. df
§−êng kÝnh vßng
®Ønh ký hiÖu lµ df
3.Vßng chia. Vßng chia lµ ®−êng trßn tiÕp xóc víi mét
®−êng trßn t−¬ng øng cña b¸nh r¨ng kh¸c, khi hai b¸nh
r¨ng nµy ¨n khíp víi nhau. §−êng kÝnh vßng chia ký hiÖu
lµ d.
4. Sè r¨ng P Ut h
Lµ sè r¨ng cña ha
St hf
b¸nh r¨ng. Sè
r¨ng ký hiÖu lµ Z
d
5. B−íc r¨ng
Lµ ®é dµi cung
gi÷a hai Pr«fin
cïng phÝa cña
hai r¨ng kÒ nhau
da
®o trªn vßng df
chia. Ký
hiÖu lµ P.
6.M« ®un. M« ®un lµ tØ sè P/ Π, lµ th«ng sè quan
träng nhÊt cña b¸nh r¨ng.
d= P Z
∏
®Æt P = m
P Ut
∏ ha h
St hf

TÊt c¶ c¸c th«ng sè d

kh¸c ®Òu phô thuéc
vµo m« ®un, Hai
b¸nh r¨ng muèn ¨n
khíp víi nhau th×
M« ®un ph¶i b»ng da
df
nhau. M« ®un ký
hiÖu lµ m
7. ChiÒu cao r¨ng:
ChiÒu cao r¨ng lµ kho¶ng c¸ch h−íng t©m
gi÷a vßng ®Ønh vµ vßng ®¸y. ChiÒu cao r¨ng ký hiÖu lµ h.
ChiÒu cao r¨ng chia lµm hai phÇn:
- ChiÒu cao ®Çu r¨ng:
Lµ kho¶ng c¸ch P Ut h
h−íng t©m gi÷a ha
vßng ®Ønh vµ St hf
vßng chia. Ký
hiÖu lµ ha
d
- ChiÒu cao ch©n
r¨ng

Lµ kho¶ng c¸ch
h−íng t©m gi÷a vßng da
df
chia vµ vßng ®¸y. Ký
hiÖu lµ hf
8. ChiÒu dµy r¨ng.

Lµ ®é dµi cung trßn gi÷a hai pr«fin cña mét r¨ng

®o trªn vßng chia. Ký hiÖu lµ St.
P Ut
ha h
9. ChiÒu réng St hf
rZnh r¨ng.
d
Lµ ®é dµi
cung trßn ®o
trªn vßng
chia cña mét
rZnh r¨ng. Ký da
df
hiÖu lµ Ut.
 Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c th«ng sè cña B¸nh r¨ng
* ha = m
Bµi tËp 1.( Nhãm 1)
* hf = 1,25m
HZy tÝnh c¸c th«ng sè cña b¸nh
r¨ng cã M« ®un m = 6. Z = 50.
* h = 2,25m

* d = m.Z Bµi tËp 2. ( Nhãm 2 )

* da = m(Z+2) HZy tÝnh c¸c th«ng sè cña b¸nh

r¨ng cã ®−êng kÝnh vßng ®Ønh
* df = m(Z-2,5) b»ng 110mm, Z = 20.

* P = Π.m
Bµi tËp 3. ( Nhãm 3 )
* St =P/2= Π.m/2 HZy tÝnh c¸c th«ng sè cña b¸nh
r¨ng cã M« ®un m = 5mm, Z = 12.
*Ut =P/2= Π.m/2
 6.2.4. Quy −íc vÏ b¸nh r¨ng trô
TCVN 13-78 quy ®Þnh c¸ch vÏ quy −íc b¸nh r¨ng trô
nh− sau:
- Vßng ®Ønh vµ ®−êng sinh mÆt trô ®Ønh r¨ng vÏ b»ng
nÐt liÒn ®Ëm.
- Vßng chia vµ ®−êng sinh mÆt trô chia vÏ b»ng nÐt
chÊm g¹ch m¶nh.
 Quy −íc vÏ b¸nh r¨ng trô

- Kh«ng vÏ vßng ®¸y vµ ®−êng

sinh mÆt trô ®¸y trªn h×nh chiÕu
- Trªn h×nh c¾t däc cña b¸nh r¨ng,
c¸c r¨ng coi nh− kh«ng bÞ c¾t vµ
®−êng sinh mÆt trô ®¸y r¨ng vÏ
b»ng nÐt liÒn ®Ëm.
 Quy −íc vÏ b¸nh r¨ng trô

- Khi cÇn thÓ hiÖn r¨ng nghiªng, r¨ng

ch÷ V, trªn h×nh chiÕu cña b¸nh r¨ng
vÏ ba nÐt liÒn m¶nh theo h−íng
nghiªng cña r¨ng .
- Trong h×nh biÓu diÔn mét cÆp b¸nh r¨ng
trô ¨n khíp, Hai vßng chia vÏ tiÕp xóc nhau,
cßn hai ®−êng ®Ønh r¨ng vÏ b»ng nÐt liÒn
®Ëm( KÓ c¶ trong vïng ¨n khíp) .

B¸nh
r¨ng
chñ
®éng

B¸nh
r¨ng
bÞ
®éng
- H×nh biÓu diÔn trªn mÆt ph¼ng song song víi trôc
b¸nh r¨ng th−êng lµ h×nh c¾t, t¹i khu vùc ¨n khíp
r¨ng cña b¸nh r¨ng chñ ®éng quy −íc lµ che khuÊt
b¸nh r¨ng bÞ ®éng, do ®ã ®−êng ®Ønh r¨ng cña b¸nh
r¨ng chñ ®éng vÏ b»ng nÐt liÒn ®Ëm, ®−êng ®Ønh
r¨ng cña b¸nh r¨ng bÞ ®éng vÏ b»ng nÐt ®øt.
B¸nh
r¨ng
chñ
®éng

B¸nh
r¨ng
bÞ
®éng
 6.2.5. Tr×nh tù vÏ b¸nh r¨ng trô
B−íc1.TÝnh to¸n c¸c th«ng sè cña b¸nh r¨ng trô.
B−íc 2.VÏ c¸c ®−êng b= 8.m
trôc, ®−êng t©m cña c¸c
h×nh biÓu diÔn.
B−íc 3.VÏ mét h×nh da
ch÷ nhËt, mét c¹nh

da
b»ng 8.m, mét c¹nh
b»ng ®−êng kÝnh vßng
®Ønh da trong ®ã m lµ
m« ®un cña b¸nh r¨ng
B−íc 4.VÏ mét ®−êng
trßn nÐt liÒn ®Ëm,
®−êng kÝnh da.
B−íc 5.VÏ mét ®−êng
trßn nÐt chÊm g¹ch
m¶nh, ®−êng kÝnh b= 8.m

vßng chia d.
B−íc 6.VÏ lç l¾p trôc

a
d

d
cã rZnh then, c¸c kÕt

df
da
cÊu kh¸c nÕu cã.
B−íc 7.VÏ h×nh c¾t
däc b¸nh r¨ng, g¹ch
mÆt c¾t.

B−íc 8. KiÓm tra vµ

hoµn chØnh b¶n vÏ.
 - Thùc hµnh vÏ b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng.
HZy vÏ b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng cã m«
®un m = 5, sè r¨ng Z = 16.
b=8.m
TÝnh to¸n
m=5
Z = 16
d = 80

a
d

d
df
da = 90 da
df = 67,5
h = 11,25
ha = 5
hf = 6,25