Bài 23.

TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN

A. NỘI DUNG CHÍNH
III. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN:
1. Khái niệm về tạo giống bằng phương pháp gây đột biến:
- là phương pháp sử dụng các tác nhân vật lý hoặc hóa học làm thay đổi vật liệu
di truyền của sinh vật.
- Mỗi giống có nguồn gen xác định, mà mỗi gen đều có một kiểu hình nhất định
à Mỗi giống có một giới hạn về năng suất
- Để có năng suất cao hơn à Phải làm thay đổi vật liệu di truyền à làm thay đổi
gen, NST . Ngoài phương pháp lai tạo biến dị tổ hợp còn có thể gây đột biến để tạo
nguồn vật liệu cho chọn giống.
- Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả với thực vật và vi sinh vật.
- ĐB số lượng NST tạo ra những giống cây trồng năng suất cao, phẩm chất tốt,
thể không hạt (3n) .
* Phương pháp tạo giống đột biến có thể thực hiện qua 3 bước sau:
a. Xử lý mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến:
b. Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn:
c. Tạo dòng thuần chủng:
2. Một số thành tựu tạo giống bằng gây đột biến ở Việt Nam:
a. Gây đột biến bằng các tác nhân vật lý:
- Các loại tia phóng xạ, tia tử ngoại hay sốc nhiệt đều có thể gây đột biến gen và
đột biến nhiễm sắc thể.
- Những thể đột biến có lợi cho nhu cầu của con người được trực tiếp nhân thành
giống mới hoặc dùng làm bố mẹ để lai tạo giống.
b. Gây đột biến bằng các tác nhân hóa học:
- Một số chất hóa học như: 5BU (5 brommôuraxin), EMS (ÊtylMêtyl sunphônat,
NMU (NitrôMetylUrê).
* Một số thành tựu tạo giống bằng gây đột biến ở Việt Nam
- Xử lí giống lúa Mộc tuyền bằng tia gamma → giống lúa MT1: Chín sớm, thấp cây và
cứng cây, chịu phèn, chua, năng suất tăng 15 – 25%.
- Chọn lọc từ 12 dòng ĐB từ giống Ngô M 1 → giống ngô DT6 : ngắn ngày, năng suất cao,
hàm lượng prôtêin tăng 1,5%.
- Xử lí giống táo Gia Lộc bằng NMU(Nitrôzô mêtyl urê) → Tạo giống “táo má hồng’’:
cho hai vụ quả/năm, khối lượng quả tăng cao và thơm hơn,...
- Xử lí đột biến bằng các tác nhân hóa học đã tạo ra các giống cây trồng đa bội có năng
suất cao phẩm chất tốt như: dâu tằm, dương
liễu, dưa hấu, nho,..