BAB I

PENDAHULUAN

A. Kasang Tukang

Bahasa penting pisan dina sagala aspek kahirupan, utamina pikeun urang salaku manusa.
Dina kahirupan sapopoe, manusa kedah ngagunakeun basa pikeun nganyatakeun naon anu
aya dina haté sareng pipikiranana ka batur. Dina pangiriman, manusa ngalangkungan
sababaraha prosés tina pamikiran kana basa anu dikedalkeun. Anu kaasup kana prosés ieu
nyaéta akuisisi basa, ngolah basa dina uteuk, pangiriman basa, sareng sajabina. Upami
ditingali tina jihat psikologis, basa raket patalina sareng kaayaan psikologis hiji jalma. Bakal
aya basa anu béda pisan anu dianggo ku jalma anu bagja sareng jalma anu ambek atanapi
sedih, jalma anu gering sareng jalma anu séhat, jalma anu capé sareng jalma anu dina
kaayaan anu saé, sadayana bakal bénten.

Dina hal akuisisi basa, jalma anu parantos dididik nganggo basa indungna leres sareng
leres ti saprak budak, bakal biasa ngagunakeun basa anu saé sareng leres ogé, sabalikna jalma
anu henteu dididik ti saprak alit ngagunakeun basa kalayan leres sareng leres, maka
aranjeunna moal biasa. anggo. Lian ti di luhur, hal séjén anu aya hubunganana sareng bahasa
hiji jalma nyaéta kaayaan biologis, dina hal ieu saraf. Neural mangrupikeun alat panyambung
anu ngarobah ideu kana éksprési basa.

Tina hubungan antara basa sareng kaayaan psikologis hiji jalma, kedah ngagaduhan élmu
khusus (psikolinguistik) anu ngulik perkara ieu. Panulis badé ngajelaskeun sababaraha hal
ngeunaan psikolinguistik dina makalah ieu "PSYCHOLINGUISTICS, Beginning,
Development and the Object of Study", dimana sawala dugi ka awal, pamekaran sareng objék
kajian, saluyu sareng judul anu dipasihkeun. Kalayan ngarepkeun yén éta tiasa manpaat
pikeun pamiarsa boh panulis nyalira.

B. Rumusan Masalah
1. Naon ari hartosna psikolinguistik?
2. Kumaha psikolinguistik dimimitian sareng ngembangkeun?
3. Naon objék kajian psikolinguistik?

C. Tujuan
1. Ngartos pamahaman psikolitik
2. Ngartos asal usul psycholinguitic
3. Ngartos objék kajian psikolitik
 BAB II

EUSI

A. Psikolinguistik
Psikolinguistik mangrupikeun gabungan tina dua kecap 'psikologi' sareng 'linguistik'.
Psikologi mangrupikeun parobihan tina kecap basa Inggris "psychology" anu asalna tina basa
Yunani "psyche" anu hartosna jiwa, sumanget, atanapi sumanget sareng "logo" anu hartosna
pangetahuan. Janten, sacara etimologis, psikologi hartosna élmu jiwa atanapi élmu anu obyék
diajar nyaéta jiwa. Samentawis éta, numutkeun ka Sarwono, sakumaha dikutip ku Tien
Rafida, sacara terminologis, psikologi mangrupikeun élmu anu nalungtik kalakuan manusa
anu aya hubunganana sareng lingkungan. Atanapi kajian tingkah laku manusa sareng
hubungan manusa. Linguistik pakait sareng kecap linguistik dina basa Inggris, linguistique
dina basa Perancis, lingua dina basa Italia, lengue dina basa Spanyol, sareng linguistik dina
basa Walanda anu asalna tina basa Latin "lingua" anu hartosna "bahasa". Teras kecapna
diserep kana basa Indonesia kana linguistik anu tiasa ditafsirkeun salaku élmu basa atanapi
élmu anu ngulik basa salaku objék kajian ilmiah. Psikolinguistik nalungtik faktor psikologis
anu ngamungkinkeun manusa pikeun ngaaku, ngagunakeun sareng ngartos basa.
Dina Kamus Besar Bahasa Indonésia dijelaskeun yén psikolinguistik mangrupikeun élmu
hubungan antara basa sareng tingkah laku manusa sareng alesan, élmu linguistik
antarpisiplinér sareng psikologi.
Ieu mangrupikeun 2 (dua) definisi psyolinguistik numutkeun sababaraha ahli:
1. Hartley
Psikolinguistik mangrupikeun élmu anu ngabahas hubungan antara basa sareng uteuk
dina ngolah sareng komunikasi biantara sareng dina akuisisi basa
2. Emon Balik
Psikolinguistik mangrupikeun élmu anu nalungtik kumaha panyaturna saleresna
ngabentuk sareng ngawangun atanapi ngartos kalimatna
Tina definisi definisi ieu, tiasa dicindekkeun yén psikolinguistik mangrupikeun élmu
anu nalungtik prosés méntal anu dilalui ku manusa dina kontéks basa.
Sacara rinci psikolinguistik nalungtik opat topik utama:
a. Pamahaman, nyaéta prosés méntal anu dilakukeun ku manusa sahingga aranjeunna
tiasa ngartos naon anu diucapkeun jalma sareng ngartos naon hartosna,
b. Produksi, nyaéta prosés méntal di urang anu ngamungkinkeun urang nyarios nalika
urang nyarios,
c. Dasar biologis sareng neurologis anu ngamungkinkeun manusa nyarios, sareng
d. Akuisisi basa, nyaéta kumaha barudak ngaaku basana
Tujuan psikolinguistik éta nyalira nyaéta pikeun ngabéréskeun masalah manusa anu
kompléks dina diajar basa, sabab sajabi ti masalah masalah basa, psikolinguistik ogé aya
hubunganana sareng kagiatan basa. Kegiatan basa henteu ngan saukur dilakukeun sacara
mékanis, tapi ogé lumangsung sacara méntal. Nyaéta, kagiatan basa ogé aya hubunganana
sareng prosés méntal atanapi kagiatan (uteuk). Ku alatan éta, aya hubunganana sareng diajar
basa, studi linguistik kedah dilengkepan ku kajian antar disiplin antara psikologi sareng
linguistik, anu biasa disebat psyolinguistik.
B. Mimiti Psikolinguistik
Psikolinguistik mangrupikeun élmu hibrid, nyaéta élmu anu mangrupikeun gabungan
tina dua élmu: psikologi sareng linguistik. Dina awalna, psikolinguistik asalna tina ayana ahli
linguistik anu resep kana psikologi, sareng ayana psikolog anu kalibet dina linguistik. Dina
1860, Heyman Steintthal, psikolog janten ahli bahasa, sareng Moriz Lazarus, ahli bahasa,
janten psikolog ku medarkeun jurnal anu dikhususkeun pikeun ngabahas masalah psikologi
basa tina sudut pandang linguistik sareng psikologis. Ieu dituturkeun ku kolaborasi antara ahli
linguistik sareng psikolog, teras ahli psikolinguistik muncul salaku disiplin ilmiah.
Kamekaran psikolinguistik tiasa ditingali dina tahapan kamekaranana, anu tiasa dibagi
kana opat tahap: (1) tahap formatif, (2) tahap linguistik, (3) tahap kognitif, sareng (4) tahap
tina tiori psikolinguistik, kanyataan psikologis, sareng sains. kognitif.
1. Tahap Formatif
Dina pertengahan abad ka-20 John W. Gardner, psikolog Amérika, mimiti
ngasongkeun hibridisasi (gabungan) psikologi sareng linguistik. Ideu ieu teras
dikembangkeun ku psikolog anu sanés, John B. Carrol, anu di 1951 ngayakeun seminar
di Universitas Cornell pikeun naratas hubungan antara dua disiplin ieu. Rapat
dilanjutkeun di 1953 di Indiana University. Hasil tina rapat ieu nyababkeun seueur
panilitian anu teras dilakukeun dina cara anu langkung difokuskeun kana hubungan
antara dua élmu ieu. Dina waktos ieu istilah psyolinguistik mimiti dianggo. Grup ieu
teras ngadukung panilitian ngeunaan rélativitas basa sareng universal basa. Pandangan
ngeunaan kaparigelan basa anu ditepikeun ku Benjamin Lee Whorf (1956) sareng basa
universal sapertos dina karya Greenberg (1963) mangrupikeun karya anu munggaran
dina bidang psikolinguistik.
2. Tahap Linguistik
Kamekaran linguistik dina tahap ieu nyababkeun akuisisi basa, kalayan medalna buku
Chomsky taun 1957, Struktur Sytactic. Kami parantos kéngingkeun basa ti sateuacan
urang lahir (fetus), basa anu digunakeun ku indung sareng anu aya di sakurilingna
parantos mimiti asup sareng kacatet dina mémori fétus. Dina tahap ieu, psikolinguistik
salaku élmu mimiti janten minat jalma.
3. Tahap Kognitif
Dina tahap ieu, psikolinguistik mimiti ngarah kana peran kognisi sareng yayasan
biologis manusa dina akuisisi basa. Pelopor sapertos Lenneberg nyatakeun yén ahli basa
nyatana psikologi kognitif. Ngakuisisi basa di manusa sanés penguasaan komponén basa
tanpa dumasarkeun kana prinsip kognitif. Dina tahap ieu jalma ogé mimiti nyarioskeun
peran biologi dina basa kusabab aranjeunna mimiti ngaraos yén biologi mangrupikeun
pondasi numana basa tumuh. Lenneberg nyarios yén pamekaran basa manusa sacara
genetik aya hubunganana sareng kamekaran biologis.
4. Panggung Téori Psikolinguistik
Dina tahap akhir ieu, psikologi henteu deui nangtung salaku élmu anu misah ti élmu-
élmu anu sanés kumargi akuisisi sareng panggunaan basa manusa ngalibatkeun seueur
cabang élmu anu sanés. Psikolinguistik henteu deui diwangun ku psikologi sareng
linguistik, tapi ogé ngeunaan élmu anu séjén sapertos neurologi, filsafat, primatologi
 sareng genetika. Neurologi ngagaduhan peran anu caket pisan sareng basa kusabab
kamampuan manusa pikeun nyarios sanés kumargi lingkungan tapi kusabab sifat
neurologis anu dilahirkeunana. Tanpa uteuk kalayan fungsina anu urang gaduh ayeuna,
mustahil pikeun manusa tiasa nyarios. Filsafat ogé maénkeun peranna deui kusabab
akuisisi élmu mangrupikeun masalah anu parantos didebat ti jaman kuno di kalangan
filsuf, naon élmu sareng kumaha manusa kéngingkeun élmu. Primatologi sareng génétika
diajar kumaha génétika aya hubunganana sareng kamekaran basa. Hartosna,
psikolinguistik ayeuna parantos janten élmu anu dirojong ku élmu-élmu sanés.
C. Objek Kajian Psikolinguistik
Objek kajian linguistik tiasa dibagi kana dua cabang utama, nyaéta linguistik mikro
sareng makro. Objek kajian mikro nyaéta struktur internal basa éta sorangan, mikrointernal,
aya sababaraha cabang, nyaéta:
1. Fonologi
Sacara ȇtimologis, istilah fonologi diwangun tina kecap fon anu ngagaduhan sora sareng
logika anu hartosna élmu. dina kamus basa Indonesia ageung nyatakeun yén fonologi
mangrupikeun bidang anu sifatna linguistik anu nalungtik sora-sora basa numutkeun
fungsina.
2. Morfologi
Sacra ȇtimologis, kecap morfologi asalna Yunani, anu hartosna bentuk atanapi logo anu
hartosna élmu.
3. Sintaksis
Sintaksis asalna tina basa Yunani, nyaéta sun anu hartosna 'kalayan sareng kecap tattein
anu hartosna' nempatan 'dina sintaksis kamus basa Indonesia anu ageung dihartikeun
salaku susunan hubungan kecap sareng anu sanés kecap atanapi kecap sanésna.
4. Léksikal
Léksikal nyaéta sacara gembleng kecap anu aya hubunganana sareng basa atanapi
lapangan anu tangtu dimana léksikal mangrupikeun éjahan tina kecap anu mangrupakeun
struktur basa anu urang anggo dina kahirupan sapopoe.
Makro (éksternal) nyaéta basa anu aya hubunganana sareng faktor-faktor ti luar basa
sapertos:
1. Sosiologi
Sosiologi mangrupikeun élmu anu ngulik antara manusa sareng kelompok pikeun
masarakat basa, basa ieu sanés ngan ukur gejala sareng idéntitas sosial tapi ogé hubungan
anu émosional sareng nurani anu resep ditilar.
2. Antropologi
Nyaéta ulikan ngeunaan spésiés manusa sareng karuhunna anu pang caketna, ngulik
sadaya kaayaan manusa boh di jaman kapengker sareng ka hareup.
3. Neurologi
Mangrupikeun kajian ngeunaan basa, basa sareng otak manusa. Ahli saraf manusa
parantos hasil nganalisis struktur biologis otak sareng parantos masihan nami kana bagan
struktural otak.

Objek ulikan psikolinguistik

 4. akuisisi basa
Tahap-tahap sareng kajian anu diliwatan nalika ningali batur nyarios, ngupingkeun
sareng maca
5. Ngagunakeun bahasa Acquisition, tahapan orok pikeun kéngingkeun basa anu
munggaran
6. Hubungan antara basa sareng otak
Maca atanapi ngupingkeun, a budak normal tiasa kéngingkeun bahasa anu
munggaran, perolehan bahasa ieu henteu mangaruhan kana kapinteran jalma anu
diajar. Di jaman budak, hubungan antara dua bagian uteuk masih lancar pisan,
sareng tiasa bergerak lancar
7. Ngahasilkeun basa
8. Runtah basa
9. Proses coding
10. Bahasa sareng paripolah manusa
D. Hubungan psikolinguistik sareng linguistik
Hubungan antara psikologi sareng linguistik nyaéta duanana nalungtik matéri salaku
objék resmi, ngan matéri anu bénten, élmu linguistik nalungtik struktur basa, sedengkeun
psikologi nalungtik kabiasaan basa atanapi prosés basa. Psikolinguistik psikologi sareng
paripolah lagu Psikolinguistik mangrupikeun téori antara psikologi sareng linguistik. Téori
ieu béda pisan tapi aranjeunna prihatin sareng nalungtik basa salaku objék resmi. Samentawis
éta, kagiatan basa henteu ngan ukur mékanis tapi ogé mental. sedengkeun bahasa linguistik. )
linguistik hartosna basa tina kecap linguistik asalna tina basa Latin lingua dina basa roman
(nyaéta basa anu asalna tina latin) masih aya kecap anu sami sareng lingua latin, nyaéta
langue sareng langage dina basa Perancis, sareng lingua dina basa Itali. Inggris nyokot tina
kecap Perancis anu ayeuna janten basa. Istilah linguistik dina basa Inggris aya hubunganana
sareng kecap basa, istilah dina basa Perancis istilah linguistik patalina sareng langage. Sacara
étimologis, kecap psikologi asalna tina psyche Yunani kuno anu hartosna jiwa atanapi roh
sareng logo anu hartosna élmu janten upami sacara harfiah hartosna psikologi Saatos
kamekaranana.
Psikologi teras dibagi kana sababaraha aliran saluyu sareng filosofi anu diadopsi, nyaéta
psikologi mentalistik, behavioristik sareng kognitif. Sedengkeun psikolinguistik mentalistik
mangrupikeun hiji jinis anu dikenal salaku psikologi eling sareng tujuan utamina nyaéta
nyoba diajar prosés alesan manusa ku diajar.
 BAB III

PANUTUP

A. Kacindekan
Psikolinguistik mangrupikeun kajian ngeunaan prosés méntal anu dilalui ku manusa
pikeun nyarios. Psikolinguistik nalungtik opat jejer utama, nyaéta: (a) pamahaman, (b)
produksi, (c) pondasi biologis sareng neurologis anu ngamungkinkeun manusa nyarios,
sareng (d) akuisisi basa.
Psikolinguistik mangrupikeun ayana ahli linguistik anu resep kana psikologi, sareng
ayana psikolog anu kalibet dina linguistik. Ieu dituturkeun ku kolaborasi antara ahli linguistik
sareng psikolog, teras ahli psikolinguistik muncul salaku disiplin ilmiah.
Kamekaran psikolinguistik dibagi kana opat tahapan: (1) tahap formatif, (2) tahap
linguistik, (3) tahap kognitif, jeung (4) tahap tiori psikolinguistik, réalitas psikologi, jeung
élmu kognitif.
Panilitian anu ngainspirasi ruang lingkup psikolinguistik nyaéta:
1. Prosés basa dina komunikasi sareng pamikiran
2. akuisisi basa (akuisisi basa)
3. Pola tingkah laku basa
4. Pergaulan lisan sareng masalah hartosna
5. prosés basa di jalma teu normal
6. Persépsi, ucap sareng kognisi
Sub disiplin psikolinguistik sapertos kieu:
1. Psikolinguistik Teoritis
2. Psikolinguistik Perkembangan
3. Psikolinguistik Sosial
4. Psikolinguistik Atikan
5. Psikolinguistik Neurologi (neuropsycholinguistics)
6. Psikolinguistik Ékspérimén
7. Psikolinguistik Terapan
 DAFTAR PUSTAKA

Guntur, Herry, Taringan, Psikolinguistik, Angkasa, Bandung, 1986.

http://achmadfuadhasyim27.blogspot.com/2013/06/normal-0-false-false-false-en-us-x-
none.html