Seminarski rad iz predmeta:

LOGISTIČKI KONTROLING

Tema:
Logističke performanse transportnog preduzeća
„SPEEDTRANS D.O.Oˮ Nikšić

2017. Godine
Sadržaj

1. UVOD............................................................................................................................................3
2. LOGISTIČKE PERFORMANSE...................................................................................................4
2.1. Standardi za definisanje performansi......................................................................................4
2.2. Mjerenje i ocjenjivanje logističkih performansi......................................................................6
3. OSNOVNI CILJEVI LOGISTIKE PREDUZEĆA.........................................................................7
3.1. Povećanje nivoa logističkih usluga.........................................................................................7
3.2. Kvalitet transportne logistike..................................................................................................8
4. TRANSPORTNO PREDUZEĆE „SPEEDTRANS D.O.Oˮ NIKŠIĆ...........................................9
4.1. Logističke performanse transportnog preduzeća „SPEEDTRANSˮ d.o.o Nikšić..................9
4.2. Prijedlog mjera za poboljšanje poslovanja preduzeća „Speed trans d.o.oˮ Nikšić................11
ZAKLJUČAK......................................................................................................................................12
LITERATURA.....................................................................................................................................13

2
1. UVOD

3
2. LOGISTIČKE PERFORMANSE
Termin „performanseˮ u tehnici uopšte se prilično često sreće kao pojam kojim se opisuju
određene osobine (karakteristike) elemenata i sistema. Tako su, u našem jeziku, u
svakodnevnom govoru uobičajeni i prisutni izrazi kao što su: „performanse motoraˮ,
„performanse automobilaˮ i sl. [2]
U engleskom govornom području terminom „a performanceˮ označava se „izvršenje
dužnostiˮ, „uspjehˮ, „učinakˮ, „osobinaˮ. Isto tako, termin „a performanceˮ označava
„mogućnost obavljanja nekog posla (efikasno ili dobro)ˮ, „ispunjenje zahtjevaˮ, „način
reagovanja na stimulansˮ.
Na osnovu ovoga, može se reći da se pojam performanse koristi kao zajednički imenitelj
različitih koeficijenata, parametara, karakteristika i izmjeritelja u logistici. U suštini,
„logističke performanseˮ mogu da se posmatraju kao podskup šireg skupa poslovnih ili
organizacionih karakteristika preduzeća.
Kao osnovne logističke performanse mogu se izdvojiti: [2]
 Servis stepen,
 Tehno-eksploatacione performanse, i
 Bezbijednost logističkih procesa.
Sa aspekta grupisanja logističkih performansi, postoje takozvani: [2]
 "tvrdi" izmjeritelji, i
 "meki" izmjeritelji.
U grupu „tvrdih“ izmjeritelja spadaju: troškovi, profit, ekonomski i finansijski pokazatelji.
Karakteristika ovih pokazatelja je da se relativno jednostavno mogu kvantifikovati.
„Meki“ pokazatelji su: nivo zadovoljenja korisnika, servis stepen, kašnjenje isporuke i drugi.
„Meki“ pokazatelji najčešće predstavljaju subjektivnu percepciju korisnika o realizovanoj
usluzi. [2]

2.1. Standardi za definisanje performansi

Kompanija ima svoje poslovne ciljeve i strategije, koje teži da realizuje da bi zauzela što bolju
poziciju na tržištu. Generalni cilj je ostvarenje što boljeg kvaliteta proizvoda i/ili usluga uz što
manji utrošak resursa (finansijskih, materijalnih, ljudskih, vremenskih). Da bi se zadovoljili
ovi konfliktni kriterijumi, neophodno je pratiti rad poslovnog sistema, kontrolisati utrošak
resursa i, u skladu sa poslovnom politikom, pronaći „praviˮ odnos između uloženog i
ostvarenog.
U praksi se praćenje rada poslovnog sistema, njegovih procesa, aktivnosti i zadataka, realizuje
mjerenjem različitih pokazatelja rada, njihovom analizom, kontrolom i upravljanjem. Ovi
pokazatelji rada predstavljaju performanse poslovnog sistema, koje u zavisnosti od resursa na
koje se odnose mogu biti različite: finansijske, tehničke, tehnološke, ljudske, vremenske, i dr.
U svakom poslovnom sistemu, u zavisnosti od specifičnosti, definiše se skup poslovnih
performansi, koje opisuju njegov rad. Na slici 1 je šematski prikazan sistem performansi kao
podrška poslovnim ciljevima i strategijama kompanije. [1]

4
 Slika 1. Sistem performansi kao podrška poslovnim ciljevima i strategijama kompanije
(Izvor: Gordana M. Radivojević, Momčilo D. Miljuš, Milorad B. Vidović; Logistički kontroling i performanse, Univerzitet u
Beogradu Saobraćajni fakultet, Beograd 2007.)

ISPI je međunarodna asocijacija, koja se bavi preformansama sa različitih aspekata: razvijanje

modela performansi i metodologija za njihovo unapređenje, istraživanja u različitim
kompanijama, održavanje seminara i obuke za menadžere, i dr. Stručnjaci za performanse u
ovoj asocijaciji su definisali osnovne standarde performansi, prikazane na slici 2.
ISPI standardi performansi obuhvataju: [1]
 Fokusiranje na rezultate
 Primjena sistemskog pristupa
 Dodatna vrijednost
 Saradnja sa korisnicima i drugim stručnjacima
 Analiza potreba ili mogućnosti
 Analiza uzroka
 Projektovanje
 Razvoj
 Implementacija

5
 Slika 2. Osnovni standardi poslovnih performansi
(Izvor: Gordana M. Radivojević, Momčilo D. Miljuš, Milorad B. Vidović; Logistički kontroling i performanse, Univerzitet u
Beogradu Saobraćajni fakultet, Beograd 2007.)

2.2. Mjerenje i ocjenjivanje logističkih performansi

Danas postoji veliki broj objavljenih radova i praktičnih istraživanja, generalno na temu performansi
poslovnih sistema, a posebno u oblasti logistike, koja već nekoliko decenija doživljava ekspanziju.
Iskustva drugih mogu mnogo da pomognu u rješavanju sopstvenih problema, ali ponekad mogu da
odvedu na suprotnu stranu.
Neka od pitanja koja se pojavljuju su: [2]
 Zašto je potrebno ocjenjivanje performansi kompanije?
 Zašto je u najvećem broju praktičnih primjera mjerenje dato u finansijskim terminima?
 Da li su "meki" izmjeritelji performansi od bilo kakve koristi?
 Da li je ocjenjivanje performansi samo po sebi završetak jedne poslovne funkcije ili
potencijalno upotrebljiv alat za poslovne menadžere?
 Da li je korisno i isplativo imati sistem mjerenja i nadgledati sve vodeće indikatore
peformansi kompanije?
I javni i privatni sektor su svjesni da preživljavanje kompanije zavisi od njene sposobnosti da
vrijednuje svoje performanse i identifikuje strategije koje će omogućiti da se dobre
performanse održe i/ili poboljšaju u budućnosti. Drugim riječima, da bi kompanija dostigla
svoje poslovne ciljeve, mjerenje performansi mora da se primjeni radi evaluacije, kontrole i
unapređenja poslovnih procesa. Menadžeri treba da budu sposobni da "mjere" progres i
pravovremeno reaguju ako ga nema. [2]

6
3. OSNOVNI CILJEVI LOGISTIKE PREDUZEĆA
Logistika preduzeća je funkcija upravljanja preduzećem koja ima za cilj da već tradicionalnim
vrednostima dobara kao što su: tip proizvoda, kvalitet, cena itd., doda nove vrednosti:
raspoloživost traženih dobara na mestu i u momentu u kome se manifestuje potreba potrošača
za tim dobrima.

Može se desiti da proizvod manje vrednosti u tradicionalnom smislu, nižeg kvaliteta i veće
cene, ali koji je na raspolaganju u momentu i na mestu u kome se manifestuje potreba
potrošača, u očima kupca ima veću vrednost.

Cilj logistike može se, uopšteno, definisati kao: zadovoljenje potreba kupca za isporukom
traženog proizvoda, zahtevanog kvaliteta, na pravom mestu, u pravo vreme po minimalnoj
ukupnoj ceni. Odavde se može izvući zaključak da je cilj logistike preduzeća u stvari
kvalitetna i pravovremena realizacija tokova materijalnih dobara i pripadajućih informacija.

Raščlanjivanjem ovako definisanog opšteg cilja logistike moguće je diferencirati dva osnovna
pod cilja, i to: [3]

 efikasnost: zadovoljavanje potrebe klijenta za traženom robom na određenom mestu i

u određenom roku;
 efektivnost: zadovoljenje potrebe klijenta za traženom robom sa minimalnim ukupnim
troškovima realizacije te potrebe.

3.1. Povećanje nivoa logističkih usluga

Logistička usluga je rezultat logističke delatnosti. Elementi usluge logistike preduzeća su:
vreme isporuke, pouzdanost isporuke, fleksibilnost isporuke, kvalitet isporuke i informaciona
sposobnost.

Vreme isporuke predstavlja vremenski interval između trenutka dobijanja porudžbine do

trenutka raspoloživosti poručene robe kod kupca. Kraća vremena isporuke omogućavaju
držanje nižeg nivoa zaliha u skladištu kupca i disponiranje u kratkim rokovima.

Pod pouzdanošću isporuke se podrazumeva verovatnoća ostvarivanja utvrđenog vremena

isporuke poručene robe. Svako nepridržavanje dogovorenih rokova isporuke može kod
kupaca da proizvede prekide ili smetnje u radnom procesu, a time i povećanje troškova.

Fleksibilnost isporuke označava sposobnost sistema isporuke da odgovori na posebne želje

kupaca. Ovde spadaju modalitet davanja porudžbine koga karakterišu: količina dobara koje
treba preuzeti, trenutak dodeljivanja porudžbine i način dostave porudžbine kao i modaliteti
isporuke koga karakterišu: vrsta pakovanja, odgovarajuća varijanta transporta i mogućnost
isporuke po pozivu. [3]

Kvalitet isporuke karakterišu: tačnost isporuke po vrsti i količini robe kao i stanje isporučene
robe. Ako se naručena količina prekorači tada se kod kupca povećavaju troškovi skladištenja,

7
a ako količina bude manja od poručene, mogu se kod kupca pojaviti nedostajuće količine i
negativni efekti koji iz toga slede.

Sposobnost davanja logističkih informacija predstavlja mogućnost brzog i tačnog

odgovaranja na pitanja kupca, i to je i posle davanja porudžbine. Pored definisanja pojedinih
elemenata usluge logistike u odnosu na zahteve tržišta, njih treba definisati i analogno
kontrolisati u internim logističkim lancima preduzeća, jer se samo tako može osigurati usluga
logistike saglasno zahtevima tržišta. [3]

3.2. Kvalitet transportne logistike

Kvalitet transportne logistike predstavlja vrlo kompleksan i višedimenzionalan pojam koji je
potrebno istražiti sa različitih stanovišta. Kada se govori o kvalitetu logistike općenito
neophodno je imati u vidu sljedeće činjenice: [4]

 Kvalitet materijalnih proizvoda i kvalitet uslužnih aktivnosti je ključni faktor

uspješnog poslovanja u savremenim tržišnim uslovima
 Kvalitet logistiških usluga značajno zaostaje za kvalitetom materijalnih proizvoda,
iako je za kupca ili krajnjeg korisnika to od izuzetne važnosti. Kvalitet materijalnih
 proizvoda i njegovo unapređenje imaju dugu tradiciju, što se ne može konstatovati za
kvalitet logističkih usluga
 Logistika je područje sa značajnim mogućnostima i realnim perspektivama
poboljšanja i unapređenja ukupnog kvaliteta usluga
 U vrijeme kada su materijalni proizvodi po svom dizajnu i kvalitetu veoma slični,
kvalitet logističke usluge postaje ključni faktor tržišne konkurentnosti različitih
proizvođača. Razliku između više ponuda materijalnih proizvoda i uslužnih aktivnosti,
krajnji korisnici često prave isključivo na kvalitetu usluga isporuke ili dostave.

8
4. TRANSPORTNO PREDUZEĆE „SPEEDTRANS D.O.Oˮ NIKŠIĆ
Preduzeće „Speed trans d.o.oˮ osnovano je 2001. godine u Nikšić-u. U početku je to bilo
preduzeće predviđeno za lokalni, gradski transport (prevoz stvari prilikom selidbe ili neke
druge potrebe za transportom na gradskom nivou). Kako je vrijeme prolazilo došlo se u
mogućnost povećanja transportnih kapaciteta i snage preduzeća i tako se u junu 2007. godine
sa lokalnog preduzeće širi i na državni transport.
Zbog obima posla, dio preduzeća se prebacuje u Podgoricu septembra 2010. godine i tu se
prebacuje poslovanje za međunarodno tržište gdje se i danas nalazi. Međunarodni transport se
obavlja sa 5 kamiona dok se za lokalni transport koriste kombi vozila kojih ima 4 a za
transport po Crnoj Gori se koriste 5 manjih kamiona.
U preduzeću je trenutno zaposleno oko 70 radnika koji rade na poslovima prevoza (vozači),
administrativni radnici, organizaciji transporta itd.

4.1. Logističke performanse transportnog preduzeća „SPEEDTRANSˮ d.o.o Nikšić

S obzirom da se radi o transportnom preduzeću kao neke najvažnije logističke performanse
su:
 Vrijeme isporuke
 Tačnost isporuke
 Pouzdanost isporuke
 Kapacitet transportnog sredstva
Kada se govori o gradskom transportu, on se obavlja komvi vozilima „IVECOˮ koji spadaju u
red novije generacije i sa njima se transport po gradu obavlja bez većih problema. Ono što
utiče na vrijeme isporuke može biti uzrokovano nekim nepredviđenim okolnostima kao što su
radovi na putu, zastoj u saobraćaju...

Slika 3. Transportno sredstvo za

gradski transport

(Izvor:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/c
ommons/2/2d/Iveco_Daily_35S11_in_Kr
aków.jpg)

9
Kada je u pitanju transport po Crnoj Gori, on se najčešće obavlja manjim kamionima
MERCEDES-BENZ sprinter 515. Karakteristike kamiona su zapremina 19.37 m³, snaga 150
k.s. (110 kW), gorivo dizel, Euro IV, nosivost 770 kg, godina proizvodnje 2009.

Slika 4. Kamion za transport po Crnoj Gori

(Izvor: https://autoline-eu.rs/-/prodaja/polovne/kamioni-sa-kliznom-ceradom/MERCEDES-BENZ-sprinter-515--
17020217584432261600)

Međunarodni transport se obavlja kamionima MAN starije generacije, i tu se pojavljuju

određeni problemi prilikom isporuke na vrijeme jer se dešavaju kvarovi koji se ne mogu baš
uvijek spriječiti na vrijeme tj. nije moguće preventivno reagovati, zastoji na graničnim
prelazima itd.
Međunarodni transport sam po sebi je kompleksiji u odnosu na druge vrste transporta i samim
tim zahtijeva drugačiji pristup.

10
4.2. Prijedlog mjera za poboljšanje poslovanja preduzeća „Speed trans d.o.oˮ Nikšić
Kao što se može zaključiti na osnovu analiziranog stanja u preduzeće „Speed trans d.o.oˮ
Nikšić, najveći problemi ovog preduzeća su stariji kamioni kojim se obavlja međunarodni
transport. Ovi kamioni imaju veliku potrošnju goriva, česte kvarove koji zahtijavaju
promijenu dijelova, kašnjenje isporuke zbog čega preduzeće mora da plaća „penaleˮ što stvara
dodatne troškove.
Prva mjera za poboljšanje poslovanja bi bila kupovina novijih kamiona koji bi zadovoljavali
potrebne standarde. Ova investicija u početku bi predstavljala veliki trošak za preduzeće ali bi
se za par godina isplatila. S obzirom da sadašnji vozni park za međunarodni transport
posjeduje 5 vozila, kupovinom novih kamiona bi se on u početku smanjio na 3 dok se ne
steknu uslovi za kupovinom novih vozila.
Druga mjera bi bila bolja organizacija transporta po Crnoj Gori, sadašnje stanje je takvo da
kamioni u povratku se vraćaju prazni i samim tim imaju prazan hod. Poboljšanje bi bilo da se
organizuje da u povratku se izvrši prikupljanje robe za transport na druge relacije i time se
smanji taj „prazan hod“ vozila.
Izgraditi sopstvenu mehaničarsku radnju u sklopu preduzeća koja bi održavala vozila
preduzeća jer bi se time izbjegli četi odlasci kod drugih mehaničara što oduzima vrijeme,
novac i otežava poslovanje.
Sve navedene mjere za poboljšanje poslovanja u početku bi bile trošak za preduzeće ali ako se
gleda u budućnost onda se može doći do zaključka da vi se primjenom ovih mjera za
poboljšanje napravile uštede na dužem poslovnom planu.

11
ZAKLJUČAK

12
LITERATURA
[1] Radivojević G., Miljuš D. M., Vidović B. M. - Logistički kontroling i performanse,
Univerzitet u Beogradu Saobraćajni fakultet, Beograd 2007.

[2] Vasiljević M. – Logistički kontroling predavanja (PowerPiont)

[3] Regodić D. – Logistika, lanci snabdijevanja, Univerzitet Singidunum, Beograd 2014. (pdf)

[4] http://www.quality.unze.ba/zbornici/QUALITY%202011/074-Q11-146.pdf

13