Bitki Hastalıklarının Ekonomik

Önemi
Tarımsal üretimin arttırılmasında pek çok
faktör yanında modern bitki koruma
yöntemlerinin uygulanması önemli bir yer
tutmaktadır.

Bitki korumanın önemini vurgulayabilmek için

de hastalık, zararlı ve yabancı otlardan
kaynaklanan ürün kayıplarının genel olarak
bilinmesinde yarar vardır.
Bunun yanı sıra, uluslar arası ilişkilerin
artması sonucu, alınan önlemlere rağmen
bitki hastalıkları ülke içi veya ülkeler arası
hızla yayılmaktadır.

Yeni bulaşan bu hastalık etmenleri, hastalığın

önceleri bulunmadığı bu yerlerde, önemli ürün
kayıplarına neden olmaktadır.
Son yüzyıl içerisinde dünya nüfusunda gözlenen
patlama, gerekli besin maddeleri üretimindeki dar
boğazları da beraberinde getirmiştir.

Bugün 7 milyar olarak bilinen dünya nüfusunun

2030’larda 8,5 milyarı geçmesi beklenmektedir.

Dünya nüfusunun bu büyük artışı, beraberinde

besin ve enerji kaynakları gereksinimlerini
getirmektedir.

Göründüğü kadarıyla dünya nüfusu, her 11 yılda 1

milyar artmaktadır.
Gelişmekte olan ülkeler, dünyanın %50-80’nini
oluşturmakta ve %2.6 gibi çok yüksek bir nüfus
artışı göstermekle birlikte, tarımsal üretimde en
düşük tarımsal gelir ve standartların altında
beslenme rakamlarına sahiptirler.

Günümüzde artan bilimsel ve teknik olanaklara

rağmen, dünyada 2 milyardan fazla insanın
açlık çektiği ve yetersiz beslendiği
görülmektedir.
 Ürün kaybı (%)
Ürün Hastalık Zararlı Yabancı ot Toplam Kayıp

Buğdaygil 9.2 13.9 11.4 34.5

Patates 21.9 6.5 4.0 32.3
Kök bitkileri 16.7 13.6 12.7 43.0
Şeker pancarı 10.4 8.3 5.8 24.5
Şeker kamışı 19.2 20.1 15.7 55.0
Baklagiller 11.3 13.3 8.7 33.3
Sebzeler 10.1 8.7 8.9 27.7
Meyveler 12.6 7.8 3.0 23.4
Kahve-kakao-çay 17.7 12.1 13.2 42.4
Yağ bitkileri 9.8 10.5 10.4 30.7
Lif bitkileri 11.0 12.9 6.9 30.8
Tütün 12.3 10.4 8.1 30.8
Kauçuk 15.0 5.0 5.0 25.0
Dünya ürün 11.8 12.2 9.7 33.7
toplamı
Önemli kültür bitkisi gruplarında hastalık, zararlı
ve yabancı otların, beklenen ürünün % 25 ile %
55 arasında bir kayba yol açtığı görülmektedir.
Bu kayıp sadece hastalıklar açısından
incelendiğinde, % 10-22 arasında
değişmektedir.
Genel olarak bakıldığında, söz konusu etmenler
bitkilerde beklenen ürünün üçte birine yakın
kısmının yitirilmesine neden olmaktadır.
 Türkiye’de bazı kültür bitkilerinde önemli
hastalıkların zarar oranları ve ürün kayıpları
Bitki türü Hastalık Zarar oranı (%)
Buğday Fide kök çürüklüğü 30-60
Buğday Kara pas 20-30
Patates Mildiyö 12-40
Pamuk Solgunluk 17
Domates Mozayık virusu 20
Turunçgiller çürüklükler 10-40
Zeytin Halkalı leke 20-25
Elma karaleke 20-45
Kültür bitkisi gruplarında hastalık,zararlı ve
yabancı otlardan oluşan kayıplar

Zararlılar % 12.0
Hastalıklar % 12.1
Yabancı otlar % 9.7
Toplam yaklaşık % 35.0
Tarımsal üretimin arttırılmasında;
ekim ve sulanan alanların genişletilmesi,
gübrelemenin arttırılması,
tarımsal yapının değiştirilmesi,
verimi yüksek çeşitlerin kullanılması ve
çağa uygun bitki koruma yöntemlerinin
uygulanması gibi faktörler ön plana
çıkmaktadır.
Bütün bu önlemlerin alınması ile bazı kültür
bitkilerinde %250-350’lere varan artışlar
kaydedilmiştir.
 Bitki hastalıklarının tanınması
Bir bitki hastalığında ilk belirlenecek şey belirtilerin
patojen veya çevre faktörlerinin hangisi tarafından
oluşturulduğunun belirlenmesidir.
Bitki yüzeyinde hastalık etmenlerinin aktif olarak
bulunması, bunların muhtemel hastalık nedeni
olduklarını göstermektedir.
Patojenlerin (fungus, bakteri, virus,mikoplazma,
yabancı ot) bitki içi veya üzerindeki belirtilerine
bakılarak karar verilir.
Ancak tanılamada, çıplak gözle veya mikroskopla
yapılan gözlemler hastalık etmenlerinin belirlenmesi
için ilk yapılanlardandır.
Hastalıklı bitki dokularındaki fungus,
mikroskop altında incelendiğinde, saptanan
yapılar mikoloji kitaplarındaki bilgilerle
karşılaştırılır .

Bakteri kaynaklı hastalıklarda ise en emin

yol izolasyon yapmak ve kendi konukçusuna
verilerek hastalık belirtilerini görmektir.

Virus hastalıkları da konukçuları üzerinde

belli bazı belirtiler neden olurlar. Tanılama
için test bitkileri yöntemi, moleküler teknikler
ve elektron mikroskobi sayılabilir.