D.S.U.

Za @ELEZNI^KI I PTT SOOBRA]AJ

"VLADO TASEVSKI"-Skopje

MATURSKA RABOTA
NA
TEMA

I Adresirawe na po{tenski pratki, pakuvawe i zatvorawe i pratki

isklu~eni od prenos na po{tata

II Poim i vidovi ceni na po{tenski uslugi i nivno pla}awe

PREDMET: PO[TENSKI SOOBRA]AJ

PROFESOR: IZRABOTIL:
ZDRAVKOVA VESNA PETROVSKA SOWA

SKOPJE - MAJ - 2004god.

SODR@INA:
I. Adresirawe na po{tenski pratki, pakuvawe i zatvorawe i pratki
isklu~eni od prenos na po{tata
1. Adresirawe na po{tenski pratki
2. Pakuvawe i zatvorawe na pratki
3. Pratki isklu~eni od prenos na po{tata

II. Poim i vidovi ceni na po{tenski uslugi i nivno pla}awe

1. Poim i vidovi ceni na po{tenski uslugi
2. Pla}awe na po{tenski uslugi
3. Formi na pla}awe na po{tenski uslugi

ADRESIRAWE NA PO[TENSKI PRATKI

 Adresiraweto na po{tenski pratki e od mnogu golemo zna~ewe
bidej}i ~itlivosta i jasna adresa na prima~ot so site podatoci ovozmo`uva
brzo i to~no ispra}awe i vra~uvawe na pratkata. Adresata na prima~ot
treba da bide napi{ana vo desniot agol od adresnata strana t.e. od onaa
strana na plikoto koja nema preklop za zatvarawe.
Ako za pi{uvawe na adresata ispra}~ot upotrebuva adresnica
toga{ nejzinite dimenzii treba da bidat 10x7.
Adresiraweto na pratkite se vr{i na sledniov na~in:
1. ime i prezime ili naziv na prima~ot
2. mesto (grad, selo, naselba) ulica, ku}en broj, broj na vlez,
kat, broj na stan, broj na po{tenski predgradok ili fah, broj na
voena po{ta ili oznaka post restarte
3. po{tanski broj i nazivot na odredi{nata po{ta. Pome|u
po{tenskiot broj i nazivot na odredi{nata po{ta se ostava
rastojanie od 5-10 mm ako se pi{uva ra~no ili 2-3 prazni
mesta ako adresiraweto se vr{i so ma{ina ili so kompjuter
Po{tenskiot broj treba da bide napi{an celosno so site ~etiri
brojki. Toj ne smee da bide potcrtuvan ili zaokru`uvan.
Ako prima~ot na pratkata `ivee vo {irokota ili naj{irokoto
dostavno podra~je toga{ najprvin se pi{uva nazivot na mestoto a pod
nego po{tenskiot broj i odredi{nata po{ta.

Do
Todorovski Ivica
s. Ora{e
1415 Bogomila

Dokolku prima~ot e korisnik na po{tenski predgradok

toga{ adresiraweto se vr{i vaka: Do
T.P. "Tehno-Metl"
po{tenski predgradok
1000 Skopje
 Za prima~i koi vo adresata imaat voena po{ta adresiraweto se vr{i
na sledniot na~in:

Do
Krstevski Milko
Vojna po{ta 4420/13
1000 Skopje

Dodeka pak za prima~i na post restant adresiraweto se vr{i vaka:

Do
Spasov Marjan
poste restarte
1000 Skopje
 Adresata i drugite podatoci se pi{uvaat so hemisko penkalo, so
kompjuter ili so ma{ina za pi{uvawe. Ispra}a~ot ja pi{uva svojata adresa
vo leviot goren del od adresnata strana ili na zadnata strana na preklopot
za zatvarawe.

PAKUVAWE I ZATVARAWE NA PRATKI

Pod pakuvawe na pratka se podrazbira stavawe na sodr`inata na

pratkata vo soodvetna obvivka.
Pod zatvarawe na pratka pak se podrazbira obezbeduvawe na
sodr`inata od povredi i o{tetuvawa so upotreba na sredstva za zatvarawe.
 Pakuvaweto mora da odgovara na vidot, sodr`inata i formata na
pratkata. Isto taka mora da odgovara i na goleminata i masite na pratkite,
na uslovite za prenos i dol`inata na relacijata na koja se prenesuva
pratkata.
Paketite treba da se pakuvaat vo standardizirana i tipizirana
ambala`a. Pratkite treba da se spakuvaat taka da ne mo`e da se izvadi
sodr`inata na pratkata bez da se povredi obvivkata. Za zatvarawe na
pratkata mo`e da se koristi lepak, po{tenska sigurnosna zalepka, konop so
plomba, pe~aten vosok, no ne smee da se koristi hevt ma{ina.

Pratkite se pakuvaat na sledniov na~in:

1. masni raboti (maziva, smoli) mora da se stavat vo kutija,

platnena vre}a, plasti~na kesa i dr.
2. skapoceni materijali se pakuvaat vo kutija od otporen materijal
(drvo, plastika, lamarina i dr.)
3. te~nosti i lesno topivi materii, kako i kr{livi predmeti se stavaat vo
sadovi {to ne propu{taat. Sekoj sad treba da bide staven vo
specijalna kutija od metal ili drvo, a me|u prostorot treba da bide
ispolnet so struganici ili pamuk za da ja vpie te~nosta vo slu~aj na
kr{ewe na sadot. Kapakot ne smee lesno da se otvara.
4. pratkite koi sodr`at `ivi `ivotni treba da ja imaat oznakata "`ivi
`ivotni" na adresnata strana. Raznite vidovi na ptici, zajaci i drugo
se smestuvaat vo jaki i sigurni kafezi ili sandaci vo koj navleguva
dovolno vozduh. P~eli i razni vidovi paraziti mora da bidat
smesteni vo dobro zatvorena kutija. Ispra}a~ot na `ivi `ivotni mora
da predade i potvrda do nadle`niot organ za zdravjeto na `ivotnite.
@ivite `ivotni se prenesuvaat kako itna pratka ili EMS.

PRATKI ISKLU^ENI OD PRENOS NA PO[TATA

Po{tata vr{i prenos na pratki od ispra}a~ot do prima~ot i pritoa

ne mo`e da znae to~no {to se naoa|a vo pratkata. Zatoa na ispra}a~ot
treba da mu se dade na znaewe koi predmeti se zabraneti za prenos. Toa
se naj~esto predmeti koi po svojata priroda i ambala`a pretstavuvaat
opasnost na po{tenski rabotnici za po{tenskite prevozni sredstva ili za
drugi pratki.

Pratki koi se zabraneti za prenos se:

- eksplozivi i drugi zapalivi i opasni materii (barut, benzin, petrolei, jaki
kiselini i drugo)
- nepreraboten tutun, spici, morfium, kokain i drugi drogi osven koga se
razmenuvaat me|u ovlasteni organi (bolnici, zdravstveni zavodi, fabriki
za lekovi i drugo). Vo me|unarodniot po{tenski soobra}aj tie se
razmenuvaat za medicinski i nau~ni celi me|u zemjite koi gi prifa}aat
- predmeti koi se zabraneti so zakonot za uvoz vo odredi{nata zemja
(zabraneti knigi, vesnici i sl.)
- zabraneto e da se prenesuvaat `ivi `ivotni vo pismonosni pratki, osven
p~eli, pijavici i svileni bubi. Vo me|unarodniot po{tenski soobra}aj se
otpremaat `ivi `ivotni vo paketi i kutii samo vo onie zemji koi go
odobrile toa
- pratki so nemoralna sodr`ina

Vo vnatre{niot po{tenski soobra}aj se primaat za prenos i

radioaktivni i biolo{ki materii, no samo ako ispra}a~ot ima dozvola od
nadle`niot organ.

Vo pratkite koi sodr`at nekakva vrednost (zlato, srebro, devizi)

otpremata }e se vr{i samo dokolku so pratkata se predade i dozvola za
izvoz od nadle`niot devizen organ.

POIM I VIDOVI NA CENI NA PO[TENSKI USLUGI

Po{tarinata {to korisnicite na po{tenskite uslugi ja pla}aat za

izvr{enata usluga pretstavuva cena na po{tenskite uslugi.

Cenata na po{tenskite uslugi se odreduva spored slednive

elementi:
- vrednosta na ~ovekoviot trud koj e vlo`en pri vr{ewe na nekoja
konkretna usluga
- vrednosta na potro{eniot del od osnovnite sredstva so ~ija pomo{ se
izvr{uva nekoja usluga (amortizacija)
- nivoto na cenite za soodveten vid na po{tenski uslugi vo svetski ramki

Makedonska po{ta pri formiraweto na cenite mora da dobie

soglasnost od vladata na Republika Makedonija. Dokolku vladata na
 Republika Makedonija ne dade odobrenie tie ceni ne mo`e da se
primenuvaat.
Makedonska po{ta gi utvrduva cenite na po{tenskite uslugi so
donesuvawe na cenovnik posebno za vnatre{en i posebno za me|unaroden
po{tenski soobra}aj.

So ovoj cenovnik treba da bide zapoznaen sekoj po{tenski

rabotnik:

1. Cenite vo vnatre{niot po{tenski soobra}aj mo`at da bidat:

a) po{tarina za prenos na obi~ni pismonosni pratki koja se

presmetuva spored stapkata na masa. Po{tarinata za po{tanska
karti~ka e utvrdena vo fiksen iznos vo zavisnost od toa dali e
standardizirana, nestandardizirana ili po{tenska karti~ka so platen
odgovor.

b) po{tarina za prenos na kni`eni pratki

b.1) po{tarina za prepora~ana pismonosna pratka }e se sostoi
od:
- po{tarina spored stapkata na masa za obi~ni pismonosni
pratki: za pismo, po{tenska karti~ka, pe~atena rabota,
sekogram, mal paket
- po{tarina za prepora~ano rakuvawe 18 den. (fiksen iznos)
b.2) po{tarina za vrednosno pismo se sostoi od:
- po{tarina spored stapka na masa za obi~no pismo
- po{tarina za rakuvawe so vrednosno pismo
- po{tarina po vrednost i toa 3% od vrednosta na pismoto
b.3) po{tarina za paket se sostoi od:
- cena po stapka na masa
- cena po zona na oddale~enost
- cena za rakuvawe
- cena po vrednost (3%)

2. Ceni vo me|unarodniot po{tenski soobra}aj se formiraat od strana na

site zemji ~lenki na svetskiot po{tenski sojuz. Ovie ceni se izrazeni vo
P.T.S. ili specijalno pravo na vle~ewe koe pretstavuva presmetkovna
pari~na edinica vo po{tenskiot soobra}aj.
 PLA]AWE NA PO[TENSKI USLUGI

Po{tarinata za izvr{enata po{tenska usluga ispra}a~ot ja pla}a

na EPM vo koja ja predal pratkata. Vo slu~aite koi se odredeni so zakonot
za po{tenski uslugi po{tarinata mo`e da ja plati i prima~ot i toa na onaa
EPM {to mu ja vra~uva pratkata.
So po{tarinata za prenos na paketi ne e opfatena uslugata za
dostava na paketot na prima~ot. Ako prima~ot bara paketot da se dostavi
do negoviot dom toj za ova pla}a odredena po{tarina.
Za pratkite {to podle`at na carinski pregled po{tarinata, carinata
i drugite taksi gi pla}a ispra}a~ot ili eventualno prima~ot.
Po{tarinata za pakuvawe ja pla}a prima~ot. Nedovolno
platenata po{tarina ja pla}aat prima~ite. Po{tenskite marki koi slu`at kako
dokaz za platenata po{tarina ispra}a~ot treba da gi zalepi vo gorniot desen
agol na adresnata strana na pratkata. Po{tenskata marka koja ve}e bila
upotrebena, koja e o{tetena, izre`ana od plikoto i sli~no ne mo`e da slu`i za
pla}awe na po{tarina. Na pismonosnite pratki za koi po{tarinata se pla}a
so dogovor sklu~en me|u EPM i pretprijatieto ispra}a~ot (pretprijatieto) vo
gorniot desen agol od adresnata strana ja stava oznakata "po{tarina platena
vo po{ta..." . Vo leviot goren agol od adresnata strana se stava pe~at ili
{tembil na pretprijatieto ispra}a~.
 FORMI NA PLA]AWE NA PO[TENSKI USLUGI

Cenata za izvr{uvawe na po{tenskite uslugi t.e. po{tarinata se

pla}a:
1. so po{tenski marki koi se vo upotreba
2. vo gotovo
3. so ~ekovi
4. so upotreba na ma{ina za frankirawe
5. so po{tenski oznaki za frankirawe na pratki {to se prodavaat preku
po{tenski avtomati
6. so upotreba na me|unaroden kupon za odgovor
7. na drug na~in preku dogovor koj e sklu~en me|u Makedonska po{ta i
korisnikot na po{tenski uslugi

Zna~i celokupnite pla}awe mo`eme da gi podelime na:

- gotovinski pla}awa (vo gotovo, so po{tenski marki, so
ma{ina za frankirawe, me|unaroden kupon za odgovor i
drugo)
- bezgotovinsko pla}awe (so ~ekovi, virmani)

Vo slu~aj koga pla}aweto se vr{i so prethodno sklu~en dogovor

me|u Makedonska po{ta i korisnikot na PTT uslugi pla}aweto mo`e da se
vr{i: dnevno, vo rok od 8 dena, dekadno, mese~no i sli~no.
Vo slu~aj na dogovor odredena slu`ba vo Makedonski po{ti vrz
osnova na dokumentite za priem na po{tenski pratki so~inuva faktura za
sekoj subjekt so koj e sklu~en dogovorot. Na golemite korisnici naj~esto
im odobruva popust ili rabat.
 Koristena literatura:

Pravilnik za koristewe na po{tenski uslugi