PRIPREMA NASTAVNIKA ZA ČAS

PREDMET: FILOZOFIJA PROFESOR: ALEKSANDAR MIJUŠKOVIĆ

RAZRED I ODJELJENJE: ČETVRTI, 1,2,3 VRIJEME: 45 MINUTA

OPERATIVNI PODACI: NASTAVNA TEMA-FILOZOFIJA EGZISTENCIJE

NASTAVNA JEDINICA: SOREN KJERKEGOR

TIP ČASA: OBRADA NOVOG GRADIVA

ZADACI ČASA: 1. OBRAZOVNI: UPOZNAVANJE OSNOVNIH ELEMENATA I PRINCIPA

MIŠLJENJA

a) MATERIJALNI: SHVATANJE ODNOSA ISPRAVNOG I ISTINITOG MIŠLJENJA

b) FUNKCIONALNI: PSIHIČKI, ODNOSNO MISAONI, ČULNI, VERBALNI, PRAKTIČNI I

FIZIČKI RAZVOJ UČENIKA, ODNOSNO RAZVOJ SPOSOBNOSTI MIŠLJENJA I
ZAKLJUČIVANJA

2.VASPITNI: UVID UČENIKA U TEMATIKU I POČETAK FILOZOFIJE EGZISTENCIJE, I

NJEN ZNAČAJ, KAO I SHVATANJE UČENJA KJERKEGORA KAO PRVOG
PREDSTAVNIKA FILOZOFIJE EGZISTNCIJE

NASTAVNA SREDSTVA: UĐBENIK, NAVEDENA LITERATURA, TABLA, KREDA.

OBLICI RADA: FRONTALNI I INDIVIDUALNI

NASTAVNE METODE: DIJALOŠKA, MONOLOŠKA, RAD NA TEKSTU

ISHODI UČENJA: UČENICI TREBA DA SHVATE PROBLEMATIKU LJUDSKE

EGZISTENCIJE KROZ UČENJA KJERKEGORA, DA BI TO KASNIJE POVEZIVALI SA
JASPERSOM I HAJDEGEROM KAO I OSTALIM EGZISTENCIJALISTIMA, I UOČAVALI
RAZLIKE MEĐU NJIMA.

RAZRADA PLANIRANIH FAZA:

UVODNI DIO ČASA (OKO 5 MINUTA): POČINJEM IZLAGANJE O FIL. EGZ.

UČENICIMA GOVORIM DA PAMTE ŠTA IM NIJE JASNO I DA POSTAVE PITANJA PRED
KRAJ ČASA. FILOZOFIJA EGZ. JE PREDSTAVLJALA PRAVAC U SAVREMENOJ
FILOZOFIJI KOJI JE PROBLEM LJUDSKE EGZISTENCIJE UZIMAO ZA OSNOVNU
TEMU SVOG ISTRAŽIVANJA. POTIČE OD LAT. TERMINA EXISTENTIA-POSOJANJE.
OSNOVNA ISHODIŠTA I PODSTICAJI ZA FIL. EGZISTENCIJE SU BILI RAZOČARENJE
U IDEJU ISTORIJSKOG NAPRETKA I KRIZU EVROPSKE CIVILIZACIJE KRAJEM 19. I
POČETKOM 20. VIJEKA. POJAM EGZISTENCIJE BIO JE PRISUTAN I KOD
SHOLASTIČKE FILOZOFIJE KAO I KOD PLATONA I ARISTOTELA.
EGZISTENCIJALISTI SHVATAJU EGZISTENCIJU KAO SPECIFIČAN OBLIK LJUDSKOG
POSTOJANJA, KOJI SE OD POSTOJANJA DRUGIH STVARI U SVIJETU RAZLIKUJE JER
JE ČOVJEK JEDINO BIĆE KOJE SE SVIJESNO ODNOSI PREMA SVOM POSTOJANJU.
OSNOVNE KARAKTERISTIKE LJUDSKE EGZISTENCIJE KAO ŠTO SU
INDIVIDUALNOST, KONAČNOST, SLOBODA IZBORA, NEPONOVLJIVOST I
ISTORIČNOST IZMIČU RACIONALNOM SAZNANJU. NAJVEĆI UTICAJ NA FIL. EGZ.
DOLAZIO JE OD
PASKALA,ŠELINGA,ŠOPENHAUERA,NIČEA,DILTAJA,DOSTOJEVSKOG,FROJDA I
HUSERLA. NJENJI NAJPOZNATIJI PREDSTAVNICI SU
KJERKEGOR,JASPERS,HAJDGER,SARTR,KAMI I MERLO-PONTI.

GLAVNI DIO ČASA (OKO 30 MINUTA) : SOREN KJERKEGOR (1813-1856) JE BIO

DANSKI MISLILAC, PRETEČA EGZISTENCIJALIZMA. SEBE NIJE SMATRAO
FILOZOFOM NEGO RELIGIOZNIM MISLIOCEM. ISTRAŽIVAO JE LIČNI ODNOS
ČOVJEKA PREMA SVIJETU. SMATRAO JE DA ČOVJEK SAM BIRA I ODREĐUJE STIL
SVOG ŽIVLJENJA. ZA NJEGA SU SVI ŽIVOTNI PROBLEMI INDIVIDUALNI. I VJERA JE
DAKLE PRIVATNI ODNOS ČOVJEKA I BOGA. SVAKI POJEDINAC MORA PRONAĆI
SVOJ PUT. ŽIVOT JE NEPONOVLJIVO JEDINSTO PO NJEMU, A ČOVJEK JE BIĆE
MOGUĆNOSTI, SLOBODE I LIČNE ODGOVORNOSTI ZA VLASTITU SUDBINU. U
CENTRU KJERKEGOROVOG FILOZOFSKOG MIŠLJENJA NALAZI SE LIČNI ODNOS
ČOVJEKA PREMA SVIJETU, I ON SE SUPROSTAVLJA SVAKOJ FILOZOFIJI KOJA
POPUT HEGELOVE TUMAČI STVARNOST KAO CJELOVIT I RACIONALNO UREĐEN
SISTEM. KJERKEGOR JE SMATRAO DA EGZISTENCIJA NEMA SISTEM. KJERKEGOR
JE SMATRAO DA JE ČOVJEKOVA INDIVIDUALNA EGZISTENCIJA SLUČAJNA,
NEPONOVLJIVA, KONAČNA, PROLAZNA I NEIZVJESNA. ČOVJEK JE POTPUNO
NESIGURAN U SVIJETU JER NE POSTOJI ČVRST TEMELJ POSTOJANJA U ČOVJEKU
NI IZVAN NJEGA, NITI POSTOJI UNAPRIJED POSTAVLJEN I DETERMINISAN SMISAO
ILI SVRHA ŽIVOTA KOJU ČOVJEK TREBA DA OSTVARI. POŠTO JE ISTINA
POSTOJANJA INDIVIDUE SUBJEKTIVNA ONA SE NE MOŽE NIKADA POTPUNO
RACIONALNO RAZUMJETI. PO KJERKEGORU ČOVJEK JE ,,BIĆE BOLESNO NA
SMRT" I ON OTKRIVA LIČNU ISTINU KADA JE U STANJU STREPNJE I STRAHA.
DOŽIVLJAJ SMRTNOSTI RAĐA OSJEĆAJ NIŠTAVNOSTI LJUDSKE EGZISTENCIJE
(NIHILIZAM). DVA IZLAZA IZ NIHILIZMA SU OČAJ I HRIŠĆANSKA VIJERA. VIJERA
TREBA DA PRESTAVLJA EGZISTENCIJALNI IZBOR, SLOBODNU ODLUKU U KOJOJ
SE SUKOBLJAVAJU LOGIČKI PROTIVRIJEČNE MOGUĆNOSTI. EGZISTENCIJA JE
PARADOKSALNA JER POVEZUJE U ČOVJEKU ONO KONAČNO I BESKONAČNO,
LJUDSKO I BOŽANSKO, VIJERU I BESMILENOST. KJERKEGOR RAZLIKUJE TRI
STEPENA AUTENTIČNE EGZISTENCIJE: 1.ESTETSKI STADIJUM NA KOME SE
EGZISTENCIJALNA STREPNJA PREVLADAVA PREPUŠTANJEM ČULNIM
ZADOVOLJSTVIMA I MAŠTI. IDEAL TAKVOG ŽIVOTA JE DON ŽUAN. DRUGI
STADIJUM JE ETIČKI, NA KOME SE EGZISTENCIJALNA NESIGURNOST
PREVLADAVA DJELOVANJEM IZ DUŽNOSTI, ŽIVOTNIM POZIVOM I OBAVEZAMA
PREMA LJUDIMA U DRUŠTVU. IDEAL JE SOKRAT. TREĆI STADIJUM JE RELIGIOZNI
U KOME SE KROZ ISTINSKU LIČNU VIJERU U BOGA PREVAZILAZI STRAH OD
PROLAZNOSTI, NJEGOV IDEAL JE HRISTOS.KJERKEGOR JE SMATRAO DA LJUDI
POSTOJE TAKO ŠTO BIJEŽE OD SVOJE INDIVIDUALNOSTI I SLOBODE, DA BI SE
UKLOPILI U DRUŠTVENE USTANOVE (CRKVE, PORODICE I POLITIČKE
ORGANIZACIJE). SOREN JE KRITČAR SVOG DOBA, HRIŠĆANSTVA, DEMOKRATIJE,
SOCIJALISTIČKE IDEJE I PROSVJETITELJSKE TRADICIJE. ON ZAHTIJEVA
RADIKALNI INDIVIDUALIZAM U POTRAZI ZA LIČNOM VJEROM U BOGA KAO
JEDINIM ISTINSKIM NAČNOM DA SE NAĐE SMISAO EGZISTENCIJE.

ZAVRŠNI DIO ČASA (5-10 MINUTA): PITAM UČENIKE DA LI IMAJU IKAKVA PITANJA.
UKOLIKO IMA VREMENA ČITAM IM TEKST ,,POJEDINAC I MNOŠTVO" IZ BORISA
KALINA.
IZVORI ZA PRIPREMANJE: 1. MILE SAVIĆ, VLADIMIR N. CVETKOVIĆ, NENAD
CEKIĆ- FILOZOFIJA ZA SREDNJU ŠKOLU, BEOGRAD 2004.

2. BORIS KALIN ,,POVIJEST FILOZOFIJE SA ODABRANIM TEKSTOVIMA FILOZOFA"

ŠKOLSKA KNJIGA, ZAGREB 1988.

PRILOZI-

NAPOMENA-ZAPAŽANJA

OCJENA O AKTIVNOSTI, MOTIVACIJI UČENIKA