Professional Documents
Culture Documents
Inhoudsopgave
Algemene informatie 2
• Een wesp, een bij of een zweefvlieg
• Sociale systemen
• Steken
• Aard van de steekactie
• Seizoen
• Aan- of afwezigheid van een angel
• Nesten
• Ecologie
• Determinatie van sociale bijen en wespen
Insectenbeten vermijden 7
• 10 gouden tips voor wie gevoelig is voor insecten
Insectenbeten behandelen 8
• Symptomen
• Wat te doen wanneer je gestoken wordt
• Bijensteken
• Wespensteken
Verdelgen of niet? 10
• Het verwijderen of verdelgen van bijen- en wespennesten
• Taakomschrijving brandweer
Wespenbestrijding 11
Sensibilisatie 12
• Optimaal schema rond bestrijdingswijze van wespen door de brandweer
Bijen, wespen en hommels
Algemene informatie
Een wesp, een bij of een zweefvlieg (blinde bij)
Zweefvliegen en wespen worden inderdaad vaak met elkaar verward.
Nochtans zijn ze, aan de hand van een aantal eenvoudige kenmerken,
makkelijk van elkaar te onderscheiden. De naam zweefvliegen verwijst naar
de manier waarop ze zich in de lucht verplaatsen. Ze vliegen met korte stukjes
om dan plots te stoppen en ter plaatste te zweven. Een ander belangrijk
kenmerk zijn de vleugels. Zweefvliegen hebben maar één paar vleugels terwijl
bijen en wespen er twee paar hebben.
Sociale systemen
Algemeen kunnen we stellen dat alle kolonies van sociale Hymenoptera (=
de orde van vliesvleugeligen zoals wespen, mieren en bijen) volgende
kenmerken gemeen hebben. In de eerste plaats werken de leden van de
kolonie (of staat) samen bij de verzorging van de jongen; ten tweede
overlappen de generaties elkaar, zodat de opgroeiende generaties de
oudere helpen bij het werk in de kolonie (o.a. het verzorgen van de larve). In
elke kolonie is er op zijn minst steeds één individu dat de eitjes legt, namelijk
de koningin.
Steken
Van wespen is bekend dat ze meermaals kunnen steken. Bijen kunnen slechts
éénmaal steken. Tijdens het steken wordt het achterlijf plotseling naar
beneden gebogen. Daardoor schiet de angel uit de angelkamer, boort zich
met een ruk in de tegenstander en wordt door de weerhaakjes verankerd. Als
de werkster in deze situatie opvliegt scheuren de gifblaas en gifklieren. De bij
sterft dan later aan haar verwondingen. Bij het loslaten van de angel vormen
de bijen echter een alarmgeurstof. Dit trekt andere bijen aan en zet ze tevens
aan om ook aan te vallen. Heel wat mensen maakten hiermee kennis toen ze
menigmaal werden gestoken nadat één bij was begonnen. Wanneer u door
een bij wordt gestoken is het dan ook aan te raden zo snel mogelijk uit de
buurt te gaan om zo de ’wraak’ van de zusterbijen te vermijden.
Honingbijen Hommel
Aard van de steekactie
In tegenstelling tot bijen en hommels steken wespen ook spontaan, zonder
gekneld of bedreigd te zijn. Ook doordat ze hun nesten vaak rond of in huizen
bouwen en door allerlei voedingswaren aangetrokken worden, komen de
wespengifanafylaxieën (= overgevoeligheid voor /overreactie tegen
wespengif) heel wat frequenter voor dan ongelukken door bijensteken. In ons
land worden de meeste wespensteken door de Gewone wesp en de Duitse
wesp gegeven en slechts een zeldzame keer door de Hoornaar of door de
Veldwesp.
Hoornaar
Seizoen
In ons land zijn wespensteken in de lente zeldzaam omdat de overwinterde
bevruchte koninginnen pas dan aan hun nestopbouw beginnen. De
bijenkolonies daarentegen leven het ganse jaar en reeds vanaf 12-15°C
buitentemperatuur kunnen de werksters het nest verlaten. Steken in het
voorjaar zijn dus praktisch steeds van bijen en slechts een zeldzame keer van
een wespenkoningin. Bijensteken komen vooral in de omgeving van
bijenkorven voor. De risicogroep van bijensteken is veel kleiner dan die voor
wespen en omvat hoofdzakelijk imkers, hun familieleden en buren. Hommels
steken in de natuur uiterst zelden. Literatuurgegevens omtrent de
overgevoeligheidsreacties op hommelgif zijn er zo goed als niet. In ons land
komen dergelijke anafylaxieën wel voor, doch uitsluitend bij mensen die
beroepshalve dagelijks met hommels in contact komen. De wespen worden
bijzonder agressief rond de periode van het nestverval. De meeste steken
worden dan ook eind augustus en nog meer in september gesignaleerd.
Nesten
Bijen, wespen en mieren genieten enorm veel bekendheid om hun fraaie
woningen. De gewone wesp (Vespula vulgaris) bouwt zijn nest van papier.
Deze zijn bolvormig en meestal opgehangen op een donkere, verborgen
plek. De nieuwe koningin begint na de winter met het stichten van een
kolonie. Als bouwmateriaal gebruikt ze vezels van sterk verrot, broos hout,
waaruit ze met toevoeging van speeksel een soort papier maakt. Het nest
krijgt hierdoor een lichtdonker streeppatroon afhankelijk van de houtsoort
waarmee het papier gemaakt is. De koningin bouwt enkele broedcellen en
legt in elk hiervan een ei. Daarna dekt ze de cellen af. Na het uitkomen van
de eieren voedt ze de larven met stukjes van gevangen insecten. Na enige
weken verpoppen de larven en komen de eerste werksters uit. Deze nemen
al de taken, behalve het eileggen, van de koningin over. Het nest wordt
steeds naar buiten toe uitgebreid naargelang de kolonie groeit.
Ecologie
We vinden bijen, wespen en mieren op de meest uiteenlopende plaatsen. De
meest geschikte nestplaatsen zijn echter warme en droge, weinig begroeide
terreinen. Slechts weinig soorten vinden we in vochtige gebieden of donkere
bossen. Veel soorten bijen en wespen zijn afhankelijk van bloeiende planten,
omdat ze zich, of hun jongen voeden met nectar of pollen. Andere soorten
zijn afhankelijk van bepaalde prooidieren. Ideale nestgebieden verschillen
dus van soort tot soort.
Hommels zijn groot, mollig, rondom behaard, met geel-oranje, zwarte en soms
witte banden. Bijen zijn ± 1,5 cm lang, bruinzwart, met een al dan niet
gekleurd haardotje op of achter de kop. Wespen zijn altijd geel-zwart
(Gewone wesp, Duitse wesp), of geel-bruin (Hoornaar) en vertonen de
kenmerkende "wespentaille".
Bron: www.gezondheid.be
Insectenbeten behandelen
Symptomen
Meestal resulteert een bijen- of wespensteek in een pijnlijke en jeukende
zwelling. Het angelgif is een complex mengsel van stoffen, waaronder
enzymen en andere eiwitten. De histamine (een eiwit) in het gif is verreweg
de belangrijkste veroorzaker van pijn, jeuk, vaatverwijding en zwelling. Bij
praktisch iedereen veroorzaakt het gif een plaatselijke reactie. Deze is
hinderlijk omwille van de pijn en de jeuk die ze veroorzaakt, maar in de
meeste gevallen onschuldig.
Bij mensen met een gevoelige huid kunnen deze reacties wat uitgebreider
zijn. Bij hen ziet een gezwollen lidmaat er ernstig uit, maar is niet echt
gevaarlijk. Alleen wanneer iemand in de tong of keelholte wordt gestoken
kan de zwelling de ademwegen afsluiten. In afwachting van bijgeroepen
hulp kan het in dergelijk geval noodzakelijk zijn om mond op mond
beademing toe te passen.
Bijensteken
• Wrijf direct na de steek met uw duimnagel zo over de angel dat het gif
niet in de huid, maar eruit gedrukt wordt.
• Verwijder voorzichtig met een pincet de angel.
• Was de wonde goed met water en zeep.
• Breng een antihistamine zalf aan of neem antihistaminetabletten.
Bijensteken kan men ook verzorgen door een ammoniakoplossing op de
wonden te brengen. Bij de apotheker zijn hiervoor speciale stiften
verkrijgbaar.
• Bedek de wonde met ijskompressen om zwellen te verminderen.
• Wanneer de zwelling aanhoudt of wanneer u overgevoelig bent voor
insectenbeten, verwittig dan de dokter.
Wespensteken
Hommels zijn zeer nuttige en totaal niet agressieve insecten. Ze steken enkel
wanneer ze zelf aangevallen worden. Ze vormen dus geen enkel gevaar voor
de bevolking en mogen dus niet uitgeroeid worden.
Taakomschrijving brandweer
De taak van de brandweer beperkt zich tot:
Bijen zijn conform het artikel 90 van het veldwetboek beschermd en mogen
slechts vernietigd worden wanneer zij een reëel gevaar opleveren en alle
mogelijkheden tot verwijdering door een imker vruchteloos zijn gebleken. Een
bijenzwerm is niet gevaarlijk op voorwaarde dat hij niet lastig gevallen wordt.
Een bij valt trouwens nooit aan, doch beperkt er zich toe zich te verdedigen.
Het verdelgen van ander gevleugeld ongedierte is geen taak van de
brandweer. De brandweer wordt echter regelmatig opgeroepen voor het
vernietigen van nesten van hommels. Aangezien deze dieren GEEN wespen
of bijen zijn, vallen zij buiten de taak/opdracht van de brandweer. Deze
diertjes zijn bovendien NIET GEVAARLIJK of agressief en ook ZEER NUTTIG voor
het bestuiven van tuinbouwgewassen (aardbei, tomaat, enz.).
Wespenbestrijding
Bij wespenbestrijding wordt het bestrijdingsmiddel Permas D of Permas 100
gebruikt.