Qúa trình & Thiết bị

truyền khối
PGS. TS. Mai Thah Phong
TS. Trần Tấn Việt
 Chương
THIẾT BỊ TRUYỀN KHỐI
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 3
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 4
 Yêu cầu của thiết bị truyền khối
•Diện tích bề mặt trao đổi pha lớn
•Trở lực thấp
Tháp màng
Tháp phun
Tháp bọt
Khí – lỏng
Tháp venturi
Tháp đệm
Tháp mâm
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 5
 Nguyên lý chung

• Hai pha lỏng và hơi tiếp xúc cùng

chiều hay ngược chiều
• Một cấu tử hay nhiều cấu tử có thể
di chuyển qua lại giữa hai pha

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 6

THÁP MÀNG
 Nguyên lý chung

• Pha lỏng chảy từ trên xuống tạo thành

màng film trong ống (hay ngoài ống),
pha hơi có thể thổi ngược từ dưới lên
(ngược chiều) hay từ trên xuống (cùng
chiều)

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 8

 Nguyên lý chung

Lỏng vào Lỏng vào

Chất tải nhiệt

Màng film
Hơi
Hơi

Hơi

Hơi

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 9

 Ưu điểm

Sử dụng khi quá trình tỏa nhiều nhiệt, giải nhiệt liên tục

Đòi hỏi áp lực thấp

Thời gian lưu thấp

Phù hợp đối với những lưu chất nhạy cảm với nhiệt

Dễ vệ sinh
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 10
 Nhược điểm

Khó kiểm soát chế độ màng film

Có thể xảy ra hiện tượng bốc hơi

Phải kiểm soát lưu lượng lỏng đều đặn

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 11

THÁP PHUN
 Nguyên lý chung

• Pha lỏng được phun vào tháp từ trên

xuống, pha hơi có thể thổi ngược từ
dưới lên (ngược chiều) hay từ trên
xuống (cùng chiều)
• Pha lỏng có thể được phun tại nhiều vị
trí khác nhau trong tháp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 13

 Ưu điểm

Trở lực thấp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 14

 Nhượt điểm

Đòi hỏi áp lực bơm lớn nên chi phí cao

Dễ mất mát lỏng

Khả năng truyền khối thấp

Thời gian lưu thấp

Số bậc truyền khối ít

Hạt hình thành có thể kết khối

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 15
THÁP BỌT
 Nguyên lý chung

• Pha lỏng được bơm vào tháp từ trên

xuống (ngược chiều) hay từ dưới lên
(cùng chiều), pha hơi được phun vào từ
đáy tháp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 17

 Ưu điểm

Ổn định nhiệt

Khuấy trộn tốt

Chi phí đầu tư và chi phí năng lượng cho vận hành thấp

Thời gian lưu của pha lỏng cao

Diện tích bề mặt truyền khối lớn

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 18
 Nhược điểm

Trở lực của pha hơi lớn

Thời gian lưu của pha hơi thấp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 19

THÁP VENTURI
 Nguyên lý chung

• Pha lỏng và hơi được phun vào đỉnh

venturi, khi đi qua khe venture, giọt lỏng
được tán nhỏ thành sương mù làm tăng
tốc độ truyền khối. Hỗn hợp sau
venture được tách thành hai pha lỏng và
hơi nhờ lực ly tâm của cyclone

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 21

 Ưu điểm

Sự phân tán pha tốt

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 22

 Nhược điểm

Đòi hỏi công suất bơm lớn

Trở lực pha hơi lớn

Chi phí năng lượng cho vận hành cao

Chỉ tiếp xúc pha cùng chiều

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 23

 Tháp mâm

Pha lỏng được bơm vào

đỉnh tháp, pha hơi được
thổi ngược từ dưới lên
(ngược chiều). Hai pha
tiếp xúc nhau trên từng
mâm
Mỗi mâm tương đương
một bậc truyền khối
Có 3 loại mâm: mâm
xuyên lỗ, mâm chop và
mâm van

Hình 5.1: Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa thaùp maâm

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 24

 Tháp mâm

Để mâm có hiệu suất cao → khi hoạt

động mức chất lỏng trên mâm và vận
tốc khí phải lớn → gây nên sự lôi cuốn
cơ học các giọt lỏng trong dòng hơi từ
mâm dưới lên mâm trên → giảm sự
biến đổi nồng độ tạo nên bởi quá trình
truyền khối → làm giảm hiệu suất
mâm.
Tạo nên độ giảm áp lớn cho pha hơi
(khí) → làm tăng công suất máy nén
khí cho tháp hấp thu, hoặc tăng nhiệt
độ sôi ở nồi đun của tháp chưng cất.
Cuối cùng độ giảm áp cao của pha khí làm
cho tháp dễ bị ngập lụt khi hoạt động.

Hình 5.1: Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa thaùp maâm

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 25

 Tháp mâm
Đặc trưng chung
- Khoảng cách mâm

Đường kính mâm D (m) Khoảng cách mâm H (m)

tối thiểu 0,150
đến 1,2 0,450 0,500
1,2 3,0 0,600
3,0 3,6 0,750
3,6 7,2 0,900

- Đường kính tháp

Với loại mâm chóp hay xuyên lỗ ở trạng
thái ngập lụt, vận tốc biểu kiến của pha khí vF
(dựa trên diện tích bề mặt bốc hơi của mâm
Sn) liên hệ đến khối lượng riêng của hai pha
như sau:
 L  G 1/ 2
Hình 5.1: Sơ đồ hoạt động của vF  CF ( )
tháp mâm G
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 26
 Tháp mâm

Hình 5.2: Giản đồ xác định CF cho mâm chóp Hình 5.2: Giản đồ xác định CF cho mâm xuyên
lỗ

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 27

 Tháp mâm

Hình 5.1: Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa thaùp maâm

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 28

 Chi tiết mâm xuyên lỗ

Mâm xuyên lỗ

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 29

 Chi tiết mâm xuyên lỗ

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 30

 Chi tiết mâm chóp

Mâm chóp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 31

 Hoạt động của chóp

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 32

 Chi tiết mâm van

Mâm van

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 33

 Hoạt động của van

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 34

 Các thông số
ht: độ giảm áp tổng cộng của pha khí qua mâm,
mm chất lỏng
dtw: bề ngang chất lỏng vượt qua gờ chảy tràn, mm
hf: chiều cao lớp chất lỏng sủi bọt trên mâm, mm
hfd: chiều cao lớp chất lỏng bọt trong ống chảy
chuyền, mm
hl: chiều cao tương đương lớp chất lỏng trên
mâm, mm
hsc: khoảng cách từ mép chóp đến mâm, mm
hli: chiều cao lớp chất lỏng khi vào mâm, mm
hlo: chiều cao chất lỏng trước khi vào ống chảy
chuyền, mm
how: chiều cao lớp chất lỏng trên gờ chảy tràn, mm
hso: chiều cao lỗ chóp, mm hay độ giảm áp qua lỗ
chop, mm chất lỏng
hss: chiều cao thủy tĩnh lớp chất lỏng trên lỗ chóp
đến gờ chảy tràn, mm
hw: chiều cao gờ chảy tràn trên mâm, mm
∆: gradient chiều cao chất lỏng trên mâm, mm

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 35

 Ưu điểm

Hiệu quả truyền khối tốt hơn tháp đệm

Sử dụng được với cả lưu lượng cao hay thấp

Sử dụng được khi có lẫn hạt rắn

Đáp ứng được nhiều yêu cầu đặc biệt

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 36

 Nhược điểm

Trở lực cao hơn tháp đệm

Không phù hợp khi có quá nhiều cặn

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 37

 Đường kính tháp

: lưu lượng khí hay lỏng

: vận tốc khí hay lỏng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 38

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 39
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 40
 Gờ chảy tràn

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 41

 Khoảng cách mâm

Ngập
lụt

Khoảng
cách Chọn trước rồi kiểm tra
mâm
Chi Trở
phí lực

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 42

 Tháp đệm

Cấu tạo gồm thân hình

trụ 1; Bộ phân phối lỏng
2; trong thân hình trụ đổ
vật rắn trơ (đệm) 3. Để
đỡ đệm dùng lưới 4;
Ngoài ra còn bộ phân
phối lại chất lỏng 5 và
ống xiphông 6 (xem hình
vẽ)

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 43

 Tháp đệm

Đệm được chế tạo từ những vật

liệu khác nhau: hợp kim, kim
loại, gốm sứ, thủy tinh, chất dẻo,
gỗ, đá …
Có nhiều hình dạng kích thước
khác nhau:
Đệm vòng
Đệm tấm
Đệm yên ngựa

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 44

 Tháp đệm

Ngoài những yêu cầu trên khi lựa chọn đệm cần căn cứ vào:
Thấm ướt tốt chất lỏng;
Trở lực thủy lực nhỏ, thể tích tự do lớn và tiết diện ngang
lớn;
Có thể làm việc với tải trọng lớn của lỏng và khí, ε và S lớn;
Khối lượng riêng nhỏ;
Phân phối đều lỏng;
Có tính chịu ăn mòn cao, rẻ tiền, dễ kiếm...:
Để làm việc với chất lỏng bẩn nên chọn đệm cầu có khối
lượng riêng nhỏ
Chọn đệm cần căn cứ vào yêu cầu giảm hiệu ứng thành thiết
bị

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 45

 Tháp đệm

Cấu tạo gồm thân 5

hình trụ 1; Đệm 2;

lưới đỡ đệm 3. Bộ
phân phối lại chất
lỏng 4; Cửa đổ đệm
5, tháo đệm 6 và
phân phối lỏng 7 6

Hình 5.25: Thaùp cheâm vôùi vaät cheâm ngaãu nhieân

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 46

 Tháp đệm

Tháp đệm làm việc với

ống xiphông để tạo chế
độ nhũ tương

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 47

 Tháp đệm

Tháp đệm dùng trong

trích ly lỏng - lỏng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 48

 Tháp đệm

Cấu tạo bộ phận phân phối lỏng:

Vòi tưới;
Đĩa phân phối;
Máng
Vòng quay
Chảy tầng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 49

 Chi tiết phân phối lỏng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 50

 Chi tiết phân phối lỏng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 51

 Chi tiết tách giọt

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 52

 Chi tiết đỡ đệm

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 53

 Tháp đệm

Hiệu ứng thành và cách khắc phục:

Chia chiều cao đệm: 4  5 lần đường kính
thì chất lỏng gần như tập trung ở thành tháp
(xem hình vẽ). Nên với khoảng cách 4  5
lần đường kính người ta cần chia đệm
thành từng đoạn, nhưng không lớn hơn 3 
4 mét
d 1 1
Chọn kích thước đệm:  
 15 8
Xếp đệm trong TB: d < 50 đổ lộn xộn, d >
50 phải xếp thứ tự

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 54

 Tháp đệm

lg p
Chế độ thủy động lực học tháp
đệm:

Chế độ màng OA: mật độ tưới

không lớn, tốc độ khí nhỏ, chất
lỏng chảy thành màng theo bề mặt
đệm, khí đi ở khe giữa các màng,
kết thúc ở điểm nâng A;

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 55

 Tháp đệm

lg p
Chế độ thủy động lực học tháp
đệm:
Chế độ quá độ AB: do ma sát của
dòng khí đối với bề mặt lỏng và
kìm hãm sự chảy của màng lỏng,
bề dày màng lỏng tăng, lượng lỏng
giữ lại trong đệm tăng. Khi tăng tốc
độ khí làm tăng xoáy. Kết thúc chế
độ này tại điểm B gọi là đảo pha;

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 56

 Tháp đệm

Chế độ thủy động lực học tháp lg p

đệm:
Chế độ nhũ tương BC: hệ nhũ
tương không bền, cường độ truyền
khối lên cực đại, đồng thời trở lực
thủy lực cũng tăng nhanh, chế độ
này rất khó duy trì mặc dù cường
độ truyền khối lớn. Kết thúc chế độ
nhũ tương bằng điểm sặc C. Tốc độ
sặc xác định theo:
0,125
 wS2 a   K  0,16 
0,25
 L   K 
lg  3    L   A  1, 75    
 g   L   G
   L 

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 57

 Tháp đệm

Chế độ thủy động lực học tháp lg p

đệm:

Chế độ cuốn theo: quá giới hạn

sặc, nếu tăng tốc độ khí, toàn bộ
chất lỏng sẽ bị giữ lại trong tháp và
cuốn ngược trở ra theo dòng khí
Tháp đệm làm việc tốt nhất là ở chế
độ hãm và nhũ tương nhưng khó
điều chỉnh, nên thường chọn wK =
0,8WS.

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 58

Khi suất lượng pha lỏng hoặc pha khí vượt quá giới hạn cho trước, chất lỏng không
chảy xuống được tạo nên một cột chất lỏng trong tháp, độ giảm áp pha khí khi đó sẽ
dao động mạnh. Điều này cần tránh khi điều hành tháp. Theo Zhavoronkov, hiện
tượng ngập lụt xảy ra khi hai nhóm số vô thứ nguyên sau có liên hệ với nhau như hình
5.32.

Hình 5.32: Điểm lụt của

tháp chêm theo quan hệ
của hai nhóm số vô thứ
nguyên

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 59

 Phương trình thiết kế cho quá trình hấp thu một cấu tử

y y dy dy
d ( G. y)  d ( Gtr )  Gtr d ( )  Gtr  G
1 y 1 y (1  y )2 1 y

Tốc độ biến đổi suất lượng của dung chất trong một pha bằng
tốc độ truyền khối đến pha kia, do đó ta có:

d  Gy   k y  yi  y  dS  K y ( y*  y) d S (6.21)

với S là diện tích bề mặt tiếp xúc pha qua đó xảy ra quá trình truyền khối, diện tích
này khó xác định và thường được biểu diễn bằng biểu thức:
dS=σdz
σ- diện tích bề mặt riêng của vật chêm m2/m3
z - chiều cao tháp có tiết diện bằng một đơn vị diện tích, m.

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 60

 Phương
Phöôngtrình (6.21)
t r ình (6.21)được
ñöôïc lấy y tích
l aá t íchphânn để
phaâ ñeåxácc định
xaù ñònh chiều
chi eà
u cao
t cao
haù tháp
p cheâm : chêm:
z y1 G dy y1 G dy
z  o dz  y2

k y  1  y  y1  y 
 y
2

K y  1  y  ( y*  y)
(6.22)

NhânN haâ n và
tử t öûmẫu
vaømaãu của
số soá cuû a t ích
tích phânphaâ n cuû
của a (6.22)
(6.22) vớivôùi 1  y,lvới
(1-y) vôù
i
lm m
(1-y)
1  y llm
m là trung bình logarit của (1-y
l aøt r ung bình l ogar i t cuûa 1  yi i) vaø
và (1
(1-y):
– y)

1  yi   1  y 
1  y  l m 
ln 1  yi  1  y 

y1 G 1  y l m . dy
z  y2

k y  1  y l m 1  y  yi  y 
(6.23)

Định
Ñò nghĩa
nh nghóa chichiều
u caocao
eà ñônđơn
vò t r vị truyền
uyeà i :khối:
n k hoá
G
H tG  (6.24)
k y  1  y  l m
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 61
 Định
Ñònh nghĩa chiều
nghóa chi eà caoñôn
u cao đơnvòvịt rtruyền
uyeà khối:
n k hoá
i:
G
H tG  (6.24)
k y  1  y  l m

Giá
gi aùttrị
r ò này
naøy thường
t höôø n g được xem l là
ñöôïc xem aøkkhông
hoâ đổii trong
n g ñoå t r ong độñoächính
chính xác c cho
xaù cho
phép
pheù và ñöôï
p vaø được lấy
c l aá bằng
y baè giá
n g gi aùttrị
r ò trung
t r ung bình
bình tại
t aïiđiều ukiện
ñi eà nlàm
k i eä l aø
mviệc ởc ôû
vi eä
đỉnh
ñæ và ñaù
nh vaø đáy
y ttháp.
haù Doñoù
p . Do đó:
:
y1 1  y  l m
z  H tG . y 2 1  y  yi  y 
dy (6.25)

y11  y  l m
Tích
Tích phaâ
n
phân y2 1  y  yi  y  d y  N t G laø
là ñoäño mức
độ đo möù c độ
ñoä khoù
khó khaê
khăn n

cuûa quaù
của quá trình haá
trình hấp p thu
thu,vàvaø ñöôïcgọi
được goïlài laø
sốsoáñôn
đơn vị vò truyeà
truyền n khoá
khối pha i
pha
khí. khí.
CôngCoâ ng thöù
thức c (6.25)
(6.25) có thểcoù theåñöôï
được đơncgiản
ñônhóa
giaû nbằng
hoù
acách
baè ngthay
trung
caù bìnhtrung
ch thay số họcbình
chosoá trung
hoïcbình
chologarit
trung (1-y) mà không
bìnhlmlogarit 1  ygặp
l m maø
phải sai số lớn.
khoâ
ng gaë
p phaû
i sai soálôù
n.
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 62
 1  yi   1  y 
1  y  l m  (6.26)
2
y1 dy 1 1  y2
N tG  y2 y  y1
 ln
2 1  y1
(6.27)

Phöông
Phương trìnht rtrên
ình đơn
t r eâ
n giản
ñôn hơn
gi aû
n để
hônlấyñeå l aá
tích yphân
t ích bằng
phaâ n đồ
baèn g ñoàt hò.
thị.
Vôù
Vớii hỗn
hoãn hợp
hôïp cócoùnồng
noà
n g độñoädung
dung chất
chaát rất
r aá
t nhỏ,
nhoû ,số
soá haïn gthứ
hạng t höùhaicủa
hai cuû
avếveá
phaû
phảii (6.27)
(6.27) seõ
sẽ kkhông
hoâ
n g ñaù n g kkể.
đáng eå
.

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 63

Tương tự, ta
Töông töï,chứng nminh
t a chöù được
g minh ñöôïccho
chonồng
n gđộ
noà ñoädung chấtt ttrong
dung chaá pha loû
rong pha lỏng:
n g:
z  H tL . N tL
ttrong ñoùHHtLtLlàl aø
r ong đó chi eà
chiều u caođơn
cao ñônvịvò t r uyeà
truyền nkhối
k hoá
i pha
pha l oû
lỏng:n g:
L
H tL  (6.28)
k x  1  x  l m
vớii N
vôù NtL làl aø
số đơn
soáñôn vị
vòtruyền nkhối
t r uyeà pha
i phalỏng:
k hoá l oû
ng
x1 1  x  l m x1 dx 1 1  x2
N tL  x2 1  x  xi  x  dx  x
2
 ln
 xi  x  2 1  x1
(6.29)

vôùi lm1 làxtrung

(1-x) l m laøtrung
bình bìnhcủa
logarit logarit cuû
(1-x) và a (1–x)
(1-x1). vaø1  x1 

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 64

 Trong trường
Tr ong t r öôøhợp
n đường
g h ôï
p ñöôø n gcân
caân bằng là ñöôø
baèn g laø đường thẳng
n g t haú và
n g v aø tỉ số
t æsoá caùccác
h eä
hệ
soátsốr uytruyền
eàn k h oá ikhối
ph a pha
k hí , khí,
ph a phan g lỏng
loû laøk hoâlàn gkhông
ñoå đổi
i t hì caùthì các
c bieå biểu
u t höùc t í nh
thức
ch ieàu tính
cao chiều
t haù cao
p cheâ m tháp
coùt hchêm
eåñöôïccó thểt hđược
t í nh eo h eätính
soát theo
r uyeàn hệ sối t oån g
k hoá
truyền
quaù t n hö khối
sau:tổng quát như sau:
Th eo pha k h í : z = N tOG  H tOG

y1 1  y *l m d y y1 dy 1 1  y2
N tOG  y2 1  y( y  y* )
 y 2 y y *
 ln
2 1  y1
(6.30)

Y1 dY 1 1  Y2
h ay N t OG  Y 2 Y Y *
 ln
2 1  Y1
(6.31)

G
và
vaø H t OG  (6.32)
*
K y 1  y  lm

Với
vôù NtOG
i N tOG là l aøsố đơnvò
soáñôn vịt truyền
r uyeàn kkhối tổng
hoái t oå quát
n g quaùt phpha
a k hkhí,
í , vaøvà
l aøH ieàu là
chtOG cao
chiều
ñôn vòcao đơn
t r uyeà n k hvịoá
itruyền
t oå khối
n g quaù tổng
t . Coân g tquát. Côngr aá
höùc (6.31) thức n6.31)
t t i eä l ôïi v ìrất
ñöôøtiện
ng
lợimvìv ieä
l aø đường
c t r eân làm việc
t oïa ñoä X, Y trên tọanđộ
l aøñöôø g t hX,
aúnY
g là đường thẳng.

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 65

 Tương
Töông tự,
t öï, theo
t heo pha lỏng,
n g, Z = N tOL . H tOL
l oû

x1 1  x *l m dx x1 dx 1 1  x2
N tOL  x2 1  x  ( x*  x)  x
2
*
 ln
x  x 2 1  x1
(6.33)

X1 dX 1 1  X2
= X 2
*
X X
 ln
2 1  X1
(6.34)

L
H tOL  *
(6.35)
K x  1  x  lm

Những N höõn g phöông

phương trình ttính
r ình Zt ính
ở trên Z ôû
đềut r eâ
n ñeà
cho u chokết
cùng cuø
n g k eá
quả. t quaû
Tuy . Tuy
nhiên,
nhipha
khi eân knào
hi pha naø
có trở olực
coùtruyền
t r ôûl öïckhối
t r uyeà
n kthì
lớn hoáidùng
l ôù
n tphương
hì duøn g trình
phöông
tínht rZình
theo
t ính pha đó pha
Z t heo tiện ñoù
lợi thơn.
i eän l ôïi hôn.
Vôù
i quaùtrình nhaûkhí, ñoä
ng löïc hay seõaâ
m nhöng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 66

 1- Hỗn hợp có nồng độ loãng

y1 dy
N tOG  y2 y y *
(6.36)

Nếu N eá
u ñöôø
đường cânn g bằng
caâ
n baèn g ñöôï
được xemc làxem l aøñöôø
đường n g trong
thẳng t haún gkhoảng
t r ong k hoaû
ng
nồng
noà ñoäxx11,, xx22 thì
n g độ t hìphương
phöông trình
t r ìnhđường
n gcân
ñöôø caân bằng
n g là:
baè l aø
:

y* = mx + r (6.37)
Nếu N eá
u dung
dung dịch dò ch l oaõ
loãng, n g, l öôï
lượng n g dung
dung chấtchaá t t r uyeà
truyền n gi
giữa haiöõapha
hai là
pha
nhỏl aønhoû
t hì đường
thì ñöôø
n g làm
l aø
m việc
vi eä
c trên
t r eâ
ntọa
t oïađộ
ñoä
x,xyy cuõ
n g coù
cũng có tthể
heåxem là l aøđường
ñöôøn g tthẳng
haún g coù
có phương
phöông trình:
t r ình:
L
y   x  x2   y2 (6.38)
G

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 67

 1- Hỗn hợp có nồng độ loãng

L x1 dx L ( y  y* )1
N tOG 
G x2 qx  s
 ln
Gq ( y  y* )2
y1  y2 y1  y2
= * * * *
 
(6.40)
[( y  y )1  ( y  y )2 ] ln[( y  y )1 /( y  y )2 ] ( y  y )ln

Nếu áp dụng định luật Henry, r=0, ta được kết quả cho tháp hấp thu:

y1  mx1 1 1
ln[( )(1  )  ]
y2  mx2 A A
N tOG  (6.41)
1  1/ A

vôù
i A = L /mG.

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 68

 2-Xác định bằng đồ thị
Đường KB được vẽ qua trung điểm các
đoạn thẳng đứng giữa đường cân bằng và
đường làm việc.
Bậc JLC và CFD là những đơn vị truyền
được xác định bằng cách vẽ JK = KL và CE
= EF, sau đó từ L và F vẽ thẳng đứng lên.
yG-yH có thể được xem như là động lực
trung bình cho sự biến đổi nồng độ pha khí
yD-yF
Vì GE = EH nên nếu đường làm việc được
xem như đường thẳng thì DF = 2GL = GH,
bậc CFD là một đơn vị truyền khối. Để xác
định NtoL,
Đường KB vẽ qua các giao điểm của các
đoạn thẳng nằm ngang nối đường làm việc
và đường cân bằng

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 69

 3- Chiều cao tổng quát của đơn vị truyền khối

K hisốheä
Khi hệ gócsoáđường
goùc ñöôø
n g caâ
cân n baè
bằng n g k hoâ
không n g ñoå
đổi, i , chicao
chiều eà u cao
tổngt oå
n g quaù
quát củat cuûa
đơn vò
ñôn vịtruyền
t r uyeànkhối được
i ñöôïctổng
k hoá n ghợp
t oå hôïptừt öø
các đơn
caùc ñônvị vò
truyền khối
t r uyeà của
n k hoá mỗi
i cuû
a moã i
pha ttheo
heo biểu u thức
bi eå t höù sau:
c sau:
(1  y )i l m mG (1  x )i l m
H tOG  H tG  H tL (6.43)
(1  y )*l m L (1  y)*l m

N eá
Nếuu trở
t r ôûlực
l öïc truyền
t r uyeà
n khối
k hoái chủ
chuûyeá
yếuunằm
naè
m trong
t r ongpha k hí yi  y* và:
phakhí vaø
:
mG (1  x )i l m
H tOG  H tG  H tL (6.44)
L (1  y )*l m
(1  x )i l m
và
vaøvới
i hỗn
vôù n hợp
hoã hôïp có nồng
coùnoà độ nhoû
n g ñoänhỏ  1 nên:
neâ
n:
(1  y )*l m
mG
H tOG  H tG  H tL (6.45)
L

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 70

 3- Chiều cao tổng quát của đơn vị truyền khối

Töông
Tương t öï chicao
tự, chiều eà
u cao
tổngt oå
n g quaù
quát t cuû
của a ñôn
đơn vò t r uyeà
vị truyền n khoá
khối tínhi theo
t ính t heo
pha lỏng
l oû
n g được
ñöôïc xaù c ñò
xác nh:
định:
(1  x )i l m L (1  y)i l m
H tOL  H tL  H tG . (6.46)
(1  x )*l m mG (1  x )*l m

Nếu
N u ttrở
eá r ôûllực
öïc ttruyềnn kkhối
r uyeà i chủ
hoá yếu
chuûyeá nằm
m ttrong
u naè n g, xi  x* :
pha llỏng,
r ong pha oû
L (1  y )i l m
H tOL  H tL  H tG (6.47)
mG (1  x )*l m
với
i hỗn
vôù n hợp
hoã có noà
hôïp coù nồng độnhoû
n g ñoä nhỏ:
:
(1  y)i l m L
 1 ; H tOL  H tL  H tG (6.48)
(1  x )*l m mG

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 71

Ví dụ:6.3:
V í duï ThápThaù p cheâ
chêm m ñöôï
được c duø
dùng nđể
g ñeå
hấphaá p thu
thu mộtmoä t dung
dung chấtchaá t
trong
dòng
trongkhídoø nbằng
g khídung
baèngmôi dunglà nước
moâ ởnöôù
i laø áp c
suất thường.
ôûaù
p suaá Nồng
t thöôø ng.độ
dung chất ban đầu trong dòng là 0,03 mol/mol khí trơ. Mức độ
Noà ng ñoädung chaátban ñaà u trong doø ng khí laø0,03 mol/mol
hấp thu đạt 90%. Nước rời tháp hấp thu có nồng độ 0,02
khí trô. Möù
mol/mol c ñoä
nước. haá
Tháp p được
thu ñaï t 90%.
làm Nöôù
nguội đểcduy
rôø
i thaùp haá
trì nhiệt pđộthu coù
không
noà
đổi.ngHãy
ñoäxác
0,02định
mol/mol
chiềunöôùcaoc.tháp
Thaù p ñöôïcCho
chêm. laø
mbiết
nguoä i ñeå
HtG duy trìm,
= 0,205
H tL =t 0,90
nhieä m. nDữ
ñoäkhoâ kiện
g ñoå cân
i . Xaù bằng
c ñònh chicủa
eàunồng độ pdung
cao thaù cheâ mchất
? Chotrong
bieá
t
pha
H = khí và lỏng
0,205 m, như
H =sau: 0,90 m. Döõkieä n caân baèng cuû a noàng ñoä
tG tL

dung chaá
t trong pha khí vaøloû
ng nhö sau:
XX= =mol
moldung
dung
0 0,005 0,010 0,0125 0,015 0,020 0,023
chất/mol
chaát /molnước
nöôù
c
Y* Y=* mol
= moldung
dung
0 0,0045 0,0102 0,0138 0,0183 0,0273 0,0327
chất/mol
chaá t /molkhí
khíkhô
trô

02/02/2020 Thiết bị truyền khối 72

Gi aû Tr ong quá
i : Trong
Giải: quaùtrình
t r ìnhhấp
haápthu
t hu naø
này, y , t lực
trở r ôûl truyền
öïc t r uyeà
n kchủ
khối hoá
i chuûyeá
u naè
yếu nằm m
ttrong
r ong pha
phakhí
k hínên
neâ
ncócoù
thểt heå
tínht ính chicao
chiều eà
u cao
thápt haù
p cheâ
chêm m tbiểu
theo heo thức
bi eå
u t höù
c
Z  N tOG . H tOG
1- Xác
1. Xaù ñònh N tOG : Có
c định Coùthể
t heåxácc định
xaù ñònhtheo
t heohai
haicách
caù
ch

a)a) Bằng
Baè n g đồ
ñoàthị:
t hò:VẽVeõ ñöôø
đường n gcân
caânbằng
baè ngvàvaø ñöôø
đường nglàml aø
m
việc vi eäc t rhệ
trên eâ
n heä
trục
t r uïc X, Y. Đường
X,Y. Ñöôø n g làm m việc
l aø vi eäctrên nhệheä
t r eâ trục X,
t r uï Y làY đường
c X, l aøñöôø thẳng
n g t haú qua hai hai
n g qua
điểm
ñi eåm C [ X 2 = 0; Y2 = 0,03 (1 – 0,9) = 0,003] và vaøđiểm m D ( X 1 = 0,02; Y1
ñi eå
= 0,03). Vẽ Veõđường
ñöôø n g ttrung
r ung bình
bình giữagi öõ
a đường
ñöôø n g llàm
aø
m việc
vi eä
c và
vaøđường
ñöôø n g caâ
cânn baèn g.
bằng,
Xaù
xác c định
ñònh được
ñöôïc soá
sốñônđơnvòvịt rtruyền
uyeà n khoá
khốii t tổng
oån g quaùt t rtrên
quát eân ñoà
đồt hò
thị laø
là 5,5
5,5.
b)Xác
b) Xaùcđịnh
ñònhbằng
baèng tích
tích phaâ
phân: n : Theo
Theo (6.31)
(6.31), vớivôù
i noà
nồng nđộ
g ñoädung
dung chấtchaát
ttrong
r ong pha
pha khí
k híloãng.
l oaõ
n g.
Y1 dY
N tOG  Y2 Y  Y*

02/02/2020 73
Thiết bị truyền khối
 * *
1
X Y Y Y-Y
Y-Y*
0 0,0030 0 0,0030 333
0,005 0,0100 0,0045 0,0055 182
0,010 0,0165 0,0102 0,0063 159
0,0125 0,0200 0,0138 0,0062 161
0,015 0,0234 0,0183 0,0051 196
0,020 0,0300 0,0273 0,0027 370

Vẽ đường biểu
Veõñöôø diễn
n g bi eå 1/(Y
u di eã  Y * )Y.
n –1/Y(*Y) theo DiệnY.tích
t heo giới
Di eä hạngigiữa
n t ích ôù
i haïn gi öõ
a
đường
ñöôø congvaø
n g cong
02/02/2020
vàt trục hoành,
r uïc hoaøn h, 22ñöôø
đường
n g Y1Y1==0,03
Thiết bị truyền khối
0,03 vaø
và YY22==0,003
0,003l aø
là5,83.
5,83. 74
 2.
2- Xác ñònh H tOG : Trở
c định
Xaù Tr ôûlực
l öïctruyền nkhối
t r uyeà chủ
k hoá yếuyeá
i chuû nằm trong
u naè pha pha
m t r ong
kkhí
hí và
vaø vôù
vớii hỗn
hoã
n hợp
hôïp có
coùnồng
noà
n g độ
ñoäloãng,
l oaõ
n g,theo
t heo(6.45)
(6.45)
mG
H tOG  H tG  H tL
L

vớii m
vôù m làl aø
hệ
heäsốsoá
góc
goùcđường
ñöôø n gcânnbằng,
caâ baè n g,trong trường
t r ong nhợp
t r öôø này
g hôï xem
p naø nhưnhö
y xem
đường
ñöôø n g tthẳng
haú và baè
n g vaø n g ( 0, 0273  0)/( 0, 020  0) = 1,365
bằng

Lượng
L öôïn gdung
dungchất
chaáttrao đổi
t rao giữa
ñoå ahai
i giöõ haipha
phanhỏ nên
nhoûneântheo
theoHình
hình6.20,
6.20 ta
t acó
coù
:
L tr L 0, 03  0, 003
  = 1,35
Gtr G 0, 02  0

1, 365
Vậy:
Vaä
y: H tOG  0, 205   0, 90 = 1,115 m
1, 35
Chiềuu cao
Chi eà cao tháp pchêm
t haù mlàl aø
cheâ :
z = N tOG . H tOG = 5,83 × 1,115 = 6,50 m
02/02/2020 Thiết bị truyền khối 75