ARAÞTIRMA
Çocuk ve Ergen Adli Olgularda Ruhsal
Deðerlendirme
Psychiatric Evaluation of Child and Adolescent Forensic Cases
Muhammed Ayaz1, Ayþe Burcu Ayaz1, Nusret Soylu2
1Uz.Dr., Sakarya Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Saðlýðý ve Hastalýklarý Kliniði, Sakarya, 2Uz.Dr., Gaziantep Çocuk
Hastanesi, Gaziantep
ÖZET
Amaç: Bu çalýþmanýn amacý, adli rapor istemiyle çocuk
psikiyatrisi polikliniðine yönlendirilen çocuk ve ergenlerin
ruhsal bozukluk tanýlarýný ve sosyodemografik deðiþken-
lerini incelemektir. Yöntem: Sakarya Eðitim ve Araþtýma
Hastanesi Çocuk Psikiyatri Polikliniði'ne adli rapor için
yönlendirilen 6-18 yaþ arasý çocuk ve ergenler ruhsal
bozukluk tanýlarý, zeka düzeyleri ve sosyodemografik
özellikleri açýsýndan geriye dönük olarak incelendi. Çalýþ-
ma adli olgularýn büyük çoðunluðunu oluþturan suça
sürüklenen çocuklar (n=51), istismar olgularý (n=100) ve
erken evlenme olgularý (n=26) temelinde yapýldý.
Bulgular: Ýstismar olgularýnda %71, suça sürüklenen
çocuklarda %56.9, evlenme isteði ile baþvuran ergen-
lerde %11.5 oranýnda ruhsal bozukluk saptandý. Ýstismar
olgularýnda travma sonrasý stres bozukluðu, suça sürük-
lenen olgularda davraným bozukluðu, erken evlenme
olgularýnda major depresif bozukluk en sýk saptanan ruh-
sal bozukluklar olarak belirlendi. Sonuç: Çalýþmamýz
istismar olgularýnýn ve suça sürüklenen çocuklarýn yüksek
oranlarda ruhsal bozukluk tanýsý aldýklarýný göstermekte-
dir. Sonuçlarýmýz adli olgularýn farklý gereksinimleri için
adli çocuk psikiyatrisi alanýnda eðitimin önemsenmesi ve
adli olaylara konu olan çocuk ve gençler için gerekli
önlemlerin alýnmasýnýn önemini vurgulamaktadýr. Bu
çocuk ve ergenlerin ayrýntýlý þekilde taranmasý, deðer-
lendirilmesi ve tedavi edilmesini saðlayan ruh saðlýðý
merkezlerinin oluþturulmasý gerekmektedir.
Anahtar Sözcükler: Ýstismar, suça sürüklenen çocuklar,
erken evlenme.
(Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40)
Makalenin geliþ tarihi: 26.11.2011, Yayýna kabul tarihi: 26.02.2012
SUMMARY
Objectives: The aim of this study was to examine the
diagnosis of mental disorders and sociodemografic vari-
ables of children and adolescents who referred to child
psychiatry outpatient department with the request of
criminal report. Method: Children and adolescents aged
6-18 years who referred to Sakarya Training and
Research Hospital Child Psychiatry Outpatient
Department for criminal reports were examined retro-
spectively in terms of diagnosis of mental diseases, intel-
ligence levels and sociodemographic characteristics.
The study was carried out on the basis of delinquent chil-
dren (n=51), cases of abuse (n=100), and cases of early
marriage (n=26) that make up the vast majority of crim-
inal cases. Results: Mental disorders were detected in
71% of cases of abuse, 56.7% of delinquent children,
and 11.5% of adolescents with request of early mar-
riage. The most common mental disorders were post-
traumatic stress disorder among abuse cases, conduct
disorder among cases of delinquency, and major depres-
sive disorder among cases of early marriage.
Conclusion: Our study revealed that high rates of men-
tal disorders were diagnosed in cases of abuse and delin-
quent children. Our results highlighted the importance
of training for different requirements of criminal cases in
the field of forensic child psychiatry and taking necessary
precautions for children and adolescents that were sub-
jected to forensic events. Mental health services that
provide comprehensive screening, assessment and treat-
ment of mental disorders for these children and adoles-
cents should be developed.
Key Words: Abuse, delinquent children, early marriage.
33
Ayaz M, Ayaz AB, Soylu N.
GÝRÝÞ
Dünyada ve ülkemizde çocuk ve ergenleri konu
alan adli dava sayýsý giderek artmaktadýr. Bu
nedenle çocuk ruh saðlýðý alanýnda çalýþan hekimler
olgularýn adli boyutu ve mesleki uygulamalar
konusunda giderek daha fazla bilgi ve tecrübeye
gereksinim duymaktadýr. Ülkemizde ve dünyada
çocuk ve ergen psikiyatrisi eðitiminin yaný sýra adli
çocuk ve ergen psikiyatri alanýnda özelleþmiþ bir
eðitim bulunmamaktadýr. Bu nedenle çocuk ve
ergen adli olgular bilirkiþi görüþü alýnmak üzere
çocuk psikiyatrisi polikliniklerine yönlendirilmek-
tedir (Schetky 2007, Þiþmanlar ve ark. 2008).
Fiziksel ve cinsel istismar maðduru olma, suça
sürüklenme, velayet davalarý, vasi tayini, evlat edin-
me ve erken evlenme gibi nedenler, çocuk ve
ergenlerde adli davalara sýklýkla konu olmaktadýr.
Çocuk istismarý her yaþ, renk, sosyal sýnýf, etnik
grup ve dinden çocuðu etkilemektedir. Ýstismarýn
inkar edilmesi, çocuk istismarýnýn farkýna varýl-
masýný ve taný konulmasýný zorlaþtýrmaktadýr. Suçu
iþleyen kiþiler genellikle suçu inkar ederken bazen
çocuk da suçu inkar edebilmektedir. Karmaþýk
hukuki gereklilikler de çocuklarý istismar eden kiþi-
lerin mahkum edilmesini zorlaþtýrabilmektedir.
Ayrýca genelleþmiþ toplumsal inkar da insanlarýn bu
tatsýz olaylarla yüzleþmekten kaçýnmasýna neden
olmaktadýr (Bernet 2007).
Çocuk istismarý dünyanýn her yerinde
görülebilmekte ve konunun üzerine gidildikçe sýk-
lýðýnýn oldukça fazla olduðu anlaþýlmaktadýr. Konu
ile ilgili profesyonellerin sayýsý, duyarlýlýklarý ve bil-
gileri arttýkça sýklýkla ilgili rakamlar da artmak-
tadýr. Ülkemizde ulusal örneklem üzerinde yapýlan
yeterli çalýþma bulunmamakla birlikte çocuklarda
fiziksel istismar sýklýðý %30-35, cinsel istismar sýk-
lýðý %13 olarak tahmin edilmektedir (Þahin 2008).
Kanunlarda suç olarak tanýmlanan bir fiili iþlediði
iddiasý ile hakkýnda soruþturma veya kovuþturma
yapýlan ya da iþlediði fiilden dolayý hakkýnda güven-
lik tedbirine karar verilen çocuklar suça sürüklenen
çocuklar olarak tanýmlanmaktadýr (Çocuk Koruma
Kanunu 2005). Ülkemizde yapýlan çalýþmalarda suç
iþleme oranýnýn 14-15 yaþ grubundaki ergenlerde
daha sýk olduðu ve en sýk karþýlaþýlan suçun hýrsýzlýk
olduðu bildirilmektedir (Þiþmanlar ve ark. 2008).
Cinsel istismar davranýþý gösteren çocuklarýn büyük
34
kýsmýnýn daha önce ihmal edildiði, fiziksel ve cinsel
olarak istismara uðradýðý bildirilmektedir (Johnson
2000, Doðan 2008). Adalet Bakanlýðý 2009 yýlý ista-
tistiklerine göre bir yýlda çocuk ve çocuk aðýr ceza
mahkemelerine açýlan 83918 dava bulunduðu ve bu
davalarý en sýk malvarlýðýna (%44.6), vücut
dokunulmazlýðýna (%19.9) ve hürriyete karþý
(%12.8) karþý iþlenen suçlarýn oluþturduðu saptan-
mýþtýr. Ayrýca çocuk ceza mahkemelerine açýlan
davalarda yargýlanan çocuklarýn çocuk nüfusunun
%2.4'ünü oluþturduðu belirlenmiþtir.
Türk Medeni Kanunu (2001), erkek ve kadýnýn 17
yaþýný doldurmadýkça evlenmesini sýnýrlamaktadýr.
Hakimler, sadece olaðanüstü durumlarda ve önem-
li sebepler bulunduðunda on altý yaþýný doldurmuþ
olan erkek veya kadýnýn evlenmesine izin vere-
bilmektedir. Erken evlenmek/evlendirilmek
istemiyle adli makamlara baþvuran ergenlerin ruh-
sal olarak evlenmelerine engel bir durum olup
olmadýðýyla ilgili yönlendirilen gençlere sýklýkla
rastlanmaktadýr. Türkiye nüfus ve saðlýk araþtýr-
masý (2008), 25-49 yaþlarýndaki kadýnlarýn
%43'ünün 20 yaþýndan önce, %25'inin 18 yaþýna
kadar, %5'inin de 15. yaþ gününden önce evlendik-
lerini belirlemiþtir. Erken yaþta yapýlan evlilikler
daha fazla evlilik sorunlarýna, çeþitli komplikasyon-
lara ve ruhsal sorunlara açýk ergen gebeliklerine ve
boþanmalara neden olmaktadýr (Figuiredo ve ark.
2008, Bumpass ve ark. 1991).
Bu çalýþmanýn amacý, Sakarya ilinde adli rapor
istemiyle çocuk psikiyatrisi polikliniðine gönderilen
çocuk ve ergenlerin ruhsal bozuklukluk tanýlarýný,
zeka düzeylerini ve sosyodemografik deðiþkenleri-
ni incelemektir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Sakarya Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Çocuk
Psikiyatrisi Polikliniði'ne 01.01.2010 ile 30.06.2011
tarihleri arasýnda adli rapor düzenlenmesi amacýy-
la yönlendirilen ve sevk edilmeden haklarýnda
rapor düzenlenen tüm adli olgularýn (n=182) bilgi-
leri geriye dönük olarak incelendi. Adli olgularýn
sosyodemografik bilgileri, daha önce aldýklarý ruh-
sal bozukluk tanýlarý ve geliþim öyküleri poliklinik
dosyalarýndan elde edildi. Çocuk ve gençlerin
Eksen I tanýlarý yaklaþýk 40 dakika süren DSM-IV'e
dayalý klinik görüþme ile belirlendi. Biliþsel beceri-
Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40
 Çocuk ve Ergen Adli Olgularda Ruhsal Deðerlendirme

lerin deðerlendirilmesinde WISC-R zeka testi %11.8'i (n=6) cinsel istismar zanlýsý olma suçla-
uygulandý. Geçici rapor düzenlenen ya da sevk masýyla yönlendirilmiþti. Suça sürüklenen çocuk-
edilen adli olgular çalýþmaya alýnmadý. Olgularýn larýn tümü iþlediði iddia edilen olaylarýn hukuki
%54.9'unun istismara uðrama (n=100), %28'inin anlam ve sonuçlarýný algýlayýp algýlamadýðýnýn
suça sürüklenen çocuk (n=51), %14.3'ünün evlen- belirlenmesi için yönlendirilmiþti.
me (n=26), %0.5'inin vasi tayini (n=1), %0.5'inin
Erken evlenme isteðiyle baþvuran ergenlerin hepsi
evlatlýk alma (n=1), %1.6'sýnýn velayet davalarý
kýz ergenlerdi. Erken evlenme isteði nedeniyle ruh-
(n=3) nedeniyle yönlendirildiði belirlendi. Çalýþ-
sal deðerlendirme istenen ve herhangi bir ruhsal
mamýz adli olgularýn büyük kýsmýný oluþturan
bozukluk saptanmayan ergenlerden %80.8'ine
istismar olgularý, suça sürüklenen çocuklar ve
(n=21) evlenmesine engel bir ruhsal sorunu
erken evlenme olgularý temelinde yapýldý. Çalýþma-
olmadýðý yönünde rapor verildiði, %15.4'ünde
da SPSS 15.00 programý kullanýlarak tanýmlayýcý
(n=4) gebelik saptandýðý için istismar deðer-
istatistikler yapýldý.
lendirmesi istendiði ve mental retardasyon sap-
tanan %3.8'ine (n=1) evlenmesinin uygun olmadýðý
BULGULAR yönünde rapor verildiði belirlendi.
Olgularýn sosyodemografik özellikleri ve ruhsal
bozukluk tanýlarý Tablo 1'de, ailelerin sosyode- TARTIÞMA
mografik özellikleri Tablo 2'de özetlendi.
Çalýþmamýzda bir eðitim araþtýrma hastanesine
Ýstismar olgularýnýn (n=100) %88'i cinsel istismar baþvuran adli olgular istismar olgularý, suça sürük-
(n=88), %11'i (n=11) fiziksel istismar, %1'i (n=1) lenen çocuklar ve erken evlenme olgularý
hem fiziksel hem cinsel istismar nedeniyle yön- temelinde deðerlendirilmiþtir.
lendirilmiþti. Tüm istismar olgularýndan %81'inin
Çalýþmamýzda olgularýn büyük kýsmýnýn beklendiði
(n=81) kýz, %19'unun (n=19) erkek olduðu, cinsel
gibi istismar olgularý olduðu belirlenmiþtir. Yazýnda
istismar olgularýndan %86.4'ünün (n=76) kýz,
fiziksel istismar en sýk görülen ve en kolay taný
%13.6'sýnýn (n=12) erkek olduðu, fiziksel istismar
konulan istismar þekli olarak tanýmlanmaktadýr
olgularýnýn %36.4'ünün (n=4) kýz, %63.6'sýnýn
(Turhan ve ark. 2006). Bulgular cinsel istismarýn
(n=7) erkek olduðu, hem fiziksel hem de cinsel
adli olgulara daha sýk konu olduðu, fiziksel
istismara uðrayan olgunun kýz olduðu belirlendi.
istismarýn ise saðlýk çalýþanlarý, aileler, eðitimciler
Cinsel istismar nedeniyle yönlendirilen olgularýn
ve hukukçular tarafýndan daha az önemsendiði, bu
%17'sinin (n=15) zanlýsý akraba, %36.4'ünün
konuda adli bildirimlerin daha az olduðu ya da
(n=32) tanýdýk, %39.8'inin (n=35) kendinden
yapýlan bildirimlerde adli birimler tarafýndan ruh-
büyük erkek arkadaþ ve %6.8'inin (n=6) yabancý
sal deðerlendirme gereksinimi görülmediði þek-
kiþiler olduðu belirlendi. Cinsel istismar olgularýnýn
linde yorumlanmýþtýr. Cinsel istismara uðrayan
%89.8'i (n=79) ruh saðlýðýnýn bozulup bozul-
çocuk ve ergenlerde okula gitmeme ve yaþýna
madýðý, %8'i (n=7) kendilerine karþý iþlenen suçun
uygun eðitim almama oranlarýnýn yüksek olduðu
hukuki anlam ve sonuçlarýný algýlayýp algýlamadýðý,
bildirilmektedir (Edgardh ve Ormstad 2000, Öztop
%2.2 (n=2) olgu kendilerine karþý iþlenebilecek bir
ve Özcan 2010). Çalýþmamýzda da istismara
suçu ifade edip edemeyeceði hususlarý için yön-
uðrayan çocuk ve ergenlerin %38'inin okula devam
lendirilmiþti. Fiziksel istismar olgularýndan %81.8'i
etmediði ya da yaþýna uygun bir eðitim almadýðý
(n=9) ruh saðlýðýnýn bozulup bozulmadýðý, %18.2'si
belirlenmiþtir. Bu veriden yola çýkarak okula
(n=2) kendilerine karþý iþlenebilecek bir suçu ifade
devam etmeyen çocuk ve ergenler için uygun bir
edip edemeyeceði hususu için yönlendirilmiþti.
eðitimin planlanmasý ve eðitimde zaman kaybý olan
Suça sürüklenen çocuklarýn %86.3'ünün (n=44) çocuk ve ergenler için koruyucu önlemlerin alýn-
erkek ve %13.7'sinin (n=7) kýz olduðu belirlendi. masýnýn istismarý önlemede katký saðlayabileceði
Suça sürüklenen çocuk ve gençlerden %25.5'i düþünülmektedir.
(n=13) hýrsýzlýk, %56.9'u (n=29) mala ve kiþiye
Ýstismar olgularýnda ruhsal bozukluk ve komorbid
zarar verme, %5.9'u (n=3) madde bulundurma,
ruhsal bozukluk oraný yüksek bulunmuþtur. En sýk

Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40 35

Ayaz M, Ayaz AB, Soylu N.

Tablo 1. Olgularýn sosyodemografik özellikleri ve ruhsal bozukluk tanýlarý

Ýstismar olgularý Suça sürüklenen Erken evlenme

(n=100) çocuklar (n=51) (n=26)

Yaþ 13.0±3.2 13.9±1.8 16.3±0.2

Zeka düzeyi 82.8±15.0 79.8±16.2 82.9±13.4

Cinsiyet

Kýz 81 (%81) 7 (%13.7) 26 (%100)

Erkek 19 (%19) 44 (%86.3) -

Çocuk ruh saðlýðý takibi

Var 6 (%6) 6 (%11.8) -

Yok 94 (%94) 45 (%88.2) 26 (%100)

Kronik fiziksel hastalýk

Var 9 (%9) 3 (%5.9) 1 (%3.8)

Yok 91 (%91) 48 (%94.1) 25 (%96.2)

Yaþýna uygun eðitime Ddevam

Var 62 (%62) 30 (%58.8) 4 (%15.4)

Yok 38 (%38) 21 (%41.2) 22 (%84.6)

Ruhsal bozukluk tanýsý 71 (%71) 29 (%56.9) 3 (%11.5)

Komorbid ruhsal bozukluk 36 (%31) 18 (%35.3) -

Mental retardasyon 15 (%15) 11 (%21.6) 1 (%3.8)

TSSB 45 (%45) - -

ASB 6(%6) - -

DEHB 11 (%11) 12 (%23.5) -

KOKGB 6 (%6) 2 (%3.9) -

DB 1 (%1) 20 (%39.2) -

MDB 22 (%22) 2 (%3.9) 2 (%7.7)

Madde baðýmlýlýðý - 1 (%2) -

Tik bozukluðu 1 (%1) 1 (%2) -

Uyku bozukluðu 1 (%1) 1 (%2) -

TSSB: Travma Sonrasý Stres Bozukluðu, ASB: Akut Stres Bozukluðu, DEHB: Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu, KOKGB: Karþýt Olma
Karþý Gelme Bozukluðu, DB: Davraným Bozukluðu, MDB: Major Depresif Bozukluk

görülen ruhsal bozukluklar sýrasýyla travma sonrasý
stres bozukluðu (TSSB), major depresif bozukluk
(MDB), mental retardasyon (MR) ve dikkat eksik-
liði hiperaktivite bozukluðu (DEHB) olarak sap-
tanmýþtýr. Ýstismar olgularýna özgü bir ruhsal
hastalýk tanýmlanmamakla birlikte fiziksel ve cinsel
istismarýn ruhsal bozukluk sýklýðýný arttýrdýðý belir-
lenmiþtir (Bernet 2007). Ýstismara uðrayan çocuk
ve ergenlerde eriþkin yaþlara kadar çeþitli ruhsal
bozukluklar görüldüðü bildirilmektedir (Kaufman
2007). Yazýn incelendiðinde cinsel istismar olgu-
larýnda ruhsal bozukluklarýn daha fazla çalýþýldýðý,
istismar olgularýnda ruhsal bozukluk tanýsýnýn yük-
sek olduðu ve %30-50 oranýnda görülen TSSB'nin
en sýk görülen ruhsal bozukluk olduðu belirlen-
miþtir (Öztop ve Özcan 2010, Fiþ ve ark. 2010, Köse

36 Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40

 Çocuk ve Ergen Adli Olgularda Ruhsal Deðerlendirme

Tablo 2. Ailelerin sosyodemografik özellikleri

Ýstismar olgularý Suça sürüklenen Erken evlenme
(n=100) çocuklar (n=51) (n=26)

Annenin eðitim düzeyi

Okula gitmemiþ 21 (%21) 11 (%21.6) 4 (%15.3)

Ýlkokul 59 (%59) 31 (%60.8) 20 (%76.9)

Ortaokul 4 (%4) 4 (%7.8) 2 (%7.7)

Lise ve üzeri 8 (%8) 1 (%2.0) -

Bilinmiyor 8 (%8) 4 (%7.8) -

Babanýn eðitim düzeyi

Okula gitmemiþ 5 (%5) 4 (%7.8) 2 (%7.7)

Ýlkokul 62 (%62) 31 (%60.8) 21 (%80.8)

Ortaokul 14 (%14) 4 (%7.8) 3 (%11.5)

Lise ve üzeri 12 (%12) 6 (%11.8) -

Bilinmiyor 7 (%7) 6 (%11.8) -

Annenin çalýþma durumu

Çalýþýyor/Emekli 16 (%16) 4 (%7.8) 1 (%3.8)

Çalýþmýyor 82 (%82) 47 (%92.2) 25 (%96.2)

Ölü 2 (%2) - -

Babanýn çalýþma durumu

Çalýþýyor/Emekli 81 (%81) 38 (%74.5) 15 (%57.7)

Çalýþmýyor 15 (%15) 11 (%21.6) 6 (%23.1)

Ölü 4 (%4) 2 (%3.9) 5 (%19.2)

Ebeveyn birlikteliði

Birlikte 77 (%77) 40 (%78.4) 21 (%80.8)

Boþanmýþ 17 (%17) 7 (%13.7) -

Ayrý yaþýyor 1 (%1) 1 (%2) -

Ebeveynlerden biri ölü 5 (%5) 3 (%5.9) 5 (%19.2)

Anne yaþý 39.2±8.1 40.6±6.1 41.5±7.3

Baba yaþý 43.3±8.1 44.8±7.0 46.4±6.8

Anne baba arasýnda akrabalýk

Var 9 (%9) 6 (%11.8) 3 (%11.5)

Yok 91 (%91) 45 (%88.2) 23 (%88.5)

Kardeþ sayýsý 2.1±1.3 3.0±2.0 3.0±1.57

Ailede taný konulmuþ ruhsal hastalýk

Var 17 (%17) 9 (%17.6) 1 (%3.8)

Yok 83 (%83) 42 (%82.4) 25 (%96.2)

Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40 37

Ayaz M, Ayaz AB, Soylu N.
ve ark. 2011). Ayrýca cinsel istismar olgularýnda
daha fazla MDB görüldüðü ve özellikle fiziksel
istismar olgularýnda MDB'nin tedaviye daha
dirençli olduðu bildirilmektedir (Sparato ve ark.
2004, Shamseddeen ve ark. 2011). Bazý DEHB
belirtileri ile istismardan kaynaklanan belirtiler
benzerlik gösterirken, ayrýca DEHB varlýðý
istismara yatkýnlaþtýrýcý neden olarak belirlenmiþtir
(Briscoe-Smith ve Hinshaw 2006). Ýstismara
uðrayan çocuk ve gençlerde MR'nin sýk görüldüðü,
MR'si olan çocuk ve ergenler algýlama ve yargýlama
becerileri yeterli olmadýðý için bir cinsel yakýnlaþ-
mayý istismara uðrayacaklarýný bilmeden kabul ede-
bildiði ileri sürülmektedir (Morano 2001, Spencer
ve ark. 2005). DEHB ve MR olan bireylerde
istismar açýsýndan daha fazla önlem alýnmasýnýn
istismarlarýn önlenmesine katký saðlayabileceði
düþünülmüþtür.
Çalýþmamýzda cinsel istismarýn kýzlarda, fiziksel
istismarýn erkek çocuklarda daha sýk olduðu belir-
lenmiþtir. Yazýnda da kýzlarýn daha fazla cinsel
istismara uðradýðý bildirilmektedir (Köse ve ark.
2011, Fiþ ve ark. 2010 ). Cinsel istismar olgularýnýn
zanlýlarýnýn büyük kýsmýnýn tanýdýk olduðu ve
yabancýlarýn uyguladýðý cinsel istismar oranýnýn
düþük düzeylerde olduðu bildirilmektedir (Köse ve
ark. 2011). Çalýþmamýzda kýz çocuklarýna kendi-
lerinden yaþça büyük ve eriþkin yaþta erkek
arkadaþlarý tarafýndan uygulanan cinsel istismar
sýklýðýnýn yüksek düzeylerde olduðu belirlenmiþtir.
Çalýþmanýn yapýldýðý bölgede ergen kýz-eriþkin
erkek arkadaþlýðýnýn kültürel olarak onaylanmasý
ve kaçarak/kaçýrýlarak evlenmelerin yaygýn olmasý
eriþkin yaþta erkek arkadaþ tarafýndan uygulanan
cinsel istismarýn sýklýðýný arttýrmýþ olabileceði þek-
linde yorumlanmýþtýr.
Suça sürüklenen çocuklarýn çoðunluðunun erkek
çocuk ve ergen olduðu belirlenmiþtir. Yazýnda da
erkek çocuk ve ergenlerde saldýrgan davranýþlarýn
ve suça sürüklenmenin daha sýk olduðu bildirilmek-
tedir (Steiner ve Karnik 2007). Suça sürüklenen
çocuk ve ergenlerde ruhsal bozukluk sýklýðý yüksek
bulunurken, en sýk görülen ruhsal bozukluklar
sýrasýyla davraným bozukluðu (DB), DEHB ve MR
olarak saptanmýþtýr. Suça sürüklenen çocuk ve
ergenlerde DB sýklýðýnýn yüksek olmasý bu çocuk ve
ergenlerin baþka suçlar da iþlediði ya da baþka
suçlar iþlemeye yatkýn olduðu þeklinde yorumlan-
38
mýþtýr. Ayrýca DEHB ve MR sýklýðýnýn bu grupta
yüksek olmasýnýn koruyucu ruh saðlýðý açýsýndan
önemli olduðu düþünülmüþtür. DEHB ve MR olan
çocuklarda DB geliþme ve suça sürüklenme
oranýnýn DEHB ve MR olmayan çocuklara göre
daha yüksek olduðu ve suç iþlemeye daha yatkýn
olduklarý bildirilmektedir (Mannuzza ve ark. 2008,
Þenol 2008, Murray ve Farrington 2010). Suça
sürüklenen çocuk ve ergenlerin tekrar suça sürük-
lendiði, saldýrgan davranýþlar sergiledikleri ve
eriþkin yaþta suç iþlemelerinin sýk olduðu saptan-
mýþtýr (Ögel ve ark. 2006). Çalýþmamýzda suça
sürüklenen çocuklarda ruhsal bozukluk sýklýðý yük-
sek olarak saptanmasýna raðmen bu çocuklarýn çok
azýnýn bir çocuk ruh saðlýðý merkezinde takip
edildiði belirlenmiþtir. Erken yapýlacak ruhsal
deðerlendirme ve tedavinin bu çocuklarda suça
sürüklenmeyi azaltmaya katký saðlayacaðý
düþünülmüþtür. Bu çocuk ve ergenlerin adli sürecin
her aþamasýnda rehabilitasyonlarý, takipleri ve ruh-
sal tedavileri gerekmektedir. Bu gereksinimlerinin
karþýlanabilmesi için çocuk ve ergen adli psikiyatri
alanýnda özelleþmiþ bir eðitime ve uzmanlýk birim-
ine ihtiyaç duyulmaktadýr.
Erken evlenme isteði nedeniyle ruhsal deðer-
lendirme istenen ve herhangi bir ruhsal bozukluk
saptanmayan ergenlerin evlenmesine engel bir ruh-
sal sorunu olmadýðý yönünde rapor verildiði, gebe-
lik saptanan olgularda istismar deðerlendirmesi
istendiði ve MR saptanan bir olguya evliliðe uygun
olmadýðý yönünde rapor verildiði saptanmýþtýr.
Erken evlenmek için baþvuran ergenlerin büyük
kýsmýnýn eðitime devam etmediði belirlenmiþtir.
Eðitimin erken sonlandýrýlmasýnýn ve düþük sosyo-
ekonomik düzeyin erken evlenme/evlendirilme
açýsýndan risk oluþturduðu bildirilmektedir (Gökçe
ve ark. 2007). Çalýþmamýzýn bulgularý yazýný destek-
ler niteliktedir. Erken evlendirme olgularýnda ruh-
sal bozukluk tanýsý alma oraný düþük düzeylerde
saptanmýþtýr. Yazýnda erken evlendirilen genç
kýzlarýn ruhsal deðerlendirmeleriyle ilgili bir çalýþ-
ma bulunamamýþtýr. Ancak erken evliliklerin
depresif belirtiler gibi ruhsal sorunlara ve daha
fazla evlilik sorunlarýna neden olduðu bildirilmek-
tedir (Figuiredo ve ark. 2008, Bumpass ve ark.
1991, Özyurt ve Deveci 2010). Çalýþmamýzda ruhsal
bozukluk tanýsýnýn daha az konulmasý bu ergen-
lerin ve ebeveynlerinin erken evlenmek için ruhsal
Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40
 Çocuk ve Ergen Adli Olgularda Ruhsal Deðerlendirme

deðerlendirme sýrasýnda dirençli olmalarýna baðlý Nüfus ve Saðlýk Araþtýrmasý 2008). Risk altýnda
olduðu düþünülmüþtür. Ayný zamanda erken evlen- olan çocuklarýn çevresel faktörlerle ilgili sinyal-
mek için baþvuran olgularýn bazýlarýnda hamilelik lerinin iyi algýlanmasý ve multidisipliner bir yak-
saptandýðý ve hamile kalma yaþlarý 16'nýn altýnda laþýmla önlem alýnmasý çocuk ve gençlerin adli
olduðu için bu ergenlere yönelik cinsel istismarla olaylara konu olma sýklýðýný azaltacaktýr.
ilgili bir soruþturma baþlatýlmasý yönünde bilirkiþi
Çalýþmamýz geriye dönük dosya inceleme yön-
görüþünün adli makamlara bildirildiði belirlen-
temiyle yapýldýðý için ölçek kullanýlmamasý,
miþtir. Erken evlenme isteði nedeniyle baþvuran
karþýlaþtýrma grubu içermemesi ve çalýþmaya alýnan
olgularda gebelik saptanmasý bu olgularýn cinsel
çocuk ve ergenlerin sosyodemografik özellikler
istismar açýsýndan deðerlendirilmesinin önemi
açýsýndan heterojen olmasý gibi kýsýtlýlýklar içerse
açýsýndan dikkat çekicidir.
de adli olaylara konu olan çocuk ve ergenlerin ruh-
Tüm olgularýn annelerinin okula gitmeme oran- sal durumlarý ve risk faktörleri açýsýndan yazýna
larýnýn çok yüksek düzeyde olduðu belirlenmiþtir. katký saðlayacaðý düþünülmüþtür.
Benzer þekilde ebeveynlerinden herhangi biri çalýþ-
mayan olgularýn oraný da yüksek oranlarda bulun-
Yazýþma adresi: Dr. Muhammed Ayaz, Sakarya Eðitim ve
muþtur. Düþük sosyokültürel düzey, düþük ebeveyn
Artaþtýrma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniði,
eðitim düzeyi erken evlenme, suça sürüklenme ve Sakarya, ayazmuhammed@yahoo.com
istismar açýsýndan risk faktörü olarak bildirilmekte-
dir (Bernet 2007, Steiner ve Karnik 2007, Türkiye

KAYNAKLAR
Adalet Bakanlýðý (2009) Ýstatistikleri, http://www.adlisicil.- of sexual abuse cases: A clinical representative sample from
adalet.gov.tr/istatistik_2009/cocuk/cocuk21.pdf ve http://www.- Turkey. Child Youth Serv Rev, 32:1285-1290.
adlisicil.adalet.gov.tr/istatistik_2009/cocuk/cocuk4.pdf adres-
Johnson TC (2000) Sexualized children and children who
lerinden 20 Ekim 2011 tarihinde indirildi.
molest. SIECUS Rep, 29:35-39.
Bernet W (2007) Çocuða Kötü Muamele. Kaplan&Sadock's
Kaufman J (2007) Child abuse and neglect. Lewis's Child and
Comprehensive Textbook of Psychiatry, BJ Sadock, VA Sadock
Adolescent Psychiatry: A Comprehensive Textbook, Martin A,
(Ed), 8. Baský, Çev. Ed: H Aydýn, A Bozkurt, Ankara, Güneþ
Volkmar FR (Ed), 4. Baský, USA, Lippincott Williams &
Kitabevi Ltd. Þti, s.3412-3425.
Wilkins, s.1041-1048.
Bumpass LL, Martin CT, Sweet AJ (1991) The impact of family
Köse S, Aslan Z, Baþgül ÞS ve ark. (2011) Bir eðitim ve araþtýr-
background and early marital factors on marital disruption. J
ma hastanesi çocuk psikiyatrisi poliklinine yönlendirilen adli
Fam Issues, 12:22-42.
olgular. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12:221-225.
Gökçe B, Özþahin A, Zencir M (2007) Determinants of adoles-
Mannuzza S, Klein RG, Moulton JL (2008) Lifetime criminali-
cent pregnancy in an urban area in Turkey: a population-based
ty among boys with attention deficit hyperactivity disorder: a
case-control study. J Biosoc Sci, 39: 301-311.
prospective follow-up study into adulthood using official arrest
Briscoe-Smith AM, Hinshaw SP (2006) Linkages between child records. Psychiatry Res, 160:237-246.
abuse and attention-deficit/hyperactivity disorder in girls:
Morano JP (2001) Sexual abuse of mentally retarded patient:
behavioral and social correlates. Child Abuse Negl, 30:1239-
medical and legal analysis for the primary care physician. Prim
1255.
Care Companion J Clin Psychiatry, 3:126-135.
Çocuk Koruma Kanunu, T. C. Resmi Gazete, 15 Temmuz 2005,
Murray J, Farrington DP (2010) Risk factors for conduct disor-
sayý: 5395.
der and delinquency: key findings from longitudinal studies. Can
Doðan S (2008) Cinsel istismar davranýþý gösteren ergenler: Ýki J Psychiatry, 55:633-642.
olgu ve konunun gözden geçirilmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh
Ögel K, Tarý I, Eke CY (2006) Okullarda Suç ve Þiddeti Önleme.
Saðlýðý Dergisi, 15:157-162.
Ýstanbul, Yeniden Yayýnlarý, s.9-17.
Edgardh K, Ormstad K (2000) Prevalence and characteristics of
Öztop DB, Özcan ÖÖ (2010) Cinsel istismar vakalarýnýn sosyo-
sexual abuse in a national sample of Swedish 17-year-oldgirls.
demografik ve klinik özelliklerinin deðerlendirilmesi. Yeni
Acta Pediatrica, 89: 310-319.
Symposium, 48:270-276.
Figueiredo B, Pacheco A, Costa R (2007) Depression during
Özyurt BC, Deveci A (2010) Manisa'da Kýrsal Bir Bölgedeki 15-
pregnancy and the postpartum period in adolescent and adult
49 Yaþ Evli Kadýnlarda Depresif Belirti Yaygýnlýðý ve Aile Ýçi
Portuguese mothers. Arch Womens Ment Health, 10:103-109.
Þiddetle Ýliþkisi. Turk Psikiyatri Derg, 22:10-16.
Fiþ NP, Arman A, Kalaça S ve ark. (2010) Psychiatric evaluation
Schetky DH (2007) Adli Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi.

Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40 39

Ayaz M, Ayaz AB, Soylu N.
Kaplan&Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, BJ
Sadock, VA Sadock (Ed), 8. Baský, Çev. Ed: H Aydýn, A
Bozkurt, Ankara, Güneþ Kitabevi Ltd. Þti, s.3490-3494.
Shamseddeen W, Asarnow JR, Clarke G ve ark. (2011) Impact
of physical and sexual abuse on treatment response in the
Treatment of Resistant Depression in Adolescent Study (TOR-
DIA). J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 50:293-301.
Spencer N, Devereux E, Wallace A ve ark. (2005) Disabling con-
ditions and registration for child abuse and neglect: a
popula,tion-based study. Pediatrics, 116:609-613.
Sparato J, Mullen PE, Burgess PM (2004) Impact of child sexu-
al abuse on mental health. Br J Psychiatry, 184:416-421.
Steiner H, Karnik N (2007) Çocuk ve Ergen Antisosyal
Davranýmý. Kaplan&Sadock's Comprehensive Textbook of
Psychiatry, BJ Sadock, VA Sadock (Ed), 8. baský, Çev. Ed: H
Aydýn, A Bozkurt, Ankara, Güneþ Kitabevi Ltd. Þti, s.3441-3449.
Þahin F (2008) Fiziksel Ýstismar. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
Temel Kitabý, FÇ Çetin, A Coþkun, E Ýþeri ve ark. (Ed), Ankara,
Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Derneði, s.462-469.
40
Þenol S (2008) Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu. Çocuk
ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabý, FÇ Çetin, A Coþkun, E Ýþeri
ve ark. (Ed), Ankara, Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Derneði,
s.293-311.
Þiþmanlar ÞG, Biçer Ü, Coþkun A (2008) Adli Psikiyatri. Çocuk
ve Ergen Psikiyatrisi Temel Kitabý. FÇ Çetin, A Coþkun, E Ýþeri
ve ark. (Ed), Ankara, Çocuk ve Gençlik Ruh Saðlýðý Derneði,
s.770-781.
Turhan E, Sangün Ö, Ýnandý T (2006) Birinci basamakta çocuk
istismarý ve önlenmesi. STED, 15:153-157.
Türkiye Nüfus ve Saðlýk Araþtýrmasý (2008) Hacettepe Üniver-
sitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Saðlýk Bakanlýðý Ana Çocuk
Saðlýðý ve Aile Planlamasý Genel Müdürlüðü, Baþbakanlýk
Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarlýðý ve TÜBÝTAK, Ankara,
Türkiye.
Türk Medeni Kanunu (2011) Kanun No: 4721, T.C. Resmi
Gazete, 08 Aralýk 2001, sayý: 24607.
Klinik Psikiyatri 2012;15:33-40