Devlet Çoksesli Korosu 

Covid-19 Normalleşme Süreci Planı 

Avrupa Literatüründeki Güncel Araştırmalar 

Gerek  TENSO  Network  (Avrupa Profesyonel Korolar Birliği) gerekse Avrupa Korolar 
Federasyonu  bünyesinde  çalışmalardan  takip  ettiğimiz  kadarıyla  dünyanın  farklı 
ülkelerinde  koroların  normalleşme  süreçlerinde  farklı  stratejiler  izleniyor.  8  Mart 
2020  tarihinde  Amsterdam  Concertgebouw  bünyesindeki  konserde  korodaki  102 
sanatçıda  ve  ailelerinde  Covid-19  tespit  edilmiş  olması  özellikle  koro  camiasını 
harekete geçirdi (bkz. ​The Guardian haberi​). 

Son  üç  aylık  süreç  içerisinde  Türkiye’de  olmasa  bile  dünyanın  birçok  ülkesinde 
korolarda  şarkı  söylemenin  Covid-19  bulaşındaki  etkisinin  araştırıldığını 
görmekteyiz.  Bu  konudaki  son  araştırma  Viyana  Medikal  Üniversitesi  ve  Avusturya 
Korolar  Federasyonu  tarafından  yürütüldü.  Yapılan  bu  araştırmaya  göre  özellikle 
sessiz  harflerin  kullanımında  ve  daha  yüksek  gürlükteki  seslerde  aerosol  yayılımının 
normale  göre  daha  fazla  olduğu  gözlemlendi.  Bu  araştırmanın  tam  metni  bu  link 
altında bulunabilir: 
 

https://www.chorverband.at/images/AerosoleFotos/Untersuchung_MedUni_Wien_
Sterz_Aerosolchor.pdf 

Berlin  Teknik  Üniversitesi’nde  yapılan  başka  bir  araştırmaya  göre  şarkı  söylerken 
aerosollerin  yayılımının  normal  konuşmaya  göre  çok  daha  fazla  olduğu,  bundan 
dolayı  önlemlerin  daha  sıkı  alınması  gerektiği  ifade  ediliyor.  Bu  araştırma  ile  ilgili 
haber burada bulunabilir: 

https://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/aerosole-und-coronavirus-die-gefahr-i
n-der-luft-a-744efba4-6a9f-41f2-acd4-a4749aecb60a 

Bavyera  Radyo  Korosu’nun  yaptığı  araştırmalarda  ise  koroların  özellikle  sessiz 

harflerde  ve  güçlü  artikülasyon  kullandıkları  müzikal  cümlelerde  daha  fazla  aerosol 
salınımı  olabileceği  öne  sürülüyor.  Bunun  tersine  legato  ve  mezzopiano  cümlelerde 
profesyonel  koro  sanatçıları  olabildiğince  az  hava  ile  ses  üretmek  üzere  eğitim 
aldıkları  için  aerosol  yayılımının  çok  daha  az  olacağı  söyleniyor. Bu konudaki bilgiler 
koronun web sitesinde bulunabilir: 

https://www.br-klassik.de/aktuell/news-kritik/corona-pandemie-studie-chor-br-anst
eckung-uebertragung-singen-saenger-100.html?fbclid=IwAR2D4M7qsQeoWcFI-Ftt
NVbiYgPxFQNGyob0RbHnfAslKnIh8bu2HK7FuOM 

   
 

Avrupa’daki Uygulamalar 
Covid-19  bulaşı  ve  korolar  ile  ilgili  araştırmalar  her  gün  sürerken,  farklı  ülkeler  de 
normalleşme adına farklı yöntemler uyguluyorlar. Birkaç örnek vermek gerekirse: 

Almanya:  Almanya’nın  farklı  eyaletlerinde  farklı  uygulamalar  görülüyor.  Bazı 

eyaletler  belli  şartlarda  provaları  açarken,  bazı  eyaletlerde  açık  havada  dahi  koro 
faaliyetleri  yapmak  hala  yasak.  Nordrhein-Westfalen’da  koro  sanatçıları  arasında  3 
metrelik  mesafe  ve  icracılar  ve  dinleyiciler  arasında  4  metrelik  mesafe  olması 
gerekiyor.  Rheinland-Pfalz’da  10  Haziran  itibariyle  3  metrelik  mesafe  kuralıyla 
çalışmaların  başlayabileceği  bildiriliyor.  Berlin’deki  önlemler  bu  dokümanda 
görülebilir: 

https://www.chorverband-berlin.de/fileadmin/user_upload/K_O_N_Z_E_P_T_Chorv
erband_Berlin-Mai20.pdf?fbclid=IwAR3SY6sk8Wt2aT1H_nUP_pyRVVmjz6v0GBoXy
uJc5PcUQpN8MplAzTzfiYE 

Avusturya​:  Avusturya  Korolar  Federasyonu’nun  önerilerine  göre  koro  sanatçıları 

arasında  2  metre  mesafe  ve  her  koristin  kişi  başı  5  metrekarelik  alanı  olması  şartıyla 
provaların başlayabileceği belirtiliyor.  

Belçika:  Belçika  Koro  Federasyonu  Koor  &  Stem  tüm  koroların  31  Ağustos’a  kadar 
provalarına  ara  vermesini  tavsiye  etti.  Bir  araya  gelen  korolar  için  ise  yayınlanan 
regülasyona  göre  tüm  koro  sanatçıları  arasında  ​2  metre  mesafe  ve  provalarda  her 
kişi başında ​5 metrekare​alan öngörülüyor. 

Estonya:  1  Haziran  itibariyle  kapalı  alanlarda  maksimum  50  kişi,  açık  alanlarda 
maksimum  100  kişiye  kadar  konserlere  izin  veriliyor.  Korolar  için  18-31  Mayıs 
arasında  bir  odada  maksimum  10  kişi  olacak  şekilde  provalar  başladı.  1  Haziran 
itibariyle  koro  sanatçılarının  aralarında  2  metrelik  mesafe  şartıyla  provaların 
yapılabileceğine  karar  verildi.  Baltık  ülkelerinde  Covid-19  salgını  neredeyse  bitmiş 
olduğu için Temmuz ayında izinler daha da gevşetilecek. 

Fransa:  Fransa  Koro  Federasyonu  koroların  belli  yönergelerle  bir  araya  gelmesi  için 
ir basın bülteni yayımladı. Bülten burada bulunabilir: 

https://www.choralies.org/information-covid19 

Profesyonel  topluluklardan  Chœur  de  l'Opéra  du  Rhin  çalışmalarına  maske  ve 
mesafe ile bu şekilde başladı. 
 

https://www.diapasonmag.fr/a-la-une/les-incroyables-photos-du-ch-ur-de-l-opera-d
u-rhin-en-repetition-30240 

Hollanda:  Hükümet  Mayıs  ayı  sonunda  koroların  bir  araya  gelmesini  yasakladı. 
Amsterdam  olayından  sonra  süreç  çok  temkinli  olarak  yürütülüyor,  korolar  online 
çalışıyorlar. 

İrlanda:  İrlanda  Koro  Federasyonu  ‘Sing  Ireland’  10  Ağustos’a  kadar  yüz  yüze  şarkı 
söylememeyi  tavsiye  ediyor.  Federasyon,  Covid-19’a  özel  bir  web  sitesi  hazırladı  ve 
sürekli güncelliyor:  
https://www.singireland.ie/participation/sing-ireland-covid-19-update 

İspanya:  FCEC  Federasyonu’na  göre  koroların  hangi  şartlarda  bir  araya 

gelebilecekleri belirlendi. Bu kararlar burada bulunabilir: 
https://www.fcec.cat/noticies/PlaPrevCantCoralCovidEng.pdf 

Öne  çıkarılan  kurallar  arasında  herhangi  bir  hastalık  hissedenlerin  provalara 

gelmemesi,  maske  takma  zorunluluğu,  koro  sanatçıları  arasında  2  metrelik 
mesafenin korunması gerektiği gibi noktalar yer alıyor. 

Norveç:  Norveç  Kültür  Bakanlığı’nın  çıkardığı  yönergelerle  müzisyenlerin  aşağıdaki 

normlara  uygun  şekilde  odalarda  yerleşim  yapmaları  ve  mutlaka  daha  az  kişiyle 
çalışmalara başlamaları öngörülüyor.  

Grup sayısı boş alan sanatçı başına 3m2 total minimum m2 

<5 10 m² 15 m² 25 m²  
< 15 20 m² 45 m² 65 m²  
< 30 30 m² 90 m² 120 m²  
>50 30 m² 150m² 180 m²  
 

Normalleşme Süreci Fazları  

Devlet  Çoksesli  Korosu  Sanat  Kurulu  yaptığı  araştırmalar  sonucunda  pandemi 
dönemi  ve  sonrası  için  üç  faz  planlamıştır.  Her  faz  için  ayrı  online  /  fiziksel  prova, 
kayıt, konser ve etkinlik içeriği kurgulanmıştır.  

1. Faz: 1 Haziran - 31 Ağustos 2020  

● Pandemi  döneminde  yürütülen  online  çalışmalar  (Devlet  Çoksesli  Korosu 

Senfonik  Koro  Söyleşileri  ve  4  Soru  4  Cevap  Instagram  yayınları)  devam 
ettirilecek.  Söyleşilerde  özellikle  uluslararası  konuklara  yer  verilecek  ve 
pandemi  dönemi  boyunca  ulaşılan  20.000  kişilik  online  kitleyle  irtibat 
sürdürülecek. 
● Pandemi  döneminde  yürütülen  deşifre  çalışmaları  bu  faz  boyunca  devam 
edecek.  Şimdiye  dek  koro  sanatçılarımız  her  hafta  2020-2021 
repertuvarımızdan bir eserin deşifresini yaptılar, ses sağlıkları ve kondisyonları 
için  bireysel  çalışmalarını  yürüttüler.  Sanatçılarımızın  sağlık  ve  çalışma  şartları 
sebebiyle  evde  kalmak  zorunda  olduğu  dönemde  bireysel  çalışmalar  prova 
mekanında buluşmak yerine online olarak yapılmaya devam edilecek. 
● Bu  fazda  etkinlik  yapılması  gerekliliği  durumunda  açık  hava  mekanları  tercih 
edilecek.  Bu  etkinliklerin  provaları  gerekli  mesafe  şartları  sağlanarak 
gerçekleştirilecek. 
● Olası  prova  ve  konserlerde  sanatçılar  arasında  2  metre  mesafe  kuralı 
uygulanacak. Tüm giriş çıkışlarda maske kullanılacak. 
● Gerçekleşmesi muhtemel etkinliklerde ses sistemi kullanılacak. 
● Etkinliklerde  görev  alacak  koro  sanatçıları  mesafe  şartlarına  uygun  olarak 
15-30 kişi arasındaki belirlenecek. 
● Koronun  buluşması  gerekirse  mutlaka  Genel  Müdürlüğümüzce  belirlenecek 
bir ‘sağlık uzmanından’ koro şartlarına özel profesyonel görüş istenecek. 

2. Faz: 1 Eylül - 31 Aralık 2020 

● Türkiye’deki  pandemi  durumunun  ilerleyişine  göre  birinci  fazdaki  küçük 

gruplar adım adım genişletilerek çalışmalar sürdürülecek. 
● Çalışma  mekanındaki  havalandırma  sistemi  düzenli  olarak  kontrol  edilecek, 
provaların  süresi  ve  provalar arasında verilecek araların yeterli havalandırmayı 
sağladığı konusunda hassasiyet gösterilecek. 
● Sezonun  ilk  3  ayında  -özellikle  2.  dalga  riskini  de  göz  önünde  bulundurarak- 
konserlerde aynı anda 30-40 sanatçı görevlendirilecek. 
 

● Yeni  CSO  Konser  Salonu’ndaki  sahnedeki  geniş  alan  sebebiyle  29  Ekim 
etkinliğinde  koro  -sosyal  mesafe  şartlarına  uymak  koşuluyla-  daha  geniş  bir 
kadro ile yer alması değerlendirilecek. 
● Senfonik  konserlerde  orkestraların  ‘oda  orkestrası’  düzeninde  minimum 
kişiyle  icra  edebileceği  korolu  eserler  belirlenerek  seslendirilecek.  Eserlerde 
yabancı şef ve solistlere yer verilmeyecek. 
● Prova  salonlarına  ve  sahneye  giriş  çıkışlarda  sosyal  mesafe  kuralına  dikkat 
edilecek. 
● Salon  düzeninde  koltuklar  1  dolu  -  2  boş  veya  2  dolu  -  2  boş  olarak,  her 
sırada oturanların önlerinde boş koltuk olacak şekilde düzenlenecek. 
● Prova  için  öncelikli  olarak  kullanılabilecek  alan  sebebiyle  Eski  CSO  Konser 
Salonu tercih edilecek. 

3. Faz: 1 Ocak 2021 sonrası  

● Pandemi  döneminin  bitmesi  halinde  koro  çalışmalarına  tam  kadro  olarak 

devam edilebilecek. 
● Turneler ve yabancı şef/solist uygulaması tekrar gündeme gelebilecek. 
● Prova  salonlarında  halen  sosyal  mesafenin  doğru  ölçekte  korunmaya  devam 
etmesi için önlemler alınacak. 
● İzleyicilerin  konser  başlama  saatinden  en  az  1  saat  önce  salona  gelmeleri 
tavsiye edilecek ve konserler arasız olarak gerçekleşecek. 

Tüm fazlar boyunca; 

● Her şartta sosyal mesafe korunacak, 

● Tüm  sanatçıların  ve  idari  personelin  bireysel  hijyen  koşullarını  yerine 
getirmeleri sağlanacak, 
● Çalışma  salonlarının  sterilizasyonunun  sağlığa  uygun  bir  şekilde  sürekli 
yapılmasına,  havalandırma  ve  klimaların  düzenli  bakımlarının  yapılmasına 
özen gösterilecek, 
● Sanatçılarımızın,  idari  personelimizin  ve  seyircilerimizin  her  şeyden  önce 
sağlığı önemsenecektir. 

Covid-19  normalleşme  süreci  ile  ilgili  hazırladığımız  planın  içeriği  dünyadan  gelen 
yeni  bilgiler  ve  bakanlığımızdan  gelecek  yönlendirmeler  ile  güncellenmeye  devam 
edecektir. 

Devlet Çoksesli Korosu Sanat Kurulu adına 

Dr. Burak Onur Erdem 

Koro Şefi