Professional Documents
Culture Documents
Prognoza Oddziaywania Na Rodowisko
Prognoza Oddziaywania Na Rodowisko
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 2/40
10.2 Sposób uwzględnienia problemów ochrony środowiska ..................................................... 36
10.3 Ocena przewidywanych oddziaływań na ludzi w środowisku .............................................. 36
10.4 Informacje o możliwym transgranicznymoddziaływaniu na środowisko ............................... 36
11. Tendencje zmian środowiska przy braku realizacji ustaleń projektowanego dokumentu 36
12. Propozycje rozwiązań alternatywnych oraz mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub
kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko ............................. 37
12.1 Analiza rozwiązań alternatywnych .................................................................................. 37
12.2 Propozycje działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru .................................................................... 37
13. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń projektu
planu .................................................................................................................................... 38
14. Informacje o dokumentach uwzględnionych przy sporządzaniu prognozy ....................... 38
Załączniki:
1. Synteza wyników prognozy oddziaływania na środowisko sporządzona na rysunku projektu zmiany planu
Foto na okładce: teren zakładu „Wojcieszowianka” S.A. Widok od strony ul. Miedzianej (fot. własna)
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 3/40
1. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Opracowanie niniejsze jest oceną oddziaływania na środowisko sporządzoną
dla projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
jednostki strukturalnej Wojcieszów – Południe w Wojcieszowie Do podjęcia
procedury sporządzania przedmiotowego planu upoważnia Uchwała Nr
XI.47.2011 Rady Miasta Wojcieszów podjęta dnia 28 września 2011r
Dokument prognozy dostarcza niezbędnych informacji ułatwiających
konstruktywny przebieg publicznej dyskusji nad projektem zmiany planu oraz
powinien być pomocny przy podjęciu przez Radę Miasta ostatecznej decyzji
o jego uchwaleniu. Ponadto, prognoza stanowi jeden z dokumentów, na którym
mogą oprzeć swoje stanowisko organy opiniujące (uzgadniające) przedłożony im
dokument planistyczny.
W prognozie wykorzystano informacje zawarte w opracowaniu
ekofizjograficznym, które zostało sporządzone dla obszaru planu w 2002 roku
oraz informacje z innych źródeł pisanych a także udostępnione w zasobach sieci
internetowej. Przeprowadzano również wizję terenową, której celem było
uzyskanie informacji pozwalających rozstrzygnąć wątpliwości dotyczące
potencjalnych konfliktów i ew. sprawdzić możliwości zastosowania działań
zapobiegawczych albo kompensacyjnych.
W dalszej części prognozy zostały przeanalizowane możliwe skutki
środowiskowe, jakie potencjalnie może powodować realizacja ustaleń zmiany
planu, w rozbiciu na poszczególne komponenty środowiska w fazie realizacji
i funkcjonowania planowanych przedsięwzięć. Następnie przeprowadzono analizę
zgodności ustaleń projektu zmiany planu z celami ekologicznymi wyrażonymi
w dokumentach nadrzędnych, a także w kontekście zasad zrównoważonego
rozwoju ustalonych na bazie obowiązujących przepisów.
Podstawowym sposobem wizualizacji informacji jest rysunek prognozy
sporządzony na rysunku projektu zmiany planu zagospodarowania
przestrzennego, na którym przedstawiono wyniki prognozy skutków
przedsięwzięć, które mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu.
Wyniki prognozy skonstruowano bazując na porównaniu ocen jakości
środowiska w obrębie przestrzeni objętej opracowaniem dla aktualnego stanu
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 4/40
użytkowania przestrzeni oraz stanu prognozowanego, mając przy tym na uwadze
aktualny stan prawny wydzieleń.
Prognoza nie stanowi prawa miejscowego. Ustalenia i wnioski prognozy nie
mają skutków prawnych.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 5/40
pozwoli bowiem bardziej zracjonalizować proces produkcyjny i optymalnie
rozlokować ew. źródła emisji. Ponadto, nie wszystkie nowe pomieszczenia będą
musiały być ogrzewane (np. niektóre magazyny).
Tereny, które ustalenia zmiany planu przeznaczają pod nowe
zainwestowanie nie posiadają połączeń przyrodniczych z otaczającymi
elementami regionalnego systemu przyrodniczego, chociaż obszar objęty
opracowaniem w całości leży w obrębie Specjalnego Obszaru Ochrony (SOO)
Natura 2000 Góry i Pogórze Kaczawskie (kod PLH020037). Rozwój został
zaplanowany na terenach nie stanowiących cennych obszarów siedliskowych. w
obrębie których naturalna szata roślinna jest zubożona i ogranicza się do
zbiorowisk synantropijnych, a świat zwierzęcy reprezentowany jest przez drobne
ssaki i popularne ptaki środowisk zurbanizowanych.
Z analiz przeprowadzonych niniejszej prognozie wynika ponad wszelką
wątpliwość, że realizacja ustaleń przedmiotowego dokumentu przy uwzględnieniu
możliwych kumulacji niekorzystnych oddziaływań nie będzie znacząco
oddziaływać na cele i przedmiot ochrony oraz integralność i spójność obszaru
Natura 2000.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 6/40
2. Infor macje wstępne
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 7/40
gwarancje, że działalność przedsięwzięć lokalizowanych na obszarze planu nie będzie powodować
ponadnormatywnego obciążenia środowiska naturalnego poza granicami działki, do której inwestor
posiada tytuł prawny.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 8/40
Szczegółowe informacje o metodach wykorzystywanych przy ocenie wpływu ustaleń projektu
zmiany planu na środowisko omówiono w prognostycznej części niniejszego dokumentu (punkty 7, 8 i 9
prognozy).
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 9/40
Pod względem komunikacyjnym, teren ten obsługuje ulica Bolesława Chrobrego leżąca w ciągu
drogi wojewódzkiej nr 328: Kaczorów – Stara Kraśnica oraz ulica Miedziana.
Na terenie Wojcieszowa znajdują się trzy ujęcia wodne, z czego dwa są ujęciami lokalnymi. Główne
ujęcie jest zlokalizowane w rejonie ulicy Miedzianej, około 1 km na zachód od terenu opracowania. Przy
ulicy Kresowej, około 300 m na południe od terenu objętego opracowaniem znajduje się stacja
uzdatniania wody. Strefa ochrony tego ujęcia nie obejmuje terenu opracowania.
Wytwórnia Wód Mineralnych „Wojcieszowianka” czerpie wodę ze źródła „Miłek”, które oddalone jest
około 30 m na wschód od granic opracowania (na przeciwległym brzegu Kaczawy). „Miłek” jest źródłem
wody krasowej wypływającej z wapieni wojcieszowskich. Zasoby źródła „Miłek” są udokumentowane
w kategorii „B”. Teren objęty zmianą planu nie leży w strefie ochronnej omawianego ujęcia.
Obszar objęty zmianą w planie leży na terenie Gór Kaczawskich, na styku grzbietów Zachodniego
i Wschodniego. Najwyższe wzniesienia osiągają blisko 600 m n.p.m. ( Miłek 596 m). Teren opracowania
leży na opadającym ku Kaczawie zboczu Koziego Grzbietu (473 m n.p.m) i jest lekko nachylony ku
północy. Jego rzędne zmieniają się w granicach od 360 do 370 m n.p.m. Oprócz naturalnego
ukształtowania powierzchni ziemi, dużą rolę odgrywają tu utwory pochodzenia antropogenicznego. Jest
to w szczególności nasyp linii kolejowej, wzdłuż którego prowadzi zachodnia granica opracowania,
a także położone już wprawdzie poza terenem opracowania, ale ściśle z nim powiązanych wizualne –
wyrobisk na górze Połom.
Masyw Połomu, podobnie jak Miłek, wyodrębnia się w krajobrazie, jako jeden z najbardziej
charakterystycznych wierzchołków w tej części Gór Kaczawskich.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 10/40
staropaleozoliczne fylity oraz zieleńce, keratofiry i łupki kwarcowo- łyszczykowe z grafitem. Wraz
z fylitami występują tu duże soczewki wapieni krystalicznych. W obrębie metamorfiku kaczawskiego
występują również skały pochodzenia wulkanicznego: ryolity karbońskie.
Na wyżej opisanym podłożu spoczywają osady polodowcowe, głównie w postaci glin zwałowych
oraz piasków i żwirów wodnolodowcowych. Wypełniają one przede wszystkim dolinę Kaczawy. Na
pozostałym obszarze występują sporadycznie w postaci izolowanych niewielkich płatów. Stoki wzniesień
oraz w niewielkich dolinkach pokrywają gliny deluwialne. Dna dolin potoków wypełnione są osadami
rzecznymi- żwirami, piaskami i madami.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 11/40
Widoki rozciągające się z obszaru opracowania, choć zaburzone zabudową przemysłową,
odznaczają się dużymi walorami estetycznymi. Z pewnością stanowią one duży walor tego terenu
i powinny być chronione przed zniszczeniem (niezharmonizowaną z otoczeniem zabudową).
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 12/40
wód Kaczawa od źródła do Nysy Szalonej (SO0702). Zgodnie z zapisami przywołanego Planu, jednostka
ta została oceniona, jako silnie zmieniona, o złym stanie, jednak niezagrożona osiągnięciem celu
środowiskowego, jakim jest dobry potencjał ekologiczny.
Głównym ciekiem wodnym w rejonie opracowania jest rzeka Kaczawa (lewy dopływ Odry), której
źródła (590m n.p.m.) znajdują się w rejonie Kaczorowa na zboczu góry Turzec (Góry Ołowiane). Rzeka
ta przepływa w odległości około 20 m od północno-wschodniej granicy opracowania. Zlewisko Kaczawy
2
zajmuje powierzchnię 2261,3 km , a jej sudecka granica przebiega grzbietem południowym Gór
Kaczawskich, poprzez Góry Ołowiane i wschodni grzbiet Gór Kaczawskich. Wojcieszów usytuowany jest
w jej górnym biegu, a spadek rzeki na tym obszarze wynosi 5%. Na południe od terenu opracowania do
Kaczawy uchodzi potok: Bełczek. Potok ten przepływa 30÷60 m od granicy planu, poza linią zabudowy
przy ul. Kresowej.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 13/40
one utrzymywaniu się w powietrzu zanieczyszczeń gazowych, ciekłych i pyłowych oraz ograniczają
dopływ bezpośredniego promieniowania słonecznego. Potęgują także odczucie chłodu.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 14/40
zmierzono tutaj poziom dźwięku 64,7 dB (LAeq), który jest wynikiem natężenia ruchu ok. 139 poj/h i
wysokim 13,7% udziale pojazdów ciężkich w ogólnym strumieniu ruchu [Antosz 2012].
Budynki mieszkalne przy ulicy Chrobrego, znajdujące się na obszarze planu, oddalone są 7 - 12 m
od krawędzi ulicy. Można się tu spodziewać co najwyżej niewielkich (1-2 dB) przekroczeń norm hałasu.
Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku na terenie opracowania,
powodowanego przez wybrane grupy źródeł hałasu, wyrażone wskaźnikami LAeq,D oraz
LAeq,N, które mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze
środowiska, w odniesieniu do jednej doby.
C. Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe
D. Tereny mieszkaniowo-usługowe
LAeq D - równoważny poziom hałasu dla 16 godzin dnia (hałasy komunikacyjne) lub 8 najmniej korzystnych, kolejnych godzin dnia (dla innych
obiektów i działalności będącej źródłem hałasu),
LAeq N - równoważny poziom hałasu dla 8 godzin nocy (hałasy komunikacyjne) lub 1 najmniej korzystnej godzinie nocy (dla innych obiektów i
działalności będącej źródłem hałasu),
Przedmiotowy projekt zmiany MPZP klasyfikuje tereny w obrębie opracowania w następujący sposób:
symbol terenu klasyfikacja akustyczna
MN teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
MW,U teren zabudowy mieszkaniowej, wielorodzinnej
P,U tereny nie podlegają ochronie akustycznej
KDW teren nie podlega ochronie akustycznej
Na obszarze objętym ustaleniami planu nie stwierdza się przekroczeń norm akustycznych
spowodowanych pracą instalacji rozlewni wód mineralnych (baza danych OPH WIOŚ Wrocław)
4.10 Promieniowanie
Pola elektromagnetyczne
Źródłami pola elektromagnetycznego powodującego przekroczenie wartości dopuszczalnych na
terenach zamieszkałych mogą być linie przesyłowe oraz stacje elektroenergetyczne dla napięć 110 kV
i wyższych.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 15/40
Na obszarze objętym ustaleniami planu nie ma takich urządzeń. W granicach terenu objętego
opracowaniem nie ma też stacji bazowych telefonii komórkowej. Najbliższa znajduje się na szczycie góry
Baraniec oraz na Miłku.
Promieniowanie jonizujące
Na terenie objętym ustaleniami planu nie stwierdzono żadnych anomalii radiacyjnych ani wzmożonej
emanacji radonu z gleby. Nie występują tu też żadne obiekty mogące stanowić radiologiczne zagrożenie
dla środowiska.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 16/40
powierzchni. Wyróżnia się tu także następujące formy zagospodarowania powierzchni: łąki i pastwiska –
4%, tereny rolnicze z dużym udziałem elementów naturalnych – 8%, złożone systemy upraw i działek –
4%. W obrębie SOO znajdują się także tereny zabudowane miasta, w tym obszar objęty ustaleniami
przedmiotowej zmiany planu.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 17/40
i przydomowe ogrody zamieszkuje głównie mysz polna oraz polnik. Środowisko takie nie sprzyja
bytowaniu większych ssaków, zwłaszcza, że tereny te są ogrodzone.
Nie należy się również tutaj spodziewać urozmaiconej awifauny. Poza pospolitymi ptakami
środowisk zurbanizowanych mogą tutaj sporadycznie zalatywać gatunki typowe dla siedlisk leśnych,
związanych z lasami bukowymi Miłka czy borami świerkowymi na Kozim Grzbiecie.
Przedmiotowy dokument nie obejmuje cennych przyrodniczo obszarów objętych ochroną prawną na
podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. „O ochronie przyrody” (t.j. Dz.U. 2013 poz. 627) innych, niż
chronione w ramach sieci Natura 2000, jako Obszar Specjalnej Ochrony (OSO) opatrzonym kodem
PLH020037: Góry i Pogórze Kaczawskie. który omówiono w 9 punkcie prognozy.
Pomniki przyrody
Na obszarze planu nie ma drzew objętych ochroną prawną jako pomniki przyrody ożywionej, ani też
innych obiektów chronionych na podstawie ustawy „O ochronie przyrody”.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 18/40
5. Infor macje o projekcie zmiany planu
Ponieważ teren opracowania położony jest w obrębie obszarów objętych ochroną w ramach
europejskiej sieci ekologicznej, oprócz obowiązujących tutaj polskich przepisów prawa powszechnego
(np. ustawa o ochronie przyrody z rozporządzeniami wykonawczymi), projekt przedmiotowego
dokumenty podlega także następującym przepisom Unii Europejskiej:
Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie
oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;
Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego
przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko;
Dyrektywa Rady 97/11/EC z dnia 3 marca 1997 r. poprawiająca Dyrektywę 85/337/EEC w sprawie
oceny skutków dla środowiska niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków (z
późniejszymi zmianami),tzw „Dyrektywa Ptasia”;
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz
dzikiej fauny i flory; tzw. „Dyrektywa Siedliskowa)
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 19/40
Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie
odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom
wyrządzonym środowisku naturalnemu.
W ramach funkcji usługowej (U) projekt zmiany planu dopuszcza lokalizację obiektów służących
działalności z zakresu: usług publicznych, handlu detalicznego, gastronomii, usług turystyki i odnowy
biologicznej, działalności biurowej, administracji, usług informatycznych i łączności, wystawienniczej
i targowej, projektowania, drobnych usług związanych z obsługą gospodarstw domowych, kultury
i rozrywki, sportu i rekreacji, turystyki, ochrony zdrowia, oświaty i nauki i drobnych usług rzemieślniczych
(np. usługi fryzjerskie, kosmetyczne, pralnicze).
W ramach działalności produkcyjnej na terenach oznaczonych symbolem literowym (P) projekt
planu, oprócz przeznaczenia podstawowego, dopuszcza także lokalizację: infrastruktury technicznej,
dróg wewnętrznych, parkingów, zieleni oraz obiektów małej architektury i parkingów. Ustala się tutaj
maksymalną wysokość zabudowy, równą 15 m oraz maksymalną wielkość powierzchni zabudowy w
stosunku do powierzchni działki – 0,40. Jednocześnie ustala minimalny wskaźnik powierzchni
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 20/40
biologicznie czynnej udział powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki
budowlanej – 10%.
Obsługę komunikacyjną obszaru objętego planem ustala się poprzez istniejący układ drogowy – ul.
Chrobrego i Miedzianą oraz drogę wewnętrzną oznaczoną symbolem KDW.1 - na warunkach
określonych w przepisach odrębnych;.
Zaopatrzenie w wodę ustala się z sieci miejskiej lub w oparciu o rozwiązania indywidualne.
Dopuszcza się rozbudowę i przebudowę istniejących obiektów wodociągowych a także lokalizację
nowych obiektów. Obiekty zaopatrzenia w wodę mogą być lokalizowane na wszystkich typach terenów,
pod warunkiem:
braku kolizji z przeznaczeniem podstawowym terenu,
możliwością spełnienia wymagań sanitarnych,
Odprowadzanie ścieków ustala się do miejskiej sieci kanalizacji sanitarnej. W przypadku braku
możliwości podłączenia do w/w sieci dopuszcza się zastosowanie rozwiązań indywidualnych w zakresie
gospodarki ściekowej. Sieci kanalizacji sanitarnej oraz związane z nimi obiekty mogą być lokalizowane
na wszystkich typach terenów pod warunkiem braku kolizji z przeznaczeniem podstawowym. Ścieki
przemysłowe przez odprowadzeniem do kanalizacji sanitarnej należy podczyścić w stopniu wymaganym
przepisami odrębnymi. Gospodarkę ściekami opadowymi należy rozwiązywać w oparciu o obowiązujące
przepisy odrębne.
Część graficzna planu przedstawiona jest na mapie w skali w skali 1:1000.
wymaga się, aby energię dla celów grzewczych i technologicznych pozyskiwać z wykorzystaniem
proekologicznych źródeł energii,
ustala się zakaz lokalizacji zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnych awarii;
do zachowania wskazuje się istniejącą zieleń wysoką z prawem dokonywania incydentalnych wycięć
podyktowanych względami zdrowotnymi lub w związku z ustalonym zagospodarowaniem terenów, na
warunkach określonych w przepisach szczególnych, przy czym wycinki w obrębie oznaczonych na
rysunku planu ciągów zieleni izolacyjnej należy rekompensować nowymi nasadzeniami,
wprowadza się klasyfikację akustyczną terenów objętych planem zgodną z ustaleniami zawartymi w
tabeli przytoczonej w punkcie 4.9 prognozy:
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 21/40
w miejscach oznaczonych na rysunku planu jako ciągi zieleni izolacyjnej wymaga się urządzenia
pasów intensywnej zieleni wysokiej i średniej szerokości minimum 3,00m; w doborze gatunkowym
należy kierować się izolacyjną funkcją nasadzeń oraz odpornością na czynniki środowiskowe,
wymaga się, aby wody opadowe z utwardzonych nawierzchni komunikacyjnych były, przed
odprowadzeniem do odbiorników, podczyszczone w stopniu wymaganym przepisami odrębnymi,
ustala się ochronę krajobrazu kulturowego miasta poprzez ustalenia w zakresie kształtowania
zabudowy oraz ochrony walorów historycznych zawarte w ustaleniach §6 oraz ustaleniach
szczegółowych projektu zmiany planu;
z uwagi na położenie obszaru planu w obrębie Obszaru Natura 2000: Góry i Pogórze Kaczawskie
o kodzie PLH020037, ochronie podlega cały obszar objęty planem; zasady zagospodarowania
regulują przepisy §6 i ustalenia szczegółowe projektu zmiany planu oraz przepisy odrębne.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 22/40
Fot. 1. Ogrodzony teren nieużytków rolnych zostaje ustaleniami projektu zmiany planu
przeznaczony pod rozszerzenie funkcji produkcyjno-usługowej 1.P,U. Zdjęcie zrobiono
z nasypu kolejowego, wzdłuż którego prowadzi zachodnia granica obszaru objętego
zmianą planu. (fot. własna)
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 23/40
Aktualnie, Zakład „Wojcieszowianka” spełnia normy w zakresie emisji zanieczyszczeń do
środowiska, a zapisy planu i obowiązujące przepisy szczególne wymagają, aby po jego rozbudowie
sytuacja taka nie uległa zmianie.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 24/40
Typ oddziaływania Rodzaje potencjalnych oddziaływań
Przekształcenie powierzchni ziemi, wyłączenie gleb z użytkowania rolnego,
Nieodwracalne
przekształcenia krajobrazu. Przekształcenia szaty roślinnej.
W wyniku realizacji ustaleń planu nie przewiduje się powstania oddziaływań wtórnych, które
mogłyby się ujawnić w czasie prowadzenia działalności produkcyjnej. Powstała infrastruktura może być
także wykorzystana po ew. zmianie profilu produkcji.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 25/40
przyczyniać się mogą do wzrostu ilości tych odpadów. Gospodarka takimi odpadami, a w szczególności
odpadami zaliczanymi do niebezpiecznych, podlega ścisłym rygorom Ustawy o odpadach (Dz.U. 2013
poz. 21).
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 26/40
budynków, których szacunkowa, wymagająca ogrzania kubatura wyniesie ok. 100 tys. m3. Na tej bazie
można oszacować, że z tytułu ogrzewania pomieszczeń za pomocą pieców opalanych dobrym
jakościowo węglem, do atmosfery wyemitowanych zostanie dodatkowo około 25 Mg dwutlenku siarki,
2 Mg tlenków azotu, 198 Mg tlenku węgla oraz 30 Mg pyłów w ciągu roku. Roczna emisja
zanieczyszczeń wzrośnie więc o ok. 255 Mg/rok. Podstawą do tych obliczeń są wskaźniki emisji
substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego spalania
paliw. Materiały MOŚZNiL, Warszawa 1996r.
Skutki tych emisji nie będą odczuwalne z uwagi na dobre przewietrzanie doliny Kaczawy. W sezonie
grzewczym, w okresach inwersji, na skutek kumulacji oddziaływań mogą być lokalnie odnotowane
przekroczenia dobowych wskaźników stężenia pyłu w stopniu niezagrażającym zdrowiu ludzi ani
przyrodzie ożywionej. Projekt planu wymaga się, aby energię dla celów grzewczych i technologicznych
pozyskiwać z wykorzystaniem proekologicznych źródeł energii.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 27/40
W projekcie planu nie wymaga się ochrony akustycznej na terenach „P,U”. Plan zastrzega jednak,
że wszelka działalność prowadzona w obrębie tych terenów nie może być powodem uciążliwości dla
istniejącej w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej (§ 5. pkt 5), a także nakazuje nasadzenie
i pielęgnację, w ramach zagospodarowania terenu objętego planem, zieleni izolacyjnej, umożliwiającej
niwelację ewentualnych uciążliwości wynikających z charakteru i specyfiki realizowanych działalności.
Aktualnie istnieją techniczne możliwości wyciszenia wszystkich ewentualnych źródeł hałasu
instalacyjnego, tak by nie były one uciążliwe, natomiast, poza ekranowaniem brak jest takich możliwości
w przypadku hałasu komunikacyjnego. Ulica Miedziana, którą wyznaczono dojazd do istniejącego
zakładu, prowadzi tuż przy elewacji budynku wielorodzinnego Miedziana 4. Jednak, obserwując ruch
pojazdów zakładowych na tej ulicy stwierdzono, że jest on niewielki (rzędu kilku samochodów
ciężarowych w ciągu dnia). Mając na uwadze także docelowy ruch pojazdów osobowych, hałas
komunikacyjny od ulicy Miedzianej nie powinien przekraczać standardów środowiskowych.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 28/40
7.9 Wpływ na zabytki
Na terenie objętym ustaleniami przedmiotowego planu ustalono strefę ochrony konserwatorskiej.
Obejmuje ona zespół zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, w obrębie której znajduje się
objęty ochroną konserwatorską poprzez wpis do ewidencji zabytków budynek Chrobrego nr 15.
Zasady ochrony tych obiektów ustala się w §6 projektu planu oraz w ustaleniach szczegółowych dla
terenów. Wymaga się tutaj, między innymi, aby wszelkie działania inwestycyjne prowadzić zgodnie
z przepisami odrębnymi. W granicach strefy ochrony konserwatorskiej wprowadza się wymóg
zachowania historycznych walorów zabudowy istniejącej i jej otoczenia między innymi poprzez zakaz
lokalizacji banerów reklamowych na ogrodzeniach, zakaz lokalizacji obiektów wysokościowych takich jak
maszty, silosy oraz zakaz lokalizacji otwartych placów składowych we frontowych częściach działek
eksponowanych w kierunku przyległych ulic. W odniesieniu do obiektu figurującego w ewidencji
zabytków ustala się wymóg zachowania głównej bryły budynku, historycznych materiałów
wykończeniowych, formy i zasady rozmieszczenia otworów oraz detalu architektonicznego.
Ustalając powyższe zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej, projekt planu w należyty sposób chroni krajobraz kulturowy wsi.
8.1 Skutków realizacji ustaleń zmiany planu dla form ochrony przyrody i krajobrazu
Na terenach objętych przedmiotowym opracowaniem nie występują obszary objęte ochroną prawną
na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. O ochronie przyrody (t.j. Dz.U. 2013 poz. 627), poza
obszarem objętym ochroną w ramach europejskiego programu „Natura 2000”, który omówiono
w rozdziale 9 prognozy.
W bliskim sąsiedztwie terenu opracowania znajduje się florystyczny rezerwat przyrody „Góra Miłek”.
Od obszaru planu oddziela go jedynie ulica Chrobrego oraz rzeka Kaczawa, poza którą znajduje się
jeszcze pas luźnej zabudowy mieszkaniowo- usługowej. Z uwagi na te bariery, teren planu nie ma
bezpośrednich przyrodniczych połączeń z rezerwatem. Na siedliska i gatunki chronione w ramach tego
rezerwatu możliwy jest jedynie wpływ pośredni poprzez zanieczyszczenia emitowane do atmosfery.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 29/40
Tymczasem, jak to pokazano w punkcie 7.2 prognozy, zmiana ustaleń obowiązującego planu
miejscowego nie spowoduje zauważalnego wzrostu emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 30/40
9. Przewidywane oddziaływania na cele i przedmiot ochrony
oraz integralność i spójność obszar u Natura 2000
Obszar objęty opracowaniem w całości leży w obrębie Specjalnego Obszaru Ochrony (SOO) Natura
2000 Góry i Pogórze Kaczawskie (kod PLH020037). SOO ma powierzchnię 35005,3 ha, a zatem teren
opracowania (5,2 ha) stanowi 0,14‰ powierzchni tego obszaru Natura 2000. Jest to ponadto teren
zabudowany, nie odgrywający istotnej roli dla siedlisk, dla ochrony których przedmiotowy Obszar Natura
2000 został powołany.
Na tym etapie oceny należy już zauważyć, że przedmiotowy dokument planistyczny, poza faktem,
że wskazuje granice obszarów naturowych na terenie miasta, nie jest bezpośrednio związany lub
niezbędny do zarządzania ochroną przyrody na rozpatrywanym obszarze Natura 2000.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 31/40
Krajobraz ostoi jest połączeniem elementów przyrodniczych i kulturowych, zaś duża część
różnorodności biologicznej utrzymuje się tu dzięki ekstensywnej gospodarce człowieka. Bardzo ważne
dla ochrony tego obszaru jest więc utrzymanie dotychczasowych sposobów zagospodarowania.
Największym zagrożeniem jest niekontrolowana rozbudowa wsi oraz (poza obszarem parku
krajobrazowego Chełmy) wydobycie kopalin.
Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, dla których ochrony
wyznaczono SOO PLH020037 - kod i nazwa siedliska oraz procent pokrycia:
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis - 0,02%
6110 Skały wapienne i neutrofilne z roślinnością pionierską (Alysso-Sedion)- 0,01%
6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)- 0,01%
6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-
Festucion pallentis) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków - 0,70%
6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate florystycznie)-0,20%
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) - 6,96%
6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)- 0,01%
6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)-5,04%
6520 Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion)- 0,69%
7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea)- 0,01%
7220 Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati- 0,01%
7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk -0,01%
8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe - 0,10%
8160 Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne ze zbiorowiskami ze Stipion calamagrostis -0,01%
8210 Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis- 0,01%
8220 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii -0,01%
8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania - 0,00%
9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) - 0,73%
9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion)- 0,67%
9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion)-0,40%
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)- 5,60%
9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani) -
0,83%
9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum)- 0,01%
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)- 1,58%
91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)- 0,19%
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 32/40
1323 Myotis bechsteini (nocek Bechsteina)
1324 Myotis myotis (nocek duży)
1337 Castor fiber (bóbr europejski)
1355 Lutra lutra (wydra)
1166 Triturus cristatus (traszka grzebieniasta)
1096 Lampetra planeri (minóg strumieniowy)
1014 Vertigo angustior (poczwarówka zwężona)
1037 Ophiogomphus cecilia (trzepla zielona)
1052 Hypodryas maturna (przeplatka maturna)
1059 Maculinea teleius (modraszek telejus)
1060 Lycaena dispar (czerwończyk nieparek)
1061 Maculinea nausithous (modraszek nausitous)
1084 Osmoderma eremita (pachnica dębowa)
1386 Buxbaumia viridis (bezlist okrywowy)
1421 Trichomanes speciosum (włosocień cienisty)
1902 Cypripedium calceolus (obuwik pospolity)
4066 Asplenium adulterinum (zanokcica serpentynowa)
4096 Gladiolus paluster (mieczyk błotny)
1381 Dicranum viride (widłoząb zielony)
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 33/40
ciliata, Montia fontana, Muscari comosum, Neottia nidus-avis, Omphalodes scorpioides,
Ophioglossum vulgatum, Orchis mascula, Orchis militaris, Orchis morio, Orchis ustulata,
Ornithogalum collinum, Ornithogalum umbellatum, Orobanche reticulata, Pedicularis sylvatica,
Phyllitis scolopendrium, Platanthera bifolia, Polypodium vulgare, Primula elatior, Primula veris,
Sorbus torminalis, Taxus baccata, Trifolium striatum, Viburnum opulus, Vicia pisiformis.
9.2 Ocena potencjalnych zagrożeń dla obszarów Natura 2000, które mogą wynikać
z projektowanego przeznaczenia terenu
Ustalenia projektu planu dopuszczają zmianę sposobu zagospodarowania przestrzeni w obrębie
obszarów objętych ochroną w ramach programu Natura 2000 poprzez wskazanie terenu o powierzchni
ok. 1,8 ha pod rozwój istniejącego obiektu produkcyjnego rozlewni wody „Wojcieszowianka”. Na działce
tej, która obecnie znajduje się w granicach rozlewni wody rozwijają się już zbiorowiska roślin wieloletnich
z klasy Artemisietea. Są to siedliska synantropijne, nie podlegające ochronie prawnej. Teren ten, jak to
wykazano w punkcie 8 prognozy, nie przedstawia cennych wartości przyrodniczych.
Z analiz przeprowadzonych w 8 rozdziale niniejszej prognozy wynika ponad wszelką
wątpliwość, że realizacja ustaleń przedmiotowego dokumentu przy uwzględnieniu możliwych
kumulacji niekorzystnych oddziaływań nie będzie znacząco oddziaływać na cele i przedmiot
ochrony oraz integralność i spójność obszaru Natura 2000. Oznacza to, że realizacja ustaleń
przedmiotowej zmiany w planie:
• nie spowoduje zmian naturalnego zasięg siedlisk chronionych,
• siedliska podlegające ochronie zachowują specyficzną strukturę i swoje funkcje ekologiczne,
• nie powoduje zmiany stanu zachowania typowych dla tych siedlisk gatunków.
• zachowana zostaje liczebność populacji, gatunków istotnych z punktu widzenia celów ochrony
obszaru Natura 2000, gwarantująca jej utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas,
• naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się,
• pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchnia siedliska gatunku.
Zrealizowanie ustaleń zmiany planu nie stwarza zatem zagrożeń dla siedlisk i gatunków, dla których
utworzono obszar Natura 2000, a w szczególności takich zagrożeń, jak:
• bezpośrednie przeobrażenie powierzchni ziemi i związane z tym skutki dla środowiska biotycznego
(zniszczenie lub uszczuplenie cennych siedlisk przyrodniczych),
• eutrofizacja i synatropizacja flory i fauny na obszarach sąsiadujących, wynikająca ze zwiększonej
ich dostępności i wzrostu penetracji
• zmiana sposobu wykorzystania przestrzeni przez zwierzęta w wyniku ich płoszenia (hałas,
oświetlenie, zakłócanie spokoju) lub uszczuplenia żerowisk,
• wpływ na poziom wód gruntowych, a w konsekwencji na ekosystemy hydrogeniczne w otoczeniu
przedsięwzięcia,
• zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych przez ścieki i spływy powierzchniowe
z utwardzonych powierzchni,
• emisje zanieczyszczeń do atmosfery,
• fragmentację siedlisk przyrodniczych,
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 34/40
• bariera dla szlaków wędrówek zwierząt,
10.1 Ocena ustaleń projektu planu w kontekście celów ochrony środowiska określonych
w dokumentach nadrzędnych
Analizując zgodność ustaleń projektu planu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na
szczeblu międzynarodowym i krajowym, brano pod uwagę zapisy Polityki Ekologicznej Państwa (PEP)
na lata 2009÷2012 przyjętej uchwałą Sejmu RP z dnia 22 maja 2009 roku [MP z 2009 r. Nr 34, poz. 501.
Planowane w tym dokumencie działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się
w priorytety ustalone w skali Unii Europejskiej. Priorytetami takimi są (Environment 2010: Our Future,
Our Choice):
zmiany klimatu i globalne ocieplenie,
ochronę przyrody i bioróżnorodności (zwiększenie obszarów chronionych, w tym mórz),
środowisko naturalne, zdrowie i jakość życia,
zasoby naturalne i gospodarka odpadami (recykling).
Instrumentem realizacji PEP na poziomie lokalnym jest gminny program ochrony środowiska. Z tego
względu, a także z uwagi na wymaganą komplementarność gminnego programu ochrony środowiska
z celami polityki ekologicznej państwa, wojewódzkiego i powiatowego programu ochrony środowiska
oraz z celami odnośnych polityk i strategii krajowych i międzynarodowych uznano, że nie zachodzi
potrzeba uwzględniania w tej analizie innych dokumentów.
Ponieważ teren opracowania położony jest w obrębie obszarów objętych ochroną w ramach
europejskiej sieci ekologicznej, w rozdziale 9 prognozy analizowano zgodność przedmiotowego projektu
zmiany planu z celami ochrony Obszaru Natura 2000: PLH020037, przedstawionymi w Standardowym
Formularzu Danych dla tego obszaru oraz z wymienionymi w pkt. 5.3 dyrektywami Unii Europejskiej:
Mając na uwadze podstawowe cele ochrony obszarów Natura 2000, a w szczególności SOO
PLH020037: Góry i Pogórze Kaczawskie, należy zauważyć, że na obszarach tych, nie będących parkami
narodowymi i rezerwatami, dopuszczalne jest użytkowanie gospodarcze, chociaż z uwagi na typy
siedlisk, będących podstawą wyznaczenia obszaru, będą obowiązywać pewne ograniczenia. Mogą one
mieć postać zakazów wykonywania pewnych działań na całym obszarze lub w jego części, albo zaleceń
dotyczących pożądanych sposobów i czasu wykonywania zabiegów gospodarczych. Obowiązuje
zasada, że użytkowanie nie może spowodować zaniku określonego typu siedliska, zmniejszenia jego
powierzchni czy zaburzenia jego struktury i funkcji. W rozdziale 9 prognozy wykazano, że realizacja
ustaleń projektu zmiany planu nie powoduje takiego zagrożenia.
Program ochrony środowiska dla gminy Wojcieszów [PRUSIEWICZ z zespołem, 2004] został przyjęty
przez Radę Miasta w 2004 roku. Należy zwrócić uwagę, że sporządzono go przed ustaleniem granic
obszarów Natura 2000, a zatem z oczywistych względów nie mógł on uwzględniać faktu, że całe miasto
znajduje się na projektowanym obszarze ochrony w ramach tej sieci. Ustalenia przedmiotowego projektu
zmiany planu nie dotyczą bezpośrednio żadnego z istotnych celów przyjętych w Programie Ochrony
Środowiska dla gminy Wojcieszów: Pośrednio mogą one przyczynić się do racjonalizacji wykorzystania
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 35/40
zasobów wód mineralnych ujmowanych ze źródła „Miłek” oraz do poprawy jakości wód
powierzchniowych poprzez zapisane w planie wymogi dotyczące gospodarki ściekowej.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 36/40
rozwój obszaru przebiegać będzie w sposób zbliżony do proponowanego przez jego zmianę. Zbliżone
będą wiec jego skutki środowiskowe. Niezabudowane pozostaną jedynie działki przeznaczone
w obowiązującym planie pod użytkowanie rolne, które jednak nie będą mogły uprawiane, ponieważ
znajdują się w obrębie ogrodzonego terenu przemysłowego. Będą więc one poddawane wtórnej
sukcesji, która po bardzo wielu latach zakończy się wykształceniem zbiorowiska leśnego o charakterze
grądu lub łęgu. Bardziej prawdopodobny jest jednak scenariusz wykorzystania tego terenu pod funkcje
produkcyjne bez jego zabudowy trwałymi obiektami. Oznacza to zaistnienie niekontrolowanych
procesów, które w konsekwencji mogą doprowadzić do degradacji tego terenu.
Uchwalenie zmian umożliwi pełniejsze dostosowanie sposobu wykorzystanie przestrzeni do
obecnych potrzeb miasta.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 37/40
większą staranność w zakresie doboru kolorystyki ścian istniejących i planowanych obiektów
zwłaszcza, że składają się one z dużych monotonnych płaszczyzn wyodrębniających się
w krajobrazie tej części miasta, zwłaszcza w widokach dalekich ze zboczy okolicznych gór.
2. W celu ograniczenia powstawania dużych objętości ziemi, jako rezultatu prac ziemnych zaleca się
takie rozwiązania projektowe, które dostosują bryłę budynku do warunków morfologicznych.
Powstały urobek należy w maksymalny sposób wykorzystać na miejscu. Warstwa glebowa winna
być starannie oddzielona od reszty urobku i przeznaczona do rekultywację terenu po
przeprowadzonych robotach budowlanych.
3. Należy unikać prowadzenia w porze nocnej wszelkich prac mogących powodować zakłócenia ciszy
nocnej, a w szczególności prac ziemnych oraz transportu materiałów budowlanych.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 38/40
podano w nawiasach kwadratowych, np. [KONDRACKI 2002]. Przyjęto ujednolicony zapis podawania
przepisów prawnych w następujący sposób: (t.j. Dz. U. z XXXX r. Nr XX, poz. XXXX z późn. zmianami).
Materiały te, uzupełnione badaniami terenowymi przeprowadzonymi przez autorów prognozy dostarczają
informacji o środowisku w sposób wystarczający dla potrzeb niniejszego opracowania.
Antosz A., WIOŚ we Wrocławiu, Klimat akustyczny w wybranych punktach województwa dolnośląskiego w 2011
roku. Wrocław 2012 r.
Blachowski J., Markowicz- Judycka E. Zięba D. – redakcja. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa
dolnośląskiego. Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu.
http://eko.wbu.wroc.pl Wrocław 2005 r.
Blajda R. et al. Projekt zagospodarowania Złoża Wapieni Kambryjskich „Połom”. AGH Kraków, Usługi
Konsultingowe i Geologiczne Wałbrzych, 1996 r.
Czerwieniec M. et al. Wytyczne Instytutu Rozwoju Miast wykonane na zlecenie Ministra Środowiska. Podstawy
metodyczne sporządzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla potrzeb planowania
przestrzennego. Kraków 2002 r.
Dziewanowski M. Banach E. Kubacka L. Polańska L. Siwka A. Ocena jakości wód powierzchniowych
województwa dolnośląskiego w 2010 r. [Wojewódzka Baza Danych „AQUA”:
http://www.wroclaw.pios.gov.pl] wgląd październik 2011 r.
Jagielak J (red), Biernacka M., Henschke J., Sosińska A. Radiologiczny atlas Polski. PIOŚ, CELOR, PAA,
Warszawa 1998 r.
Jankowski W. z zespołem. Inwentaryzacja przyrodnicza województwa dolnośląskiego. Miasto Wojcieszów.
Fulica- Jankowski Wojciech, Wrocław 1999 r.
Jankowski W. z zespołem. Inwentaryzacja przyrodnicza województwa dolnośląskiego. Gmina Wojcieszów.
Fulica- Jankowski Wojciech, Wrocław 1999r.
Kistowski M., Pchałek M. Natura 2000 w planowaniu przestrzennym – rola korytarzy ekologicznych. Ministerstwo
Środowiska, Warszawa 2009 r.
Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa 2002r.
Kozłowska Szczęsna T, Błażejczyk K., Krawczyk B. Bioklimatologia człowieka. Metody i ich zastosowanie w
badaniach bioklimatu Polski. PAN, Warszawa 1997 r
Kurpiewski A. Opracowanie ekofizjograficzne oraz prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jednostki strukturalnej Wojcieszów – Południe
w Wojcieszowie. Z.O.Ś „Decybel”, Jelenia Góra 2002 r.
Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN Warszawa 2001r.
Mikołajczyk A. Ostrycharz D. Żyniewicz Ś Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref
województwa dolnośląskiego za rok 2010. http://www.wroclaw.pios.gov.pl/ wgląd październik 2011 r.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 39/40
Prusiewicz R. z zespołem Program ochrony środowiska dla miasta Wojcieszów. AK NOVA Sp. z o.o. z siedzibą
w Odolanowie, 2004 r.
Richling A. (red.).Geograficzne badania środowiska przyrodniczego. PWN Warszawa 2007 r.
Sawicki L. Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego z przyległymi obszarami Czech i Niemiec. 1:100 000. PIG
Warszawa 1997 r.
Schmuck A. Rejonizacja pluwiotermiczna Dolnego Śląska. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu,
Melioracja V, Nr 27, Wrocław 1960 r.
Staffa M. (red). Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 6. Góry Kaczawskie. Wyd. I-BIS s.c., Wrocław
2000 r.
WIOŚ Wrocław. Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2010 roku, Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Wrocław 2011 r.
Z
ZOOŚŚ D
DEECCCyyBBBEEL
L Strona: 40/40