Låìi måí âáöu !

T
rong cäng cuäüc âäøi måïi hiãûn nay, trãn âáút næåïc ta âang diãùn
ra säi âäüng quaï trçnh phaït triãøn nãön kinh tãú haìng hoïa nhiãöu
thaình pháön váûn âäüng theo cå chãú thë træåìng coï sæû quaín lyï
cuía Nhaì næåïc theo âënh hæåïng Xaî häüi chuí nghéa. Âiãöu âoï
âoìi hoíi phaíi nghiãn cæïu mäüt caïch coï hãû thäúng nhiãöu lénh væûc hoaût
âäüng kinh tãú theo cå chãú måïi, trong âoï mäüt lénh væûc coï vë trê hãút sæïc
quan troüng âæåüc coi laì huyãút maûch trong viãûc thuïc âáøy tàng træåíng
kinh tãú nhanh vaì bãön væîng âoï laì lénh væûc Tiãön tãû - Ngán haìng.
ÅÍ næåïc ta, våïi tæ caïch laì thiãút chãú âáöu naîo cuía toaìn bäü hãû
thäúng taìi chênh vaì ngán haìng. Ngán haìng Trung æång laì cå quan chuí
chäút, thiãút kãú vaì váûn haình caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû phuûc vuû
cho muûc tiãu âiãöu tiãút vé mä trong tæìng thåìi kyì. Kinh nghiãûm phaït
triãøn kinh tãú cuía caïc næåïc âaî chè ra ràòng, mäùi bæåïc thàng tráöm cuía
nãön kinh tãú âãöu coï nguyãn nhán sáu xa gàõn liãön våïi Chênh saïch tiãön
tãû vaì hoaût âäüng cuía Hãûû thäúng ngán haìng.
Våïi nháûn thæïc trãn, bàòng nhæîng kiãún thæïc tiãúp nháûn trong quaï
trçnh hoüc táûp cuîng nhæ nghiãn cæïu thãm mäüt säú taìi liãûu coï liãn quan,
Em âaî læûa choün vaì âi sáu vaìo phán têch âãö taìi: “CHÊNH SAÏCH
TIÃÖN TÃÛ VAÌ PHÆÅNG THÆÏC VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ
CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG NHAÌ NÆÅÏC
VIÃÛT NAM HIÃÛN NAY ” laìm âãö aïn män hoüc nàm 3 cuía mçnh. Âãö
aïn gäöm 2 pháön chênh :
PHÁÖN 1. LYÏ LUÁÛN CHUNG VÃÖ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ
QUÄÚC GIA
PHÁÖN 2. CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG NHAÌ
NÆÅÏC VIÃÛT NAM
Duì âaî cäú gàõng nhiãöu trãn cå såí näù læûc cuía baín thán cuîng nhæ
sæû giuïp âåî táûn tçnh cuía Giaïo viãn hæåïng dáùn, ThS. Trënh Thë Trinh.
Song, do âãö taìi laì mäüt váún âãö låïn, trçnh âäü hiãøu biãút laûi coï haûn
nãn âãö aïn cuîng khoï traïnh khoíi nhæîng thiãúu soït, haûn chãú nháút âënh.
Kênh mong âæåüc sæû chè baío cuía tháöy cä vaì yï kiãún âoïng goïp cuía
caïc baûn âãø näüi dung âãö aïn âæåüc hoaìn t-hiãûn hån.
PHÁÖN 1. LYÏ LUÁÛN CHUNG VÃÖ CHÊNH SAÏCH
TIÃÖN TÃÛ QUÄÚC GIA
I. KHAÏI NIÃÛM VAÌ ÂÀÛC ÂIÃØM CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN
TÃÛ
1. Khaïi niãûm vaì vai troì cuía CSTT
Chênh saïch tiãön tãû (CSTT) laì mäüt bäü pháûn trong täøng thãø hãû
thäúng Chênh saïch Kinh tãú cuía Nhaì næåïc, do Ngán haìng Trung Æång
(NHTW) thæûc hiãûn âãø thæûc hiãûn viãûc quaín lyï vé mä âäúi våïi nãön kinh
tãú, nhàòm âaût tåïi nhæîng muûc tiãu kinh tãú - xaî häüi nháút âënh trong tæìng
thåìi kyì nháút âënh.
Theo nghéa räüng: CSTT laì Chênh saïch âiãöu haình toaìn bäü khäúi
læåüng tiãön trong nãön kinh tãú quäúc dán nhàòm taïc âäüng âãún muûc tiãu cå
baín laì äøn âënh tiãön tãû, giæî væîng sæïc mua cuía âäöng tiãön vaì äøn âënh
giaï caí cuía haìng hoïa.
Theo nghéa thäng thæåìng: CSTT laì Chênh saïch quan tám âãún khäúi
læåüng tiãön cung æïng tàng thãm trong thåìi kyì tåïi phuì håüp våïi mæïc tàng
træåíng kinh tãú dæû kiãún vaì chè säú laûm phaït nãúu coï.
Theo âiãöu 2 luáût NHNNVN: “CSTT quäúc gia laì mäüt bäü pháûn cuía
Chênh saïch Kinh tãú - taìi chênh cuía Nhaì næåïc nhàòm äøn âënh giaï trë
âäöng tiãön, kiãöm chãú laûm phaït, goïp pháön thuïc âáøy phaït triãøn kinh tãú
- xaî häüi, baío ddamr quäúc phoìng an ninh vaì náng cao âåìi säúng nhán dán.
Nhaì næåïc quaín lyï thäúng nháút moüi hoaût âäüng cuía Ngán haìng, coï
chênh saïch âãø âäüng viãn caïc nguäön læûc trong næåïc laì chênh, tranh thuí
täúi âa nguäön læûc ngoaìi næåïc, phaït huy sæïc maûnh täøng håüp cuía caïc
thaình pháön kinh tãú, âaím baío vai troì chuí âaûo vaì chuí læûc cuía caïc täø
chæïc tên duûng nhaì næåïc trong lénh væûc tiãön tãû vaì hoaût âäüng ngán
haìng, giæî væîng âënh hæåïng Xaî häüi chuí nghiaî, chuí quyãön quäúc gia, måí
räüng håüp taïc vaì häüi nháûp quäïc tãú, âaïp æïng nhu cáöu phaït triãøn kinh
tãú - xaî häüi, goïp pháön thæûc hiãûn cäng nghiãûp hoïa, hiãûn âaûi hoïa âáút
næåïc.”
CSTT coï mäüt vai troì cæûc kyì quan troüng, thãø hiãûn åí viãûc noï coï
nhiãûm vuû taïc âäüng vaì nhiãöu hæåïng taûo ra âáöu tæ, tiãút kiãûm vaì äøn
âënh tiãön tãû, giaï caí. Qua âoï goïp pháön quan troüng vaìo sæû thaình cäng
hay tháút baûi cuía caí nãön kinh tãú. Trãn cå såí 4 muûc tiãu kinh tãú vé mä,
mäüt CSTT âæåüc âaïnh giaï laì hoaìn haío nãúu:
 Täúc âäü laûm phaït: 1% - 3%.
 Tàng træåíng kinh tãú: 3% - 5%.
 Tháút nghiãûp khoaín 4% täøng lao âäüng.
 Säú dæ trong caïn cán thanh toaïn quäúc tãú chiãúm 2% - 3% trãn GDP.
 2. Hçnh thæïc vaì âäúi tæåüng quaín lyï
Chênh saïch tiãön tãû coï 2 hçnh thæïc thãø hiãûn cå baín sau:
 CSTT nåïi loíng: cung tiãön tãû tråí nãn däöi daìo, thæìa thaíi nhàòm
khuyãún khêch âáöu tæ, måí räüng saín xuáút, taûo cäng àn viãûc laìm vaì
chäúng suy thoaïi.
 CSTT thàõc chàût: nãön kinh tãú tråí nãn âàõt âoí, khoï khàn do læång
cung tiãön bë haûn chãú nhàòm haûn chãú âáöu tæ, kçm haîm sæû phaït triãøn
“quaï noïng” cuía nãön kinh tãú vaì chäúng laûm phaït...
Âäúi tæåüng quaín lyï cuía CSTT: chênh laì khäúi tiãön. Theo quan niãûm
tiãön tãû cuía cå chãú thë træåìng thç tuìy theo muûc âêch khaïc nhau maì phán
chia tiãön theo nhiãöu phæång thæïc, tiãu chuáøn khaïc nhau.
 Theo chæïc nàng læu thäng, tiãön âæåüc thãø hiãûn åí khäúi tiãön màût
(M) do NHTW phaït haình gäöm: tiãön màût trong dán cæ, trong caïc täø chæïc
kinh tãú vaì phi kinh tãú cuìng våïi tiãön màût täön quyî taûi quyî tên duûng, kho
baûc, quyî âiãöu haình nghiãûp vuû, quyî dæû træî cuía NHTW.
 Theo chæïc nàng læu thäng vaì phæång tiãûn thanh toaïn, tiãön âæåüc
xaïc âënh laì khäúi tiãön M1 = M + nhæîng khoaín tiãön gåíi khäng kyì haûn
bàòng baín tãû.
 Theo chæïc nàng læu thäng thanh toaïn vaì cáút træî thç tiãön tãû thãø
hiãûn bàòng khäúi tiãön M 2 = M1 + nhæîng khoaín tiãön gåíi coï kyì haûn bàòng
baín tãû.
 Våïi täøng säú tên duûng thç biãøu hiãûn dæåïi khäúi tiãön M 3 = M2 +
nhæîng cäng cuû taìi chênh khaïc.
Dæûa trãn viãûc càn cæï vaìo muûc tiãuâiãöu tiãút trong chênh saïch kinh
tãú cuîng nhæ càn cæï vaìo khaí nàng âiãöu tiãút cuía NHTW, åí Viãût Nam âaî
choün khäúi tiãön M2 laì âäúi tæåüng quaín lyï cuía CSTT vç M 2 äøn âënh hån.
II. MUÛC TIÃU CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ
Coï Trãn täøng thãø, muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû laì âiãöu tiãút.
Hay noïi khaïc hån, muûc tiãu cuía NHTW coï thãø quy thaình hai nhoïm laì:
Muûc tiãu tiãön tãû vaì Muûc tiãu kinh tãú.
1. Muûc tiãu tiãön tãû (muûc tiãu træûc tiãúp )
Vãö phæång diãûn tiãön tãû, coï 4 muûc tiãu maì Chênh saïch tiãön tãû
mong muäún âaût tåïi laì: âiãöu hoìa khäúi tiãön tãû, kiãøm soaït täøng säú thanh
toaïn bàòng tiãön, baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön vaì äøn âënh giaï
trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön.
 1.1 Âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû trong nãön kinh tãú - xaî häüi :
Âoï laì nhàòm duy trç mäúi tæång quan Tiãön - Haìng âæåüc äøn âënh
bàòng caïch âiãöu hoìa khäúi læåüng tiãön tãû. Cå chãú âiãöu hoìa dæåïi hai näüi
dung chênh laì Mæïc âäü vaì Caïch luán chuyãøn. Coï mäüt nguyãn tàõc täøng
quaït laì nãúu mäùi nàm nãön kinh tãú âãöu tàng træåíng thç phaíi tàng khäúi
læåüng tiãön tãû bàòng tyí lãû tàng træåíng kinh tãú.
Âiãöu hoìa khäúi tiãön tãû ngaìy nay coï nghéa laì âiãöu chènh viãûc taûo
tiãön vaì sæí duûng tiãön trong hãû thäúng Ngán haìng hai cáúp. Mäüt khaí nàng
kyì bê cuía hãû thäúng Ngán haìng hai cáúp laì taûo tiãön, âiãöu chènh mæïc
cung tiãön âãø äøn âënh tiãön tãû. Do viãûc phán chia hãû thäúng Ngán haìng
thaình hai cáúp nãn coï viãûc phán chia hai loaûi tiãön : tiãön Ngán haìng trung
æång vaì tiãön Ngán haìng. Tiãön trung æång laì tiãön do NHTW âäüc quyãön
phaït haình. Tiãön Ngán haìng (tiãön tên duûng) laì tiãön do caïc NHTM taûo ra
thäng qua viãûc cáúp tên duûng cho nãön kinh tãú, âàût biãût laì tiãön trãn caïc
taìi khoaín thanh toaïn seïc. Noï âæåüc taûo ra nhæ laì mäüt sæû måí räüng gáúp
nhiãöu láön quyî dæû træî Ngán haìng thäng qua hãû säú taûo tiãön. Âãø âiãöu
hoìa khäúi læåüng tiãön tãû NHTW sæí duûng caïc cäng cuû træûc tiãúp vaì
giaïn tiãúp :
Nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp coï aính hæåíng thàóng âäúi våïi khäúi
læåüng tiãön læu haình. Nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp bao gäöm : Kiãøm
soaït caïc NHTM, sæû báút âäüng hoïa vaìng nháûp kháøu, haûn chãú nháûp
näüi caïc ngoaûi tãû...
Våïi nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp coï aính hæåíng khäng chàõc chàõn,
aính hæåíng coï xaîy ra hay khäng laì tuìy åí phaín æïng cuía caïc âäúi tæåüng,
bao gäöm : Tàng hay giaîm laîi suáút chiãút kháúu, Chênh saïch thë træåìng
måí... Nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp chuí yãúu thæûc hiãûn thäng qua cå chãú
thë træåìng, maì cäng cuû chuí yãúu trong cå chãú thë træåìng laì laîi suáút.
Nhæ váûy, thäng qua cung æïng tiãön trung æång vaì caïc phæång tiãûn
træûc tiãúp hoàûc giaïn tiãúp, NHTW hoaìn toaìn laìm chuí khaí nàng âiãöu hoìa
khäúi læåüng tiãön tãû cung æïng cho nãön kinh tãú vaì âoï laì leî säúng coìn
cuía NHTW.
1.2 Kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön :
Viãûc kiãøm soaït khäúi tiãön tãû âån thuáön coï nhæåüc âiãøm laì khäng
læu yï tåïi täúc âäü læu haình tiãön tãû. Sæû aính hæåíng maûnh meî âãún váût
giaï khäng phaíi chè coï khäúi tiãön (M) maì coìn caí täúc âäü læu haình tiãön
tãû (V) næía. Hay noïi caïch khaïc, kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng
tiãön chênh laì kiãøm soaït âäü låïn cuía tiãön tãû maì coï tênh tåïi täúc âäü læu
thäng cuía tiãön (V) âãø tæì âoï xaïc âënh mæïc cung tiãön phuì håüp.
Nhæng viãûc kieím soaït M.V. laì ráút khoï båíi vç tuìy thuäüc vaìo caïch
haình âäüng cuía caïc chuí thãø kinh tãú riãng biãût trong sæí duûng tiãön tãû.
Noï tuìy thuäüc vaìo niãöm tin cuía nhæîng ngæåìi naìy âäúi våïi giaï trë tiãön
tãû, sæû tiãn liãûu cuía hoü vãö thåìi cå kinh tãú, nhæîng cå häüi laìm àn sinh
låìi, khuynh hæåïng tiãu xaìi cuía dán chuïng, loìng tin vaìo chênh saïch kinh tãú
cuía Nhaì næåïc...Ngoaìi ra noï coìn phuû thuäüc vaìo khaí nàng thanh toaïn cuía
ngán haìng, trçnh âäü kyí thuáût cäng nghãû ngán haìng, mæïc âäü tin tæåíng
cuía dán chuïng âäúi våïi ngán haìng.
Åí ínhæîng næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, caïc tiãûn êch ngán haìng
âæåüc sæí duûng räüng raîi, caïc chuí thãø kinh tãú quen duìng seïc trong thanh
toaïn..vç váûy NHTW kiãøm soaït säú chi traí cuía toaìn xaî häüi qua hãû thäúng
ngán haìng bàòng caïch tênh täøng giaï trë seïc âæa âi giao hoaïn taûi NHTW vaì
theo doîi biãún chuyãøn cuía noï. Coìn åí næåïc ta, viãûc duìng seïc vaì caïc
phæång tiãûn thanh toaïn khaïc qua ngán haìng coìn êt thäng duûng, duìng tiãön
màût âãø chi traí laì phäø biãún cho nãn coï mäüt khäúi tiãön màût ráút låïn læu
thäng bãn ngoaìi hãû thäúng ngán haìng, væåüt qua táöm kiãøm soaït cuía
NHTW. Âoï laì âáöu mäúi gáy báút äøn cho nãön kinh tãú mäüt caïc âäüt biãún.
Âoï cuîng laì lyï do cáön thu huït læåüng tiãön trong tay dán cæ vaìo hãû thäúng
ngán haìng dæåïi hçnh thæïc tiãön gåíi khäng kyì haûn vaì duìng seïc âãø thanh
toaïn, mäüt yãúu täú cáön thiãút âãø cho viãûc thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû
âæåüc hæîu hiãûu.
1.3 Baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön :
Giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön laì sæïc mua cuía noï âäúi våïi haìng
hoïa vaì dëch vuû trong næåïc. Sæïc mua cuía âäöng tiãön biãún âäøi ngæåüc
chiãöu våïi váût giaï. Khi mæïc váût giaï chung gia tàng, sæïc mua cuía âäöng
tiãön giaím vaì ngæåüc laûi. Do âoï, baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng
tiãön cuîng chênh laì baío vãû sæïc mua cuía âäöng tiãön quäúc näüi. Muäún
váûy, Chênh saïch tiãön tãû phaíi baío âaím âæåüc mæïc giaï chung äøn âënh,
nghéa laì phaíi kiãøm soaït laûm phaït åí mäüt tyí lãû væìa phaíi.
Sæû äún âënh cuía váût giaï laì âiãöu cáön thiãút âãø moüi ngæåìi âæåüc an
tám, tin tæåíng trong viãûc tênh toaïn cäng viãûc âáöu tæ, vç âáöu tæ laì cuäüc
tênh toaïn láu daìi. Váûy, cáön coï sæû äøn âënh láu daìi måïi khuyãún khêch
sæïc âáöu tæ.
Trong træåìng håüp khäng duy trç âæåüc sæû äøn âënh, mäüt mæïc váût
giaï gia tàng hàòng nàm åí mæïc 2 hay 3% laì mæïc gia tàng thuáûn låüi cho sæû
phaït triãøn maì Chênh saïch tiãön tãû coï thãø cháúp nháûn âæåüc. Leî táút
nhiãn, mäüt Chênh saïch tiãön tãû coï thãø taïc âäüng tåïi sæû gia tàng nàng
suáút trong hoaût âäüng saín xuáút cuía caïc chuí thãø kinh tãú váøn laì âiãöu
mong moíi.
1.4 Âaím baío giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön :
Giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön thãø hiãûn thäng qua tyí giaï häúi
âoaïi. Sæû biãún âäüng cuía tyí giaí häúi âoaïi coï aính hæåíng ráút låïn âãún
hoaût âäüng kinh tãú trong næåïc tuìy theo mæïc âäü hæåïng ngoaûi cuía nãön
kinh tiãön tãû. Traïi laûi, moüi biãún chuyãøn vãö tiãön tãû cuîng taïc âäüng tåïi
mäúi tæång quan giæîa tiãön tãû trong næåïc vaì tiãön tãû næåïc ngoaìi... Chênh
vç váûy, Chênh saïch tiãön tãû phaíi chuï troüng âãún viãûc baío âaím vaì äøn
âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön trong næåïc.
 Tyí giaï häúi âoaïi chëu sæû taïc âäüng maûnh cuía khäúi dæû træî ngoaûi
häúi, thë træåìng vaì chênh saïch häúi âoaïi, tçnh hçnh giaï caí trong næåïc... do
âoï, mäüt Chênh saïch tiãön tãû nhàòm äøn âënh kinh tãú trong næåïc cáön phaíi
âi âäi våïi nhæîng biãûn phaïp nhàòm äøn âënh tyí giaï häúi âoaïi. Coï nhiãöu
biãûn phaïp nhæ kiãøm soaït laûm phaït, tàng cung tiãön âãø tàng træåíng kinh
tãú, xaïc âënh lénh væûc âáöu tæ æu tiãn ...
2. Muûc tiãu kinh tãú (muûc tiãu giaïn tiãúp)
Chênh saïch tiãön tãû coìn nhàòm âãún mäüt muûc âêch xa hån, âoï laì
muûc tiãu kinh tãú, Muûc tiãu kinh tãú gäöm coï hai âiãøm chênh sau âáy :
 Tàng træåíng kinh tã,ú trong âoï coï muûc tiãu âaût âãún mæïc nhán
duûng cao.
 Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm trong chu chuyãøn kinh tãú.
2.1 Muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú
Hiãûn nay, coï nhiãöu quan âiãøm khaïc nhau vãö vai troì cuía tiãön tãû
âäúi våïi tàng træåíng kinh tãú. Tuy coï nhieìu yï kiãún khaïc nhau vãö chi tiãút
nhæng váùn xaïc âënh âæåüc quan âiãøm chung vãö taïc âäüng cuía laîi suáút vaì
säú cáöu täøng håüp cuía khäúi tiãön tãû trãn mæïc tàng træåíng âoï. Taïc âäüng
âoï thäng qua hai ngoî :
Khi khäúi tiãön tãû M tàng, noïi chung coï taïc duûng laìm giaím laîi suáút,
khuyãún khêch âáöu tæ, laìm cho täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu
tyí lãû gia tàng cuía täøng saín pháøm xaî häüi låïn hån nhëp gia tàng dán säú seî
coï tàng træåíng kinh tãú.
Màût khaïc, sæû gia tàng khäúi tiãön tãû âæa âãún taïc duûng laìm tàng säú
cáöu täøng håüp : caïc thaình pháön dán cæ coï tiãön nhiãöu hån seî tiãu thuû
nhiãöu hån vaì maîi læûc trãn thë træåìng tàng giuïp giaíi quyãút haìng täön
âoüng, laìm cho caïc doanh nghiãûp gia tàng saín xuáút, haìng hoïa læu thäng
phán phäúi våïi nhëp âiãûu räün rëp hån. Âãún mäüt luïc naìo âoï doanh nghiãûp
cuîng phaíi gia tàng thãm viãûc mua sàõm maïy moïc, thiãút bë, nhaì xæåíng...
Caí hai sæïc cáöu vãö saín pháøm tiãu duìng vaì vãö saín pháøm âáöu tæ âãöu
tàng, tæì âoï täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu mæïc gia tàng âoï låïn
hån nhëp gia tàng dán säú seî coï tàng træåíng kinh tãú.
Trong caí hai træåìng håüp âãöu coï sæû gia tàng nhán duûng, vç nhán
cäng, tæ baín, kyí thuáût cäng nghãû laì ba yãúu täú quan troüng quyãút âënh säú
læåüng saín xuáút, trong âoï yãúu täú nhán cäng âæåüc tàng lãn træåïc khi xê
nghiãûp gia tàng saín xuáút. Âäúi våïi xê nghiãûp quaín lyï coï hiãûu quaí, viãûc
tuyãøn duûng thãm nhán cäng chè xaîy ra khi säú nhán læûc hiãûn hæîu âæåüc
táûn duûng.
Nhæ váûy, muäún âaût âæåüc muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú, ngoaìi viãûc
gia tàng khäúi tiãön tãû trong Chênh saïch tiãön tãû cáön coï nhæîng biãûn phaïp
âáøy maûnh âáöu tæ saín xuáút âãø thám duûng nhán cäng.
2.2 Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm trong chu chuyãøn kinh tãú
 Våïi nhæîng taïc âäüng cuía caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû coï thãø
ruït ngàõn chu kyì vaì thay âäøi nhæîng nhæåüc âiãøm cuía chu kyì kinh tãú.
Sæû tàng træåíng kinh tãú báút cæï næåïc naìo cuîng khäng thãø keïo daìi maîi.
Lyï do cå baín laì säú cáöu duì tiãúp tuûc gia tàng nhæng säú cung khäng thãø
âaïp æïng maîi âæåüc. Noï bë haûn chãú båíi nhiãöu yãúu täú, âaïng kãø træåïc
tiãn laì nhán cäng. Khi nãön kinh tãú tàng træåíng liãn tuûc âãún mäüt luïc naìo
âoï nhán cäng khan hiãúm, haûn chãú mæïc gia tàng saín xuáút. Âoï laì chæa kãø
nguyãn liãûu cuîng coï thãø khan hiãúm. Sæû khan hiãúm cuía yãúu täú nhán
cäng, nhiãn liãûu laìm tàng phê täøn saín xuáút, náng cao giaï thaình vaì giaï
baïn trãn thë træåìng.
Vaìo thåìi âiãøm naìy, nãúu khäúi læåüng tiãön tãû tiãúp tuûc gia tàng maì
khäng thãø kiãöm chãú, säú cáöu tàng maûnh, háûu quaí táút yãúu laìm tàng
váût giaï, tçnh traûng laûm phaït ngaìy caìng tráöm troüng hån. Tçnh hçnh âoï
buäüc phaíi giaím båït khäúi tiãön tãû, tæì âoï laìm giaím säú cáöu, laìm giaím
khuynh hæåïng tiãu thuû cuía dán cæ. Hoaût âäüng kinh tãú råi vaìo tçnh traûng
ngæng trãû. Træåïc tçnh hçnh âoï, caïc nhaì saín xuáút haìng hoïa baïn cháûm
laûi, têch luîy haìng täön kho nhiãöu, giaím læång, tháûm chê sa thaíi cäng nhán,
dáøn âãún tháút nghiãûp... tçnh traûng suy thoaïi kinh tãú lan räüng.
Âãø chàûn âæïng suy thoaïi, NHTW seî phaíi thi haình chênh saïch baình
træåïng khäúi tiãön tãû, khuyãún khêch caïc ngán haìng cho vay âãø náng säú
cáöu lãn, nhu cáöu âáöu tæ tàng... nhæîng sæû kiãûn âoï âæa nãön kinh tãú tæì
giai âoaûn suy thoaïi sang giai âoaûn phuûc hæng âãø tæì âoï coï thãø chuyãøn
sang giai âoaûn tàng træåíng maûnh.
III. PHÆÅNG THÆÏC VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CUÍA
CSTT
Âãø kiãún thiãút Chênh saïch tiãön tãû, NHTW phaíi váûn duûng nhæîng
cäng cuû âàût biãût cuía noï, ngæåìi ta goüi âoï laì “cäng cuû cuía Chênh saïch
tiãön tãû”. Cäng cuû laì nhæîng phæång tiãûn cuû thãø cuía hoaût âäüng. Pháön
låïn caïc cäng cuû hoaût âäüng âãöu coï thãø âæåüc sæí duûng hoàûc vç muûc
âêch âiãöu hoìa toaìn bäü caïc luäöng tiãön tãû, hoaût âäüng tiãön tãû vaì giaï caí
hoàûc âãø âiãöu haình mäüt säú chênh saïch chung. Mäüt cäng cuû Chênh saïch
tiãön tãû âæåüc xem laì hæîu êch nãúu cäng cuû âoï coï tênh linh hoaût vaì mang
laûi hiãûu quaí, tæïc laì cäng cuû naìy coï thãø thay âäøi khi cáön thiãút, thæåìng
xuyãn hay khäng thæåìng xuyãn våïi mæïc tàng giaím khäúi tiãön låïn hay nhoí
tuìy thuäüc vaìo muûc tiãu cuía NHTW âaî âãö ra.
Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû cuía NHTW
thæåìng âæåüc thæûc hiãûn âãø âiãöu haình caïc NHTG vaì thë træåìng tiãön
tãû, thæï hai laì nhàòm xæí lyï mäúi quan hãû âäúi våïi khu væûc taìi chênh tiãön
tãû âäúi ngoaûi.
1. Váûn duûng âäúi våïi caïc NHTG vaì thë træåìng tiãön tãû
Coï táút caí 7 cäng cuû maì NHTW coï thãø váûn duûng, âoï laì : Dæû træî
bàõt buäüc, taïi chiãút kháúu, thë træåìng tiãön tãû måí, kiãøm soaït tên duûng
choün loüc, laîi suáút tiãön gåíi, kiãøm soaït tên duûng taìi tråü Thë træåìng
Chæïng khoaïn vaì kiãøm soaït tên duûng tiãu duìng. Chuïng ta seî láön læåüt âi
sáu phán têch tæìng cäng cuû mäüt.
1.1 Thay âäøi dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi Ngán haìng trung gian
NHTW âæåüc giao quyãön bàõt buäüc caïc NHTG phaíi kyï gåíi taûi
NHTW mäüt pháön cuía täøng säú tiãön gåíi maì hoü nháûn âæåüc tæì dán cæ
vaì caïc thaình pháön kinh tãú thao mäüt tyí lãû nháút âënh. Pháön kyï gåíi bàõt
buäüc âoï goüi laì dæû træî bàõt buäüc. NHTW áún âënh mäüt tyí lãû bao nhiãu
tuìy theo tçnh hçnh, muûc âêch laì âãø giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía NHTM,
traïnh træåìng håüp ngán haìng naìy ham kiãúm låüi nhuáûn bàòng caïch cho vay
quaï mæïc, coï thãø gáy haûi tåïi quyãön låüi cuía ngæåìi kyï gåíi tiãön åí ngán
haìng. Ngoaìi ra, noï coìn laì phæång tiãûn âãø NHTW coï thãm quyãön læûc
âiãöu khiãøn hãû thäúng ngán haìng, taûo nãn mäúi quan hãû lãû thuäüc cuía
NHTM âäúi våïi NHTW. Khaí nàng cho vay cuía NHTM bë haûn chãú buäüc
hoü phaíi âi vay laûi åí NHTW. NHTW laì ngæåìi cho vay sau cuìng cuía moüi
ngán haìng vaì laì cæïu tinh cuía hoü trong nhæîng træåìng håüp kháøn cáúp nhæ
tçnh traûng âäöng loaût ruït tiãön gåíi cuía cäng chuïng.
Vãö nguyãn tàõc, khi áún âënh mäüt mæïc dæû træî bàõt buäüc åí mæïc
tháúp, NHTW muäún khuyãún khêch caïc NHTG måí räüng mæïc cho vay cuía
hoü, tæïc muäún baình træåïng khäúi tiãön tãû. Ngæåüc laûi, khi náng cao tyí lãû
dæû træî bàõt buäüc, NHTW muäún giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía caïc
NHTG, baïo hiãûu mäüt Chênh saïch tiãön tãû thàõc chàût; tæì âoï aính hæåíng
âãún doanh thu låüi nhuáûn cuía caïc ngán haìng, âáy laì váún âãö hãút sæïc
nhaûy caím vaì luän âæåüc quan tám cuía NHTW.
Chênh vç váûy mäüt sæû gia tàng DTBB âoìi hoíi phaíi nguyãn cæïu træåïc
sæïc chëu âæûng cuía NHTG âäúi våïi mæïc dæû træî måïi seî ban haình. Coï
thãø váûn duûng mæïc DTBB cho loaûi tiãön gæíi khäng kyì haûn vaì mäüt
mæïc dæû træî tháúp hån cho loaûi tiãön gæíi tiãút kiãûm vaì tiãön gæíi coï kyì
haûn hoàûc mäüt tyí lãû DTBB tháúp hån cho ngán haìng hoaût âäüng åí khu
væûc näng thän...
Nhçn chung, DTBB laì cäng cuû mang tênh cháút haình chênh cuía NHTW
nhàòm âiãöu tiãút mæïc cung tiãön cuía NHTM cho nãön kinh tãú thäng qua hãû
säú nhán tiãön tãû. Mæïc dæû træî do luáût phaïp quy âënh theo âoï NHTM phaíi
gåíi tiãön vaìo mäüt taìi khoaín khäng laîi åí NHTW. Dæû træî bàõt buäüc laì
biãûn phaïp kiãøm soaït cung æïng tiãön tãû chæï khäng phaíi laì caïch âãø cho
tiãön äøn âënh. Noï coï yï nghéa to låïn âãø âiãöu hoìa cung cáöu trãn thë
træåìng tiãön tãû, thæûc hiãûn yãu cáöu cuía Chênh saïch tiãön tãû.
1.2 Thay âäøi âiãöu kiãûn vaì laîi suáút chiãút kháúu
Taïi chiãút kháúu laì phæång thæïc âãø NHTW âæa tiãön vaìo læu thäng,
thæûc hiãûn vai troì laì ngæåìi cho vay cuäúi cuìng. Thäng qua viãûc taïi chiãút
kháúu, NHTW âaî taûo cå såí âáöu tiãn thuïc âáøy hãû thäúng NHTM thæûc
hiãûn vai troì taûo tiãön âäöng thåìi khai thäng thanh toaïn.
 Âäúi våïi NHTM, leî säúng cuía hoü laì nháûn tiãön gåíi cuía moüi giåïi vaì
cho vay pháön låïn tiãön gåíi âoï âãø thu laîi. Tuy nhiãn, khäng phaíi luïc naìo
hoaût âäüng ngán haìng cuîng diãøn ra thuáûn låüi. Coï nhæîng luïc ngæåìi gåíi
tiãön âãún ruït tiãön quaï nhiãöu (theo chu kyì kinh tãú ), ngán haìng dãø råi vaìo
tçnh traûnh thiãúu khaí nàng chi traí. Chênh vaìo nhæîng luïc “ngaìn cán treo
såüi toïc” âoï, NHTM tçm âãún sæû giuïp âåí cuía NHTW, ngæåìi cho vay cuäúi
cuìng coï khaí nàng vä biãn, khäng bao giåì bë phaï saín.
NHTW cáúp tên duûng cho caïc NHTG qua nhiãöu hçnh thæïc. Hçnh thæïc
thäng duûng vaì cäø âiãøn laì chiãút kháúu caïc thæång phiãúu cuía NHTG
hoàûc taïi chiãút kháúu nãúu NHTG âaî chiãút kháúu træåïc âoï. Khi nháûn
chiãút kháúu hay taïi chiãút kháúu, NHTW laìm tàng khäúi tiãön tãû. Âoï laì
hçnh thæïc taûo tiãön âæåüc caïc nhaì kinh tãú xem laì laình maûnh vç noï coï
khaí nàng tæû thanh toaïn... Våïi viãûc náng cao hoàûc giaím mæïc laîi suáút
chiãút kháúu NHTW coï thãø khuyãún khêch giaím hoàûc tàng mæïc cung æïng
tên duûng cuía NHTM âäúi våïi nãön kinh tã,ú âäöng thåìi qua âoï cuîng giaím
hoàûc tàng mæïc cung æïng tiãön tãû.
Chênh saïch chiãút kháúu coìn laì cäng cuû âënh hæåïng tên duûng. Nãúu
muäún kêch thêch xuáút kháøu, NHTW seî cho taïi chiãút kháúu træåïc hãút caïc
thæång phiãúu xuáút kháøu hoàûc náng haûn mæïc taïi chiãút kháúu âäúi våïi
caïc thæång phiãúu âoï. Ngoaìi ra, NHTW coìn thæûc hiãûn chiãút kháúu trong
nhæîng træåìng håüp: giuïp NHTG âiãöu chènh dæû træî bàõt buäüc bë thiãúu
huût, giuïp NHTG thæûc hiãûn tên duûng theo muìa, caïc NHTG naìo thiãúu
huût thanh khoaín (vç nhæîng nghiãûp vuû cho vay tæång âäúi daìi haûn) âãø
khuyãún khêch phaït triãøn.
1.3 Chênh saïch thë træåìng måí (Open Market Operations)
Chênh saïch thë træåìng måí (OMO) laì viãûc NHTW mua baïn giáúy tåì
coï giaï våïi muûc âêch taïc âäüng tåïi thë træåìng tiãön tãû, âiãöu hoìa vãö cung
vaì cáöu vãö giáúy tåì coï giaï, gáy aính hæåíng âãún khäúi dæû træî cuía caïc
NHTM taûi NHTW, tæì âoï taïc âäüng âãún khaí nàng cung cáúp tên duûng cuía
caïc ngán haìng naìy.
Thë træåìng måí laì mäüt trong nhæîng cæía ngoî âãø NHTW phaït haình
tiãön vaìo guäöng maïy kinh tãú hoàûc ruït båït khäúi tiãön læu thäng trong âoï,
bàòng caïch mua hay baïn nhæîng traïi phiãúu, bàòng nhæîng nghiãûp vuû goüi
laì “nghiãûp vuû thë træåìng måí” (open market operations). Nãúu nhæ chênh
saïch chiãút kháúu coï taïc âäüng täøng håüp vaì coï nhæîng haûn chãú taûm
thåìi thç Chênh saïch thë træåìng måí laì cäng cuû taïc âäüng nhanh vaì linh
hoaût. Khi mua baïn giáúy tåì coï giaï våïi viãûc quy âënh mæïc giaï coï låüi,
NHTW muäún taïc âäüng tåïi nguäön väún cuía caïc NHTM åí NHTW vaì do
âoï taïc âäüng tåïi mæïc cho vay cuía caïc NHTM âäúi våïi nãön kinh tãú vaì dán
cæ.
Trãn thë træåìng måí, NHTW chuí yãúu mua baïn traïi phiãúu cuía Chênh
phuí. Bàòng caïch naìy, NHTW tàng khäúi dæû træî cuía NHTG, vç ngán haìng
naìy cáön dæû træî nãn âem baïn traïi phiãúu hoàûc baïn traïi phiãúu våïi laîi
suáút tháúp âãø cho vay sinh låüi nhiãöu hån. Khi dæû træî cuía ngán haìng
thàûng dæ, thê duû tàng thãm 1, NHTW coï thãø måí räüng khaí nàng cho vay
gáúp 4 hoàûc 5 láön tuìy theo mæïc DTBB, vç pháön dæû træî tàng thãm coï taïc
duûng nhæ pháön tiãön gåíi åí ngán haìng naìy. Thãm vaìo âoï, coìn coï taïc
duûng cuía viãûc NHTW mua traïi phiãúu cuía Chênh phuí våïi giaï cao hån, laîi
suáút haû xuäúng kêch thêch giåïi doanh nghiãûp âi vay, tæïc laì tàng thãm cuía
khäúi tiãön tãû.
Ngæåüc laûi khi muäún giaím bàõt khäúi tiãön tãû NHTW baïn traïi phiãúu
chênh phuí trãn thë træåìng måí cho báút cæï ai muäún mua, ngán haìng doanh
nghiãûp hoàûc caï nhán. Háûu quaí laì dæû træî cuía NHTG taûi NHTW giaím
xuäúng, khaí nàng cho vay cuía NHTG bë thu heûp, nháút laì khi tiãön mua traïi
phiãúu chênh phuí do caï nhán hay doanh nghiãûp mua vaì traí bàòng chi phiãúu
tiãön gæíi khäng kyì haûn giaím, laìm giaím thiãøu khäúi tiãön tãû.
Nhæ váûy, Sæû phaït triãøn cuía thë træåìng taìi chênh noïi chung vaì cuía
hãû thäúng ngán haìng noïi riãng âaî taûo âiãöu kiãûn cho NHTW caïc næåïc coï
thãø âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû cuía mçnh mäüt caïch linh hoaût vaì chuí
âäüng hån, âaïp æïng sæû váûn âäüng ngaìy caìng nhanh choïng cuía luäöng
väún læu chuyãøn trong nãön kinh tãú. Våïi Thë træåìng måí, NHTG coï thãø
tçm cho mçnh nguäön taìi tråü cáön thiãút våïi nhæîng thuí tuûc nhanh goün.
Cho nãn hoaût âäüng cuía thë træåìng måí ngaìy caìng quan troüng hån, laìm
giaím båït hoaût âäüng taïi chiãút kháúu. Qua thë tråìng naìy, NHTW coï thãø
taïc âäüng âãún viãûc tàng giaím khäúi tiãön tãû mäüt caïch træûc tiãúp âäúi våïi
ngán haìng.
1.4 Kiãøm soaït tên duûng coï choün loüc (Selective Credit Controls)
Ba cäng cuû váûn duûng âãø thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû kãø trãn coï
taïc duûng täøng quaït laì kiãøm soaït khäúi læåüng cho vay cuía ngán haìng,
mæïc laîi suáút vaì khäúi tiãön tãû noïi chung. Nhæng NHTG coìn thoaíi maïi åí
chäø laì muäún cho ai vay tuìy sæû xeït âoaïn cuía mçnh. Âiãöu âoï coï nghéa laì
ba cäng cuû nãu trãn chæa aính hæåíng âãún cå cáúu tên duûng maì NHTG cáúp
cho khaïch haìng. Nãúu khäng aïp duûng chênh saïch kiãøm soaït tên duûng
“choün loüc”, NHTG seî chè hæåïng tên duûng vaìo nhæîng ngaình kinh doanh
låïn, cho xê nghiãûp næåïc ngoaìi vay hoàûc cho vay âãø mua baïn chæïng
khoaïn, êt chuï troüng âãún nhæîng ngaình hoaût âäüng coï låüi êch xaî häüi
nhiãöu hån nhæ xáy dæûng nhaì cæía, doanh nghiãûp nhoí...
Mäüt chênh saïch kiãøm soaït tên duûng choün loüc seî giåïi haûn mæïc tên
duûng täúi âa cáúp cho nhæîng ngaình maì Nhaì næåïc khäng æu tiãn phaït
triãøn næîa, ngæåüc laûi æu âaîi nhæîng ngaình hoaût âäüng naìo âæåüc xem
nhæ æu tiãn, cáön yãøm tråü tên duûng maûnh hån. Vê duû nhæ xáy cáút nhaì,
doanh nghiãûp nhoí, hay coï sæû phán biãût âãø æu tiãn phaït triãøn nhæîng
vuìng laînh thäø âàûc biãût so våïi nhæîng ngaình khaïc. Viãûc yãøm tråü tên
duûng æu âaîi våïi mäüt laîi suáút æu âaîi laì mäüt âoìn báøy giuïp thæûc hiãûn
chênh saïch kinh tãú cuía Nhaì næåïc.
Chênh saïch naìy muäún âaût muûc tiãu cuía noï cáön náng cao cháút
læåüng kiãøm soaït vaì thanh tra NHTG, cháút læåüng âoï tuìy thuäüc trçnh âäü
nghiãûp vuû chuyãn män cuía âäüi nguî caïn bäü vaì âaûo âæïc liãm khiãút cuía
hoü.
1.5 Thæûc hiãûn chênh saïch laîi suáút
Laîi suáút laì mäüt cäng cuû quan troüng âàûc biãût trong tay NHNN âãø
haûch âënh vaì âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû. Laîi suáút laì váún âãö hãút
sæïc nhaûy caím trong nãön kinh tãú, noï taïc âäüng âãún moüi kháu cuía quaï
trçnh saín xuáút kinh doanh, têch luyî tiãu duìng, tiãút kiãûm vaì âáöu tæ... Kinh
nghiãûm cho tháúy vai troì quan troüng cuía cå chãú âiãöu haình laîi suáút âäúi
våïi muûc tiãu äøn dënh vaì phaït triãøn thë træåìng taìi chênh tiãön tãû, thuïc
âáøy saín xuáút kinh doanh vaì tàng træåíng kinh tãú.
Chênh saïch laîi suáút coï thãø bao gäöm tiãön vay vaì tiãön gåíi ngán
haìng. Thäng thæåìng, chênh saïch laîi suáút tiãön gåíi vaì tiãön vay biãún âäüng
cuìng chiãöu, nghéa laì caí hai mæïc laîi suáút âoï âãöu tàng lãn hay giaím
xuäúng: khi tàng laîi suáút tiãön gåíi lãn, laîi suáút cho vay cuîng âæåüc náng lãn
vaì ngæåüc laûi tuìy theo chênh saïch cuía NHTW.
Caïc chênh saïch laîi suáút maì ngán haìng caïc næåïc cuîng nhæ Viãût
Nam âaî tæìng aïp duûng laì: chênh saïch laîi suáút tráön, laîi suáút saìn, chênh
saïch chãnh lãûch laîi suáút, chênh saïch laîi suáút cå baín, laîi suáút thoía
thuáûn, tæû do hoïa laîi suáút... Caïc mæïc vaì cå cáúu laîi suáút cáön hæåïng
âãún caïc muûc tiãu sau :
 Khuyãún khêch têch luîy vaì sæû trung gian taìi chênh.
 Hæåïng caïc nguäön taìi chênh vaìo hoaût âäüng coï tyí suáút låüi
nhuáûn cao nháút.
 Âiãöu chènh cå cáúu thåìi haûn cuía caïc luäöng taìi chênh, coï nghéa laì
phán âënh väún ngàõn haûn vaì väún daìi haûn.
 Cho pheïp caïc täø chæïc taìi chênh coï sæû chãnh lãûch laîi suáút thêch
håüp âãø buì âàõp chi phê hoaût âäüng vaì coï laîi.
Dæûa vaìo chênh saïch laîi suáút maì caïc NHTG tuìy thuäüc vaìo tæìng
thåìi kyì vaì muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû maì NHTW âãö ra caïc chênh
saïch laîi suáút phuì håüp nhàòm âiãöu tiãút hoaût âäüng tên duûng cuía NHTG,
tæì âoï seî taïc âäüng âãún mæïc täøng mæïc cung tiãön trong læu thäng.
1.6 ÁÚn âënh mäüt biãn væûc bàõt buäüc trong cho vay
Aïp duûng âäúi våïi viãûc kinh doanh trãn thë træåìng chæïng khoaïn.
Trong kinh doanh chæïng khoaïn, ngæåìi âáöu tæ thæåìng sæí duûng väún tên
duûng do ngán haìng cung cáúp. Nhaì næåïc hay NHTW quy âënh mäüt giåïi
haûn tiãön màût phaíi traí trong kinh doanh chæïng khoaïn goüi laì biãn væûc.
Khi biãn væûc måí räüng thç hoaût âäüng tên duûng seî bë thu heûp vaì ngæåüc
laûi.
Å ínhæîng næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, thë træåìng chæïng khoaïn
hoaût âäüng ráút räün rëp, caïc NHTM thæåìng taìi tråü caïc nghiãûp vuû mua
cäø phiãúu vaì traïi phiãúu theo thãø thæïc thiãúu chëu: trong âoï ngæåìi mua chi
traí tiãön ngay mäüt pháön trë giaï mua, säú coìn laûi thç nåü ngæåìi trung gian
giaï khoaïn. Ngæåìi naìy giæî chæïng khoaïn laìm váût thãú cháúp vaì duìng noï
vay laûi åí NHTM, säú tiãön traí ngay goüi laì “biãn væûc”.
Å ínhæîng næåïc coìn âang phaït triãøn hoàûc chæa coï thë træåìng chæïng
khoaïn, ngæåìi ta coï thãø aïp duûng thãø thæïc naìy håi khaïc bàòng caïch áún
âënh tyí lãû cho vay aïp duûng cho saín xuáút, kinh doanh cao hay tháúp tuìy
theo tçnh hçnh. Nãúu muäún baình træåïng khäúi tiãön tãû, tyí lãû cho vay trãn
väún læu âäüng hay trãn trëo giaï lä haìng thãú cháúp cao. Ngæåüc laûi khi
muäún haûn chãú tên duûng NHTM. NHTW áún âënh tyí lãû cho vay tháût
tháúp, laìm nhæ váûy laì âãø buäüc caïc âån vë phaíi tung haìng täön kho ra baïn,
khäng giæî haìng laûi âãø chåì giaï lãn. Vaì nhæ váûy nghiãûp vuû naìy giäúng
chênh saïch kiãøm soaït tên duûng coï choün loüc aïp duûng cho tæìng ngaình
hoaût âäüng.
1.7 Kiãøm soaït tên duûng tiãu duìng
Å ícaïc næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, thæåìng ngæåìi ta hay khuyãún
khêch tiãu duìng bàòng nhiãöu caïch, chàóng haûn nhæ baïn traí goïp. Nhæng
trong nhiãöu træåìng håüp nháút laì trong tçnh traûng chiãún tranh, NHTW coï
quyãön quy âënh mæïc traí tiãön ngay cao hay tháúp âäúi våïi nhæîng nghiãûp
vuû baïn haìng tiãu duìng traí goïp hay mua nhaì traí goïp, âãø haûn chãú hay
khuyãún khiïch caïc nghiãûp vuû naìy. NHTW cuîng coï thãø ruït ngàõn thåìi
haûn thiãúu chëu bàòng caïch tàng thãm tiãön traí goïp hàòng thaïng.
Å ínæåïc ta, thãø thæïc mua baïn naìy êt thäng duûng nhæng cuîng âãö cáûp
tåïi, khi nãön saín suáút âãún giai âoaûn saín xuáút nhiãöu thç thãø thæïc baïn
haìng traí goïp ráút phäø biãún vaì NHTW seî tháúy luïc naìo cáön aïp duûng
sæû can thiãûp cuía mçnh.
Caïc cäng cuû âãø thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû trãn âáy chè liãn quan
âãún hai âáöu mäúi quan hãû cuía NHTW våïi NHTG vaì våïi thë træåìng tiãön
tãû.
2. Váûn duûng âäúi våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû âäúi ngoaûi
Ngán Haìng Trung æång thæåìng âæåüc giao phoï nhiãûm vuû giao dëch
våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû næåïc ngoaìi, tæïc laì våïi NHTW khaïc, caïc
cå quan taìi chênh tiãön tãû, tên duûng quäúc tãú... vaì thæûc hiãûn quaín lyï
ngoaûi häúi, thæûc hiãûn nhæîng nghiãûp vuû liãn quan tåïi caïn cán thanh toaïn
quäúc tãú, täø chæïc vaì âiãöu tiãút thë træåìng häúi âoaïi trong næåïc, giao dëch
mua baïn ngoaûi häúi trãn thë træåìng quäúc tãú nhàòm baío vãû giaï trë quäúc
ngoaûi cuía âäöng tiãön tãû quäúc gia. Caïc chênh saïch âæa ra bao gäöm:
2.1 Dæû træî ngoaûi häúi
Âæåüc sæí duûng âãø âiãöu chènh tyí giaï häúi âoaïi theo muûc tiãu cuía
Chênh saïch tiãön tãû. Mäùi næåïc âãöu coï khäúi dæû træí ngoaûi häúi, låïn hay
nhoí tuìy theo khaí nàng cuía nãön kinh tãú næåïc âoï coï thãø taûo láûp âæåüc
nhiãöu hay êt. Noï laì kãút quaí cuía täøng säú thu vaì chi ngoaûi tãû (kãø caí
vaìng) cuía mäüt næåïc trong mäüt thåìi haûn nháút âënh, thæåìng laì mäüt nàm.
Dæû træî ngoaûi häúi tàng khi thu låïn hån chi báút kãø thu chi ngoaûi häúi vç
lyï do gç. Âiãöu âoï coï âæåüc khi ngán haìng trung æång mua baïn ngoaûi häúi.
Ngán haìng trung æång mua ngoaûi häúi, khäúi tiãön tãû tàng thãm; ngæåüc laûi
khi baïn ngoaûi häúi khäúi tiãön tãû giaím, nãúu nhæîng yãúu täú khaïc khäng
thay âäøi.Noïi chung, dæû træî ngoaûi häúi âæåüc thaình láûp laì do :
 Do têch luîy cuía NHTW, nguäön quyî dæû træî cuía Ngán saïch Nhaì
næåïc.
 Pháön tràm tyí lãû ngoaûi tãû cuía caïc âån vë, täø chæïc coï thu nháûp
ngoaûi tãû phaíi baïn laûi cho Ngán haìng trung æång.
Sæû biãún chuyãøn trong Dæû træî ngoaûi häúi tuìy thuäüc vaìo hai yãúu
täú chênh laì Thë træåìng häúi âoaïi vaì Chênh saïch häúi âoaïi maì ta seî xem
xeït tiãúp sau âáy :
2.2 Thiãút láûp vaì âiãöu tiãút hoaût âäüng cuía thë træåìng ngoaûi häúi
Thë træåìng häúi âoaïi laì nåi mua baïn ngoaûi tãû. Thë træåìng häúi âoaïi
taûo âiãöu kiãûn mäi træåìng âãø viãûc mua baïn giao dëch trao dëch trao ngoaûi
häúi diãøn ra mäüt caïch thuáûn låüi dãø daìng. Trong mäüt næåïc maì thë
træåìng häúi âoaïi täø chæïc quaï âån så, thë træåìng häúi âoaïi khäng täø chæïc
seî baình træåïng maûnh meî, khiãún cho NHTW chàóng nhæîng khäng têch luîy
âæåüc dæû træî ngoaûi häúi, maì cuîng khäng chuí âäüng âæåüc nguäön cung
æïng tiãön tãû cho caïc hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh. Caïc âån vë naìy khi
coï nhu cáöu ngoaûi tãû laûi âi mua ngoaûi tãû träi näøi trãn thë thë træåìng
khäng täø chæïc bàòng læåüng tiãön âäöng trong næåïc maì háûu quaí cuäúi
cuìng laì säú læåüng tiãön näüi âëa låïn luán chuyãøn ngoaìi hãû thäúng Ngán
haìng: mäüt yãúu täú laìm tàng aïp læûc vay tiãön Ngán haìng âãø bäø sung
nguäön väún læu âäüng vaì NHTM laûi thiãúu tiãön. Tæì âoï aïp læûc trãn nhu
cáöu phaït haình tiãön seî gia tàng.
Thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc hoaìn haío hay khäng coìn tuìy thuäüc
vaìo chênh saïch häúi âoïi (âaïp æïng chênh saïch kinh tãú måí cæía tåïi mæïc
âäü naìo...)
2.3 Chênh caïch ngoaûi häúi
Táûp håüp táút caí nhæîng quy chãú, chênh saïch, âiãöu kiãûn, yãu cáöu
vãö quaín lyï ngoaûi häúi. Trãn cå såí âoï maì âaím baío cho moüi cäng cuû liãn
quan âãún ngoaûi häúi hoaût âäüng coï hiãûu quaí.
Âäúi våïi Viãût Nam, nguyãn tàõc laì aïp duûng chênh saïch ngoaûi häúi
coï quaín lyï chàût. Theo âoï, táút caí caïc täø chæïc, caïc caï nhán coï ngoaûi tãû
âãöu phaíi baïn cho ngán haìng âæåüc pheïp kinh doanh ngoaûi häúi, khi coï nhu
cáöu thç mua ngoaûi tãû taûi ngán haìng. Caïc täø chæïc thç coï thãø mua ngoaûi
tãû taûi thë træåìng häúi âoaïi trong næåïc.
Nhæng trong thæûc tãú, caïc täø chæïc caï nhán laûi coï thãø mua baïn
ngoaûi tãû träi näøi ngoaìi nhæîng nåi chè âënh trãn, màûc dáöu bë cáúm âoaïn.
Chênh vç váûy mäüt læåüng låïn ngoaûi tãû âang læu haình bãn ngoaìi hãû
thäúng ngán haìng.
 Laûi næîa, chuïng ta âang täø chæïc thë træåìng mua baïn ngoaûi tãû våïi
tyí giaï dæûa trãn cå såí cung cáöu thë træåìng, âäöng thåìi váùn duy trç mäüt cå
chãú tiãön gåíi bàòng ngoaûi tãû trong hãû thäúng ngán haìng âãø räöi nháûn
láúy hãút nhæîng ruíi ro khäng âaïng coï. Coï mäüt nghëch lyï laì: Trong khi
chuïng ta âang khuyãún khêch thu huït ngoaûi tãû vaìo trong næåïc âãø âáöu tæ
phaït triãøn kinh tãú, nhæng våïi cå chãú vaì caïch laìm cuía ta, chuïng ta phaíi
âem ngoaûi tãû ra gåíi åí næåïc ngoaìi, vä tçnh âaî laìm låüi cho nhæîng næåïc
coï ngoaûi tãû âoï !
Toïm laûi, mäüt chênh saïch ngoaûi häúi âäüc quyãön, quaï cæïng nhàõc seî
khäng traïnh khoíi nhæîng càng thàóng nhæ trãn. Âoï laì âiãøm cáön læu yï khi
thiãút láûp mäüt thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc våïi nhæîng quy âënh sao
cho uyãøn chuyãøn thêch håüp våïi tçnh hçnh thæûc tãú trong næåïc maì khäng
caín tråí saín xuáút kinh doanh.
2.4 Tyí giaï häúi âoaïi (häúi suáút)
Tyí giaï häúi âoaïi laì âoìn báøy âiãöu tiãút cung cáöu ngoaûi tãû, cuîng laì
âoìn báøy kinh tãú taïc âäüng maûnh âãún caïc hoaût âäüng saín suáút kinh
doanh, xuáút kháøu, nháûp kháøu trong næåïc. Viãûc hçnh thaình tyí giaï häúi
âoaïi phaíi theo cå chãú thë træåìng coï sæû âiãöu tiãút cuía Nhaì næåïc trong
mäüt giai âoaûn nháút âënh tuìy theo âiãöu kiãûn, âàûc âiãøm cuía tæìng thåìi
kyì.
Mäüt tyí giaï häúi âoaïi quaï tháúp (tæïc âäöng baín tãû coï giaï trë tàng lãn
so våïi ngoaûi tãû) coï taïc duûng khuyãún khêch nháûp kháøu, gáy báút låüi cho
xuáút kháøu vç haìng xuáút kháøu tæång âäúi âàõt, khoï baïn ra næåïc ngoaìi,
tæïc laì gáy tråí ngaûi cho ngaình saín xuáút trong næåïc hæåïng vãö xuáút
kháøu, báút låüi cho viãûc chuyãøn dëch ngoaûi tãû tæì næåïc ngoaìi vaìo trong
næåïc, khäúi læåüng dæû træî ngoaûi häúi seî bë xoïi moìn. Ngæåüc laûi, mäüt
tyí giaï häúi âoaïi cao seî coï taïc âäüng báút låüi cho nháûp kháøu, khuyãún
khêch xuáút kháøu vç laìm cho haìng nháûp kháøu âàõt hån, haìng xuáút kháøu
reí hån, dãø caûnh tranh trãn thëo træåìng quäúc tãú, dãø tçm âæåüc thë træåìng
hån. Do âoï, nhæîng ngaình saín xuáút coï nguyãn liãûu nháûp kháøu hay thay
thãø haìng nháûp kháøu gàûp tråí ngaûi trong khi ngaình saín xuáút haìng cho
thë træåìng næåïc ngoaìi thuáûn låüi hån, læåüng ngoaûi tãû coï khuynh hæåïng
chuyãøn vaìo trong næåïc khaï hån, khäúi dæû træí ngoaûi tãû coï cå häüi gia
tàng.
Trong caïc træåìng håüp trãn, NHTW can thiãûp âãø giæî cho tyí giaï häúi
âoaïi khäng thàng tráöm quaï âaïng, laìm dëu båït nhæîng tçnh traûng báút äøn
âënh cuía nãön kinh tãú trong næåïc. NHTW can thiãûp trãn thë træåìng häúi
âoaïi bàòng caïch tham gia mua hay baïn ngoaûi tãû âãø duy trç tyí giaï häúi
âoaïi biãún âäøi trong mäüt biãn væûc khäng quaï låïn, nhåì âoï chãú ngæû båït
taïc âäüng âäúi våïi nãön kinh tãú trong næåïc. Khi giaï ngoaûi tãû lãn cao,
NHTW âæa ngoaûi tãû ra baïn âãø laìm cháûm båït nhëp tàng giaï ngoaûi tãû.
Dé nhiãn, chè laìm âæåüc âiãöu âoï khi dæû træî ngoaûi coìn åí mæïc âäü tæång
âäúi khaí quan. Ngæåüc laûi, khi giaï ngoaûi tãû xuäúng quaï tháúp, NHTW
duìng tiãön trong næåïc mua ngoaûi tãû vaìo âãø duy trç mäüt biãn væûc biãún
âäøi êt taïc âäüng maûnh âäúi våïi sinh hoaût kinh tãú trong næåïc nháút laì âãø
taïi taûo khäúi dæû træî ngoaûi tãû âaî bë thiãúu huût.

PHÁÖN 2. CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NHNN

VIÃÛT NAM
A . TÇNH HÇNH VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH
SAÏCH TIÃÖN TÃÛ
CUÍA NHNN VIÃÛT NAM HIÃÛN NAY
I. MUÛC TIÃU CHIÃÚN LÆÅÜC
Muûc tiãu chiãún læåüc theo tinh tháön Nghë quyãút Âaûi häüi Âaíng toaìn
quäúc láön thæï IX laì : “Thæûc thi Chênh saïch tiãön tãû goïp pháön äøn âënh
kinh tãú vi mä, kiãøm soaït laûm phaït, thuïc âáøy saín suáút tiãu duìng, kêch
thêch âáöu tæ phaït triãøn. Sæí duûng linh hoaût caïc cäng cuû chênh saïch tiãön
tãû nhæ tyí giaï, laîi suáút, nghiãûp vuû thë træåìng måí... theo nguyãn tàõc thë
træåìng. Náng dáön vaì tiãún tåïi thæûc hiãûn âáöy âuí tênh chuyãøn âäøi cuía
âäng Viãût Nam... hçnh thaình mäi træåìng minh baûch, laình maûnh vaì bçnh
âàóng cho hoaût âäüng cuía hãû thäúng Ngán haìng... “
II. CAÏC CÄNG CUÛ ÂIÃÖU HAÌNH CSTT HIÃÛN NAY
Muûc âiïch cuía Chênh saïch tiãön tãû laì âiãöu tiãút læåüng tiãön trong læu
thäng, sæû âiãöu tiãút naìy thãø hiãûn qua hai hæåïng: måí räüng vaì thàõc chàûc
tiãön tãû. Viãûc âiãöu tiãút læåüng cung tiãön nhæ thãú naìo âãø cho nãön kinh
tãú phaït triãøn mäüt caïch nhëp nhaìng luän laì váún âãö nan giaíi cuía caïc
quäúc gia, thiãúu hay thæìa tiãön luän coï taïc duûng tiãu cæûc cuía noï. Tuy
nhiãn, trong thæûc tãú âiãöu haình CSTT tuìy vaìo tæìng thåìi kyì phaït triãøn
kinh tãú, tuìy vaìo hoaìn caính cuû thãø cuía Kinh tãú - xaî häüi maì sæí duûng
CSTT thàõt chàût hay måí räüng tiãön tãû. Âáy cuîng laì váún âãö nhaûy caím
âäúi våïi caïc nhaì âiãöu haình CSTT. Âãø laìm âæåüc âiãöu naìy, NHTW phaíi
sæí duûng haìng loaût caïc cäng cuû nhæ: dæû træî bàõt buäüc, laîi suáút, tyí giaï
häúi âoaïi, taïi cáúp väún, nghiãûp vuû thë træåìng måí. Å í næåïc ta trong thåìi
gian qua, NHNN âaî thãø hiãûn vai troì cuía mçnh trong viãûc thæûc thi CSTT,
âæåüc thãø hiãûn thäng qua viãûc sæí duûng caïc cäng cuû nhæ sau:
1. Cäng cuû laîi suáút
Laîi suáút laì mäüt cäng cuû quan troüng âàûc biãût trong tay NHNN âãø
haûch âënh vaì âiãöu haình Chênh saïch tiãön tãû. Laîi suáút laì váún âãö hãút
sæïc nhaûy caím trong nãön kinh tãú, noï taïc âäüng âãún moüi kháu cuía quaï
trçnh saín xuáút kinh doanh, têch luyî tiãu duìng, tiãút kiãûm vaì âáöu tæ... Kinh
nghiãûm quäúc tãú vaì thæûc tiãøn næåïc ta trong nhiãöu nàm âäøi måïi cho
tháúy vai troì quan troüng cuía cå chãú âiãöu haình laîi suáút âäúi våïi muûc tiãu
äøn âënh vaì phaït triãøn thë træåìng taìi chênh tiãön tãû, thuïc âáøy saín xuáút
kinh doanh vaì tàng træåíng kinh tãú.
Tháût váûy, cuìng våïi tiãún trçnh âäøi måïi, âiãöu haình CSTT, viãûc âiãöu
haình laîi suáút cuía NHNN âaî khäng ngæìng hoaìn thiãûn. Tæì viãûc NHNN
bàõt âáöu chuyãøn sang thæûc hiãûn chênh saïch laîi suáút thæûc dæång tæì
chãú âäü laîi suáút ám nàm 1992, tæìng bæåïc xoaï boí bao cáúp qua laîi suáút,
âaïnh dáúu bæåïc khåíi âáöu cho thæûc hiãûn muûc tiãu tæû do hoïa laîi suáút.
Tæì cå chãú tráön laîi suáút thæûc hiãûn tæì nàm 1996, NHNN âaî chuyãøn sang
âiãöu haình theo laîi suáút cå baín nàm 2000, thæûc hiãûn tæû do hoïa laîi suáút
cho vay ngoaûi tãû tæì thaïng 6/2001 vaì thæûc hiãûn cå chãú laîi suáút thoía
thuáûn giæîa täø chæïc tên duûng (TCTD) våïi khaïch haìng tæì thaïng 6/2002.
Âiãøm khaïc biãût vaì näüi dung âäøi måïi chuí yãúu cuía cå chãú âiãöu
haình laîi suáút cå baín khaïc våïi caïc cå chãú laîi suáút træåïc âoï kãø caí cå
chãú laîi suáút tráön gáön âáy âæåüc coi laì coï nhiãöu tênh æu viãûc hån, âoï laì
viãûc xaïc âënh mäüt mæïc laîi suáút dæûa vaìo quan hãû cung cáöu väún tên
duûng trãn thë træåìng, thäng qua viãûc tênh toaïn bçnh quán caïc mæïc laîi
suáút huy âäüng vaì cho vay cuía mäüt säú NHTM âæåüc choün laìm âaûi diãûn,
âäöng thåìi coï tham khaío cán nhàõc thãm laîi suáút thë træåìng liãn ngán haìng,
laîi suáút thë træåìng måí, laîi suáút âáúu tháöu traïi phiãúu kho baûc vaì mäüt
säú chè tiãu mæïc tàng træåíng kinh tãú, chè säú laûm phaït, tyí giaï...mæïc laîi
suáút naìy âæåüc cäng bäú laìm cå såí cho caïc täø chæïc tên duûng thæûc hiãûn
cho vay. Roî raìng laì nãúu nhæ caïc cå chãú laîi suáút træåïc âoï chuí yãúu
âæåüc âiãöu haình theo yï thæïc chuí quan aïp âàût haình chênh thç våïi cå chãú
laîi suáút naìy âaî thæûc hiãûn mäüt bæåïc âäøi måïi cå baín laì NHNN âaî âiãöu
haình laîi suáút theo tên hiãûu thë træåìng chuï troüng âãún cung cáöu väún tên
duûng vaì muûc tiãu cuía Chênh saïch tiãön tãû.
Âiãöu âaïng ghi nháûn laì quaï trçnh âäøi måïi âiãöu haình laîi suáút âaî
âæåüc NHNN thæûc hiãûn theo hæåïng tiãún tåïi muûc tiãu tæû do hoïa våïi
nhæîng bæåïc âi tháûn troüng phuì håüp våïi xu hæåïng phaït triãøn cuía Thë
træåìng tiãön tãû, khaí nàng kiãøm soaït tiãön tãû cuía NHNN vaì mæïc âäü häüi
nháûp cuía kinh tãú Viãût Nam vaìo Thë træåìng taìi chênh khu væûc vaì thãú
giåïi. Viãûc thæûc hiãûn cå chãú laîi suáút thoía thuáûn giæîa TCTD va khaïch
haìng âaî taûo âiãöu kiãûn cho caïc quan hãû tên duûng, laîi suáút phaït triãøn,
thuïc âáøy caûnh tranh laình maûnh giæîa caïc TCTD.
Váún âãö näøi báût trong caí nàm 2002 laì laîi suáút diãùn biãún traïi
chiãöu nhau, trong khi laîi suáút ngoaûi tãû giaím xuäúng thç laîi suáút näüi tãû
tàng lãn. Træåïc yãu cáöu khaïch quan cuía thæûc tiãùn, tæì ngaìy 1/6/2002
NHNN quyãút âënh chuyãøn sang cå chãú laîi suáút thoaí thuáûn Âäöng Viãût
Nam cuía caïc täø chæïc tên duûng âäúi våïi khaïch haìng. Theo âoï caïc täø
chæïc tên duûng âæåüc chuí âäüng thoaí thuáûn laîi suáút âäúi våïi khaïch haìng
trãn cå såí cung cáöu väún, laîi suáút cå baín do NHNN cäng bäú chè coï tênh
cháút tham khaío. Tuy nhiãn NHNN váùn tiãúp tuûc âiãöu haình vaì thæûc hiãûn
laîi suáút taïi chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi cáúp väún âäúi våïi caïc täø chæïc
tên duûng. Nãúu nhæ laîi suáút huy âäüng väún cao nháút cuía caïc täø chæïc tên
duûng trong caïc thaïng âáöu nàm 2002 chè dæìng åí mæïc 0,6% /thaïng, laîi
suáút cho vay bçnh quán 0,7% /thaïng thç tæì thaïng 6 vaì âàûc biãût tæì thaïng
8/2002 vaì 9/2002 âaî tàng lãn cao. Laîi suáút huy âäüngväún cao nháút cuía
nhiãöu NHTM lãn tåïi 0,7% tháûm chê 0,72%, cao nháút trong voìng 3 nàm
gáön qua. Ngay caí Ngán Haìng Ngoaûi Thæång Viãût Nam vaì Ngán Haìng
Cäng Thæång Viãût Nam luän coï thãú maûnh vãö huy âäüng väún, coï laîi suáút
tiãön gæíi tháúp, thæåìng xuyãn baïn buän väún vaì chi phäúi trãn thë træåìng
tiãön tãû nhæng tæì thaïng 8 vaì 9/2002 tung ra chiãún dëch huy âäüng väún
bàòng caïc kyì phiãúu vaì traïi phiãúu lãn tåïi 8% - 8,2%/nàm. Tçnh hçnh âoï âaî
thæûc sæû cho tháúy sæû säi âäüng cuía thë træåìng väún. Âiãöu naìy træåïc
hãút do nhu cáöu väún cuía nãön kinh tãú tàng lãn, tiãúp theo laì do sæû phaït
triãøn cuía thë træåìng báút âäüng saín vaì cuäúi cuìng laì do nhiãöu täø chæïc
phi ngán haìng tham gia caûnh tranh têch cæûc trãn thë træåìng väún nhæ hoaût
âäüng cuía Trung tám giao dëch Chæïng khoaïn taûi Thaình Phäú Häö Chê
Minh, caïc Cäng ty baío hiãøm, Quyî âáöu tæ, Cäng ty taìi chênh, Cäng ty cho
thuã taìi chênh, Cäng ty dëch vuû tiãút kiãûm bæu âiãûn... laìm cho caïc NHTM
khäng coìn âäüc quyãön trãn thë træåìng väún nhæ træåïc âáy næîa.
Nhæ váûy, qua gáön 20 nàm âäøi måïi, cå chãú laîi suáút cuía NHNN âaî
âæåüc hoaûch âënh theo hæåïng têch cæûc nåïi loíng, tæìng bæåïc hæåïng tåïi
tæû do hoaï, phuì håüp våïi âiãöu kiãûn kinh tãú xaî häüi trong næåïc, mæïc âäü
häüi nháûp cuía nãön kinh tãú næåïc ta våïi thë træåìng taìi chênh khu væûc vaì
thãú giåïi. Cå chãú âiãöu haình laîi suáút ngaìy caìng tråí nãn linh hoaût hån,
baïm theo cung cáöu väún thë træåìng, dáön dáön måí räüng quyãön chuí âäüng
xaïc âënh laîi suáút kinh doanh cho caïc täø chæïc taìi chênh âãø tàng khaí nàng
caûnh tranh nhæng váùn âaím baío sæû kiãøm soaït vaì âiãöu haình cuía NHNN
âäúi våïi laîi suáút trãn thë træåìng tiãön tãû.
2. Cäng cuû tyí giaï häúi âoaïi
Våïi hiãûp âënh thæång maûi Viãût Myî vaì nhæîng näüi dung trong cam
kãút AFTA lénh væûc ngán haìng Viãût Nam âang tæìng bæåïc xoaï boí nhæîng
khaïc biãût trong trong chênh saïch giæîa caïc NHVN vaì ngán haìng næåïc
ngoaìi. Vç váûy chênh saïch ngoaûi häúi, tyí giaï, Viãût Nam cuîng cáön phaíi
coï nhæîng bæåïc thay âäøi phuì håüp.
Âãø thæûc hiãûn muûc tiãu duy trç tàng træåíng kinh tãú åí mæïc äøn âënh
7-9%/nàm, Viãût Nam cáön coï nhæîng chênh saïch kinh tãú noïi chung vaì
nhæîng chênh saïch tyí giaï noïi riãng håüp lyï, äøn âënh taûo mäi træåìng
thuáûn låüi nhàòm thu huït väún âáöu tæ næåïc ngoaìi goïp pháön quan troüng
cho quaï trçnh cäng nghiãûp hoïa, hiãûn âaûi hoaï âáút næåïc, duy trç tyí giaï
häúi âoaïi phuì håüp våïi quan hãû cung cáöu trãn thë træåìng âäöng thåìi khäng
ngæìng náng cao uy tên cuía Âäöng Viãût Nam nhàòm tæìng bæåïc laìm cho
Âäöng Viãût Nam tråí thaình âäöng tiãön tæû do chuyãøn âäøi, goïp pháön ngàn
chàûn tçnh traûng âä la hoaï trong nãön kinh tãú, tyí giaï häúi âoaïi cáön âæåüc
âiãöu haình mäüt caïch linh hoaût, phuì håüp våïi cung cáöu ngoaûi tãû nhàòm
khuyãún khêch xuáút kháøu, kiãøm soaït nháûp kháøu, tàng dæû træî ngoaûi tãû
cho âáút næåïc, khäng âãø xaíy ra nhæîng biãún âäüng låïn gáy aính hæåíng
xáúu âãún nãön kinh tãú xaî häüi.
Cå chãú âiãöu haình TGHÂ hiãûn nay laì khäng áún âënh mäüt caïch cæïng
nhàõc bàòng mãûnh lãûnh haình chênh, chãnh lãûch nhiãöu våïi tyí giaï thæûc
tãú giao dëch trãn thë træåìng maì laì tyí giaï thæûc tãú hçnh thaình khaïch quan
trãn thë træåìng coï täø chæïc vaì thë træåìng tæû do. Thay thãú viãûc quaín lyï
mang tênh haình chênh cuía NHNN bàòng mäüt cå chãú mãöm deío hån, êt
mang tênh aïp âàût hån, dæûa vaìo cäng cuû kinh tãú laì chênh nhæng khäng
buäng loíng, thaí näøi tyí giaï mäüt caïch tuyì tiãûn. Cuû thãø:
Láúy tyí giaï thæûc tãú bçnh quán trãn thë træåìng liãn ngán haìng laìm càn
cæï xaïc âënh giaï mua baïn ngoaûi tãû giæîa ngán haìng våïi ngán haìng, giæîa
ngán haìng våïi doanh nghiãûp vaì dán cæ.
Caïc NHTM xaïc âënh giaï mua baïn cuû thãø trong phaûm vi nháút âënh
so våïi giaï thæûc tãú giao dëch bçnh quán thë træåìng liãn ngán haìng cuía ngaìy
gáön nháút. Træåïc âoï (hiãûn nay laì +/- 0,25%) vaì vç váûy âaî haûn chãú
tháúp nháút nhæîng taïc âäüng cuía viãûc kêch giaï tàng âäüt biãún, gáy aính
hæåíng xáúu vãö Kinh tãú - xaî häüi.
So våïi cå chãú træåïc âáy thç cå chãú âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay laì
mäüt bæåïc chuyãøn âäøi khaï càn baín vãö phæång thæïc âiãöu haình. Cå chãú
âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay laì sæû chuyãøn âäøi tæì cå chãú tyí giaï cäú âënh
do NHNN quy âënh vaì chè âæåüc âiãöu chènh trong nhæîng tçnh huäúng hãút
sæïc cáúp thiãút sang mäüt cå chãú tyí giaï linh hoaût hån, phaín æïng nhaûy
beïn hån våïi cung cáöu thë træåìng nhæng váùn âæåüc quaín lyï khaï chàût cheî.
Cå chãú âiãöu haình tyí giaï hiãûn nay âaî laìm cho thë træåìng ngoaûi tãû
cuía Viãût Nam säi âäüng lãn våïi doanh säú giao dëch cao trãn caí thë træåìng
liãn ngán haìng vaì thë træåìng ngoaûi tãû noïi chung. Læåüng ngoaûi tãû giao
dëch trãn thë træåìng âaî tàng lãn âaïng kãø, mæïc cung ngoaûi tãû däöi daìo vaì
âaïp æïng âæåüc caïc nhu cáöu vãö ngoaûi tãû cuía nãön kinh tãú. Tyí giaï trãn
thë træåìng tæû do cuîng luän baïm saït tyí giaï cuía thë træåìng chênh thæïc.
Loìng tin âäúi våïi Âäöng Viãût Nam âaî âæåüc náng cao. Thë træåìng ngoaûi
tãû trong næåïc âaî âæåüc äøn âënh vaì chênh mäúi tæång quan giæîa cung cáöu
ngoaûi tãû âaî thæûc sæû quyãút âënh mæïc tyí giaï taûo nãn tênh äøn âënh cuía
thë træåìng. Cå chãú âiãöu haình tyí giaï häúi âoaïi hiãûn nay laì mäüt bæåïc
tiãún têch cæûc goïp pháön quan troüng âäúi våïi quaï trçnh phaït triãøn kinh tãú
xaî häüi, âäöng thåìi noï laì mäüt táút yãúu khaïch quan trong quaï trçnh âäøi
måïi âáút næåïc. Tuy nhiãn thë træåìng ngoaûi häúi Viãût Nam váùn coìn
nhæîng âiãøm chæa âæåüc: thë træåìng ngoaûi häúi Viãût Nam chæa thæûc sæû
phaït triãøn, caïc giao dëch häúi âoaïi chuí yãúu váùn laì giao ngay âån thuáön,
khäúi læåüng giao dëch ngoaûi tãû chæa cao, tçnh traûng âáöu cå gàm giæî
ngoaûi tãû coìn khaï phäø biãún. Viãûc âaïnh giaï cung cáöu ngoaûi tãû ráút khoï
khàn trong khi khaí nàng can thiãûp vaì phäúi håüp caïc cäng cuû chênh saïch
coìn nhiãöu haûn chãú. Hãû thäúng thanh toaïn chæa phaït triãøn, hiãûn tæåüng
sæí duûng âä la trong thanh toaïn coìn phäø biãún dáùn tåïi nhæîng aính hæåíng
khoï læåìng âäúi våïi tyí giaï häúi âoaïi. Khäúi læåüng ngoaûi tãû träi näøi ngoaìi
hãû thäúng ngán haìng chæa âæåüc kiãøm soaït coìn ráút låïn. Bãn caûnh âoï
caïc hãû thäúng vàn baín hæåïng dáùn coìn chäöng cheïo gáy khoï khàn trong
viãûc cán âäúi cung cáöu ngoaûi tãû cuía nãön kinh tãú âãø laìm cå såí hoaûch
âënh chênh saïch tyí giaï. Toïm laûi mäi træåìng âãø äøn âënh tyí giaï häúi âoaïi
åí Viãût Nam váùn coìn gàûp nhiãöu khoï khàn, âãø äøn âënh thç cáön coï
nhæîng giaíi phaïp cuû thãø.
3. Cäng cuû dæû træî bàõt buäüc
Laì cäng cuû häø tråü, cäng cuû giaïn tiãúp âæåüc chênh thæïc thæûc hiãûn
nàm 1992. Kãø tæì thåìi âiãøm âoï âãún nay, cäng cuû dæû træî bàõt buäüc âaî
khäng ngæìng âæåüc âäøi måïi vaì hoaìn thiãûn. Ban âáöu theo quy âënh cuía
Thäúng âäúc NHNN nàm 1992 tiãön dæû træî bàõt buäüc âæåüc duy trç taûi
mäüt taìi khoaín riãng våïi tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10% trãn toaìn bäü
tiãön gåíi åí caïc TCTD. Theo âoï, vai troì cuía cäng cuû dæû træî bàõt buäüc laì
âãø baío âaím khaí nàng thanh toaïn vaì kiãøn soaït cung æïng tiãön tãû nhæng
laûi haûn chãú NHNN dæû baïo nhu cáöu tàng giaím dæû træî cuía caïc NHTM
vaì väún cuía caïc NHTM khäng âæåüc sæí duûng mäüt caïch linh hoaût. Chênh
vç váûy, âãø khàõc phuûc caïc haûn chãú trãn, nàm 1995 cäng cuû dæû træî bàõt
buäüc âaî âæåüc âäøi måïi våïi mäüt säú quy âënh chuí yãúu nhæ: tiãön gæíi dæû
træî bàõt buäüc vaì tiãön gæíi thanh toaïn âæåüc thäúng nháút vaìo mäüt taìi
khoaín, tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10% aïp duûng cho caïc loaûi tiãön gæíi
dæåïi 1 nàm vaì trong cå cáúu trãn dæû træî bàõt buäüc coï 70% phaíi gæíi taûi
NHNN vaì caïc TCTD phaíi thæåìng xuyãn duy trç âáöy âuí säú tiãön dæû træî
bàõt buäüc phaíi gæíi taûi NHNN (duy trç hàòng ngaìy). Våïi nhæîng âäøi måïi
naìy NHNN coï thãø dæû baïo nhu cáöu dæû træî cuía caïc TCTD thäng qua
theo doîi mæïc dæû træî væåüt. Tuy nhiãn, viãûc khäúng chãú theo ngaìy cäüng
våïi sæû phaït triãøn cuía thë træåìng tiãön tãû coìn åí mæïc âäü tháúp khiãún
cho cäng cuû naìy tråí nãn cæïng nhàõc, caïc TCTD luän âãø væåüt haûn chãú
khaí nàng sæí duûng väún hiãûu quaí cuía caïc TCTD.
Bæåïc âäøi måïi âaïng kãø nãu trãn gàõn liãön våïi sæû ra âåìi cuía hai luáût
ngán haìng. Tæì nàm 1999, cäng cuû dæû træî bàõt buäüc bàõt âáöu âæåüc aïp
duûng måí räüng. Våïi caïch tênh dæû træî bàõt buäüc måïi, caïc TCTD coï thãø
âiãöu haình väún linh hoaût hån træåïc âáy. Âäöng thåìi NHNN coï thãø dæû
âoaïn âæåüc nhu cáöu dæû træî cuía caïc NHTM, tàng khaí nàng kiãøm soaït
tiãön tãû cuía NHNN. Thãm vaìo âoï, nàm 1999, tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âaî
âæåüc âiãöu chènh ngaìy caìng linh hoaût phuì håüp våïi muûc tiãu CSTT trong
tæìng thåìi kyì.
Nãúu so saïnh caïc láön tàng giaîm tyí lãû dæû træî bàõt buäüc våïi caïc
mæïc laûm phaït vaì laîi suáút qua caïc nàm ta seî tháúy, thåìi kyì coï laûm phaït
cao hay laîi suáút cao cuîng laì luïc tyí lãû DTBB âæåüc quy âënh åí mæïc cao.
Âiãöu naìy cho tháúy âaî coï sæû phäúi håüp ván duûng cäng cuû tyí lãû DTBB
våïi caïc cäng cuû khaïc cuía CSTT trong âiãöu haình kinh tãú vé mä cuía Nhaì
næåïc. Âiãöu naìy ráút dãø tháúy trong diãøn biãún cuía tyí lãû DTBB trong nàm
1999, âáy laì nàm maì Chênh phuí måí räüng tiãön tãû âãø kêch cáöu, laîi suáút
tráön âæåüc âiãöu chènh giaím 4 láön thç tyí lãû DTBB cuîng giaím 3 láön.
Âãún nàm 2000, viãûc âiãöu chènh tàng tyí lãû DTBB âäúi våïi tiãön gæíi
bàòng ngoaûi tãû âaî coï taïc duûng haûn chãú doìng chuyãøn âäøi tæì âäöng
VND sang âäöng USD, khàõc phuûc tçnh traûng khan hiãúm VND cuía caïc
TCTD, haûn chãú pháön naìo hiãûn tæåüng âä la hoïa trong taìi saín cuía hãû
thäúng ngán haìng, goïp pháön thæûc hiãûn muûc tiãu CSTT. Tyí lãû dæû træî
bàõt buäüc âäúi våïi tiãön gåíi näüi tãû váùn âæåüc giæí nguyãn åí mæïc tháúp
nháút trong hån hai nàm qua, 2% âäúi våïi NHNN0 & PTNT VN vaì 3% våïi
caïc TCTD âä thë khaïc. Tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi tiãön gæíi ngoaûi
tãû âæåüc âiãöu chènh giaím tæì 12% xuäúng coìn 8% thæûc hiãûn tæì thaïng 4 -
2002. Tiãúp âãún, træåïc diãøn biãún FED càõt giaím 05%/nàm laîi suáút chuí
âaûo âäúi våïi USD, NHNN cuîng quyãút âënh giaím tyí lãû DTBB tiãön gæíi
USD xuäúng coìn 5% thæûc hiãûn tæì thaïng 12/2002.
4. Cäng cuû taïi chiãút kháúu, taïi cáúp väún
Laîi suáút chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu laì cäng cuû khaï nhaûy caím
trong quaï trçnh âiãöu haình khäúi læåüng tiãön tãû vaì âaî âæåüc Nhaì næåïc
cho pheïp sæí duûng taûi âiãöu 41, 43 phaïp lãûnh NHNNVN nay laì âiãöu 17
luáût NHNNVN. Tuy nhiãn, thæûc tãú næåïc ta do chæa coï caïc cäng cuû
truyãön thäúng træûc tiãúp âãø thæûc hiãûn viãûc chiãút kháúu vaì taïi chiãút
kháúu. Do âoï viãûc chiãút kháúu âang âæåüc thæûc hiãûn dæûa trwn caïc
chæïng tæì do NHTM âaî cho vay nhæng chæa âãún haûn caïc doanh nghiãûp
phaíi traí nåü. Càn cæï vaìo caïc chæïng tæì âoï, NHNN cho caïc NHTM vay laûi
nhæîng khoaín nåü maì NHTM âaî cho caïc doanh nghiãûp vay. Bãn caûnh
phæång phaïp taïi chiãút kháúu naìy NHNN coìn thæûc hiãûn phæång thæïc mua
laûi caïc dæû aïn âaî âæåüc ngán haìnNHTG tháøm âënh træåïc khi âáöu tæ
nhæng khäng âuí nguäön väún.
Cuîng do chæa coï nhæîng cäng cuû nghiãûp vuû âãø thæûc hiãûn cäng cuû
laîi suáút taïi chiãút kháúu nãn NHNNVN âaî sæí duûng hçnh thæïc cho vay
cáöm cäú. Hçnh thæïc naìy âæåüc thæûc hiãûn bàòng caïch caïc NHTM, caïc
TCTD âem mäüt säú loaûi giáúy tåì coï giaï trë âãún NHNN laìm váût thãú
cháúp âãø vay tiãön. Loaûi tên duûng naìy nhàòm giaíi quyãút khoï khàn raìi
chênh taûm thåìi cho caïc NHTM.
Trong giai âoaûn træåïc 3/1997, NHNN quy âënh laîi suáút taïi cáúp väún
theo laîi suáút cho vay trãn tæìng khãú æåïc xin taïi cáúp väún, chênh vç váûy
maì laîi suáút taïi cáúp väún mang tênh bë âäüng, laîi suáút taïi cáúp väún coï
sæû phán biãût giæîa caïc ngán haìng. Kãø tæì 3/1997, cuìng våïi viãû hoaìn
thiãûn cå chãú laîi suáút, laîi suáút taïi cáúp väún âaî âæåüc xaïc âënh mäüt caïch
âäüc laûp, taïi cáúp väún âaî thæûc sæû tråí thaình cäng cuû tiãön tãû âæåüc
NHNN quan tám trong viãûc âiãöu tiãút cung æïng tiãön. Cæï mäùi láön thay
âäøi laîi suáút tráön thç láûp tæïc NHNN cuîng âiãöu chènh laîi suáút taïi cáúp
väún mäüt caïch tæång æïng.
Tæì âáöu nàm âãún cuäúi thaïng 7/2000 nhàòm khuyãún khêch caïc TCTD
måí räüng tên duûng, NHNN âaî hai láön giaím laîi suáút taïi cáúp väún tæì 0,5
xuäúng 0,4% / thaïng, âäöng thåìi NHNN cuîng giaím laîi suáút taïi chiãút kháúu
hai láön tæì 0,45 xuäúng coìn 0,35% / thaïng nhàòm taûo tên hiãûu cho caïc
TCTD tàng laîi suáút huy âäüng. Ngaìy 02/11/2000 NHNN âaî tàng laîi suáút
taïi cáúp väún lãm 0,5% / thaïng vaì tàng laîi suáút taïi chiãút kháúu lãn 0,45%/
thaïng.
Âãø häø tråü cho caïc cäng cuû khaïc vaì thæûc hiãn viãûc nåïi loíng CSTT
âäöng thåìi haûn chãú xu hæåïng báút låüi, thaïng 5/2001, NHNN âaî âiãöu
chènh giaím laîi suáút taïi cáúp väún vaì laîi suáút taïi chiãút kháúu. Màût khaïc,
NHNN âaî thay âäøi cå chãú taïi cáúp väún dæåïi hçnh thæïc cho vay coï baío
âaím bàòng cáöm cäú tiïn phiãúu kho baûc, tên phiãúu NHNN vaì caïc giáúy tåì
coï giaï ngàõn haûn khaïc nhàòm cung æïng thãm väún ngàõn haûn vaì phæång
tiãûn thanh toaïn cho caïc NHTM, thay cho viãûc thãú cháúp chæïng tæì, thãú
cháúp häö så tên duûng vaì cho vay chè âënh træåïc âáy. Song trong thæûc tãú
måïi chè coï NHTM quäúc doanh âæåüc vay coìn caïc NHTM cäø pháön vaì cho
nhaïnh Ngán haìng næåïc ngoaìi váøn âæïng ngoaìi cuäüc.
Nhæ váûy, trong nhæîng nàm 1999, nàm 2000 vaì âáöu nàm 2001, laîi
suáút taïi cáúp väún liãn tuûc âæåüc âiãöu chènh nhàòm thæûc hiãûn chênh saïch
måí räüng tiãön tãû phuûc vuû cho muûc âêch kêch cáöu nãön kinh tãú. Laîi
suáút taïi chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi cáúp väún âaî âæåüc NHNN aïp duûng
phuì håüp våïi diãùn biãún trãn thë træåìng tiãön tãû, coï taïc duûng täút trong
âiãöu hoìa cung cáöu väún trãn thë træåìng. Nhçn chung âæïng trãn giaïc âäü laîi
suáút coï thãø tháúy tiãön tãû väún åí næåïc ta trong nàm 2002 âaî säi âäüng
hàón lãn. Âiãöu âoï træåïc hãút laì do nhu cáöu väún cuía nãön kinh tãú tàng lãn,
tiãúp theo laì do sæû phaït triãøn cuía thë træåìng báút âäüng saín vaì cuäúi
cuìng laì co nhiãöu täø chæïc phi ngán haìng tham gia caûnh trnah têch cæûc
trãn thë træåìng väún.
Nhæîng haûn chãú cuía cäng cuû laîi suáút chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi
chiãút kháúu åí næåïc ta laì táút yãúu trong thåìi kyì âáöu chuyãøn sang kinh tãú
thë træåìng. Chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu laì hoaût âäüng tên duûng giaïn
tiãúp cuía Ngán haìng nhàòm âiãöu khiãøn khäúi læåüng tiãön phuì håüp våïi
yãu cáöu cuía nãön kinh tãú sau khi coï hoaût âäüng tên duûng træûc tiãúp tæïc
laì sau haình vi Tên duûng Thæång maûi giæîa caïc doanh nghiãûp.
Viãûc chiãút kháúu vaì taïi chiãút kháúu theo phæång thæïc sæí duûng cäng
cuû : kyì phiãúu, tên phiãúu... váùn mang daïng dáúp kiãøu tên duûng træûc
tiãúp. Yãu cáöu viãûc taïi chiãút kháúu laì cáön coï khoaíng caïch thåìi gian vaì
khäng gian våïi cho vay træûc tiãúp âãø taûo ra “soïng bàòng phàóng” laìm
giaím sæû “máúp mä” cuía giaï caí. Màût khaïc, trãn thæûc tãú thåìi gian qua
viãûc mua laûi caïc dæû aïn vaì cho vay cáöm cäú thæûc hiãn ráút êt vç nhæîng
cäng cuû thæûc hiãûn váùn chæa âaïp æïng vaì chæa thêch håüp.
5. Cäng cuû nghiãûp vuû thë træåìng måí
Trong quaï trçnh aïp duûng cäng cuû taïi cáúp väún, laîi suáút, tyí giaï häúi
âoaïi, dæû træî bàõt buäüc thç sau mäüt quaï trçnh chuáøn bë, ngaìy 12/7/2000
NHNN âaî chênh thæïc khai træång nghiãûp vuû thë træåìng måí. Âáy laì mäüt
bæåïc tiãún quan troüng trong quaï trçnh âäøi måïi âiãöu haình chênh saïch tiãön
tãû theo hæåïng tæì sæí duûng cäng cuû træûc tiãúp sang cäng cuû giaïn tiãúp,
phuì håüp våïi thäng lãû quäúc tãú vaì xu hæåïng phaït triãøn kinh tãú cuía âáút
næåïc.
Trãn cå såí dæû baïo väún khaí duûng cuía caïc NHTM, NHNN âaî chuí
âäüng âiãöu haình thë træåìng måí âãø thu tiãön vãö hoàûc båm tiãön ra læu
thäng trãn cå såí cung cáöu väún cuía thë træåìng, trong âoï chuí yãúu laì chaìo
mua nhàòm taûo âiãöu kiãûn cho caïc TCTD coï thãø måí räüng âáöu tæ tên
duûng. Tuy chè måïi hoaût âäüng âæåüc coï ba nàm nhæng cäng cuû nghiãûp
vuû thë træåìng måí âaî toí ra coï hiãûu quaí trong viãûc âiãöu haình Chênh saïch
tiãön tãû, cháút læåüng âaî náng lãn roî rãût. Viãûc dæû baïo väún khaí duûng
cuía NHNN ngaìy caìng saït våïi nhu cáöu mua vaì baïn cuía thë træåìng.
Âãún âáöu nàm 2002, coï 21 TCTD tham gia thë træåìng trong âoï coï 4
NHTM nhaì næåïc, 10 NHTM cäø pháön, 1 ngán haìng liãn doanh, 4 chi nhaïnh
ngán haìng næåïc ngoaìi, 1 cäng ty taìi chênh vaì Quyî tên duûng trung æång.
Tæì 7/2000 âãún âáöu thaïng 12/2001, NHNN âaî täø chæïc âæåüc 64 phiãn
âáúu tháöu nghiãûp vuû thë træåìng måí, våïi täøng doanh säú giao dëch laì
5.636 tyí âäöng, trong âoï coï 24 phiãn thæûc hiãûn âáúu tháöu laîi suáút, 40
phiãn âáúu tháöu khäúi læåüng. Trong nàm 2000, NHNN täø chæïc giao dëch 10
ngaìy 1 phiãn tæì nàm 2001 täø chæïc giao dëch mäùi tuáön 1 phiãn, taûo âiãöu
kiãûn cho caïc TCTD chuí âäüng thæåìng xuyãn tiãúp cáûn våïi thë træåìng khi
coï nhu cáöu. Thåìi haûn thanh toaïn vaì giao nháûn caïc giáúy tåì coï giaï ngàõn
haûn giæîa caïc TCTD træåïc âáy laì 2 ngaìy tæì cuäúi nàm 2001 ruït xuäúng 1
ngaìy. Täøng khäúi læåüng giáúy tåì coï giaï NHNN âaî mua laûi trë giaï 4.466
tyí âäöng NHNN baïn ra 1.170 tyí âäöng. Laîi suáút hçnh thaình trãn thë træåìng
måí baïm saït laîi suáút thë træåìng. Laîi suáút trong nàm 2001 dao âäüng trong
khoaíng tæì 4,9%-5,3%/nàm. Âàûc biãût våïi viãûc NHNN thäng qua thë træåìng
måí cung æïng hån 5000 tyí âäöng cho caïc TCTD âaî goïp pháön thæûc hiãûn
chuí træång kêch cáöu cuía chênh phuí.
 Trong nàm 2002, bàòng caïch tiãúp tuûc duy trç 2 phæång thæïc giao dëch
laì mua coï kyì haûn vaì baïn hàón, NHNN âaî täø chæïc âæåüc 85 phiãn thë
træåìng thë træåìng måí, gáúp 1,3 láön säú phiãn cuía hai nàm træåïc âoï våïi
täøng khäúi læåüng giao dëch 9.145 tyí âäöng, bàòng 232,48% so våïi nàm 2001.
Thäng qua âoï NHNN cung æïng thãm väún cho nãön kinh tãú, hoàûc ruït båït
tiãön tæì læu thäng vãö taûo âiãöu kiãûn cho caïc NHTM tham gia coï hiãûu
quaí thë træåìng âáúu tháöu tên phiãúu kho baûc. Cuû thãø:
Thäng qua 57 phiãn giao dëch theo phæång thæïc mua coï kyì haûn, NHNN
âaî cung æïng 7.245,53 tyí âäöng väún cho caïc NHTM. Thäng qua 28 phiãn
giao dëch theo phæång thæïc baïn hàón, NHNN âaî thu huït vãö 1.900 tyí âäöng
väún. Laîi suáút truïng tháöu trãn thë træåìng måí trong nàm 2002 bçnh quán khi
mua vaìo laì 4,9%/ nàm, tàng 0,09% so våïi nàm 2001, laîi suáút truïng tháöu
baïn ra laì 4,7%/nàm, giaím 0,54% so våïi nàm træåïc. Taûo âiãöu kiãûn giaím
laîi suáút cho vay cuía caïc NHTM âäúi våïi caïc doanh nghiãûp vaì khaïch
haìng.
Trong nàm qua do tçnh hçnh väún khaí duûng cuía caïc TCTD ráút thiãúu
nãn tæì thaïng 5-2002 NHNN âæa vaìo giao dëch 2 phiãn thë træåìng måí mäùi
tuáön. Viãûc dæû baïo väún khaí duûng âaî coï sæû tiãún bäü, thæåìng laì cuìng
chiãöu våïi väún khaí duûng trãn thë træåìng. Trong caïc phiãn giao dëch NHNN
âaî aïp duûng táút caí caïc nghiãûp vuû âáúu tháöu nhæ: âáúu tháöu khäúi
læåüng, âáúu tháöu laîi suáút. Trong âáúu tháöu laîi suáút NHNN âaî aïp duûng
caí 2 phæång thæïc xeït tháöu laîi suáút thäúng nháút vaì laîi suáút âån leí.
Âäöng thåìi aïp duûng caí 2 hçnh thæïc thäng baïo vaì khäng thäng baïo khäúi
læåüng træåïc caïc phiãn giao dëch.
Muûc tiãu äøn âënh laîi suáút thë træåìng måí taïc âäüng âãún laîi suáút cuía
caïc TCTD âaî âæåüc thæûc hiãûn trong nàm 2002. Thäng qua viãûc cung æïng
vaì thu huït väún taûi thë træåìng naìy, do âoï trong thåìi âiãøm khan hiãúm väún
tiãön Âäöng Viãût Nam taûi caïc TCTD nhæng laîi suáút trãn thë træåìng biãún
âäüng khäng låïn. Âäöng thåìi tênh caûnh tranh trãn thë træåìng tàng hån træåïc
do caïc thaình viãn âang coï nhæîng chuyãøn biãún têch cæûc trong viãûc âaïnh
giaï, nháûn âënh thë træåìng.
Màûc duì coï nhæîng thaình cäng nháút âënh cuía thë træåìng måí trong hån
hai nàm qua, nhæng âãún nay viãûc täø chæïc vaì âiãöu haình thë træåìng váùn
coìn mäüt säú täön taûi. Säú luåüng thaình viãn tham gia thë træåìng måí váùn
coìn êt, chè chiãúm dæåïi 1/3 täøng säú TCTD åí Viãût Nam. Thæûc tãú thë
træåìng chæa säi âäüng, mäùi phiãn giao dëch måïi chè coï tæì 1-5 thaình viãn
tham gia. Caïc thaình viãn tham gia chuí yãúu váùn chè coï 4 NHTM Nhaì
Næåïc. Haìng hoaï trãn thë træåìng coìn ngheìo naìn, cuîng måïi chè coï 2 loaûi
tên phiãúu NHNN vaì tên phiãúu kho baûc nhaì næåïc. Nhæîng giáúy tåì coï giaï
naìy chè táûp trung vaìo TCTD coï quy mä låïn nãn âaî haûn chãú taïc duûng
cuía cäng cuû naìy. Caïc NHTM cäø pháön vaì chi nhaïnh ngán haìng næåïc
ngoaìi háöu nhæ váùn âæïng ngoaìi quan saït tham gia thë træåìng chæa nhiãöu.
Viãûc chè âaûo laîi suáút âáúu tháöu vaì khäúi læåüng giao dëch trong caïc phiãn
giao dëch chæa linh hoaût. Täúc âäü tàng træåíng cung æïng väún taûi Nghiãûp
vuû thë træåìng måí tháúp hån so våïi nghiãûp vuû cho vay coï baío âaím bàòng
giáúy tåì coï giaï.
Váún âãö âæåüc âàût ra hiãûn nay laì NHNN cáön xem xeït bäø sung vaì âa
daûng hoaï caïc cäng cuû taìi chênh giao dëch trãn thë træåìng måí. Cuíng cäú
vaì thuïc âáøy caïc maíng thë træåìng khaïc phaït triãøn âãø laìm cå såí cho
nghiãûp vuû thë træåìng måí. Tæìng bæåïc cå cáúu laûi caïc TCTD âãø caïc täø
chæïc naìy coï âuí khaí nàng caûnh tranh vaì thæûc hiãûn caïc nghiãûp vuû ngán
haìng trãn thë træåìng tiãön tãû hiãûn âaûi. Âäöng thåìi tæìng bæåïc náng cao
cháút læåüng cuía viãûc thu tháûp vaì dæû baïo thäng tin vãö väún khaí duûng
cuía hãû thäúng caïc TCTD âãø laìm cå såí âæa ra caïc quyãút âënh chênh xaïc
trãn thë træåìng måí.

B. MÄÜT SÄÚ GIAÍI PHAÏP NHÀÒM NÁNG CAO HIÃÛU QUAÍ

SÆÍ DUÛNG VAÌ
ÂIÃÖU HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ
CUÍA NHNN VIÃÛT NAM
I. ÂAÏNH GIAÏ CHUNG
Qua nhæîng phán têch trãn, chuïng ta tháúy chênh saïch kinh tãú noïi
chung, chênh saïch tiãön tãû noïi riãng trong thåìi gian qua âaî thæûc hiãûn
âæåüc nhæîng muûc tiãu âoï laì: äøn âënh âäöng tiãön, kiãön chãú laûm phaït,
goïp pháön thuïc âáøy phaït triãøn kinh tãú - xaî häüi, taûo nãön taíng taìi chênh
äøn âënh. Mæïc cung tiãön cho nãön kinh tãú hàòng nàm khäng coìn theo yï
muäún chuí quan maì dæûa trãn täúc âäü tàng træåíng vaì laûm phaït dæû kiãún,
âäöng thåìi NHNN âaî âæåüc quyãön chuí âäüng båm vaì ruït tiãön khåíi læu
thäng trãn cå såí chè tiãu Nhaì næåïc âaî âæåüc duyãût, loaûi boí tçnh traûng
thiãúu tiãön màût coï tênh cháút thåìi âiãøm trong nãön kinh tãú. Cuû thãø, nàm
2002, nãön kinh tãú âaî tàng træåíng mæïc 7,04%, laûm phaït 4%, âäöng tiãön
VND äøn âënh, tyí giaï chè tàng coï 2%, tháúp nháút trong nhiãöu nàm qua...
Tuy nhiãn bãn caûnh nhæîng kãút quaí âaût âæåüc viãûc âiãöu haình Chênh
saïch tiãön tãû coìn bäüc läü mäüt säú màût chæa hoaìn haío vaì báút cáûp laìm
aính hæåíng âãún muûc tiãu âiãöu haình Chênh saïch tiãön tãû nhæ :
Mäúi quan hãû giæîa caïc loaûi laîi suáút cuía NHNN nhæ laîi suáút chiãút
kháúu, laîi suáút taïi cáúp väún, laîi suáút nghiãûp vuû thë træåìng måí chæa
tháût sæû chàût cheî, quan hãû vaì taïc âäüng hiãûu æïng cuía caïc loaûi laîi
suáút naìy âãún laîi suáút thë træåìng coìn haûn chãú; viãûc theo doîi nàõm bàõt
thäng tin vãö thë træåìng cuía NHNN, cäng taïc thäúng kã taûo láûp cå såí dæî
liãûu... coìn cháûm.
Thë træåìng ngoaûi häúi Viãût Nam chæa thæûc sæû phaït triãøn, caïc giao
dëch häúi âoaïi chuí yãúu váùn laì giao dëch ngay (spot) âån thuáön, khäúi
læåüng giao dëch ngoaûi tãû chæa cao, tçnh traûng âáöu cå, gàm giæî ngoaûi tãû
coìn khaï phäø biãún, viãûc âaïnh giaï tçnh hçnh cung cáöu ngoaûi tãû ráút khoï
khàn... trong khi âoï hãû thäúng vàn baín hæåïng dáùn coìn chäöng cheïo, gáy
khoï khàn cho viãûc cán âäúi cung cáöu ngoaûi tãû cuía nãön kinh tãú laìm cå såí
hoaûch âënh chênh saïch tyí giaï. Màût khaïc, dæû træî ngoaûi tãû cuía Viãût
Nam tuy âaî âæåüc caíi thiãûn nhæng váùn ráút tháúp, khaí nàng tæû vãû yãúu...
Âäúi våïi hoaût âäüng Nghiãûp vuû thë træåìng måí, laì mäüt hoaût âäüng
hoaìn toaìn måïi nãn mäüt säú TCTD coìn båî ngåî khi tham gia. NVTTM laûi ra
âåìi trong âiãöu kiãûn nãön kinh tãú coìn trong trçnh âäü phaït triãøn tháúp, chæa
äøn âënh, nhiãöu ruíi ro. Säú læåüng thaình viãn tham gia êt, chuí yãúu laì caïc
NHTM quäúc doanh. Haìng hoïa coìn ngheìo naìn, khäng âa daûng vãö chuíng
loaûi vaì thåìi haûn, âäüi nhuí caïn bäü nghiãûp vuû êt, khäng chuyãn sáu; tæì
âoï aính hæåíng låïn âãún cäng taïc dæû âoaïn, ra quyãút âënh...
Xuáút phaït tæì thæûc tãú trãn, âãø viãûc âiãöu haình thæûc thi Chênh saïch
tiãön tãû coï hiãûu quaí hån trong nhæîng nàm tåïi, NHNN cáön phaíi coï
nhæîng biãûn phaïp hoaìn thiãûn dáön caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû cuía
mçnh cho phuì håüp thæûc tãú âáút næåïc cuîng nhæ xu hæåïng quäúc tãú.
II. MÄÜT SÄÚ GIAÍI PHAÏP
1. Xáy dæûng laîi suáút chuí âaûo cuía NHNN
Sæû thay âäøi càn baín trong âiãöu haình laîi suáút thäng qua viãûc thæûc
hiãûn cå chãú laîi suáút thoaí thuáûn giæîa TCTD vaì khaïch haìng âàût ra yãu
cáöu âäúi våïi NHNN phaíi tiãúp tuûc coï giaíi phaïp âäøi måïi maûnh meî vãö
cå chãú âiãöu haình laîi suáút. Âãø khàõc phuûc nhæîng báút cáûp hiãûn nay
trong âiãöu haình laîi suáút, váún âãö quan troüng laì NHNN cáön táûp trung
nghiãn cæïu, sàõp xãúp laûi caïc loaûi laîi suáút cuía NHNN âãø âaím baío mäúi
quan hãû chàût cheî giæîa caïc loaûi laîi suáút cuía NHNN våïi nhau vaì våïi laîi
suáút thë træåìng, nghiãn cæïu læûa choün laîi suáút âënh hæåïng cuía NHNN
cho phuì håüp.
 Laîi suáút chiãút kháúu seî coï vai troì låïn trong viãûc phaït tên hiãûu
thàõt chàût hoàûc nåïi loíng tiãön tãû. Âi liãön våïi phæång aïn tæìng bæåïc hçnh
thaình laîi suáút chiãút kháúu laì laîi suáút saìn trãn thë træåìng, laîi suáút taïi
cáúp väún coï thãø xem xeït âiãöu chènh theo hæåïng cuìng våïi laîi suáút cho
vay qua âãm cuía NHNN tråí thaình tráön laîi suáút trãn Thë træåìng liãn ngán
haìng. Muûc âêch sæí duûng caïc cäng cuû naìy laì: âäúi våïi caïc ngán haìng sau
khi âaî sæí duûng caïc biãûn phaïp huy âäüng väún, vay thë træåìng liãn ngán
haìng, vay trong caïc giao dëch nghiãûp vuû thë træåìng måí maì váùn thiãúu
huût väún thç seî tiãúp cáûn kãnh taïi cáúp väún hoàûc vay qua âãm cuía NHNN.
Vç váûy laîi suáút taïi cáúp väún hoàûc laîi suáút cho vay qua âãm cuía NHNN
cáön âæåüc xaïc âënh åí mæïc cao hån laîi suáút thë træåìng âãø tråí thaình laîi
suáút tráön trãn thë træåìng liãn ngán haìng. Thåìi haûn cho vay taïi cáúp väún
thæåìng laì ngàõn haûn nhàòm giuïp cho caïc ngán haìng khàõc phuûc khoï khàn
vãö thiãúu huût väún khaí duûng taûm thåìi, âaïp æïng nhu cáöu khaí nàng thanh
toaïn.
 Âäúi våïi laîi suáút nghiãûp vuû thë træåìng måí: viãûc xaïc âënh laîi
suáút thë træåìng måí seî âæåüc thæûc hiãûn linh hoaût theo caïc nguyãn tàõt thë
træåìng vaì âënh hæåïng âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû cuía NHNN. Laîi
suáút nghiãûp vuû thë træåìng måí seî nàòm åí khoaíng giæîa mæïc laîi suáút
chiãút kháúu vaì laîi suáút taïi cáúp väún vaì gáön tæång âæång våïi laîi suáút
cuìng kyì haûn trãn thë træåìng liãn ngán haìng. Âãø hçnh thaình laîi suáút thë
træåìng måí theo phæång aïn trãn, nghiãûp vuû thë træåìng måí cáön âæåüc xáy
dæûng theo hæåïng tråí thaình cäng cuû chuí yãúu trong âiãöu haình Chênh saïch
tiãön tãû.
 Âãø laîi suáút thë træåìng âi vaìo thæûc tãú åí Viãût Nam, phaït huy taïc
duûng têch cæûc cuía noï, cáön âáøy maûnh cäng cuäüc âäøi måïi kinh tãú, âaím
baío kinh tãú tàng træåíng bãön væîng. Vãö phaïi Ngán haìng viãûc nháûn thæïc
caíi caïch cå chãú laîi suáút gàõn liãön våïi caíi caïch ngán haìng vaì caíi caïch
doanh nghiãûp trong næåïc maì cuû thãø laì caîi caïch quan hãû tên duûng theo
thë træoìng, seî laì cå chãú âãø coï nhæîng giaí phaïp täøng thãø vaì läü trçnh
phuì håüp âeí tiãún tåïi mäüt cå chãú laîi suáút thë træåìng âáöy âuí. Do âoï viãûc
âáøy maûnh caíi caïch NHNN, caíi caïch NHTM cuìng våïi caíi caïch doanh
nghiãûp trong nuåïc cáön âæåüc âáøy maûnh hån næîa.
2. Giaíi phaïp âiãöu haình tyí giaï häúi âoaïi åí Viãût Nam
Âãø coï nhæîng âënh hæåïng âuïng âàõn trong cäng taïc quaín lyï, viãûc
âiãöu chènh vaì xáy dæûng mäüt chênh saïch tyí giaï häúi âoaïi thæûc sæû tæû
chuí, phuì håüp våïi chiãún læåüc phaït triãøn kinh tãú - xaî häüi åí næåïc ta vaì
xu hæåïng quäúc tãú hoaï trong giai âoaûn tåïi âoìi hoíi phaíi coï nhæîng giaíi
phaïp:
 Cáön theo doîi phán têch diãùn biãún thë træåìng taìi chênh quäúc tãú
mäüt caïch liãn tuûc coï hãû thäúng :
Våïi baìi hoüc kinh nghiãûm cuía caïc næåïc trong khu væûc trong cuäüc
khuíng hoaíng taìi chênh tiãön tãû nhæîng nàm 1997 -1998 thç viãûc nghiãn
cæïu âaïnh giaï âuïng vë trê vai troì xu hæåïng phaït triãøn daìi haûn cuîng nhæ
ngàõn haûn cuía caïc âäöng tiãön chuí chäút coï yï nghéa hãút sæïc quan
troüng.âiãöu naìy coï yï nghéa træûc tiãúp âãún viãûc læûa choün âäöng tiãön
laìm phæång tiãûn thanh toaïn trong caïc håüp âäöng thæång maûi, tên duûng,
phæång aïn kãú hoaûch thanh toaïn nåü vaì viãûc læûa choün âäöng tiãön dæû
træî. Viãûc âiãöu chènh cå cáúu dæû træî cho phuì håüp seî haûn chãú âæåüc ruíi
ro do biãún âäüng tyí giaï. Âãø coï nhæîng cå såí væîng chàõc cho âaïnh giaï,
dæû baïo sæû váûn âäüng cuía caïc âäöng tiãön chuí chäút âoìi hoíi khäng chè
theo doîi biãún âäüng trãn thë træåìng maì quan troüng hån laì phán têch âaïnh
giaï âuïng thæûc traûng, xu hæåïng phaït triãøn kinh tãú cuía caïc næåïc âoï
hiãûn taûi vaì caí trong tæång lai.
 Caïc cå chãú quaín lyï ngoaûi häúi cáön âæåüc hoaìn thiãûn hån :
Cå chãú quaín lyï ngoaûi häúi phaíi thæûc hiãûn âæåüc hai muûc tiãu cuía
chênh phuí âaî âãö ra:" tiãún tåïi trãn laînh thäø Viãût Nam chè tiãu tiãön Viãût
Nam, âäöng thåìi nåïi loíng kiãøm soaït âäúi våïi caïc giao dëch vaîng lai âãø
tæìng bæåïc biãún âäöng tiãön Viãût Nam thaình âäöng tiãön chuyãøn âäøi " âãø
goïp pháön chäúng hiãûn tæåüng âä la hoaï, haûn chãú täúi âa phaûm vi sæí
duûng cuía âäöng ngoaûi tãû nhàòm thu huït caïc nguäön väún ngoaûi tãû vaìo
hãû thäúng ngán haìng. Trãn cå såí âoï nhaì næåïc coï thãø kiãøm soaït mäüt
caïch coï hiãûu quaí caïc luäöng chu chuyãøn ngoaûi tãû, thu huït ngoaûi tãû
laìm tàng nguäön dæû træî, äøn âënh tyí giaï, thæûc hiãûn coï hiãûu quaí chênh
saïch tiãön tãû quäúc gia. Chàóng haûn: Ngàn chàûn hiãûn tæåüng buän baïn
ngoaûi tãû báút håüp phaïp, chaíy maïu ngoaûi tãû; ban haình caïc quy chãú måïi
vãö kinh doanh häúi âoaïi, cho pheïp caïc NHTM vaì caïc doanh nghiãûp xuáút
kháøu âæåüc linh hoaût læûa choün caïc cäng cuû giao dëch häúi âoaïi måïi âãø
giuïp cho doanh nghiãûp traïnh âuåüc ruíi ro khi tyí giaï biãún âäüng, chuí âäüng
trong kinh doanh.
3. Giaíi phaïp trong thæûc hiãûn cäng cuû dæû træî bàõt buäüc
Dæû træî bàõt buäüc hiãûn nay âæåüc aïp duûng coï tênh cháút caìo bàòng
cho táút caí caïc loaûi tiãön gæíi khäng kyì haûn vaì coï thåìi haûn dæåïi 12
thaïng, trong khi âoï ruíi ro vãö khaí nàng thanh toaïn thæåìng chè råi vaìo tiãön
gæíi khäng kyì haûn. Chênh vç váûy NHNN cáön linh hoaût hån trong viãûc quy
âënh loaûi tiãön gæíi cáön phaíi dæû træî bàõt buäüc. Chàóng haûn nhæ nãúu
muäún måí räüng M1 thç coï thãø quy âënh chè coï tiãön gæíi khäng kyì haûn
måïi dæû træî bàõt buäüc hoàûc DTBB âäid våïi caïc khoaín tiãön gæíi dæåïi 3
thaïng, 6 thaïng... chæï khäng nháút thiãút muäún måí räüng tiãön gæíi laì phaíi
giaím dæû træî bàõt buäüc. Ngoaìi ra, viãûc thæûc hiãûn cäng cuû DTBB coï
hiãûu quaí theo muûc tiãu âãö ra cáön phaíi coï sæû kiãøm tra thæåìng xuyãn
chàût cheî viãûc cháúp haình DTBB vaì sæí phaût nghiãm khàõc nhæîng vi
phaûm.
4. Giaíi phaïp náng cao hiãûu qua hoaût âäüng Nghiãûp vuû thë træåìng
måí
Âãø tæìng bæåïc äøn âënh vaì âæa vaìo hoaût âäüng nghiãûp vuû thë
træåìng måí thaình cäng cuû chuí âaûo trong viãûc thæûc hiãûn muûc tiãu cuía
Chênh saïch tiãön tãû thç cáön phaíi coï nhæîng giaíi phaïp:
 NHNN såïm trçnh quäúc häüi vãö viãûc sæía luáût NHNN theo hæåïng
cho pheïp caïc chæïng khoaïn daìi haûn (thåìi haûn 1 nàm tråí lãn ) âæåüc giao
dëch taûi TTM.
 Tiãúp tuûc thæûc hiãûn coï hiãûu quaí chæång trçnh cå cáúu laûi täø
chæïc, hoaût âäüng cuía caïc NHTM nhàòm náng cao nàng læûc taìi chênh, tên
nhiãûm trong viãûc thæûc hiãûn caïc Nghiãûp vuû ngán haìng, âaïp æïng nhu
cáöu âäøi måïi cuía nãön kinh tãú thë træåìng.
 Thuïc âáøy hoaût âäüng cuía caïc thë træåìng nhæ : thë træåìng tiãön tãû
liãn ngán haìng, thë træåìng âáúu tháöu tên phiãúu kho baûc vaì thë træåìng mua
baïn caïc giáúy tåì coï giaï giæîa täø chæïc tên duûng våïi khaïch haìng nhàòm
taûo âäüng læûc thuïc âáøy hoaût âäüng thë træåìng måí ngaìy caìng phaït triãøn.
 Âäúi våïi caïc täø chæïc tên duûng :
 Måí räüng caïc laûi hçnh kinh doanh, dëch vuû nhæ âáúu tháöu tên
phiãúu, traïi phiãúu Chênh phuí trãn TT så cáúp, taûo haìng hoaï cho caïc giao
dëch våïi NHNN.
  Hoaìn chènh caïc quy âënh vãö thë træåìng mua baïn tên phiãúu giæîa
TCTD våïi khaïch haìng vaì âæa thë træåìng naìy vaìo hoaût âäüng nhàòm sæí
duûng linh hoaût vaì hiãûu quaí nguäön väún kinh doanh.
 Quan tám vaì taûo âiãöu kiãûn trong viãûc âaìo taûo caïn bäü, náng cao
trçnh âäü nghiãûp vuû âãø coï âuí khaí nàng dæû baïo väún khaí duûng cuía âån
vë vaì phán têch âãø âæa ra caïc quyãút âënh chênh xaïc cho tæìng giao dëch taûi
nghiãûp vuû thë træåìng måí. Bãn caûnh âoï, cáön trang bë cuîng nhæ bäø sung
cå såí váût cháút kyî thuáût, baío âaím âáöy âuí âiãöu kiãûn giao dëch thë
træåìng måí thuáûn låüi chênh xaïc.
 Caïc täø chæïc tên duûng cáön måí räüng hån næîa caïc loaûi hçnh kinh
doanh ngoaìi cho vay truyãön thäúng nhæ: âáúu tháöu vaìo tên phiãúu, traïi
phiãúu trãn thë træåìng så cáúp âãø taûo thãm haìng hoaï giao dëch våïi NHNN.
Âäöng thåìi caïc TCTD cáön chuï troüng âãún cäng taïc âaìo taûo âäüi nguî caïn
bäü nghiãûp vuû thë træåìng måí, tàng cæåìng trang bë caïc loaûi maïy moïc
hiãûn âaûi âãø giuïp cho caïc giao dëch nghiãûp vuû thë træåìng måí âæåüc
diãùn ra mäüt caïch nhanh choïng, linh hoaût, an toaìn vaì âiãöu quan troüng hån
táút caí laì âem laûi hiãûu quaí nhæ mong muäún.
 Âäúi våïi NHNN
 Raì soaït vaì hoaìn chènh caïc cå chãú, quy chãú laìm cå såí phaïp lyï cho
hoaût âäüng thë træåìng noïi chung vaì thë træåìng måí noïi riãng cho phuì håüp
våïi diãùn biãún kinh tãú, chênh trë, xaî häüi trong tæìng thåìi kyì nhàòm taûo
âiãöu kiãûn thuáûn låüi cho caïc TCTD tham gia.
 Trãn cå såí duy trç caïc giáúy tåì coï giaï nhæ tên phiãúu kho baûc, tên
phiãúu NHN laì "haìng hoaï" cho caïc phiãn giao dëch taûi nghiãûp vuû thë
træåìng måí, tæìng bæåïc måí räüng vaì âa daûng hoaï caïc loaûi haìng hoaï
khaïc nhæ: tên phiãúu, kyì phiãúu cuía caïc NHTM nhaì næåïc.
 Tæìng bæåïc náng cao cháút læåüng dæû baïo, âiãöu haình thë træåìng
trãn cå såí náng cao cháút læåüng dæû baïo, caíi tiãún hçnh thæïc cung cáúp
thäng tin trong vaì ngoaìi ngaình. Âiãöu haình caïc cäng cuû khaïc cuía Chênh
saïch tiãön tãû âãø hoaût âäüng NVTTM thãø hiãûn tênh näøi träüi hån hàón
vãö màût hiãûu quaí kinh tãú trãn thë træåìng.
 Phaït triãøn thë træåìng traïi phiãúu chênh phuí, thë træåìng tiãön tãû,
caïc thë træåìng taìi chênh khaïc, hoaìn thiãûn hån næîa khuän khäø phaïp lyï
cuía thë træåìng, tàng säú thaình viãn tham gia thë træåìng.
 Mäüt säú giaíi phaïp khaïc
 Cáön täø chæïc tuyãn truyãön táûp huáún chi tiãút, âi vaìo tæìng nghiãûp
vuû cuû thãø âãø tæì âoï giuïp caïc thaình viãn tháúy roî âæåüc vai troì, taïc
duûng vaì sæû linh hoaût cuía nghiãûp vuû thë træåìng måí trong viãûc âiãöu
haình chênh saïch tiãön tãû cuía NHNN, cuîng nhæ hiãûu quaí âaût âæåüc cuía
TCTD trong viãûc âiãöu haình väún cuía mçnh.
  Cáön náng cao cháút læåüng dæû baïo, âiãöu haình theo thë træåìng trãn
cå såí náng cao dæû baïo, caíi tiãún chãú âäü thäng tin giæîa caïc Bäü, Nghaình,
Vuû, Cuûc cuía NHNN liãn quan âãún nghiãûp vuû thë træåìng måí.
5. Phäúi håüp caïc Cäng cuû giaïn tiãúp cuía Chênh saïch tiãön tãû trong
quaín lyï Väún khaí duûng cuía caïc TCTD
Väún khaí duûng (VKD) laì säú tiãön gæíi cuía caïc TCTD (bao gäöm tiãön
gæíi DTBB, tiãön gæíi thanh toaïn vaì caïc loaûi tiãön gæíi khaïc) taûi NHNN.
Trong näüi dung quaín lyï Nhaì næåïc vãö tiãön tãû, NHNN coï traïch nhiãûm
quaín lyï VKD cuía caïc TCTD. Caïc TCTD phaíi duy trç mäüt tyí lãû dæû træî
nháút âënh âãø âaím baío hoaût âäüng bçnh thæåìng cuía mçnh, phuûc vuû nhu
cáöu thanh toaïn phaït sinh trong ngaìy vaì nhæîng ngaìy tiãúp theo. Viãûc xaïc
âënh chênh xaïc læåüng dæû træî cáön thiãút laì hãút sæïc quan troüng âäúi våïi
caïc TCTD. Nãúu dæû træî quaï cao, kinh doanh keïm hiãûu quaí, nãúu dæû træî
quaï tháúp thç seî khäng âaím baío âæåüc khaí nàng thanh toaïn cuía caïc TCTD,
hiãûu quaí kinh doanh cuîng seî khäng cao.
Trong chæïc nàng quaín lyï VKD cuía caïc TCTD, NHNN kiãøm soaït
thäng qua caïc cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû, chuí yãúu laì cäng cuû giaïn tiãúp
nhæ Nghiãûp vuû Thë Træåìng Måí, Taïi cáúp väún vaì DTBB âãø taïc âäüng
vaìo khaí nàng thanh toaïn cuía caïc TCTD nhàòm âaût muûc tiãu cuía Chênh
saïch tiãön tãû trong tæìng thåìi kyì.
DTBB laì säú tiãön maì caïc täø chæïc tên duûng phaíi duy trç trãn taìi
khoaín tiãön gæíi khäng kyì haûn taûi NHNN âãø thæûc hiãûn caïc Chênh saïch
tiãön tãû quäúc gia. Cäng cuû naìy coï tênh cháút thãø chãú nãn dãù phaït huy
taïc âäüng mäüt caïch nhanh choïng, räüng khàõp âãún nhu cáöu VKD cuía caïc
TCTD.
TCV laì hçnh thæïc cáúp tên duûng coï baío âaím cuía NHNN âäúi våïi
tæìng TCTD riãng leí nhàòm cung æïng väún ngàõn haûn vaì caïc phæång tiãûn
thanh toaïn cho caïc TCTD. Qua TCV, NHNN taïc âäüng âãún VKD cuía tæìng
TCTD riãng leí vaì âiãöu tiãút khäúi læåüng TCV qua viãûc âiãöu chènh laîi
suáút chiãút kháúu.
Cäng cuû giaïn tiãúp coï tênh linh hoaût hiãûu quaí vaì coï vai troì quan
troüng nháút trong viãûc thæûc thi CSTT laì NVTTM nhåì coï nhæîng æu âiãøm
væåüt träüi nhæ coï thãø âiãöu chènh VKD åí caïc quy mä vaì thåìi haûn khaïc
nhau mäüt caïch linh hoaût tuyì theo khäúi læåüng vaì thåìi haûn quyãút âënh
mua baïn; nhåì vaìo khaí nàng coï thãø taïc âäüng 2 chiãöu 'båm, huït” nãn thäng
qua cäng cuû NVTTM, NHNN âiãöu tiãút linh hoaût VKD cuía caïc TCTD
cuîng nhæ coï thãø âaío ngæåüc nhæîng quyãút âënh sai láöm, âiãöu chènh
nhæîng biãún âäüng khäng dæû âoaïn træåïc hoàûc quaï mæïc dæû baïo coï aính
hæåíng âãún dæû træî cuía caïc TCTD thäng qua caïc giao dëch coï kyì haûn,
thæûc hiãûn chênh xaïc nhanh choïng, khäng gáy cháûm trãù vãö màût haình
chênh, khäng mang tênh aïp âàût.
Nghiãûp vuû TTM seî phaït huy vai troì chuí yãúu giuïp NHNN trong viãûc
quaín lyï VKD cuía caïc TCTD vaì âiãöu haình CSTT kãút håüp våïi viãûc váûn
duûng linh hoaût caïc cäng cuû TCV vaì DTBB nhàòm goïp pháön haûn chãú
caïc biãún âäüng ngàõn haûn vãö laîi suáút trãn thë træåìng, taïc âäüng âãún nhu
cáöu VKD cuía caïc TCTD vaì åí mäüt mæïc âäü nháút âënh cuîng taïc âäüng
âãún cung cáöu haìng hoaï trãn TTM.
Chênh sæû linh hoaût cuía nghiãûp vuû TTM nãn goïp pháön khàõc phuûc
haûn chãú cuía cäng cuû TCV. Cäng cuû TCV thæûc hiãûn hiãûu quaí khi
NHNN kiãøm soaït âæåüc nhu cáöu VKD cuía caïc TCTD thäng qua nghiãûp
vuû thë træåìng måí. Ngæåüc laûi, cäng cuû TCV cuîng coï vai troì quan troüng
trong viãûc taïc âäüng âãún VKD cuía caïc TCTD goïp pháön häø tråü nghiãûp
vuû TTM hoaût âäüng hiãûu quaí, chênh xaïc, khàõc phuûc nhæîng haûn chãú
cuía nghiãûp vuû thë træåìng måí khi âaïp æïng khäng âáöy âuí âuïng mæïc nhu
cáöu VKD cuía caïc TCTD qua caïc phiãn giao dëch. Khi âoï nhæîng TCTD
naìy coï thãø phaíi âãún xin vay TCV taûi NHNN hoàûc âi vay trãn thë træåìng
liãn ngán haìng âãø âaïp æïng nhu cáöu väún khaí duûng coìn thiãúu. Vaì mäüt
khi NHTM coìn chæa phaït triãøn âãún mæïc hoaìn thiãûn nhæ åí næåïc ta, haìng
hoaï cho caïc phiãn giao dëch coìn haûn chãú vãö säú læåüng vaì chuíng loaûi
thç viãûc mäüt säú TCTD coï tiãöm læûc haûn chãú, khäng âuí sæïc caûnh tranh
trong caïc phiãn âáúu tháöu trãn nghiãûp vuû thë træåìng måí caí trãn thë træåìng
så cáúp láùn thæï cáúp, do âoï khäng thãø âaïp æïng nhu cáöu väún khaí duûng
qua nghiãûp vuû thë træåìng måí laì chuyãûn bçnh thæåìng thç âi vay TCV taûi
NHNN laì giaíi phaïp khaí dé giuïp hoü coï thãø giaíi quyãút nhu cáöu VKD cuía
mçnh. Bãn caûnh âoï TCV laì caïc giáúy tåì coï giaï nãn åí mäüt chæìng mæûc
naìo âoï coï thãø xem âáy laì nguäön cung æïng haìng hoaï cuía NHNN âãø giao
dëch trãn thë træåìng måí.
Nhæ váûy chuïng ta khäng thãø haûn chãú mäüt caïch cæïng nhàõc, duy yï
chê âäúi våïi cäng cuû TCV âãø khuyãún khêch NVTTM phaït triãøn maì âiãöu
cáön thiãút phaíi coï sæû linh âäüng, trong viãûc váûn duûng caïc cäng cuû giaïn
tiãúp naìy. Hay noïi caïch khaïc, NHNN cáön phaíi linh hoaût trong viãûc thæûc
hiãûn NVTTM nhæ tàng cæåìng hiãûu quaí cuía cäng taïc dæû baïo nhu cáöu
väún khaí duûng cuía tæìng TCTD cuîng nhæ cuía caí hãû thäúng caïc TCTD,
phán têch âaïnh giaï nhæîng diãùn biãún cuía thë træåìng nhàòm xaïc âënh chênh
xaïc hiãûu quaí khäúi læåüng, chuíng loaûi haìng hoa,ï caïch thæïc giao dëch
thêch håüp âäöng thåìi coï sæû âiãöu chènh laîi suáút chiãút kháúu håüp lyï,
nhàòm khuyãún khêch hay haûn chãú caïc TCTD âi vay TCV theo nhæîng muûc
tiãu NHNN âàût ra.
DTBB laì cäng cuû giaïn tiãúp mang tênh thãø chãú, taïc âäüng laìm tàng
hoàûc giaím nhu cáöu VKD cuía caïc TCTD, dáùn âãún nhu cáöu mua hay baïn
giáúy tåì coï giaï cuía caïc TCTD våïi NHNN qua NVTTM. Hiãûn nay åí næåïc
ta aïp duûng DTBB duy trç theo nguyãn tàõc bçnh quán trong kyì maì khäng
khäúng chãú theo ngaìy nãn åí mäüt mæïc âäü nháút âënh cuîng coï taïc âäüng
äøn âënh cung cáöu väún liãn ngán haìng, tæì âoï aính hæåíng âãún nhu cáöu
vay TCV vaì mua baïn giáúy tåì coï giaï trãn TTM. Vaì ngæåüc laûi qua kãút
quaí giao dëch trãn TTM vaì khäúi læåüng TCV seî laì cå såí âaïnh giaï hiãûu
quaí taïc âäüng cuía cäng cuû DTBB.
 Hiãûn nay, ngoaìi dæû træî så cáúp bàòng tiãön màût gæíi taûi NHNN, caïc
TCTD coìn coï dæû træî thæï cáúp bàòng caïc giáúy tåì coï giaï coï tênh thanh
khoaín cao, song do nhiãöu yãúu täú nãn læåüng dæû træî thæï cáúp naìy coìn
haûn chãú so våïi dæû træî så cáúp. Âãø thæûc hiãûn tinh tháön khuyãún khêch
caïc TCTD quaín lyï väún khaí duûng mäüt caïch chuí âäüng, hiãûu quaí thç tæì
phêa NHNN cáön coï sæû nåïi loíng trong quy âënh vãö DTBB nhæ cho pheïp
caïc TCTD âæåüc duy trç mäüt pháön DTBB bàòng caïc giáúy tåì coï giaï coï uy
tên vaì tênh thanh khoaín cao. Nhæ váûy seî goïp pháön giaím tênh thãø chãú,
aïp âàût cuía cäng cuû DTBB, tæìng bæåïc âäøi måïi phæång thæïc quaín lyï cuía
NHNN trong viãûc âiãöu hoaì VKD cuía caïc TCTD vaì âiãöu haình CSTT theo
hæåïng taûo âiãöu kiãûn cho caïc TCTD âæåüc chuí âäüng trong hoaûch âënh
kinh doanh vaì quaín lyï VKD, cán âäúi læåüng tiãön màût vaì giáúy tåì coï giaï
phuûc vuû cho caïc nhu cáöu thanh toaïn, kinh doanh mäüt caïch coï hiãûu quaí
traïnh laîng phê do dæû træî thæa tiãön màût hay thiãût haûi do thiãúu tiãön
màût. Âäöng thåìi våïi viãûc NHNN cho TCTD duy trç mäüt pháön DTBB
bàòng giáúy tåì coï giaï seî coï taïc âäüng tàng cáöu giáúy tåì coï giaï trãn thë
træåìng må ívaì åí mäüt chæìng mæûc naìo âoï cuîng taûo thãm nguäön cung
cáúp giáúy tåì coï giaï cho NHNN trong viãûc thæûc hiãûn nghiãûp vuû TTM,
do âoï seî coï taïc âäüng laìm cho thë træåìng måí noïi riãng vaì thë træåìng tiãön
tãû noïi chung nàng âäüng hån.
Trãn cå såí âoï chuïng ta cáön phaït huy taïc duûng täøng håüp cuía caí ba
cäng cuû giaïn tiãúp naìy mäüt caïch âäöng bäü, håüp lyï, tuyì vaìo tçnh hçnh vaì
muûc tiãu âiãöu haình chênh saïch tiãön tãû cuía NHNN trong mäùi thåìi kyì.
Trong âoï nghiãûp vuû thë træåìng måí luän laì cäng cuû linh hoaût, quan troüng
coï vai troì then chäút giuïp NHNN coï thãø linh âäüng âiãöu tiãút VKD cuía hãû
thäúng caïc TCTD, måí räüng táöm aính hæåíng trãn thë træåìng tiãön tãû thäng
qua viãûc gia tàng khäúi læåüng giao dich mäùi phiãn, säú phiãn giao dëch trong
tuáön, khäúi læåüng haìng hoaï ... bãn caûnh âoï chuïng ta cáön duy trç taïc
âäüng cuía hai cäng cuû DTBB vaì TCV nhàòm âaím baío tênh an toaìn cho
hoaût âäüng cuía caí hãû thäúng vaì goïp pháön âaïp æïng nhu cáöu VKD cuía
nhæîng TCTD khäng âuí khaí nàng caûnh tranh, khäng âaïp æïng âuí nhu cáöu
VKD qua caïc giao dëch trãn thë træåìng måí.
Vç váûy, giaíi quyãút täút váún âãö naìy seî coï yï nghéa quan troüng thuïc
âáøy thë træåìng tiãön tãû váûn âäüng mäüt caïch nàng âäüng hiãûu quaí hån, tæì
âoï NHNN seî gia tàng quaín lyï, kiãøm soaït tçnh hçnh diãùn biãún thë træåìng,
phaït huy táöm aính hæåíng sáu räüng âãún caïc lénh væûc trong nãön kinh tãú.
 TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO

Tiãön vaì hoaût âäüng Ngán haìng - NXB Chênh trë Quäúc gia
Caïc nghiãûp vuû Ngán haìng Thæång maûi - Chuí biãn : GS - TS Lã
Vàn Tæ
Chênh saïch tiãön tãû vaì sæû âiãöu tiãút vé mä cuía NHTW åí caïc næåïc
Tæ baín phaït triãøn - NXB Chênh trë Quäúc gia
Hãû thäúng cäng cuû Chênh saïch tiãön tãû quäúc gia trong nãön kinh
tãú thë træåìng - Nguyãùn Voî Ngoaûn
Taûp chê Ngán haìng caïc säú 5–2002, 9–2002, 10–2002,12–2002, xuán
2003, 4–2003, 7–2003, 8–2003.
Thë træåìng Taìi chênh Tiãön tãû caïc säú 5–2002, 6–2002, 8–2002, 9–
2002, 13–2002, 14–2002, 15–2002, 17–2002, 18–2002, 22–2002, 23–2002, xuán
2003, 9–2003, 10–2003.
Caïc Website : http://www.mof.gov.vn
http://www.vnba.org.vn
http://www.vneconomy.com.vn

Låìi kãút !
T
rong hån 10 nàm qua, cuìng våïi quaï trçnh chuyãøn âäøi nãön kinh
tãú vaì âäøi måïi hãû thäúng Ngán haìng Viãût nam, cå chãú âiãöu
haình Chênh saïch tiãön tãû cuía NHNN âaî khäng ngæìng âäøi måïi,
goïp pháön âaïng kãø trong viãûc äøn âënh tiãön tãû, kiãøm soaït
laûm phaït, thuïc âáøy tàng træåíng kinh tãú, caíi thiãûn vaì náng cao âåìi
säúng nhán dán cuîng nhæ äøn âënh hãû thäúng ngán haìng. Trong âiãöu kiãûn
Thë træåìng tiãön tãû coìn keïm phaït triãøn, âãø kiãøm soaït vaì âiãöu tiãút
tiãön tãû, NHNN âaî læûa choün sæí duûng caïc cäng træûc tiãúp, tæìng bæåïc
kãút håüp våïi caïc cäng cuû giaïn tiãúp. Âàûc biãût, bãn caûnh viãûc sæí duûng
caïc cäng cuû CSTT theo thäng lãû caïc næåïc nhæ dæû træî bàõt buäüc, taïi
cáúp väún... laîi suáút vaì tyí giaï âaî âæåüc sæí duûng khaï hiãûu quaí, goïp
pháön âàõt læûc trong viãûc thæûc hiãûn caïc muûc tiãu Chênh saïch tiãön tãû.
Cuìng våïi sæû phaït triãøn âi lãn cuía nãön kinh tãú, Chênh saïch tiãön
tãû caìng tråí nãn quan troüng âäúi våïi hoaût âäüng cuía NHTW, vç váûy váún
âãö náng cao vai troì cuía NHTW trong viãûc xáy dæûng vaì thæûc thi CSTT coï
yï nghéa quan troüng âãø goïp pháön âäøi måïi, hoaìn thiãûn âiãöu haình CSTT
cuía NHTW trong thåìi gian tåïi...
Âãö aïn âæåüc hoaìn thaình våïi sæû giuïp âåî táûn tçnh cuía giaïo viãn
hæåïng dáùn. Tuy nhiãn, do kiãún thæïc vãö lyï luáûn cuîng nhæ khaí nàng tçm
hiãøu coìn haûn chãú nãn âãö aïn khäng thãø traïnh khoíi sæû thiãúu soït, ráút
mong sæû goïp yï, phã bçnh cuía caïc Tháöy cä, caïc baûn âãø nhæîng chuyãn
âãö láön sau âæåüc hoaìn chènh hån.
Mäüt láön næîa, em xin chán thaình caím ån sæû quan tám, chè baío cuía
giaïo viãn hæåïng dáùn, ThS. TRËNH THË TRINH âaî táûn tçnh hæåïng
dáùn, giuïp âåî em trong suäút thåìi gian hoaìn thaình âãö aïn män hoüc naìy.

Âaì Nàông, ngaìy 05 thaïng 08 nàm 2003

Sinh viãn thæûc hiãûn

Nguyãùn Thãú Anh

NHÁÛN XEÏT CUÍA GIAÏO VIÃN HÆÅÏNG DÁÙN