YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

YAĞ VE GRES TAYİNİ

1. GENEL BİLGİLER

1.1. YAĞLAR

Yağlar, en basit tanımlamayla organik asitlerle alkollerin yaptıkları esterlerdir. Suda ayrı faz
yapmaları ve organik çözücülerde çözünmeleri ile tanınmaktadırlar. Aşağıdaki denklemde bir
poliol olan gliserin ile bir yağ asidinin esterifikasyon ürünü ifade edilmiştir.

Şekil 1’de ise trigliserid şeklindeki bir yağ molekülü örnek olarak verilmiştir.

Şekil 1: Bir yağ molekülü

Yukarıdaki yağ molekülü incelendiğinde her bir yağ molekülünde 3 yağ asidi (oleik asit) ve
bu yağ asitlerine bağlı bir tane de gliserol görülmektedir. Yalnız bu demek değildir ki her
zaman 3 tip yağ asidi giliserole bağlanmak zorundadır. Bazı zamanlarda gliserollere 1 ya da 2
tane yağ asidi bağlanmasıyla da yağlar oluşur. Ayrıca farklı alkollere yağ asitlerinin
bağlanması ile de yağlar oluşmaktadır.

Kaynaklarına göre hayvansal yağlar ve bitkisel yağlar veya fiziksel durumlarına göre katı ve
sıvı yağlar gibi sınıflandırılabilirken, bunlara ilave olarak kimyasal yapılarına göre de farklı
bir sınıflandırmaya tabi tutulabilirler.

Yağ ile gres genelde birlikte anılır. Yağ ve gres esas olarak aynı maddeden oluşmakla
beraber; gres, içindeki yağ ve diğer additifler aynı olmakla beraber bunların dışında ısı ve
ezilme gibi yıpranmalara karşı dış mukavemetin artırılması için içine kısmi olarak
yoğunluğunu artıracak maddeler katılmaktadır.

1
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

Doğal sıvı ve katı yağlarda yer alan bileşikleri bazı yapısal ve işlevsel özellikler dikkate
alındığında aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

• Yağ Asitleri
• Yağ Asitlerinde İzomeri
• Gliseritler
• Fosfolipitler
• Serebrosidler
• Steroller
• Mumlar
• Renk Maddeleri (Lipokromlar)
• Doğal Antioksidanlar

Bu yağlardan en önemli olanı şüphesiz yağ asididir. Bu yüzden yağ asidi kavramını biraz daha
yakından inceleyelim. Yağ asitleri değişik uzunlukta düz zincirlerden meydana gelmiş
monobazik organik asitlerdir. Her yağ asidi bir alkil ve bir karboksil grubundan oluşur.
Bileşiğe asidik karakteri kazandıran karboksil grubudur. Trigliseritlerin yapı taşlarını
oluştururlar. Bu nedenle yağların karakteri sahip oldukları yağ asitlerine ve bunların bulunma
oranlarına bağlıdır.

Bugüne kadar yapısı tanımlanmış yağ asitleri 200 den fazladır. Bunlar çok farklı yapılarda ve
özelliklerde olmalarına karşın belirli gruplar halinde incelendiklerinde homolog seriler
oluşturdukları görülür.

Zincir yapılar dikkate alındığında yağ asitleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

9 Düz zincirli yağ asitleri

9 Substitüe olmuş yağ asitleri
9 Halka içeren yağ asitleri
9 Dallanmış zincirli yağ asitleri

1.2. GRES

Akışkan bir yağ ile kalınlaştırıcı bir maddenin, katı ile yarı akışkan arasında yapı değişikliği
gösterdiği bir yağdır. Gres yağlarında akışkan kısım genellikle petrol esaslı mineral bir yağ
veya sentetik bir akışkan olup, kalınlaştırıcı kısım ise metalik bir sabundur. Özellikle mekanik
aksamların rahatça işleyebilmesi ve aşınmanın önlenmesi için endüstrilerde kullanılmaktadır.
Gresin diğer yağlara oranla kullanım açısından en önemli avantajları uygulandıktan sonra
yoğunluğu nedeniyle akmayan, damlamayan bir yapıya sahiptir.

1.3. FOGs ( FATS – OIL – GREASE)

Literatür incelendiğinde yağ ve gres kavramının sürekli şekilde FOGs diye tabir edildiği
görülür. Yağların özelliklerine bağlı olarak böyle bir sınıflandırma sözkonusu olmuştur. Bu
kısaltmada Fats (Doymuş ve uzun zincirli katı yağlar) , Oils (Doymamış ve bitkisel yağlar) ,
Greases (Gresler) şeklinde yer alır.

2
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

1.4. BİYODİZEL
Biyodizel, genellikle bitkisel yağlardan (kanola yağı, aspir yağı, soya yağı, pamuk yağı
ayçiçeği ve palmiye yağı) ve bunun yanı sıra bitkisel atık yağlardan (evsel atık yağ- ticari
mutfak atık yağı, endüstriyel atık yağ vb tüketimlerden kaynaklanan atık yağlar) hayvansal
yağ (mezbaha, balık yağı, tavuk yağı vb. ) trans esterifikasyon yöntemi ile üretilen dizel araç
yakıtına verilen addır.

Son yıllarda baş gösteren küresel ısınma ve Kyoto protokolu gereği gelişmiş ülkelerde
Biyodizel kulanımı önem kazanmıştır. Petrol fiyatlarının 60 dolar seviyesine çıkması yine
Biyodizel üreticilerine hız vermiştir. Petrolün 50-70 yıl sonra biteceği kuvvetle muhtemel
olan bilimsel gerçektir. Gelecekte taşıt enerjisinin iki konuda gelişeceği
öngörülmektedir.Hidrojen ve Biyodizel. Hidrojen enerjisi yeni büyük yatırımlar ve araçlarda
köklü değişiklikler gerektirir. Oysa biyodizel kısa vadede motorda önemli bir değişikliğe
gereksinim duymayan, çevreci bir dizel araç yakıtıdır.

Biodizelde maliyetin % 90 ını yağ oluşturmaktadır. Kullanılan yağ nötr olmalı eğer nötr
değilse yağ reaksiyona girmeden önce kostikle nötürleştirilmeli veya buna uygun nötrant
seçilmelidir. Genel uygulamada, yağla reaksiyona sokulacak alkol (metanol veya etanol) içine
yağ içindeki asitliği giderecek kostik katılarak, bu karışım yağ ile tepkimeye sokulmaktadır.

Biyodizel için atık yağlar da kaynak olarak kullanılmaktadır. Türkiye'de 350 bin ton bitkisel
atık yağ olduğu tahmin edilmektedir. Mevzuat gereği bunların çevreye atılmaması, toplanıp
imha edilmesi gerekmektedir. Bu atık yağlar biyodizel yapımında kullanıldığında hem çevre
kirlenmemiş ve hem de ekonomik katkı sağlanmış olmaktadır.

1.5.YAĞ VE GRESİN ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMİ

Evsel ve endüstriyel atıksuların ve çamurların yağ ve gres içeriği, bu tip maddelerin
toplanmasında ve arıtılmasında oldukça önemlidir. Yağ ve gres sudaki çözünürlüğünün az
oluşu nedeniyle sıvı fazdan ayrılma eğilimi gösterir ve üst faz oluşturur. Yağ ve gres, suda
ayrışmaları oldukça yavaş olup, bulundukları ortamlardan kolayca gitmezler. Bu nedenle
birçok sucul ortamlarda problemler doğururlar.

Et kesme ve paketleme endüstrilerinden gelen atıklar, önemli ölçüde yağlar içermektedir. Bu

tip atıklar, kanalizasyon sistemlerinin tıkanması ile taşıma kapasitesi üzerinde ters etki yapar.
Bu nedenle, yağ ve gresli maddelerin alıcı sulara ve kanalizasyon sistemlerine verilmesinde
bazı kurallar ve kısıtlamalar konulmuştur. Tüm yağ ve gres atığı oluşturan endüstrilerde ön
arıtma işlemlerinin uygulanması zorunluluğu getirilmiştir. Bu ön arıtma sırasında yağ-gresin
deşarjından önce geri kazanılması/arıtılması için gerekli işlemlerin yapılması zorunluluğu
vardır.

Yağ ve gres ön çökeltim havuzunda köpük halinde ayrılırlar. Bu nedenle yüksek yağ ve gres
içeriği taşıyan endüstrilerde köpük problemi oldukça önemli olmakla birlikte çamurun vakum
filtrasyonu da oldukça güç olur.

Yağ ve gresler, anaerobik parçalanmaya özellikle dirençlidirler. Çamur içerisinde

bulunduklarında, çürütücülerde aşırı köpüklenme olmasına neden olabilir, filtrenin
gözeneklerini tıkayabilir ve çamurun arazide gübre olarak kullanılmasını bozabilirler. Bu

3
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

maddeler atıksular içerisine veya arıtılmış atıksular içerisine boşaltıldıklarında, çoğu zaman
yüzeyde film tabakasının ve kıyılarda birikimlerin oluşmasına neden olur.

Bir atıksuda mevcut yağ ve gres miktarının belirlenmesinden, tesis verimliliğinde karşılaşılan
güçlüklerin üstesinden gelinmesinde ve deşarj kaliteleri tutturma açılarından yararlanılır.

Atıksu arıtma tesislerinde ön arıtma olarak; atıksudaki kağıt, paçavra, plastik, metal gibi iri
katı maddeler ile kum ve yağ-gres gibi maddelerin ayrılması işlemleri uygulanmaktadır. Bu
maddeler bu aşamada uzaklaştırılmadığı takdirde pompalar ve çamur giderme ekipmanına,
vanalara, karıştırıcılara, borulara, kanallara, duvarlara vb. zarar vererek arıtmada problemlere
yol açabilir. Bu nedenle atıksudaki yağ-gres de atıksudan ön arıtma ile alınmalıdır.

Membran ile bir arıtım yapacağımız zaman özellikle yağ ve gresi gidermemiz gerekir. Aksi
takdirde yağ ve gres membranın tıkanmasına neden olabilir.

Atıksu arıtma tesislerinde problem oluşturan yağ ve gresin tamamı ön çökeltim havuzlarında
uzaklaştırılmaz. Suyun içerisinde çok ince emülsiyon halinde önemli miktarda yağ ve gres
kalır. Aktif çamur tesislerinde gres çoğunlukla gres kürecikleri içine birikir ve bunlar yüzerek,
son çökeltim havuzlarında hoş olmayan bir görüntü arz eder. Damlatmalı filtre ve aktif çamur
proseslerinin her ikisi de sıvıdan biyolojik kütledeki hücrelere oksijen transferini engelleyen
fazla miktardaki gresten önemli ölçüde etkilenir. Ayrıca biyolojik arıtmada aktif çamur
prosesi 30 mg/lt’den fazla yağ içeriyorsa çamur inhibe olur ve aktivitesi engellenir.

Evsel atıksu arıtma tesislerinde yağlar, normal olarak birincil çökeltme havuzunda su üzerinde
yüzerler. Bu nedenle, ön çökeltme havuzunda bir köpük ve yağ toplayıcı sistem bulunur.
Endüstri tesisleri prosesleri gereği yağlı ve petrollü atıklar üretiyorsa yağların yağ
kapanlarıyla kaynakta tutulması sağlanmalıdır. Yağ kapanları, mümkün mertebe ana proses
ünitelerine yakın yapılmalı ve yağların diğer atıklara karışması önlenmelidir.
Kayda değer oranda yağ ve gres üreten endüstrilerin (gıda ve sabun endüstrileri, rafineriler
vb.) atıksu arıtma tesislerinde genellikle bir yağ ayırıcı bulunur.

1.6 YAĞ AYIRICILAR

Yağ ayırıcıda serbest yağ tankın yüzeyine toplanır ve daha sonra sıyırma ile ortamdan
uzaklaştırılır. Graviteli yağ ayırıcı tasarımı, çapı 15 µm’den büyük serbest yağ taneciklerinin
giderilmesi esasına dayanır. Bu tip ayırıcılarda yağ konsantrasyonu 50 mg/l civarına
düşürülmektedir.

Levhalı (plakalı) yağ ayırıcı, paralel ve oluklu levhalardan oluşur. Levhalı yağ ayırıcı, 6
µm’den büyük yağ damlacıklarını ayırmak için tasarlanmıştır. Ham atık suda %1’den az yağ
bulunması durumunda levhalı yağ tutucu çıkışında serbest yağ konsantrasyonu 10 mg/l’ye
düşmektedir. Burada problem, yüksek yağ yüklemelerinde, yağ taneciğinin kesme
kuvvetinden dolayı arıtım veriminin düşmesidir. Bu durumda atıksu girişi oluklu levhanın
zıttı yönünde yapılmalıdır. Böylece ayrılan yağ tanecikleri akışın tersi yönünde hareket ederek
yükselir (burada levhalar 45o açılı ve 10 cm aralıklı yerleştirilir). Hidrolik yük, sıcaklık ve
yağın özgül ağırlığı (~0,9 gr/ml) ile değişir.

4
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

0.5m3/m2.saat’lik hidrolik yüklemelerde 6 µm boyutundaki yağ damlacıkları ayrılmaktadır.

Tasarım çalışmalarında emniyet faktörü genellikle %50 uygulanır. Şekil 2’de levhalı yağ
ayırıcı şematiği görülmektedir.

Şekil 2: Levhalı yağ tutucu

Emülsifiye yağın serbest forma dönüşmesi için emülsiyon kırıcı maddelerin ilavesi veya
ısıtma işlemi yapılır. Kırılan emülsiyonlar, daha sonra serbest yağ gravite, koagülasyon veya
havalı yüzdürme ile tutulur. Emülsiyonun kırılması kompleks bir proses olup pratik
uygulamadan önce laboratuar veya pilot ölçekli deneylerin yapılması gerekir.

Emülsiyon kırmada birçok teknik kullanılabilir. Örneğin deterjan ile 5-60 dk’da ve %95-98
oranında parçalanabilir. Emülsiyon ortamı asidik yapılarak, alum veya demir tuzları eklenerek
veya emülsiyon kırıcı polimerler kullanılarak kırılabilir. Ancak alum veya demir tuzları çok
çamur oluşmasına neden olur.

Emülsifiye yağ içeren atıklar da koagülasyonla çöktürülebilirler. Emülsiyondaki yağ

parçacıkları yaklaşık 0,01 µm’dir ve adsorblanan iyonlarla stabilize olurlar. Sabunlar da
emülsiyon oluştururlar.

2.LABORATUARDA YAĞ VE GRES TAYİNİ

Yağ ve gres tayininde belirli bir maddenin mutlak miktarı ölçülmez. Daha çok, benzer fiziksel
karakteristikleri olan madde grupları solvent içerisinde ortak çözünürlükleri esasına göre toplu
biçimde kantitatif olarak belirlenirler. Bu nedenle, yağ ve gres terimi, hidrokarbonları, yağ
asitlerini, sabunları, hayvansal yağları, bitkisel yağları ve asitli bir numuneden çözücü
vasıtasıyla çıkarılan ve test sırasında uçmayan diğer maddeleri kapsar.

5
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

2.1. DENEYSEL METODLAR

Yağ ve gres tayini için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bunlardan en çok kullanılanları;

A) Kısmi Gravimetrik Yöntem

B) Kısmi İnfraruj Yöntemi
C) Soxhlet Metodu

Öğrenci laboratuarda C yöntemi ile yağ-gres tayini çalışılacaktır.

2.1.1. SOXHLET METODU İLE YAĞ VE GRES TAYİNİ

2.1.1.1.YÖNTEMİN PRENSİBİ

Bu yönteme göre suyun içinde bulunan yağ ve gres, ilk olarak numunenin pH=2 seviyelerine
kadar asitlendirilmesiyle serbest yağ asitleri açığa çıkartılır.

Ca(C 17 H 35 COO) 2 + 2H + → 2C17 H 35 COOH + Ca +

Daha sonra açığa çıkan tüm yağ ve gresin diatoma toprağı vasıtasıyla adsorblanması
prensibine dayanır. Daha sonra bu kısım hekzanla birlikte ekstraksiyona tabi tutularak
kullanılan düzenek vasıtasıyla soxhlet tüpünde toplanır. Soxhlet tüpünün içindeki hekzan
tamamen uçurulduktan sonra (bkz. Şekil 3) ilk andaki ağırlığından çıkarılarak aradaki fark
bulunur. Bu farkı yağ ve gresin oluşturması nedeniyle ilgili hesaplama bu mantığa göre
yapılır.

Şekil 3: Yağ içeren solventin distilasyonu

6
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

2.2.NUMUNE ALMA VE SAKLAMA

Sudan numune almada, herhangi bir deterjan kalıntısını gidermek için durulanmış geniş ağızlı
cam şişe içerisine atıksu numunesi alınır ve laboratuvarda numuneyi bölümlere ayırmaktan
kaçınılır. Belli bir süre boyunca atıksudaki ortalama gres konsantrasyonu hakkında bilgi
gerektiğinde, birleşik bir numunenin toplanması esnasında numune alma donanımı üzerindeki
gres kayıplarının giderilmesi için belirlenen zaman aralıklarıyla toplanan ayrı numunelerde
tayin yapılır.

Çamurdan numune almada, temsili bir numunenin alınması için mümkün olan her türlü önlem
alınır. Eğer analiz derhal yapılmazsa, numunenin pH'ı asitle (HCl veya H2SO4) 2 'nin altına
düşürülerek korunur. Numuneler asla kloroformla veya sodyum benzoatla korunmamalıdır.

3. ARAÇ VE GEREÇLER:

1. Ekstraksiyon için soxhlet tüpü

2. Buncher Hunisi (12cm)
3. Elektrikli Isıtıcı
4. Ekstraksiyon Kartuşu (Thimpline)
5. Filtre Kağıdı (11cm)
6. Muslin Bez
7. Su Banyosu
8. Desikatör
9. Etüv

4. REAKTİFLER:

a) Hidroklorik asit, HCl (1+1)

b) Hekzan kaynama noktası 47ºC. Buharlaşma sırasında çözücü ölçülebilir miktarda
artık bırakmamalıdır. Gerekiyorsa damıtılır.
c) Diatoma toprağı

5. DENEYİN YAPILIŞI:

• Yaklaşık 1 lt numune alınır. Çok düşük yağ içerikleri için daha fazla su numunesi de
alınabilir.
• Numunenin pH'ı 2 veya daha düşük değere getirmek için genelde 5 ml HCl ilave
edilir.
• Filtrasyon düzeneği hazırlanır. Bunun için bez huniye yerleştirilir, üzerine filtre
kağıdı konur.
• Vakum ile birlikte üzerinden takriben 100 ml diatoma toprağı geçirilir.
• Daha sonra 1 l suyla yine bir yıkama yapılır
• pH’ını 2 ye getirdiğimiz numune filtrasyon düzeneğinden geçirilir.
• Numunenin filtresi bitince bir pens ile filtre kâğıdı saat camı üzerine alınır.
• Filtre kağıdı rulo yapılıp ekstraksiyon kartuşuna ( thimpline) yerleştirilir.
• Saat camı bir parça filtrasyon kağıdı ile silinip, kartuş içine konulur.

7
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

• Ekstraksiyon balonu etüvde kurutulup, desikatörde bekletilip darası alınmış şekilde

kartuşun soxhlet bölümüne yerleştirilir.
• Kartuşa yeteri kadar hekzan konur.
• Saatte 20 sifon yapacak şekilde ayarlanmış ısıtıcının üzerine yerleştirilir.
• Bu ekstraksiyon işlemi 4 saat boyunca devam ettirilir.
• Soxhletten çıkan balon 70oC’deki bir su banyosunda distile edilerek hekzan yağdan
uzaklaştırılır.
• Balonun içindeki hekzan buharları balo sıcakken vakum yapılarak alınır.
• Daha sonra balon desikatörde yarım saat bekletilir ve tartılır.

HESAPLAMA:
(A − B) ⋅ 1000
Yağ − Gres (mg/L) =
Numune Hacmi(ml)

Burada,
A: Toplam ağırlık, mg
B : Balon jojenin darası, mg

6. EK BİLGİ

• Evsel Atıksularda Yağ – Gres Miktarı yaklaşık olarak 50-150 mg/lt

• Derin deniz deşarjında besin elementleri dışında alıcı ortamın estetik durumunun
değişmesine neden olan yüzer maddeler, yağ-gres, koku ve renk parametrelerinin
kontrolü için de deşarj öncesi arıtım gerekmektedir. Denizin estetik görünüşünü bozan
yüzücü katı maddeler ve yağ-gres, deşarjdan önce atıksudan ayrılmalıdır. Derin deniz
deşarjı için sınır değer 15mg/lt.’dir.

Atıksuların Altyapı Tesislerinde Deşarj için Yağ- gres içeriği bakımından değerler
• Kanalizasyon sistemleri tam artıma ile sonuçlanıyorsa : 250 mg / lt
• Kanalizasyon sistemleri derin deniz deşarjı ile sonuçlanan tesislerde : 50 mg /lt

Tablo 1. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Bazı Endüstrilerin Yağ- Gres İçeriği
Bakımından Alıcı Ortama Deşarj standartları
Alıcı Ortama Deşarj Standardı
Sanayii Tipi 2 Saatlik Kompozit 24 Saatlik
Numune Kompozit Numune
Gıda Sanayii (Mezbahalar Ve Entegre Et Tes.) 30 20
Gıda Sanayii (Süt Ve Süt Ürünleri Üretimi) 60 30
Maden Sanayii (Çimento, Taş Kırma, Karo İ.) 10 -
Kömür Hazırlama, İşleme Ve Enerji Üretme T. 20 10
Tekstil Sanayii ( Açık Elyaf, İplik Üretimi ) 10 -

8
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

Tablo 1. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Bazı Endüstrilerin Yağ- Gres İçeriği
Bakımından Alıcı Ortama Deşarj standartları
Alıcı Ortama Deşarj Standardı
Sanayii Tipi 2 Saatlik Kompozit 24 Saatlik
Numune Kompozit Numune
Tekstil Sanayii ( Pamuklu Tekstil Vb. ) 10 -
Tekstil Sanayii ( Yün Yıkama, Terbiye ) 200 100
Petrol Sanayii ( Petrol Rafineri Vb. ) 20 10
Kimya sanayii ( Petrokimya Ve Hidrokarbon) 20 10
Metal Sanayii ( Metal Hazırlama Ve İşleme) 20 10
Tersaneler Ve Gemi Söküm Tesisleri 20 10
Karışık Endüstriyel Atık Sular 20 10

Tablo 2. Yağ – Gres İçeriğine Göre Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflandırılması

1. Kalite 1. Kalite 1. Kalite 1. Kalite
Yağ – Gres (mgl) 0,02 0,3 0,5 >0,5

9
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

7. DENEYLE İLGİLİ RESİMLER

Resim 1: Numunenin pH’ının Ayarlanması Resim 2 : Filtrasyon düzeneği, Diatoma

Toprağı Ve Filtre Kağıdı

Resim 3 : Diatoma Toprağının Filtreden Resim 4 : Numunenin Diatoma Topraklı

Geçirilmiş Hali Filtreden Üzerinden Vakum Yardımıyla
Geçirilmesi

10
 YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

Resim 5 : Yağ Gres Deney Düzeneği Resim 6 : Kartuştaki Katlanmış Filtre

(Kartuş, Soxhlet Tüpü, Hekzan) Kağıdının Hekzan İçindeki Yakından
Görünümü

Resim 7 : Buhar Banyosu

Resim 8 : Soxhlet Tüpünün Gerekli İşlemlerden

Sonra Hassas
Tartıda Tartılması

11
YTÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ÇEVRE KİMYASI 2 LABORATUVARI

8. SORULAR

1. Sularda bulunan yağ ve gresin kaynakları nelerdir? Sularda bulunan yağ ve gresin
çevresel olarak oluşturacakları olumsuz etkileri kısaca belirtiniz.
2. Evsel ve endüstriyel atıksularda yağ ve gres içeriğine neden olan kaynakları
belirtiniz.
3. Yağ ve gresin atıksu arıtma tesislerinde giderilebilmesi için uygulanacak arıtım
yöntemleri hakkında bilgi veriniz.
4. Evsel ve endüstriyel atıksulardaki yağ ve gres analizleri için hangi yöntemler
uygundur? Nedenleriyle kısaca açıklayınız.
5. Çamurlarda yağ ve gres analizi için kullanılan analitik prosedür nedir?
6. Yağ ve gres analizindeki ekstraksiyon için kullanılan solventin avantajları ve
dezavantajları nelerdir?
7. Yağ ve gres analizinde (atıksuda ve çamurda) yağ ve gresin ayrılmasından önce
neden bir asitlendirme yapılmaktadır?
8. Atık yağlardan biyodizel üretimi planlanmaktadır. Hangi tip endüstrilerden bu
amaçla atık yağ alınabilir? Nedenleriyle açıklayınız.
9. Hayvansal, bitkisel ve mineral yağları açıklayınız?
10. Yağlı sular uzaktan nasıl algılanır? Arazide su içinde bulunan yağ içeriği
spektrofotometrik olarak hangi esasa göre belirlenir?
11. Gravimetrik yöntem olan soxhlet ekstraksiyon yöntemi ile ölçüm limiti nedir?
Deneyde kullandığınız tartımları da göz önünde bulundurarak, numune içinde
bulunacak yağ-gres miktarlarını, ölçüm yaptığınız ağırlıkları kıyaslayıp (balon vb.)
tartışınız.

12