Professional Documents
Culture Documents
Li̇derli̇ği̇n Karanlik Tarafi: Karanlik Li̇derli̇k
Li̇derli̇ği̇n Karanlik Tarafi: Karanlik Li̇derli̇k
Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN - Prof. Dr. Bekezhan AKHAN
Prof. Dr. Galib SAYILOV - Prof. Dr. Muhtar MİROV
Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
ISBN: 978-625-7292-00-9
Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN ORCID iD: 0000-0002-5278-3911
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN - Prof. Dr. Galib SAYILOV
Prof. Dr. Muhtar MİROV 1
Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN
© D. Ali ARSLAN
Mer Ak Yayınları, 2020 – Mersin
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınevi Sertifika No: 44984
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Önsöz
Her yıl periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi işbirliğinde
düzenlenen 5. Uluslararası Mersin Sempozyumu ve 5. Uluslararası Akdeniz
Sempozyumları, 21-23 Mayıs 2021 tarihinde, yine Mersin’de, misafirlerimizin tercihine ve
salgın koşullarına bağlı olarak, hem Yüz Yüze Katılım ve hem de Zoom-Online Katılım
şeklinde gerçekleştirilecektir.
Son dört yıldır periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi
işbirliğinde düzenlenen uluslararası sempozyumlarımızın dördüncüsü, “4. Uluslararası
Mersin Sempozyumu” ve “4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu”, 22 – 24 Ekim
2020 tarihlerinde, Zoom Sanal Meeting ortamında - online olarak, üstün başarı ile
gerçekleştirildi.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
https://akdenizsempozyumu.mersinakademi.com.tr/
E-posta: akdenizsempozyumu@gmail.com
E-posta: mersinsempozyumu@gmail.com
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ 2
İÇİNDEKİLER 4
İŞ BİRLİĞİNDE YENİ ADIMLAR (ULUSLARARASI PAYDAŞ 8
ÜNİVERSİTELERİMİZ)
1. BAİSHEV ÜNİVERSİTESİ (Baishev University) – KAZAKİSTAN 10
2. TERMİZ DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Termez State University) - 19
ÖZBEKİSTAN
3. ABAİ KAZAK ULUSAL PEDAGOJİ ÜNİVERSİTESİ 26
(Abai Kazakh National Pedagogical University) – KAZAKİSTAN
4. AİTU (Astana IT Unıversıty) – KAZAKİSTAN 29
4
5. KAZAK DEVLET KADIN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME 32
ÜNİVERSİTESİ (Kazakh State Women's Teacher Training University) –
KAZAKİSTAN
6. KORKUT ATA KIZILORDA ÜNİVERSİTESİ (Korkyt Ata Kyzylorda 35
University) - KAZAKİSTAN
7. YABANCI DİLLER VE MESLEKİ KARİYER ÜNİVERSİTESİ (The 38
University of Foreign Languages and Professional Career) KAZAKİSTAN
8. ATYRAU DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Kh. Dosmukhamedov Atyrau 42
University) - KAZAKİSTAN
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV (Kazakistan Abai Kazak Ulusal Pedagoji
Üniversitesi Rektörü)
Rektörü)
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ (Kazakistan Yabancı Diller ve Mesleki Kariyer Üniversitesi
Rektörü)
Prof. Dr. Galib SAYILOV (TÜDBA Türk Dünyası Bilimler Akademisi Eş-Başkanı)
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ (Dağıstan Devlet Pedagoji Üniversitesi Rektör
Yardımcısı)
53
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
SEMPOZYUM ORTAKLARIMIZ
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
https://dergipark.org.tr/tr/pub/insan
https://dergipark.org.tr/tr/pub/bengi
https://dergipark.org.tr/tr/pub/dumad
55
https://dergipark.org.tr/tr/pub/dustad
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
DÜZENLEME KURULU /
ORGANIZATION COMMITTEE
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
59
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan Kazakhstan
GALİKHANOVİCH
Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV Kazakhstan
Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV Uzbekistan
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV Kazakhstan
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan Kazakhstan
ZHUMAKANOVİCH
Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar Kazakhstan
TUREMURATKYZY
Prof. Dr. Karimova Beibitkul SARSEMHANOVNA Kazakhstan
60
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ Kazakhstan
Prof. Dr. Malika Djumamuratova Uzbekistan (Karakalpak)
TLEUBERGENOVNA
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Dagesstan – Russia
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Prof. Dr. Gülnur AZAMATOV Russia
Prof. Dr. Ardian MUHAJ Albania
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ Bosnia and Herzegovina
Prof. Dr. Rysbaev Sulaiman KAZYBAEVİCH Kırgızistan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assist. Prof. Dr. Chunfeng GE China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
62
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
BİLİM KURULU
SCIENTIFIC COMMITTEE
COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Assoc. Prof. Dr. Zümrüd MANSİMOVA Azerbaijan
Assoc. Prof. Ulugbek SATTAROV Uzbekistan
Prof. Dr. Alim KAYYUMOV Uzbekistan
Assoc. Prof. Dr. Ali ALİYEV Azerbaijan
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Rif AXMADİEV Bashkortostan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China 63
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ Dagestan
Prof. Dr. İbrahim SİRKECİ England
Prof. Dr. Emzar MAKARADZE Georgia
Dr. Ali TOPÇUK Germany
Sarbast MOSLEM Hungary
Dr. Muhammed KERKÜKLÜ Iraq
Nejat KEVSEROĞLU Iraq
Prof. Dr. Naseem AHMAD India
Assoc. Prof. Hossein KHOSHBATEN İran
Prof. Dr. Takashi OSAWA Japan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Assoc. Prof. Roza Zh. Kurmankulova Kazakhstan
Assoc. Prof. Muhtar MIROV Kazakhstan
Anara A. KARAGULOVA Kazakhstan
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
65
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
8:00 KAYIT
8:30 AÇILIŞ – PROTOKOL KONUŞMALARI
KARABAĞ SALONU
10:00-10:45 1. OTURUMLAR
11:00 – 11:45 2. OTURUMLAR
12:00 – 12:45 3. OTURUMLAR
13:00 – 14:00 ÖĞLE ARASI
SUNUMLAR: 10 DK (4x10 DK), MÜZAKERE 5 DK
SALONLAR:
AZERBACAN – KARABAĞ – KAZAKİSTAN – ÖZBEKİSTAN -
TÜRKMENİSTAN SALONU
(Sunumlar, Saat: 10:00’dan itibaren, 3 gün boyunca, aynı anda 5 farklı salonda
gerçekleştirilecektir.) 70
4. ULUSLARARASI AKDENİZ SEMPOZYUMU AÇILIŞ OTURUMU:
DAVETLİ ULUSLARARASI KATILIMCILARIMIZ
Prof. Dr. Bekezhan A. Prof. Dr. Radik Tataristan –
AKHAN KAZAKİSTAN GALILULIN RUSYA
Prof. Dr. Galib SAYILOV AZERBAYCAN Prof. Dr. Ardian MUHAJ ARNAVUTLUK
Prof. Dr. Hasan BAHAR TÜRKİYE Assoc. Prof. Dr. Aynur BAŞKURDİSTAN
KHUZHAKHMETOV – RUSYA
Prof. Dr. Seyfeddin
RIZASOY Assoc. Prof. Dr. Selim
AZERBAYCAN
BEZERAJ KOSOVA
Doç. Dr. Zümrüd Assoc. Prof. Tahseeen
MANSİMOVA İBRAHİM FATIMA PAKİSTAN
KIZI AZERBAYCAN
Assist. Prof. Dr. Chunfeng
GE ÇİN
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Mehmet ŞAHİN
Halil SUNAR
Alper ATEŞ
ÖZET
Çalışanları belirli bir amaca yönelten kişi olarak tanımlanan lider, örgütsel başarı
üzerinde büyük etkiye sahiptir. Liderlerin örgüt içinde oluşturduğu olumlu çalışma ortamı,
çalışanların daha etkin ve verimli çalışmalarına katkıda bulunur. Yapılan çalışmalarda
genellikle liderlerin olumlu yönüne vurgu yapılmıştır. Liderlik ile ilgili çalışmalarda lideri
başarısız kılan olumsuz özellikleri incelemenin ihmal edildiği görülmektedir. Liderin
baskıcı, küçük düşürücü ve bencilce olan tutumları, iş ortamını katlanılmaz bir hale getirir.
196
Bu davranışlar sonucunda örgütsel bağlılığın zayıflaması, çalışan verimliliğinin
düşmesi ve uzun vadede çalışanların işten ayrılması gibi durumlar ortaya çıkar. Bu çalışmada
karanlık liderliğin tanımı, karanlık liderin özellikleri, , bu özellikleri taşıyan lider türleri,
karanlık liderlerin etkileri üzerinde durulmuştur. Ayrıca karanlık liderlik kavramına yönelik
yapılan çalışmaların önemli bir kısmı incelenmiş ve konu hakkındaki muhtemel araştırma
alanları belirlenmeye çalışılmıştır.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
ABSTRACT
The leader, who is defined as the person who targets the employees for a specific
purpose, has a great impact on organizational success. The positive working environment
created by the leaders within the organization contributes to the more efficient and
productive work of the employees. In the studies conducted, emphasis was placed on the
positive aspects of the leaders. In the studies on leadership, it is observed that the negative
features that failed the leader were neglected. Leader's oppressive, humiliating and selfish
attitudes make the business environment unbearable.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
GİRİŞ
Bu çalışmada ülkemizde son zamanların ilgi duyulan konularından biri haline gelmiş
olan karanlık liderlik tarzı incelenmiştir. Bu doğrultuda liderlik ve liderlik özellikleri
sıralanmış daha sonra karanlık liderlik tanımlanarak karanlık liderlik türleri tek tek
açıklanmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise ülkemizde yapılan karanlık liderlik
çalışmalarına değinilerek bu konudaki eksikler sıralanmış ve gelecek çalışmalara yönelik
tavsiyelerde bulunulmuştur.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Tarihin ilk zamanlarından günümüze kadar olan süreçte insanlar toplu halde
yaşamalarından dolayı kendilerine yol gösterecek bir olguya gereksinim duymuşlardır.
Liderlik kavramı işte bu sebeple açığa çıkmıştır ve günümüzde bu kavram ile ilgili birçok
araştırma yapılmaktadır. TDK (2020) “Önder, şef”, “Bir partinin veya bir kuruluşun en üst
düzeyde yönetimiyle görevli kimse” ve “Bir yarışmada başta bulunan takım veya yarışmacı”
olarak üç farklı lider tanımı yapmaktadır. Liderlik ise “önderlik” olarak tanımlanmaktadır
(TDK, 2020). Liderlik tanımlanması zor bir kavramdır. Liderlik belirli bir hedef ya da vizyon
doğrultusunda insanları toplayabilmektir (Eren, 2013: 501). Liderlik, başkalarının ortak
amaçlar doğrultusunda mücadele etmeyi istemelerini sağlamaktır (Kouzes ve Posner, 1995).
Liderlik tanımı birçok araştırmacı tarafından yapılmıştır. Alanyazın incelendiğinde liderlik
için yapılmış birbirinden farklı birçok tanım mevcuttur. Bu durum birçok farklı alan
içerisinde liderlik kavramının araştırılması sebebiyle meydana gelmektedir. Liderlik
araştırmaları çok farklı alanlarda yapıldığı için her alan kendi yönüyle liderliğe tanım
getirmekte ve bu durum birçok liderlik tanımının oluşmasına sebep olmuştur.
Liderlik, bireyler arası etkileşim, başkalarını etkileme ve ikna etme sürecini içeren 199
bir kavramdır (Acar, 1997). Lidere ait özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir (Güllü, 2009:
12);
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
2.KARANLIK LİDERLİK
Liderlik hakkında her zaman olumlu, etik ve iyiymiş gibi yazılma eğilimi mevcuttur.
Kellerman (2004) onlarca yıldır liderlere ve liderliğe koşulsuz olarak olumlu bakılmasına 200
rağmen, "kusurlu liderlerin her yerde olduğunu" ve çoğu durumda kötü veya değersiz
kişilerin liderlik pozisyonlarını başarıyla sürdürdüklerini öne sürmüştür. (McCleskey, 2013:
35). Liderlerin 'normal' olarak değerlendirilen kişiliğini dikkate alan literatür varken, liderlik
kişiliğinin 'karanlık tarafı', yani daha olumsuz çağrışımlı özellikler ile birlikte başka bir
literatür gelişmektedir. Kişiliğin "karanlık tarafı" nın incelenmesi, örgütlerde "raydan
çıkma" potansiyeli, sapkın davranışlar ve kötü iş performansı olan kişileri belirlenmesine
yardımcı olmada önemli bir role sahiptir. (Khoo ve Burch, 2008: 87).
Liderliğin olumsuz yönü olarak adlandırılan karanlık kısmıyla ilgili ilk araştırma
Conger (1990) tarafından yapılmıştır. Conger (1990) liderlerin sahip olduğu üç özel
yeteneğin olumsuz sonuçların meydana gelmesinde etkili olabileceğini belirtmiştir. Karanlık
tarafa etki eden bu yetenekler stratejik vizyon, iletişim ve izlenim becerileri yönetimi ve
genel yönetim uygulamalarıdır (Conger, 1990: 44). Örgütün sağlığı pahasına kişisel
vizyonlarını vurgulayan, genel yönetim yetenekleri zayıf olan ve kişilerarası becerilere sahip
olmayan liderler, karanlık liderlik sonuçlarının meydana gelmesine sebep olur (McCleskey,
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
mükemmelliğe ulaşmaya çalışır. Zorlayıcı liderler sürekli olarak otorite figürlerinin güvence
ve onayını ararlar ve performanslarından ve duruşlarından emin olmadıklarında
endişelenirler. Mükemmeliyetçilik ve aşırı eleştiri zorlayıcı liderliğin diğer özellikleridir
(McIntosh ve Rima, 1997).
Narsist Lider: Bu tarz liderler için dünya benlik merkezinde dönmektedir. Narsist
liderler aşırı hırslı, görkemli fantezilere sahip, aşağılık duygusu olan, dış hayranlık ve alkışa
aşırı bağımlılığı olan kişilerdir. Narsist liderler kendi hedeflerini ilerletmek için başkalarını
kullanma eğilimindedirler. Aynı zamanda kendi başarılarını ve yeteneklerini abartma
eğilimindeyken, başkalarında bunun niteliğini ve değerini tanımayı reddederler (McIntosh
ve Rima, 1997). Narsist lider fazla değerli olduğunu hisseder ve kendisini eşi bulunmaz
olarak görür ve genellikle kişiler arası ilişkileri iyi değildir (Kesken ve Ayyıldız Ünnü,
2011).
Paranoyak Lider: Paranoyak liderler; herhangi bir şeyden veya herhangi birinden
korkan, şüpheci ve düşmanca karakteristiğe sahip, başkalarıyla ilişkilerinde tedbirli olan,
önderlik ettikleri kişilerin eylemlerine ve tepkilerine aşırı duyarlı, her zaman potansiyel
isyanlardan korkan, kendi yeteneklerinde son derece güvensiz ve diğer üstün yetenekli 202
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
istedikleri gibi yönetmelerine izin verilmediğinden hemen şikayet ederler ve çoğu zaman
işlerinden ve organizasyonlarından mutlu, uyumlu ve memnun görünürler. Bununla birlikte,
bir süre sonra düzensiz bir duygusal davranış modeli gösterebilirler (McIntosh ve Rima,
1997).
SONUÇ VE ÖNERİLER
Liderlik gerek sosyal hayatta gerekse iş hayatında insanları ve toplulukları birlikte
hareket etmeye yönlendiren bir unsurdur. Bu sebeple liderlik konusunda her geçen gün yeni
çalışma alanları ortaya çıkmaktadır. Liderlik ve liderlik türleri uzun süredir örgütsel alanda
incelenmektedir. Bu doğrultuda farklı liderlik türleri sıralanmakta ve bu türler ayrıntılı
şekilde incelenmektedir. Karanlık liderlik de bir liderlik türüdür. Bu liderlik türü de diğerleri
gibi çeşitli yönleriyle incelenmektedir. Özellikle son 20 yıldır karanlık liderlik ile ilgili
çalışmaların sayısı artmıştır. Bu doğrultuda literatürde karanlık olarak nitelendirilen olumsuz
liderlik türleri ve davranışlarını içeren birçok çalışma bulunmaktadır. Ülkemizde de
liderliğin karanlık tarafı ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları aşağıdaki
gibidir; 203
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Karanlık liderlik ile ilgili gelecekte yapılacak çalışmalarda bu liderlik davranışlarının 204
ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerin araştırılması, kişilik özellikleri ile karanlık liderlik
davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi, karanlık liderlik davranışlarına maruz kalan
çalışanların bu davranışlardan etkilenme durumunun ortaya konması, karanlık liderlik ile
örgüt performansı arasındaki ilişkinin belirlenmesi gibi konulara yönelmenin ilgili alan için
faydalı olabileceği söylenebilir.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
KAYNAKÇA
Acar, A. C. (1997). Hava Harp Okulu ve İÜ İşletme Fakültesi Öğrencilerinin Liderlik
Yönelimlerine ilişkin Bir Araştırma. Gerçekçi Yönetişim: Yönetici/Liderlik Modeli, Varlık
Yayınları.
Ballı, E., & Çakıcı, A. (2016). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik
üzerine etkisi: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 25(3), 167-180.
Başar, U. (2020). İş Yerinde Karanlık Liderlik Algısı Ölçeği. İstanbul Kent Üniversitesi
İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 70-103.
Başar, U., Sığrı, Ü., & Basım, N. (2016). İş yerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi,
3(2), 65-76.
Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational dynamics, 19(2), 44-55.
Kellerman, B. (2004). Thinking about... leadership. Warts and all. Harvard Business
Review, 82(1), 40-45.
Kesken, J., & Ayyıldız Ünnü, N. (2011). Öteki liderlik. Ankara: Gazi Kitabevi.
Khoo, H. S., & Burch, G. S. J. (2008). The ‘dark side’of leadership personality and
transformational leadership: An exploratory study. Personality and individual differences,
44(1), 86-97.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (1995). The leadership challenge: How to keep getting
extraordinary things done in organisations. San Francisco.
Larsen, E., & Goodstein, J. (1993). Who's driving your bus?: codependent business
behaviors of workaholics, perfectionists, martyrs, tap dancers, caretakers & people
pleasers: Pfeiffer.
McIntosh, G. L., & Rima, S. D. (1997). Overcoming the Darkside of Leadership: Baker
Books.
TDK. (2020). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
Tülemez, S., & Halis, M. (2019). Liderliğin Karanlık Yüzü Ve Çalışanlar Üzerindeki
Olumsuz Etkileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 206
19(4), 957-980.
Uygur, A., & Gümüştekin, K. (2019). Karanlık Liderliğin Alt Boyutlarının İncelenmesi.
Social Sciences Studies Journal, 5(35), 2552-2562.
* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
GENEL PROGRAM
22 Ekim 2020 23 Ekim 2020 23 Ekim 2020
1. Oturum 5. Oturum 11. Oturum
22 Ekim 2020 / 13:00-14:30 23 Ekim 2020 / 8:30-10:00 24 Ekim 2020 / 8:30-10:00 71
2. Oturum 6. Oturum 12. Oturum
22 Ekim 2020 / 14:45-16:15 23 Ekim 2020 / 10:15-11:45 24 Ekim 2020 / 10:15-11:45
3. Oturum
22 Ekim 2020 / 16:30-18:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00
4. Oturum 7. Oturum 13. Oturum
22 Ekim 2020 / 18:00-19:30 23 Ekim 2020 / 13:00-14:30 24 Ekim 2020 / 13:00-14:30
8. Oturum 14. Oturum
23 Ekim 2020 / 14:45-16:15 24 Ekim 2020 / 14:45-16:15
9. Oturum 15. Oturum
23 Ekim 2020 / 16:30-18:00 24 Ekim 2020 / 16:30-18:00
10. Oturum 16. Oturum
23 Ekim 2020 / 18:00-19:30 24 Ekim 2020 / 18:00-19:30
* * * * *