4.

Uluslararası Akdeniz Sempozyumu

4. International Mediterranean Symposium
BİLDİRİ TAM METİNLERİ KİTABI
THE BOOK OF FULL TEXTS, Book 1
KİTAP 1

Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN - Prof. Dr. Bekezhan AKHAN
Prof. Dr. Galib SAYILOV - Prof. Dr. Muhtar MİROV

Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu

4. International Mediterranean Symposium

BİLDİRİ TAM METİNLERİ KİTABI - KİTAP 1

THE BOOK OF FULL TEXTS, Book 1

ISBN: 978-625-7292-00-9

Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN ORCID iD: 0000-0002-5278-3911
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN - Prof. Dr. Galib SAYILOV
Prof. Dr. Muhtar MİROV 1
Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN

Kapak Tasarımı: Prof. Dr. D. Ali ARSLAN

Mizanpaj-Ofset Hazırlık: Prof. Dr. D. Ali ARSLAN

© D. Ali ARSLAN
Mer Ak Yayınları, 2020 – Mersin
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınevi Sertifika No: 44984

Mer-Ak Mersin Akademi Yayınları / Mer-Ak Publishing House

Adres: Çiftlikköy Mahallesi, 34. Cadde, Nisa 1 Evleri, No: 35, 6/12,
Yenişehir/MERSİN
Tel: 0532 270 81 45 / 0553 666 06 06
Kapak Foto: http://www.xalqcebhesi.az/news/culture/19077.html
Not: Bölümlerin her türlü idari, akademik ve hukuki sorumluluğu yazarlarına aittir.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Önsöz

Değerli Dostlarımız, Kıymetli Misafirlerimiz, Saygıdeğer Bilim İnsanları,

Her yıl periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi işbirliğinde
düzenlenen 5. Uluslararası Mersin Sempozyumu ve 5. Uluslararası Akdeniz
Sempozyumları, 21-23 Mayıs 2021 tarihinde, yine Mersin’de, misafirlerimizin tercihine ve
salgın koşullarına bağlı olarak, hem Yüz Yüze Katılım ve hem de Zoom-Online Katılım
şeklinde gerçekleştirilecektir.

Son dört yıldır periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi
işbirliğinde düzenlenen uluslararası sempozyumlarımızın dördüncüsü, “4. Uluslararası
Mersin Sempozyumu” ve “4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu”, 22 – 24 Ekim
2020 tarihlerinde, Zoom Sanal Meeting ortamında - online olarak, üstün başarı ile
gerçekleştirildi.

Ayrıca, sempozyumlarımız kapsamında, “4. ULUSLARARASI MERSİN

2
SEMPOZYUMU, KARMA SANAT E-SERGİSİ” düzenlendi.

Sempozyumlara, başta Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Tataristan,

Almanya, Rusya, Dağıstan, Başkurdistan, Macaristan, Kırgızistan, Türkmenistan,
Irak, İran, Nahçıvan, Makedonya, Pakistan, Hindistan, Bosna Hersek, Hırvatistan,
Tunus, Çin, Kosova, İsviçre olmak üzere, 20’den fazla ülkeden bilim insanlarını-
araştırmacıları ağırladık. Türkiye’den ve yurt dışından 600’ü aşkın sunum ile yaklaşık 1000
bilim insanı-araştırmacı sempozyumlarımıza katıldı.

Sizleri, 21-23 Mayıs 2021 tarihinde, yine Mersin’de düzenlenmesi planlanan 5.

Uluslararası Mersin Sempozyumu ve 5. Uluslararası Akdeniz Sempozyumlarında da
aramızda görmekten onur ve mutluluk duyarız. Sempozyumlarımız, YÖK’ün AKADEMİK
TEŞVİK KRİTERLERİNE ve ÜAK’ın ATANMA KRİTERLERİNE UYGUN olarak
düzenlenecektir.

Geçmişte düzenlediğimiz 8 sempozyumumuzun tamamı, gerçek uluslararası bilgi şöleni

şeklinde gerçekleştirilmiş olup, ÜAK Doçentlik kriterlerine ve YÖK Akademik Teşvik

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Kriterlerine uygun olarak düzenlenmiştir. 4. Sempozyumlarımız da, 16 Ocak 2020 tarihli

Cumhurbaşkanlığı Akademik Teşvik Yönetmeliğine uygun olarak düzenlenmiş olup;
“Türkiye dışından en az 5 farklı ülkeden, sözlü tebliğ sunan konuşmacı katılımı ile
tebliğlerin yarıdan fazlasının, Türkiye dışından katılımcılar tarafından sunulması”
şartı sağlanmıştır.

Sempozyumlar ile ayrıntılı bilgi için:

5. ULUSLARARASI AKDENİZ SEMPOZYUMU 21-23 Mayıs 2021

5. International Mediterranean Symposium 21-23 May 2021

https://akdenizsempozyumu.mersinakademi.com.tr/

E-posta: akdenizsempozyumu@gmail.com

5. ULUSLARARASI MERSİN SEMPOZYUMU 21-23 Mayıs 2021

5. International Mersin Symposium 21-23 May 2021

3
https://mersinsempozyumu.mersinakademi.com.tr/

E-posta: mersinsempozyumu@gmail.com

Multidisipliner bir bakış açısıyla, 21-23 Mayıs 2021tarihlerinde, misafirlerimizin tercihine

ve salgın koşullarına bağlı olarak, yine Mersin’de hem Yüz Yüze Katılım ve hem de Zoom-
Online Katılım şeklinde gerçekleştirilecek 5. Uluslararası Mersin Sempozyumu ve 5.
Uluslararası Akdeniz Sempozyumlarında sizleri de aramızda görmekten onur ve mutluluk
duyarız.

Prof. Dr. D. Ali ARSLAN

(Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı)

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

İÇİNDEKİLER

Sayfa
ÖNSÖZ 2
İÇİNDEKİLER 4
İŞ BİRLİĞİNDE YENİ ADIMLAR (ULUSLARARASI PAYDAŞ 8
ÜNİVERSİTELERİMİZ)
1. BAİSHEV ÜNİVERSİTESİ (Baishev University) – KAZAKİSTAN 10
2. TERMİZ DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Termez State University) - 19
ÖZBEKİSTAN
3. ABAİ KAZAK ULUSAL PEDAGOJİ ÜNİVERSİTESİ 26
(Abai Kazakh National Pedagogical University) – KAZAKİSTAN
4. AİTU (Astana IT Unıversıty) – KAZAKİSTAN 29
4
5. KAZAK DEVLET KADIN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME 32
ÜNİVERSİTESİ (Kazakh State Women's Teacher Training University) –
KAZAKİSTAN
6. KORKUT ATA KIZILORDA ÜNİVERSİTESİ (Korkyt Ata Kyzylorda 35
University) - KAZAKİSTAN
7. YABANCI DİLLER VE MESLEKİ KARİYER ÜNİVERSİTESİ (The 38
University of Foreign Languages and Professional Career) KAZAKİSTAN
8. ATYRAU DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Kh. Dosmukhamedov Atyrau 42
University) - KAZAKİSTAN

ONUR KURULU / HONORARY BOARD 52

ULUSLARARASI DAVETLİ KATILIMCILAR - INVITED 56
INTERNATIONAL PARTICIPANTS
DÜZENLEME KURULU / ORGANIZATION COMMITTEE 58

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

ULUSLARARASI BİLİM KURULU - INTERNATIONAL SCIENTIFIC 60

COMMITTEE
BİLİM KURULU - SCIENTIFIC COMMITTEE 63
DANIŞMA VE HAKEM KURULU - ADVISERY BOARD 66
SEMPOZYUM GENEL PROGRAMI 70

BİLDİRİ TAM METİNLERİ 73

AZERBAYCAN KADIN MİLLETVEKİLLERİNİN SOSYOLOJİK 74
ANALİZİ
D. Ali ARSLAN - Aygün MAMMADLİ
ÜÇÜNCÜ BİN YILDA ANKARA MİLLETVEKİLLERİ: 2002’DEN 109
GÜNÜMÜZE ANKARA MİLLETVEKİLLERİNİN SOSYOLOJİK
ANALİZİ
D. Ali ARSLAN - Khalil KHALİLOV
KORONAVİRÜS (COVİD19) PANDEMİ DÖNEMİ’NDE TURİZM 147
SEKTÖRÜ’NDE YAYINLANAN REKLAMLARIN İÇERİK
AÇISINDAN İNCELENMESİ 5
Ali Erhan ZALLUHOĞLU - Aykan CANDEMİR - Cihat KARSLI
COVID- 19 SÜRECİNDE TURİZMİN YÜKSELEN DEĞERİ KAMP – 169
KARAVAN TURİZMİ
Halil SUNAR - Alper ATEŞ - Mehmet ŞAHİN
HAYAT DEĞİŞTİREN SEYAHAT: DOĞUM TURİZMİ 183
Alper ATEŞ - Mehmet ŞAHİN - Halil SUNAR
LİDERLİĞİN KARANLIK TARAFI: KARANLIK LİDERLİK 196
Mehmet ŞAHİN - Halil SUNAR - Alper ATEŞ
КЫРГЫЗ БАЛДАР ФОЛЬКЛОРУНУН ТААЛИМ-ТАРБИЯ 207
БЕРҮҮЧҮ ФУНКЦИЯЛАРЫ ЖАНА АЛ АРКЫЛУУ СТУДЕНТТЕР
ЭЭ БОЛУУЧУ ЭТНОПЕДАГОГИКАЛЫК КОМПЕТЕНЦИЯЛАР
А.Э.Нажимидинова - А.Э.Нажимидинова - A. E. Nazhimidinova
İBN ABD RABBİHİ'NİN “EL-IQD EL-FERİD” ESERİNDE MİZAH 217
Alizade SUREYYA

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

ДИСТАНЦИОННОЕ ОБУЧЕНИЕ ВО ВРЕМЯ КАРАНТИНА: ПОРА 225

ПОДВОДИТЬ ИТОГИ?
Алмурзаева С.А. - Батыркулова А.Б. - Мовшук А.С.
PİYANO EĞİTİMİNDE GAM ÇALIŞMALARINDA DİKKAT 230
STRATEJİLERİNİN ETKİSİ
M. Kayhan KURTULDU - İrem KÜÇÜK
PİYANO EĞİTİMİNDE LEGATO VE STACCATO TEKNİĞİNİN 241
ÖĞRETİLMESİNDE ANLAMLANDIRMA STRATEJİSİ KULLANIMI
M. Kayhan KURTULDU - İrem KÜÇÜK
ANAOKULLARINDA VERİLEN BRANŞ DERSLERİNİN M.E.B. 253
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMINA UYGUNLUK AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Miray ÖZÖZEN DANACI
ÇOCUKLARDA ZİHİNSEL YETERSİZLİK İLE KÖTÜ BEDEN 264
KOKUSU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Miray ÖZÖZEN DANACI
TABİAT PARKI ZİYARETÇİLERİNİN SOSYO EKONOMİK 276 6
ÖZELLİKLERİ VE MEMNUNİYETİ: T.C. TARIM VE ORMAN
BAKANLIĞI 1. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ
Sultan BEKİROĞLU - Sabriye AKMAN
TÜRKİYE’DE KÂĞIT TÜKETİMİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ 304
Sultan BEKİROĞLU - Gülnur MERTOĞLU ELMAS - Mustafa CAN
TÜRK VE İNGİLİZ DİLLİ HALKLARDA ADKOYMA MERASİMİ 321
Vefa İbrahim
ACİL OPERE EDİLEN KOLON DİVERTİKÜLLERİNDE İKİ FARKLI 329
TEKNİĞİN KARŞILAŞTIRILMASI: HARTMANN PROSEDÜRÜ VE
REZEKSİYONLU ANASTOMOZ
Mustafa ŞENTÜRK - Abdulkadir ÇELİK - Mehmet Aykut YILDIRIM
HERHANGİ HBA1C DEĞERİ MİKROALBUMİNÜRİ İLE 342
İLİŞKİLENDİRİLEBİLİR Mİ?
Ahmet ÇİZMECİOĞLU

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

PROGRESS IN ALMOND GENOME SEQUENCING 350

Aibibula PAIZILA - Murat GÜNEY - Salih KAFKAS
WALNUT GENOME SEQUENCING – PAST, PRESENT AND FUTURE 356
Aibibula PAIZILA - Murat GÜNEY - Harun KARCI
AZƏRBAYCAN BALABAN SƏNƏTI: ƏNƏNƏ NECƏ YAŞADILIR? 363
Elçin Qaliboğlu (İmaməliyev)
KENT PLANLAMADA KENTSEL KORUMA POLİTİKALARININ 373
İRDELENMESİ
Ali TÜRK - Gökçe İNCE

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

İŞ BİRLİĞİNDE YENİ ADIMLAR

(ULUSLARARASI PAYDAŞ ÜNİVERSİTELERİMİZ)

* * * * *
4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

ONUR KURULU / HONORARY BOARD

ALİ İhsan SU (Mersin Valisi)

Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN (Türk Dil Kurumu Başkanı)

Prof. Dr. Bekezhan A. AKHAN (President of Baishev University - KAZAKİSTAN)

Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan GALİKHANOVİCH (Kazakistan Baishev

Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV (Kazakistan Atyrau Devlet Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV (Özbekistan Termiz Devlet Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV (Kazakistan Abai Kazak Ulusal Pedagoji
Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan ZHUMAKANOVİCH (Kazakistan Astana IT University 52

Rektörü)

Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar TUREMURATKYZY (Kazakistan Kazak Devlet

Kadın Öğretmen Yetiştirme Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Karimova Beibitkul SARSEMHANOVNA (Kazakistan Korkut Ata Kızılorda

Üniversitesi Rektörü)

Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ (Kazakistan Yabancı Diller ve Mesleki Kariyer Üniversitesi
Rektörü)

Prof. Dr. Galib SAYILOV (TÜDBA Türk Dünyası Bilimler Akademisi Eş-Başkanı)

Prof. Dr. Muhtar MİROV (Kazakistan Baishev Üniversitesi Rektör Yardımcısı)

Prof. Dr. Radik GALILULIN (Tataristan Naberezhnye Chelny State Pedagogical

University)

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ (Dağıstan Devlet Pedagoji Üniversitesi Rektör
Yardımcısı)

Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ (Bosna Hersek)

Prof. Dr. Emina Berbić KOLAR (Hırvatistan)

Prof. Dr. Naseem AHMAD (Hindistan)

Assoc. Prof. Dr. Selim BEZERAJ (Kosova)

Dr. Ali TOPÇUK (Almanya)

Nejat KEVSEROĞLU (Irak, Türkmeneli Dergisi Başyazarı)

53

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

SEMPOZYUM ORTAKLARIMIZ

T.C. Mersin Üniversitesi

T.C. Mersin Valiliği
TÜDBA Türk Dünyası Bilimler Akademiyası (Bakü, Azerbaycan)
Baishev University (Kazakistan)
Atyrau Devlet Üniversitesi (Kazakistan)
Termiz Devlet Üniversitesi (Özbekistan)
Abai Kazak Ulusal Pedagoji Üniversitesi (Kazakistan)
Kazakistan Astana IT University (Kazakistan)
Kazakh State Women's Teacher Training University (Kazakistan)
Korkyt Ata Kyzylorda University (Kazakistan)
The University of Foreign Languages and Professional Career
54
Dagestan State Pedagogical University (Dağıstan – Rusya)
University of Turkmenistan, Academy of Sciences (Türkmenistan)
Mer-Ak Mersin Akademi Danışmanlık
MER-AK Publication House

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

PAYDAŞIMIZ OLAN ULUSLARARASI AKADEMİK DERGİLER

1. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi (World Journal of Human Sciences)

https://dergipark.org.tr/tr/pub/insan

2. BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi (BENGİ World Journal of

Yörük-Türkmen Studies)

https://dergipark.org.tr/tr/pub/bengi

3. DÜMAD Dünya Multidisipliner Araştırmalar Dergisi (WOJMUR World Journal

of Multidisipliner Research)

https://dergipark.org.tr/tr/pub/dumad
55

4. DÜSTAD Dünya Sağlık ve Tabiat Bilimleri Dergisi (WOJHENS World Journal of

Health & Natural Sciences)

https://dergipark.org.tr/tr/pub/dustad

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

DAVETLİ ULUSLARARASI KATILIMCILARIMIZ /

INVITED INTERNATIONAL PARTICIPANTS

Prof. Dr. Bekezhan A. AKHAN KAZAKİSTAN

Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan KAZAKİSTAN
GALİKHANOVİCH
Prof. Dr. Galib SAYILOV AZERBAYCAN
Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV ÖZBEKİSTAN
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan KAZAKİSTAN
ZHUMAKANOVİCH
Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar KAZAKİSTAN
TUREMURATKYZY
Prof. Dr. Karimova Beibitkul KAZAKİSTAN
SARSEMHANOVNA
56
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Muhtar MİROV KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Obidjon Sofiyev ÖZBEKİSTAN
Prof. Dr. Radik GALILULIN TATARİSTAN
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ DAĞISTAN
Prof. Dr. Naseem AHMAD HİNDİSTAN
Prof. Dr. Selim BEZERAJ KOSOVA
Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ BOSNA HERSEK
Prof. Dr. Hasan BAHAR TÜRKİYE
Prof. Dr. Seyfeddin RIZASOY AZERBAYCAN
Doç. Dr. Zümrüd MANSİMOVA İBRAHİM AZERBAYCAN
KIZI
Prof. Dr. Redzeb SKRİJELJ SIRBİSTAN
Prof. Dr. Numan ARUÇ MAKEDONYA

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ DAĞISTAN – RUSYA

Assoc. Prof. Dr. Kakajan JANİBEKOV TÜRKMENİSTAN
Prof. Dr. Muhtar MIROV KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Abay DUSENBAYEV KAZAKİSTAN
Prof. Dr. Damir MATANOVİĆ HIRVATİSTAN
Prof. Dr. Emina Berbić KOLAR HIRVATİSTAN
Assoc. Prof. Anzorova Svetlana PETROVNA RUSYA
Prof. Dr. Radik GALILULIN Tataristan - RUSYA
Prof. Dr. Ardian MUHAJ ARNAVUTLUK
Prof. Dr. Naseem AHMAD HİNDİSTAN
Prof. Dr. Asıf HACIYEV AZERBAYCAN
Prof. Dr. Fizuli KURBANOV AZERBAYCAN
Reyhan SAYILOVA AZERBAYCAN
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV BAŞKURDİSTAN - RUSYA
Assoc. Prof. Dr. Selim BEZERAJ KOSOVA
Assoc. Prof. Tahseeen FATIMA PAKİSTAN 57
Assist. Prof. Dr. Chunfeng GE ÇİN
Dr. Ali TOPÇUK ALMANYA
Nejat KEVSEROĞLU IRAK
Hüseyin BEYOĞLU IRAK
Prof. Dr. Siham ZENGİ IRAK
Salah Behlül ÇAMURCU IRAK
Rashad MANAFOV IRAK
Sehavet İZZETİ İRAN
İbrahim ALBAYRAK İSVİÇRE

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

DÜZENLEME KURULU /
ORGANIZATION COMMITTEE

Prof. Dr. D. Ali ARSLAN (Sempozyum Genel Koordinatörü - Chairman of

Organizing Committee)
Prof. Dr. Bekezhan A. AKHAN
Prof. Dr. Galib SAYILOV
Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan GALİKHANOVİCH
Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV
Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan ZHUMAKANOVİCH
Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar TUREMURATKYZY
Prof. Dr. Karimova Beibitkul SARSEMHANOVNA
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ 58
Prof. Dr. Muhtar MİROV
Prof. Dr. Naseem AHMAD
Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ
Prof. Dr. Radik GALILULIN
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ
Prof. Dr. Redzeb SKRİJELJ
Prof. Dr. Numan ARUÇ
Prof. Dr. Damir MATANOVİĆ
Prof. Dr. Emina Berbić KOLAR
Prof. Dr. Ardian MUHAJ
Prof. Dr. Siham ZENGİ
Prof. Dr. Hasan BAHAR
Prof. Dr. Ebru KAFKAS
Prof. Dr. Salih KAFKAS

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Naseem AHMAD

Assoc. Prof. Dr. Zümrüd MANSİMOVA
Assoc. Prof. Dr. Kakajan JANİBEKOV
Assoc. Prof. Anzorova Svetlana PETROVNA
Assoc. Prof. Dr. Selim BEZERAJ
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV
Doç. Dr. Mehmet Özgür TÜRKMENOĞLU
Dr. Öğr. Üyesi İnci KESİLMİŞ
Dr. Ali TOPÇUK
Gülten ARSLAN
Nejat KEVSEROĞLU
Fırat KAYIRAN
Melih KESİLMİŞ

59

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

ULUSLARARASI BİLİM KURULU

INTERNATIONAL SCIENTIFIC COMMITTEE

COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan Kazakhstan
GALİKHANOVİCH
Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV Kazakhstan
Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV Uzbekistan
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV Kazakhstan
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan Kazakhstan
ZHUMAKANOVİCH
Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar Kazakhstan
TUREMURATKYZY
Prof. Dr. Karimova Beibitkul SARSEMHANOVNA Kazakhstan
60
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ Kazakhstan
Prof. Dr. Malika Djumamuratova Uzbekistan (Karakalpak)
TLEUBERGENOVNA
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Dagesstan – Russia
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Prof. Dr. Gülnur AZAMATOV Russia
Prof. Dr. Ardian MUHAJ Albania
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ Bosnia and Herzegovina
Prof. Dr. Rysbaev Sulaiman KAZYBAEVİCH Kırgızistan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assist. Prof. Dr. Chunfeng GE China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Damir MATANOVİĆ Croatia

Prof. Dr. Emina Berbić KOLAR Croatia
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ Dagestan
Prof. Dr. İbrahim SİRKECİ England
Prof. Dr. Emzar MAKARADZE Georgia
Dr. Ali TOPÇUK Germany
Prof. Dr. Naseem AHMAD Hindistan
Prof. Dr. Siham ZENGİ Irak
Assoc. Prof. Hossein Khoshbaten İran
Sehavet İZZETİ İran
Prof. Dr. Takashi OSAWA Japan
Assist. Prof. Dr. Ercan ÖMİRBAYEV Kazakhstan
Assoc. Prof. Roza Zh. KURMANKULOVA Kazakhstan
Assoc. Prof. Muhtar MIROV Kazakhstan
Anara A. KARAGULOVA Kazakhstan
Prof. Dr. Roza ABDUKUOVA Kirghizstan 61
Prof. Dr. Kadırali KONKOBAYEV Kirghizstan
Assoc. Prof. Dr. Selim BEZERAJ Kosovo
Assoc. Prof. Dr. Ergin JABLE Kosovo
Prof. Dr. Numan ARUÇ Macedonia
Prof. Dr. Luvsandorj BOLD Mongolia
Assoc. Prof. Tahseeen FATIMA Pakistan
Prof. Dr. Samila KURDAMİYEVA Russia
Assoc. Prof. Anzorova Svetlana PETROVNA Russia
Prof. Dr. Redzeb SKRİJELJ Serbia
Rustem Shah VELIEV Tatarstan- Russia
Prof. Dr. Mingazova Leyla İHSAN KIZI Tatarstan- Russia
Prof. Dr. Radik GALIULLIN Tatarstan - Russia
Aizat MAKHMUTOV Tatarstan - Russia
Assoc. Prof. Dr. Kakajan JANİBEKOV Turkmenistan

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. D. Ali ARSLAN Turkey

Prof. Dr. Hasan BAHAR Turkey
Prof. Dr. Ebru KAFKAS Türkiye
Prof. Dr. Salih KAFKAS Türkiye
Prof. Dr. Yampol'skii Alexander LEONİDOVİCH Ukraine
Prof. Dr. Glenn MUSCHERT United States of America

62

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

BİLİM KURULU
SCIENTIFIC COMMITTEE

COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Assoc. Prof. Dr. Zümrüd MANSİMOVA Azerbaijan
Assoc. Prof. Ulugbek SATTAROV Uzbekistan
Prof. Dr. Alim KAYYUMOV Uzbekistan
Assoc. Prof. Dr. Ali ALİYEV Azerbaijan
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Rif AXMADİEV Bashkortostan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China 63
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ Dagestan
Prof. Dr. İbrahim SİRKECİ England
Prof. Dr. Emzar MAKARADZE Georgia
Dr. Ali TOPÇUK Germany
Sarbast MOSLEM Hungary
Dr. Muhammed KERKÜKLÜ Iraq
Nejat KEVSEROĞLU Iraq
Prof. Dr. Naseem AHMAD India
Assoc. Prof. Hossein KHOSHBATEN İran
Prof. Dr. Takashi OSAWA Japan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Assoc. Prof. Roza Zh. Kurmankulova Kazakhstan
Assoc. Prof. Muhtar MIROV Kazakhstan
Anara A. KARAGULOVA Kazakhstan

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Assist. Prof. Dr. Ercan ÖMİRBAYEV Kazakhstan

Prof. Dr. Kadırali KONKOBAYEV Kirghizstan
Assist. Prof. Dr. Nurdin USEYEV Kirghizstan
Assoc. Prof. Dr. Ergin JABLE Kosovo
Assoc. Prof. Dr. Selim BEZERAJ Kosovo
Prof. Dr. Numan ARUÇ Macedonia
Prof. Dr. Luvsandorj BOLD Mongolia
Prof. Dr. Samila KURDAMİYEVA Russia
Assoc. Prof. Anzorova Svetlana PETROVNA Russia
Prof. Dr. Radik GALILULIN Tataristan - Russia
Prof. Dr. Redzeb SKRİJELJ Serbia
İbrahim ALBAYRAK Switzerland
Prof. Dr. Mingazova Tatarstan
Leyla İhsan KIZI
Assoc. Prof. Dr. Guzaliya KHAZİYEVA Tatarstan
Assoc. Prof. Dr. Kakajan JANİBEKOV Turkmenistan 64
Prof. Dr. Yampol'skii Alexander LEONİDOVİCH Ukraine
Prof. Dr. Glenn MUSCHERT United States of America
Prof. Dr. D. Ali ARSLAN Türkiye
Doç. Dr. Müjdat AVCI Türkiye
Prof. Dr. Hasan BAHAR Türkiye
Prof. Dr. Ali BİLGİLİ Turkey
Prof. Dr. Salim CÖHÇE Türkiye
Prof. Dr. Ali ÇAĞLAR Türkiye
Dr. Öğr. Demet Öztürk ÇELİK Türkiye
Prof. Dr. Ahmet DAĞTEKİN Türkiye
Prof. Dr. Mustafa Musa DİRLİK Türkiye
Prof. Dr. Gülfem ERGÜN Türkiye
Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Türkiye
Prof. Dr. Gülten Eren GÜMÜŞTEKİN Türkiye

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Ebru KAFKAS Türkiye

Prof. Dr. Salih KAFKAS Türkiye
Dr. Öğr. Üyesi İnci KESİLMİŞ Türkiye
Prof. Dr. Faruk KOCACIK Türkiye
Prof. Dr. Suat KOLUKIRIK Türkiye
Prof. Dr. Ahmet Hakan ÖZTÜRK Türkiye
Prof. Dr. Günşah ŞAHİN Türkiye
Prof. Dr. Bekir ŞİŞMAN Türkiye
Prof. Dr. Turhan TOROS Türkiye
Prof. Dr. Hayati TÜFEKÇİOĞLU Türkiye
Doç. Dr. Mehmet Özgür TÜRKMENOĞLU Türkiye
Prof. Dr. Asım YAPICI Türkiye
Prof. Dr. Yunus YILDIRIM Türkiye
Doç. Dr. İrfan YILDIRIM Türkiye

65

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

DANIŞMA VE HAKEM KURULU

ADVISERY BOARD

Soy isim İsim

AÇIKALIN Doç. Dr. Neriman
AKÖZ Prof. Dr. Alaattin
AKKOL Dr. Öğr. Üyesi Mümtaz Levent
ALBAYRAK Dr. Öğr. Üyesi Mustafa
ALBUZ Prof. Dr. Aytekin
ALGÜL Prof. Dr. Öztekin
ALTAN Prof. Dr. Cemal
ARSLAN Gülten
ARSLAN Prof. Dr. D. Ali
ATEŞ Prof. İsmail
ATILGAN Doç. Dr. Kalender Özcan
ATTAR Dr. Öğr. Üyesi Günnur Ertong
66
AVCI Doç. Dr. Müjdat
AYDIN Prof. Dr. Mustafa
AZMAN Prof. Dr. Ayşe
BABAHAN Dr. Öğr. Üyesi Ali
BAHADIR Doç. Dr. Ziynet
BAHAR Prof. Dr. Hasan
BAL Prof. Dr. Hüseyin
BİLGİLİ Prof. Dr. Ali
BİRKÖK Doç. Dr. Cüneyt
BOZYER Dr. Öğretim Üyesi Ünal
BULDUM Dr. Öğretim Üyesi Berat Barış
CİRHİNLİOĞLU Prof. Dr. Zafer
COŞKUN Doç. Dr. İbrahim
CÖHÇE Prof. Dr. Salim

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

ÇAĞLAR Prof. Dr. Ali

ÇELİK Prof. Dr. Emine Babaoğlan
ÇELİK Dr. Öğr. Üyesi Ejder
DAĞTEKİN Prof. Dr. Ahmet
DAĞADUR Prof. Dr. İlhan
DEĞİRMEN Prof. Dr. Süleyman
DEMİR Doç. Dr. Alpaslan
DEMİR Dr. Öğr. Üyesi Bünyamin
DEMİRCİ Doç. Dr. Nevzat
DİRLİK Prof. Dr. Mustafa Musa
DOKAK Prof. Hüsnü
DÖNMEZ Prof. Dr. Süleyman
DUMAN BAY Doç. Dr. Betül
ERDEM Prof. Dr. Cumhur
ERDEM Dr. Öğr. Üyesi Meziyet Sema
ERDOĞAN Prof. Dr. Türkan 67
ERGENE Prof. Dr. Serap
ERGÜN Prof. Dr. Gülfem
ERJEM Prof. Dr. Yaşar
ERKUL Prof. Dr. Hüseyin
ERTAN Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Emin
GENÇ Prof. Dr. Salih Zeki
GÖKÇE Doç. Dr. Mustafa
GÖKHAN Prof. Dr. İlyas
GÜLBEYAZ Doç. Kürşad
GÜLSEVİN Prof. Dr. Gürer
GÜMÜŞTEKİN Prof. Dr. Gülten Eren
GÜZEL Prof. Dr. Abdurrahman
IŞIK Dr. Öğr. Üyesi Meryem Türkan
KAÇMAZOĞLU Prof. Dr. Hacı Bayram

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

KAFKAS Prof. Dr. Ebru

KAFKAS Prof. Dr. Salih
KARA Prof. Dr. İlker Fatih
KARATAŞ Doç. Dr. Mehmet
KESİLMİŞ Dr. Öğr. Üyesi İnci
KESİLMİŞ Melih
KURT Prof. Dr. Şener
KOLUKIRIK Prof. Dr. Suat
KOCA Prof. Dr. Emine
KOCACIK Prof. Dr. Faruk
KÖSE Prof. Dr. Osman
KÖZLEME Doç. Dr. Arif Olgun
KUMBUR Prof. Dr. Halil
MAZLUM Doç. Dr. Ahmet
MEŞE Doç. Dr. İlknur
MEŞE Ertuğrul 68
MUMYAKMAZ Doç. Dr. Alper
PINAR Öğr. Gör. Kasım
POLAT Doç. Dr. Ferihan
REŞİDOĞLU Prof. Dr. Hanlar
ODABAŞ Dr. Öğretim Üyesi Sevim
ÖMÜRGÖNÜLŞEN Prof. Dr. Uğur
ÖTGÜN Prof. Cebrail
ÖZBOLAT Doç. Dr. Abdullah
ÖZDEMİR Prof. Dr. Soner Mehmet
ÖZEN Prof. Dr. Recep
ÖZTÜRK Prof. Dr. Ahmet Hakan
ÖZYURT Prof. Dr. Mustafa
SAĞIR Doç. Dr. Adem
SAYAR Prof. Dr. Sedat

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

SAYINCI Doç. Dr. Bahadır

ŞAHİN Prof. Dr. Günşah
ŞİŞMAN Prof. Dr. Bekir
TAŞ Prof. Dr. Kenan Ziya
TOPAKKAYA Prof. Arslan
TOPSES Doç. Dr. Devrim
TUNCER Prof. Dr. Barbaros
TÜFEKÇİOĞLU Prof. Dr. Hayati
TÜRKMENOĞLU Doç. Dr. Mehmet Özgür
ULUOCAK Prof. Dr. Şeref
USLU Doç. Dr. Fatih
UYGUN Doç. Dr. Kalender
UYSAL Doç. Dr. Arzu
UYSAL Doç. Dr. Yücel
ÜNAL Dr. Öğr. Üyesi Recep
ÜREDİ Doç. Dr. Lütfi
ÜZEL Asiye
VURAL Prof. Dr. Feyzan Göher
WAKAMATSU Doç. Dr. Hirokhi
YAPALAK Dr. Öğr. Üyesi Suat
69
YAPICI Prof. Dr. Asım
YAVAŞOĞLU Dr. Öğr. Üyesi Ahu Sumbas
YETGİN Doç. Dr. Zeki
YILDIRIM Prof. Dr. Yunus
YILDIRIM Doç. Dr. Murat
YILDIRIM Doç. Dr. İrfan
YILDIZ Prof. Dr. Mete
YILDIZ Dr. Öğretim Üyesi Ali
YILMAZ Doç. Dr. Mualla
YOLDAŞ Prof. Dr. Yunus
YORULMAZ Prof. Dr. Şerife
YÖRÜK Prof. Dr. Doğan
YÜRÜDÜR Prof. Dr. Eren

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

4. ULUSLARARASI AKDENİZ SEMPOZYUMU GENEL PROGRAM

4. International Mediterranean Symposium
(22 - 24 Ekim 2020 / October 22 – 24, 2020)

SEMPOZYUM PROGRAMI / SYMPOSIUM PROGRAM

22 Ekim 2020 – KARABAĞ SALONU

8:00 KAYIT
8:30 AÇILIŞ – PROTOKOL KONUŞMALARI
KARABAĞ SALONU
10:00-10:45 1. OTURUMLAR
11:00 – 11:45 2. OTURUMLAR
12:00 – 12:45 3. OTURUMLAR
13:00 – 14:00 ÖĞLE ARASI
SUNUMLAR: 10 DK (4x10 DK), MÜZAKERE 5 DK
SALONLAR:
AZERBACAN – KARABAĞ – KAZAKİSTAN – ÖZBEKİSTAN -
TÜRKMENİSTAN SALONU
(Sunumlar, Saat: 10:00’dan itibaren, 3 gün boyunca, aynı anda 5 farklı salonda
gerçekleştirilecektir.) 70
4. ULUSLARARASI AKDENİZ SEMPOZYUMU AÇILIŞ OTURUMU:
DAVETLİ ULUSLARARASI KATILIMCILARIMIZ
Prof. Dr. Bekezhan A. Prof. Dr. Radik Tataristan –
AKHAN KAZAKİSTAN GALILULIN RUSYA

Prof. Dr. Galib SAYILOV AZERBAYCAN Prof. Dr. Ardian MUHAJ ARNAVUTLUK

Prof. Dr. Naseem AHMAD HİNDİSTAN

Prof. Dr. Salamat
İDRİSSOV KAZAKİSTAN Prof. Dr. Asıf HACIYEV AZERBAYCAN
Prof. Dr. Toshqulov A. H. ÖZBEKİSTAN Prof. Dr. Fizuli
KURBANOV AZERBAYCAN
Prof. Dr. Nihada
Delibegović DŽANİĆ BOSNA HERSEK Reyhan SAYILOVA AZERBAYCAN

Prof. Dr. Hasan BAHAR TÜRKİYE Assoc. Prof. Dr. Aynur BAŞKURDİSTAN
KHUZHAKHMETOV – RUSYA
Prof. Dr. Seyfeddin
RIZASOY Assoc. Prof. Dr. Selim
AZERBAYCAN
BEZERAJ KOSOVA
Doç. Dr. Zümrüd Assoc. Prof. Tahseeen
MANSİMOVA İBRAHİM FATIMA PAKİSTAN
KIZI AZERBAYCAN
Assist. Prof. Dr. Chunfeng
GE ÇİN

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

LİDERLİĞİN KARANLIK TARAFI: KARANLIK LİDERLİK

Mehmet ŞAHİN

Halil SUNAR

Alper ATEŞ

ÖZET

Çalışanları belirli bir amaca yönelten kişi olarak tanımlanan lider, örgütsel başarı
üzerinde büyük etkiye sahiptir. Liderlerin örgüt içinde oluşturduğu olumlu çalışma ortamı,
çalışanların daha etkin ve verimli çalışmalarına katkıda bulunur. Yapılan çalışmalarda
genellikle liderlerin olumlu yönüne vurgu yapılmıştır. Liderlik ile ilgili çalışmalarda lideri
başarısız kılan olumsuz özellikleri incelemenin ihmal edildiği görülmektedir. Liderin
baskıcı, küçük düşürücü ve bencilce olan tutumları, iş ortamını katlanılmaz bir hale getirir.
196
Bu davranışlar sonucunda örgütsel bağlılığın zayıflaması, çalışan verimliliğinin
düşmesi ve uzun vadede çalışanların işten ayrılması gibi durumlar ortaya çıkar. Bu çalışmada
karanlık liderliğin tanımı, karanlık liderin özellikleri, , bu özellikleri taşıyan lider türleri,
karanlık liderlerin etkileri üzerinde durulmuştur. Ayrıca karanlık liderlik kavramına yönelik
yapılan çalışmaların önemli bir kısmı incelenmiş ve konu hakkındaki muhtemel araştırma
alanları belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Liderlik, Karanlık Liderlik, Karanlık Lider Türleri.

 Öğr. Gör. Dr., Selçuk Üniversitesi Akşehir MYO sahinmehmet@selcuk.edu.tr


Öğr. Gör., Giresun Üniversitesi Mehmet Bayrak Tirebolu MYO, halil.sunar@windowslive.com
 Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi Turizm Fakültesi, alpera@selcuk.edu.tr

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

THE DARKNESS SIDE OF THE LEADERSHIP: DARK

LEADERSHIP

ABSTRACT

The leader, who is defined as the person who targets the employees for a specific
purpose, has a great impact on organizational success. The positive working environment
created by the leaders within the organization contributes to the more efficient and
productive work of the employees. In the studies conducted, emphasis was placed on the
positive aspects of the leaders. In the studies on leadership, it is observed that the negative
features that failed the leader were neglected. Leader's oppressive, humiliating and selfish
attitudes make the business environment unbearable.

As a result of these behaviors, situations such as weakening of organizational

commitment, decrease in employee productivity and employee turnover occurs. In this
study, definition of dark leadership, properties of dark leader, types of leaders with these
197
characteristics, effects of dark leaders are emphasized. In addition, a significant part of the
studies on the concept of dark leadership has been examined and possible research areas
have been tried to be determined on this subject.

Key Words: Leadership, Dark Leadership, Dark Leader Types.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

GİRİŞ

Geçmişten günümüze kadar insanların birlikte yaşamaları doğrultusunda çeşitli

ihtiyaçlar meydana gelmiştir. Bu ihtiyaçlardan biri de insanları bir arada tutup onları
istenilen amaçlar doğrultusunda yönlendirebilecek, onlara yol gösterecek ve onları peşinden
sürükleyebilecek bir lidere sahip olmaktır. Gerek günlük yaşamda, gerek ülke yönetiminde
gerekse işletmelerde insanlar böyle bir kişinin varlığını hep istemişlerdir. Liderlik olarak
adlandırılan bu olguyu yerine getirebilen kişilere de lider denmiştir. Liderlerin hayatın her
alanında ihtiyaç duyulan kişiler olmasından dolayı liderlik konusu da birçok bilim alanının
ilgilendiği konular arasına girmiştir. Bu doğrultuda her bilim alanı liderlik ile ilgili çeşitli
tanımlamalar ve sınıflamalar gerçekleştirmiştir. Günümüzde liderlik tanımı olarak çok fazla
tanım yapılmasının sebebi de işte bu farklı bilim alanlarının ilgi alanına girmesinden
kaynaklanmaktadır.

İnsanların bir arada olduğu ve hayatlarının azımsanmayacak kadar uzun bir

bölümünü geçirdiği işyerlerinde de liderlik önemli bir konudur. Örgütlerde liderlik birçok
araştırmaya konu olmuştur. Bu doğrultuda liderlerin özellikleri belirlenmiş ve birçok liderlik
türü sıralanmıştır. Yapılan tanımlamalar, sıralanan özellikler genellikle liderlerin erdemli ve 198

olumlu davranışlarını ön planda bulundurmaktadır. Fakat liderlerin tamamı bu olumlu veya

erdemli davranışlara sahip değildir. Bir başka deyişle istenmeyen olumsuz davranış
sergileyen liderler de mevcuttur. Bu şekilde davranışlara ve liderlik tarzına sahip liderleri
tanımlamak için “karanlık liderlik” kavramı kullanılmaktadır. Liderlerin olumsuz yönlerini
ortaya koyan ve karanlık taraf olarak isimlendirilen bu liderlik türü son yıllarda üzerinde
durulmaya başlanan bir konu halini almıştır.

Bu çalışmada ülkemizde son zamanların ilgi duyulan konularından biri haline gelmiş
olan karanlık liderlik tarzı incelenmiştir. Bu doğrultuda liderlik ve liderlik özellikleri
sıralanmış daha sonra karanlık liderlik tanımlanarak karanlık liderlik türleri tek tek
açıklanmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise ülkemizde yapılan karanlık liderlik
çalışmalarına değinilerek bu konudaki eksikler sıralanmış ve gelecek çalışmalara yönelik
tavsiyelerde bulunulmuştur.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

1. LİDERLİK VE LİDERLİK ÖZELLİKLERİ

Tarihin ilk zamanlarından günümüze kadar olan süreçte insanlar toplu halde
yaşamalarından dolayı kendilerine yol gösterecek bir olguya gereksinim duymuşlardır.
Liderlik kavramı işte bu sebeple açığa çıkmıştır ve günümüzde bu kavram ile ilgili birçok
araştırma yapılmaktadır. TDK (2020) “Önder, şef”, “Bir partinin veya bir kuruluşun en üst
düzeyde yönetimiyle görevli kimse” ve “Bir yarışmada başta bulunan takım veya yarışmacı”
olarak üç farklı lider tanımı yapmaktadır. Liderlik ise “önderlik” olarak tanımlanmaktadır
(TDK, 2020). Liderlik tanımlanması zor bir kavramdır. Liderlik belirli bir hedef ya da vizyon
doğrultusunda insanları toplayabilmektir (Eren, 2013: 501). Liderlik, başkalarının ortak
amaçlar doğrultusunda mücadele etmeyi istemelerini sağlamaktır (Kouzes ve Posner, 1995).
Liderlik tanımı birçok araştırmacı tarafından yapılmıştır. Alanyazın incelendiğinde liderlik
için yapılmış birbirinden farklı birçok tanım mevcuttur. Bu durum birçok farklı alan
içerisinde liderlik kavramının araştırılması sebebiyle meydana gelmektedir. Liderlik
araştırmaları çok farklı alanlarda yapıldığı için her alan kendi yönüyle liderliğe tanım
getirmekte ve bu durum birçok liderlik tanımının oluşmasına sebep olmuştur.

Liderlik, bireyler arası etkileşim, başkalarını etkileme ve ikna etme sürecini içeren 199

bir kavramdır (Acar, 1997). Lidere ait özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir (Güllü, 2009:
12);

-Liderlik bir konumun değil, etkileşimin sonucudur.

-Liderlik, bireyin örgütteki davranış biçimi sonucunda ortaya çıkar.

-Bir kişinin her durumda lider olması gerekmemektedir.

-Liderlik grubun birey ile ilgili düşüncesine bağlıdır.

-Liderlik, yapısı önceden belirlenemeyen bir unsurdur.

-Bireyin rolünü algılayış biçim onun liderlik davranışlarını belirlemektedir

-Lider, birleştiren, inandıran, esindiren, heyecanlandıran, yönelten, değişim yaratan

ve iz bırakandır.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Kişi ve grupları etkileme ve yönlendirme gücü ve otoritesinin varlığı liderlikte

önemli unsurlardır. Liderlik her zaman biçimsel bir süreçten ibaret değildir ve liderin resmi
yetkilere sahip olmama durumu olabilir. Bu sebeple lider ile yönetici kavramları eş anlamlı
olarak değerlendirilmez ve liderler her zaman organizasyonun üst kademelerinde görevli
kişilerden oluşmaz (Paksoy, 2008: 2).

2.KARANLIK LİDERLİK

Liderlik hakkında birçok çalışma yapılmıştır ve bu çalışmaların genelinde liderliğin

olumlu yönleri değerlendirilerek bu yönler dahilinde lider tanımı yapılmıştır. Fakat hayatın
birçok noktasında olduğu gibi liderlik dünyasının da istenmeyen tarafları bulunmaktadır. Bir
başka deyişle bütün liderler takipçileri açısından isteyerek takip edilen kişiler değildir.
Liderlerin de olumsuz davranış ve tutumları olabilmektedir ve bu durum ayrı bir araştırma
konusu halini almıştır.

Liderlik hakkında her zaman olumlu, etik ve iyiymiş gibi yazılma eğilimi mevcuttur.
Kellerman (2004) onlarca yıldır liderlere ve liderliğe koşulsuz olarak olumlu bakılmasına 200
rağmen, "kusurlu liderlerin her yerde olduğunu" ve çoğu durumda kötü veya değersiz
kişilerin liderlik pozisyonlarını başarıyla sürdürdüklerini öne sürmüştür. (McCleskey, 2013:
35). Liderlerin 'normal' olarak değerlendirilen kişiliğini dikkate alan literatür varken, liderlik
kişiliğinin 'karanlık tarafı', yani daha olumsuz çağrışımlı özellikler ile birlikte başka bir
literatür gelişmektedir. Kişiliğin "karanlık tarafı" nın incelenmesi, örgütlerde "raydan
çıkma" potansiyeli, sapkın davranışlar ve kötü iş performansı olan kişileri belirlenmesine
yardımcı olmada önemli bir role sahiptir. (Khoo ve Burch, 2008: 87).

Liderliğin olumsuz yönü olarak adlandırılan karanlık kısmıyla ilgili ilk araştırma
Conger (1990) tarafından yapılmıştır. Conger (1990) liderlerin sahip olduğu üç özel
yeteneğin olumsuz sonuçların meydana gelmesinde etkili olabileceğini belirtmiştir. Karanlık
tarafa etki eden bu yetenekler stratejik vizyon, iletişim ve izlenim becerileri yönetimi ve
genel yönetim uygulamalarıdır (Conger, 1990: 44). Örgütün sağlığı pahasına kişisel
vizyonlarını vurgulayan, genel yönetim yetenekleri zayıf olan ve kişilerarası becerilere sahip
olmayan liderler, karanlık liderlik sonuçlarının meydana gelmesine sebep olur (McCleskey,

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

2013: 36). Olumsuz liderlik davranışlarının çalışanlar tarafından algılanış şekli ve bu

davranışlardan nasıl etkilendikleri de önemlidir. Karanlık lider davranışları takipçilerde
kaygılanma, çaresizlik, hayal kırıklığı, iş tatmini düşüklüğü, yöneticiye olan güvende azalma
ve işe yabancılaşma gibi psikolojik zararların yanında işten ayrılma gibi ise maddi zararların
da oluşmasına neden olmaktadır. Ayrıca lidere ait karanlık olarak nitelendirilen sıfatların
birkaç tanesine çalışanlar tarafından aynı esnada maruz kalınabileceği de düşünülmektedir
(Fındıklı vd., 2019: 95-96).

Karanlık lider (Uygur ve Gümüştekin, 2019):

-Takipçilerinin psikolojik ve fiziksel sağlığını tehdit eder,

-Para, konum, korku yoluyla motivasyon sağlamaya çalışır,

-Kıskançlık sebebiyle başarılı çalışanları işlevsizleştirir,

-Baskıcı bir iletişim tutumu sergiler.

Bu özelliklere ek olarak geniş anlamda karanlık lider, kendi ihtiyaçlarına yönelik

abartılı vizyon anlayışına sahip olan, iş performansı düşüklüğü ve sapkın davranışlar 201
sebebiyle örgütün hedeflerine ulaşma anlamında sapmalara neden olan, gerçekçilikten uzak
değerlendirme yapan, değişimleri takip edemediği için çağa ayak uydurmada sorun yaşayan
ve olumsuz sonuçların sorumluluğunu dış etkenlere yıkan liderlerdir (Uygur ve Gümüştekin,
2019: 2554).

2.1.KARANLIK LİDER TÜRLERİ

Karanlık liderlere ait işlevsel olmayan davranışları inceleyen McIntosh ve Rima

(1997) yapmış oldukları çalışma sonucunda 5 farklı karanlık liderlik türü sıralamışlardır. Bu
karanlık liderlik türleri “zorlayıcı lider, narsist lider, paranoyak lider, duygusal bağımlı lider
ve pasif-agresif lider” şeklindedir.

Zorlayıcı Lider: Liderlik bağlamında zorlayıcılık, mutlak düzeni sürdürme ihtiyacını

tanımlamaktadır. Zorlayıcı liderlik, liderlerin kendi zorlayıcı kişiliğinden kaynaklanır ve her
şey, hayatın her alanı kontrol edilmelidir ve kişisel ve örgütsel yaşamda aşırı bir

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

mükemmelliğe ulaşmaya çalışır. Zorlayıcı liderler sürekli olarak otorite figürlerinin güvence
ve onayını ararlar ve performanslarından ve duruşlarından emin olmadıklarında
endişelenirler. Mükemmeliyetçilik ve aşırı eleştiri zorlayıcı liderliğin diğer özellikleridir
(McIntosh ve Rima, 1997).

Narsist Lider: Bu tarz liderler için dünya benlik merkezinde dönmektedir. Narsist
liderler aşırı hırslı, görkemli fantezilere sahip, aşağılık duygusu olan, dış hayranlık ve alkışa
aşırı bağımlılığı olan kişilerdir. Narsist liderler kendi hedeflerini ilerletmek için başkalarını
kullanma eğilimindedirler. Aynı zamanda kendi başarılarını ve yeteneklerini abartma
eğilimindeyken, başkalarında bunun niteliğini ve değerini tanımayı reddederler (McIntosh
ve Rima, 1997). Narsist lider fazla değerli olduğunu hisseder ve kendisini eşi bulunmaz
olarak görür ve genellikle kişiler arası ilişkileri iyi değildir (Kesken ve Ayyıldız Ünnü,
2011).

Paranoyak Lider: Paranoyak liderler; herhangi bir şeyden veya herhangi birinden
korkan, şüpheci ve düşmanca karakteristiğe sahip, başkalarıyla ilişkilerinde tedbirli olan,
önderlik ettikleri kişilerin eylemlerine ve tepkilerine aşırı duyarlı, her zaman potansiyel
isyanlardan korkan, kendi yeteneklerinde son derece güvensiz ve diğer üstün yetenekli 202

insanları patolojik olarak kıskanan kişilerdir (McIntosh ve Rima, 1997).

Duygusal Bağımlı Lider: Bu tarz liderler başkalarının duyguları hakkında takıntılı

bir şekilde endişelenirler - genellikle duygusal ve fiziksel olarak hasta olurlar. Genellikle
başkalarının uygunsuz tutum ve eylemleri için sorumluluk almaya isteklidirler (McIntosh ve
Rima, 1997). Duygusal bağımlı lider kendine güvenmez ve tek başına karar veremez.
Bundan dolayı çalışanların liderlerine karşı olan saygıları ve hayranlıkları azalabilmektedir.
Aynı zamanda bu tarz liderler etrafındakileri kontrol altında tutmak ister ve genellikle sahip
oldukları bilgileri paylaşmayıp kendilerine saklarlar (Larsen ve Goodstein, 1993).

Pasif-Agresif Lider: Pasif-agresif liderler, görevleri yeterince yerine getirme

taleplerine direnme eğilimindedir. Görevlerini yaparken hiç hevesleri yoktur ya da çok az
vardır. Dürtüsellikleri meslektaşlarının sık sık sinirlenmesine neden olur. İşler yolunda
gitmediğinde sabırsızlık, sinirlilik sergilerler. Pasif agresif liderler gelecek için hedefler
belirlemekte ve planlar uygulamakta zorlanırlar, kötümser bir bakış açısına sahiptirler,

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

istedikleri gibi yönetmelerine izin verilmediğinden hemen şikayet ederler ve çoğu zaman
işlerinden ve organizasyonlarından mutlu, uyumlu ve memnun görünürler. Bununla birlikte,
bir süre sonra düzensiz bir duygusal davranış modeli gösterebilirler (McIntosh ve Rima,
1997).

SONUÇ VE ÖNERİLER
Liderlik gerek sosyal hayatta gerekse iş hayatında insanları ve toplulukları birlikte
hareket etmeye yönlendiren bir unsurdur. Bu sebeple liderlik konusunda her geçen gün yeni
çalışma alanları ortaya çıkmaktadır. Liderlik ve liderlik türleri uzun süredir örgütsel alanda
incelenmektedir. Bu doğrultuda farklı liderlik türleri sıralanmakta ve bu türler ayrıntılı
şekilde incelenmektedir. Karanlık liderlik de bir liderlik türüdür. Bu liderlik türü de diğerleri
gibi çeşitli yönleriyle incelenmektedir. Özellikle son 20 yıldır karanlık liderlik ile ilgili
çalışmaların sayısı artmıştır. Bu doğrultuda literatürde karanlık olarak nitelendirilen olumsuz
liderlik türleri ve davranışlarını içeren birçok çalışma bulunmaktadır. Ülkemizde de
liderliğin karanlık tarafı ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları aşağıdaki
gibidir; 203

Ballı ve Çakıcı (2016) yaptıkları çalışmada karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve

örgütsel sessizlik üzerindeki etkisini ölçmeye çalışmışlarıdır. Bu doğrultuda otel çalışanları
üzerinde yaptıkları araştırma sonucunda karanlık liderlikle örgütsel bağlılık arasında negatif,
örgütsel sessizlikle arasında pozitif ilişki bulunmuştur.

Başar vd. (2016) karanlık liderlik davranışlarını, bu davranışların çalışanlar

üzerindeki etkilerini ve çalışanlar tarafından bu davranışlara verilen tepkileri belirlemek
üzere yaptıkları çalışma sonucunda bezdirici, narsistik, samimiyetsiz ve zorbaca olmak üzere
karanlık liderlik davranışlarını ortaya koymuşlardır. Ayrıca bu davranışların çalışanlar
üzerinde psikolojik ve psikolojik etkisi olduğunu ve çalışanların aktif ve pasif olarak bu
davranışlara iki farklı türde tepki verdiklerini belirlemişlerdir.

Fındıklı vd. (2019) yapmış oldukları çalışma sonucunda 35 ifadeden oluşan ve 6

faktörlü bir karanlık liderlik ölçeği oluşturmuşlardır.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Uygur ve Gümüştekin (2019) yaptıkları çalışmada karanlık liderliği açıklayarak

karanlık liderliğin alt boyutlarını incelemişleridir. Ayrıca karanlık liderlik ve alt boyutlarının
çalışanlara ve örgüte yönelik zararlı davranış türleri sıralanmıştır.

Tülemez ve Halis (2019) çalışmalarında olumsuz lider davranışlarının, çalışanlar

üzerindeki olumsuz psikolojik ve fizyolojik etkilerinin çalışanların demografik özellikleri
bakımından farklılaşma durumunu incelemişlerdir.

Başar (2020) yapmış olduğu çalışmada işyerlerinde çalışanların karanlık liderlik

algısını ölçmeye yönelik olarak bir ölçek geliştirmiştir.

Ülkemizde yapılan karanlık liderlik çalışmalarının genellikle son 5 yıl içinde

yapıldığı gözlemlenmiştir. Bu noktada diğer ülkelere göre bu konuda çalışmaların yapılması
bir hayli geciktiği söylenebilmektedir. Aynı zamanda ülkemizde çok az sayıda çalışma
yapıldığı da dikkatlerden kaçmamaktadır. Bu durumun sebebi karanlık liderlik kavramı her
ne kadar diğer ülkeler için 30 yıllık bir maziye sahip olsa da ülkemiz açısından yeni bir
kavram olduğundan yapılan çalışma sayısı da bu sebeple azdır.

Karanlık liderlik ile ilgili gelecekte yapılacak çalışmalarda bu liderlik davranışlarının 204
ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerin araştırılması, kişilik özellikleri ile karanlık liderlik
davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi, karanlık liderlik davranışlarına maruz kalan
çalışanların bu davranışlardan etkilenme durumunun ortaya konması, karanlık liderlik ile
örgüt performansı arasındaki ilişkinin belirlenmesi gibi konulara yönelmenin ilgili alan için
faydalı olabileceği söylenebilir.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

KAYNAKÇA
Acar, A. C. (1997). Hava Harp Okulu ve İÜ İşletme Fakültesi Öğrencilerinin Liderlik
Yönelimlerine ilişkin Bir Araştırma. Gerçekçi Yönetişim: Yönetici/Liderlik Modeli, Varlık
Yayınları.

Ballı, E., & Çakıcı, A. (2016). Karanlık liderliğin örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik
üzerine etkisi: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 25(3), 167-180.

Başar, U. (2020). İş Yerinde Karanlık Liderlik Algısı Ölçeği. İstanbul Kent Üniversitesi
İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 70-103.

Başar, U., Sığrı, Ü., & Basım, N. (2016). İş yerinde karanlık liderlik. İş ve İnsan Dergisi,
3(2), 65-76.

Conger, J. A. (1990). The dark side of leadership. Organizational dynamics, 19(2), 44-55.

Eren, E. (2013). Yönetim ve Organizasyon: Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar. İstanbul: Beta

Yayınları.
205
Fındıklı, M. M. A., Okan, G., & Sığrı, Ü. (2019). Karanlık Liderlik Ölçeği: Çalışanların
Algısı Üzerine Bir Ölçeklendirme Çalışması. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 89-115.

Güllü, E. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim okulu yöneticilerinin

liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi),
Gazi Üniversitesi, Ankara.

Kellerman, B. (2004). Thinking about... leadership. Warts and all. Harvard Business
Review, 82(1), 40-45.

Kesken, J., & Ayyıldız Ünnü, N. (2011). Öteki liderlik. Ankara: Gazi Kitabevi.

Khoo, H. S., & Burch, G. S. J. (2008). The ‘dark side’of leadership personality and
transformational leadership: An exploratory study. Personality and individual differences,
44(1), 86-97.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (1995). The leadership challenge: How to keep getting
extraordinary things done in organisations. San Francisco.

Larsen, E., & Goodstein, J. (1993). Who's driving your bus?: codependent business
behaviors of workaholics, perfectionists, martyrs, tap dancers, caretakers & people
pleasers: Pfeiffer.

McCleskey, J. (2013). The dark side of leadership: Measurement, assessment, and

intervention. Business Renaissance Quarterly, 8.

McIntosh, G. L., & Rima, S. D. (1997). Overcoming the Darkside of Leadership: Baker
Books.

Paksoy, H. M. (2008). Küreselleşme, liderlik ve liderlik teorileri. C. Serinkan (Ed.),

Liderlik ve motivasyon: Geleneksel ve güncel yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

TDK. (2020). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.

Tülemez, S., & Halis, M. (2019). Liderliğin Karanlık Yüzü Ve Çalışanlar Üzerindeki
Olumsuz Etkileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 206
19(4), 957-980.

Uygur, A., & Gümüştekin, K. (2019). Karanlık Liderliğin Alt Boyutlarının İncelenmesi.
Social Sciences Studies Journal, 5(35), 2552-2562.

* * * * *
 4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mediterranean Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey

Prof. Dr. Redzeb

SKRİJELJ SIRBİSTAN
Dr. Ali TOPÇUK ALMANYA
Prof. Dr. Numan ARUÇ MAKEDONYA
Nejat KEVSEROĞLU IRAK
Prof. Dr. Hacıyev Eldar DAĞISTAN – Hüseyin BEYOĞLU IRAK
NABİYEVİÇ RUSYA
Prof. Dr. Siham ZENGİ IRAK
Assoc. Prof. Dr. Kakajan
JANİBEKOV TÜRKMENİSTAN Salah Behlül ÇAMURCU IRAK

Assoc. Prof. Muhtar Rashad MANAFOV IRAK

MIROV KAZAKİSTAN
Muhammed IRAK
Prof. Dr. Abay Sehavet İZZETİ İRAN
DUSENBAYEV KAZAKİSTAN
İbrahim ALBAYRAK İSVİÇRE
Prof. Dr. Damir
MATANOVİĆ HIRVATİSTAN

Prof. Dr. Emina Berbić

KOLAR HIRVATİSTAN

Assoc. Prof. Anzorova

Svetlana PETROVNA RUSYA

GENEL PROGRAM
22 Ekim 2020 23 Ekim 2020 23 Ekim 2020
1. Oturum 5. Oturum 11. Oturum
22 Ekim 2020 / 13:00-14:30 23 Ekim 2020 / 8:30-10:00 24 Ekim 2020 / 8:30-10:00 71
2. Oturum 6. Oturum 12. Oturum
22 Ekim 2020 / 14:45-16:15 23 Ekim 2020 / 10:15-11:45 24 Ekim 2020 / 10:15-11:45
3. Oturum
22 Ekim 2020 / 16:30-18:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00
4. Oturum 7. Oturum 13. Oturum
22 Ekim 2020 / 18:00-19:30 23 Ekim 2020 / 13:00-14:30 24 Ekim 2020 / 13:00-14:30
8. Oturum 14. Oturum
23 Ekim 2020 / 14:45-16:15 24 Ekim 2020 / 14:45-16:15
9. Oturum 15. Oturum
23 Ekim 2020 / 16:30-18:00 24 Ekim 2020 / 16:30-18:00
10. Oturum 16. Oturum
23 Ekim 2020 / 18:00-19:30 24 Ekim 2020 / 18:00-19:30

Sempozyum Mekânı: Mersin.

E-posta: mersinsempozyumu@gmail.com

Sempozyum Web Adresi:

https://mersinsempozyumu.mersinakademi.com.tr/
İletişim Tel: 0532 270 81 45 / 0553 666 06 06

* * * * *