Professional Documents
Culture Documents
Tuần: 7
Tiết: 19
ĐỌC THÊM: VẬN NƯỚC (PHÁP THUẬN )
CÁO BỆNH, BẢO MỌI NGƯỜI ( MÃN GIÁC)
HỨNG TRỞ VỀ ( NGUYỄN TRUNG NGẠN )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1) Kiến thức
– Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn, vẻ đẹp nhân cách của cha ông, đặc biệt là tinh
thần yêu nước, quan niệm về lí tưởng của người anh hùng, ý thức tự hào dân tộc.
– Thấy được sự đa dạng trong nghệ thuật biểu hiện chủ nghĩa yêu nước.
2) Kĩ năng :
– Đọc hiểu thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại và loại hình tác giả văn học.
– Biết vận dụng kiến thức đọc hiểu để đi từ khám phá 1 tác phẩm cụ thể đến tự
tìm hiểu các tác phẩm tương đồng.
– Rèn luyện kĩ năng tự học, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng trình bày trước đám
đông…
3) Thái độ :
– Giáo dục tình yêu quê hương đất nước, tinh thần dân tộc.
– Xây dựng lí tưởng sống cao đẹp.
– Biết trân trọng vốn văn hóa, văn học dân tộc.
Định hướng các năng lực chính được hình thành:
4) Năng lực chung: năng lực giao tiếp, hợp tác; năng lực tự học; năng lực giải
quyết vấn đề; năng lực đọc hiểu; năng lực kết nối thông tin; năng lực giao
tiếp, ứng xử; năng lực quản lí bản thân.
II. Phương tiện
1. Giáo viên
SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
2. Học sinh
SGK, soạn bài, trả lời các câu hỏi hướng dẫn học bài trong SGK
III. PHƯƠNG PHÁP: vấn đáp, thảo luận nhón, nêu vấn đề, giảng bình…
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức (1’) Giữ trật tự lớp, lớp trưởng báo cáo sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ (5’) Không thể kiểm tra vì tiết này hơi dài
3. Tổ chức các hoạt động dạy học
TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT NỘI DUNG CẦN ĐẠT
ĐỘNG
Hoạt động 1: Hoạt động khởi động (2’) Đáp án:
- Các PP: vấn đáp, trực quan
- Các KT: tia chớp Yêu nước
- Rèn năng lực: thu thập thông tin, năng
lực giao tiếp.
- Phương tiện: máy chiếu, hình ảnh, video
- Tiến trình thực hiện
* B1. GV giao nhiệm vụ 1
Trò chơi ô chữ
GV hỏi:
1) Giang Nam…lạc bất như quy?
TUY
2) Thể văn Phật giáo dùng để
truyền bá giáo lí đạo phật,viết
bằng văn vần,có tác dụng văn
chương? KỆ
3) Vận nước như dây mây leo…
quýt? QUẤN
4) Mùa nào cây cối đâm chồi nảy
lộc? XUÂN
5) Tác giả bài Vận nước? THIỀN
SƯ PHÁP THUẬN
6) Bài quy hứng còn được gọi là
bài thơ gì? HỨNG TRỞ VỀ
7) Con gì được ví trong câu
chuyện ngụ ngôn liên quan đến
chùm nho? CÁO
Gv dẫn nhập:
- Vận nước là bài thơ có tên tác giả sớm nhất 1.Vận nước
của văn học Việt Nam cũng là bài thơ sớm a. . Hai câu đầu: Đất nước trong cảnh
nhất về kế sách dựng nước lâu dài. thái bình, thịnh vượng.
*B1: GV chuyển giao nhiệm vụ 3 - vận nước-dây mây leo quấn : so sánh ->đất
- Tác giả so sánh "Vận nước như mây nước cảnh hòa bình, bền vững, phát triển
thịnh vượng.
quấn" - tác giả muốn đem hiểu biết của mình về tư
nhằm diễn tả điều gì? tưởng trị nước bày tỏ với nhà vua làm thế
- Tâm trạng tác giả trước hoàn cảnh đất nào để giữ cho đất nước yên tĩnh, vui vẻ, dân
nước được thể hiện như thế nào? được an cư lạp nghiệp với tâm trạng tâm trạng
- Hiểu thế nào là "Vô vi"? phơi phới vui tươi, đầy lạc quan tự hào của
- Hai câu cuối phản ánh truyền thống tác giả.
tốt đẹp gì của dân tộc Việt Nam?
2. cáo bệnh bảo mọi người 2. Có bệnh bảo mọi người (Cáo tật thị
GV dẫn nhập: Bài kệ "Cáo tật thị chúng" chúng – Mãn Giác)
thể hiện một cốt cách, một quan niệm sống
a. . Quy luật cuộc sống
đẹp của vị Thiền sư đức trọng tài cao. Tư
- Hai câu thơ đầu diễn tả quy luật biến đổi của
tưởng Phật giáo hoà quyện với chất thơ, tầm
thiên nhiên:
cao sâu triết lí đạo Phật được thể hiện bằng
lời thơ đẹp, giàu hình tượng và cảm xúc + Cây cối biến đổi theo thời tiết. Thông
. Gv hướng dẫn hs tìm hiểu nội dung thường mùa xuân đến hoa nở “Xuân tối trăm
hoa tươi”.
*B1: GV chuyển giao nhiệm vụ 4 + Bài thơ nói về hoa rụng trước, hoa nở sau
- Yêu cầu hs đọc phiên âm, dịch nghĩa, => sự luân hồi của thiên nhiên. Hoa tàn rồi
dịch thơ hoa lại nở. Hình ảnh xuân và hoa mang đến
Giọng đọc chậm rãi rõ ràng cái đẹp, sự ấm áp tràn đầy sức sống của thời
- Hai câu thơ đầu nói lên quy luật nào tiết và cây cối.
của tự nhiên?
- Câu 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của đời
- Nếu đảo câu 2 lên trước thì ý thơ có
người:
gì khác?
- Hình ảnh “mái đầu bạc” tượng trưng +Thời gian sự việc qua đi, con người trải qua
cho điều gì? năm tháng cùng già đi.
- Hai câu thơ cuối có phải là thơ tả
thiên nhiên ko? + Mái đầu bạc là tượng trưng cho tuổi già. Đó
*B2: HS thực hiện nhiệm vụ là biểu hiện cụ thế nhất sự biến đổi của con
người trước thời gian.
*B3: HS báo cáo sản
*B4: GV nhận xét, mở rộng, chốt + Tâm trạng nhà thơ như nuối tiếc, xót xa bởi
GV dẫn nhập: thời gian của vũ trụ thì vô thuỷ vô chung còn
Muốn biết Bốn câu thơ đầu nói lên quy luật thời gian của đời người thì ngắn ngủi.
nào của tự nhiên, của đời người bài kệ là gi?
Kệ: Thể văn Phật giáo dùng để truyền bá
giáo lý đạo phật- Diễn tả quy luật vận động
biến đổi.
+ Quy luật biến đổi của thiên nhiên.
+ Quy luật biến đổi của đời người.
GV hỏi;
Anh (chị) hãy phân tích bốn câu thơ đầu theo
quy luật này?
HS: - Câu 1 và 2 diễn tả quy luật biến đổi
của thiên nhiên. Cây cối biến đổi theo thời
tiết. Thông thường mùa xuân đến hoa nở
"xuân tới trăm hoa đua tươi". Nhưng bài thơ
nói về hoa rụng trước, hoa nở sau. Phải
chăng nhà thơ muốn nói về sự luân hồi của
thiên nhiên. Hoa tàn rồi hoa lại nở.
Hình ảnh xuân và hoa mang đến cái đẹp, sự
ấm áp tràn đầy sức sống của thời tiết và cây
cối.
HS:
b. Quan niệm nhân sinh mới mẻ
GV chuyển ý: Quy luật này là một lẽ tự - Hình tượng cành mai đem đến cho người
đọc nhiều cảm nhận:
nhiên tất yếu bởi tuổi trẻ rồi sẽ qua đi, tuổi
già ắt đến đó là quy luật sinh-lão-bệnh-tử.Ta + Trong quan niệm của người xưa, hoa mai là
tiếp tục phát hiện trong hai câu thơ cuối, tác loài hoa chịu được cái giá rét của mùa đông.
giả mượn việc miêu tả thiên nhiên mà nói Trong sương tuyết lạnh, mai vẫn nở hoa, báo
đến một quan niệm triết lí trong Phật giáo. hiệu cho mùa xuân đến.
Vậy triết lí đó là gì? Muốn biết được điều + Hoa mai tượng trưng cho vẻ đẹp thanh cao,
đó cô và các em cùng nhau đi trả lời câu hỏi tinh khiết vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn,
sau: thử thách, gian nan => Hình tượng hoa mai vì
thế tượng trưng cho sức sống bất diệt của con
GV hỏi :Hai câu cuối có phải là thơ tả thiên người.
nhiên không? câu đầu và cuối có mâu thuẫn
không?
Vì sao.?
GV bổ sung;
+ Cành mai đã phủ nhận cái quy
luật vận động và biến đổi ở bốn câu thơ đầu.
Dù cho xuân sắp đi qua, muôn loài hoa đã lìa
cành nhưng vẫn còn cành mai hoa nở trắng
trong đêm.
+ Cành mai còn mang ý nghĩa tượng
trưng. Nó thể hiện sức sống mãnh liệt của
vạn vật và con người. Nó vượt lên tất cả sự
sống, chết, thịnh, suy, khai, lạc bề ngoài. Đó
là quy luật về sự bất biến. Có điều phải hiểu
đây là sự bất biến về tư tưởng, tình cảm, ý
chí (bất biến bên trong) chứ không phải là sự
bất biến về hình thức con người. Cành mai là
sự biểu hiện tính bất biến trong tinh thần nhà
thơ.
+ Cành mai còn là hình tượng nghệ
thuật đẹp không phải cái đẹp của bức tranh
tứ quý, tùng, cúc, trúc, mai để diễn tả sự
thanh cao, quý phái mà là cái đẹp của tinh
thần lạc quan, mạnh mẽ và kiên định trước
những biến đổi của trời đất và thời cuộc. Đó
là tinh thần ý chí bất diệt của nhà Phật dù
phải trải qua bất cứ hoàn cảnh nào. Điều này
giúp chúng ta hiểu con người đời Lí, thời kỳ
phật giáo thịnh đạt. Dù xuất giá tu hành
nhưng họ không quay lưng lại cuộc đời vẫn
đầy bản lĩnh và ý chí tham gia tích cực vào
công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.