1 GAIA

Unibertsitatea
eta Zientzia.
Gizarte Zientzietan
ikertzea
Ainhoa Ezeiza Ramos
Irakasgaia: Komunikazio Gaitasunaren Garapena I
Lehen Hezkuntzako gradua (UPV/EHU)
Lehen gai honetan, aurkeztuko dugu zer esan nahi
duen unibertsitate-komunitatearen parte izateak.

Zientziak zer esan nahi duen ulertzera hurbilduko

gara, eta Gizarte Zientzietan jarriko dugu arreta.

Testuinguru honek Hezkuntza eremuko ikerketa-

moduetan murgiltzen lagunduko digu.
GAITASUN EDO KONPETENTZIAK
G1 – Testuak eta diskurtsoak aztertzeko eta sortzeko oinarrizko kontzeptuak
Eremu akademikoan erabiltzen den artikulu bat analizatzea, eta bestelako
eremu komunikatiboetako testuekin alderatzea.
G3 – Idatzizko testuak: ulermena eta ekoizpena
Informazio-multzo konplexu batetik hainbat ideia hautatu eta interpretatzeko
trebetasuna garatzea.
Testu akademiko-zientifikoetako hainbat ezaugarri eta konbentzio ezagutu eta
identifikatzea.
G4 – Ahozko testuak: ulermena eta ekoizpena
Ahoz komunikatzeko gaitasun-maila ona erakustea talde-komunikazioan, ideia
akademikoak kontrastatu eta interpretatzean.
G5 – Talde-lanaren zereginak, zailtasunak eta aukerak
Sentsibilitatea eta enpatia erakustea ikaskideen ekarpen, iritzi eta ikuspegien
aurrean.
 Edukiak
(a) Zientzia ezagutza modu gisa. Komunitate zientifikoaren adiera. Zientzia
eta konplexutasuna.
(b) Ikertzeko moduen aniztasuna.
(c) Gizarte Zientzietan ikertzea. Metodoak eta ikuspegiak.

Ikasgelarako proposamen didaktikoa

Taldean eztabaidatu ezagutza zientifikoaren inguruan, bere
indarguneak eta ahuleziak.
Ideiak kontrastatu hainbat testu-zatitan azaltzen diren ideiekin.
Foro birtualean bi testu garatu Zientziaren eta hezkuntza-ikerketaren
inguruan, idazketa akademikora eta bere erreferentzia-moduetara
hurbiltzen direnak.

LABURPEN Ebaluazioa
FITXA Formatzailea, ez kalifikatzailea. Sarrera unitatea.
 Unibertsitatean sortu eta zabaltzen den ezagutza,
bere berezitasunengatik, gainerako giza-jakintzen
desberdina da.
(a) ZIENTZIA EZAGUTZA
MODU GISA. Sistematikoki eraikitako jakintza da. Metodo zehatz
bat erabiltzen duenez, emaitzak eta prozesuak
KOMUNITATE
konprobatu, kontrastatu, alderatu eta ezeztatu egin
ZIENTIFIKOAREN ADIERA.
daitezke.
ZIENTZIA ETA
Beste ezaugarri inportante bat da espezialistek
KONPLEXUTASUNA.
eraikitzen dutela, zientzialariek.

Horrek ez du esan nahi gainerako giza-jakintzak «okerragoak» direla; besterik gabe,

ezagutza zientifikoak sortzeko eta kontrolatzeko mekanismoak desberdinak dira.
Ugariak dira Zientziak «ulertu» edo azaldu ezin dituen giza-jakintza baliotsuak.
Néstor Flores, Quinsalakaya-ko komuneroa (Perú), 4.300 metrotik gorako altueran (Annie Solís/IPS)
“El universo universitario tiene la particularidad de
que hoy, en nuestras sociedades, sus veredictos
están seguramente entre los veredictos sociales
más poderosos. Aquel que otorga un título
académico otorga una patente de inteligencia”.

Pierre Bourdieu (2000, 99. orr.)

ZIENTZIA ETA KONPLEXUTASUNA

Halaber, azken urteotan, paradigma aldaketatzat jo daitekeen aldaketa-multzo

bat bizitzen ari gara.

Paradigma berri hori konplexutasunaren paradigma da, hainbat jakintza-

eremutan sortu dena: Kimikan (Prigogine), Biologian (Maturana eta Varela),
Hizkuntzalaritzan (Lakoff), Zibernetikan (von Foerster) eta beste hainbatetan
(Caro Almela, 2002).

Hezkuntzaren eremuan, Edgar Morin hartzen da erreferentetzat (1999).

 KONPLEXUTASUNAREN
HAINBAT PRINTZIPIO
(Ezeiza & Encina, 2018)

DIMENTSIOANIZTASUNA KONEKTIBOTASUNA

AZALERAPENA ZIURGABETASUNA

R F E K Z I O A
INPE ERREKURTSIBITATEA

OSAGABETASUNA ZEHAZGABETASUNA
 Zientzia objektiboaren kontzeptua
gainditu behar da.
Mundua ez da gauza itxi bat, zeinetatik
datu finko unibertsalak erauz
daitezkeen.
(soilik oso gauza sinple eta isolatu bat ikertzen dugunean
atera daitezke datu finko unibertsalak)
 Eskola erakundeetan, normalean ezagutza
produktu gisa aurkezten da.

Zientzia, aldiz, dinamikoa da eta etengabe da

(b) IKERTZEKO
MODUEN eztabaidatua.
ANIZTASUNA
Zientzia ez da ezagutza neutral, aseptiko eta
kutsurik gabea. Askotariko interes ideologiko,
ekonomiko, sozial, kultural eta pertsonalak
daude tartean.

lerro artean irakurtzen jakin behar da!

 Demagun norbaitek ikertu nahi duela ea triste
zaudeten klasean. Nola ikertuko luke praktikan?

(c) GIZARTE- Hainbat modu daude. Kontua ez da modu guztiak

ZIENTZIETAN ezagutzea, baina bai desberdintasunekiko
IKERTZEA.
sentikorrak izatea, erabiltzen ditugun iturriak
METODOAK ETA hobeto ulertzeko.
IKUSPEGIAK.
Jesús Ibáñez-en proposamenari segiz (1986), hiru
ikuspegi epistemologiko nagusi leudeke:
distributiboa, estrukturala eta dialektikoa.
DISTRIBUTIBOA
Tristura edo depresioa neurtzeko galdetegi
bat edo test bat pasatzen dugu (konstruktua). AZTERKETAK
Ikasleak emaitzaren arabera banatzen ditugu.

ESTRUKTURALA Banakako eta taldeko elkarrizketak egiten

ATAZA IREKIAK
ditugu, galdera irekiak erabiliz. Emaitzak
PROBLEMAK
aztertzen ditugu, hobekuntzak edo
zerbitzuak eskaintzeko.
ERRONKAK

DIALEKTIKOA Ikasle, irakasle eta unibertsitateko

(SOZIOPRAXIKOA) eragileen artean motore-talde bat eratzen PROIEKTUAK
dugu. Partaidetza prozesua irekitzen dugu. ZERBITZU
Taldeak prozesua ixten du, hurrengo IKASKUNTZA
pausoa erabakitzeko.
 ZERTARAKO IKERTU?
Ikuspegi epistemologikoa

Zertarako ikertu Zer egingo Nola egingo

nahi dugu? dugu? dugu?
 ILUSIONISMO SOZIALA
Jendearekin eta jendearengandik
lan egitea
(Encina et al., 2017)

Bizikidetza-giroa Geure interesen Bizikidetza-tresnak

sortzeko, lanerako eta dinamizazio erabiliz, gauza
gure bizitzarako ere konplexutik abiatu xumeenetatik hasiz
gune atsegina izan
dadin
ATAZA NAGUSIA
Zientziaren inguruan eztabaidatzen

ATAZAURREA PRESTAKUNTZA ATAZA EBALUAZIOA

Zientziaren inguruko Zenbait testu irakurri, Foro birtualean idatzi. Erreferentzia
aurrezagutzak eta debatea elikatzeko Argumentatzeko bibliografikoen
ideiak aktibatu. Zer erabilitako iturriak konbentzioetarako
ikertu nahiko zenuke? zehaztu lehen hurbilketa
(APA arauak)
BIBLIOGRAFIA LAGUNGARRIA
Carlino, P. (2005). Escribir, leer y aprender en la Universidad. FCE.

Encina, J. & Ezeiza, A. (2019). Kultura eta kulturak. In A. Ezeiza & J. Encina (koord.),
Educación sin propiedad (separata, 2. argit) (65-78. orr.). ISM, UNILCO-espacio nómada.

Ezeiza, A. & Encina, J. (2019). Zientziaren jabegabetzea, etika eta haurrei lotutako ikerketa.
In A. Ezeiza & J. Encina (koord.), Educación sin propiedad (separata, 2. argit) (35-64. orr.).
ISM, UNILCO-espacio nómada.

González, F. (2005). ¿Qué es un paradigma? Análisis teórico, conceptual y psicolingüístico

del término. Investigación y Postgrado 20(1), 13-54.

Rodríguez, A. & Pérez, A. O. (2017). Métodos científicos de indagación y de construcción del

conocimiento Revista EAN, 82, 179-200. https://doi.org/10.21158/01208160.n82.2017.1647
ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK
Bourdieu, P. (2000). Cosas dichas. Ed. Gedisa.
Caro Almela, A. (2002). El paradigma de complejidad como salida de la crisis de la
Posmodernidad. Discurso: Revista Internacional de Semiótica y Teoría Literaria, 16, 69-
83.
Encina, J., Ávila, M. A., & Ezeiza, A. (2017). Haciendo/pensando/sintiendo formas de
autogestión desde el ilusionismo social. J. Encina, A. Ezeiza, & S. V. Sánchez (coords.),
Autogestión, autonomía e interdependencia (231-260. orr.). Volapük.
Ezeiza, A. & Encina, J. (2018). Educaciones y complejidad. En J. Encina, A. Ezeiza, & E.
Urteaga (coords.), Educación sin propiedad (21-32. orr.). Volapük.
Ibáñez, J. (1986). Perspectivas de la investigación social: el diseño en la perspectiva
estructural. M. García Ferrando, J. Ibáñez, & F. Alvira (konp.), El análisis de la realidad
social. Métodos y técnicas de investigación (31-66. orr.). Alianza Editorial.
Morin, E. (1999). El método. El conocimiento del conocimiento. Ed. Cátedra.