[ SM. ST.

PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]

10
BAB 4 : PENAAKULAN MATEMATIK
(a) menentukan sama ada sesuatu ayat merupakan pernyataan atau bukan pernyataan
(b) mengenal pasti sama ada sesuatu pernyataan yang diberi itu benar atau palsu
 pernyataan  ayat yang membawa maksud sama ada benar atau palsu
 bukan pernyataan  ayat yang tidak boleh ditentukan sama ada benar atau palsu.
~ semua soalan, arahan, seruan adalah bukan pernyataan

 3 ialah nombor perdana  3m  6  50  1  32 + 22 = (3 + 2)2

 7<6  x + x = 2x  2  3  R  (P  Q)
  ialah subset bagi {1,  k+2=8  p4 = p  p  p  p  pentagon ada 6 sisi
2}

pernyataan
bukan pernyataan
ayat itu benar ayat itu palsu

(c) mewakili sesuatu situasi dengan menggunakan nombor dan simbol matematik
(1) Lengkapkan ayat matematik di bawah dengan (2) Lengkapkan ayat matematik di bawah dengan
menulis “<” atau “>” di dalam petak supaya menulis “=” atau “” di dalam petak supaya

(i) 23 6 ialah pernyataan benar (i) 46 2 ialah pernyataan palsu

(ii) 8 3 ialah pernyataan palsu (ii) aa 2a ialah pernyataan benar

(d) menentukan sama ada suatu pernyataan yang mengandungi pengkuantiti “semua” adalah benar atau palsu
(e) menulis pernyataan benar yang menggunakan pengkuantiti “semua” atau “sebilangan” berdasarkan objek
dan ciri yang diberi

(1) Lengkapkan setiap pernyataan berikut dengan pengkuantiti “semua” atau “sebilangan” supaya menjadi suatu
perrnyataan benar .
(i) ......................... nombor perdana adalah nombor ganjil.
(ii) ......................... gandaan 6 adalah gandaan 3.

(2) Lengkapkan setiap pernyataan berikut dengan pengkuantiti “semua” atau “sebilangan” supaya menjadi suatu
perrnyataan palsu .
(i) ......................... nombor genap boleh dibahagi tepat dengan 4.
(ii) ......................... set mempunyai set kosong sebagai subsetnya.

(3) Dengan menggunakan pengkuantiti, tuliskan satu pernyataan benar berdasarkan objek dan ciri yang
diberikan di bawah.
Objek : nombor bercampur
Ciri : besar daripada satu
…………………………………………………………………………………………………………………..

(4) Dengan menggunakan pengkuantiti, tuliskan satu pernyataan palsu berdasarkan objek dan ciri yang
diberikan di bawah.
Objek : heptagon
Ciri : tujuh sisi
…………………………………………………………………………………………………………………..
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
11

(f) menentukan sama ada suatu pernyataan boleh diperluaskan untuk meliputi setiap kes dengan
menggunakan pengkuantiti “semua” tanpa mengubah kebenaran pernyataan itu

(1) Antara pernyataan berikut, yang manakah boleh diperluaskan untuk meliputi semua kes dengan menggunakan
pengkuantiti “semua” tanpa mengubah kebenaran pernyataan itu ?
A. Segitiga, PQR, mempunyai tiga sudut pedalaman yang sama.
B. Nombor genap, 20, boleh dibahagi tepat dengan 4.
C. Nombor perdana, 7, ialah nombor ganjil.
D. Negatif integer, 5, adalah kurang daripada sifar.

(g) menulis pernyataan yang mengubah kebenaran atau kepalsuan pernyataan yang diberi dengan
menggunakan perkataan “bukan” atau “tidak”

(1) p : Hasil darab dua nombor ganjil ialah satu nombor ganjil

~p : ……………………..…………………………………………………………………………………….

(2) p : Semua segitiga bersudut tegak adalah segitiga sama kaki

~p : ……………………..…………………………………………………………………………………….

(h) membentuk satu pernyataan baru daripada dua pernyataan yang diberi dengan menggunakan perkataan “dan”
(i) menentukan kebenaran atau kepalsuan pernyataan yang merupakan gabungan dua pernyataan dengan
perkataan “dan”
(j) membentuk satu pernyataan baru daripada dua pernyataan yang diberi dengan menggunakan perkataan “atau”
(k) menentukan kebenaran atau kepalsuan pernyataan yang merupakan gabungan dua pernyataan dengan
perkataan “atau”
NOTA :
p q p dan q p q p atau q
benar benar benar benar
benar palsu benar palsu
palsu benar palsu benar
palsu palsu palsu palsu
.

(1) Nyatakan sama ada setiap pernyataan berikut adalah benar atau palsu.
(a) 8  2 = 4 dan 82 = 62  ( )

(b) 2 ialah nombor genap dan nombor perdana  ( )

(c) 42 < 2 dan (x + y) 2 = x2 + y2  ( )

(i) 8 > 7 atau 32 = 6  ( )

(ii) m0 = m atau 0  m = m  ( )

1
(iii) 41 = atau tan 45 = 1  ( )
4

(2) Gabungkan dua pernyataan berikut supaya menjadi satu pernyataan baru yang benar.
Pernyataan I : 43 = 12
Pernyataan II : 10 > 12

…………………………………………………………………………………………………………………..
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
12

(3) Gabungkan dua pernyataan berikut supaya menjadi satu pernyataan baru yang palsu.
Pernyataan I : 15  (3) = 5
Pernyataan II : 32 ialah gandaan 8

…………………………………………………………………………………………………………………..

(l) mengenal pasti antejadian dan akibat bagi suatu implikasi “Jika p, maka q”
 antejadian  p
NOTA : “ Jika p, maka q ”
 akibat  q

(1) Jika 2p + 5 = 9, maka p = 2 (2) Jika y = 4, maka y3 = 64

Antejadian = Antejadian =

Akibat = Akibat =

(3) Tuliskan satu implikasi bagi antejadian dan akibat yang berikut. Seterusnya, nyatakan sama implikasi yang
ditulis itu benar atau palsu.
Antejadian : P dan Q ialah sudut penggenap.
Akibat : P + Q = 180.

…………………………………………………………………………………………………………………..

(m) menulis dua implikasi apabila diberi ayat “p jika dan hanya jika q”

 Im plikasi I : Jika p, maka q

NOTA : “ p jika dan hanya jika q ”
 Im plikasi II : Jika q, maka p

(1) Tuliskan dia implikasi berdasarkan pernyataan berikut : “ p < q jika dan hanya jika 2p < 2q ”

Implikasi I : …………………………………………………………………………………………..

Implikasi II : …………………………………………………………………………………………..

(2) Tuliskan dia implikasi berdasarkan pernyataan berikut : “ x = 5 jika dan hanya jika x = 25 ”

Implikasi I : …………………………………………………………………………………………..

Implikasi II : …………………………………………………………………………………………..

(n) menentukan akas bagi satu implikasi yang diberi

(o) menentukan sama ada akas bagi satu implikasi benar atau palsu
NOTA : “ Jika p, maka q ”  akas : Jika q, maka p

(1) Tulis akas untuk implikasi berikut. Seterusnya, nyatakan sama ada akas tersebut adalah benar atau palsu.
“Jika x boleh dibahagikan dengan 8, maka x boleh dibahagi dengan 2”

…………………………………………………………………………………………………………………..

(2) Tulis akas untuk implikasi berikut. Seterusnya, nyatakan sama ada akas tersebut adalah benar atau palsu.
“Jika x ialah nombor genap, maka (x + 1) ialah nombor ganjil ”

…………………………………………………………………………………………………………………..
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
13
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
14

(p) membuat kesimpulan berdasarkan dua premis yang diberikan bagi hujah bentuk I
melengkapkan suatu hujah apabila diberikan satu premis dan kesimpulan
NOTA : Premis 1 : Semua A adalah B
Premis 2 : C adalah A
Kesimpulan : C adalah B ( hujah 1 )

(1) Premis 1 : Semua trapezium dua sisi yang selari.

Premis 2 : ABCD ialah trapezium.

Kesimpulan : …..……………………………………….………………….

(2) Premis 1 : Semua pentagon mempunyai 5 sisi.

Premis 2 : …..……………………………………….………………….
Kesimpulan : EFGHK mempunyai 5 sisi.

(3) Premis 1 : …..……………………………………….………………….

Premis 2 : ABCD ialah sebuah segiempat sama.
Kesimpulan : ABCD mempunyai empat sisi yang sama panjang.

(q) membuat kesimpulan berdasarkan dua premis yang diberikan bagi hujah bentuk II
melengkapkan suatu hujah apabila diberikan satu premis dan kesimpulan
NOTA : Premis 1 : Jika p, maka q
Premis 2 : p adalah benar.
Kesimpulan : q adalah benar. ( hujah 2 )

(1) Premis 1 : Jika m > 5, maka m2 > 25.

Premis 2 : 8 > 5.

Kesimpulan : …..……………………………………….………………….

(2) Premis 1 : Jiaka x > 5, maka x + 5 > 8.

Premis 2 : …..……………………………………….………………….
Kesimpulan : 14 > 8.

(3) Premis 1 : …..………………………………………………………………………….………………….

Premis 2 : Clement lulus peperiksaan.
Kesimpulan : Clement meraikan harijadinya.

(r) membuat kesimpulan berdasarkan dua premis yang diberikan bagi hujah bentuk III
melengkapkan suatu hujah apabila diberikan satu premis dan kesimpulan
NOTA : Premis 1 : Jika p, maka q
Premis 2 : Bukan q adalah benar
Kesimpulan : Bukan p adalah benar ( hujah 3 )

(1) Premis 1 : Jika x = 8, maka 2x  5 = 11.

Premis 2 : 2x  5  11.

Kesimpulan : …..……………………………………….………………….
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
15

(2) Premis 1 : Jika m ialah nombor ganjil, maka m tidak boleh dibahagi tepat dengan 2.

Premis 2 : …..……………………………………….………………….
Kesimpulan : m ialah nombor genap..

(3) Premis 1 : …..………………………………………………………………………….………………….

Premis 2 : 7 bukan gandaan 5.
Kesimpulan : 7 bukan gandaan 10

(s) membuat kesimpulan umum secara aruhan bagi sesuatu senarai nombor berpola
 aruhan  proses membuat suatu kesimpulan umum berdasarkan kes-kes khusus

Jumlah sudut pedalaman sebuah segitiga ialah (3  2)  180.

Jumlah sudut pedalaman sebuah segiempat ialah (4  2)  180.
Jumlah sudut pedalaman sebuah pentagon ialah (5  2)  180.
(1) Berdasarkan maklumat di atas, buat satu kesimpulan umum secara aruhan mengenai jumlah sudut
pendalaman sebuah poligon dengan k sisi.

…………………………………………………………………………………………………………………..

(2) Buat satu kesimpulan umum secara aruhan bagi urutan nombor 1, 4, 7, 12, . . . yang mempunyai pola
berikut :
1=312
4=322
7=332
12 = 3  4  2


…………………………………………………………………………………………………………………..

(3) Buat satu kesimpulan umum secara aruhan bagi urutan nombor 2, 11, 26 47, . . . yang mempunyai pola
berikut :
2=311
11 = 3  4  1
26 = 3  9  1


…………………………………………………………………………………………………………………..

(t) membuat kesimpulan mengenai kes khusus secara deduksi berdasarkan pernyataan umum yang diberi
 deduksi  proses membuat suatu kesimpulan khusus berdasarkan sesuatu pernyataan umum yang diberi

1
(1) Isipadu sebuah semisfera dengan diameter d cm ialah d3. Cari isupadu suatu semisfera, dalam cm 3,
12
dengan diameter 2 cm.
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
16

(2) Diberi bahawa sebutan ke-n bagi urutan 7, 2, 3, 8 …. boleh diwakili oleh 5n  12, dengan keadaan
n = 1, 2, 3, 4, … . Buat satu kesimpulan secara deduksi untuk sebutan ke-10 bagi urutan itu.
.

(3) Diberi bahawa bilangan subset bagi satu set yang mengandungi n unsur ialah 2n.
Buat satu kesimpulan secara deduksi mengenai bilangan subset bagi suatu set yang mengandungi 5 unsur.

(u) menggunakan deduksi dan aruhan dalam penyelesaian masalah

(1) Diberi :

2 = 12 + 1
2 + 4 = 22 + 2
2 + 4 + 6 = 32 + 3
2 + 4 + 6 + 8 = 42 + 4

Cari hasil tambah bagi 23 nombor genap yang pertama.

(2) Diberi senarai nombor berpola : 3, 9, 19, 33, …….. dan

3 = 1 + 2(1)2
9 = 1 + 2(2)2
13 = 1 + 2(3)2
33 = 1 + 2(4)2

Cari sebutan ke-10.

(3) Diberi senarai nombor berpola : 6, 1, 4, 9, …….. dan

6 = 5(1)  11
1 = 5(2)  11
4 = 5(3)  11
9 = 5(4)  11

Jika 89 ialah sebutan ke- n bagi nombor berpola itu. Cari nilai n.
[ SM. ST. PETER TELIPOK ] [ LEE CHIONG TEE ] [ MATEMATIK TINGKATAN 4 ]
17