Vat Ly Dai Cuong 2 Do Ngoc Uan Slide VLDC 2

Bμi gi¶ng VËt lý ®¹i c−¬ng
T¸c gi¶: PGS. TS §ç Ngäc UÊn

ViÖn VËt lý kü thuËt
Tr−êng §H B¸ch khoa Hμ néi
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tμi liÖu tham khaá:
1. Physics Classical and modern
Frederick J. Keller, W. Edward Gettys,
Malcolm J. Skove
McGraw-Hill, Inc. International Edition 1993.
2. R. P. Feymann
Lectures on introductory Physics
3. I. V. Savelyev
Physics. A general course, Mir Publishers 1981
4. VËt lý ®¹i c−¬ng çc nguyªn lý vμ øng dông,
tËp I, II, III. Do TrÇn ngäc Hîi chñ biªn
Çc trang Web cã liªn quan:
http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Physics/
http://nsdl.exploratorium.edu/
Bμi gi¶ng cã trong trang:

http://iep.hut.edu.vn
Vμo §μo t¹o ->Bμi gi¶ng VL§CII
load bμi gi¶ng vÒ in thμnh tμi liÖu cÇm tay,
khi nghe gi¶ng ghi thªm vμo!
• Tμi liÖu häc : VËt lý ®¹i c−¬ng: Dïng cho khèi
çc tr−êng §H kü thuËt c«ng nghiÖp (LT&BT)
TËp II: §iÖn, Tõ, Dao ®éng & sãng.
¾ Çch häc: Lªn líp LT; mang theo tμi liÖu cÇm
tay, nghe gi¶ng, ghi thªm vμo tμi liÖu.
• VÒ nhμ: Xem l¹i bμi ghi, hiÖu chØnh l¹i cïng tμi
liÖu -> Lμm bμi tËp.
• Lªn líp BT b¾t ®Çu tõ tuÇn 2: SV lªn b¶ng,
thÇy kiÓm tra vë lμm bμi ë nhμ.
• §iÓm QT hÖ sè 0,3 gåm ®iÓm kiÓm tra gi÷a kú
+ §iÓm chuyªn cÇn; NÕu nghØ 2,3 buæi trõ 1
®iÓm, nghØ 4,5 buæi trõ 2 ®iÓm.
• ThÝ nghiÖm: §äc tμi liÖu TN tr−íc, kiÓm tra
xong míi ®−îc vμo phßng TN, Sau khi ®o ®−îc
sè liÖu ph¶i tr×nh thÇy vμ ®−îc thÇy chÊp nhËn.
• §ît 1: tõ tuÇn 3 (22/2/10)
• Tμi liÖu: Liªn hÖ BM VLDC tÇng 2 nhμ D3.
Hoμn chØnh bμi nμy míi ®−îc lμm tiÕp bμi sau
Cuèi cïng ph¶i b¶o vÖ TN
NÕu SV kh«ng qua ®−îc TN, kh«ng ®−îc dù
thi.
• Thi: 15 c©u tr¾c nghiÖm (m¸y tÝnh chÊm) + 2
c©u tù luËn, räc ph¸ch (thÇy ngÉu nhiªn chÊm)
Mçi ng−êi 1 ®Ò . §iÓm thi hs 0,7
• §iÓm qu¸ tr×nh hÖ sè 0,3.
Ch−¬ng 1
Tr−êng tÜnh ®iÖn
1. Nh÷ng kh¸i niÖm më ®Çu:
• HiÖn t−îng nhiÔm ®iÖn do cä x¸t
• §iÖn tÝch nguyªn tè: ®iÖn tö -e=-1,6.10-19C,
me=9,1.10-31kg; Proton: +e, mp=1,67.10-27kg
• MÊt ®iÖn tö nhiÔm ®iÖn d−¬ng: thuû tinh
• NhËn ®iÖn tö nhiÔm ®iÖn ©m: lôa
• §Þnh luËt b¶o toμn ®iÖn tÝch: Tæng ®¹i sè ®iÖn
tÝch cña hÖ c« lËp lμ kh«ng ®æi.
• Ph©n lo¹i vËt: DÉn ®iÖn, ®iÖn m«i, B¸n dÉn ->
çc thuyÕt:
KhÝ ®iÖn tö tù do ¸p dông cho kim lo¹i
Lý thuyÕt vïng n¨ng l−îng ¸p dông cho TThÓ
2. §Þnh luËt Cul«ng 1 | q1q 2 |
F1 = F2 =
4πε 0 ε r 2 r
r q r
3. Kh¸i niÖm vÒ ®iÖn tr−êng, E=
VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng 4 πε 0 r 2
r
r n r
Nguyªn lý chång chÊt E = ∑ Ei
®iÖn tr−êng r r i =1
r
•L−ìng cùc ®iÖn p =
e r q l r
r p
EN =
2p e EM = − e
4πε 0 εr 3 4πε 0 εr 3
4.1. §−êng søc ®iÖn tr−êng

§Æc ®iÓm: §−êng søc cña tr−êng tÜnh ®iÖn lμ çc
®−êng hë
2. §Þnh luËt Cul«ng 2.1. §Þnh luËt Cul«ng
r r q1q2>0 r trong
r
ch©n kh«ng r
F10 r12 F20 F20 = k q 1 q 2 r12
2
q1 q2 r r
r r r r
F10 r21 F20 r q1q 2 r21
F10 = k 2
q1 q2 r r
q1q 2
q1q2<0 r F10 = F20 = k 2
r
r r 2
q1 F10 F q2 1 9 Nm
20 k= = 9.10
2 4πε 0 C 2
ε 0 = 8,86.10 −12
C
1 | q1q 2 |
Nm 2 F10 = F20 =
H»ng sè ®iÖn m«i 4πε 0 r 2
§L Cul«ng: Lùc t−¬ng t¸c gi÷a hai ®iÖn tÝch
cã ph−¬ng n»m trªn ®−êng nèi hai ®iÖn tÝch, lμ
lùc hót nhau nÕu hai ®iÖn tÝch tr¸i dÊu vμ ®Èy
nhau nÕu cïng dÊu, cã ®é lín tû lÖ víi ®é lín
tÝch gi÷a hai ®iÖn tÝch ®ã vμ tû lÖ nghÞch víi b×nh
ph−¬ng kho¶ng çch gi÷a hai ®iÖn tÝch ®ã
2.2. §Þnh luËt Cul«ng trong m«i tr−êng
1 | q1q 2 |
F1 = F2 =
4πε 0 ε r 2
ε- §é ®iÖn thÈm hay h»ng sè ®iÖn m«i tû ®èi
§é ®iÖn thÈm hay h»ng sè ®iÖn m«i tû ®èi ε
cña mét sè chÊt:
Ch©n kh«ng 1
Kh«ng khÝ 1,0006
Thuû tinh 5 ÷ 10
H2O 81
DÇu çch ®iÖn 1000
Lùc Cul«ng do hÖ ®iÖn tÝch ®iÓm q1, q2, ..., qn
t¸c dông lªn ®iÖn tÝch ®iÓm q0 :
r r r r n r
F = F1 + F2 + ... + Fn = ∑ Fi
i =1
3. Kh¸i niÖm vÒ ®iÖn tr−êng, VÐc t¬ c−êng ®é
®iÖn tr−êng
3.1. Kh¸i niÖm vÒ ®iÖn tr−êng:
T−¬ng t¸c gi÷a hai ®iÖn tÝch ®iÓm x¶y ra nh−
thÕ nμo?
• ThuyÕt t¸c dông xa: Tøc thêi, kh«ng th«ng
qua m«i tr−êng nμo c¶ ->Sai
• ThuyÕt t¸c dông gÇn: Quanh ®iÖn tÝch cã m«i
tr−êng ®Æc biÖt->®iÖn tr−êng lan truyÒn víi c->
vËn tèc t−¬ng t¸c giíi h¹n
->®iÖn tr−êng cña ®iÖn tÝch nμy t¸c dông lùc
lªn ®iªn tÝch kia
3.2. VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng r
§Þnh nghÜa:VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn q0 F
⊕
tr−êng t¹i mét ®iÓm lμ ®¹i l−îng
cã gi¸ trÞ b»ng lùc t¸c dông cña q ⊕ r Fr
®iÖn tr−êng lªn mét ®¬n vÞ ®iÖn r r E=
q0
tÝch d−¬ng ®Æt t¹i ®iÓm ®ã
V M r
Thø nguyªn: ( ) E r
m r q r
VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng E=
g©y ra bëi ®iÖn tÝch
r ®iÓm 4 πε 0 r 2
r
r qq 0 r |q |
F= E=
4πε 0 r r
2
4πε 0 r 2
VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng g©y ra bëi hÖ
®iÖn tÝch ®iÓm r - q 2
q ⊕ F2
r r r r n r 1
M qi ⊕
F = F1 + F2 + ... + Fn = ∑ Fi r ⊕
q
Fi 0 F
r
i =1 1
nr
r ∑ Fi r r n r
E = ∑ Ei
r F n
F n r
E= = i=1 = ∑ i = ∑ E i
q0 q0 i =1 q 0 i =1 i =1
...t¹i M b»ng tæng çc vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn

tr−êng g©y ra bëi çc ®iÖn tÝch ®iÓm t¹i ®iÓm
®ã
-> nguyªn lý chång chÊt ®iÖn tr−êng
VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng g©y ra bëi vËt
mang ®iÖn tÝch dq
r r r
dq r r
E= ∫ dE = ∫ 4πε0 εr 2 r rdqi
drEi
r M r
Toμn bé vËt tbv ri dE
Trong tr−êng hîp cô thÓ ph¶i x¸c ®Þnh ph−¬ng
vμ chiÒu b»ng h×nh vÏ, tÝch ph©n chØ x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ cña E
D©y:λ(C/m) MÆt:σ(C/m2) Khèi:ρ(C/m3)
dq= λdl dq= σdS r dq= ρdV r
r r r σdS r r ρdV r
λdl r E = ∫ E= ∫
E= ∫ 4πε0 εr 2 r tbv
4 πε 0 ε r 2
r tbv
4 πε 0 ε r 2
r
tbv
r
3.3. ThÝ dô r E2 α
r r E r M
•L−ìng cùc ®iÖn p e = q l E1
r r r r1 r r 2
E = E1 + E 2 E=2E1cosα r
l α r
q l ql
- ⊕q • N
E=2 = -q
r r
4 πε 0 εr1 1 4 πε 0 εr1
2
2 r 3 2p e
EN =
2 4πε 0 εr 3
l p e = ql
r >> l ⇒ r1 = r + ≈r 2
4 r
pe r pe
E= EM =−
4πε 0 εr 3
4πε 0 εr 3
E ~ m«men l−ìng cùc ®iÖn pe

•T¸c dông ®iÖn tr−êng ®Òu lªn l−ìng cùc ®iÖn
+q r
F r r r r r r r
θ r μ = l × F = l × qE 0 = q l × E 0
r l E0 r
r r
F' -q μ = pe × E0 μ=qlE0sinθ
•VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng g©y ra bëi d©y dÉn
v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu
λdx
E = ∫ dE n = ∫ cos α
+ dq=λdx tbd tbd
4πε 0 ε( x + r )
2 2
+ x α M r cos 2 α = r 2 /( x 2 + r 2 ) dx = rdα
dE n
+ r r r π/2
cos α
2
dE // dE λ |λ |
+ E= ∫ cos αdα
4πε 0 εr −π / 2
E=
2πε 0 εr
• VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng g©y ra bëi ®Üa
trßn ph¼ng tÝch ®iÖn ®Òu dϕ
r
r d E ϕ
M 2 r
E h dE R dx
x r r
α dE dE=2dE cosα
x
1 1
h
cos α =
( h 2 + x 2 )1 / 2 dq=σdS=σxdxdϕ
σh xdxdϕ
E = ∫ dE = ∫
tbd tbd
2 πε 0 ε ( h 2
+ x 2 3 / 2 ®Üa ph¼ng v« h¹n
)
σh
R
xdx
π R→∞
E= ∫ 2 3/ 2 ∫
2πε 0 ε 0 ( h + x ) 0
2
dϕ σ
E=
E=
σ
(1 −
1
)
2ε 0 ε
2ε 0 ε (1 + R / h )
2 2 1/ 2
4. §iÖn th«ng
4.1. §−êng søc ®iÖn tr−êng lμ ®−êng cong mμ
tiÕp tuyÕn t¹i mçi ®iÓm cña nã trïng víi
ph−¬ng cña vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng t¹i
®iÓm ®ã chiÒu cña ®−êng søc ®iÖn tr−êng lμ
chiÒu cña vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng
r
E1 TËp hîp ®−êng søc cña
r r
E3 E 2 ®iÖn tr−êng = ®iÖn phæ
r
E4
⊕
⊕ ⊕
§Æc ®iÓm: §−êng søc cña tr−êng tÜnh ®iÖn lμ çc

®−êng hë
4.2. Sù gi¸n ®o¹n ®−êng søc
cña ®iÖn tr−êng
NÕu 2ε1 = ε2 gi¸n ®o¹n t¹i ⊕
ε1
biªn giíi hai m«i tr−êng
ε2
=>VÐc t¬ c¶m øng ®iÖn
r r
D = ε 0 εE D = ε 0 εE
Thø nguyªn
§iÖn tÝch ®iÓm C/m2
r r
q r |q |
D= D=
4 πr r
2
4 πr 2
4.3. Th«ng l−îng c¶m øng ®iÖn dS
r
/®iÖn th«ng α D
lμ ®¹i l−îng cã ®é lín b»ng sè r
n dSn
®−êng søc vÏ vu«ng gãc qua r r
diÖn tÝch dS = dS.n
r r
dΦ e = DdS = DdS cos α = D n dS = DdS n
r
qua diÖn tÝch S r n
r r n
Φ e = ∫ dΦ e = ∫ DdS
mÆt kÝn
S S
r
n
5. §Þnh lý «xtr«gratxki-Gauox (¤-G)
5.1. Gãc khèi: gãc nh×n mét diÖn tÝch tõ mét
®iÓm r r
dS dS = dS.n
r
O r αr
dS cos α
dΩ dΩ =
n r 2
dScosα=dSn
Gãc nh×n mÆt cÇu (ph¸p tuyÕn ra):
r
n dS cos α dSn
n'
r Ω=∫ 2
= ∫ 2 = 4π
Or r S
r S
r
' nn ' Gãc nh×n mÆt cÇu
r r (ph¸p tuyÕn vμo): Ω’=-4π
n n
5.2. §iÖn th«ng xuÊt ph¸t tõ ®iÖn tÝch ®iÓm q
r r
§iÖn th«ng qua dS dΦ e = DdS = DdS cos α
|q | q q
D= dΦ e = dS cos α =
4π
dΩ
4 πr 2 4 πr 2
§iÖn tÝch ®iÓm q trong mÆt kÝn S r

q dS
Φ e = ∫ dΦ e = r
4 π ∫ d Ω = q n
S S
§iÖn tÝch ®iÓm q ngoμi mÆt kÝn S q
q
Φe = ( ∫ dΩ + ∫ dΩ ) r
4π S n r
1 S2 n
=
q
( ΔΣ − ΔΣ ) = 0 q S2 S1
4π ΔΣ
5.3.§Þnh lý «xtr«gratxki-Gauox (¤-G)
§iÖn th«ng qua mÆt kÝn bÊt kú b»ng tæng ®¹i sè
çc ®iÖn tÝch chøa trong mÆt kÝn Êy:
r r Σqi Tæng ®¹i sè (dÊu
Φ e = ∫∫ DdS = ∑ q i
S i cña ®iÖn tÝch)
5.4. D¹ng vi ph©n ®Þnh lý «xtr«gratxki-Gauox
r r r r ∂D x ∂D y ∂D z
∫∫ DdS = ∫∫∫ divDdV divD = ∂x + ∂y + ∂z
S V
r
∑ q i = ∫∫∫ ρdV ρ = divD
i V
Ph−¬ng tr×nh Poisson (Po¸t X«ng)
5.5. øng dông: TÝnh D & E S1
r’ q
5.5.1 CÇu b¸n kÝnh R tÝch ®iÖn R
mÆt q
X¸c ®Þnh ®iÖn tr−êng t¹i ®iÓm: r S2
r r
• Ngoμi cÇu(r>R): Φ e = ∫∫ DdS = ∑ q i =q
q S1 D i q
D4πr2=q D= E= =
4 πr 2
ε 0 ε 4πε 0 εr 2
• Trªn mÆt cÇu (R): q q
D= E=
4 πR 2 4πε 0 εR 2
• Trong cÇu (r’<R):
r r
Φ e = ∫∫ DdS = ∑ q i = 0 D=0, E=0
S2 i
5.5.2 MÆt ph¼ng v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu ΔS r
r r r r r r r D
Φ e = ∫∫ DdS = ∫∫ DdS + ∫∫ DdS n
mÆt trô mÆt bª n 2d¸y
r r r r σ>0
∫∫ DdS = 0 ∫∫ DdS = D2ΔS σ σ
mÆt bª n 2day
r r D= E=
Φ e = ∫∫ DdS = ΔSσ 2 2ε 0 ε
2d¸y
5.5.3 Gi÷a 2 mÆt ph¼ng v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu

σ<0 σ>0 Gi÷a: E ®Òu E=
σ
ε0ε
Ngoμi: E=0
D=0 D= σ D=0
5.5.4 MÆt trô v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu r Δ
VÏ mÆt trô: qua M, b¸n kÝnh r, cao l n
R
r r r r r r r r
Φ e = ∫∫ DdS = ∫∫ DdS + ∫∫ DdS r
l
mÆt trô mÆt bª n 2d¸y
D
r r r r M
∫∫ DdS = 0 ∫∫ DdS = D2πrl
mÆt bª n
2d¸y r r
Φ e = ∫∫ DdS = Q = 2πRlσ = λl
mÆt bª n
Q σR λ Q - §iÖn tÝch trªn mÆt trô

D= = =
2πrl r 2 πr trong, cao l
Q σR λ σ -MËt ®é ®iÖn mÆt
E= = =
2πε 0 εrl ε 0 εr 2πε 0 εr λ - MËt ®é ®iÖn dμi
6. §iÖn thÕ
6.1 C«ng cña lùc tÜnh ®iÖn. TÝnh r
F r
r r tÜnh ®iÖn
chÊt thÕ cña tr−êng r r M α ds
dA = Fd s = q 0 Ed s r rq0
rM r
q r r
dA = q 0 r d s r
4πε 0 εr 3 q
N rN
q 0q q 0 qdr
= ds cos α = ds.cosα=dr
4πε 0 εr 2 4πε 0 εr 2 Trong ®iÖn
rN
q 0q dr q 0q 1 rN
A MN = ∫
4πε 0 ε r r 2
= ( − ) |rM
4πε 0 ε r
tr−êng cña q
C«ng cña lùc tÜnh ®iÖn A = q 0 q − q 0 q

M
4πε 0 εrM 4πε 0 εrN

MN
=> TÝnh chÊt thÕ
Trong ®iÖn tr−êng bÊt k×
q0 ch ®éng trong ®iÖn tr−êng cña hÖ q1,q2,...qn
r n r n r
F = ∑ Fi = q 0 ∑ E i n
q 0q i n
q 0q i
i =1 i =1 A MN = ∑ −∑
i =1 4πε 0 εriM i=1 4πε 0 εriN
C«ng cña lùc tÜnh ®iÖn trong sù dÞch chuyÓn
®iÖn tÝch q0 trong ®iÖn tr−êng bÊt k×:
• Kh«ng phô thuéc vμo d¹ng cña ®−êng cong
dÞch chuyÓn
•ChØ phô thuéc vμo ®iÓm ®Çu
vμ cuèi cña chuyÓn dêi r r r r
•=> TÝnh chÊt thÕ: A = ∫ Fd s = q 0 ∫ Ed s = 0
L−u sè vÐc t¬ c−êng ®é ®tr−êng
r r
∫
däc theo mét ®−êng cong kÝn b»ng
kh«ng:
E d s = 0
6.2 ThÕ n¨ng cña mét ®iÖn tÝch trong ®iÖn

tr−êng
C«ng b»ng ®é gi¶m thÕ n¨ng dA=-dW
N N
q 0q
A MN = ∫ dA = ∫ − dW = WM −WN WM =
M M 4πε 0 εrM
q 0q q 0q q 0q
A MN = − WN =
4πε 0 εrM 4πε 0 εrN 4πε 0 εrN
q 0q ∞
r r W∞ = 0 =>C=0
W= +C WM = ∫ q 0 Ed s
4πε 0 εr q 0q
M W=
ThÕ n¨ng q0 t¹i M trong ®iÖn 4πε 0 εr
W
tr−êng lμ ®¹i l−îng vÒ trÞ sè q0q>0
b»ng c«ng cña lùc tÜnh ®iÖn
0 r
trong sù dÞch chuyÓn q0 tõ M ra
xa v« cïng q0q<0
6.3. §iÖn thÕ
6.3.1 §Þnh nghÜa: W/q0 kh«ng phô thuéc vμo

®iÖn tÝch q0 mμ chØ phô thuéc vμo vÞ trÝ trong
®iÖn tr−êng vμ ®iÖn tÝch g©y ra ®iÖn tr−êng
W
§iÖn thÕ t¹i ®iÓm ®ang xÐt cña ®t V=
q q0
§iÖn thÕ q g©y ra t¹i r V=
4πε 0 εr
§iÖn thÕ hÖ qi qi
V = ∑ Vi = ∑
g©y ra t¹i r i i 4 πε 0 εri
§iÖn thÕ t¹i M trong ®iÖn tr−êng lμ ®¹i

l−îng vÒ trÞ sè b»ng C«ng cña lùc tÜnh ®iÖn
trong sù dÞch chuyÓn ®¬n vÞ ®iÖn tÝch d−¬ng tõ
M ra ∞
∞r
r C«ng dÞch chuyÓn q0 tõ M ->N:
VM = ∫ Ed s
M AMN=WM-WN=q0(VM-VN)
6.3.2 ý nghÜa A MN
q0=+1 => VM-VN=AMN VM − VN =
q0
HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®iÓm M,N = C«ng cña
lùc ®iÖn tr−êng dÞch chuyÓn ®¬n vÞ ®iÖn tÝch
d−¬ng tõ M->N.
VM-V∞=AM∞ -> VM = AM∞
§iÖn thÕ t¹i ®iÓm M = C«ng dÞch chuyÓn ®¬n
vÞ ®iÖn tÝch d−¬ng tõ M-> ∞.
• §iÖn thÕ t¹i 1 ®iÓm trong ®iÖn tr−êng cña hÖ
®iÖn tÝch: 1 dq
dq
V = ∫ dV = ∫ r
r
C¶ hÖ dt C¶ hÖ dt
4 πε 0 ε r M
thø nguyªn V lμ v«n dV
7. MÆt ®¼ng thÕ
7.1. §Þnh nghÜa: Quü tÝch cña nh÷ng ®iÓm cã
cïng ®iÖn thÕ. V = C =const
§iÖn tÝch ®iÓm: r = const ⊕
7.2. TÝnh chÊt mÆt ®¼ng thÕ:
x C«ng cña lùc ®iÖn tr−êng dÞch chuyÓn q0:
AMN=q0(VM-VN)=0 (M,N trªn mÆt ®t)
y VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng t¹i mét ®iÓm trªn
mÆt ®t lu«n
r vu«ng gãcr rvíi mÆt ®t t¹i ®iÓm ®ã
E dA = q 0 Ed s = 0
r r r z Çc mÆt ®¼ng
d s Ed s = 0 thÕ kh«ng c¾t nhau
8. Liªn hÖ gi÷a vÐc t¬ c−êng ®é V V+dV
®iÖn tr−êng vμ ®iÖn thÕ r
Es n
dA=q0[V-(V+dV )]=-q0dV r α dsr
r r r r E
dA = q 0 Ed s Ed s = −dV
dV > 0 → Edscosα < 0
π VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng
cosα < 0 → α > theo chiÒu gi¶m ®iÖn thÕ
2
dV
Edscosα = E s ds = −dV → Es = −
ds
H×nh chiÕu vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng trªn
mét ph−¬ng nμo ®ã cã trÞ sè b»ng ®é gi¶m ®iÖn
thÕ trªn ®¬n vÞ dμi cña ph−¬ng ®ã
HÖ thøc E x = − ∂ V ∂V ∂ V
; Ey = − ; Ez = −
r r r r ∂x ∂y ∂z
E = i E x + j E y + kE z r r ∂V r ∂V r ∂V
r E = −( i + j +k )
E = − gradV ∂x ∂y ∂z
VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng t¹i mét ®iÓm
b»ng vÒ gi¸ trÞ nh−ng ng−îc chiÒu víi gradien
cña ®iÖn thÕ t¹i ®iÓm ®ã
r
En lμ h×nh chiÕu cña E trªn ph¸p tuyÕn
®èi víi mÆt dV dV
En = − =E Es = − = E. cos α
®¼ng thÕ: dn ds
dV dV
§iÖn thÕ biÕn thiªn nhiÒu nhÊt | |≤| |
theo ph¸p tuyÕn víi mÆt ®¼ng thÕ ds dn
øng dông V1 V2
a, HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai mÆt + -
ph¼ng song song tÝch ®iÖn ®Òu + -
V1 − V2 σ σd + -
E= E= V1 − V2 = d
d ε0ε ε0ε
d=1m, V1-V2=1v«n ->E=1V/m
V/m lμ c−êng ®é ®iÖn tr−êng trong §T ®ång tÝnh
mμ hiÖu ®iÖn thÕ trªn mçi m lμ 1v«n
b,HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai mÆt cÇu mang ®iÖn ®Òu
qdr
− dV = Edr =
R
4πε 0 εr 2
R R
2
qdr q 1 1 1 2
V1 − V2 = ∫ = ( − )
R
4 πε 0 ε r 2
4 πε 0 ε R 1 R 2
r
1
c, HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®iÓm trong ®iÖn
tr−êng cña mÆt trô tÝch ®iÖn ®Òu
Q σR λ
E= = =
2πε 0 εlr ε 0 εr 2πε 0 εr
R2
Q R2
V1 − V2 = ∫ Edr = ln
R
2 πε 0 ε l R 1
1
σR R 2 λ R2
= ln = ln
ε 0 ε R 1 2πε 0 ε R 1
r
d, VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng dsr E r
g©y bëi l−ìng cùc ®iÖn Eα Er
LÊy -q lμm gèc To¹ ®é cùc M
ds r1 r r 2
r dα = r
r lα
r
r α ph©n tÝch - ⊕q
l r r r -q
- ⊕q E = Er + Eα
-q
−q q q r1 − r2
V= + =
4πε 0 εr1 4πε 0 εr2 4πε 0 ε r1r2
r1 -r2=lcosα vμ r1r2≈r2
q l cos α p e cos α
V= =
4 πε 0 ε r 2
4πε 0 εr 2
∂V 2p e cos α
Er = − =
∂r 4πε 0 εr 3
∂V p e sin α
Eα = − =
r∂α 4πε 0 εr 3
2 2 pe 2
E = Er + Eα = 3 cos α + 1
4 πε0εr 3
Ch−¬ng II
VËt dÉn
Kim lo¹i: h¹t dÉn lμ çc ®iÖn tö tù do
1. §iÒu kiÖn c©n b»ng tÜnh ®iÖn, TÝnh chÊt cña
vËt dÉn mang ®iÖn
1.1. §iÒu kiÖn c©n b»ng tÜnh ®iÖn:
VÐc t¬ c−êng ®é r ®iÖn tr−êng trong vËt dÉn
b»ng kh«ng: E tr = 0
Thμnh phÇn tiÕp tuyÕn cña vÐc t¬ c−êng ®é
®iÖn tr−êng trªn bÒ mÆt
r vËt dÉn b»ng
r rkh«ng:
Et = 0 E = En
1.2. TÝnh chÊt cña vËt dÉn mang ®iÖn
r
.M
x VËt dÉn lμ vËt ®¼ng thÕ E tr = 0 .N
r r Nr r
N
VM − VN = ∫ Ed s = ∫ E t d s = 0
M M
y §iÖn tÝch chØ ph©n bè trªn bÒ mÆt cña vËt
dÉn bªn trong
r r vËt dÉnr ®iÖn tÝch
r b»ng r0 S
∑ q i = ∫ D dS = 0 v× D = ε 0 εE = 0 E
∑ qi
S
z VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng lu«n
vu«ng gãc víi bÒ mÆt vËt dÉn.
1.3 øng dông r
E=0
Lång Faraday
M¸y ph¸t tÜnh ®iÖn WandeGraf
HiÖu øng mòi nhän, giã ®iÖn:
Gi¶i phãng ®iÖn tÝch trªn m¸y
bay, phãng ®iÖn b¶o vÖ m¸y
®iÖn, cét thu l«i
2. HiÖn t−îng ®iÖn h−ëng Δq’ S
- -
A lóc ®Çu kh«ng tÝch ®iÖn - + -
B tÝch ®iÖn ©m ®−îc ®−a gÇn A - A + - B -
- +
...lμ hiÖn t−îng çc ®iÖn tÝch Δq - - -
c¶m øng xuÊt hiÖn trªn vËt dÉn (lóc ®Çu kh«ng
tÝch ®iÖn) khi ®Æt trong ®iÖn tr−êng ngoμi
r r r
r r E tr = E ng + E 0 = 0
Φ e = ∫ D dS = Δ q + Δ q ' = 0 r
S
E ng
Δq ' = − Δ q - r+
- E0 +
| Δq |=| Δq ' | - +
§L vÒ çc phtö t−¬ng øng: ®iÖn tÝch c¶m øng
trªn çc phtö t−¬ng øng cã gi¸ trÞ b»ng nhau
§iÖn h−ëng mét phÇn vμ ®iÖn h−ëng toμn phÇn
A+mang ®iÖn tÝch, B chÞu ®iÖn h−ëng
+ q
− − + §iÖn h−ëng toμn phÇn q’= q
++ −
q’ +B −+A + −
− + + − + §iÖn h−ëng mét phÇn q’< q
+ − − +
Q V
+
3. §iÖn dung cña vËt dÉn c« lËp R
Q~V => Q=CV Q
C - HÖ sè tû lÖ gäi lμ ®iÖn dung C=
V
V=1 => C=Q cã gi¸ trÞ b»ng ®iÖn tÝch cÇn
truyÒn cho vËt ®Ó ®iÖn thÕ cña nã t¨ng thªm 1
®¬n vÞ
1Culong
1Fara =
1Von
CÇu KL b¸n kÝnh R, Q=1, V=1, C=1F Q
1 1 V=
⇒R= = = 9.10 ( m )
9
4πε 0 εR
4πε 0 ε 4π.8,86.10 −12
GÊp 1500 lÇn b¸n kÝnh tr¸i ®Êt!
4. HÖ vËt dÉn tÝch ®iÖn c©n b»ng, tô ®iÖn
4.1. §iÖn dung vμ hÖ sè ®iÖn + q-1V1
h−ëng + 1--
- q2V2
HÖ ba vËt dÉn 1, 2, 3: + -
+2
§iÖn tÝch q1, q2, q3 + - -
qV 3 3 3+ -
§iÖn thÕ t−¬ng øng: V1, V2, V3
Cik ®èi xøng
q1=C11V1+C12V2+C13V3 C11 C12 C13
q2=C21V1+C22V2+C23V3 Cik = C21 C22 C23
q3=C31V1+C32V2+C33V3 C31 C32 C33
Ci=k §iÖn dung; Ci≠k hÖ sè ®iÖn h−ëng cã tÝnh
t−¬ng hç nªn Cik = Cki. NÕu cã n vËt dÉn th×
i,k=1, 2,...,n.
4.2. Tô ®iÖn: Gåm hai vËt dÉn cã
S +
t−¬ng t¸c ®iÖn h−ëng toμn phÇn q1
+ − − +
a. TÝnh chÊt I: q1+q2=0 q +B − + + −
r r +A + −
− + + −+
2
∫ D dS = q 1 + q 2 = 0 + − −
+
q2’
S
+ +
q1=C(V1-V2)
b.TÝnh chÊt II: q2=-C(V1-V2)
C lμ ®iÖn dung cña tô ®iÖn;q1>0 ,C>0=>V1>V2
Chøng minh: Nèi vá ngoμi B víi ®Êt q2’=0 :
q1=C11V1+C12V2 q1=C11V1+C12V2
q2=C21V1+C22V2 -q1=C21V1+C22V2
(C11+C21)V1+(C12+C22)V2=0
C11=-C21 vμ C22=-C12
C11 =C22 = C vμ C21 = C12=-C U hiÖu ®iÖn
c.TÝnh chÊt III: q = q1=- q2 thÕ gi÷a 2
q = C(V1-V2)=CU b¶n cùc tô
a.Tô ®iÖn ph¼ng +Q + - -Q
σ.d
U = V1 − V2 = E.d = + d- S
σ.d S Q.d ε 0 εS ε 0 ε
U= = ⇒C= + -
ε 0 ε S ε 0 εS d + -
b. Tô ®iÖn cÇu
Q 1 1
U = V1 − V2 = ( − ) R2
4 πε 0 ε R 1 R 2 R1
Q ε 0 ε 4 πR 1 R 2
⇒C= =
c. Tô ®iÖn trô U R 2 − R1 V1 V2
Q R2
U = V1 − V2 = ln R1
2πε 0 εl R 1 l R2
Q ε 0 ε 2 πl
⇒C= = R2
U ln R
1
R2 R 2 − R1 R 2 − R1 d
ln = ln(1 + )≈ =
R1 R1 R1 R
ε 0 ε2πl.R ε 0 εS
⇒C= =
d d
§iÖn dung C cña tô ®iÖn bÊt kú ~ thuËn ε & S
vμ ~ nghÞch d.
d. Mét sè lo¹i tô ®iÖn ®ang sö dông
•Tô ®iÖn kh«ng khÝ thay ®æi
®−îc ®iÖn dung
•Tô ®iÖn giÊy, Kim
kimlo¹i
lo¹i
tô dÇu GiÊyçch
GiÊy çch
®iÖn®iÖn
Kim lo¹i
GiÊy çch ®iÖn
•Tô ®iÖn ho¸ (®iÖn ph©n) - + Al
C ~ 100μF, U ~ 40V, Ph©n cùc Al2O3

Dung dÞch lo·ng bicab«nat phèt phat cì 2μm
5. N¨ng l−îng ®iÖn tr−êng

5.1. N¨ng l−îng t−¬ng t¸c cña mét hÖ
®iÖn tÝch ®iÓm 1 q1q 2
W=
HÖ 2 ®iÖn tÝch ®iÓm q1 vμ q2 4πε 0 ε r
1 q2 1 q1
r12 = r21 = r ⇒ W = q1 + q2
2 4πε 0 εr21 2 4πε 0 εr12
1
W = (q1V1 + q 2 V2 )
2
HÖ n ®iÖn tÝch ®iÓm q1, q2...,qn
1 1 n
W = (q1V1 + q 2 V2 + ... + q n Vn ) = ∑ q i Vi
2 2 i =1
5. 2. N¨ng l−îng ®iÖn cña mét vËt dÉn c«
lËp tÝch ®iÖn
1 1 1
Chia vËt dÉn W = ∫ dqV = V ∫ dq = qV
2 2 2
thμnh çc ®iÓm 2
1 1 1 q
®iÖn tÝch dq W = qV = CV 2
=
2 2 2 C
5. 3. N¨ng l−îng cña tô ®iÖn
HÖ n vËt dÉn cã q1, q2...,qn 1 n
W = ∑ q i Vi
vμ ®iÖn thÕ t−¬ng øng V1, V2...,Vn 2 i=1
Tô ®iÖn - hÖ 2 vËt dÉn 1
W = (q1V1 + q 2 V2 )
2
1 1
q1=- q2 W = q( V1 − V2 ) = qU
2 2
1 1 q2 1
W = qU = = CU 2
2 2 C 2
5.4. N¨ng l−îng ®iÖn tr−êng
Tô ®iÖn cã thÓ tÝch kho¶ng gi÷a 2b¶n ΔV=S.d
1 ε 0 εS 2 d 1 ε 0 εS
W= U = ε 0 εE Δ V
2
C=
2 d d 2 d
MËt ®é n¨ng l−îng ®iÖn tr−êng: W 1
ϖe = = ε 0 εE 2
ΔV 2
§iÖn tr−êng mang n¨ng l−îng: n¨ng l−îng
nμy ®Þnh xø trong kh«ng gian ®iÖn tr−êng.
MËt ®é n¨ng l−îng ®iÖn tr−êng t¹i mét ®iÓm:

2
1 1D 1
ϖ e = ε 0 εE =
2
= DE
2 2 ε0ε 2
N¨ng l−îng ®iÖn tr−êng trong kh«ng gian V
1
W = ∫ ϖ e dV = ∫ DEdV
V
2 V
Ch−¬ng III
§iÖn m«i
Trong ®iÖn m«i kh«ng cã ®iÖn tÝch tù
do, çc ®iÖn tÝch hÇu nh− cè ®Þnh t¹i chç,
chóng chØ cã thÓ dÞch chuyÓn kho¶ng çch
rÊt nhá quanh vÞ trÝ cè ®Þnh.
1. Sù ph©n cùc cña chÊt ®iÖn m«i
1.1. HiÖn t−îng ph©n cùc ®iÖn m«i: Trªn
thanh ®iÖn m«i B xuÊt hiÖn çc ®iÖn tÝch trong
r
®iÖn tr−êng E0
Trªn thanh ®iÖn m«i ®iÖn - r- + +
- E' +
tÝch xuÊt hiÖn ë ®©u ®Þnh xø t¹i - - + +
®ã -> gäi lμ ®iÖn tÝch liªn kÕt
§iÖn tÝch liªn kÕt sinh ra ®iÖn tr−êng phô E’
r r r
§iÖn tr−êng trong ®iÖn m«i: E = E 0 + E'
1.2.Ph©n tö kh«ng ph©n cùc vμ ph©n tö ph©n cùc
a. Ph©n tö kh«ng ph©n cùc: T©m ®iÖn tÝch ©m
vμ t©m ®iÖn tÝch d−¬ng trïng nhau
Ph©n tö kh«ng ph©n cùc: H2, N2, CCl4
Ph©n cùc trong ®iÖn tr−êng ngoμi: +-
r r
p e = ε 0 αE α ®é ph©n cùc - +
- - - - r
-+ - - +- p ei
b. Ph©n tö ph©n cùc: Khi ch−a cã ®iÖn tr−êng
ngoμi t©m
r cña hai lo¹i ®iÖn tÝch ®· kh«ng trïng
nhau -> p e
H2O, NH3, CH3Cl, NaCl v.v..
§iÖn tr−êng
r ngoμi kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®é
lín cña p e mμ chØ cã thÓ lμm ®Þnh h−íng nã
theo t¸c dông cña ®iÖn tr−êng
1.3. Gi¶i thÝch hiÖn t−îng ph©n cùc
r
§iÖn m«i gåm çc ph©n tö ph©n cùc Pe ≠ 0
- +
Ph©n cùc trong - +
®iÖn tr−êng - +
r - +
Pe = 0 ngoμi r
E
§iÖn m«i gåm çc ph©n tö kh«ng ph©n cùc:
D−íi t¸c dông cña ®iÖn tr−êng ngoμi çc ph©n
tö bÞ ph©n cùc thμnh çc l−ìng cùc ®iÖn
VÐc t¬ ph©n cùc = tæng hîp cña çc vÐc t¬
ph©n cùc cña çc ph©n tö.
Trªn mÆt giíi h¹n xuÊt hiÖn ®iÖn tÝch liªn kÕt
§iÖn m«i lμ tinh thÓ ion: hai m¹ng ion +,- dÞch
®i víi nhau d−íi t¸c dông cña ®iÖn tr−êng
r
B- B-
Pe ≠ 0
r
E
A+ A+
2. VÐc t¬ ph©n cùc ®iÖn m«i

§Þnh nghÜa: §¹i l−îng ®o r n
b»ng tæng çc m«men l−ìng r ∑ pei
i =1
cùc ®iÖn cña mét ®¬n vÞ thÓ Pe =
tÝch: ΔV
r r
r np e r
pe nh− nhau ⇒ Pe = = n 0 pe
r r Δ
r V r
r
Pe = n 0 p e = n 0 ε 0 αE Pe = ε 0 χ e E
HÖ sè ph©n cùc ®iÖn m«i χe kh«ng thø
nguyªn, kh«ng phô thuéc vμo E.
2
§èi víi ®iÖn m«i cã ph©n tö χ = n α = n 0 p e
3ε 0 kT
e 0
ph©n cùc víi ®iÖn tr−êng
ngoμi yÕu: P e
Khi E lín Pe tiÕn tíi b·o

hoμ v× çc vÐc t¬ ph©n cùc
®Òu song theo ®iÖn tr−êng. E
2.2. Liªn hÖ gi÷a vÐc t¬ ph©n cùc ®iÖn m«i víi
mËt ®é ®iÖn mÆt cña çc ®iÖn tÝch liªn kÕt
n
r
| ∑ p ei |
-σ’ +σ’r
- + Pe
r i =1
Pe =| Pe |= - + α r
ΔS n
ΔV - +
n
r L
| ∑ p ei |= σ' ΔSL
σ'
i =1 Pe = σ’=Pe.cosα=Pen
Δ V=ΔS.Lcosα cos α
MËt ®é ®iÖn tÝch σ’cña çc ®iÖn tÝch liªn kÕt trªn
mÆt giíi h¹n cña khèi §M cã trÞ sè b»ng h×nh
chiÕu cña vÐc t¬ ph©n cùc ®iÖn m«i lªn ph¸p
tuyÕn mÆt ®ã
3. §iÖn tr−êng tæng hîp trong ®iÖn m«i
3.1. §iÖn m«i trong ®iÖn tr−êng E0
σ’xuÊt hiÖn trªn bÒ mÆt + -σ’ -
r r r r +σ’
E = E 0 + E' E = E0-E’ + - E0 + -
+- r +-
σ’=Pen=ε0χeEn= ε0χeE + - E' + -
E’=σ’/ε0= χeE E=E0-χeE
1+χe= ε
E=E0/(1+χe)= E0/ ε
C−êng ®é ®iÖn tr−êng trong ®iÖn m«i gi¶m ®i ε
so víi trong ch©n kh«ng
3.2. Liªn hÖ gi÷a vÐc t¬ c¶m øng ®iÖn vμ vÐc t¬
ph©n cùc ®iÖn m«i
r r
D = ε 0 εE ε = 1 + χe
r r
D = ε 0 (1 + χ e ) E
r r r
D = ε0 E + ε0χe E
r r r
D = ε 0 E + Pe
r r
D = ε 0 εE ChØ dïng trong m«i tr−êng
r r
Pe = ε 0 χ e E ®ång chÊt ®¼ng h−íng
4. §iÖn m«i ®Æc biÖt
4.1. XÐc nhÐt ®iÖn: ph¸t hiÖn n¨m 1930-34
Cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt: miÒn ph©n cùc tù nhiªn,
mçi miÒn nμy cã vÐc t¬ ph©n cùc tù ph¸t khi E=0
• NhiÖt ®é Qui-ri TC: T<TC xÐc nhÐt, T>TC
thuËn ®iÖn (nh− çc ®iÖn m«i b×nh th−êng)
• ε lín khi T thÊp , εmax
®¹t tíi 10000, εmax
ε • ε phô thuéc vμo E
T~80 T
E
• Pe phô thuéc vμor E: P t¨ng
r r
tíi b·o hoμ
Pe D=ε E+P 0 e
E>Eb => Pe b·o hoμ
Eb E => D ~E
• §−êng cong
®iÖn trÔ: chØ cã
ë XÐc nhÐt
®iÖn kh«ng cã
ë ®iÖn m«i
th−êng
• MiÒn ph©n cùc tù nhiªn
5. HiÖu øng ¸p ®iÖn
5.1. HiÖu øng ¸p ®iÖn thuËn: Khi nÐn
hoÆc kÐo gi·n xÐc nhÐt ®iÖn -> ph©n
cùc ®iÖn m«i: xuÊt hiÖn ®iÖn tÝch tr¸i
dÊu trªn mÆt
- + + -
- + + -
- + + -
- + + -
5.2. HiÖu øng ¸p ®iÖn nghÞch: ChÞu t¸c
dông ®iÖn tr−êng => biÕn d¹ng
øng dông: §Çu dß thu ph¸t siªu ©m
λ c
d ~ U,f d = =
2 2f
6 6
c 5.10 ( mm / s) 10
f = = ~ 2,5. Hz
2d 2d ( mm) d
Ch−¬ng IV
Tõ tr−êng kh«ng ®æi
I. Dßng ®iÖn kh«ng ®æi
1. B¶n chÊt dßng ®iÖn: dßng çc h¹t ®iÖn
chuyÓn ®éng cã h−íng, chiÒu cña h¹t
d−¬ng
r
E
+
+
- e
+ -
- - -e
-e
-+-
- - - + + e
+e - +
- - +
I
Trong kim Trong dung Trong chÊt
lo¹i dÞch ®iÖn ph©n khÝ
2. Nh÷ng ®¹i l−îng ®Æc tr−ng:
• C−êng ®é dßng ®iÖn= ®iÖn l−îng qua S/s
t t
dq
I= q = ∫ dq = ∫ Idt = It 1C=1A.1s
dt 0 0
• VÐc t¬ mËt ®é dßng ®iÖn
M
r
tai ®iÓm M cã gèc t¹i M, J
chiÒu chuyÓn ®éng h¹t dSn
d−¬ng, gi¸ trÞ r r
dI dI = JdS n = JdS
J= A/m2 r r
dS n I = dI = JdS ∫
S
∫
S
èng dßng ®iÖn: n0, |e|, v , dSn
r
v r Sè h¹t ®iÖn ®i qua dS n trong
+
+ J mét ®¬n vÞ thêi gian:
dSn dn = n 0 ( vdS n )
dI =| e | dn =| e | n 0 ( vdS n )
J = dI / dS n = n 0 | e | v
r r
J = n 0 ev
r r
Dßng nhiÒu lo¹i h¹t: J = ∑ n 0 i e i v i
i
3. §Þnh luËt Ohm ®èi víi mét ®o¹n m¹ch
®iÖn trë thuÇn
A r B I=(V1 -V2)/R
rE §é dÉn cña ®o¹n m¹ch:
V1 >
I V2 g=1/R
• §iÖn trë vμ ®iÖn trë suÊt: R=(V1 -V2)/I
R=ρl/Sn Ω=V/A
• D¹ng vi ph©n ®Þnh V V+dV
r
luËt Ohm r E dSn
dI=[V-(V+dV)]/R=-dV/R J
R=ρdl/dSn dl
r r
J=
dI 1 dV
= (− ) J = σE J = σE
dS n ρ dl
T¹i mét ®iÓm bÊt k× cã r r
dßng ®iÖn ch¹y qua: J~E
-
• SuÊt ®iÖn ®éng C
- +
Nguån ®iÖn: Duy -
tr× cùc d−¬ng, ©m +
=>Lùc l¹ ®Èy ®iÖn tÝch trong nguån: T−¬ng

t¸c ph©n tö, c¶m øng ®iÖn tõ, lùc ®iÖn tõ =>
Tr−êng l¹
• SuÊt ®iÖn ®éng cña nguån ®iÖn:
lμ ®¹i l−îng cã gi¸ trÞ b»ng c«ng cña lùc
®iÖn tr−êng dÞch chuyÓn ®iÖn tÝch +1 mét
vßng quanh m¹ch kÝn cña nguån ®ã.
∫
r r* r
ζ = A/q A = q(E + E )ds
r C
E
r* VÐc t¬ c−êng ®é tr−êng tÜnh ®iÖn
E VÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng l¹
r r r* r r r
ζ = A / q = ∫ Ed s + ∫ E d s
C C
∫
C
E d s = 0
SuÊt ®iÖn ®éng cña nguån ®iÖn: lμ ®¹i
l−îng cã gi¸ trÞ b»ng c«ng cña lùc ®iÖn
tr−êng l¹ dÞch chuyÓn ®iÖn tÝch +1 mét
vßng quanh m¹ch kÝn cña nguån ®ã.
r* r
SuÊt ®iÖn ®éng cña nguån ζ = ∫ E d s
®iÖn =L−u sè cña tr−êng l¹ C
- +
Trong pin t¹i bÒ mÆt ®iÖn
cùc cã hiÖu thÕ nh¶y vät:
S§§ trong pin=tæng çc v
ΔV
hiÖu ®iÖn thÕ nh¶y vät ΔV ΔV
1. T−¬ng t¸c tõ cña dßng ®iÖn, ®Þnh luËt Ampe
1.1. ThÝ nghiÖm vÒ t−¬ng t¸c tõ
T−¬ng t¸c tõ
T−¬ng t¸c tõ cña dßng ®iÖn

- -+ +
r
rr r 1.2. §Þnh luËt Ampe r = OMr
rn
d l , r vμ n theo thø tù nμy r I 0 d l0
θ
hîp thμnh tam diÖn thuËn Or
r θ0
M
§LAmpe trong ch©n kh«ng: P Id l r
dF0
r r r
Id l t¸c dông lªn I 0 d l0 lùc dF0 cã :
r r
x Ph−¬ng vu«ng gãc r r víi mÆtr ph¼ng chøa n , d l0
y Cã chiÒu sao cho d l0 , n vμ dF0 theo thø tù nμy t¹o
thμnh tam diÖn thuËn
z Cã ®é lín b»ng dF0 = k. I 0 dl 0 sin θ 0 Idl sin θ
2
μ
r
k= 0
μ0 =4π.10-7 H/m - H»ng sè tõ
4π
r r r
r μ 0 I 0 d l0 × ( Id l × r )
BiÓu thøc: dF0 = .
r r 4π r r 3r
| Id l × r |= Idl.r sin θ | I 0 d l0 × n |= I 0 dl 0 . sin θ0
r r r
r μ 0μ I 0 d l0 × ( Id l × r )
Trong m«i tr−êng: dF = .
4π r3
μ - H»ng sè tõ m«i hay ®é tõ thÈm tû ®èi cña
m«i tr−êng nãi lªn kh¶ n¨ng dÉn tõ μKK≈1; μFe
rÊt lín
§Þnh luËt Ampe lμ ®Þnh luËt c¬ b¶n trong t−¬ng
t¸c tõ (t−¬ng øng §/L Cul«ng trong t−¬ng t¸c
®iÖn)
§óng víi t−¬ng t¸c gi÷a çc dßng ®iÖn h÷u h¹n
2.VÐc t¬ c¶m øng tõ vμ vÐc t¬ c−êng ®é tõ
tr−êng
2.1. Kh¸i niÖm vÒ tõ tr−êng:
• T−¬ng t¸c gi÷a çc dßng thùc hiÖn nh− thÕ nμo?
• Cã 2 thuyÕt: ThuyÕt t−¬ng t¸c xa, vμ ThuyÕt
t−¬ng t¸c gÇn
ThuyÕt t−¬ng t¸c xa: Kh«ng th«ng qua m«i tr−êng
nμo, tøc thêi vtt =∞, Dßng ®iÖn kh«ng g©y biÕn ®æi
m«i tr−êng => Tr¸i víi tiÒn ®Ò Anhxtanh
ThuyÕt t−¬ng t¸c gÇn: Dßng ®iÖn lμm m«i tr−êng
xung quanh biÕn ®æi, g©y ra mét tõ tr−êng lan
truyÒn víi v=c, Tõ tr−êng g©y tõ lùc lªn dßng ®iÖn
kh¸c vtt =c; §óng
2.2. VÐc t¬ c¶m øng tõ
Tr−êng tÜnh ®iÖn, lùc t−¬ng t¸c
r
tÜnh ®iÖn
r r r
r 1 q.q 0 r F 1 q. r
F= . 3 ⇒E = = . 3
4 πε 0 ε r q 0 4πε 0 ε r
Lùc t−¬ng t¸c tõ cña
r
2 dßng
r
®iÖn
r
r μ 0μ I 0 d l0 × ( Id l × r )
dF = . r
r 4π r3 dB
Idl g©yra tõ tr−êng θ r
Or r
víi vÐc t¬ c¶m øng Id l
M
tõ r r P
r μ μ Id l × r
dB = 0
.
4π r3
§Þnh lý Bi«-xava-Laplatz: r
r r r dB
dB do Idl g©y ra t¹i M çch r lμ r
r
Or
mét vÐc t¬ cã:
Id l θ
M
P
x Gèc t¹i M
r r r
y Ph−¬ng dB ⊥ P chøa Id l vμ
r r r
r
z ChiÒu sao cho 3 vÐc t¬ d l , r vμ dB theo thø
tù ®ã hîp thμnh tam diÖn thuËn
Qui t¾c vÆn ren ph¶i: ChiÒu vÆn cña tõ tr−êng,
ChiÒu tiÕn cña dßng ®iÖn
μ 0μ Idl sin θ r r r
{ Gi¸ trÞ dB = . ⇒ dF = I 0 d l0 × dB
4π r2
2.3. Nguyªn lý chång chÊt tõ tr−êng
r
VÐc t¬ c¶m øng tõ B do mét dßng ®iÖn bÊt kúr
g©y ra t¹i M b»ng tæng çc vÐc t¬ c¶m øng tõ dB
do tÊt c¶ çc phÇn tö nhá cña dßng ®iÖn g©y ra:
r r
B = ∫ dB
c¶ dßng ®iÖn
Trong çc bμi to¸n cô thÓ:
X¸c ®Þnh ph−¬ng, chiÒu b»ng h×nh vÏ.
TÝnh tÝch ph©n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña B.
VÐc t¬ c¶m øng tõ do nhiÒu dßng ®iÖn g©y ra
r r r r n r
B = B1 + B2 + .... + B n = ∑ Bi
i =1
2.4. VÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng
VÐc t¬ c¶m øng tõ chøa μ nªn mËt ®é ®−êng søc
thay ®æi => VÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng kh«ng
r
phô thuéc vμo m«i tr−êng: r B
H=
2.5. øng dông: μ 0 μ
a, C¶m øng tõ cña mét dßng ®iÖn th¼ng
B θ2 μ 0μI dl sin θ
r B= .∫
B 4π AB r 2
R ×
r
l θr l Rdθ R
dl = cot gθ ⇒ dl = r=
θ1 R sin 2 θ sin θ
A
θ2
μ 0μI dθ sin θ μ 0μI
B= .∫ = θ2
( − cos θ) |θ1
4π θ R 4 πR
1
μ 0μI
B= (cos θ1 − cos θ 2 )
4 πR
Dßng ®iÖn th¼ng dμi v« h¹n:θ1=0, θ2=π
μ 0μI I 1A
B= , H= , I=1A, 2πR=1m H=
2 πR 2 πR 1m
A/m lμ c−êng ®é tõ tr−êng sinh ra trong ch©n
kh«ng bëi mét dßng ®iÖn ch¹y qua mét d©y dÉn
th¼ng dμi v« h¹n, thiÕt diÖn trßn t¹i çc ®iÓm
trªn vßng trßn ®ång trôc víi d©y cã chu vi lμ 1m
b, Dßng ®iÖn trßn r
r dB r
dB 2
dB = 2dB1 cos β r r dB1
R μ 0μ Idl sin θ r rh r β
cos β = dB1 = . d l2 r
r 4π r2
R n r
1
π
r = (R +2
sin θ = sin = 1
2 2
h )
d l1
2 r
μ 0μ Idl.R r μ μP
dB = . 2
2π ( R + h ) 2 3/ 2 B = 0 m
2 π( R + h )
2 2 3/ 2
μ 0μIR
πR
μ 0μIπR 2 r r
B=
2 π( R 2 + h 2 ) 3 / 2 ∫ dl = 2π( R 2 + h 2 ) 3 / 2 r
S = S.n
r
0
Pm = IS
c, H¹t ®iÖn chuyÓn ®éng r
dB
do phÇn tö rdßng ®iÖn
r μ 0μ Id l × rr r
= = r
dB = . dn n 0 dV n 0 S n dl
r
4π r3 r r r
r d l +
dB μ 0μ Id l × r r
Bq = = . vd l r
dn 4π n 0S n dl.r 3
=v
dl
I = jS n = n 0 | q | vSn r r r
μ 0 μ qv × r
Bq = . 3
r r 4 π r rr
Bq q>0 B q qv r
r theo thø tù ®ã hîp thμnh
v
r tam diÖn thuËn
+ I -
3. Tõ th«ng, §L «xtr«gratxki-Gauox
3.1. §−êng c¶m øng tõ / ®−êng
søc cña tõ tr−êng
lμ ®−êng cong v¹ch ra trong tõ tr−êng mμ tiÕp
tuyÕn t¹i mäi ®iÓm cña nã trïng víi ph−¬ng cña
vÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng t¹i ®iÓm ®ã, chiÒu
cña ®−êng c¶m øng tõ lμ chiÒu cña vÐc t¬ c−êng
®é tõ tr−êng dnm=B.dSn
Sè ®−êng søc ®i vu«ng gãc qua mét ®¬n vÞ
diÖn tÝch = ®é líncña vÐc t¬ c¶m øng tõ
TËp hîp ®−êng søc cña tõ tr−êng= tõ phæ
⊕
§Æc ®iÓm: ®−êng c¶m øng tõ lμ

çc ®−êng kÝn
dS
3.2. Tõ th«ng r
göi qua diÖn tÝch
r r dS lμ ®¹i l−îng α B
r dΦ m = BdS r r r dSn
B VÐc t¬ c¶m øng tõ, dS = dS.n n
dΦ m = BdS cos α = B n dS = BdS n
r r
Tõ th«ng göi qua diÖn tÝch S Φ m = ∫ BdS
Tõ tr−êng ®Òu göi vu«ng gãc qua diÖn StÝch S
Φ m = ∫ BdS = B∫ dS = BS
Φ mS 1Wb S
B= = 2
= 1Wb / m = 1T(Tesla)
2
S 1m
Tesla lμ c¶m øng tõ cña mét tõ th«ng ®Òu 1vebe
xuyªn vu«ng gãc qua diÖn tÝch ph¼ng 1m2
3.3. TÝnh chÊt xo¸y cña tõ tr−êng: Çc ®−êng
søc cña tõ tr−êng lμ çc ®−êng cong khÐp kÝn
3.3. §L «xtr«gratxki-Gauox
r
n r r
S
α' ∫ BdS = 0 D¹ng tÝch ph©n
S
V
r α Tõ th«ng toμn phÇn göi
n qua mÆt kÝn bÊt kú th×
b»ng kh«ng
r r r r
divB = 0
∫ BdS = ∫ divBdV =0 D¹ng vi ph©n
S V
4. L−u sè cña vÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng,
§Þnh luËt Ampe vÒ dßng ®iÖn toμn phÇn:
I L−u sè cña vÐc t¬ c−êng
C
P ®é tõ tr−êng däc theo
dα o
r ®−êng cong kÝn (C) lμ ®¹i
dl r l−îng vÒ trÞ sè b»ng tÝch
H r r
ph©n Hd l däc theo
§Þnh luËt Ampe ®−êng cong ®ã:
vÒ dßng ®iÖn toμn r r r r
phÇn: H = I ∫ H d l = ∫ Hdl cos( H d̂ l )
C C
r r 2 πr r r I I
dl cos( Hd̂ l ) = rdα ∫ Hd l = ∫ 2πr rdα = 2π ∫ dα
C C C
• C bao quanh dßng ®iÖn:
r r
∫ d α = 2 π ∫ H d l = I
C C
• C kh«ng bao quanh dßng ®iÖn:
∫
C
dα =
1a 2
∫ dα +
∫
2b1
dα
1
a
Δϕ b
= Δϕ + ( − Δϕ ) = 0 2
r r
∫
C
H d l = 0
r r
Tæng qu¸t ∫ Hd l = ∑ I i
i
C
L−u sè cña vÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng däc theo
®−êng cong kÝn bÊt kú (1 vßng) b»ng tæng ®¹i sè
çc dßng ®iÖn xuyªn qua diÖn tÝch giíi h¹n bëi
®−êng cong ®ã.
ChiÒu d−¬ng cña dßng ®iÖn theo qui t¾c vÆn ren
ph¶i: ChiÒu vÆn - chiÒu lÊy tÝch ph©n, chiÒu tiÕn-
chiÒu dßng ®iÖn.
r r I
I1 I2 I3 ∫ H d l = I 1 − I 2 + I 3
C
r r C
C Hd l = 2 I ∫ r r
C
∫ Hd l = 0
4.3. øng dông TÝnh c−êng ®é tõ tr−êng
4.3.1. TÝnh c−êng ®é tõ tr−êng tai mét ®iÓm bªn
trong cuén d©y h×nh xuyÕn: n vßng d©y
r r
R ∫ Hd l = nI H ∫ dl = nI
C C
C H.2πR=nI
nI μ 0μnI
H= B=
2 πR 2 πR
4.3.2. TÝnh c−êng ®é tõ tr−êng trong èng d©y
NI nI
d H= = = n0I
2 πR L
N sè vßng d©y trªn 2πR
L B = μ 0μn 0 I L>20d
R=∞
øng dông: t¹o tõ tr−êng
Ph¸ thuû l«i, m×n, bom tõ tr−êng
B
KÝch næ
+ -
GS Vò §×nh Cù
4.4. M¹ch tõ μ0μnI
S B=
l
n μ0μnI nI
l( C ) Φ m = BS = S=
l l
μ0μS
l
Rm = tõ trë εm
μ0μS Φm =
εm=nI suÊt tõ ®éng Rm
Tõ trë m¾c nèi tiÕp vμ song song còng ®−îc tÝnh
t−¬ng tù nh− ®èi víi ®iÖn trë
5. T¸c dông cña tõ tr−êng lªn dßng ®iÖn
5.1. T¸c dông cña tõ tr−êng lªn phÇn tö dßng
r r r
®iÖn, lùc Ampe r d l , B, dF
r r r r Id l
dF = I 0 d l0 × dB B r theo thø tù ®ã hîp
r r r d F thμnh tam diÖn
dF = Id l × B thuËn.
Qui t¾c bμn rtay tr¸i Gi¸ trÞ lùc b»ng:
B dF = Idl.B. sin α
r
dF α - gãc gi÷a vÐc t¬
dl vμ vÐc t¬ c¶m øng
r tõ B
Id l
5.2. T¸c dông t−¬ng hç gi÷a hai dßng ®iÖn
th¼ng song song dμi v« h¹n
μ 0μI1 Lùc t¸c dông lªn
I 1 I 2
r
B1 = F2
2 πd ®o¹n d©y dμi l ⊕r
B1
r r r d
μ 0μI1I 2 l
F2 = I 2 l × B1 F2 =
2 πd
d=1m, I1=I2=1A => F=2.10-7N/m
§Þnh nghÜa Ampe: Ampe lμ c−êng ®é dßng
kh«ng ®æi ch¹y qua 2 d©y th¼ng song song dμi
v« h¹n trong ch©n kh«ng çch nhau 1m g©y ra
lùc t¸c dông trªn mçi m d©y lμ 2.10-7N
5.3. T¸c dông cña tõ tr−êng ®Òu lªn mét m¹ch
®iÖn kÝn r
Δ F//D
• Tõ lùc t¸c dông lªn AD vμ BC I r
F⊥ '
ssong Δ vμ ng−îc chiÒu nhau A
r
• Tõ lùc t¸c dông lªn AB a α rB
r n
vμ CD vu«ng gãc víi d©y F⊥ C
r
vμ t¹o thμnh ngÉu lùc B b F// ' r
F⊥ '
r F⊥ =I.a.B d C
Pm cïng ph−¬ng vμ chiÒu víi vÐc b r
α α Br
t¬ ph¸p tuyÕn cña ABCD vμ tõ B r
r n Pm
tr−êng do khung g©y ra F⊥
M«men cña ngÉu lùc μ= F⊥.d
μ= F⊥.d=I.aBb.sinα=ISBsinα r r r
= Pm.B.sinα μ = Pm × B
• N¨ng l−îng t−¬ng t¸c gi÷a m¹ch ®iÖn vμ tõ
tr−êng:
Khi khung quay ®i gãc dα, ngÉu lùc thùc hiÖn
c«ng: dA= -μdα= -Pm.B.sinα dα
DÊu - do gãc gi¶m -> gi¶m n¨ng l−îng
NgÉu lùc tõ 0 sinh c«ng ®−a gãc α vÒ 0:
A = ∫ ( − Pm B sin α)dα = Pm B(1 − cos α)
α
C«ng nμy b»ng ®é gi¶m n¨ng l−îng cña
khung trong tõ tr−êng:
Wm(α)-Wm(0) = Pm.B.(1-cosα)
Cã thÓ viÕt thμnh:
Wm(α)-Wm(0) = -Pm.B cosα-(-Pm.B cos0)
Wm(α) = -Pm.B cosα
r r
Wm ( α) = − Pm .B
5.4. C«ng cña tõ lùc B r B’
r F
- B
Tõ lùc t¸c dông lªn AB: •
+ I r l
F=I.l.B ds
dA=F.ds=IlBds=IBdS=IdΦm A A’
C«ng cña tõ lùc lμm m¹ch tõ 1->2 dA=IdΦm
2
A = ∫ IdΦ m = I(Φ m 2 − Φ m1 )
b»ng tÝch I víi ®é biÕn
1
thiªn tõ th«ng qua m¹ch
6. ChuyÓn ®éng cña h¹t ®iÖn trong tõ tr−êng
r
6.1. Lùc Lorentz B
r r r r r r
dF = Id l × B Id l ≡ qv v
r r r
Lùc Lorentz: FL = qv × B ⊕ r
FL
§é lín lùc:
F = qv.B. sin α r
r B
α - gãc gi÷a vÐc t¬ FL r
v
vËn tèc v vμ vÐc t¬
c¶m øng tõ B -
6.2. ChuyÓn ®éng cña h¹t ®iÖn trong tõ tr−êng
r r r
r Lùc Lorentz: FL = qv × B
B(0,0, B) dv x
FLx =m = qBv y
r dt
v( v x , v y , v z )
dv y
r r FLy =m = −qBv x r
r = r ( x , y, z ) dt B
z
dv z
r r r FLz =m =0
r r i j k dt
v × B = vx vy vz y
0 0 B r r
Víi v⊥B x
qB r
z B
§Æt: ω = dv x
= ωv y
m dt
dv y
= −ωv x
dt y
v0
x
vx=v0 sin(ωt+ϕ) v0x= v0sinϕ, x0=-v0 cosϕ/ω
vy=v0 cos(ωt+ϕ) v0y=v0cosϕ, y0= v0sinϕ/ω
v0 v0 2
x = − cos(ωt + ϕ) x + y = (
2 2
) =R 2
ω v ω 2π
y=
v0
sin(ωt + ϕ) ω = 0
T=
ω R ω
r
QuÜ ®¹o trßn vu«ng gãc víi B
Ch−¬ng 5
HiÖn t−îng c¶m øng ®iÖn tõ
1831 Faraday: Tõ th«ng qua m¹ch thay ®æi
-> xuÊt hiÖn dßng c¶m øng trong m¹ch
1. Çc ®Þnh luËt vÒ hiÖn t−îng c¶m øng ®iÖn
tõ 1.1.ThÝ nghiÖm Faraday:
N N • §−a nam ch©m l¹i
gÇn h¬n hoÆc xa h¬n
B B ®Òu xuÊt hiÖn dßng
c¶m øng.
• ChiÒu cña dßng 2
lÇn ng−îc nhau.
IC • Nam ch©m dõng l¹i
B↑ IC B↓ dßng c¶m øng =0.
1.2 §Þnh luËt Lenx
Dßng ®iÖn c¶m øng ph¶i cã chiÒu sao cho tõ
tr−êng do nã sinh ra cã t¸c dông chèng l¹i
nguyªn nh©n ®· sinh ra nã
Qu¸n tÝnh cña m¹ch ®iÖn
1.3 §Þnh luËt c¬ b¶n cña hiÖn t−îng c¶m
øng ®iÖn tõ: dt -> dΦm ->IC r
C«ng cña tõ lùc t¸c n
dông lªn dßng c¶m øng: Φm
dA=ICdΦm lμ C«ng c¶n
C«ng ®Ó dÞch chuyÓn vßng d©y:
dA’=-dA=-ICdΦm
N¨ng l−îng cña dßng c¶m øng: dW=εCIC.dt
-> εCIC.dt = -ICdΦm dΦ m
εC = −
Φm= 1V.1s=1Wb (vªbe) dt
S§§ c¶m øng lu«n b»ng vÒ gÝa trÞ nh−ng
ng−îc dÊu víi tèc ®é biÕn thiªn cña tõ
th«ng göi qua m¹ch
DÊu - lμ mÆt to¸n häc cña §L Lenx
Φm->0 trong Δt -> Φm= εC Δt
Vªbe lμ tõ th«ng g©y ra trong vßng d©y dÉn
bao quanh nã mét S§§C¦ 1V khi tõ
th«ng ®ã gi¶m ®Òu ->0 trong 1 gi©y
1.3. Nguyªn t¾c t¹o dßng ®iÖn xoay chiÒu r
r
B ϕ = ωt + α gãc gi÷a n & B
r N
Br
n
Φ m = NBS cos( ωt + α )
dΦ m
εC = − = NBSω sin( ωt + α )
dt
ε max = NBSω ε C = ε max sin(ωt + α )
N lμ sè vßng cña khung d©y
1.4. Dßng Fuc«
• Dßng xo¸y do tõ th«ng cña ®iÖn tr−êng
xoay chiÒu
• T¸c h¹i: nãng m¸y, tiªu tèn n¨ng l−îng
IF=εC/R ->T¨ng R (l¸ máng)->gi¶m I
•Lîi: NÊu KL, H·m ®iÖn kÕ, lß vi sãng..
~ ~
2. HiÖn t−îng tù c¶m N chØ ph¸t s¸ng ë
2.1. ThÝ nghiÖm U≥70V
§ R M¹ch I: §Ìn § s¸ng, tèi b×nh
th−êng khi bËt, t¾t K
N M¹ch II: §ãng K ®Ìn § s¸ng
K
tõ tõ, ng¾t K -> N vôt s¸ng
12V M¹ch I
§ L Gi¶i thÝch: BËt K, I↑.
=> Φm qua L ↑,
N => dßng tù c¶m trong m¹ch
K chèng l¹i viÖc I↑
12V => cuén L tÝch n¨ng l−îng tõ .
M¹ch II
Ng¾t K, I↓, => Φm qua L ↓
=> SuÊt ®iÖn ®éng tù c¶m εtc > 70 V xuÊt hiÖn
trong cuén d©y lμm ®Ìn N vôt s¸ng.
=> dßng tù c¶m trong m¹ch chèng l¹i viÖc I↓
=> cuén L gi¶i phãng n¨ng l−îng tõ .
2.2. SuÊt ®iÖn ®éng tù c¶m
Tõ th«ng Φm do chÝnh cuén L g©y ra göi
qua cuén d©y cña L
dΦ m
ε tC = − Φm ~ I Φm=LI L hÖ sè tù c¶m
dt
dI
ε tC = − L
dt
Trong m¹ch ®iÖn ®øng yªn & kh«ng thay
®æi h×nh d¹ng S§§ tù c¶m tû lÖ nh−ng tr¸i
dÊu víi tèc ®é biÕn thiªn dßng ®iÖn trong
m¹ch
HÖ sè tù c¶m Φm
L=
I=1->L=Φm
I
HÖ sè tù c¶m cña mét m¹ch lμ ®¹i l−îng VL cã
gi¸ trÞ b»ng tõ th«ng do chÝnh nã göi qua diÖn
tÝch cña nã khi c−êng ®é dßng trong m¹ch b»ng
1®v ε ~L -> L lμ sè ®o møc ®é qu¸n tÝnh cña
tc
m¹ch ®iÖn
1Wb
1H =
1A
Henry lμ hÖ sè tù c¶m cña mét m¹ch ®iÖn kÝn
khi cã dßng 1A ch¹y qua th× sinh ra trong
ch©n kh«ng mét tõ th«ng 1Wb göi qua diÖn
tÝch cña m¹ch ®ã
HÖ sè tù c¶m cña mét èng d©y: n, l ,S
n S
l
n Φm n 2
B = μ 0μn 0 I = μ0μ I L= = μ0μ S
l I l
2
n
Φ m = BnS = μ0μ SI 1H=103mH=106μH
l
3. HiÖu øng bÒ mÆt: Dßng cao tÇn chØ

ch¹y trªn bÒ mÆt cña d©y dÉn
I
itc itc
t r I r
B B
Trong 1/4 chu k× ®Çu dßng I t¨ng, tõ th«ng qua

d©y dÉn t¨ng -> sinh dßng itc cã chiÒu
r sao cho tõ
tr−êng cña nã chèng l¹i -> BÒ BmÆt ↑ dßng t¨ng ,
trong Lâi dßng gi¶m
Trong 1/4 chu k× tiÕp I gi¶m, tõ th«ng qua d©y
gi¶m -> sinh dßng itc cã chiÒu sao cho tõ tr−êng
cña nã chèng l¹i sù gi¶m cña tõ th«ng dßng mÆt
gi¶m m¹nh , I lâi gi¶m yÕu h¬n
-> BÒ mÆt dßng gi¶m m¹nh h¬n , Lâi
gi¶m chËm h¬n
Dßng bÒ mÆt ®−îc t¨ng c−êng, dßng lâi
suy gi¶m: tÇn sè 105Hz chØ cßn dßng mÆt
(líp s©u 2mm).
øng dông: T«i bÒ mÆt, èng U~

dÉn sãng, d©y nhiÒu sîi
4. N¨ng l−îng tõ tr−êng
L I I
εtc
i
ε K t
Ng¾t K gi¶i
t
§ãng K
12V n¹p Wm phãng Wm
di
ε + ε tc = Ri εidt = L idt + Ri 2 dt
di dt
ε − L = Ri dW=dW m +dW nhÞªt
dt dW = Lidi m
I
1 2
Wm = ∫ Lidi = LI
0
2
MËt ®é n¨ng l−îng tõ tr−êng: XÐt n¨ng
l−îng cña èng d©y 2
1 2 1 nS 2
LI (μμ 0 )I 2
Wm 2 2 l 1 n 2
ϖm = = = = μμ 0 2 I
V V lS 2 l
n 1 B2 1 1
B = μμ 0 I ϖm = = BH = μ 0μH 2
l 2 μ 0μ 2 2
1
Wm = ∫ ϖ m dV = ∫ BHdV
V
2V
Ch−¬ng 6
nh÷ng tÝnh chÊt tõ cña çc chÊt
Tính chất từ thể hiện qua việc hút các vật liệu Fe
r
Khi nằm trong từ trường ngoài B0 mọi
chất đều bị từ hoá và trong chúng có một
r'
từ trường phụ riêng hay véc tơ c.− từ B
=> Từ trường tổngr rhợp trong
r chất là:
ThuËn tõ B = B0 + B '
NghÞch tõ
r
B>B B0 b<b0
r 0 r
B r B r'
r' B
B r' B
r r' B r r'
B0 ↑↑ B B0 ↑↓ B
S¾t tõ B>b0 nhiÒu
1. Bản chất của từ tính:
Các điện tử quay quanh hạt
-
+ nhân giống như một dòng điện
i tròn và gây ra momen từ quÜ
r r
H PmL ®¹o cña ®iÖn tö PmL
TÇn sè ev
quay cña f = v Dßng do
i = ef =
®iÖn tö 2 πr
®iÖn tö 2 πr
M«men ®éng
Momen từ quÜ r r
P = iS l−îng:r r r
®¹o của điện tử mL dt
L = r × mv
ev 2 evr
PmL = iSdt = πr = L=rmv
2πr 2
r r
HÖ sè tõ c¬: PmL e e r
r =− PmL = − L
L 2m 2m
• Các điện tử có spin với số lượng tử
spin ms↑ hoặc ms↓ các momen spin r e r
PmS = − S
tạo ra các momen từ spin quÜ ®¹o: m
- ms ↑ - ms ↑
+ +
-
H ms ↓ He
C¬ häc l−îng tö cho thÊy: L = l(l + 1) .h
M«men ®éng l−îng
M«men Spin S = s(s + 1) .h
h
h= H»ng sè Planck
2π r
Tổng hợp các momen từ cña ®iÖn tö
thành m«men từ của nguyên tử thø i
Pami
r
VÐc t¬ tõ ho¸ = m«men r ∑ Pami
tõ cña ®¬n vÞ thÓ tÝch J= ΔV
r Δ
r V r
→ VÐc t¬ tõ ho¸ tổng cộng J = J L + J S
Dẫn đến tính chất từ của các chất
r r r χm r
D−íi t¸c dông cña J = χm H J = B0
tõ tr−êng ngoμi χ §é tõ ho¸ μ0
m
2. Nghịch từ: χm <0
Khi trong từ trường các điện tử có phản ứng
như hạt tích điện chuyển động trong từ trường
và có thêm phần chuyển động tuế sai
eB0
Vận tốc góc Lamor ωL =
2m e
của điện tử chống lại từ trường ngoài (Nh− §L
Lenz) dẫn đến tính chất nghịch từ của các chất.
Phần dòng tương ứng dòng PmL
cảm ứng của nguyên tử -
2
1 e ZB0
ΔI = ( −eZ)ωL =−
2π 4 πm e
Momen từ cảm ứng nguyên tử
2 2
e ZB0 2 e ZB0
PmCU = ΔI.Sdt = ΔI.πρ = − 2
ρ =− <r >
2
4m e 6m e
< x >=< y >=< z >=< r > / 3 Độ từ hoá của
2 2 2 2
ρ 2 =< x 2 > + < y 2 >= 2 < r 2 > / 3 vật liệu

μ0J
Trong đó J m«men tõ một χm =
đơn vị thể tích mẫu. B0
Nếu momen từ quĩ đạo spin bằng không ( Trong
trường hợp số điện tử luôn chẵn nh− tinh thể khí
2
trơ He) thì n 0e Z
χm = − < r > μ0 < 0
2
6m e
Đây là nghịch từ lý tưởng.
3. Thuận từ:
Khi đặt trong từ trường ngoài, monen từ của
mạch điện và từ trường tương tác với nhau,
r
năng lượng tương tác bằng: W = − P .B r
m m
VÐc t¬ tõ ho¸ của nguyên tử
r r r e
Pma = PmL + PmS ; Pma = − mμ B ; μ B = h
2m e
B0=0, do tác động của nhiệt độ các momen từ
nguyên tử có định hướng hỗn loạn và tổng của
chúng bằng 0.
B0≠ 0, các mô men từ nguyên tử tương tác với
từ trường ngoài như các mô men từ của các
dòng điện, tổng hợp các mô men từ khác không.
B0=0 B0≠ 0
Năng lượng tương tác: Trong từ trường các

momen từ nguyên tử có 2 mức năng lượng
ε = ±μ B . B
Phân bố của chúng tuân theo hàm phân bố
Boltzmann ở nhiệt độ T, Các hạt có momen từ
thuận theo từ trường: n = n 0 exp(μ B .B k B T )
Trong trường hợp (μ B .B k B T ) << 1
n ≈ n 0 (μ B .B k BT )
J J C
χ m = = n 0 μ B k BT Hay
2
=
B B T
Trong đó C là hằng số Curie.
Đây là định luật Curie: Độ từ hoá tỷ lệ nghị với
nhiệt độ tuyệt đối.
4. Tõ tr−êng tæng hîp trong chÊt nghÞch tõ vμ
thuËn tõ
PhÇn ®ãng gãp do çc m«men quay r r
theo tõ tr−êng ngoμi: cïng chiÒu víi Pm B ' = μ 0 J
r r r r r
Tõ tr−êng
r χm r tæng hîp B = B 0 + B' = B 0 + μ 0 J
J= B0 r r r
μ0 B = B0 + χ m B0
r r r
B = (1 + χ m ) B0 = μB0 (1 + χ m ) = μ
r r
B = μ 0μH μ -§é tõ thÈm tû ®èi
VÐc t¬ c¶m øng tõ tæng hîp trong çc vËt liÖu
thuËn tõ vμ nghÞch tõ tû lÖ víi vÐc t¬ c¶m øng
tõ B0 trong ch©n kh«ng vμ b»ng μ lÇn B0
thuËn tõ χm.106 nghÞch tõ -χm.106
Nit¬ 0,013 Heli 0,063
oxy 1,9 N−íc 9,0
£bonit 14 Th¹ch anh 15,1
Nh«m 23 Bismut 176
Platin 360
|χm| << 1 nªn ®èi víi çc chÊt thuËn tõ vμ nghÞch
tõ μ=1+ χm≈ 1;
ThuËn tõ μ > 1, NghÞch tõ μ<1
5. S¾t tõ
TÝnh chÊt s¾t tõ: χm>0 nh− thuËn tõ, §é tõ ho¸
lín (gÊp tr¨m lÇn thuËn tõ) J
• Tõ ®é J kh«ng tû lÖ thuËn víi H
vÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng H
B
• Phô thuéc c¶m øng tõ B vμo
c−êng ®é tõ tr−êng H: Kh«ng H
cã ®o¹n n»m ngang
B=μ0(H+J); J->const,H↑,B↑
G
Chu tr×nh
tõ trÔ Bd
N2
N1
K
• Mäi chÊt s¾t tõ cã tÝnh

tõ d−: H=0, Bd≠0
BS C¶m øng tõ b·o hoμ, HC Lùc khö tõ, tõ d− Bd
, μmax lμ çc ®¹i l−îng ®Æc tr−ng c¬ b¶n
• §é tõ thÈm tû ®èi μ phô μ μmax
thuéc vμo H phøc t¹p H
B μ0 (H + J) J
μ= = =1+ →1
μ0H μ0H H
Çc ®Æc tr−ng cña s¾t tõ
S¾t tõ cøng BC= μ0HC C¦ tõ d− Bd
Tr−êng khö tõ
FeO,Fe2O3 5.10-3T 0,6T
ThÐp 1%C 4÷6.10-3T 0,9÷0,7T
S¾t tõ cøng: HC lín

S¾t tõ mÒm BC= μ0HC C¦ tõ d− Bd μmax
Fe tinh khiÕt 2,5.10-5T 0,2T 280000
Fe+4%Si 3,5.10-5T 0,5T 15000
78%Ni+22%Fe 6.10-6T 0,5T 80000
χm
• NhiÖt ®é Curi ThuËn tõ
ChÊt TC (0C)
Fe 770 T<TC => S¾t tõ T
Co 1127 χm
Ni 357
Tecbi -43 S¾t tõ
T> TC => ThuËn tõ TC T
S¾t tõ mÒm: HC nhá, chu tr×nh tõ trÔ hÑp
• Tõ gi¶o: Khi cã tõ tr−êng ngoμi t¸c dông ->S¾t
tõ biÕn d¹ng: εbd ~ H
->øng dông tõ gi¶o ®Ó Ph¸t siªu
©m c«ng suÊt lín: Cho dßng ®iÖn
xoay chiÒu trªn 20000Hz ch¹y
trong cuén d©y tõ ho¸ s¾t tõ. ~
BiÕn d¹ng xoay chiÒu kÝch ®éng f>20000Hz
sãng siªu ©m.
• Ferrit tõ: CÊu t¹o tõ çc oxýt s¾t tõ Fe2O3,
Fe3O4, MnO...Cã tÝnh chÊt nh− s¾t tõ, ®iÖn trë
suÊt cao
->Tæn hao Ýt, dïng trong çc biÕn ¸p cao tÇn, Lâi
¨ng ten
MiÒn tõ V¸ch miÒn
B0
B Quay m«men tõ ®é
DÞch chuyÓn v¸ch miÒn kh«ng thuËn nghÞch
DÞch chuyÓn v¸ch miÒn thuËn nghÞch

H
MiÒn tõ, c¬ chÕ tõ ho¸
V¸ch miÒn
Ch−¬ng 7
Tr−êng ®iÖn tõ
1. LuËn ®iÓm thø nhÊt cña M¾cXoen (Maxwell)
1.1. Ph¸t biÓu luËn ®iÓm - +
r §iÖn tr−êng tÜnh - + r
B ®ang t¨ng r r - + E
∫C Ed l = 0 - - + +
C
§iÖn tr−êng
r r
xo¸y r
IC ∫ Ed l ≠ 0
C
IC E
§iÖn tr−êng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng cã ®−êng

søc khÐp kÝn =>§iÖn tr−êng xo¸y.
LuËn ®iÓm thø nhÊt: BÊt k× mét tõ tr−êng nμo
biÕn ®æi theo thêi gian còng sinh ra mét ®iÖn
tr−êng xo¸y
1.2. Ph−¬ng tr×nh M¾cxoen-Faraday
r
B r S§§ c¶m øng
dS dΦ m d r r
S r εC = − = − ( ∫ BdS)
dl dt dt Sr r
r C Theo ®Þnh nghÜa S§§: ε C = ∫ Ed l
E r r d r r
∫C Ed l = − dt ∫S BdS
C
L−u sè cña vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng däc theo

mét ®−êng cong kÝn bÊt k× b»ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt
®èi nh−ng tr¸i dÊu víi tèc ®é biÕn thiªn theo thêi
gian cña tõ th«ng qua diÖn tÝch giíi h¹n bëi
®−êng cong ®ã
D¹ng vi ph©n ph−¬ng tr×nh M¾cxoen-Faraday
r r r r r r d r r
∫ Ed l = ∫ rotEdS
C S
∫C Ed l = − dt ∫S BdS
r r r r
i j k r r dB r
r ∂ ∂ ∂ ∫S rotEdS = ∫S (− rdt )dS
rotE =
∂x ∂y ∂z r ∂B
rotE = −
Ex Ey Ez
∂t
r r ∂E z ∂E y r ∂E ∂E r ∂E y ∂E
rotE = i ( - ) + j( x - z ) + k ( - x)
∂y ∂z ∂z ∂x ∂x ∂y
ý nghÜa: X¸c ®Þnh c−êng ®é ®iÖn tr−êng khi
biÕt qui luËtbiÕn ®æi tõ tr−êng theo thêi gian
2. LuËn ®iÓm thø hai cña M¾cXoen (Maxwell)
2.1. Ph¸t biÓu luËn ®iÓm:
BÊt k× mét ®iÖn tr−êng nμo biÕn thiªn theo thêi
gian còng sinh ra tõ tr−êng
2.2. Ph−¬ng tr×nh M¾cXoen-Ampe
Dßng ®iÖn dÞch lμ dßng ®iÖn t−¬ng ®−¬ng víi
®iÖn tr−êngbiÕn ®æi theo thêi gian vÒ ph−¬ng
diÖn sinh ra tõ tr−êng dE
I ≠0
dt dE
C R =0
dt
K
t
I dE
R =0
C dt
Id t
K dE
~ ≠0
dt
Dßng qua tô C lμ dßng ®iÖn dÞch Id
I=Id
Dßng qua R lμ dßng ®iÖn dÉn I
Id I
MËt ®é dßng ®iÖn dÞch: Jd = =
S S
I=
dq 1 dq d q dσ
Jd = = ( )= D=σ
dt S dt dt S dt
dD VÐc t¬ mËt ®é dßng ®iÖn dÞch b»ng tèc
Jd =
dt r ®é biÕn thiªn theo thêi gian cña vÐc t¬
r ∂D
Jd = c¶m øng ®iÖn
∂t
XÐt vÒ ph−¬ng diÖn sinh ra tõ tr−êng th× bÊt cø
mét ®iÖn tr−êng nμo biÕn ®æi theo thêi gian còng
gièng nh− mét dßng ®iÖn gäi lμr dßng ®iÖn dÞch
r
cã vÐc t¬ mËt ®é dßng J d = ∂D
r ∂ t
D vÐc t¬ c¶m øng ®iÖn
r r r
Trong ®iÖn m«i cã ph©n rcùc nªn
r D = ε 0 E + Pe
r ∂E ∂Pe
J d = ε0 + r
∂t ∂t r r ∂D
Ph−¬ngr tr×nh r
r M¾cXoen-Ampe: J tp = J +
J d S r ∂D ∂t
Jd = §L vÒ dßng tp (Ampe)
r ∂t r r
S H
dl
r C ∫
C
Hd l = I tp
r
r r r ∂D r
I tp = ∫ J tp dS = ∫ ( J + )dS
S S
∂t r
r r r ∂D r
PT M-A d¹ng tÝch ph©n ∫ Hd l = ∫ ( J + )dS
C S
∂t
L−u sè cña vÐc t¬ c−êng ®é tõ tr−êng däc theo
®−êng cong kÝn bÊt k× b»ng c−êng ®é dßng ®iÖn
toμn phÇn ch¹y qua diÖn tÝch giíi h¹n bëi ®−êng
cong kÝn ®ã r
r r ∂D
Ph−¬ng tr×nh M-A d¹ng vi ph©n rotH = J +
∂t
ý nghÜa: X¸c ®Þnh c−êng ®é tõ tr−êng khi biÕt
dßng vμ qui luËt ph©n bè, biÕn ®æi ®iÖn tr−êng
theo thêi gian
3. Tr−êng ®iÖn tõ vμ hÖ thèng PT M¨cxoen
§iÖn tr−êng vμ tõ tr−êng ®ång thêi tån t¹i
trong kh«ng gian t¹o thμnh mét tr−êng thèng
nhÊt gäi lμ tr−êng ®iÖn tõ
N¨ng l−îng tr−êng ®iÖn tõ: mËt ®é n¨ng l−îng
1 1
ϖ = ϖe + ϖm = ( ε 0 εE + μ 0μH ) = ( ED + BH )
2 2
2 2
N¨ng l−îng tr−êng ®iÖn tõ trong thÓ tÝch V
1
W = ∫ ϖdV = ∫ ( ε 0 εE + μ 0μH )dV
2 2
V
2V
1
= ∫ ( ED + BH )dV
2V
HÖ thèng PT M¨cxoen • D¹ng tÝch ph©n:
p/t M-F p/t M-A r
r r d r r r r r ∂D r
∫C Ed l = − dt ∫S BdS ∫C Hd l = ∫S ( J + ∂t )dS
r r
§/L O-G ®èi víi ®iÖn tr−êng ∫ DdS = ∑ q i
S
r r i
§/L O-G ®èi víi tõ tr−êng ∫ BdS = 0 S
Çc p/t liªn hÖ tr−êng
r r r r r r
D = ε 0 εE J = σE B = μ 0μH
r
• D¹ng vi rph©n r divD = ρ
r ∂B r r ∂D r
rotE = − rotH = J + divB = 0
∂t ∂t
§iÖn tr−êng vμ tõ tr−êng
r r r r
E = E ( x , y, z , t ) H = H ( x , y, z , t )
r r r r
D = D ( x , y, z , t ) B = B( x , y, z, t )
§iÖn
r r tr−êng tÜnh vμ tõ tr−êng
r r tÜnh
Er = Er( x , y, z ) Hr = H r ( x , y, z )
rD = D ( x , y
r , z ) rB = B ( x , y ,rz )
H=0 B=0 E=0 Dr = 0r
r r r r r
∫C Ed l = 0 rotE = 0 ∫C H d l = I rot H = J
r r r r r r
∫S DdS = ∑i q i divD = ρ ∫S B d S = 0 div B = 0
r r r r
D = ε 0 εE B = μ 0μH
Sãng ®iÖn tõ
r r r r
E = E ( x , y, z , t ) H = H ( x , y, z , t ) ρ=0
r r r r r
D = D( x , y, z,rt ) B = B( x , y, z, t ) J=0
r r
∂B r ∂D
rotE = − rotH =
r ∂t r ∂t
r D = 0r
div div
r B = 0 r
D = ε 0 εE B = μ 0μH
• Dù ®o¸n ®−îc tån t¹i sãng ®iÖn tõ
• X©y dùng thuyÕt ®iÖn tõ vÒ sãng ¸nh s¸ng
λ=0,45÷0,75 μm
• Tr−íc thùc nghiÖm 20 n¨m
Dao ®éng & Sãng ®iÖn
tõ
(Ch−¬ng 8, 10)
1. Dao ®éng ®iÖn tõ ®iÒu hoμ: BiÕn ®æi tuÇn
hoμn gi÷a çc ®¹i l−îng ®iÖn vμ tõ
Imax
K2
+ L D
- max
_
C + 2 1 2
1q max
= LI 0
K1 W
e
max
= 0 W
m
2 C 2
M¹ch kh«ng cã ®iÖn trë
We+Wm=const
thuÇn, kh«ng bÞ mÊt m¸t n¨ng
l−îng q dq dI
2 + LI = 0
1q 1 2 C dt dt
+ LI = const
2 C 2
q dI LÊy ®¹o hμm hai vÕ
+L =0
C dt theo thêi gian
2
d I 1
2
+ ω 2
0 I = 0 ω0
2
=
dt LC
Dao ®éng ®iÖn tõ trong T = 2 π = 2 π LC
ω0
0
m¹ch LC lμ dao ®éng ®iÒu
hoμ I = I cos(ω t + ϕ)
0 0
I,q
I = I 0 cos ω0 t
q = q 0 sin ω0 t
t
2.Dao ®éng ®iÖn tõ t¾t dÇn
To¶ nhiÖt t¹i R Biªn ®é dßng (®iÖn tÝch) gi¶m
R
dÇn -> t¾t h¼n
6.1 f/t Dao ®éng ®iÖn tõ t¾t dÇn
C L To¶ nhiÖt t¹i R, mÊt n¨ng l−îng
trong dt:
q dI
-dW= RI dt2 + L = − RI
2 C dt
1q 1 2 d 2
I dI
− d( + LI ) = RI dt2
+ 2β + ω0 I = 0
2
2 C 2 dt 2
dt
q dq dI R ω = 1
+ LI = − RI 2
2β = 0
C dt dt L LC
§iÒu kiÖn ®Ó cã dao ®éng ω0 > β
− βt ω = ω −β 2 2
I = I 0e cos( ωt + ϕ) 0
1 R 2
I = −( )
I0 LC 2 L
I0cosϕ I0e-βt 2π 2π
T= =
1 R ω
t −( ) 2
-I0e-βt LC 2 L
-I0 T • I gi¶m dÇn theo hμm mò víi
thêi gian 1 R 2 R<2 L
• §iÒu kiÖn ®Ó cã >( )
LC 2L C
dao ®éng ω0 > β L
R0 = 2 • §iÖn trë tíi h¹n
C
3.Dao ®éng ®iÖn tõ c−ìng bøc: ε=ε0sinΩt
R Trong thêi gian dt mÊt RI2dt,
cung cÊp thªm εIdt
2
C 1q 1 2
L d( + LI ) + RI dt = ε.I.dt
2
2 C 2
ε
q dq dI
~ + LI + RI = Iε 0 sin Ωt
2
C dt dt
2
d I dI ε0Ω
2
+ 2β + ω0 I =
2
cos Ωt
dt dt L
I=Itd+Icb sau mét thêi gian Itd t¾t h¼n, chØ
cßn Icb
I = Icb=I0cos(Ωt+Φ)
I ε0
I0 =
1 2
t R + ( Ω L − 2
)
ΩC
1
1 Tæng trë Ω L −
Z = R + ( ΩL −
2 2
) cña m¹ch tgΦ = ΩC
ΩC R
1
Z L = ΩL C¶m kh¸ng ZC = Dung kh¸ng
ΩC
Céng h−ëng I0 ®¹t cùc ®¹i ε0
1 1 I 0 max =
ΩL = → Ω ch = = ω0 R
ΩC LC
TÇn sè c−ìng bøc b»ng tÇn sè riªng cña
m¹ch -> Céng h−ëng
øng dông: HiÖu suÊt cao nhÊt -> Bï pha
I0max
Ωch=ω0 Ω
Ch−¬ng 10: Sãng ®iÖn tõ
1. Sù t¹o thμnh sãng ®iÖn tõ
ThÝ nghiÖm cña HÐc:
r
A E
~ L M
L’ B r
H
Sãng ®iÖn tõ lμ tr−êng ®iÖn tõ biÕn thiªn

truyÒn ®i trong kh«ng gian
2. Ph−¬ng tr×nh M¾c xoen cña sãng ®iÖn tõ
r r r r
E = E ( x , y, z , t ) H = H ( x , y, z , t ) ρ=0
r r r r r
D = D ( x , y, z , t ) B = B( x , y, z, t )r J=0
r r ∂D
r ∂B
rotE = − rotH =
r r ∂r t r ∂t r r
D = ε 0 εE divD = 0 divB = 0 B = μr0μH
r ∂E
Ph−¬ng tr×nh sãng
r rotH = ε 0 ε
r ∂H r ∂t r
rotrE = −μ 0μ ∂H ∂ E
2
∂t r rot( ) = ε 0 ε 2
∂H 1
=− rotE ∂t ∂t
∂t μ 0μ
r
1 r ∂ E
2
− rot( rotE) = ε 0 ε 2
μ 0μ ∂t r
r ∂ E
2
rot( rotE) + μ 0με 0 ε 2 = 0
r ∂t r
r 1 ∂ E 2 r 1 ∂ E
2
− ΔE + 2 2 = 0 ΔE − 2 2 = 0
v ∂t v ∂t
1 C
v= v=
μ 0με 0 ε με
1
C= ≈ 3.10 m / s
8
μ0ε0 r r r r
rot ( rotE ) = ∇divE − ∇ E = − ΔE
2
3. Nh÷ng t/c cña sãng ®iÖn tõ:
• Tån t¹i c¶ trong chÊt, ch©n kh«ng
• Sãng ngang: E&H vu«ng gãc víi v
• VËn tèc trong • VËn tèc trong
m«i tr−êng chÊt ch©n kh«ng
C 1
v= C= ≈ 3.10 m / s
8
με μ0ε0
Sãng ®iÖn tõ ®¬n s¾c: y r
r Er
MÆt sãng lμ çc mÆt E0
v
ph¼ng song song: tõ ∞, r
r x
ph−¬ng E,H kh«ng ®æi H 0 H
z
r r
Hai vÐc t¬ lu«n vu«ng gãc E⊥H
r r r
E, H , v theo thø tù ®ã hîp thμnh tam diÖn
r r thuËn 3 mÆt vu«ng
E, H lu«n dao ®éng cïng pha vμ cã tû lÖ
r r r r
E v ε 0 ε | E |= μ 0 μ | H |
x
r E = E m cos ω( t − )
H v x
H = H m cos ω( t − )
v
4. N¨ng l−îng sãng ®iÖn
tõ 1 1
ϖ= ε0εE +2
μ 0μ H 2
2 2
Sãng ®iÖn tõ lan truyÒn:
ϖ = ε 0 εE = μ 0μH = ε 0 ε E μ 0μ H
2 2
• N¨ng th«ng cña sãng ®iÖn tõ 1

Φ = ϖv v=
Φ = EH μ 0με 0 ε
r r r
• VÐc t¬ Um«p-Poynting Φ = E×H
5. Thang sãng λ 10-12 10-10 10-8 10-6 10-4 10-2 10 102
cm
Tia Gamma
Sãng VT§
Hång ngo¹i
Tia tö ngo¹i
Tia r¬nghen
AS nh×n thÊy
6. ¸p suÊt sãng ®iÖn tõ
Tr−êng ®iÖn tõ g©y ra dßng
c¶m øng J -> g©y ra lùc ®Èy r
E r
J
¸p suÊt p=(1+k) ϖ r
H
ϖ ≤ p ≤ 2ϖ
AS mÆt trêi cã n¨ng th«ng Φ ~103W/m2
ϖ = Φ/c = 103/(3. 108)J/m3
¸p suÊt AS mÆt trêi t¸c dông lªn mÆt vËt dÉn
ph¶n x¹ hoμn toμn k=1:
p=2. 103/(3. 108)=0,7.10-5 N/m2

Vat Ly Dai Cuong 2 Do Ngoc Uan Slide VLDC 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vat Ly Dai Cuong 2 Do Ngoc Uan Slide VLDC 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bμi gi¶ng VËt lý ®¹i c−¬ng

T¸c gi¶: PGS. TS §ç Ngäc UÊn

Bμi gi¶ng cã trong trang:

4.1. §−êng søc ®iÖn tr−êng

...t¹i M b»ng tæng c¸c vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn

E ~ m«men l−ìng cùc ®iÖn pe

§Æc ®iÓm: §−êng søc cña tr−êng tÜnh ®iÖn lμ c¸c

§iÖn tÝch ®iÓm q trong mÆt kÝn S r

5.5.3 Gi÷a 2 mÆt ph¼ng v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu

Q σR λ Q - §iÖn tÝch trªn mÆt trô

C«ng cña lùc tÜnh ®iÖn A = q 0 q − q 0 q

4πε 0 εrM 4πε 0 εrN

6.2 ThÕ n¨ng cña mét ®iÖn tÝch trong ®iÖn

6.3.1 §Þnh nghÜa: W/q0 kh«ng phô thuéc vμo

§iÖn thÕ t¹i M trong ®iÖn tr−êng lμ ®¹i

Kim lo¹i: h¹t dÉn lμ c¸c ®iÖn tö tù do

C ~ 100μF, U ~ 40V, Ph©n cùc Al2O3

5. N¨ng l−îng ®iÖn tr−êng

MËt ®é n¨ng l−îng ®iÖn tr−êng t¹i mét ®iÓm:

2. VÐc t¬ ph©n cùc ®iÖn m«i

Khi E lín Pe tiÕn tíi b·o

=>Lùc l¹ ®Èy ®iÖn tÝch trong nguån: T−¬ng

T−¬ng t¸c tõ cña dßng ®iÖn

§Æc ®iÓm: ®−êng c¶m øng tõ lμ

• C kh«ng bao quanh dßng ®iÖn:

3. HiÖu øng bÒ mÆt: Dßng cao tÇn chØ

Trong 1/4 chu k× ®Çu dßng I t¨ng, tõ th«ng qua

øng dông: T«i bÒ mÆt, èng U~

ρ 2 =< x 2 > + < y 2 >= 2 < r 2 > / 3 vật liệu

Năng lượng tương tác: Trong từ trường các

• Mäi chÊt s¾t tõ cã tÝnh

S¾t tõ cøng: HC lín

DÞch chuyÓn v¸ch miÒn kh«ng thuËn nghÞch

DÞch chuyÓn v¸ch miÒn thuËn nghÞch

§iÖn tr−êng g©y ra dßng ®iÖn c¶m øng cã ®−êng

L−u sè cña vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng däc theo

Sãng ®iÖn tõ lμ tr−êng ®iÖn tõ biÕn thiªn

• N¨ng th«ng cña sãng ®iÖn tõ 1

You might also like