Professional Documents
Culture Documents
Modelo MD85PRO01
Programación de Guitarra
CURSO 2020-2021
Índice
1. Introdución ................................................................................................................ 4
2. Metodoloxía ............................................................................................................... 5
3. Atención á diversidade ............................................................................................. 7
4. Temas transversais................................................................................................... 9
4.1 Educación en valores ......................................................................................... 9
4.2 Tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación (TIC´s) .......... 10
5. Actividades culturais e de promoción das ensinanzas ....................................... 11
6. Secuenciación do curso ......................................................................................... 12
6.1 Curso: 1º de Grao Elemental ............................................................................ 13
6.1.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 13
6.1.2 Contidos........................................................................................................................... 13
6.1.3 Avaliación ........................................................................................................................ 13
6.1.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 16
6.1.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 17
6.2 Curso: 2º de Grao Elemental ............................................................................ 18
6.2.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 18
6.2.2 Contidos........................................................................................................................... 18
6.2.3 Avaliación ........................................................................................................................ 18
6.2.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 22
6.2.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 23
6.3 Curso: 3º de Grao Elemental ............................................................................ 25
6.3.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 25
6.3.2 Contidos........................................................................................................................... 25
6.3.3 Avaliación ........................................................................................................................ 25
6.3.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 29
6.3.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 30
6.4 Curso: 4º de Grao Elemental ............................................................................ 32
6.4.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 32
6.4.2 Contidos........................................................................................................................... 32
6.4.3 Avaliación ........................................................................................................................ 33
6.4.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 37
6.4.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 37
6.5 Curso: 1º de Grao Profesional ......................................................................... 40
6.5.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 40
6.5.2 Contidos........................................................................................................................... 40
6.5.3 Avaliación ........................................................................................................................ 41
6.5.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 45
6.5.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 46
6.6 Curso: 2º de Grao Profesional .......................................................................... 48
6.6.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 48
Programación de GUITARRA - Páxina 2 de 89
6.6.2 Contidos........................................................................................................................... 48
6.6.3 Avaliación ........................................................................................................................ 49
6.6.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 53
6.6.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 54
6.7 Curso: 3º de Grao Profesional .......................................................................... 56
6.7.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 56
6.7.2 Contidos........................................................................................................................... 56
6.7.3 Avaliación ........................................................................................................................ 57
6.7.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 61
6.7.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 62
6.8 Curso: 4º de Grao Profesional .......................................................................... 64
6.8.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 64
6.8.2 Contidos........................................................................................................................... 64
6.8.3 Avaliación ........................................................................................................................ 65
6.8.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 69
6.8.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 70
6.9 Curso: 5º de Grao Profesional .......................................................................... 72
6.9.1 Obxectivos ....................................................................................................................... 72
6.9.2 Contidos........................................................................................................................... 72
6.9.3 Avaliación ........................................................................................................................ 73
6.9.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 77
6.9.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 78
6.10 Curso: 6º de Grao Profesional .......................................................................... 80
6.10.1 Obxectivos ………………………………………………………………………………………..80
6.10.2 Contidos…………………………………………………………………………………………..80
6.10.3 Avaliación…………………………………………………………………………………………81
6.10.4 Medidas de recuperación................................................................................................. 85
6.10.5 Recursos didácticos ......................................................................................................... 86
7. Procedementos de avaliación e seguimento da programación didáctica ......... 88
8. Procedementos para realizar a avaliación interna do departamento ................. 88
9. ANEXOS ................................................................................................................... 88
9.1 Probas de acceso 1º de grao profesional ......................................................... 88
9.2 Probas de acceso a outros cursos ................................................................... 89
9.3 Criterios para a obtención dos premios fin de grao .......................................... 89
A Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación, no seu artigo 6.2 atribúe ao Goberno fixar
as ensinanzas mínimas, que constitúen os aspectos básicos do currículo, co fin de garantir unha
formación común a todos os alumnos e a validez dos títulos correspondentes. Así mesmo, o
artigo 6.4 determina que as administracións educativas competentes establecerán o currículo das
distintas ensinanzas reguladas pola mesma, que deberá incluír os aspectos básicos relativos aos
obxectivos, contidos e criterios de avaliación que constitúen as ensinanzas mínimas.
Como non pode ser doutra maneira, a programación didáctica de Guitarra para este curso 2020-
2021 está condicionada polo actual contexto sanitario definido este pola COVID-19. Esta grave
alteración da normalidade na sociedade, que se estende ata os seus límites, ten o seu inevitable
impacto na ensinanza e, en consecuencia, en todos os seus documentos curriculares. A este
respecto, á normativa de referencia recollida nesta programación deben engadirse agora os
seguintes textos.
2. Metodoloxía
O alumno contará cunha clase individual de sesenta minutos e a posibilidade de participar nunha
clase colectiva no grao elemental se as posibilidades do horario do profesorado do departamento
o permiten, que complementará os contidos da clase individual e fomentará o traballo en grupo.
A metodoloxía será principalmente práctica. Nos primeiros cursos o ensino basearase,
principalmente na imitación da técnica por parte de alumnado, que aos poucos deberá ir
tomando conciencia corporal, para axustar os movementos á técnica do instrumento. Doutra
banda será importante fomentar escóita, para que o alumnado sexa consciente da súa produción
sonora, incentivándose deste xeito a autocorrección e fomentando a automotivación.
Tratarase, en todo momento, de fomentar a participación do alumnado, polo que se lle animará a
escoller pezas do seu repertorio de entre as seleccionadas polo profesorado. Deste xeito sentirase
como parte activa do seu proceso de ensino-aprendizaxe.
As actividades didácticas que se levarán a cabo nas clases son as seguintes:
En todo caso, sempre se terán en conta as seguintes Leis relacionadas coa aprendizaxe:
Lei da motivación: Hai que facer agradable o esforzo que implica estudar; por exemplo,
estimulando a curiosidade por desentrañar o feito musical, buscar a relación có alumno e
comprobar se o profesor e o alumno están no mesmo contexto, se cando o profesor fala de
algo, o alumno entende do que se trata, explotar o aspecto lúdico que ten a formulación de
problemas, a resolución de tarefas, etc. Conectar o feito musical con outros aspectos da
realidade.
Lei da novidade: Esperta máis interese o último aprendido, o que implica que o traballo ten
que ser variado ou presentado como novo.
Lei da totalidade: A persoa cando se enfronta á aprendizaxe faino coma un todo, con todas
as súas capacidades. Nunca se desenvolve unha capacidade illada se non ten o apoio de todas
as demais. Por exemplo: non ten sentido traballar a capacidade técnica hasta a súa perfección
sen o apoio da expresión.
Lei da globalidade: As percepcións e comprensións diríxense á globalidade, ao total, non á
división en partes. Captase o obxecto na súa globalidade, e despois procédese ao análise. Isto
ten unha especial incidencia á hora de inculcar procedementos de estudo.
Lei do desenvolvemento: Cada nova adquisición non se une á anterior por adición, senón
que se insire estruturándose en función da totalidade, cada novo contido ou habilidade
adquirida se é utilizada de maneira autónoma polo alumno, significa que está aprendida.
De igual modo en todos os cursos, con excepción de 1º EE, realizarase unha avaliación inicial
para avaliar as consecuencias da interrupción das clases presenciais no alumnado, tanto a nivel
académico como emocional.
Neste curso 2020-2021, a situación sanitaria conduce a unha adecuación metodolóxica segundo
os diferentes escenarios en canto á actividade lectiva: presencial, semi-presencial e non
presencial. Desta maneira, o centro estableceu unha plataforma virtual na que desenvolver a
actividade docente cando esta non poida ser presencial. Cómpre dicir que a activación dos
recursos telemáticos será acorde ás circunstancias en cada caso o que poderá definir diferentes
escenarios no entorno do noso centro. Desta maneira, e a partir do establecido no Plan de
continxencia, a actividade semi-presencial ou a non presencial seguirá as seguintes pautas:
A actividade lectiva non presencial será impartida polo profesorado ordinario do alumnado a
través dos recursos de aulas virtuais, correo electrónico ou videoconferencia que a integran. O
profesorado utilizará os medios dixitais para acadar os obxectivos e impartir os contidos da
programación, propoñendo tarefas ao respecto. Así, o seguimento do alumnado realizarase de
xeito virtual e verase reflectido na súa avaliación continua.
3. Atención á diversidade
As motivacións para estudar no Conservatorio son distintas e poden variar conforme se suceden
os cursos. Os motivos polos que se inician os estudos musicais poden ser: por iniciativa dos
pais, por vocación, como actividade de entretemento, por inercia dun grupo de amigos, etc.
Debido a isto, temos un alumnado diferenciado en canto a motivacións, aptitudes, e ritmos de
traballo, polo que será de vital importancia a atención á diversidade para adaptarse ás
necesidades do alumnado e realizar unha acción educativa eficaz.
O profesor de instrumento é o titor e como tal está en contacto permanente cos demais
profesores das materias que recibe no centro; este seguimento é fundamental para a boa marcha
do curso e para facilitar aos pais toda a información que precisen sobre o proceso de ensinanza-
aprendizaxe do seu fillo; si o proceso non se desenvolve satisfactoriamente, o titor poñerao en
coñecemento dos pais coa finalidade de resolver o problema.
Nos casos nos que o alumno matriculado nun curso posúa calidades para acadar con facilidade
os obxectivos propostos, o profesor proporcionaralle material de traballo de maior dificultade á
que lle corresponde. Así mesmo, os alumnos con especiais dificultades para acada-la
consecución dos obxectivos propostos, e sempre a criterio do seu titor, poderán acollerse ós
contidos mínimos esixibles así como ós criterios de avaliación referentes ós contidos mínimos e
ós criterios de recuperación que se expuxeron ó longo da programación.
4. Temas transversais
A forma na que entendemos o tratamento destes temas transversais fica reflectida nos
obxectivos seguintes:
Educación para a paz .
o Adestrarse para a solución dialogada de conflitos no ámbito escolar.
Educación moral e cívica.
o Participar en tarefas comúns, mostrando actitudes de colaboración e respecto polas
opinións e propostas alleas.
o O respecto pola autonomía dos demais.
Educación para a igualdade entre os sexos.
o Desenvolver a autoestima e unha concepción do corpo como expresión da
personalidade.
o Analizar criticamente a realidade e corrixir prexuízos sexistas e as súas manifestacións
na linguaxe, publicidade, xogos, profesións, etc.
Educación para a saúde, (postural, auditiva).
o Proporcionar un contexto adecuado para realizar unha valoración crítica de
determinados hábitos relacionados coa saúde.
Educación para o consumidor.
o Crear unha conciencia de consumidor responsábel que se sitúa criticamente ante o
consumismo e a publicidade.
Desde a música, moitos destes temas poden tratarse propoñendo actividades que se desenvolvan
en grupo, xa que estas favorecen a comunicación dos alumnos e fomentan actitudes de
convivencia.
Ademais, na música pódense tratar contidos relacionados directamente coa saúde (o uso
adecuado do corpo á hora de tocar o instrumento precisa dun coñecemento e coidado do mesmo,
Podemos facer a seguinte clasificación das TIC de utilidade para o proceso de ensino na materia:
Medios Audiovisuais:
o Equipo audiovisual da Biblioteca: visualización e análise comentada cos alumnos de
vídeos de audicións e actividades do centro, concertos, documentais de interese, etc., por
medio da televisión da Biblioteca do centro e das cartafoles para a carga de arquivos,
habilitadas na sala de profesores e na rede co equipo da Biblioteca.
o Servidor do centro: xestión do arquivo do departamento, de vídeos e fotografías, nos
cartafoles habilitados para o profesorado na sala de profesores e na rede co servidor do
centro, para o seu posterior observación nas clases, e como arquivo histórico do
departamento e do Conservatorio.
Medios en internet:
o Utilización de portais como Youtube, Vimeo, etc., para visualización de videos e
concertos de obras incluídas na programación.
o Utilización de portais de partituras de balde e libres de dereitos como imslp.org. free-
scores.org.
o Páxinas de descarga ou escoita como Itunes, Spotify.
o Páxinas para subir e compartir na rede as pezas orixinais e dos alumnos
o Uso da plataforma tipo Skype para a realización de video conferencias no caso de ser
necesario debido a situación sanitaria.
Programas informáticos:
o De edición de partituras, como Finale, Sibelius, Muscore (gratuito), etc.
o De audio, Utilización de programas de edición de audio como Audacity, Logic pro, Pro
Tools.
A administración educativa garantirá o dereito á educación e a súa equidade. A tal fin disporá os
medios informáticos necesarios para o seguimento do ensino virtual por parte do alumnado que
o precise de acordo co establecido no Plan de continxencia do centro.
6. Secuenciación do curso
6.1.1 Obxectivos
Observar e adoptar unha correcta posición corporal co instrumento que permita e favoreza
unha acción relaxada e coordinada de ámbalas dúas mans, usando principalmente a imitación
da posición do profesor.
Acomodar ás características físicas do alumno ao instrumento e axustar a altura do pousapé.
Distinguir as distintas calidades sonoras do instrumento para poder obter un son de calidade,
dentro das esixencias do nivel na interpretación individual.
Coñecer as peculiaridades básicas da escritura para guitarra.
Apreciar as distancias entre as cordas e relacionar as notas do pentagrama coas posicións nas
cordas e trastes da guitarra en primeira posición.
Coñecer e utilizar arpexos e escalas sinxelas.
Interpretar un repertorio básico formado por un elenco de pezas, dunha dificultade acorde con
este nivel.
Pulsar as cordas utilizando a técnica de “tirando”.
Coñecer e practicar a técnica de "apoiando".
Coñecer técnicas básicas de estudo a través do traballo reflexivo e repetitivo.
6.1.2 Contidos
Partes do instrumento e a súa nomenclatura.
Nomenclatura de cordas, trastes e dedos da man dereita e esquerda.
Colocación correcta da guitarra sobre o corpo.
Localización das notas no diapasón da guitarra ata o V traste.
Escritura guitarrística e valores múltiples dunha nota.
Notas adicionais no pentagrama.
Pulsación correcta dos dedos da man dereita, tirando e apoiando.
Arpexos de tres notas
Exercicios con notas simultáneas
Escalas dunha octava en primeira e segunda posición.
Equisonos
Interpretación de pezas monódicas e polifónicas.
6.1.3 Avaliación
Criterios de avaliación
Reproducir unha axeitada posición corporal con respecto ao instrumento á hora de tocar,
sentándose correctamente, mantendo as costas erguidas e establecendo os puntos de apoio do
corpo co instrumento.
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
considere oportuno para cada caso) á hora de determinar a consecución de obxectivos por parte
dun alumno.
Sen pretender facer unha lista pechada, establécense nesta programación unha serie de
procedementos que poderán ser ampliados polo profesor si este o considerase oportuno. Esta
serie básica de “ferramentas” quedaría redactada como continúa:
Observación directa por parte do profesorado.
Control da asistencia do alumnado.
Control periódico do grao de consecución dos obxectivos a través da realización de probas
trimestrais, audicións, etc.
Caderno do profesor.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Programación de GUITARRA - Páxina 16 de 89
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
6.2.1 Obxectivos
Aproximarse, partindo da imitación, á posición corporal precisa, que facilite a coordinación
entre ámbalas dúas mans e permita a acción do conxunto brazo-antebrazo-pulso-mans-dedos
esquerdos sobre o diapasón e dereitos sobre as cordas.
Coñecer e situar os puntos de apoio e equilibrio da posición para tocar de forma relaxada.
Interpretar un repertorio básico formado por un elenco de pezas, dunha dificultade acorde con
este nivel.
Tomar conciencia da tensión-relaxación necesaria para a interpretación.
Desenvolver, progresivamente, un perfeccionamento continuo da calidade sonora, dentro das
esixencias do nivel, na interpretación individual.
Usar a memoria como método de aprendizaxe.
Adquirir un hábito de estudo regular e saudable, de acordo a un plan establecido.
Coñecer perfectamente as notas nos cinco primeiros trastes do diapasón.
Saber afinar a guitarra por equisonos.
6.2.2 Contidos
Dixitación de ámbalas dúas mans.
Ritmo, compás, acento.
A dinámica. Diferentes indicacións dinámicas.
A agóxica. Diferentes indicacións agóxicas.
Nocións de afinación e equisonos.
Práctica de ligados de dúas notas, ascendentes e descendentes.
Práctica de arpexios de catro notas.
Práctica de escalas.
Práctica de lectura a vista de melodías nos cinco primeiros trastes do instrumento.
Interpretación de estudos e pezas de diferentes estilos.
Coidados básicos do instrumento.
6.2.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación.
Reproducir unha axeitada posición corporal con respecto ao instrumento á hora de tocar,
sentándose correctamente, mantendo as costas erguidas e establecendo os puntos de apoio do
corpo co instrumento.
Adaptar as características físicas á colocación do instrumento, adaptando para iso os
elementos externos como son o atril e o repousapés.
Desenvolver unha posición correcta da man dereita que permita a independencia de cada un
dos dedos e que permita realizar distintos tipos de combinacións tanto tirando como
apoiando.
Desenvolver unha posición correcta da man esquerda que permita a mobilidade de esta sobre
o diapasón nos cinco primeiros trastes.
Desenvolver unha axeitada coordinación de ámbalas dúas mans para a execución das
diferentes pezas.
Desenvolver un concepto de son dentro deste nivel e concienciarse da importancia do
mesmo.
Programación de GUITARRA - Páxina 19 de 89
Ler e interpretar coa suficiente fluidez pezas monódicas e polifónicas sinxelas que se
encontren dentro do repertorio acorde con este nivel.
Interpretar en público algunhas das pezas traballadas para mostrar o traballo realizado coa
suficiente seguridade.
Mínimos esixibles
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente. No caso de ser posible, o profesor
convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de reforzo, dependendo da dispoñibilidade
de horario e espazo no centro.
6.3.1 Obxectivos
Asumir e interiorizar unha posición corporal que posibilite e favoreza a acción do conxunto
brazo-antebrazo-pulso-mans-dedos esquerdos sobre o diapasón e dereitos sobre as cordas.
Recoñecer os distintos timbres do instrumento, desenvolvendo ao mesmo tempo a calidade
sonora, e utilizala dentro das esixencias do nivel, na interpretación individual.
Coidar as uñas na man dereita para o progresivo desenvolvemento dunha maior potencia e
calidade sonora, aplicándoas aos diversos procedementos técnicos: arpexos, escalas,
acordes...
Incorporar progresivamente os novos recursos técnicos á interpretación.
Usar a memoria como método de aprendizaxe.
Coñecer diferentes formas de dixitacións, tendo en conta o fraseo e o estilo da peza.
Coñecer perfectamente as notas nos primeiros sete trastes do diapasón.
Adquirir un hábito de estudo regular e saudable, de acordo a un plan establecido.
Interpretar un repertorio básico formado por obras de diferentes épocas e estilos, dunha
dificultade acorde con este nivel.
6.3.2 Contidos
Elementos musicais: frase e cadencia
O acorde. Práctica de acordes simultáneos e rasgueados
Hixiene e coidado das uñas
Adestramento permanente e progresivo da memoria
Práctica de ligados de tres notas (ascendentes e descendentes)
Práctica de arpexos de seis notas
Práctica de escalas
Práctica de harmónicos naturais
Práctica de cellas
Traballo da dinámica e da agóxica
Notas de adorno por medio da técnica de ligados
Nocións de dixitación para ámbalas dúas mans
Afinación das cordas
6.3.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ir logrando unha mellor e máis relaxada posición corporal con respecto ao instrumento que
permita tocar evitando tensións innecesarias.
Continuar co desenvolvemento dunha correcta posición da man dereita que permita a
independencia de cada un dos dedos e que permita realizar distintos tipos de combinacións
tanto tirando como apoiando, así como continuar co desenvolvemento progresivo da calidade
sonora.
Continuar co desenvolvemento dunha posición correcta da man esquerda que permita a
mobilidade desta sobre o diapasón.
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
considere oportuno para cada caso) á hora de determinar a consecución de obxectivos por parte
dun alumno.
Sen pretender facer unha lista pechada, establécense nesta programación unha serie de
procedementos que poderán ser ampliados polo profesor si este o considerase oportuno. Esta
serie básica de “ferramentas” quedaría redactada como continúa:
Observación directa por parte do profesorado.
Control da asistencia do alumnado.
Control periódico do grao de consecución dos obxectivos a través da realización de probas
trimestrais, audicións, etc.
Caderno do profesor.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente. No caso de ser posible, o profesor
convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de reforzo, dependendo da dispoñibilidade
de horario e espazo no centro.
6.4.1 Obxectivos
Adoptar e interiorizar unha posición corporal que posibilite e favoreza a acción do conxunto
brazo-antebrazo-pulso-mans-dedos esquerdos sobre o diapasón e dereitos sobre as cordas.
Coñecer as características e posibilidades sonoras do instrumento para conseguir un
perfeccionamento continuo da calidade sonora e saber utilizalo, dentro das esixencias do
nivel, na interpretación individual.
Coidar as uñas na man dereita para o progresivo desenvolvemento dunha maior potencia e
calidade sonora, aplicándoas aos diversos procedementos técnicos: arpexos, escalas,
acordes...
Incorporar progresivamente os novos recursos técnicos á interpretación.
Dominar os elementos técnicos estudados ata o momento: arpexos, escalas, ligados, adornos,
acordes, cellas…
Usar a memoria como método de aprendizaxe, desenvolvendo a capacidade de memorización
de pezas e motivos axeitados ao nivel técnico do alumno.
Coñecer diferentes formas de dixitacións, tendo en conta o fraseo e o estilo da peza.
Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento.
Consolidar un hábito de estudo regular e saudable, tendo conciencia da importancia do
traballo individual e a capacidade para escoitarse e a ser crítico consigo mesmo.
Ler a primeira vista notas ata o traste XII do diapasón.
Coñecer de maneira básica as tonalidades e o seu funcionamento na guitarra.
Interpretar un repertorio básico formado por obras de diferentes épocas e estilos, dunha
dificultade acorde con este nivel.
6.4.2 Contidos
Hixiene e coidado das uñas
Aprendizaxe das formas de ataque na man dereita para conseguir unha calidade sonora
adecuada e para realizar planos simultáneos
Formas musicais básicas
Períodos históricos da guitarra e os seus guitarristas ilustres
Nocións de dixitación para ámbalas dúas mans
Traballo da dinámica e da agóxica
Emprego das posibilidades tímbricas do instrumento
Desenvolvemento dunha condución clara das voces nas obras contrapuntísticas
Práctica de arpexos e acordes
Práctica de cellas
Práctica de ligados ascendentes e descendentes
Práctica de escalas cromáticas y diatónicas con cambios de posición
Práctica de notas de adorno: apoiaturas, grupetos, mordentes e trinos
Programación de GUITARRA - Páxina 32 de 89
Iniciación á práctica de harmónicos oitavados
Adestramento permanente e progresivo da memoria
Nocións de afinación do instrumento
6.4.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
neste proceso inicial a valoración do grao de competencia técnica ou expresiva na
interpretación, considerando que as destrezas non poderán ser valoradas obxectivamente na
primeira semana do curso despois da longa pausa do período estival. Todo isto debería orientar a
docencia durante o primeiro trimestre do curso.
3.- Coñecemento personalizado do alumnado e da súa situación emocional co fin de tomar as
decisións profesionais de actuación por parte do profesorado.
Será preciso por parte do docente coñecer e valorar a posible fenda dixital no que o alumno o
alumna ten desenvolvido a súa aprendizaxe dende o comezo da emerxencia sanitaria ademais do
seu contexto socioeconómico. Tratarase de coñecer o impacto emocional causado polo
confinamento respecto á súa práctica musical, o grao de desvinculación con esta e a posible
perda de motivación. Este terceiro aspecto obxecto dunha avaliación inicial debe conducir, no
tempo, xunto aos outros dous, a unha normalización do proceso de ensino-aprendizaxe.
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Ter a capacidade para ir corrixindo por de seu no estudio persoal as posicións corporais
defectuosas que poidan implicar posteriormente molestias musculares en costas e ombros.
Continuar co traballo progresivo da calidade sonora mediante a pulsación con uña.
Continuar co desenvolvemento dunha posición correcta da man esquerda que permita a
mobilidade desta sobre o diapasón, así como a realización de ligados e cellas.
Continuar co desenvolvemento da coordinación dos movementos de ámbalas dúas mans para
obter unha interpretación limpa e áxil que permita a práctica de acordes simultáneos e
arpexados, así como a interpretación de pezas a varias voces.
Interpretar música de conxunto sobre partes simples demostrando responsabilidade no
traballo individual e cooperación e disciplina no traballo en grupo.
Ler con fluidez pezas polifónicas a primeira vista.
Interpretar ao longo do curso un repertorio formado por catro obras e catro estudios.
Memorizar algunhas das pezas do repertorio.
Interpretar en público e de memoria algunha/s das pezas traballadas.
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
considere oportuno para cada caso) á hora de determinar a consecución de obxectivos por parte
dun alumno.
Sen pretender facer unha lista pechada, establécense nesta programación unha serie de
procedementos que poderán ser ampliados polo profesor si este o considerase oportuno. Esta
serie básica de “ferramentas” quedaría redactada como continúa:
Observación directa por parte do profesorado.
Control da asistencia do alumnado.
Control periódico do grao de consecución dos obxectivos a través da realización de probas
trimestrais, audicións, etc.
Caderno do profesor.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Estudos:
o D. AGUADO: “Método de guitarra” (U.M.E.), 1ª parte, números 16, 17, e do 22 ao 27.
o R. S. BRINDLE: “Guitarcosmos I” (Schott), Tenths with suspensions.
Programación de GUITARRA - Páxina 37 de 89
o L. BROUWER: “Estudios sencillos” (Max Eschig), do VI ao X.
o M. CARCASSI: “25 estudios op. 60” (Real Musical), do 1 ao 8.
o F. CARULLI: “Studi per chitarra” (Suvini Zerboni), números 18, 19, 23, 25 e 26.
o M. GIULIANI: “24 estudios op. 48” (Universal Edition), do 1 ao 6.
o B. LESTER: “Tremolo”, “Arpeggio”, “Scales”, “Barré” de “Essential Guitar Skills”
(Ricordi)
o J. SAGRERAS: “Lecciones 1-3” (Chanterelle), segundas leccións, números 1, 2, 6 e 7.
o F. SOR: “30 estudios seleccionados” (U.M.E.), números 1, 2, 4, 5, 6, 8 e 9.
Obras:
o Renacemento-Barroco
ANÓNIMO: The Wilson Wide, The Parlament (Amsco Pub.).
P. ATTAINGNANT: “La guitare classique vol. A” (M. Combre), Tourdion.
J. S. BACH: Minueto en Sol M, Minueto en Mi m (trans. do libro de Ana
Magdalena).
Sarabande da Suite III para laúd BWV 995.
“La guitare classique vo. A” (M. Combre), Marche.
G. A. BRESCIANELLO: “La guitare classique vol. A” (M. Combre), Gavotte.
FRANCESCO DA MILANO: Pescatore va cantando.
JOHN DOWLAND: “Cuatro piezas fáciles” (Universal Edition).
ADRIAN LE ROY: Branle de Bourgogne (Amsco Pub.)
ALONSO MUDARRA: Pavana de Alexandre.
DIEGO PISADOR: Pavana muy llana para tañer (Schott/Pujol).
o Clásico-romántico
ANÓNIMO: Minueto en Sol (Amsco Pub.).
MAURO GIULIANI: “Le Papillón op. 30” (Real Musical), do 21 ao 32.
FRANCESCO MOLINO: Rondó.
A. MEISSONIER: “Colección de piezas de I. Savio, vol. 2”, siciliana.
FRANCISCO TÁRREGA: Lágrima, Pavana.
o Contemporáneo
JEAN ABSIL: Preludio, Barcarola.
RENE BARBIER: Preludio, Barcarola.
E. CORDERO: “Modern Times vol. I e II” (Chanterelle), Estudio a la cubana,
Estudio fugaz,
Viñeta criolla I.
A. GARCÍA ABRIL: “Vademécum 1” (Real Musical), Canción.
O. HUNT: “Modern Times vol. II” (Chanterelle), Autumm.
NIKITA KOSHKIN: Obéron, Tristan.
6.5.1 Obxectivos
Desenvolver progresivamente a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento para
optimizar o posterior traballo de montaxe do repertorio, prestando especial atención ao
mantemento do pulso.
Interpretar un repertorio composto por diferentes obras e estudios entre o proposto para este
curso para consolidar unha técnica correcta do instrumento, comezando a desenvolver unha
capacidade de memorización de parte do repertorio.
Demostrar un axeitado seguimento das indicacións que aparecen nas distintas obras e
estudios, así como das suxestións do profesor no estudo diario, para solucionar cuestións
relacionadas coa interpretación, aplicando os coñecementos adquiridos sobre o novo
repertorio.
Comezar a coñecer as diversas convencións interpretativas vixentes nos distintos períodos da
literatura para guitarra e a súa grafía musical para tocar o repertorio de acordo con elas,
distinguindo o estilo musical de cada período.
Practicar a música de conxunto dentro da clase de conxunto instrumental para saberse
escoitar cada vez máis a un mesmo e aos demais con sentido crítico construtivo, adaptándose
ao conxunto e integrándose dentro do resultado sonoro do grupo.
Valorar a interpretación en público como un feito natural das ensinanzas de música para
actuar en público con seguridade, amosando ao menos unha vez ao trimestre o resultado do
seu traballo.
Ampliar o dominio corporal para acadar unha técnica máis depurada que favoreza a práctica
musical.
Dominar progresivamente as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para a súa
aplicación no repertorio.
Empregar a escoita polifónica que permita a comprensión e mellor interpretación das obras.
Desenvolver progresivamente a competencia da memoria como ferramenta para o estudo.
Consolidar os hábitos de estudo e optimizar o rendemento do traballo persoal.
Interpretar en público unha serie de obras coa suficiente seguridade que permita unha
vivencia plena do acto musical.
6.5.2 Contidos
Estruturas formais
Períodos e estilos na literatura da guitarra
O fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos
Harmónicos naturais. Vibración das cordas. Ventres e nodos
A gama de articulacións e modos de ataque na man dereita
Emprego das posibilidades tímbricas do instrumento
Independencia dos dedos da man esquerda: manter valores e respecto á figuración.
Traballo da dinámica e a súa precisión na realización das indicación marcadas na partitura
Tabulaturas. Iniciación a lectura da tabulatura italiana
Programación de GUITARRA - Páxina 40 de 89
Iniciación ao estudo da ornamentación nas diferentes épocas
Lectura a primeira vista co instrumento
Práctica de diferentes formas de dixitación atendendo ao fraseo e a condución das voces en
pasaxes polifónicas
Traballo de escalas de dúas oitavas con cambio de posición.
Desenvolvemento dos diferentes elementos técnicos traballados ata este curso
Traballo permanente e progresivo da memoria
Interpretación en público: concentración, memoria, e control do corpo e o instrumento
Audicións do repertorio traballado por diferentes intérpretes
6.5.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
neste proceso inicial a valoración do grao de competencia técnica ou expresiva na
interpretación, considerando que as destrezas non poderán ser valoradas obxectivamente na
primeira semana do curso despois da longa pausa do período estival. Todo isto debería orientar a
docencia durante o primeiro trimestre do curso.
3.- Coñecemento personalizado do alumnado e da súa situación emocional co fin de tomar as
decisións profesionais de actuación por parte do profesorado.
Será preciso por parte do docente coñecer e valorar a posible fenda dixital no que o alumno o
alumna ten desenvolvido a súa aprendizaxe dende o comezo da emerxencia sanitaria ademais do
seu contexto socioeconómico. Tratarase de coñecer o impacto emocional causado polo
confinamento respecto á súa práctica musical, o grao de desvinculación con esta e a posible
perda de motivación. Este terceiro aspecto obxecto dunha avaliación inicial debe conducir, no
tempo, xunto aos outros dous, a unha normalización do proceso de ensino-aprendizaxe.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empregando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar catro estudios e catro obras de unha dificultade similar ás propostas no apartado
de recursos.
Mínimos esixibles
Para obter unha cualificación positiva o alumnado deberá obter unha cualificación igual ou
superior a cinco.
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
considere oportuno para cada caso) á hora de determinar a consecución de obxectivos por parte
dun alumno.
Sen pretender facer unha lista pechada, establécense nesta programación unha serie de
procedementos que poderán ser ampliados polo profesor si este o considerase oportuno. Esta
serie básica de “ferramentas” quedaría redactada como continúa:
Observación directa por parte do profesorado.
Control da asistencia do alumnado.
Control periódico do grao de consecución dos obxectivos a través da realización de probas
trimestrais, audicións, etc.
Caderno do profesor.
Entrevistas informais e formais co alumnado.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
Estudios:
Obras
Renacemento
o ANÓNIMO: Preludio de Lord Herbert (M. Lewin. Trinity Collage).
o Fantasía (Amsco Pub.)
o JOHN DOWLAND: The Round Battle Galliard (Amsco Pub.)
o LUYS MILÁN: “Pavanas” (Universal Edition), a I.
o E. de VALDERRÁBANO: “Silva de Sirenas” (Ricordi), Soneto.
Barroco
o ANÓNIMO: Preludio y dos minuetos (Universal Edition).
o ADAM FALCKEMHAGEN: Vivace (Amsco Pub.).
o S. de MURCIA: Tocata (Amsco Pub.).
o H. PURCELL: Minueto en la menor (Amsco Pub.).
o S. L. WEISS: “La guitare classique vol. A” (M. Combre), Menuet.
Clásico-romántico
o ANÓNIMO: Romance (Fortea).
Programación de GUITARRA - Páxina 46 de 89
o MATEO CARCASSI: Allegretto op. 5 nº 12 (Amsco Pub.).
o FERDINANDO CARULLI: Larghetto op. 241, Rondó en DoM.
o FERNANDO SOR: Minueto op. 22, minueto op. 25 (Tecla).
o FRANCISCO TÁRREGA: Adelita.
Contemporáneo
o G. BIBERIAN: “Modern Times vol. III” (Chanterelle), Petite prelude.
o D. BOGDANOVICH: Sharon song´s dance
o N. LECLERQ: “Six Colours” (Schott Frères), Arlequine, Noir e Cyclamen.
o F. MOMPOU: “Suite compostelana”: Canción-Cuna
o MANUEL M. PONCE: “Preludios” (Schott), números 1 e 6 (tocar os dous).
o G. ZARB: “Modern Times vol. I” (Chanterelle), Episode, Grekos.
6.6.1 Obxectivos
Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento en diferentes tonalidades
para optimizar e axilizar o posterior traballo de montaxe do propio repertorio, prestando
especial atención á armadura e ao mantemento do tempo.
Interpretar un repertorio composto por diferentes obras e estudios entre o proposto para este
curso para demostrar unha técnica correcta do instrumento acorde coas intencións expresivas,
desenvolvendo unha capacidade de memorización de parte do repertorio.
Demostrar un axeitado seguimento das indicacións que aparecen nas distintas obras e estudos
así como das suxestións do profesor no estudo diario, para solucionar cuestións relacionadas
coa interpretación, aplicando de seu os coñecementos adquiridos sobre o novo repertorio.
Continuar co coñecemento das diversas convencións interpretativas vixentes en distintos
períodos da literatura para guitarra e a súa grafía musical para tocar o repertorio de acordo
con elas, distinguindo o estilo musical de cada período.
Practicar a música de conxunto dentro da clase de conxunto instrumental para potenciar a súa
expresividade na interpretación co resto de compañeiros, adaptándose e integrándose dentro
do resultado sonoro do grupo.
Valorar a interpretación en público como un feito natural das ensinanzas de música para
actuar en público con seguridade, amosando ao menos unha vez ao trimestre o resultado do
seu traballo.
Ampliar o dominio corporal para acadar unha técnica máis depurada que favoreza a práctica
musical.
Dominar progresivamente as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para a súa
aplicación no repertorio.
Seguir desenvolvendo a escoita polifónica que permita a comprensión e mellor interpretación
das obras.
Desenvolver progresivamente a competencia da memoria como ferramenta para o estudo.
Consolidar os hábitos de estudo e optimizar o rendemento do traballo persoal.
Interpretar en público unha serie de obras coa suficiente seguridade que permita unha
vivencia plena do acto musical.
6.6.2 Contidos
Estruturas formais
Afondamento no coñecemento do repertorio da guitarra e os seus autores
Criterios de transcrición da música para vihuela e laúde renacentista
O fraseo e a súa adecuación aos diferentes estilos
Afianzamento e desenrolo da independencia dos dedos da man dereita e esquerda
Acordes compactos de 4, 5 e 6 notas (con barrido do pulgar)
Cellas completas
Iniciación ao rubato
Programación de GUITARRA - Páxina 48 de 89
Harmónicos oitavados
A gama de articulacións e modos de ataque na man dereita
Profundización nas posibilidades tímbricas do instrumento na interpretación do repertorio
A dinámica e a súa precisión na realización das diversas indicacións que a ela se refiren, e o
equilibrio dos niveis e calidades de son resultantes
Aplicación das regras de ornamentar ao repertorio da guitarra de acordo coas esixencias das
distintas épocas e estilos: o Renacemento.
Lectura a primeira vista co instrumento
Práctica de diferentes formas de dixitación atendendo ao fraseo e a condución das voces en
pasaxes polifónicas
Traballo de escalas de ata tres oitavas: Sol M e Mi m
Desenvolvemento dos diferentes elementos técnicos traballados ata este curso
Iniciación á grafía contemporánea
Traballo permanente e progresivo da memoria
Desenvolvemento da concentración, memoria, e control do corpo e o instrumento durante a
interpretación en público
Audicións do repertorio traballado por diferentes intérpretes
6.6.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
neste proceso inicial a valoración do grao de competencia técnica ou expresiva na
interpretación, considerando que as destrezas non poderán ser valoradas obxectivamente na
primeira semana do curso despois da longa pausa do período estival. Todo isto debería orientar a
docencia durante o primeiro trimestre do curso.
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empreñando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar catro estudios e catro obras de unha dificultade similar ás propostas no apartado
de recursos.
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
considere oportuno para cada caso) á hora de determinar a consecución de obxectivos por parte
dun alumno.
Programación de GUITARRA - Páxina 51 de 89
Sen pretender facer unha lista pechada, establécense nesta programación unha serie de
procedementos que poderán ser ampliados polo profesor si este o considerase oportuno. Esta
serie básica de “ferramentas” quedaría redactada como continúa:
Observación directa por parte do profesorado.
Control da asistencia do alumnado.
Control periódico do grao de consecución dos obxectivos a través da realización de probas
trimestrais, audicións, etc.
Caderno do profesor.
Entrevistas informais e formais co alumnado.
Supervisión do material dado -partituras, exercicios técnicos, etc.-, revisando as anotacións
do profesor e do alumnado.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Obras:
o Renacemento
A. HOLBORNE: The night watch (Amsco Pub.)
R. JOHNSON: Alman (Amsco Pub.)
ELIAS MERKEL: Ballet (Amsco Pub.)
LUYS MILAN: “Pavanas” (Universal Edition), a III, V e a VI.
o Barroco
6.7.1 Obxectivos
Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento en diferentes tonalidades
para afondar no enramado polifónico do repertorio, prestando especial atención á armadura e
ao mantemento das voces.
Interpretar un repertorio composto por diferentes obras e estudios entre o proposto para este
curso para amosar sobre el as diversas intencións expresivas, desenvolvendo unha maior
capacidade de memorización de parte do repertorio.
Comezar a distinguir con autonomía os distintos elementos que forman parte de la obra
musical, para aplicar os coñecementos teóricos xunto ás cuestións relacionadas coa
interpretación, para obter unha interpretación axeitada dentro de cada estilo.
Continuar co coñecemento das diversas convencións interpretativas vixentes en distintos
períodos da literatura para guitarra e a súa grafía musical para tocar o repertorio de acordo
con elas, comezando a aplicar de forma autónoma dichas convencións nos distintos estilos.
Practicar a música de conxunto dentro da clase de conxunto instrumental para ampliar o
coñecemento deste repertorio, desenvolvendo as súas propias iniciativas expresivas e
integrándose sempre as do resto do grupo.
Valorar a interpretación en público como un feito natural das ensinanzas de música para
actuar en público con seguridade, amosando ao menos unha vez ao trimestre o resultado do
seu traballo.
Seguir ampliando o dominio corporal para acadar unha técnica máis depurada que favoreza a
práctica musical.
Perfeccionar o dominio das posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para a súa
aplicación no repertorio.
Seguir desenvolvendo a escoita polifónica que permita a comprensión e mellor interpretación
das obras.
Desenvolver progresivamente a competencia da memoria como ferramenta para o estudo.
Consolidar os hábitos de estudo e optimizar o rendemento do traballo persoal, afondando na
autonomía do alumno.
Interpretar en público unha serie de obras coa suficiente seguridade que permita unha
vivencia plena do acto musical
6.7.2 Contidos
Desenrolo do análise formal das obras
Historia básica da guitarra e da súa familia de instrumentos
Guitarra barroca: diferentes afinacións e escritura en tabulatura francesa e italiana
“Rasgueo” de acordes
Perfeccionamento dos elementos que interveñen na expresión musical: dinámica, agóxica,
articulacións, tímbrica, principios estéticos das diferentes épocas, dixitación
Control da respiración, adecuándoa ao fraseo, favorecendo a concentración durante a
interpretación en obras de maior extensión
6.7.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empreñando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar catro estudios e catro obras de unha dificultade similar ás propostas no apartado
de recursos.
Mínimos esixibles
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Obras:
o Renacemento
ANÓNIMO: The Cobbler (Amsco Pub.).
6.8.1 Obxectivos
Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento en posicións agudas do
diapasón para dominar o rexistro agudo do instrumento, apoiándose previamente en
exercicios de escalas nas tonalidades a tocar.
Interpretar un repertorio composto por diferentes obras e estudios entre o proposto para este
curso para seguir gañando calidade interpretativa, desenvolvendo unha maior capacidade de
memorización de parte do repertorio.
Afondar na distinción dos distintos elementos que forman parte de la obra musical con unha
autonomía cada vez maior, para aplicar os coñecementos teóricos xunto ás cuestións
relacionadas coa interpretación, para obter unha interpretación axeitada dentro de cada estilo.
Continuar co coñecemento das diversas convencións interpretativas vixentes en distintos
períodos da literatura para guitarra e a súa grafía musical para tocar o repertorio de acordo
con elas, aplicando de forma autónoma ditas convencións nos distintos estilos.
Practicar a música de conxunto dentro da clase de conxunto instrumental para ampliar o
coñecemento deste repertorio, desenvolvendo as súas propias iniciativas expresivas e
integrándose sempre coas do resto do grupo.
Valorar a interpretación en público como un feito natural das ensinanzas de música para
actuar en público con seguridade, amosando ao menos unha vez ao trimestre o resultado do
seu traballo.
Seguir perfeccionando o dominio das posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para
a súa aplicación no repertorio.
Seguir desenvolvendo a escoita polifónica que permita unha mellor comprensión e unha
mellor interpretación das obras.
Desenvolver progresivamente a competencia da memoria como ferramenta para o estudo.
Optimizar o rendemento do traballo persoal co instrumento, afondando na autonomía do
alumno.
Interpretar en público unha serie de obras coa suficiente seguridade que permita unha
vivencia plena do acto musical.
6.8.2 Contidos
Valores estéticos presentes nas diversas formas, épocas e estilos musicais.
Cifrado americano
Desenrolo do análise formal das obras, incidindo no fraseo e na calidade interpretativa
Afondamento no coñecemento da historia da guitarra e os seus autores: investigación e
recompilación de información e datos sobre aspectos históricos (instrumentos, autor,
repertorio, características musicais da época)
Laúde barroco: ordenes, afinación e tabulaturas
“Rasgueo” de acordes
Perfeccionamento dos elementos que interveñen na expresión musical: dinámica, agóxica,
articulacións, tímbrica, principios estéticos das diferentes épocas, dixitación
6.8.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
Programación de GUITARRA - Páxina 65 de 89
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
neste proceso inicial a valoración do grao de competencia técnica ou expresiva na
interpretación, considerando que as destrezas non poderán ser valoradas obxectivamente na
primeira semana do curso despois da longa pausa do período estival. Todo isto debería orientar a
docencia durante o primeiro trimestre do curso.
3.- Coñecemento personalizado do alumnado e da súa situación emocional co fin de tomar as
decisións profesionais de actuación por parte do profesorado.
Será preciso por parte do docente coñecer e valorar a posible fenda dixital no que o alumno o
alumna ten desenvolvido a súa aprendizaxe dende o comezo da emerxencia sanitaria ademais do
seu contexto socioeconómico. Tratarase de coñecer o impacto emocional causado polo
confinamento respecto á súa práctica musical, o grao de desvinculación con esta e a posible
perda de motivación. Este terceiro aspecto obxecto dunha avaliación inicial debe conducir, no
tempo, xunto aos outros dous, a unha normalización do proceso de ensino-aprendizaxe.
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empreñando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar catro estudios e catro obras de unha dificultade similar ás propostas no apartado
de recursos.
Mínimos esixibles
Para obter unha cualificación positiva o alumnado deberá obter unha cualificación igual ou
superior a cinco.
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
seguindo as indicacións da proposta de actividades de recuperación presentes no informe de
avaliación negativa que lle será entregado polo profesor no mes de xuño.
Este exame será fixado pola dirección do centro; será convocado e comunicado coa debida
antelación e consistirá nunha proba co profesor do instrumento amosando que alcanzou os
obxectivos mínimos do curso. Os alumnos que superen este exame terán superado o curso
académico no que se atopaban.
Para a cualificación desta proba o alumno deberá interpretar correctamente as pezas propostas
polo profesor, que se indicarán no informe de avaliación entregado ao alumnado. Na súa
interpretación o alumnado amosará un desenvolvemento técnico e interpretativo acorde co nivel
requirido para o curso, mostrando o nivel de cumprimento dos criterios de avaliación.
Para a obtención desta nota terase en conta a seguinte ponderación:
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Estudos:
o LEO BROUWER: “Estudios sencillos” (Max Eschig), 17 e 19.
o NAPOLEÓN COSTE: “25 estudios op. 38” (U.M.E.), números 15, 16, 19 e 23.
o DOGSON-QUINE: “Estudios” (Ricordi), do 1 ao 4.
o MAURO GIULIANI: “24 estudios op. 48” (Universal Edition), números 14, 18, 19, 20 e
do 22 ao 24.
o EMILIO PUJOL: El Abejorro.
o FERNANDO SOR: “30 estudios seleccionados” (U.M.E.), números 18, 19, 22 e 23.
o FRANCISCO TÁRREGA: Estudio de Velocidad, Estudio en forma de Minueto.
Obras:
o Renacemento
ANÓNIMO: Go From My Window (Amsco Pub.).
Programación de GUITARRA - Páxina 70 de 89
JOHN DOWLAND: Melancholy Galliard, The Frog Galliard, Queen Elisabeth´s
her Galliard.
LUYS MILÁN: Fantasía VIII de quarto tono, Fantasía de consonancias y
redobles.
ALONSO MUDARRA: Fantasía que contrahace la harpa en la manera de
Ludovico, Diferencias de Conde Claros.
o Barroco
J. S. BACH: Allemande BWV 996, Zarabanda BWV 997, Gigue BWV 997,
Preludio BWV 998, Gavota en Rondó BWV 1006, Preludio BWV 1007,
Preludio BWV 1009.
D. SCARLATTI: Sonatas L. 79, 238 e 483.
S. L. WEISS: Tombeau sur la mort Mr. Comte de Logy.
o Clásico-Romántico
JOSÉ BROCA: Vals en Mi.
J. K. MERTZ: Gruta del Fingal, An Die Enfernte, Variaciones Mignones
(Chanterelle).
FERNANDO SOR: Andante Largo op. 5 nº 5, Variaciones sobre la folía de
España op. 15a, Fantasía Los adioses op. 21.
FRANCISCO TÁRREGA: Mazurca en Sol, Vals Las Dos Hermanitas, Rosita-
Polka, Marieta-Mazurka, María-Gavota.
o Contemporáneo
A. BARRIOS: Preludio en Do menor, Canción de la hilandera, Barcarola.
LEO BROUWER: Danza Característica.
MANUEL DE FALLA: Homenaje a Debussy.
J. MOREL: Danza Brasileña, Romance Criollo.
S. MYERS: Cavatina.
E. NAZARETH: Odeón (Jorge Cardoso).
A. PIAZZOLLA: Campero, Milonga del Ángel.
MANUEL M. PONCE: Vals, Preludio y Balleto.
A. TANSMAN: Danza Pomposa.
F. M. TORROBA: Suite Castellana (un movimiento).
H. VILLALOBOS: Suite Popular Brasileña (excepto la Mazurca), Preludio nº 4.,
Chôro nº 1.
6.9.1 Obxectivos
Seguir desenvolvendo a capacidade de lectura a primeira vista co instrumento en posicións
agudas do diapasón para afondar na autonomía do alumno en cuestións de dixitacións,
traballando previamente o alumno nas pasaxes a tocar.
Interpretar un repertorio que inclúa obras representativas das diversas épocas e estilos, dunha
dificultade acorde con este nivel.
Utilizar con autonomía progresivamente maior os coñecementos musicais para solucionar
cuestións relacionadas coa interpretación: dixitación, articulación, fraseo, etc.
Continuar co coñecemento das diversas convencións interpretativas vixentes en distintos
períodos da literatura para guitarra para tocar o repertorio de acordo con elas, distinguindo os
diferentes estilos instrumentais dentro de cada período musical.
Practicar a música de conxunto para empezar a coñecer o repertorio de cámara con guitarra,
integrándose en formacións de cámara con diversa configuración.
Actuar en público con seguridade e autocontrol para interpretar as obras acorde coas propias
intencións expresivas, amosando ao menos unha vez ao trimestre o resultado do seu traballo.
Seguir perfeccionando o dominio das posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para
a súa aplicación no repertorio.
Seguir desenvolvendo a escoita polifónica que permita unha mellor comprensión e unha
mellor interpretación das obras.
Desenvolver progresivamente a competencia da memoria como ferramenta para o estudo.
Optimizar o rendemento do traballo persoal co instrumento, afondando na autonomía do
alumno.
6.9.2 Contidos
Valores estéticos presentes nas diversas formas, épocas e estilos musicais.
Transcrición de obras da tabulatura a notación convencional.
Valores estéticos presentes nas diversas formas, épocas e estilos musicais.
Cifrado americano
Desenrolo do análise formal das obras, incidindo no fraseo e na calidade interpretativa
Afondamento no coñecemento da historia da guitarra e os seus autores: investigación e
recompilación de información e datos sobre aspectos históricos (instrumentos, autor,
repertorio, características musicais da época)
Guitarra clásico-romántica: evolución, ordenes, afinación e sistema de notación.
“Rasgueo” de acordes
Perfeccionamento dos elementos que interveñen na expresión musical: dinámica, agóxica,
articulacións, tímbrica, principios estéticos das diferentes épocas, dixitación
Control da respiración, adecuándoa ao fraseo, favorecendo a concentración durante a
interpretación en obras de maior extensión
Afianzamento e desenrolo da independencia dos dedos da man dereita e esquerda
6.9.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empreñando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar catro estudios e catro obras de unha dificultade similar ás propostas no apartado
de recursos
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Obras:
o Renacemento-Barroco
J. S. BACH: Preludio BWV 995, Preludio BWV 996, Preludio BWV 997.
Suite de cello I, suite de cello III.
6.10.1 Obxectivos
Interpretar un repertorio que inclúa obras representativas das diversas épocas e estilos da
literatura do instrumento, dunha dificultade adecuada a este nivel.
Utilizar con autonomía progresivamente maior os coñecementos musicais para solucionar
cuestións relacionadas coa interpretación: dixitación, articulación, fraseo, etc.
Coñecer as diversas convencións interpretativas vixentes en distintos períodos da historia da
música instrumental, especialmente as referidas á escritura rítmica ou á ornamentación.
Adquirir e aplicar ferramentas e competencias para o desenvolvemento da memoria.
Desenvolver a capacidade de lectura a primeira vista e aplicar con autonomía
progresivamente maior os coñecementos musicais para a improvisación co instrumento.
Practicar a música de conxunto, integrándose en formacións de cámara con diversa
configuración.
Dominar as posibilidades sonoras e expresivas do instrumento para a súa aplicación no
repertorio.
Optimizar o rendemento do traballo persoal co instrumento, afondando na autonomía do
alumno.
Actuar en público con autocontrol, dominio da memoria e capacidade comunicativa.
6.10.2 Contidos
6.10.3 Avaliación
Debido ao anómalo escenario educativo provocado pola covid e sen prexuizo do que as
seguintes líneas poidan recoller respecto á avaliación inicial ordinaria, ao comezo do curso o
alumnado matriculado no centro durante o anterior curso deberá ser obxecto dunha avaliación
inicial co obxecto de identificar as eivas na súa formación ―obxectivos non acadados e
contidos non traballados― respecto ao programado para o curso anterior; expresado doutra
maneira, o impacto da pausa imprevista da actividade presencial e a tamén imprevista resolución
do anterior curso.
Este proceso avaliativo recollerá tres accións que deben permitir a identificación das dificultades
do alumnado ademais das súas necesidades de atención educativa:
1.- Análise dos informes de avaliación individualizados do curso anterior.
Na valoración do grao de incidencia causada pola perda do ensino presencial, será preciso que
cada docente a través do informe de avaliación coñeza o contexto particular no que o estudante
foi avaliado ao remate do curso anterior.
2.- Detección das aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019-2020.
Despois da revisión dos informes de avaliación e continuando a natural secuencia, o docente
avaliará o estado actual da formación do alumno ou alumna. Unha referencia indispensable
serán, en todo momento, os mínimos esixibles do curso anterior e o grao no que estes estean
cumpridos na forma de destrezas, coñecementos e actitudes amosadas. No caso do ensino
instrumental, o repertorio traballado e a propia auto-avaliación do alumno ou alumna sobre a
competencia acadada na súa interpretación tamén poderán ser ponderados. Tentarase evitar
neste proceso inicial a valoración do grao de competencia técnica ou expresiva na
interpretación, considerando que as destrezas non poderán ser valoradas obxectivamente na
Froito da análise da avaliación inicial, os resultados serán reflectidos nun documento persoal de
aula, no que figurarán as carencias e necesidades do alumnado. Aquelas aprendizaxes non
acadadas ao remate do curso previo, serán incorporadas no inicio do curso actual e tentaranse
desenvolver nas primeiras etapas do curso presente (semanas, meses ou trimestres). Á súa vez, o
devandito documento servirá para a avaliación continua e será tido en conta na evaluación do
primeiro trimestre en canto á superación o non das carencias detectadas. No caso de que non se
produza esa superación e normalización, deberá figurar nos informes da avaliación trimestrais e
o docente poderá estender este proceso na segunda e/ou na avaliación final.
Criterios de avaliación
Ler textos a primeira vista con fluidez e comprensión dunha dificultade acorde con este nivel.
Memorizar e interpretar textos musicais empreñando a medida, articulación e fraseo
adecuados ó seu contido.
Interpretar obras de acordo cos criterios do estilo correspondente.
Describir con posterioridade a unha audición os trazos característicos das obras escoitadas.
Mostrar nos estudios e nas obras a capacidade de aprendizaxe progresiva individual.
Interpretar en público, como solista e de memoria, obras representativas do seu nivel na
guitarra, con seguridade e control da situación.
Actuar como membro dun grupo e manifestar a capacidade de tocar ao mesmo tempo que
escoita e se adapta ao resto dos instrumentos.
Interpretar como mínimo tres estudos e catro obras dunha dificultade similar ás propostas no
apartado de recursos.
Mínimos esixibles
As cualificación serán trimestrais e informarase ás nais e pais sempre que estes soliciten unha
entrevista co profesor ou por propia iniciativa do profesor nos casos que considere oportunos. A
cualificación final do curso será a obtida na terceira avaliación no caso de ser igual o maior de cinco.
Para poder levar a bo termo os distintos tipos de avaliación establecidos no apartado anterior, o
profesor dispón de distintos procedementos ou ferramentas que deberá empregar (do xeito que
Considerando que non é posible perder o dereito a ser avaliado de maneira continua, e de ser
preciso avaliar a un alumno ou alumna que teña acumulada unha certa cantidade de faltas de
asistencia, o docente empregará no momento de avaliar toda a información recollida despois de
aplicar os criterios establecidos nesta programación. De non ser posible en todo ou en parte o
desenvolvemento dunha avaliación obxectiva a causa da asistencia a clase escasa ou inexistente,
o alumnado que se atope en esta situación será convocado a unha proba específica previa á
avaliación.
Criterios de cualificación
Calibración e homoxeneización
A calibración das cualificacións entre os profesores que imparten a materia de guitarra estará
asegurada polas seguintes medidas:
Para superar as probas de cada curso, o alumno deberá superar os obxectivos e contidos
mínimos esixibles non acadados durante o curso establecidos na presente programación,
No caso de que o alumno teña pendente a materia de guitarra, deberá recuperala no presente
curso, pero non se comezará cos novos obxectivos ata que non se alcancen os do curso anterior.
Nese momento, darase por recuperada a materia pendente.
No caso de ser posible, o profesor convocará a aqueles alumnos que o precisen a horas de
reforzo, dependendo da dispoñibilidade de horario e espazo no centro.
Obras:
o Renacemento-Barroco
J. S. BACH: Fuga BWV 997, fuga BWV 998, fuga BWV 1000, fuga BWV 1001
D. BATCHELAR: Mounsier´s Almaine.
JOHN DOWLAND: Fantasía nº 7, Master Piper´s Galliard.
o Clásico-romántico
9. ANEXOS