KARANLIK ÜÇLÜNÜN (NARSİSİZM, MAKYAVELİZM VE

PSİKOPATİ) YÖNETİCİLERİN SOSYAL GÜÇ KULLANIMINA

ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Doktor Öğretim Üyesi Murat BOLELLİ

Okan Üniversitesi İşletme Bölümü, murat.bolelli@gmail.com

Özet

Bu çalışmanın temel amacı, karanlık üçlü kişilik özelliklerinin yöneticilerin sosyal güç
kaynaklarını kullanmalarına etkilerinin incelenmesidir. Söz konusu ilişkinin
incelenebilmesi amacıyla çalışan kişilere anket uygulanmıştır. Toplam 600 kişiye
ulaşılmış, bunlardan anketi eksiksiz dolduran 109 kişi seçilmiştir. Karanlık üçlü kişilik
özelliklerini ölçmek için Kısaltılmış Karanlık Üçlü Ölçeği, güç kaynaklarını ölçmek için
Kişilerarası Güç Envanteri kullanılmıştır. Öncelikle değişkenlere güvenilirlik analizleri
yapılmış, araştırmanın hipotezleri güvenilir olduğu belirlenen faktörler kullanılarak
çoklu doğrusal regresyon analizleri ile test edilmiştir. Analiz sonuçları, narsisizm,
makyavelizm ve psikopati kavramları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif
yönlü ilişkiler bulunduğunu, makyavelizm ve narsisizmin kişisel cezalandırıcı güç
kaynağının kullanımını, psikopati ve narsisizmin kişisel olmayan cezalandırıcı güç
kaynağının kullanımını, narsisizmin kişisel ödüllendirici güç kaynağının, yasal-eşitlik
güç kaynağının ve yasal-pozisyon güç kaynağının kullanımını, psikopatinin kişisel
olmayan ödüllendirici güç kaynağının ve uzmanlık güç kaynağının kullanımını pozitif
yönde, özdeşleşme ve bilgi güç kaynağının kullanımını ise negatif yönde etkilediğini
göstermektedir. Araştırma bulguları sonuç bölümünde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Karanlık Üçlü, Narsisizm, Makyavelizm, Psikopati, Güç

Kaynakları.

1. Giriş

Yönetim, yalın bir ifade ile “işlerin diğer insanlar tarafından yapılmasının sağlanması”
olarak tanımlanabilir. İşlerin yapılmasının sağlanması için diğer insanların muhtelif araç
ve yöntemlerle etki altına alınmalarına, organize edilmelerine, yönlendirilmelerine,
motive ve kontrol edilmelerine ihtiyaç bulunmaktadır. Söz konusu araçlardan biri güç,
yöntemlerden biri de gücün etkin biçimde kullanılmasıdır. Sosyal güç, kişileri
etkileyerek başka türlü yapmayacakları şeyleri yapmalarını sağlamak için
kullanılabilecek kaynaklara sahip olmak şeklinde tanımlanmaktadır (Raven vd., 1998).
Bu anlamda güç elde bulunan veya potansiyel kaynaklar ve varlıklar ile doğrudan
ilişkilidir. Sosyal güç kavramının literatürde yönetim-organizasyon, örgütsel davranış,
örgüt psikolojisi alanlarında geniş yer bulduğu, liderlik-yöneticilik tarzları, kişilik
özellikleri, cinsiyet, pozisyon, eğitim, sağladığı performans vb. değişkenler ile
ilişkilerinin çeşitli araştırmalara konu edildiği dikkat çekmektedir (Schwarzwald ve
Koslowsky, 1999; Schwarzwald vd., 2005; Raven, 1992, 2001).

Karanlık üçlü kavramı ilk olarak Paulhus ve Williams’ın 2002 yılı çalışmasında ortaya
konulmuştur. Kavram makyavelizm, narsisizm ve psikopatiden oluşan, itici olmakla
birlikte hayatın normal akışının sürdürülmesini engellemeyecek düzeyde işlevselliğe
imkân veren kişilik özelliklerini ifade etmektedir. Konu ile ilgili olarak yapılan
araştırmalarda narsisizm ve psikopati unsurlarının subklinik olarak, yani klinik belirtiler
oluşturmayan, hastalık öncesi aşama bağlamında ele alındığı dikkat çekmektedir (Özsoy
ve Ardıç, 2017). Karanlık üçlünün kötü niyetli bir kişiliğe sahip olma, kendi reklamını
yapma, duygusal soğukluk, ikiyüzlülük, saldırganlık gibi ortak bazı özelliklerinin
bulunduğu ifade edilmektedir (Paulhus ve Williams, 2002). Öte yandan kavramların
birbirleri ile ilişkilerini vurgulayan, spesifik olarak makyavelizmin psikopati ile (Fehr
vd., 1992; McHoskey vd., 1998), narsisizmin psikopati ile (Gustafson ve Ritzer, 1995),
makyavelizmin narsisizm ile (McHoskey, 1995) örtüşen bölümlerinin bulunduğunun
tespit edildiği araştırmalar da mevcuttur.

Bu çalışmanın amacı, karanlık üçlü kişilik özelliklerinin yöneticilerin sosyal güç

kaynaklarını kullanmalarına etkilerinin incelenmesidir. Örgüt içerisinde özellikle
yönetsel pozisyonlarda bulunan ve karanlık özelliklere sahip olan kişilerin işlerin
yapılmasını sağlamak -görünen veya gerçek- amacıyla güç kaynaklarını
kullanmalarının, karanlık üçlünün güç kullanımı üzerindeki etkilerinin incelenmesi
örgütsel davranış literatürüne katkı sağlayabilecektir. Çalışmada giriş bölümünden
sonra, birinci bölümde kavramsal çerçeve ele alınarak karanlık üçlü, narsisizm,
makyavelizm, psikopati ve sosyal güç konularına ilişkin literatür incelenmiş, ikinci
bölümde araştırmanın modeli, örneklem, araçlar, analizler ve bulgularına, son bölümde
ise sonuç ve tartışmaya yer verilmiştir.
2. Kavramsal Çerçeve

2.1. Karanlık üçlü

Paulhus ve Williams 2002 yılı çalışmalarında subklinik narsisizm, makyavelizm ve

subklinik psikopati kişilik özelliklerinin benzerlik ve farklılıklarını araştırmışlar,
karanlık üçlüyü oluşturan özelliklerin eşdeğer olmadığını, ortak özelliklerinin düşük
düzeyde uyumluluk olduğunu bulgulamışlardır. Yapıların farklı olduğunun belirlendiği
bu ilk çalışmayı takiben kavramın örgütsel davranış, örgütsel psikoloji, sosyal psikoloji
alanlarında ilgi çektiği ve çeşitli araştırmalara konu edildiği görülmektedir (Furnham
vd., 2013; Lee vd., 2013; Harms ve Spain, 2015; Özsoy ve Ardıç, 2017; Jonason vd.,
2012; Özer vd., 2016; Aydoğan vd., 2017; Kanten vd., 2015; Furtner vd., 2011).

Karanlık üçlüyü oluşturan kişilik özellikleri olumsuz olarak tanımlanmakla birlikte

çekicilik, liderlik, kendine güven, izlenim yönetimi becerileri gibi unsurlarla ilişkili
olduklarından (Ames, 2009; Paunonen vd., 2006) işe alınma, örgüt hiyerarşisinde üst
konumlara yükselme gibi başarı göstergeleri bakımından avantaj sağlayabilmektedir.
Karanlık kişilik özelliklerine sahip çalışanların ve yöneticilerin neden olabilecekleri
olumsuzlukların tespit edilerek sağlıklı biçimde yönetilebilmesi için kavramın çeşitli
insan kaynakları uygulamaları kapsamında ve özellikle yöneticilerin işlerin yapılmasını
sağlamak için kullandıkları yöntemler ile ilişkileri bağlamında incelenmesi yararlı
olabilecektir.

2.1.1. Narsisizm

Narsisizm, bireyin kendini aşırı sevmesi, güçlü bir beğenilme arzusuna sahip olması,
empati yoksunluğu, diğer insanları önemsiz olarak nitelemesi gibi özellikler ile kendini
gösteren bir yapıdır (Geçtan, 2010). Kavramın literatürde kişilik bozukluğu veya
subklinik narsisizm olarak iki farklı düzeyde ele alındığı görülmektedir. Klinik ve
subklinik tanımların örtüşen kısımları bulunmakla birlikte subklinik narsisizmde söz
konusu eğilimin şiddetinin daha düşük olduğu ifade edilmektedir (Özsoy ve Ardıç,
2017). Narsisizmin ilgi arayışı, teşhircilik, aşırı gösteriş, kibir, sömürücülük,
manipülatiflik, aşırı kendine odaklılık, üstünlük hisleri, liderlik-otorite, onay arayıcılık,
hayranlık ihtiyacı, empati eksikliği gibi temel özellikleri bulunmakta olup, (Jakobwitz
ve Egan, 2006; Raskin ve Terry, 1988) kavram bu çalışmada subklinik açıdan ele
alınmıştır.

2.1.2. Makyavelizm

Makyavelizm kavramı 1500’lü yıllarda İtalya’da hüküm süren Medici ailesi için yazdığı
Prens (Il Principe) isimli kitap ile tanınan politik danışman Niccolo Machiavelli’nin
ilke ve tavsiyelerine atfen isimlendirilmiştir. Christie ve Geis 1970 yılı çalışmalarında
Machiavelli’nin sunduğu önerileri kullanarak bir ölçek geliştirmiş, yapılan araştırmalar
anketteki ifadelere katılan deneklerin laboratuvar ve gerçek hayatta gerçekleştirilen
uygulamalarda da soğuk ve manipülatif davranışlar sergilediğini göstermiştir (Christie
ve Geis, 1970; Jones ve Paulhus, 2009; Paulhus ve Williams, 2002). Makyavelist
yaklaşım pragmatik, şüpheci, ahlaki ilkelere önem vermeyen, çıkarcı, soğuk, stratejik,
hesapçı, aldatıcı, manipüle edici özellikler içermektedir (Christie ve Geis, 1970;
Jakobwitz ve Egan, 2006). Aslında makyavelist özellikler herkeste farklı düzeylerde
bulunabilmekle birlikte kişinin ancak yapıya dair tüm özellikleri yüksek oranda
sergilemesi durumunda makyavelist eğilimlerinin yüksek olduğu söylenebilecektir
(Özsoy ve Ardıç, 2017).

2.1.3. Psikopati

Cleckley (1988) ve Hare (2003) tarafından kavramsallaştırılan psikopatinin birincil ve

ikincil biçimlerinin olduğu dikkat çekmektedir. Birincil formun, bencillik, pişmanlık
duymama, yüzeysel çekicilik, sömürücülük gibi özelliklere sahip olduğu, ikincil formun
ise antisosyal hayat tarzı ve davranışlar içerdiği anlaşılmaktadır (Furtner vd., 2011).
Araştırmalar yapının yüksek düzeyde dürtüsellik, heyecan arayışı, düşük empati ve
kaygı, ahlak dışı davranma eğilimi, vicdan azabı çekmeme, insanları küçümseme vb.
özellikleri barındırdığını göstermektedir (Paulhus ve Williams, 2002; Özsoy ve Ardıç,
2017).
2.2. Sosyal Güç

Sosyal güç bir şeyi yapabilmek veya birinin bir şeyi yapmasını sağlayabilmek olarak
tanımlanabilir. Literatürde sosyal güç konusunda yapılan çalışmalarda çoğunlukla
French ve Raven’in (1959) ayrımının temel alındığı görülmektedir. Söz konusu
çalışmada beş sosyal güç kaynağı bulunduğu ifade edilmektedir:

(a) Cezalandırıcı Güç: Cezalandırmaya yönelik bir tehdit,

(b) Ödüllendirici Güç: Parasal veya parasal olmayan menfaatler vaat edilmesi,

(c) Yasal Güç: talimat verme yetkisine sahip olunması,

(d) Uzmanlık Gücü: daha fazla, daha üstün bilgiye sahip olunması,

(e) Özdeşleşme Gücü: hedefin kendini etkileyici ile tanımlaması, onunla özdeşleşmesi
olarak tanımlanabilir.

Daha sonra Raven’in 1965 yılı çalışmasında “bilgi gücü” uzmanlık gücünden ayrılarak
farklı bir kaynak olarak sınıflamaya dâhil edilmiş, kavram, hedefin davranışlarının ikna
edici gerekçeler, mantıklı nedenler öne sürmek suretiyle değiştirilmesinin sağlanması
olarak tanımlanmıştır. French ve Raven’ın 1959 yılı çalışması çeşitli eleştirilere konu
edilmiş, Raven daha sonraki çalışmasında eleştirileri dikkate alarak ayrımı genişletilmiş
ve güç kaynakları sayısı on bire çıkmıştır (Raven, 1992). Yeni modelde uzmanlık, bilgi
ve özdeşleşme kaynakları aynı kalmış, cezalandırıcı ve ödüllendirici güç kişisel ve
kişisel olmayan, yasal güç ise pozisyon, karşılıklılık, eşitlik, bağımlılık alt başlıklarına
ayrılmıştır.

(a) Kişisel olmayan cezalandırıcı güç: hedefin itaat etmemesi halinde somut bir
araç/unsur ile cezalandırma tehdidi,

(b) Kişisel cezalandırıcı güç: hedefin itaat etmemesi halinde soyut unsurlar kullanılarak
cezalandırma tehdidi,

(c) Kişisel olmayan ödüllendirme: İtaat ve uyum davranışlarının karşılığında parasal

veya parasal olmayan menfaatler vaat edilmesi,

(d) Kişisel ödüllendirme: itaat ve uyum davranışları karşılığında soyut menfaatler vaat
edilmesi,
(e) Yasal-karşılıklılık: etkileyicinin hedef için “hoşa gidecek, makbule geçecek” bir
şeyler yaptıktan sonra karşılığında itaat talep etmesi,

(f) Yasal-eşitlik: etkileyicinin, hedefin iyi çalışması veya yarattığı zarar gibi
olumlu/olumsuz neticelerden ötürü oluşan fayda/maliyetin karşılanarak “hesabın
kapatılması”na yönelik davranışları talep etmesi,

(g) Yasal-bağımlılık: İhtiyacı olan birine yardım edilmesi,

(h) Yasal-pozisyon: etkileyicinin konumu/unvanı nedeniyle talimat verme hakkı

olarak tanımlanmıştır.

Kişilik özelliklerinin, özellikle de olumsuz kişilik özelliklerinin sosyal güç ile

ilişkilerinin çalışma hayatı bağlamında incelendiği nadir araştırmalar (Jonason vd.,
2012) psikopatinin sert olarak tanımlanan cezalandırma tehdidi, kişinin manipüle
edilmesi, durumun manipüle edilmesi taktikleri ile ilişkili olduğuna, narsisizmin ise
yumuşak olarak tanımlanan uzlaşma, değiş-tokuş, ödül vaadi, ittifak kurma, iltifat, taviz
verme gibi taktikler ile ilişkili olduğuna işaret etmektedir. Makyavelizmin ise hem
yumuşak hem de sert güç taktikleri ile ilişkili olduğu görülmektedir. Karanlık üçlüyü
oluşturan kişilik özelliklerinin güç kaynaklarının kullanılmasını doğrudan
etkileyebileceği ve etkili yöneticilik için diğer insanların başarılı biçimde etkilenerek
istenen biçimde davranmalarının sağlanması gerektiği göz önüne alındığında adı geçen
kavramlar arasındaki ilişkilerin incelendiği çalışmaların artmasının insan kaynakları
yönetimi, yönetim-organizasyon, örgütsel davranış alanlarında teorik ve pratik faydalar
sağlayabileceği öne sürülebilecektir.

3. Araştırmanın Yöntemi

3.1. Araştırmanın Modeli

Araştırmanın amacı, karanlık üçlü kişilik özelliklerinin yöneticilerin sosyal güç

kaynakları kullanımlarına etkilerinin incelenmesidir. Yapılan literatür taraması
sonucunda araştırmanın hipotezleri aşağıdaki gibi oluşturulmuştur.
 Şekil 1. Araştırmanın Modeli

Sosyal Güç Kaynakları

H1: Karanlık üçlü kişilik özellikleri kişisel cezalandırıcı güç kaynağının kullanımını
pozitif yönde etkilemektedir.

H2: Karanlık üçlü kişilik özellikleri kişisel olmayan cezalandırıcı güç kaynağının
kullanımını pozitif yönde etkilemektedir.

H3: Karanlık üçlü kişilik özellikleri kişisel ödüllendirici güç kaynağının kullanımını
pozitif yönde etkilemektedir.

H4: Karanlık üçlü kişilik özellikleri kişisel olmayan ödüllendirici güç kaynağının
kullanımını pozitif yönde etkilemektedir.

H5: Karanlık üçlü kişilik özellikleri yasal–karşılıklılık güç kaynağının kullanımını

pozitif yönde etkilemektedir.

H6: Karanlık üçlü kişilik özellikleri yasal-eşitlik güç kaynağının kullanımını pozitif
yönde etkilemektedir.

H7: Karanlık üçlü kişilik özellikleri yasal-bağımlılık güç kaynağının kullanımını pozitif
yönde etkilemektedir.

H8: Karanlık üçlü kişilik özellikleri yasal-pozisyon güç kaynağının kullanımını pozitif
yönde etkilemektedir.

H9: Karanlık üçlü kişilik özellikleri uzmanlık güç kaynağının kullanımını pozitif yönde
etkilemektedir.
H10: Karanlık üçlü kişilik özellikleri özdeşleşme güç kaynağının kullanımını pozitif
yönde etkilemektedir.

H11: Karanlık üçlü kişilik özellikleri bilgi güç kaynağının kullanımını pozitif yönde
etkilemektedir.

3.2. Örneklem

Karanlık üçlü kişilik özellikleri ile güç kaynakları kullanımı ilişkilerinin incelenebilmesi
amacıyla kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak çalışan kişilere internet üzerinden
anket uygulanmıştır. Toplam 600 anket dağıtılmış, 120 kişiye ulaşılmış bunlardan
anketi eksiksiz dolduran 109 kişi seçilmiştir. Örneklemde 49 Kadın (%45) ve 60 Erkek
(%55) bulunmaktadır. Eğitim durumu ağırlıklı olarak Üniversite (%46,8) ve Yüksek
Lisans (%32,1) mezunu seviyesindedir. Örneklemin yaş ortalaması 34,72 olup
araştırmaya katılanlardan 45 kişi (%41,3) yaptığı işi rutin, 64 kişi ise (% 58,7) rutin
olmayan olarak nitelendirmiştir.

Tablo 1. Demografik değişkenlerin dağılımı

N %
Cinsiyet
Kadın 49 45
Erkek 60 55
Eğitim Durumu
Lise 6 5,5
Ön Lisans/MYO 3 2,8
Üniversite 51 46,8
Yüksek Lisans 35 32,1
Doktora 14 12,8
Yapılan İş
Rutin 45 41,3
Rutin Olmayan 64 58,7
Yaş
Ortalama 34,72
Standart Sapma 8,58
3.3. Ölçüm Araçları

Araştırmada veri toplama araçları olarak anket formları kullanılmıştır. Karanlık üçlü
kişilik özelliklerini ölçmek için Jonason ve Webster tarafından 2010 yılında geliştirilen,
Karanlık Üçlü Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcılar ifadeleri Kesinlikle Katılmıyorum =1
ve Kesinlikle Katılıyorum=5 arasında 5’li likert tipinde hazırlanan ölçeklerle
değerlendirmiştir. Güç kaynaklarını ölçmek için Raven ve diğerleri tarafından 1998
yılında geliştirilen kişilerarası güç envanteri kullanılmıştır. Katılımcılar ifadeleri Hiçbir
Zaman =1 ve Hemen Her Zaman=5 arasında 5’li likert tipinde hazırlanan ölçeklerle
değerlendirmiştir.

3.4. Analiz

Karanlık üçlü kişilik özelliklerine ve güç kaynaklarına güvenilirlik analizi uygulanmış,

daha sonra araştırmanın hipotezleri güvenilir olduğu tespit edilen faktörler kullanılarak
çoklu doğrusal regresyon analizleri ile test edilmiştir.

3.4.1. Karanlık Üçlü ve Sosyal Güç Kaynakları Güvenilirlik Analizleri

Boyutların içsel tutarlığının belirlenmesinde Cronbach α değerleri kullanılmıştır. 0 ile 1

arasında değişen Cronbach α katsayısı o faktörün içsel tutarlılığını (güvenilirliğini)
göstermektedir. Belirlenen her faktör için α katsayısının 0,60 üzerinde olması ölçeklerin
güvenilir olduğuna işaret etmektedir. Yapılan güvenilirlik testi sonucunda Cronbach α
değerleri “Makyavelizm” için 0,917, “Narsisizm” için 0,872, “Psikopati” için 0,835,
“Uzmanlık Gücü” için 0,787, “Bilgi Gücü” için 0,815, “Özdeşleşme Gücü” için 0,687,
“Kişisel Olmayan Cezalandırıcı Güç” için 0,840, “Kişisel Cezalandırıcı Güç” için
0,903, “Kişisel Olmayan Ödüllendirici Güç” için 0,764, “Kişisel Ödüllendirici Güç”
için 0,615, “Yasal-Pozisyon” için 0,777, “Yasal-Eşitlik” için 0,797 olarak bulunmuştur.
Yasal-Karşılıklılık ve Yasal-Bağımlılık kaynakları için Cronbach α değerleri 0,561 ve
0,591 olarak bulunduğundan analiz dışı bırakılmışlardır.
 3.4.2. Korelasyon Analizi

Elde edilen verilere korelasyon analizi yapılmış, ortalama, standart sapma ve korelasyon
değerleri hesaplanmıştır.

Tablo 2. Değişkenlere İlişkin Ortalama, Standart Sapma ve Korelasyon Değerleri

Ort. S.S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1. Makyavelizm 2,70 1,31 1
2. Narsisizm 3,19 1,14 ,792** 1
**
3. Psikopati 2,29 1,18 ,788 ,725** 1
4. Uzmanlık 3,07 1,08 ,158 ,181 ,200* 1
** ** **
5. Bilgi 3,33 1,00 -,420 -,344 -,449 ,177 1
6. Özdeşleşme 2,88 1,12 -,258 **
-,267 **
-,294 **
,324 **
,698** 1
7. Kişisel Olmayan ** ** ** ** **
2,42 1,19 ,694 ,676 ,700 ,318 -,305 -,173 1
Cezalandırıcı
8. Kişisel Cezalandırıcı 2,78 1,22 ,657 **
,625 **
,622 **
,306 **
-,307 **
-,233 *
,827** 1
9. Kişisel Olmayan
2,48 1,15 ,106 ,161 ,221* ,283** ,202* ,337** ,318** ,259** 1
Ödüllendirici
10. Kişisel Ödüllendirici 2,91 1,03 ,165 ,283** ,112 ,285** ,370** ,301** ,304** ,351** ,572** 1
** ** ** ** ** * ** **
11. Yasal-Pozisyon 2,86 1,02 ,614 ,674 ,578 ,353 -,310 -,237 ,798 ,797 ,264** ,327** 1
* ** ** ** ** ** ** **
12. Yasal-Eşitlik 2,24 1,16 ,237 ,279 ,182 ,258 ,169 ,284 ,362 ,305 ,525 ,403 ,380** 1
**p<0.01 *p<0.05

Analiz sonuçları önceki araştırmaları doğrular biçimde karanlık üçlüyü oluşturan

makyavelizm, narsisizm ve psikopati unsurları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve
pozitif yönlü ilişkiler bulunduğunu göstermektedir. Diğer taraftan söz konusu unsurlar
ile bilgi ve özdeşleşme güç kaynakları arasında negatif korelasyon bulunduğu ve kişisel
olmayan cezalandırıcı, kişisel cezalandırıcı ve yasal pozisyon güç kaynakları arasında
pozitif korelasyon bulunduğu dikkat çekmektedir.
3.4.3. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizleri

Araştırmanın hipotezleri çoklu doğrusal regresyon analizleri yapılarak incelenmiştir.

Tablo 3. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Kişisel Cezalandırıcı)

Bağımlı değişken: Kişisel Cezalandırıcı

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm 0,313 2,329 0,022
Narsisizm 0,221 1,841 0,068
Psikopati 0,215 1,811 0,073
R= 0,690; R = 0,477; F değeri= 31,969; p değeri= 0,000
2

Regresyon analizi sonucunda makyavelizm faktörünün kişisel cezalandırıcı güç

kaynağının kullanımını anlamlı düzeyde açıkladığı (p<0.05; R²=0,477; F(3)=31,969; p
değeri=0,000) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H1 reddedilememiştir.

Tablo 4. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Kişisel Olmayan

Cezalandırıcı)

Bağımlı değişken: Kişisel Olmayan Cezalandırıcı

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm 0,231 1,883 0,063
Narsisizm 0,248 2,259 0,026
Psikopati 0,339 3,117 0,002
R= 0,751; R2= 0,564; F değeri= 45,321; p değeri= 0,000

Regresyon analizi sonucunda psikopati ve narsisizm faktörlerinin kişisel olmayan

cezalandırıcı güç kaynağının kullanımını anlamlı düzeyde açıkladığı (p<0.05; R²=0,564;
F(3)=45,321; p değeri=0,000) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H2
reddedilememiştir.
 Tablo 5. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Kişisel Ödüllendirici)

Bağımlı değişken: Kişisel Ödüllendirici

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm -0,061 -0,345 0,731
Narsisizm 0,454 2,884 0,005
Psikopati -0,170 -1,088 0,279
R= 0,315; R = 0,099; F değeri= 3,870; p değeri= 0,011
2

Regresyon analizi sonucunda narsisizm faktörünün kişisel ödüllendirici güç kaynağının

kullanımını anlamlı düzeyde açıkladığı (p<0.05; R²=0,099; F(3)=3,870; p değeri=
0,011) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H3 reddedilememiştir.

Tablo 6. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Kişisel Olmayan

Ödüllendirici)

Bağımlı değişken: Kişisel Olmayan Ödüllendirici

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm -0,247 -1,377 0,171
Narsisizm 0,116 0,722 0,472
Psikopati 0,332 2,088 0,039
R= 0,256; R2= 0,065; F değeri= 2,467; p değeri= 0,066

Regresyon analizi sonucunda psikopati faktörünün kişisel olmayan ödüllendirici güç

kaynağının kullanımını anlamlı düzeyde açıkladığı (R²=0,065; F(3)=2,467; p
değeri=0,066) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H4 reddedilememiştir.
 Tablo 7. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Yasal-Eşitlik)

Bağımlı değişken: Yasal-Eşitlik

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm 0,093 0,523 0,602
Narsisizm 0,266 1,674 0,097
Psikopati -0,085 -0,538 0,592
R= 0,284; R2= 0,080; F değeri= 3,082; p değeri= 0,030

Regresyon analizi sonucunda faktörlerin yasal eşitlik güç kaynağının kullanımını

anlamlı düzeyde açıklamadığı (R²=0,080; F(3)=3,082; p değeri=0,030) belirlenmiştir.
Bulgular doğrultusunda H6 reddedilmiştir.

Tablo 8. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Yasal-Pozisyon)

Bağımlı değişken: Yasal-Pozisyon

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm 0,146 1,084 0,281
Narsisizm 0,469 3,909 0,000
Psikopati 0,123 1,031 0,305
R= 0,690; R = 0,476; F değeri= 31,864; p değeri= 0,000
2

Regresyon analizi sonucunda narsisizm faktörünün yasal-pozisyon güç kaynağının

kullanımını anlamlı düzeyde açıkladığı (p<0.05; R²=0,476; F(3)=31,864; p
değeri=0,000) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H8 reddedilememiştir.

Tablo 9. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Uzmanlık)

Bağımlı değişken: Uzmanlık

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm -0,059 -0,323 0,747
Narsisizm 0,104 0,642 0,522
Psikopati 0,171 1,060 0,291
R= 0,209; R = 0,043; F değeri= 1,600; p değeri= 0,193
2
Regresyon analizi sonucunda faktörlerin uzmanlık güç kaynağının kullanımını anlamlı
düzeyde açıklamadığı (R²=0,043; F(3)= 1,600; p değeri=0,193) belirlenmiştir. Bulgular
doğrultusunda H9 reddedilmiştir.

Tablo 10. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Özdeşleşme)

Bağımlı değişken: Özdeşleşme

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm -0,005 -0,031 0,975
Narsisizm -0,110 -0,695 0,489
Psikopati -0,210 -1,340 0,183
R= 0,304; R2= 0,092; F değeri= 3,567; p değeri= 0,016

Regresyon analizi sonucunda faktörlerin özdeşleşme güç kaynağının kullanımını

anlamlı düzeyde açıklamadığı (R²=0,092; F(3)=3,567; p değeri=0,016) belirlenmiştir.
Bulgular doğrultusunda H10 reddedilmiştir.

Tablo 11. Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonucu (Bilgi)

Bağımlı değişken: Bilgi

Bağımsız değişkenler: Beta t değeri p değeri
Makyavelizm -0,209 -1,270 0,207
Narsisizm 0,060 0,405 0,686
Psikopati -0,328 -2,250 0,027
R= 0,463; R = 0,214; F değeri= 9,572; p değeri= 0,000
2

Regresyon analizi sonucunda psikopati faktörünün bilgi güç kaynağının kullanımını

anlamlı düzeyde açıkladığı, ilişkinin negatif yönlü olduğu (p<0.05; R²=0,214; F(3)=
9,572; p değeri=0,000) belirlenmiştir. Bulgular doğrultusunda H11 reddedilmiştir.

Regresyon varsayımlarıyla ilgili yapılan analizler sonucunda çoklu bağıntı ve

eşvaryanslılık sorunuyla karşılaşılmadığından ve hata terimleri normal dağıldığından
elde edilen modelin güç kaynaklarının kullanımını açıklamak için kullanılabileceği
anlaşılmaktadır.
5. Sonuç ve Tartışma

Bu çalışmanın amacı narsisizm, makyavelizm ve psikopatiden oluşan karanlık üçlü

kişilik özelliklerinin yöneticilerin sosyal güç kaynaklarını kullanmalarına etkilerinin
incelenmesidir.

Araştırmanın ilk sonucu karanlık üçlünün unsurları olan narsisizm, makyavelizm ve

psikopati kavramları arasında daha önceki araştırmaları doğrulayacak biçimde
istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler bulunduğunun tespit edilmiş
olmasıdır.

Araştırmanın ikinci sonucu yapılan analizlerin;

 Makyavelizmin kişisel cezalandırıcı güç kaynağının kullanımını pozitif yönde

etkilediğini,
 Psikopati ve narsisizmin kişisel olmayan cezalandırıcı güç kaynağının
kullanımını pozitif yönde etkilediğini,
 Narsisizmin:
o Kişisel ödüllendirici güç kaynağının kullanımını pozitif yönde
etkilediğini, her ne kadar istatistiksel olarak anlamlı olmasa da
Makyavelizm ve Psikopati faktörlerinin güç kaynağı üzerinde negatif
etkiye sahip olduğunu, toplam etkinin ise pozitif olduğunu,
o Yasal-pozisyon güç kaynağının kullanımını pozitif yönde etkilediğini,
 Psikopatinin:
o Bilgi güç kaynağının kullanımını negatif yönde etkilediğini, her ne kadar
istatistiksel olarak anlamlı olmasa da Makyavelizmin negatif yönde
Narsisizmin ise pozitif yönde etkiye sahip olduğunu, toplam etkinin ise
negatif olduğunu,
o Kişisel olmayan ödüllendirici güç kaynağının kullanımını pozitif yönde
etkilediğini,
 Karanlık üçlü kişilik özelliklerinin yasal eşitlik, uzmanlık ve özdeşleşme güç
kaynaklarının kullanımına yönelik istatistiksel olarak anlamlı bir
açıklayıcılığının bulunmadığını,

Göstermesi olmuştur.
Sonuçlara yakından bakıldığında karanlık üçlünün farklı unsurlarının özellikle kişisel
cezalandırıcı, kişisel olmayan cezalandırıcı ve yasal-pozisyon güç kaynaklarının
kullanımına etkisinin yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Kavramın olumsuz doğası ve
sert olarak kategorize edilen güç kaynaklarının kullanımı ile ilişkili olması göz önüne
alındığında, bulguların yönetici konumundaki kişilerin karanlık eğilimlerini
pozisyonlarını ve ellerinde bulundurdukları imkânları cezalandırıcı yönde kullanmak
suretiyle gösterebildiklerine işaret etmesi mümkün bulunmaktadır. Diğer taraftan
araştırma sonuçları narsisizm özelliğinin kişisel ödüllendirici ve yasal pozisyon güç
kaynaklarının kullanımını da anlamlı düzeyde etkilediğine işaret etmektedir. Dikkate
değer bir diğer bulgu ise psikopatinin bilgi güç kaynağının kullanımını negatif yönde
etkilemesidir. Söz konusu güç kaynağının etkinliğinin hedefin gönüllü kabullenmesini
gerektirmesi sebebiyle bulgu anlamlı olarak değerlendirilebilir. Tüm bulgular ile birlikte
değerlendirildiğinde karanlık özellikleri bulunan yetki sahiplerinin söz konusu
eğilimlerini geniş bir güç kaynakları skalası içinden seçim yaparak davranışa
dönüştürebildiklerini iddia etmek mümkün olabilecektir.

Bu çalışmanın sonuçlarından örgütsel davranış, insan kaynakları yönetimi, yönetim,

liderlik çalışmaları kapsamında yararlanılması önerilebilir.
Kaynakça

Ames, D. (2009), Pushing up to a point: Assertiveness and effectiveness in

leadership and interpersonal dynamics. Research in Organizational Behavior, 29, 111–
133.

Aydoğan, E., & Serbest, S. (2017). İş yerinde karanlık üçlü: bir kamu
kuruluşunun iç denetim biriminde araştırma. Sayıştay dergisi.

Christie, R. C., & Geis, F. L. (1970), Studies in Machiavellianism. New York:

Academic press.

Cleckley, H. (1941/1976), The Mask of Sanity (5th edn). St. Louis: Mosby.

Fehr, B., Samsom, D., & Paulhus, D. L. (1992), The construct of

Machiavellianism: Twenty years later. In C. D. Spielberger & J. N. Butcher (Eds.),
Advances in personality assessment (Vol. 9, pp. 77–116). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Furnham, A., Richards, S. C., ve Paulhus, D. L. (2013), The Dark Triad of

personality: A 10 year review. Social and Personality Psychology Compass, 7(3), 199-
216.

Furtner, M. R., Rauthmann, J. F., & Sachse, P. (2011), The self-loving self-
leader: An examination of the relationship between self-leadership and the Dark Triad.
Social Behavior and Personality: an international journal, 39(3), 369-379.

French, J. R., Raven, B., & Cartwright, D. (1959). The bases of social power.
Classics of organization theory, 7, 311-320.

Geçtan, E. (2010), Psikodinamik psikiyatri ve normaldışı davranışlar (19. bs.).

İstanbul: Metis Yayınları.

Gustafson, S. B., & Ritzer, D. R. (1995), The dark side of normal: A

psychopathy-linked pattern called aberrant self-promotion. European Journal of
Personality, 9, 147–183.

Hare, R. D. (2003), Manual for the revised Psychopathy Checklist (2nd ed.).
Toronto, ON: Multi-Health Systems.
 Harms, P.D., ve Spain, M.S. (2015), Beyond the bright side: Dark personality at
work. Applied Psychology: An International Review, 64, 15-24. doi:
10.1111/apps.12042.

Jakobwitz, S., & Egan, V. (2006), The Dark Triad and normal personality traits.
Personality and Individual Differences, 40(2), 331-339.

Jonason, P. K., Slomski, S., & Partyka, J. (2012), The Dark Triad at work: How
toxic employees get their way. Personality and individual differences, 52(3), 449-453.

Jones, D. N., & Paulhus, D. L. (2009), Machiavellianism. In M. R. Leary & R.

H. Hoyle (Eds.), Handbook of Individual Differences in Social Behavior (pp. 93–108).
New York: Guilford.

Kanten, P., Yeşiltaş, M., & Arslan, R. (2015), Kişiliğin karanlik yönünün
üretkenlik karşiti iş davranişlarina etkisinde psikolojik sözleşmenin düzenleyici rolü.
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2).

Lee, K., Ashton, M. C., Wiltshire, J., Bourdage, J. S., Visser, B. A., ve Gallucci,
A. (2013), Sex, power, and money: Prediction from the Dark Triad and Honesty–
Humility. European Journal of Personality, 27, 169–184. doi: 10.1002/per.1860

McHoskey, J. (1995), Narcissism and Machiavellianism. Psychological Reports,

77, 755–759.

McHoskey, J. W., Worzel, W., & Szyarto, C. (1998), Machiavellianism and

psychopathy. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 192–210.

Özer, Ö., Uğurluoğlu, Ö., Kahraman, G., & Avcı, K. (2016), Hemşirelerin
Karanlık Kişilik Özelliklerinin Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi.
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3).

Özsoy, E. ve Ardiç, K. (2017), Karanlık Üçlü'nün (Narsisizm, Makyavelizm ve

Psikopati) İş Tatminine Etkisinin İncelenmesi. Yonetim ve Ekonomi, 24(2), 391.

Paulhus, D. L., ve Williams, K. M. (2002), The dark triad of personality:

Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of research in personality,
36(6), 556-563.
 Paunonen, S. V., Lönnquvist, J.-E., Verkasalo, M., Leikas, S., & Nissinen, V.
(2006), Narcissism and emergent leadership in military cadets. The Leadership
Quarterly,17, 475–486.

Raven, B. H. (1965), Social influence and power. In I.D. Steiner & M. Fishbein
(Eds.), Current studies in social psychology (pp. 371–382). New York: Holt, Rinehart,
Winston.

Raven, B.H. (1992), A power/interaction model of interpersonal influence:

French and Raven thirty years later. Journal of Social Behaviour and Personality , 7,
217–244.

Raven, B. H. (2001), Power/interaction and interpersonal influence:

Experimental investigations and case studies. In A. Lee-Chai & J. Bargh (Eds.), Use
and abuse of power (pp. 2 17-240). Philadelphia, PA: Psychology Press.

Raven, B. H., Schwarzwald, J., & Koslowsky, M. (1998), Conceptualizing and

measuring a power/interaction model of interpersonal influence. Journal of Applied
Social Psychology, 28, 307–332.

Raskin, R., & Terry, H. (1988). A principle-components analysis of the

Narcissistic Personality Inventory and further evidence of its construct validity. Journal
of Personality and Social Psychology, 54(5), 890-902.

Schwarzwald, J., & Koslowsky, M. (1999), Gender, self-esteem, and focus of

interest in the use of power strategies by adolescents in conflict situations. Journal of
Social Issues, 55, 15–32.

Schwarzwald, J., Koslowsky, M. and Allouf, M. (2005), Group membership,

status, and social power preference, Journal of Applied Social Psychology, Vol. 35 No.
3, pp. 644-655.