MEHMET

KOYUNCU
MADENCİLİK

Sağlık ve Güvenlik
Dökümanı
ORMANCIK KÖYÜ
ANAMUR /MERSİN

REVİZE EKİM 2021

HAZIRLAYAN ONAYLAYAN

1
2
A. Sağlık ve Güvenlik Dokümanı Genel Değerlendirme Tablosu (özet)

D No Konu
100 Temel Doküman
101 Risk Değerlendirmesi
102 İşletme Belgesi
103 İç Yönetmelik
104 Talimatlar
105 Ürün Uygunluk Belgeleri (CE, TS, EN, vs)

200 Çalışanlara Yönelik Bilgiler

201 İşçi Özlük Dosyası
202 Nüfus Cüzdanı Sureti
203 Mesleki Yeterlilik Belgesi
204 Sağlık Raporu
205 Sosyal Güvenlik Kurumu Bildirim Formu
206 İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Belgeleri
207 Portör Muayeneleri
208 Tetanoz Aşısı

300 Organizasyona Yönelik Düzenlemeler ve Belgeler

301 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
302 İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi
303 İş Güvenliği Uzmanı
304 İşyeri Hekimi
305 Sağlık Personeli

400 Acil Durum İş ve İşlemleri

401 Acil Durum Planları
402 Acil Durum Ekipleri
403 Acil Durum İşaret ve Yönlendirmeleri
404 Acil Durum Aydınlatmaları
405 Acil Durum Tatbikatları
406 Yangın Algılama ve Söndürme Sistemleri

500 Makine ve Teçhizatla İlgili İş ve İşlemler

501 Ekipman Bakım Kartı
502 Teknik Periyodik Kontrol Formu
503 Elektrik ve Elektrikli Ekipman Kontrolü
504 Topraklama Tesisatı Kontrolü
505 Paratoner Kontrolü

600 Patlamadan Korunma Dökümanı

601 Patlamadan Korunma Dökümanı

700 Ortama Yönelik İş ve İşlemler (Ortam Ölçümleri)

701 Gürültü
702 Titreşim
3
 703 Toz
704 Aydınlatma
705 Termal Konfor
706 Kimyasal Konsantrasyon

800 Diğer İş ve İşlemler

801 Malzeme Güvenlik Bilgi Formları
802 Kişisel Koruyucu Donanım
803 Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
804 Çalışma İzni
805 İlk Yardımcılar
806 İçme Suyu Kontrol Belgesi
806 İş Kazaları ve Meslek Hastalığı Bildirimi

D : Değerlendirme
Evet, Var, Tamam Var, Eksik, Yetersiz Hayır, Yok Değerlendirme Dışı

4
A. Mevzuat Yükümlülükleri

1. Temel Doküman

1.1. Risk Değerlendirmesi

 …… işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının belirlenmesi ve gerekli önlemlerin

alınması, işyerlerinde kullanılan araç, gereç, makine ve hammaddeler yüzünden
çıkabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi ve özel durumları sebebiyle
korunması gereken kişilerin çalışma şartlarının düzenlenmesi, ………… iş sağlığı ve
güvenliği ile ilgili konularda yapılacak risk değerlendirmesi ………

(İş Kanunu Madde: 78 ve tüm yönetmelikler)

1.2. İşletme Belgesi

 Mevcut, ancak, yürürlükteki mevzuat açısından güncellenmelidir.

 …… ayrıca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygunluğu yönünden; işçi sayısı, işin ve

işyerinin özellikleri ile tehlikesi dikkate alınarak işletme belgesi alması gereken
işyerleri .....

(İş Kanunu Madde: 78)

 .. sanayiden sayılan işlerin yapıldığı, elli veya daha fazla işçi istihdam edilen işyerleri .....

(İşletme Belgesi Hakkında Yönetmelik)

1.3. İç Yönetmelik

 İşyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönetmelik taslağı hazırlamak,

işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve iç yönetmeliğin uygulanmasını
izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve
kurul gündemine almak, …..

(İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik)

1.4. Talimatlar

 Tüm yönetmeliklerde işçilere, “işe uygun talimatların verilmesi” amir hüküm olarak
yeralmaktadır.
 Talimatların; işyerinin şartları gözönüne alınarak, bilimsel yöntemler kullanılarak ve
çalışanların görüşü alınarak hazırlanması gerekmektedir.

1.5. Ürün Uygunluk Belgeleri (CE, TS, EN, vs)

 ………… belgelendirilmesi gereken işler veya ürünler ve bu belge veya belgelerin

alınmasına ilişkin usul ve esaslar, ………

(İş Kanunu Madde : 78)

5
 Yönetmeliğin 9 uncu maddesi gereğince imalatçı tarafından verilmesi gereken teknik
belgeler, KKD'nin ilgili temel gereklere uygunluğunu sağlamak için kullanılan araç ve
yöntemler hakkındaki tüm verileri içermelidir.

(Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği)

 Bu Yönetmeliğin kapsamına giren makinalar ve emniyet parçaları Ek I’de belirtilen temel

sağlık ve emniyet kurallarını yerine getirmek zorundadır.

(Makine Emniyet Yönetmeliği)

6
2. Çalışanlara Yönelik Bilgiler

2.1. İşçi Özlük Dosyası

 İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler.

 İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar
uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak zorundadır.

(İş Kanunu Madde : 75)

2.2. Nüfus Cüzdanı Örneği (onaylı)

 İşveren veya vekili, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırdığı işçilerin nüfus cüzdanlarının onaylı
örneklerini saklayarak, bunları İş Müfettişlerinin her isteyişinde göstermekle yükümlüdür.

(Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği)

2.3. Mesleki Yeterlilik Belgesi

 Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim
almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.

(İş Kanunu Madde : 85)

Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ
(09.03.2010/27516)

2.4. Sağlık Raporu

 Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az
yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı
dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar 
Kurumu,  sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene
raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır.

(İş Kanunu Madde : 86)

 Ondört yaşından onsekiz yaşına kadar (onsekiz dahil) çocuk ve genç işçilerin işe
alınmalarından önce işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı
yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya
belediye hekimlerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına göre vücut
yapılarının dayanıklı olduğunun raporla belirtilmesi ve bunların onsekiz yaşını
dolduruncaya kadar altı ayda bir defa aynı şekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu
işte çalışmaya devamlarına bir sakınca olup olmadığının kontrol ettirilmesi ve bütün bu
raporların işyerinde saklanarak yetkili memurların isteği üzerine kendilerine gösterilmesi
zorunludur.

(İş Kanunu Madde : 87)

 Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçiler (kadınlar dahil) ile 16 yaşını doldurmuş fakat
18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin işe girişlerinde, işin niteliğine ve şartlarına göre

7
 bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının fizik muayene ve gerektiğinde
laboratuvar bulgularına dayanılarak hazırlanan hekim raporu ile belirlenmesi zorunludur.
 İşin devamı süresince de bu işlerde çalıştırılmalarında bir sakınca olmadığının 16 yaşını
doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler için en az 6 ayda bir, diğerleri için de en
az yılda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur.
 Bu raporlar işyeri hekimi, işyeri sağlık ve güvenlik birimi, ortak sağlık ve güvenlik birimi
işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal
Sigortalar Kurumu, Sağlık Ocağı, veya 24/11/2004 tarihli ve 5258 sayılı Aile Hekimliği
Pilot Uygulaması Hakkında Kanun gereği sağlık ocağının kaldırıldığı yerlerde aile hekimi,
Hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilir

(Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği)

 Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe
başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir.
 Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık
kontrolünden geçirilirler.

(İş Kanunu Madde : 69)

 Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, her postada çalışan işçilerin ad ve
soyadlarını kapsayan listeler ile bu işçiler için işe başlamadan önce alınan periyodik sağlık
raporlarının bir nüshasını ilgili bölge müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.

(Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmelik)

 Ağır ve tehlikeli işlerden başka işler için de işçilerin işe başlamadan hekim
muayenesinden geçirilmeleri,
 Bazı işlerde çalışan işçilerin belirli sürelerde genel olarak sağlık muayenesinden
geçirilmeleri,

(İş Kanunu Madde : 89)

2.5. Sosyal Güvenlik Kurumu Bildirim Formu

 Personelin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi

2.6. İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri

 İşverenler, ………… gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar.

(İş Kanunu Madde : 77)

(Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik)

2.7. Portör Muayeneleri

 Yenilecek ve içilecek şeyler satan veya veren veyahut taharet ve nezafete mütaallik
sanatlar ifa edenler her üç ayda bir kendilerini muayene ettirerek bir sıhhi rapor almaya
mecburdurlar.
8
(Umumi Hıfzısıhha Kanunu Madde:126 )

 Yeniden işe girecek işçilerden, bulaşıcı bir hastalığı bulunmadığına dair sağlık raporu ile
çiçek aşısı kağıdı aranacak, sağlık dosyasında saklanacaktır.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:57)

 …….. portör taraması için yapılacak tetkikler;

 Gaita kültürü, (en az yılda bir)
 Dışkının mikroskobik incelenmesi(en az 6 ayda bir)
 Boğaz ve burun kültürü (en az yılda bir)
 Akciğer grafisi (en az yılda bir)

(T.C. Sağlık Bakanlığı , 27.01.2005 tarih ve 1059 sayılı yazısı)

2.8. Tetanoz Aşısı

 Tetanos tehlikesi olan işlerde çalışan bütün işçilere, antitetanik aşı yapılacak, parçalanmış,
ezik ve toprakla bulaşmış yaralanmalarda, serum antitetanik tatbik olunacak, eğer işçi
evvelce aşılanmış ise, rapel olarak, anatoksin yapılacaktır.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:86)

9
3. Organizasyona Yönelik Düzenlemeler ve Belgeler

3.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu

 sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli  işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli
işlerin yapıldığı işyerlerinde her işveren bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla
yükümlüdür.
 işverenler iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun
olarak verilen kararları uygulamakla yükümlüdürler.

(İş Kanunu Madde : 80)

3.2. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi

 İşverenler, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırdıkları işyerlerinde alınması gereken iş

sağlığı ve güvenliği önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve
meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve
güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, işyerindeki işçi sayısı, işyerinin niteliği ve
işin tehlike sınıf ve derecesine göre;
 İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla,
 Bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer sağlık personelini
görevlendirmekle,
 Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden fazla mühendis
veya teknik elemanı görevlendirmekle,
yükümlüdürler.

(İş Kanunu Madde : 81), (İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği), (İş Güvenliği
Uzmanlarının Çalışma, Usul ve Esasları ile Eğitimleri hakkında Yönetmelik), (İşyeri
Hekimlerinin Çalışma, Usul ve Esasları ile Eğitimleri hakkında Yönetmelik)

10
4. Acil Durum İş ve İşlemleri

4.1. Acil Durum Planları

 Toplam kapalı kullanım alanı 10000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel,
sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde
ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu
projelerde; binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye asansörleri, yangın
dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile jeneratörün yeri işaretlenir.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (7))

 Acil durumlarda yapılacak müdahale, koruma, arama-kurtarma ve ilk yardım iş ve

işlemlerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde
hazırlanan planlar,

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (4/c))

4.2. Acil Durum Ekipleri

 Yapı yüksekliği 30.50 m.’den fazla olan konut binaları ile içinde 50 kişiden fazla insan
bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede ve içinde 200’den fazla
kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur.
a) Söndürme ekibi, b) Kurtarma ekibi,
c) Koruma ekibi, d) İlk yardım ekibi.

 Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3'er kişiden; koruma ve ilk yardım ekipleri ise, en az
2'şer kişiden oluşur.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (126/1))

4.3. Acil Durum İşaret ve Yönlendirmeleri

 Birden fazla çıkışı olan bütün binalarda, kullanıcıların çıkışlara kolaylıkla ulaşabilmesi
için acil durum yönlendirmesi yapılır.
 Acil durum hâlinde, bina içerisinde tahliye için kullanılacak olan çıkışların konumları ve
bina içerisindeki her bir noktadan planlanan çıkış yolu bina içindekilere gösterilmek
üzere, acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.
 Yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, normal zamanlarda kullanılacak
çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise, “ACİL ÇIKIŞ”
yazısını ihtiva eder.
 Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (73/1,4))

4.4. Acil Durum Aydınlatmaları

 Acil durum aydınlatma sistemi; şehir şebekesi veya benzeri bir dış elektrik beslemesinin
kesilmesi, yangın, deprem gibi sebeplerle bina veya yapının elektrik enerjisinin güvenlik
maksadıyla kesilmesi ve bir devre kesici veya sigortanın açılması sebebiyle normal
11
 aydınlatmanın kesilmesi hâllerinde, otomatik olarak devreye girerek yeterli aydınlatma
sağlayacak şekilde düzenlenir.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (72/1))

4.5. Acil Durum Tatbikatları

 Acil durum ekiplerinin personeli; binada senede en az 1 kez  söndürme ve tahliye

tatbikatı yapılır.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (129/1))

4.6. Yangın Algılama ve Söndürme Sistemleri

 Bir binada yağmurlama sistemi ve otomatik algılama sistemi kurulması hâlinde,

yağmurlama sistemi alarm istasyonları ve akış anahtarları yangın alarm sistemine
bağlanır. Yağmurlama sisteminden gelen alarm uyarıları ayrı bir bölgesel izleme
panelinde veya yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel alarm göstergeleri oluşturularak
izlenir. Hat kesme vanalarının izleme anahtarlarının ve yağmurlama sistemine ilişkin diğer
arıza kontaklarının da aynı şekilde yangın alarm sistemi tarafından sürekli olarak
denetlenmesi gerekir.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (78/1))

 Taşınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, mekânlarda var olan durum ve risklere
göre belirlenir.

 Düşük tehlike sınıfında her 500 m 2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m²
yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya
eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir.

 Söndürme cihazları dışarıya doğru, geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak,

görülebilecek şekilde işaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın
dolaplarının içine veya yakınına yerleştirilir. Söndürme  cihazlarına ulaşma mesafesi en
fazla 25 m olur.

 Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez

yerinde genel kontrolleri yapılır ve dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri
yenilenerek hidrostatik testleri yapılır.

 Taşınabilir söndürme cihazlarında söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan

kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4 kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan
cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.

(Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (99/1))

12
5. Makine ve Teçhizatla İlgili İş ve İşlemler

5.1. Ekipman Bakım Kartı

 Bakım defteri bulunan makinalarda bakımla ilgili işlemler günü gününe bu deftere
işlenecektir.

(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I/2.13)

5.2. Teknik Periyodik Kontrol Formu

 İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın

kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman
kişiler tarafından kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını
gösteren belge düzenlenecektir.

(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde : 7)

 Kaldırma makineleri ve araçları her çalışmaya başlamadan önce, operatörleri tarafından

kontrol edilecek ve çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve
otomatik durdurucular, yetkili teknik bir eleman tarafından üç ayda bir bütünüyle kontrol
edilecek ve bir kontrol belgesi düzenlenerek işyerindeki özel dosyasında saklanacaktır.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 378)

 Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte edilip kullanılmaya başlamadan

önce, kazanlarda yapılan değişiklik veya onarım veya revizyonlardan sonra, yılda bir
periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve
deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar
tarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 20)

5.3. Elektrik ve Elektrikli Ekipman Kontrolü

 Çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içindeki muayene, ölçme ve denetlemelere

ilişkin önerilen periyotlar aşağıda verilmiştir:
1) Elektrik üretim iletim ve dağıtım tesisleri (enerji nakil ve dağıtım hatları hariç) için: 2
yıl,
2) Enerji nakil ve dağıtım hatları için: 5 yıl,
3) Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için:
i) Topraklamalara ilişkin dirençlerinin  muayene ve ölçülmesi: 1 yıl,
ii) Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller: 2 yıl,
4) Sabit olmayan tesisler için:
i) Sabit işletme elemanları için: 1 yıl,
ii) Yer değiştirebilen işletme elemanları için: 6 ay.
5) Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerleri ve İşlerde
Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük kapsamındaki topraklama tesisleri ile ıslak

13
 ortamlarda çalışılan işyerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme
periyotları bir yılı aşamaz.

(Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P)

5.4. Topraklama Tesisatı Kontrolü

 Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi ihtimali bulunan iş ekipmanı yıldırımın etkilerine

karşı uygun araçlarla korunacaktır.

(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1.3)

 Aydınlatma devresi de dahil olmak üzere bütün elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler
içinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafından kontrol ve bakıma tabi tutulacaktır.

(Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde

Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük . Madde : 40)

5.5. Paratoner Kontrolü

 Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli
bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her isteminde gösterilmek
üzere işyerinde saklanacaktır.

(Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde

Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük . Madde : 57)

14
6. Patlamadan Korunma Dökümanı

6.1. Patlamadan Korunma Dökümanı

 İşveren, işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık

ve güvenliğini korumak için “Patlamadan Korunma Dökümanı” hazırlayacaktır.

(Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik)

15
7. Ortama Yönelik İş ve İşlemler (Ortam Ölçümleri)

7.1. Gürültü

 İşyerlerinde gürültüden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesinde;

İşveren, işçilerin maruz kaldığı gürültü düzeyini değerlendirecek ve gerekiyor ise gürültü
ölçümü yapacaktır.

(Gürültü Yönetmeliği Madde : 6)

7.2. Titreşim

 İşyerlerinde mekanik titreşime maruziyetten kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve

değerlendirilmesi ile ilgili olarak; İşveren, işçilerin maruz kaldığı mekanik titreşim
düzeyini değerlendirecek ve gerekiyorsa ölçecektir.

(Titreşim Yönetmeliği Madde : 6)

7.3. Toz

 İşyeri havasındaki toz miktarı, belirtilen miktarı geçmeyecektir.

 Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6
ayda bir,göğüs radyoğrafileri alınacaktır.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde : 76)

 İşverenler, işyerlerinde çalışmalar sırasında toz çıkışını önlemek veya çıkan tozu
bastırmak için gerekli teknik tedbirleri almak ve işçinin çalıştığı ortamdaki solunabilir toz
miktarını ölçmek ve çalışanların tıbbi kontrol muayenelerinin yapılmasını sağlayarak
pnömokonyozdan korumak, işyerlerinde teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık
şartlarını sağlamak zorundadır.
(Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili
Yönetmelik Madde: 5)

7.4. Aydınlatma

İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. Şu kadar ki, işin konusu
veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından faydalanılamayan hallerde yahut gece
çalışmalarında,suni ışıkla yeterli aydınlatma sağlanacaktır.
Gerek tabii ve gerek suni ışıklar, işçilere yeter derecede ve eşit olarak dağılmayı sağlayacak
şekilde düzenlenecektir.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde : 16)

 İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya
işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut
gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanacaktır.
 Çalışma mahalleri ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza riski
oluşturmayacak türde olacak ve uygun şekilde yerleştirilecektir.

16
 Aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği
yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.

(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

EK-I/8)

7.5. Termal Konfor

 Çalışılan ortamın sıcaklığı çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun

olacaktır.
 İşyerinin ve yapılan işin özelliğine göre pencereler ve çatı aydınlatmaları, güneş ışığının
olumsuz etkilerini önleyecek şekilde olacaktır.
 İşçiler, olumsuz hava koşullarından korunacaktır.
 İşçiler, zararlı düzeyde gürültüden ve gaz, buhar, toz gibi zararlı dış etkilerden
korunacaktır.

(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

EK-I/8-21)

7.6. Kimyasal Konsantrasyon

 Tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda İşveren, işçilerin sağlığı için risk
oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli olarak ölçümünü sağlayacaktır.
 İşyerinde işçilerin kimyasal maddelere maruziyetini etkileyebilecek koşullarda herhangi
bir değişiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanacaktır.

(Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde : 8)

17
8. Diğer İş ve İşlemler

8.1. Malzeme Güvenlik Bilgi Formları

 İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve

tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden
olumsuz etkilerini belirlemek üzere “imalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak
malzeme güvenlik bilgi formu” nu kullanacaktır.

(Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde : 6)

8.2. Kişisel Koruyucu Donanım

 Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korumayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş
organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği veya tam olarak
sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılacaktır.

(Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde : 5)

 Her işveren, toplu koruma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak
sınırlandırılamadığı durumlarda, işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli olanları
değerlendirecek ve işçilere verecektir.
 İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü
önlemi alacaktır.
 İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları aldıkları eğitime ve talimata
uygun olarak kullanmakla yükümlüdür.
 İşçiler kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene
bildirecektir.
 İşçilere verilen kişisel koruyucu donanımlar her zaman etkili şekilde çalışır durumda
olacak, temizlik ve bakımı yapılacak ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilecektir.

(Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde : 8)

8.3. Sağlık ve Güvenlik İşaretleri

 İşveren, işyerinde, çalışma yöntemleri, iş organizasyonu ve toplu korunma önlemleriyle

işyerindeki risklerin giderilemediği veya yeterince azaltılamadığı durumlarda, güvenlik ve
sağlık işaretlerini bulundurmak ve uygun şekilde kullanmak zorundadır.

(Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Madde : 5)

8.4. Çalışma izni

 Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden
olabilecek diğer işlerin yapılmasında, bir “Çalışma İzni” sistemi uygulanacaktır.
 Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe başlamadan önce
yazılı olarak verilecektir.

(Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Ek-II/1)

18
8.5. İlk Yardımcılar

 Tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir, ilgili mevzuata
göre ağır ve tehlikeli işler kapsamında bulunan işyerlerinde, her on personel için bir olmak
üzere, bu Yönetmeliğe göre yetkilendirilmiş merkezden en az "Temel İlkyardım Eğitimi"
sertifikası almış "İlkyardımcının bulundurulması zorunludur."

(İlkyardım Yönetmeliği Madde : 16)

8.6. İçme Suyu Kontrol Belgesi

 İşyerlerinde, çalışanların kolaylıkla faydalanabileceği özellikte serin içme suyu

bulundurulacaktır.
 Bu uygunluk, mahalli resmi makamlar ve belediyeler tarafından belgelendirilecektir.

(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü/31)

8.7. İş Kazaları ve Meslek Hastalığı Bildirimi

 İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en

geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.

(İş Kanunu Madde : 77)

 İş kazası, işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç
kazadan sonraki üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin doğrudan ya
da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
 Bildirim süresi, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi
halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

(Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde : 13)

Meslek hastalığının, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum

kendisine bildirilen işveren tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü
içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.

(Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde : 14)

19
C. Konuyla İlgili İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı

1. Parlayıcı Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde

Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük
2. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
3. Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik
4. Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paraları
Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik
5. Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği
6. İşçi Ücretlerinden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Kurulun Teşekkülü
ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik
7. Asgari Ücret Yönetmeliği
8. İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği
9. Yüzdelerden Toplanan Paraların İşçilere Dağıtılması Hakkında Yönetmelik
10. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği
11. İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği
12. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması
Gereken İşler Hakkında Yönetmelik
13. Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine İlişkin Yönetmelik
14. Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği
15. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik
16. Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılmaları Hakkında yönetmelik
17. Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliği
18. Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmelik
19. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri ile İlgili Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik
20. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
21. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
22. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
23. Gürültü Yönetmeliği
24. Titreşim Yönetmeliği
25. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
26. Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
27. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
28. Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
29. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin
Yönetmelik
30. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Hakkında Yönetmelik
31. Elle Taşıma İşleri Hakkında Yönetmelik
32. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
33. Alt İşverenlik Yönetmeliği 
34. Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik
35. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
36. Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yön.
37. İşletme Belgesi Hakkında Yönetmelik
38. İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik

20
39. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik
40. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
41. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği
42. Gebe ve Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım
Yurtlarına Dair Yönetmelik
43. Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik
44. Tarım ve Ormandan Sayılan İşlerde Çalışanların Çalışma Koşullarına İlişkin Yönetmelik
45. Çalışma Hayatına İlişkin Üçlü Danışma Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik
46. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
47. İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
48. Alt İşveren Yönetmeliği
49. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliği
50. Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ
51. İş Teftiş Tüzüğü
52. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
53. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Yönetmeliği
54. Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği
55. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği
56. Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Görev ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik
57. Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği
58. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik
59. Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili
Yönetmelik
60. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği
61. Makina Emniyeti Yönetmeliği
62. Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği
63. Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili
Yönetmelik
64. Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği (Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerinin Kontrolü
Yönetmeliği)
65. İlk Yardım Yönetmeliği

21