Chương 1-Tập Hợp+Logic+Phép đếm

……………..……………………….…………………………..……… Taäp hôïp - Logic ……………………..…………………………….
Trang 1
Chöông 1
TAÄP HÔÏP VAØ LOGIC
§1- TAÄP HÔÏP

-----------------------------------------------------------------------------
 Khaùi nieäm veà taäp hôïp, caùch bieåu dieãn taäp hôïp - Giaûn ñoà
Venn
 Caùc pheùp toaùn taäp hôïp
 Löïc löôïng cuûa taäp hôïp – Taäp höõu haïn, taäp voâ haïn vaø taäp
ñeám ñöôïc
 Tính toaùn treân taäp höõu haïn
 Haøm lieân thuoäc cuûa taäp hôïp
 Caùch thöïc hieän caùc pheùp toaùn taäp hôïp döïa vaøo haøm lieân
thuoäc
§2- MEÄNH ÑEÀ
-----------------------------------------------------------------------------
 Meänh ñeà ( 2 trò )
 Caùc pheùp toaùn meänh ñeà
 Caùc luaät logic
 Vò töø- Löôïng töø phoå duïng vaø löôïng töø toàn taïi
 Caùc qui taéc suy dieãn ( caàn naém vöõng caùc qui taéc naøy)
 Suy luaän döïa vaøo giaûn ñoà Venn
……………..……………………….…………………………..……… Taäp hôïp - Logic ……………………..…………………………….Trang 2
§1- TAÄP HÔÏP (sets)

Trong baøi naøy, baïn seõ hoïc
------------------------------------------------------------------------------
 Khaùi nieäm taäp hôïp
 Caùch bieåu dieãn taäp hôïp - Giaûn ñoà Venn
 Caùc pheùp toaùn taäp hôïp
 Löïc löôïng cuûa taäp hôïp– Taäp höõu haïn, taäp voâ haïn vaø taäp ñeám
ñöôïc
 Tính toaùn treân taäp höõu haïn
 Haøm lieân thuoäc cuûa taäp hôïp
 Caùch thöïc hieän caùc pheùp toaùn taäp hôïp döïa vaøo haøm lieân thuoäc
-------------------------------------------------------------------------------------------
1 - Khaùi nieäm taäp hôïp
Ta noùi taäp hôïp caùc coâng daân cuûa nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät Nam, taäp
hôïp caùc haønh tinh trong heä maët trôøi, taäp hôïp caùc thaùng trong naêm, taäp hôïp caùc ngaøy
trong tuaàn, taäp hôïp caùc soá töï nhieân nhoû hôn 100.… Moät caùch tröïc giaùc, ta coù theå hieåu
taäp hôïp laø sưu taäp goàm nhöõng vaät theå hay ñoái töôïng baát kyø (goïi laø phaàn töû cuûa taäp
hôïp),… maø ta coù theå lieät keâ ra ñöôïc hoaëc laø chuùng ñöôïc xaùc ñònh bôûi moät soá tính chaát
naøo ñoù. Chuùng coù theå laø caùc soá, ñieåm, danh saùch, chöông trình, töø ngöõ, tröôøng hoïc,
sinh vieân, ñoäng vaät, caây coû, hoa laù, ñaát ñai, nuùi löûa, soâng suoái, bieån, ñaïi döông, haønh
tinh, … Ñaây khoâng phaûi laø ñònh nghóa maø chæ laø moät khaùi nieäm (veà taäp hôïp), moät trong
nhöõng khaùi nieäm quan troïng nhaát cuûa toaùn hoïc. Toùm laïi taäp hôïp laø moät khaùi nieäm
khoâng ñöôïc ñònh nghóa (khaùi nieäm nguyeân thuûy) trong heä thoáng caùc khaùi nieäm cuûa
toaùn hoïc, vaø laø moät trong nhöõng khaùi nieäm neàn taûng quan troïng nhaát ñeå töø ñoù ta
xaây döïng neân caùc khaùi nieäm khaùc.
Taäp hôïp thöôøng ñöôïc kyù hieäu bôûi caùc chöõ caùi in hoa nhö A, B, X, Y,… vaø caùc phaàn töû
taäp hôïp thöôøng ñöôïc kyù hieäu bôûi caùc chöõ thöôøng nhö a, b, c, x, y, z,…
Chuùng ta coù theå vieát (noùi) goïn taäp A, taäp B, taäp X, …thay cho taäp hôïp A, taäp hôïp B,
taäp hôïp X,…
Ñeå chæ phaàn töû x thuoäc taäp X, ta kyù hieäu x  X; phaàn töû y khoâng thuoäc taäp X, ta kyù
hieäu yX.
Taäp hôïp khoâng coù phaàn töû naøo goïi laø taäp roãng hay taäp troáng (empty set), kyù hieäu .
Moät ñöôøng cong kín, phaúng, khoâng töï caét maø caùc ñieåm beân trong ñöôøng cong ñöôïc
hieåu töông öùng vôùi caùc phaàn töû cuûa moät taäp hôïp goïi laø giaûn ñoà Venn cuûa taäp hôïp ñoù.
Taäp hôïp thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng caùch lieät keâ caùc phaàn töû, neâu tính chaát caùc phaàn
töû (moâ taû), duøng giaûn ñoà Venn.
Neáu moïi phaàn töû x thuoäc taäp A ñeàu thuoäc taäp B ta noùi taäp A laø taäp con (subset) cuûa
taäp B. Caùc kyù hieäu A  B hay B  A duøng ñeå chæ taäp A laø taäp con cuûa taäp B. Taäp A
goïi laø taäp con thöïc söï (proper subset) cuûa taäp B neáu A  B vaø A  B, kyù hieäu A B
hay A  B.
Neáu taäp A laø taäp con cuûa taäp B vaø taäp B cuõng laø taäp con cuûa taäp A, thì ta noùi taäp A
baèng taäp B , kyù hieäu A = B.
Caùc taäp hôïp thöôøng gaëp trong toaùn hoïc:
 = Taäp caùc soá töï nhieân = 0, 1, 2, 3, 4, … (caùc soá nguyeân khoâng aâm)
+ = Taäp caùc soá nguyeân döông = 1, 2, 3, 4, …
 = Taäp caùc soá nguyeân =  …, -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, …
 = Taäp caùc soá höõu tyû
 = Taäp caùc soá thöïc
 = Taäp caùc soá phöùc = a + ib: a, b, i2 = -1
2- Caùc pheùp toaùn taäp hôïp: (set operations)

a/ Pheùp hôïp (union)
Hôïp cuûa hai taäp hôïp A vaø taäp hôïp B laø taäp hôïp bao goàm taát caû caùc phaàn töû thuoäc A
hay thuoäc B, kyù hieäu AB.
ÑN
A OR B
AB   x: x A hay xB
b/ Pheùp giao (intersection)

Giao cuûa hai taäp hôïp A vaø taäp hôïp B laø taäp hôïp bao goàm taát caû caùc phaàn töû thuoäc A
vaø thuoäc B, kyù hieäu AB.
ÑN
A AND B
AB   x: x A vaø xB
c/ Pheùp tröø (difference)

Pheùp tröø cuûa taäp hôïp A cho taäp hôïp B laø taäp hôïp bao goàm taát caû caùc phaàn töû thuoäc A
vaø khoâng thuoäc B, kyù hieäu A\B hay A-B, goïi laø hieäu cuûa A cho B.
ÑN
A\B   x: x A vaø xB = A  B
d/ Pheùp tröø ñoái xöùng( symmetric difference)

Hieäu ñoái xöùng cuûa hai taäp hôïp A vaø taäp hôïp B laø taäp hôïp caùc phaàn töû thuoäc A\B hay
thuoäc B\A, kyù hieäu AB.
ÑN
AB   x: x (A\B) hay x(B\A)
= (AB) \ (AB)
A B
e/ Tích Ñeà-caùc cuûa taäp hôïp (Cartesian product, product set)

Tích Ñeà-caùc cuûa hai taäp hôïp A vaø B laø taäp hôïp bao goàm taát caû caùc caëp thöù töï (a,b).
vôùi aA vaø bB, kyù hieäu AxB.
ÑN
AxB  (a,b): aA vaø b B
ÑN
Töông töï A1A2.....An   (a1,a2,....,an) : ai Ai , i= 1,2,.....,n
Ví duï 1
Cho caùc taäp hôïp A = a, b, c; B = b, d, f . Khi ñoù ta coù:
AB = a, b, c, d, f; AB = b ; A\B = a, c; AB =a, c, d, f
AxB = (a, b), (a, d), (a, f), (b, b), (b, d), (b, f) , (c, b), (c, d), (c,f)
g/ Pheùp laáy phaàn buø ( complement - phaàn buø cuûa moät taäp hôïp)
Cho A  U, phaàn buø cuûa A trong U, kyù hieäu CAU hay A hay A C , laø taäp hôïp caùc phaàn
töû thuoäc U vaø khoâng thuoäc A.
CU = x: xU vaø xA= U\A = A

A
Ví du 2
Cho A = a, b, d, U = a, b, c, d, e, f, thì CAU = c, e, f = U\A
Ñònh lyù: Cho A, B, C laø caùc taäp con baát kyø cuûa taäp X . Ta coù:
i) Luaät giao hoaùn: (commutative laws)
AB = BA
AB = BA
AB = BA
ii) Luaät keát hôïp: (associative laws)
(AB)  C = A(BC) = ABC
(AB)  C = A(BC) = ABC
iii) Luaät phaân phoái: (distributive laws)
A (BC) = (AB)(AC)
A (BC) = (AB)(AC)
iv) Luaät ñoái ngaãu DeMorgan:(De Morgan’s laws)
X\(AB) = (X\A)(X\B)
X\(AB) = (X\A)(X\B)
v) Luaät thoáng trò :(boundary laws)
A = 
A = A
AX = X
3 - Löïc löôïng cuûa taäp hôïp (cardinality of set)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.1 Ñònh nghóa (definition)
Löïc löôïng cuûa moät taäp hôïp A laø soá caùc phaàn töû phaân bieät cuûa A, kyù hieäu Ahay
Card(A).
ÑN
A  soá phaàn töû phaân bieät cuûa A ; = 0
Taäp hôïp A ñöôïc goïi laø höõu haïn neáu A= n, vôùi n laø moät soá nguyeân khoâng aâm naøo
ñoù. Moät taäp hôïp khoâng höõu haïn goïi laø taäp voâ haïn. Taäp hôïp A goïi laø ñeám ñöôïc neáu A
coù höõu haïn phaàn töû hoaëc coù moät song aùnh töø taäp caùc soá nguyeân döông Z+ vaøo A. Moät
taäp hôïp voâ haïn maø khoâng phaûi laø taäp ñeám ñöôïc thì goïi laø taäp khoâng ñeám ñöôïc.
Ví du 3
a) Neáu A laø taäp caùc ngaøy trong tuaàn thì A= 7 .
b) Neáu B laø taäp caùc thaùng trong naêm thì B = 12 .
c) Neáu C laø taäp caùc ngaøy trong thaùng gieâng thì C = 31.
d) Neáu D laø taäp taát caû caùc haït caùt Soâng Haèng thì D= Haèng Haø sa soá.
e) Taäp caùc soá töï nhieân N , taäp caùc nguyeân Z , taäp caùc soá höõu tyû Q laø caùc taäp hôïp voâ
haïn ñeám ñöôïc.
f) Taäp caùc soá thöïc R , taäp caùc soá phöùc C laø caùc taäp voâ haïn khoâng ñeám ñöôïc.
 Nhaän xeùt :
i) Taäp hôïp con cuûa moät taäp ñeám ñöôïc thì ñeám ñöôïc.
ii) Taäp hôïp chöùa moät taäp con khoâng ñeám ñöôïc thì khoâng ñeám ñöôïc.
3.2 - Ñònh lyù Cho A, B, C laø caùc taäp hôïp höõu haïn. Ta coù:
 AB = A+B - AB
 ABC = A+B+C - AB - AC - BC+ ABC
 AB  A + B
 AB  min A, B
 A\B  A - B
 AB = A+B - 2AB = AB - AB
 Neáu A = n thì P(A) = 2n.
Ví duï 4
a/ Trong moät lôùp hoïc coù 50 sinh vieân, coù 26 sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù
nhaát, coù 21 sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù hai. Hoûi neáu coù 17 sinh vieân
khoâng ñaït ñieåm A trong moân thi naøo caû thì coù bao nhieâu sinh vieân ñaït ñieåm A trong
caû hai moân thi ?
b/ Bieát soá löôïng sinh vieân ñaït ñieåm A trong caû hai moân thi laø baèng nhau, toång soá sinh
vieân ñaït ñieåm A chæ trong moät moân thi laø 40 vaø coù 2 sinh vieân khoâng ñaït ñieåm A
trong moân thi naøo caû. Haõy xaùc ñònh soá sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù nhaát,
soá sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù hai, vaø soá sinh vieân ñaït ñieåm A trong caû
hai moân thi.
Giaûi
a) Ñaët : A =  Caùc sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù nhaát.
B =  Caùc sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù hai.
Suy ra: AB = Caùc sinh vieân ñaït ñieåm A trong caû hai moân thi
AB = Caùc sinh vieân ñaït ñieåm A ít nhaát trong moät moân thi.
A  B = Caùc sinh vieân ñaït ñieåm A chæ trong moät moân thi.
A = 26, B = 21, AB = 33,
AB = A+B - AB = 26 + 21 – 33 = 14
Vaäy coù 14 sinh vieân ñaït ñieåm A trong caû hai moân thi.
b) Töông töï theo ñeà baøi ta coù: A = B , A  B = 40 , AB = 50 – 2 = 48
AÙp duïng  ta coù : A  B = A+B - 2AB = AB - AB
Suy ra: AB = AB - A  B = 48 – 40 = 8
2A = 2B = A  B +2AB = 40 + 2.8 = 56  A = B = 28.
Vaäy soá sinh vieân ñaït ñieåm A trong moân thi thöù nhaát laø 28, soá sinh vieân ñaït ñieåm A
trong moân thi thöù hai laø 28, soá sinh vieân ñaït ñieåm A trong caû hai moân thi laø 8.
4- Haøm lieân thuoäc cuûa cuûa taäp hôïp: (soá hoùa ñeå deã nghieân cöùu, tính toaùn )
(relationship functions, membership functions, characteristic functions)
4.1- Ñònh nghóa
Haøm lieân thuoäc ( hay haøm ñaëc tröng, haøm thaønh vieân) cuûa taäp hôïp A kyù hieäu laø
 A (x) ( hoaëc IA(x) , A(x) ) vaø ñöôïc ñònh nghóa nhö sau:
1 neáu x  A
 A (x ) = 
0 neáu x  A
Nhö vaäy  A (x) chæ nhaän moät trong hai giaù trò hoaëc baèng 1 hoaëc baèng 0.
 Taäp hôïp X thoûa  X (x) = 1 vôùi moïi x, ñöôïc goïi laø taäp neàn (hay khoâng gian neàn).
 Taäp hôïp A coù daïng : A = x  X x thoûa moät soá tính chaát naøo ñoù thì ta noùi taäp A
coù taäp neàn laø X hay A ñöôïc ñònh nghóa treân taäp neàn X.
Ví duï 5 Cho X laø taäp caùc thaùng trong naêm.
Taäp A = x  X x laø thaùng trong naêm coù 31 ngaøy- laø taäp hôïp coù taäp neàn laø X.
4.2- Haøm lieân thuoäc vaø pheùp toaùn taäp hôïp (relationship functions and set operations)
i) Tính khoâng giaûm: A  B   A (x)   B (x) vôùi moïi x thuoäc taäp neàn X cuûa A
vaø B.
ii) Hieäu cuûa hai taäp hôïp :  A \ B (x) =  A (x) -  A (x)  B (x)
iii) Giao cuûa hai taäp hôïp :  A  B (x) =  A (x ) .  B (x)
 A  B (x) = min   A (x) ,  B (x) 
Hai coâng thöùc naøy laø töông ñöông nhau.

iv) Hôïp cuûa hai taäp hôïp :  A  B (x) =  A (x) +  B (x) -  A (x) .  B (x)
 A  B (x) = max   A (x) ,  B (x) 

Hai coâng thöùc naøy laø töông ñöông nhau.
v) Hieäu ñoái xöùng :  A  B (x) =  A (x) +  B (x) - 2  A (x) .  B (x)

0 neáu x  A
vi) Buø cuûa moät taäp hôp :  (x) = 1 -  A (x) = 
A 1 neáu x  A
vii) Tích Ñeà-caùc taäp hôïp :  A  B (x, y) =  A (x)  B (y)
Vôùi  A (x) ,  B (y) laàn löôït laø hai haøm lieân thuoäc cuûa A vaø B.
Ví duï 6 Giaû söû taäp neàn laø taäp soá thöïc R vaø hai taäp A = ( -, 2) , B = (0, +).
1 neáu x  2 1 neáu x  0
Khi ñoù :  A (x) =  ,  B (x) = 
 0 neáu x  2  0 neáu x  0
1 neáu x  0
  A \ B (x) =  A (x ) -  A (x )  B (x) = 
 0 neáu x  0
 1 neáu 0x2
  A  B (x) =  A (x ) .  B (x) = 
0 neáu x  0 hay x  2
  A  B (x) =  A (x) +  B (x) -  A (x) .  B (x) = 1 vôùi moïi x thuoäc R.
 0 neáu 0x2
  A  B (x) =  A (x ) +  B (x) - 2  A (x ) .  B (x) = 
1 neáu x  0 hay x  2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Baøi taäp
1/ a) Cho A , B, C laø caùc taäp con cuûa U. Ñeå coù ñöôïc caùc ñaúng thöùc AB = AC vaø
A B = A C coù caàn ñieàu kieän B = C khoâng?
b) Haõy xaùc ñònh taäp luõy thöøa cuûa caùc taäp sau ñaây:  , , a, a , 0,1.
2/ Taïi moät cuoäc hoäi thaûo khoa hoïc veà moâi tröôøng theá giôùi toå chöùc taïi Phaùp coù caùc
bieåu ngöôøi Ñöùc, soá ñaïi bieåu ngöôøi Ñöùc gaáp ñoâi soá ñaïi bieåu ngöôøi Anh. Trong hoäi
thaûo coù hai khuynh höôùng. Ñoái vôùi khuynh höôùng thöù nhaát taát caû ñaïi bieåu ngöôøi Anh
taùn thaønh vaø nhieàu ngöôøi khaùc cuõng taùn thaønh. Ñoái vôùi khuynh höôùng thöù hai thì soá
ngöôøi Ñöùc taùn thaønh baèng soá ngöôøi Phaùp phaûn ñoái. Bieát raèng moãi ñaïi bieåu chæ choïn
moät trong hai khuynh höôùng, hoûi khuynh höôùng naøo ñöôïc nhieàu ñaïi bieåu taùn thaønh
hôn?
3/ Taïi moät cuoäc hoäi nghò quoác teá coù vöøa ñuùng 100 ñaïi bieåu , trong ñoù coù 75 ngöôøi
bieát tieáng Phaùp, 83 ngöôøi bieát tieáng Anh, coøn laïi 10 ngöôøi khoâng bieát tieáng Phaùp
cuõng khoâng bieát tieáng Anh. Hoûi coù bao nhieâu ngöôøi bieát caû hai thöù tieáng Anh vaø
tieáng Phaùp?
4/ Coù bao nhieâu soá ñieän thoaïi goàm 7 chöõ soá baét ñaàu baèng 854 ñoàng thôøi chöùa ít nhaát
moät soá 0 vaø moät soá 1?
5/ Moät lôùp hoïc coù taát caû 232 sinh vieân, coù 146 sinh vieân thi ñaït moân thöù I, 205 sinh
vieân thi ñaït moân thöù II. Hoûi coù bao nhieâu sinh vieân thi ñaït caû hai moân thi bieát raèng
khoâng coù vieân naøo thi rôùt caû hai moân?
6/ Trong moät khoùa hoïc coù 876 sinh vieân, coù 530 sinh vieân thi ñaït moân thöù I, 364 sinh
vieân thi ñaït thöù II, 287 sinh vieân thi ñaït moân thöù III. Coù nhieàu sinh vieân ñaõ thi ñaït
hôn moät moân, cuï theå coù 213 thi ñaït caû moân thöù I vaø moân thöù II, 164 sinh vieân thi ñaït
caû moân thöù I vaø moân thöù III, 116 sinh vieân thi ñaït moân thöù II vaø moân thöù III vaø coù
103 sinh vieân ñaõ thi ñaït caû 3 moân noùi treân. Hoûi coù bao nhieâu sinh vieân khoâng ñaït moät
moân thi naøo caû trong 3 moân noùi treân?
7/ Khaûo saùt 100 sinh vieân Khoa Coâng ngheä Thoâng tin ta ñöôïc keát quaû:
 82 sinh vieân thöôøng xuyeân ñoïc baùo Tuoåi Treû.
 74 sinh vieân thöôøng xuyeân ñoïc baùo Thanh Nieân.
 63 sinh vieân thöôøng xuyeân ñoïc baùo Tuoåi Treû vaø Thanh Nieân.
Hoûi coù bao nhieâu sinh vieân khoâng thöôøng xuyeân ñoïc tôø baùo naøo caû trong hai tôø baùo
noùi treân? Hoûi coù bao nhieâu sinh vieân thöôøng xuyeân ñoïc ñuùng moät tôø baùo trong hai tôø
baùo noùi treân?
§2- MEÄNH ÑEÀ

(propositions, statements)
------------------------------------------------------------------------------
Meänh ñeà ( 2 trò ) (two-valued propositions)
Caùc pheùp toaùn meänh ñeà (propositional caculus, logical operators)
Caùc luaät logic (laws of logic)
 Vò töø - Löôïng töø phoå duïng, löôïng töø toàn taïi (universal quantifiers, exitential
quantifiers)
Caùc qui taéc suy dieãn (inference rules)(caàn naém vöõng caùc qui taéc naøy)
Suy luaän döïa vaøo giaûn ñoà Venn (inference based on the Venn diagram)
------------------------------------------------------------------------------
Moät meänh ñeà laø moät phaùt bieåu coù moät vaø chæ moät trong hai giaù trò ñuùng (kyù hieäu T
hay 1) hoaëc sai ( kyù hieäu F hay 0). Tính ñuùng sai cuûa moãi meänh ñeà theå hieän ôû noäi
dung cuûa meänh ñeà ñoù.
Ví duï 1
a) “Hình chöõ nhaät cuõng laø hình bình haønh” laø moät meänh ñeà ñuùng.
b) “Soá 9 laø soá nguyeân toá” laø moät meänh ñeà sai.
c) “Traùi ñaát laø haønh tinh duy nhaát trong vuõ truï coù söï soáng” laø moät meänh ñeà. Tuy
nhieân tính ñuùng sai cuûa noù ta chöa bieát ñöôïc vì hieän nay Con Ngöôøi chöa tìm thaáy söï
soáng treân baát kyø haønh tinh naøo ngoaøi Traùi ñaát. ???!!!
d) “Ngoâi nhaø naøy ñeïp” khoâng phaûi laø moät meänh ñeà. Ñaây chæ laø moät caâu nhaän xeùt vaø
noù phuï thuoäc vaøo caûm nhaän chuû quan cuûa ngöôøi noùi.
e) Nhöõng caâu nhö : ” Maáy giôø roài? “; “ Yeâu caàu giöõ yeân laëng!” ; “ Haõy ñoùng cöûa
laïi!” ; “ Hoan hoâ Ñoäi Tuyeån Vieät Nam!” khoâng laø meänh ñeà. Sôû dó nhö vaäy laø vì
tính ñuùng sai cuûa chuùng khoâng xaùc ñònh.
Baûng chaân trò (truth tables) Chuùng ta thöôøng bieåu dieãn caùc giaù trò ñuùng sai coù theå coù
cuûa caùc meänh ñeà döôùi daïng baûng goïi laø baûng chaân trò hay baûng söï thaät. Vôùi hai meänh
ñeà p vaø q ta coù baûng chaân trò cuûa chuùng nhö sau.
p q
1 1
1 0
0 1
0 0
1- Caùc pheùp noái logic cô baûn (logical connectives, caùc pheùp toaùn meänh ñeà)
a) Pheùp phuû ñònh. (NOT) (negation)
Cho p laø moät meänh ñeà, phuû ñònh cuûa noù kyù hieäu p hay p, ñoïc laø “ khoâng p”, laø moät
meänh ñeà coù baûng chaân trò cho töông öùng vôùi p nhö sau.
p p
1 0
0 1
b) Pheùp giao. ( coøn goïi laø pheùp hoäi ) ( AND) (conjunction)

Giao cuûa hai meänh ñeà p vaø q laø moät meänh ñeà ñöôïc kyù hieäu pq, ñoïc laø “p vaø q”, coù
baûng chaân trò cho töông öùng vôùi p, q nhö sau.
p q pq
1 1 1
1 0 0
0 1 0
0 0 0
Meänh ñeà pq nhaän giaù trò “1” khi vaø chæ khi caû p vaø q cuøng nhaän giaù trò “1”.
Ví duï 2:
Neáu p: “1 + 1 = 3”
q: “Hoâm nay laø ngaøy thöù hai”
Thì p sai; q ñuùng neáu hoâm nay laø thöù hai, sai neáu hoâm nay khoâng laø thöù hai .
p  q: “1 + 1 = 3 vaø hoâm nay laø ngaøy thöù hai” laø meänh ñeà sai.
c) Pheùo hôïp. (coøn goïi laø pheùp tuyeån ) (OR) (disjunction)
Hôïp cuûa hai meänh ñeà p vaø q laø moät meänh ñeà ñöôïc kyù hieäu pq, ñoïc laø “p hay q”, coù
baûng chaân trò cho töông öùng vôùi p, q nhö sau.
p q pq
1 1 1
1 0 1
0 1 1
0 0 0
Meänh ñeà pq nhaän giaù trò “0” khi vaø chæ khi caû p vaø q cuøng nhaän giaù trò “0”.
Ví duï 3: Neáu p:“1 +1 = 2”
q: “Paris laø thuû ñoâ nöôùc Ñöùc”
Thì p ñuùng ; q sai vaø meänh ñeà hôïp cuûa chuùng
p  q: “ 1 + 1 = 2 hay Paris laø thuû ñoâ nöôùc Ñöùc” laø moät meänh ñeà ñuùng.
d) Pheùp tuyeån loaïi.( pheùp hoaëc ) ( XOR) (exclusive disjunctions)

Pheùp tuyeån loaïi cuûa hai meänh ñeà p vaø q laø moät meänh ñeà maø kyù hieäu vaø baûng chaân trò
cho töông öùng vôùi p, q nhö sau.
Coù hai caùch kyù hieäu : p  q vaø ñoïc laø p coäng q,
P  q vaø ñoïc laø p hoaëc q .
Baûng chaân trò :
p q p q
1 1 0
1 0 1
0 1 1
0 0 0
Ví duï 4:
i) Cho hai soá thöïc x vaø y thoûa xy < 0. Khi ñoù x < 0 hoaëc y < 0 .
ii) P :” Baïn Mai sinh ra ôû Haø Noäi”.
q : “Baïn Mai sinh ra ôû Tp Hoà Chí Minh”.
p  q :” Baïn Mai sinh ra ôû Haø Noäi hoaëc ôû Tp Hoà Chí Minh”.
e) Pheùp keùo theo (implication)
Cho hai meänh ñeà p vaø q. Meänh ñeà p keùo theo q , kyù hieäu p q hay p q, ñoïc laø
“neáu p thì q” hay “p keùo theo q”, coù baûng chaân trò töông öùng vôùi p vaø q nhö sau.
p q p q
1 1 1
1 0 0
0 1 1
0 0 1
Meänh ñeà p q nhaän giaù trò“0” khi vaø chæ khi p nhaän giaù trò“1” vaø q nhaän giaù trò “0”.
f) Pheùp töông ñöông (equivalent)

Cho hai meänh ñeà p vaø q, pheùp töông ñöông öùng vôùi chuùng cho ta moät meänh ñeà môùi,
kyù hieäu laø p  q hay p  q, ñoïc laø “p neáu vaø chæ neáu q” hay “ p khi vaø chæ khi q”,
coù baûng chaân trò nhö sau.
p q p q
1 1 1
1 0 0
0 1 0
0 0 1
Meänh ñeà p q nhaän giaù trò “1” khi vaø chæ khi p vaø q cuøng nhaän giaù trò “1” hoaëc cuøng
nhaän giaù trò “0”.
2- Moät soá luaät logic (logical laws )

a) Meänh ñeà phöùc hôïp ( hay daïng meänh ñeà ) (compound propositions)
Töø caùc meänh ñeà ñôn giaûn ( caùc meänh ñeà sô caáp), baèng caùc pheùp noái logic ta laäp neân
caùc meänh ñeà môùi, caùc meänh ñeà môùi naøy goïi laø meänh ñeà phöùc hôïp hay daïng meänh ñeà.
Giaù trò chaân lyù cuûa meänh ñeà phöùc hôïp phuï thuoäc vaøo giaù trò chaân lyù cuûa caùc meänh ñeà
thaønh phaàn vaø caùc pheùp noái logic taïo neân noù.
b) Haøm meänh ñeà (Vò töø)

Ta noùi P(x) laø moät haøm meänh ñeà (vò töø ) moät bieán theo bieán x thuoäc taäp hôïp X neáu
öùng vôùi moãi x thuoäc X, P(x) laø moät meänh ñeà. Khi ñoù taäp X goïi laø mieàn xaùc ñònh cuûa
haøm meänh ñeà P(x), x goïi laø bieán.
Töông töï ta cuõng coù caùc haøm meänh ñeà hai bieán P(x,y) , haøm meänh ñeà ba bieán
P(x,y,z) ,.v.v….
Ví duï 5
Cho N+ laø taäp hôïp caùc soá nguyeân döông, n  N+ .
P(n) :“ n laø soá nguyeân döông leû“ laø moät haøm meänh ñeà xaùc ñònh treân N+ vì vôùi moãi n
 N+, P(n) laø moät meänh ñeà. Chaúng haïn nhö :
Vôùi n = 1 ta coù
P(1) :” 1 laø soá nguyeân döông leû “ laø moät meänh ñeà ñuùng.
Vôùi n = 2 ta coù
P(2) : “ 2 laø soá nguyeân döông leû “ laø moät meânh ñeà sai.
c) Meänh ñeà haèng ñuùng, meänh ñeà haèng sai (tautologies, contraditions)
 Moät meänh ñeà phöùc hôïp P (hay haøm meänh ñeà P(x)) goïi laø haèng ñuùng neáu noù luoân
luoân nhaän giaù trò “ 1 “ vôùi moïi giaù trò chaân lyù cuûa caùc meänh ñeà thaønh phaàn taïo neân noù
(vôùi moïi giaù trò cuûa bieán x thuoäc mieàn xaùc ñònh cuûa P(x)).
 Moät meänh ñeà phöùc hôïp Q (hay haøm meänh ñeà Q(x)) goïi laø haèng sai neáu noù luoân
luoân nhaän giaù trò “ 0 “ vôùi moïi giaù trò chaân lyù cuûa caùc meänh ñeà thaønh phaàn taïo neân noù
(vôùi moïi giaù trò cuûa bieán x thuoäc mieàn xaùc ñònh cuûa Q(x))ù.
Ví duï 6: p  p laø moät meänh ñeà haèng ñuùng ; p  p laø moät meänh ñeà haèng sai.
Thaät vaäy ta xeùt baûng chaân trò cuûa chuùng
p p p p p p
1 0 1 0
0 1 1 0
c) Töông ñöông logic

Hai meänh ñeà phöùc hôïp P vaø Q goïi laø töông ñöông logic, kyù hieäu P  Q hay P = Q,
neáu chuùng luoân coù cuøng chaân trò vôùi moïi giaù trò chaân lyù cuûa caùc meänh ñeà thaønh phaàn
taïo neân chuùng. Nghóa laø P  Q laø meänh ñeà haèng ñuùng.
d) Töông ñöông logic cuûa moät soá meänh ñeà thöôøng gaëp
Trong caùc luaät logic sau ñaây kyù hieäu “1” laø haèng ñuùng vaø “0” laø haèng sai.
(1). Luaät phuû ñònh cuûa phuû ñònh (complement law)
p p
(2). Luaät giao hoaùn (commutative laws)

a) p  q  q  p
b) p  q  q  p
c) p  q  q  p
d) p  q  q  p
(3). Luaät keát hôïp ( assosiative laws)

a) (p  q)  r  p  ( q  r) = p  q  r
b) ( p  q)  r  p  ( q  r) = p  q  r
(4). Luaät phaân phoái ( distributive laws)

a)  p  (q  r)  (p  q)  ( p  r)
b)  p  (q  r)   p  q)  ( p  r)
(5). Luaät luyõ ñaúng ( idempotent laws)
a) p  p  p
b) p  p  p
(6). Luaät ñoàng nhaát ( identity laws)
a) p  0  p
b) p  1  1
c) p  0  0
d) p  1  p
(7a). Luaät baøi trung : p p 1
(7b). Luaät maâu thuaãn: p  p  0
(8). Luaät DeMogran ( De Morgan’s laws)
(a) p  q  p  q
(b) p  q  p  q
(c) p  q  ( p  q )
(d) p  q  ( p  q )
(9). Luaät phaûn ñaûo:( pheùp chöùng minh phaûn chöùng) ( contrapositive law)
p q  q  p
(10). p q  p  q  ( p  q )
(11a). p  q  p  q
(11b). p  q  ( p  q )
(12a). ( p  r)  (q  r)  ( p  q)  r
(12b). ( p  q)  ( p  r)  p  (q  r)
(13). Luaät töông ñöông: p  q  (p  q)  (q  p)
(14). (p  q)  r  p  (q  r)
(15). Qui taéc tam ñoaïn luaän: [ [(p  q)  (q  r)] (pr) ]  1

“ Neáu (p  q) vaø (q  r) thì p  r “ laø suy luaän hôïp logic.

 Chuù yù : Thöù töï thöïc hieän caùc pheùp toaùn laø pheùp giao, pheùp hôïp, keùo theo, pheùp
töông ñöông.
e) Löôïng töø “vôùi moïi” vaø löôïng töø “toàn taïi”.( löôïng töø “vôùi moïi” coøn goïi laø löôïng töø phoå duïng)
Cho P(x) laø haøm meänh ñeà moät bieán treân taäp X. Ta coù theå lieân keát haøm meänh ñeà P(x)
vôùi caùc löôïng töø vôùi moïi” ” vaø löôïng töø toàn taïi “” ñeå ñöôïc caùc meänh ñeà.
i) Meänh ñeà “xX, P(x) “ xaùc ñònh nhö sau:
(xX, P(x) ) = 1 neáu P(a) = 1 vôùi taát caû giaù trò aX
(xX, P(x) ) = 0 neáu coù ít nhaát moät aX maø P(a) = 0
ii) Meänh ñeà “xX, P(x) “ xaùc ñònh nhö sau:

(xX, P(x) ) = 1 neáu coù ít nhaát moät aX maø P(a) = 1
(xX, P(x) ) = 0 neáu P(a) = 0 vôùi taát caû giaù trò aX
 Tính chaát.
i) x  X , P( x) = xX , P( x)
ii) x  X , P( x) =  xX , P( x)
Töông töï ñoái vôùi caùc haøm meänh ñeà hai bieán P(x,y), ba bieán P(x,y,z) ,.v.v….
Chaúng haïn nhö:
i) x, y  X, P(x, y) = x , y X , P(x, y)
ii) x, y  X, P(x, y) =  x, y X , P(x, y)
3- Moät soá qui taéc suy dieãn (inference rules)

Moät heä thoáng toaùn hoïc goàm: Caùc khaùi nieäm khoâng ñöôïc ñònh nghóa, caùc ñònh
nghóa, caùc tieân ñeà, caùc boå ñeà, caùc ñònh lyù, caùc heä quaû.
Caùc ñònh nghóa ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïng hay ñöa ra nhöõng khaùi nieäm môùi treân cô
sôû nhöõng khaùi nieäm ñaõ coù. Moät soá thuaät ngöõ , khaùi nieäm khoâng ñöôïc ñònh nghóa roõ
raøng nhöng ngaàm ñònh nghóa trong caùc tieân ñeà .
Caùc tieân ñeà ñöôïc giaû ñònh laø ñuùng. Moät ñònh lyù lùaø moät meänh ñeà (hay moät soá meänh
ñeà) ñöôïc chöùng minh laø ñuùng. Moät soá ñònh lyù ñöôïc xem laø caùc boå ñeà, heä quaû.
Moät laäp luaän ( hay lyù luaän) chæ ra tính ñuùng ñaén cuûa meänh ñeà phaùt bieåu ñöôïc goïi laø
chöùng minh. Coù nhieàu kyõ thuaät vaø phöông phaùp chöùng minh khaùc nhau , nhöng trong
chöùng minh toaùn hoïc vaø tin hoïc thöôøng bao goàm nhöõng lyù luaän coù daïng:
Neáu p1 vaø p2 vaø …………vaø pn , thì q.

Lyù luaän treân coù hieäu löïc ( ñöôïc xem laø ñuùng – hôïp logic) khi meänh ñeà
(p1  p2  ….. pn )  q laø haèng ñuùng.
Lyù luaän treân coøn ñöôïc goïi laø moät luaät suy dieãn ( qui taéc suy dieãn) vaø thöôøng ñöôïc
vieát döôùi daïng moâ hình suy dieãn nhö sau:
p1
p2

pn
q
Caùc meänh ñeà p1, p2 , ….., pn trong lyù luaän treân ñöôïc goïi laø caùc giaû thieát ( hay caùc tieàn
ñeà) vaø meänh ñeà q goïi laø keát luaän. ÔÛ ñaây ta caàn löu yù raèng lyù luaän treân ñuùng khoâng
coù nghóa laø meänh ñeà q ñuùng, vaø cuõng khoâng khaúng ñònh caùc meänh ñeà p1, p2 , ….., pn
ñuùng. Lyù luaän treân chæ khaúng ñònh raèng neáu nhö caùc meänh ñeà p1, p2 , ….., pn ñuùng thì
meänh ñeà q cuõng ñuùng. Töùc laø giaû thieát ñuùng vaø lyù luaän hôïp logic thì ñöôïc keát luaän
ñuùng.
Ví duï 7: Xaùc ñònh xem moâ hình suy dieãn sau coù ñuùng laø moät luaät suy dieãn khoâng?
pq
q
 p
Laäp baûng chaân trò cho taát caû caùc meänh ñeà coù (chuù yù caùc kyù hieäu meänh ñeà phuû ñònh p
hayp).
p q pq  p q
1 1 1 0 0
1 0 0 0 1
0 1 1 1 0
0 0 1 1 1
Töø baûng chaân trò ta thaáy neáu caùc giaû thuyeát pq vaø  q laø ñuùng ( coù giaù trò baèng 1)
thì keát luaän p cuõng ñuùng. Do ñoù moâ hình suy luaän treân ñuùng laø moät qui taéc suy luaän.
 Qui taéc ñaëc bieät hoùa phoå duïng
Giaû söû xX, P(x) ñuùng. Khi ñoù ta thay x bôûi phaàn töû cuï theå aX thì P(a) cuõng
ñuùng.
Toång quaùt hôn giaû söû  xX, P(x) ñuùng vaø taäp A  X. Khi ñoù aA thì P(a) cuõng
ñuùng.
Ví duï 8 (ví duï coå ñieån)

Moïi ngöôøi ñeàu cheát
maø Socrate laø ngöôøi
Vaäy Socrate seõ cheát.
Ví duï 9
a) Moïi sinh vieân Khoa Coâng ngheä May&Thôøi trang ñeàu phaûi hoïc Toaùn ÖÙng duïng.
Maø An laø moät sinh vieân cuûa Khoa Coâng ngheä May&Thôøi trang.
Vaäy An phaûi hoïc Toaùn ÖÙng duïng.
b) Moïi sinh vieân Khoa Coâng ngheä May&Thôøi trang cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm
Kyõ thuaät ñeàu phaûi hoïc Toaùn ÖÙng duïng.
Caùc sinh vieân lôùp 17123 0 laø sinh vieân thuoäc Khoa Coâng ngheä May&Thôøi trang
20159ABC
cuûa Tröôøng.
171230 ñeàu phaûi hoïc Toaùn ÖÙng duïng.
 Vaäy moïi sinh vieân thuoäc lôùp 20159ABC
Baûng sau ñaây laø moät soá qui taéc suy luaän thöôøng ñöôïc söû duïng
STT Qui taéc suy luaän Teân goïi

1 pq Modus Ponens
p ( phöông phaùp khaúng ñònh)
q
2 pq pq Modus Tollens
q ; pq ( phöông phaùp phuû ñònh)
p p
3 p1  p 2  ....  p n  q Phuû ñònh môû roäng
q
 p1  p 2  ....  p n
4 pq Phaûn ñaûo
q  p
5 pq  r Phaûn ñaûo môû roäng

p  r  q
6 pq Tam ñoaïn luaän
qr
p  r
7 pq pq Loaïi suy
p ; q (tam ñoaïn luaän rôøi)
q p
8-a ( p  q)  r Taùch tieàn ñeà
 p  (q  r )
8-b p  (q  r ) Keát hôïp tieàn ñeà
 ( p  q)  r
8-c p  (q  r ) Hoaùn vò tieàn ñeà
 q  (p  r)
9 p r Qui taéc chöùng minh

qr theo tröôøng hôïp
 (p  q)  r
10 pq pq Luaät ruùt goïn

;
p q
11 p Luaät coäng
p  q
12 p  (q  r ) p  (q  r ) Tam ñoaïn luaän + Ruùt goïn
;
p  q p  r
Ví duï 10 ( qui taéc 1)

 Neáu laõi suaát taêng thì soá ngöôøi göûi tieát kieäm seõ taêng.
 Maø laõi suaát taêng.
Suy ra soá ngöôøi göûi tieát kieäm seõ taêng.
Trong lyù luaän treân ta aùp duïng qui taéc 1 vôùi :
P := “ Laõi suaát taêng” ,
q := “ Soá ngöôøi göûi tieát kieäm seõ taêng”.
 Neáu Bình ñi laøm veà muoän thì vôï anh ta seõ raát giaän döõ.
 Neáu An thöôøng xuyeân vaéng nhaø thì vôï anh ta seõ raát giaän döõ.
 Neáu vôï Bình hay vôï An giaän döõ thì coâ Haø baïn hoï seõ nhaän ñöôïc lôøi than
phieàn.
 Maø coâ Haø ñaõ khoâng nhaän ñöôïc lôøi than phieàn.
Vaäy Bình khoâng ñi laøm veà muoän vaø An ít khi vaéng nhaø.
Trong suy luaän treân ta aùp duïng nhieàu laàn qui taéc 2 vôùi :
p:= “ Bình ñi laøm veà muoän”.
q:= “ Vôï Bình seõ raát giaän döõ”.
r: = “ An thöôøng xuyeân vaéng nhaø”.
s:=” Vôï An seõ raát giaän döõ”.
t:= “Coâ Haø nhaän ñöôïc lôøi than phieàn”.
Suy luaän treân coù theå vieát laïi thaønh moâ hình suy luaän nhö sau:
pq
rs
qs t
t
p  r
Caùc böôùc suy luaän nhö sau: tqs ( qui taéc 2)

qs  qs ( luaät De Morgan)
qp , s r ( qui taéc 2)
Vaäy ta coù p  r

 Neáu ngöôøi daân taêng chi tieâu (mua haøng noäi ñòa) thì löôïng haøng hoùa baùn
ra seõ taêng.
 Neáu löôïng haøng hoùa baùn ra taêng thì saûn xuaát seõ taêng.
 Neáu saûn xuaát taêng thì GDP seõ taêng .
 Neáu GDP taêng thì kinh teá seõ phaùt trieån.
 Neáu kinh teá phaùt trieån thì möùc löông trung bình cuûa ngöôøi daân seõ taêng.
Vaäy neáu ngöôøi daân taêng chi tieâu thì möùc löông trung bình cuûa ngöôøi daân
seõ taêng.
Trong suy luaän treân ta ñaõ aùp duïng nhieàu laàn qui taéc tam ñoaïn luaän.
 Anh A hay anh B laø thuû phaïm.
 Maø anh A khoâng laø thuû phaïm.
Vaäy anh B phaûi laø thuû phaïm.
Trong suy luaän treân ta aùp duïng qui taéc 7 vôùi:
p:= “Anh A laø thuû phaïm”.
q:= “ Anh B laø thuû phaïm”.
 Suy luaän döïa vaøo giaûn ñoà Venn.

Bieåu dieãn caùc giaû thieát döôùidaïng giaûn ñoà Venn vaø döïa vaøo ñoù ñeå suy ra tính
hieäu löïc cuûa caùc laäp luaän.
Ví duï 14 Cho caùc giaû thieát sau:
P1:” Moïi nhaø thô ñeàu ngheøo”.
P2:” Ñeå trôû thaønh thaày giaùo, ngöôøi ta phaûi toát nghieäp ñaïi hoïc”.
P3:” Khoâng ai toát nghieäp ñaïi hoïc maø ngheøo”.
P4:” Moïi ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc thì haïnh phuùc”.
Aùp duïng giaûn ñoà Venn, haõy xaùc ñònh tính hieäu löïc ( hôïp logic – töùc laø keát luaän
phaûi luoân luoân ñuùng khi caùc giaû thieát ñuùng) cuûa moãi keát luaän sau:
a) Caùc thaày giaùo thì khoâng ngheøo.
b) Caùc nhaø thô khoâng phaûi laø thaày giaùo.
c) Nhöõng ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc khoâng laø nhaø thô.
d) Moät soá nhaø thô toát nghieäp ñaïi hoïc.
e) Moïi thaày giaùo ñeàu haïnh phuùc.

Giaûi Töø ba giaû thieát treân daãn ñeán giaûn ñoà Venn nhö hình veõ sau
Döïa vaøo giaûn ñoà Venn treân ñaây ta coù:

 Caùc keát luaän (a) , (b) , (c) , (e) ñeàu ñuùng (coù hieäu löïc)
 Keát luaän (d) sai (khoâng coù hieäu löïc)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Baøi taäp
1/ Cho caùc meänh ñeà:
p: “ 2 + 2 = 5”.
q: “ Paris laø thuû ñoâ nöôùc Ñöùc”.
Thaønh laäp caùc meänh ñeà sau ñaây duøng caùc lieân töø khoâng (), hay (), vaø (), thì
(), neáu vaø chæ neáu () ; vaø cho bieát giaù trò chaân lyù cuûa chuùng.
a) p  q c) p
b) q  p d) p  q e) p  q
2/ Cho caùc meänh ñeà p, q, r :
p: “ Ñaây laø lôùp hoïc toaùn”.
q: “ Lôùp hoïc naøy coù nhieàu sinh vieân nam hôn sinh vieân nöõ”.
r: “ Logic ñöôïc daïy trong lôùp naøy”.
Thaønh laäp caùc meänh ñeà sau ñaây :
a) p  q c) r  p  q
b) r  (p  q) d) p  q
e) p  (qr) f) p  r
3/ Laäp baûng chaân trò cuûa caùc caëp meänh ñeà sau:
a) p  ( q  r) vaø (p  q)  r.
b) p  (q  r) vaø (p  q)  (p  r)
c) p  q vaø q p
d) (p  q)  (q  r)  (p  r) vaø ( p p)  r
4/ Chöùng minh raèng caùc meänh ñeà sau:

a) p( p  q ) laø haèng ñuùng . b) ( pq) ( p  q ) laø haèng sai.
c) [ (p  q)  (q  r ) ]  p  r laø haèng ñuùng.

5/ Cho vò töø P(n) :” Neáu n chia heát cho 4 thì n chia heát cho 2 “ . Cho bieát chaân
trò caùc meänh ñeà sau:
a) P(12) b) P(10) c)  n P(n) d)  P(n)
6/ Trong baøi taäp naøy kyù hieäu n chæ bieán nguyeân. Cho caùc vò töø :
P(n)  “ 0< n2  4” ; R(n)  “ 0< n3  8” ; S(n)  “ 0< n  2”
a) ÖÙng vôùi moãi vò töø treân, cho bieát taäp caùc giaù trò n laøm cho vò töø coù giaù trò ñuùng.
b) Trong caùc vò töø treân nhöõng vò töø naøo töông ñöông nhau?
c) Meänh ñeà “n, P(n)  R(n) “ laø ñuùng hay sai?
Haõy aùp duïng giaûn ñoà Venn ñeå giaûi caùc baøi taäp 7 ñeán 13.
7/ Chuyeån caùc phaùt bieåu sau ñaây veà giaûn ñoà Venn:
a) Taát caû sinh vieân ñeàu löôøi.
b) Moät vaøi sinh vieân löôøi.
c) Khoâng coù sinh vieân naøo löôøi caû.
d) Khoâng phaûi taát caû sinh vieân ñeàu löôøi.
8/ Cho caùc giaû thieát sau:
P1 : “ Caùc nhaø thô laø nhöõng ngöôøi haïnh phuùc.”
P2 : ” Baùc só naøo cuõng giaøu.”
P3 : “ Khoâng ai vöøa haïnh phuùc vöøa giaøu.”
Haõy xaùc ñònh tính hieäu löïc ( hôïp logic – töùc laø keát phaûi luaän luoân luoân ñuùng khi
caùc giaû thuyeát ñuùng) cuûa moãi keát luaän sau:
a) Khoâng coù nhaø thô naøo giaøu.
b) Caùc baùc só laø nhöõng ngöôùi haïnh phuùc.
c) Khoâng ai coù theå vöøa laø nhaø thô vöøa laø baùc só.
9/ Baèng caùch xaây döïng giaûn ñoà Venn, haõy chöùng toû raèng laäp luaän sau ñaây laø
khoâng hieäu löïc (töùc laø keát luaän khoâng luoân ñuùng).
P1 : Moät vaøi sinh vieân löôøi.
P2 : Taát caû ñaøn oâng ñeàu löôøi.
------------------------------------
P: Moät vaøi sinh vieân laø ñaøn oâng.
10/ Cho caùc giaû thieát sau ñaây.
P1 :” Moïi aùo len ñeàu aám.”
P2 : “ Khoâng coù aùo naøo cuûa toâi aám.”
P3 :” Sieâu thò chæ baùn aùo len.”
Xaùc ñònh tính hieäu löïc cuûa caùc keát luaän sau:
a) Khoâng coù aùo naøo cuûa toâi laø aùo len.

c) Taát caû caùc aùo baùn ôû sieâu thò ñeàu aám.
d) Khoâng coù aùo naøo cuûa toâi mua ôû sieâu thò.
P1 :” Taát caû caùc nhaø toaùn hoïc ñeàu laø ngöôøi vui veû”
P2 : “ Chæ nhöõng ngöôøi khoâng vui veû môùi coù theå laøm ñaïi lyù baûo hieåm.”
P3 :” Moïi thieân taøi ñeàu laø nhaø toaùn hoïc.”
Xaùc ñònh tính hieäu löïc cuûa caùc keát luaän sau:
a) Nhöõng ngöôøi laøm ñaïi lyù baûo hieåm khoâng phaûi laø nhaø toaùn hoïc.
b) Moät vaøi thieân taøi laøm ñaïi lyù baûo hieåm.
c) Taát caû thieân taøi laø nhöõng ngöôøi vui veû.
d) Taát caû thieân taøi ñeàu khoâng laøm ñaïi lyù baûo hieåm.
P1:” Moïi phuï nöõ ñeàu laø ngöôøi ñeïp”.
P2:” Moïi ngöôøi ñeïp ñeàu khoâng coù tính khí thaát thöôøng”.
P3:” Moïi ngöôøi vó ñaïi ñeàu laø phuï nöõ”.
P4:” Moät vaøi ngöôøi khoâng ñeïp coù tính khí thaát thöôøng”.
Aùp duïng giaûn ñoà Venn, haõy xaùc ñònh tính hieäu löïc ( hôïp logic – töùc laø keát luaän
phaûi luoân luoân ñuùng khi caùc giaû thuyeát ñuùng) cuûa moãi keát luaän sau :
a) Ngöôøi coù tính khí thaát thöôøng khoâng phaûi laø phuï nöõ.
b) Moät vaøi ngöôøi vó ñaïi coù tính khí thaát thöôøng.
c) Moät vaøi ngöôøi khoâng coù tính khí thaát thöôøng thì khoâng ñeïp.
d) Moïi ngöôøi vó ñaïi ñeàu khoâng coù tính khí thaát thöôøng.
p1:” Caùc nhaø thô laø nhöõng ngöôøi haïnh phuùc nhưng không giàu.”
p2: “ Quan tham nhuõng naøo cuõng giaøu vaø soáng trong lo sôï”
p3: “ Khoâng ai vöøa haïnh phuùc vöøa soáng trong lo sôï.
Trong caùc khaúng ñònh sau, khaúng ñònh naøo ñuùng, khaúng ñònh naøo sai?
A) Khoâng coù người giaøu naøo hạnh phúc.
B) Khoâng coù quan tham nhuõng naøo hạnh phúc.
C) Khoâng coù nhaø thô naøo giaøu.
D) Khoâng coù nhaø thô naøo soáng trong lo sôï.
E) Khoâng ai vöøa laø nhaø thô vöøa laø quan tham nhuõng.
14/ Nghòch lyù anh chaøng noùi doái.
Moät anh chaøng tuyeân boá tröôùc ñaùm ñoâng raèng :” Toâi laø ngöôøi noùi doái!”
Ñieàu anh ta noùi laø thaät hay doái?
15/ Haõy ñieàn meänh ñeà thích hôïp vaøo choå troáng ñeå cho caùc suy luaän sau ñaây theo
phöông phaùp khaúng ñònh hay phuû ñònh laø ñuùng :
a) Neáu xe cuûa Minh khoâng khôûi ñoäng ñöôïc thì anh phaûi kieåm tra bugi.
Maø xe cuûa Minh khoâng khôûi ñoäng ñöôïc .
Suy ra ……………………………………………………….
b) Neáu chieàu nay Minh ñaù boùng thì Minh khoâng ñöôïc xem Tivi buoåi toái.
Maø ………………………………………………………………..
Vaäy Minh khoâng ñaù boùng chieàu nay.
16/ Haõy kieåm tra caùc suy luaän sau:
pq pq p  (q  r )
q r  q  q  p
r r p
a) b) c)
 (p  r )  p r
pq p  (q  r )
p  ( r  p) ps pq
r  (s  t ) tq p  r
s s r
d) e) f)
t  r  t q
17/ Tìm phaûn ví duï cho caùc suy luaän sau ( töùc laø tìm moät tröôøng hôïp maø caùc tieàn
ñeà ñuùng nhöõng keát luaän sai) :
a) b)
pq p
qr qr
r  s p  ( q  r )
s  q  q  s
s s
18/ Haõy kieåm tra caùc suy luaän sau coù ñuùng khoâng?
a) Neáu An ñöôïc leân chöùc vaø laøm vieäc nhieàu thì An seõ ñöôïc taêng löông .
Neáu An ñöôïc taêng löông thì An seõ mua xe môùi .
Maø An khoâng mua xe môùi .
Vaäy An khoâng ñöôïc leân chöùc hay An khoâng laøm vieäc nhieàu.
b) Neáu muoán döï hoïp saùng thöù ba thì Minh phaûi daäy sôùm.
Neáu Minh ñi nghe nhaïc toái thöù hai thì Minh seõ veà treã.
Neáu veà treã vaø thöùc daäy sôùm thì Minh phaûi ñi hoïp maø chæ nguû döôùi 7 giôø.
Nhöng Minh khoâng theå ñi hoïp neáu nguû döôùi 7 giôø.
Do ñoù hoaëc laø Minh khoâng ñi nghe nhaïc toái thöù hai hoaëc laø Minh phaûi boû hoïp
saùng thöù ba.
19/ Xeùt caùc vò töø :
p(x) : “x  5”
q(x) : “x + 3 chaün”
trong ñoù x laø moät bieán nguyeân. Tìm chaân trò cuûa caùc meänh ñeà sau:
a) p(1) b) q(1) c) p(2)
d) q(3) e) p(6)  q(6) f) (p(-1)  q(-1))
20/ Xeùt vò töø theo hai bieán nguyeân töï nhieân p(x,y) : “ x laø öôùc soá cuûa y”
Haõy xaùc ñònh chaân trò caùc meänh ñeà sau:
a) P(2,3) b) P(2,6) c) y, P(1,y)
d) x0, P(x,x) e) y, x P(x,y) f) y, x P(x,y)
g) x ,y , ( P(x,y)  P(y,x) )  (x = y)
h) x ,y,z (P(x,y)  P(y,z) )  P(x,z)
21/ Vôùi moãi meänh ñeà döôùi ñaây, cho bieát chaân trò. Phuû ñònh keøm theo coù ñuùng
khoâng? Neáu hkoâng haõy thay baèng phuû ñònh ñuùng.
a) Vôùi moïi soá thöïc x, y, neáu x2 > y2 thì x > y.
Phuû ñònh: Toàn taïi caùc soá thöïc x, y sao cho x2 > y2 maø x  y .
b) Vôùi moïi soá thöïc x, neáu x  0 thì x coù nghòch ñaûo.
Phuû ñònh: Toàn taïi soá thöïc khaùc 0 maø khoâng coù nghòch ñaûo.
c) Toàn taïi hai soá nguyeân leû coù tích laø soá leû.
Phuû ñònh: Tích hai soá leû baát kyø laø soá leû.
d) Bình phöông cuûa moïi soá höõu tyû laø soá höõu tyû.
Phuû ñònh: Toàn taïi soá thöïc x sao cho x voâ tyû maø x2 höõu tyû.
22/ Goïi P(x) , Q(x) laø hai vò töø theo moät bieán x. Haõy laáy phuû ñònh vaø ñôn giaûn
caùc meänh ñeà sau:
a) x,P(x) Q(x) b) x, P(x)  Q(x)
c) x, P(x) Q(x) d) x ,[P(x)Q(x)] P(x)
23/ Haõy ñieàn vaøo choã troáng ñeå caùc suy luaän sau laø ñuùng.
a) Moïi soá nguyeân laø soá höõu tyû.
Soá  khoâng phaûi laø soá höõu tyû.
…………………………………………………………….
b) Moïi hình chöõ nhaät coù boán goùc baèng nhau.

……………………………………………………………………………………
 Töù giaùc MNPQ khoâng phaûi laø hình chöõ nhaät.
24/ Xaùc ñònh caùc suy luaän ñuùng trong caùc suy luaän döôùi ñaây vaø cho bieát qui taéc
suy dieãn ñaõ ñöôïc aùp duïng.
a) Moïi ngöôøi ñöa thö ñeàu mang theo tuùi thö.
An laø ngöôøi ñöa thö.
Vaäy An mang theo tuùi thö.
b) Neáu laõi suaát giaûm thì soá ngöôøi göûi tieát kieäm giaûm.
Maø laõi suaát khoâng giaûm.
Vaäy soá ngöôøi göûi tieát kieäm khoâng giaûm.
c) Moïi daân toäc doát laø daân toäc yeáu.
Moïi daân toäc yeáu laø daân toäc heøn.
Vaäy moïi daân toäc doát laø daân toäc heøn.
d) Moät vaøi loaïi thöïc phaåm bieán ñoåi gen coù haïi cho söùc khoûe.
Sieâu thò coù baùn thöïc phaåm bieán ñoåi gen.
Vaäy sieâu thò coù baùn thöïc phaåm coù haïi cho söùc khoûe.
e) Anh A hay anh B hay anh C laø thuû phaïm.
Neáu anh B laø thuû phaïm thì anh C cuõng laø thuû phaïm.
Neáu anh C laø thuû phaïm thì anh A khoâng laø thuû phaïm
Maø anh B laø thuû phaïm.
Vaäy anh C laø thuû phaïm vaø anh A khoâng thuû phaïm.
p q  r pqrs pq  r
g) rs j) st h) rs
s  q p  t  r q  s  p
25/ Ba phaùt suùng baén vaøo muïc tieâu. Goïi caùc meänh ñeà sô caáp :
pk := “ Phaùt thöù k truùng ñích” vôùi k = 1, 2, 3.
Caùc meänh ñeà sau coù nghóa gì?
a) p1p2p3
b) p1 p2 p3
c) (p1 p 2  p 3 )( p1  p2 p 3 ) ( p1  p 2  p3)
d) (p1p2 p 3 ) ( p1  p2 p3) ( p1  p2 p3).
26/ Coù boán ñoäi boùng A, B, C, D tham gia vaøo moät cuoäc thi ñaáu ñeå xeáp haïng:
 Ngöôøi thöù nhaát döï ñoaùn : B haïng nhì, C haïng ba.
 Ngöôøi thöù hai döï ñoaùn : A haïng nhì, C haïng tö.
 Ngöôøi thöù ba döï ñoaùn : B haïng nhaát, D haïng nhì.
Haõy cho bieát keát quaû xeáp haïng cuûa moãi ñoäi bieát raèng trong ba döï ñoaùn treân moãi
döï ñoaùn ñeàu coù moät phaàn ñuùng vaø moät phaàn sai.
27/ Ba vöông quoác laùng gieàng noï vöøa kyù moät hieäp öôùc lieân minh quaân söï phoøng
khi chieán tranh xaûy ra. Hoï cam keát:
 Neáu vöông quoác A khoâng tham chieán thì vöông quoác B cuõng khoâng
tham chieán.
 Neáu vöông quoác A tham chieán thì caû vöông quoác B vaø C cuõng phaûi
tham chieán.
Vôùi ñieàu kieän treân cuûa hieäp öôùc , lieäu C coù tham chieán khoâng khi B tham chieán?
28/ Sinh vieân traû lôøi baøi thi treân maùy tính. Treân maøn hình coù 5 caâu hoûi , moãi caâu
coù hai caùch traû lôøi laø “ Yes” hoaëc “ No” . Moãi caâu traû lôøi ñuùng ñöôïc tính 1 ñieåm.
Moät sinh vieân khoâng bieát moät caâu traû lôøi naøo caû, tuy nhieân anh ta bieát:
1. Caâu 1 vaø caâu 5 phaûi traû lôøi khaùc nhau.
2. Caâu 2 vaø caâu 4 phaûi traû lôøi gioáng nhau.
3. Ít nhaát moät trong hai caâu ñaàu phaûi traû lôøi “ Yes”.
4. Neáu caâu 4 traû lôøi “ Yes” thì caâu 5 traû lôøi “ No”.
5. Kinh nghieäm cho bieát treân maùy tính soá caâu traû lôøi “ Yes” nhieàu hôn soá
caâu traû lôøi “ No”.
Thöïc hieän moät soá tính toaùn anh ta thaáy coù theå ñaït ñöôïc 4 ñieåm vaø neáu may maén
coù theå ñaït ñöôïc 5 ñieåm. Anh ta ñaõ tính toaùn ra sao vaø phaûi traû lôøi nhö theá naøo?
29/ Pheùp suy dieãn sau ñaây ñuùng hay sai? Taïi sao?
 Neáu vieäc quaûn lyù khoâng toát vaø luaät phaùp khoâng nghieâm thì caøng coù nhieàu
ngöôøi giaøu leân nhôø tham nhuõng hay gian laän.
 Neáu caøng nhieàu ngöôøi giaøu leân nhôø tham nhuõng hay gian laän thì caøng nhieàu
ngöôøi lo sôï bò phaùt hieän vaø tröøng trò.
 Neáu caøng nhieàu ngöôøi lo sôï bò phaùt hieän vaø tröøng trò thì caøng nhieàu ngöôøi ñi
chuøa ñeå cuùng.
 Neáu caøng nhieàu ngöôøi ñi chuøa ñeå cuùng thì nhaø chuøa seõ khaù leân.
 Maø thöïc teá vieäc quaûn lyù khoâng toát vaø luaät phaùp khoâng nghieâm.
 Vaäy nhaø chuøa seõ khaù leân.
30/ “ Khoâng theå bieát chaéc baát cöù ñieàu gì moät traêm phaàn traêm. Ñoù laø ñieàu duy
nhaát maø baïn bieát chaéc moät traêm phaàn traêm.”
Anh (chò ) suy nghó gì veà khaúng ñònh treân?
31/ Ngaøy xöa, ôû moät ngoâi ñeàn thieâng noï coù 3 vò thaàn ngöï trò: Thaàn thaät thaø (luoân
noùi thaät), thaàn doái traù ( luoân noùi doái), thaàn khoân ngoan ( luùc noùi thaät, luùc noùi doái).
Caùc vò thaàn ngöï treân beä thôø saün saøng traû lôøi khi coù ngöôøi thænh caàu. Nhöng vì
hình daïng caùc thaàn hoaøn toaøn gioáng nhau neân ngöôøi ta khoâng bieát thaàn naøo traû
lôøi ñeå maø tin hay khoâng tin. Moät hoâm coù moät nhaø hieàn trieát töø phöông xa ñeán
thaêm ñeàn. Ñeå xaùc ñònh caùc vò thaàn, oâng hoûi thaàn beân traùi:
- Ai ngoài caïnh ngaøi?
- Ñoù laø thaàn Thaät thaø- Thaàn beân traùi traû lôøi.
Tieáp theo, oâng hoûi thaàn ngoài giöõa:
- Ngaøi laø thaàn gì?
- Ta laø thaàn Khoân ngoan.
Sau cuøng, oâng hoûi thaàn beân phaûi:
- Ai ngoài caïnh ngaøi?
- Ñoù laø thaàn Doái traù- Thaàn beân phaûi traû lôøi.
Nhaø hieàn trieát reo keâu leân:
-Taát caû ñaõ roõ raøng. Caùc thaàn ñeàu ñöôïc xaùc ñònh!
Vaäy nhaø hieàn trieát ñaõ xaùc ñònh caùc vò thaàn nhö theá naøo?
32/ Tìm loãi logic cuûa caùc nhaân vaät trong caâu chuyeän sau.
NHAÂN TRUNG DAØI
Moät hoâm, Vuõ Ñeá nhaø Haùn noùi vôùi caùc quan:
- Ta xem trong saùch töôùng coù caâu: Ngöôøi coù nhaân trung daøi moät taác thì soáng
laâu moät traêm tuoåi.
Ñoâng Phöông Soùc ñöùng beân phì cöôøi.
Caùc quan baét toäi voâ pheùp.
Ñoâng Phöông Soùc caát muõ taï toäi:
- Muoân taâu beä haï, keû haï thaàn ñaâu daùm cöôøi beä haï maø cöôøi caùi oâng Baønh Toå
maët daøi maø thoâi!
Vua hoûi:
- Sao laïi cöôøi oâng Baønh Toå?
Ñoâng Phöông Soùc thöa:
- Tuïc truyeàn oâng Baønh Toå soáng taùm traêm naêm. Neáu quaû thöïc caâu trong saùch
töôùng maø beä haï vöøa noùi laø ñuùng thì nhaân trung oâng aáy phaûi daøi ñeán taùm taác,
maø nhaân trung daøi taùm taác thì maët oâng deã thöôøng phaûi cao ñeán moät tröôïng.
Vuõ Ñeá nghe noùi baät cöôøi tha toäi cho oâng.
SÖÛ KYÙ
33/ Chæ ra loãi logic vaø söûa laïi cho ñuùng “baûng caám” sau ñaây.
…………………………..…………………………………………………Taäp hôïp - Logic-………………..……………….…………………….Trang 31
§3- KHAÙI NIEÄM TAÄP HÔÏP MÔØ VAØ LOGIC MÔØ

Theá giôùi thöïc cuûa chuùng ta raát phöùc taïp. Tính phöùc taïp cuûa theá giôùi thöïc thöôøng laø
do nhöõng thoâng tin khoâng chaéc chaén, nhöõng khaùi nieäm khoâng ñöôïc (hoặc không thể)
ñònh löôïng chính xaùc, nhöõng töø ngöõ söû duïng luùc ñònh nghóa caùc khaùi nieäm maø töï baûn
thaân noù chöùa ñöïng söï maäp môø veà yù nghóa hay khoâng roõ raøng.
 Khi noùi ñeán “ taäp caùc sinh vieân khaù “ vôùi qui öôùc caùc daûi ñieåm toång keát “ lôùn
hôn 6,5 vaø nhoû hôn 8,0” ………….Nhö vaäy theá naøo ñuùng laø khaù? Khaùi nieäm “ taäp
caùc sinh vieân khaù “ ôû ñaây khoâng ñöôïc ñònh nghóa roõ raøng nhö khaùi nieäm thoâng
thöôøng veà taäp hôïp coå ñieån, vaø qui öôùc veà daûi ñieåm ôû ñaây cuõng mang tính
töông ñoái.
 Giaû söû chuùng ta coù moät loâ caùc ñoà vaät naøo ñoù vaø chuùng ta caàn löïa ra caùc vaät maøu
“ñen “ ñeå thaønh moät nhoùm vaø caùc vaät maøu “traéng “ ñeå thaønh moät nhoùm rieâng.
Vieäc xaùc ñònh moät vaät laø “ñen” hay “traéng “ nhieàu khi raát khoù , vì coù nhöõng vaät
khoâng haún laø “ ñen “ hay nhöõng vaät khoâng haún laø “traéng “ . Töông töï khi ta caàn
taùch nhöõng vaät “ lôùn” vaø nhöõng vaät “nhoû “ thaønh hai nhoùm rieâng cuõng raát khoù
khaên , vì coù nhöõng vaät coù theå “lôùn” ñoái vôùi ngöôøi naøy nhöng laïi laø “nhoû” ñoái vôiù
ngöôøi khaùc.
 Töông töï khi phaân bieät moät soá ngöôøi trong xaõ hoäi thaønh nhoùm “ nhöõng ngöôøi
giaø” vaø nhoùm “ nhöõng ngöôøi treû” thì quaû thaät raát khoù khaên, vì coù nhöõng ngöôøi
khoâng roõ raøng laø giaø vaø cuõng khoâng haún laø treû.
Töø caùc khaùi nieäm: Taäp caùc sinh vieân khaù, caùc vaät ñen- traéng, caùc vaät lôùn- nhoû, nhoùm
nhöõng ngöôøi giaø- ngöôøi treû, nhöõng ngöôøi yeâu toaùn, nhöõng ngöôøi nghieän thuoác laù, moät
ñoáng luùa, moät ñaøn chim, taäp caùc soá thöïc gaàn baèng  , taäp caùc nghieäm gaàn ñuùng cuûa
moät baøi toaùn,……. Vaø cuøng vôùi nhöõng yù töôûng töông töï nhö vaäy ta coù : Khaùi nieäm môø,
taäp hôïp môø, logic môø.
1- Taäp hôïp môø (Fuzzy sets - ta thöôøng duøng kyù hieäu F ñeå chæ taäp môø)
Ví duï môû ñaàu
Khi xeùt taäp hôïp A caùc hoïc sinh trong moät lôùp cuûa moät tröôøng hoïc , thì vôùi moät
hoïc sinh x baát kyø cuûa tröôøng hieån nhieân luoân xaûy ra hai khaû naêng: x A hoaëc x A.
Nhöng khi xeùt taäp F caùc hoïc sinh ngoan cuûa chính tröôøng hoïc ñoù thì vôùi moät hoïc
sinh x baát kyø cuûa tröôøng, hai khaû naêng x F hoaëc x F khoâng coøn laø vieäc hieån nhieân
nöõa. Lyù do laø khaùi nieäm “ hoïc sinh ngoan” khoâng theå ñònh nghóa tuyeät ñoái ñuùng ñeå
moïi ngöôøi hieåu noù moät caùch tuyeät ñoái chính xaùc. Khi ñoù ta gaùn cho x moät giaù trò
 F (x) [0,1] ñeå chæ möùc ñoä thuoäc veà taäp F (töùc laø möùc ñoä ngoan cuûa hoïc sinh x).
Chaúng haïn, neáu  F (x) = 0,7 thì ta noùi x thuoäc veà taäp F ôû möùc 0,7 ( hoïc sinh x ngoan
ôû möùc 0,7) ; neáu  F (x) = 0,4 thì ta noùi x thuoäc veà taäp F ôû möùc 0,4 ( hoïc sinh x
ngoan ôû möùc 0,4) . Ñaëc bieät neáu  F (x) = 1 thì ta noùi x chaéc chaén thuoäc veà taäp F (hoïc
sinh x ngoan tuyeät ñoái), neáu  F (x) = 0 thì ta noùi x chaéc chaén khoâng thuoäc veà taäp F .
ÔÛ ñaây khaùi nieäm “ hoïc sinh ngoan” laø moät khaùi nieäm môø , taäp hôïp F goïi laø taäp
môø , haøm  F (x) goïi laø haøm lieân thuoäc ( hay haøm thuoäc veà , haøm thuoäc tính, haøm
hoäi vieân- haøm membership), taäp X goàm taát caùc sinh vieân cuûa tröôøng goïi laø taäp neàn
hay khoâng gian neàn ( khoâng gian caùc phaàn töû hay ñoái töôïng ñöôïc xeùt).
1.1- Ñònh nghóa taäp hôïp môø
Taäp hôïp môø F laø taäp caùc caëp thöù töï daïng : F = (x,  F (x) ) / x X  .
Trong ñoù :
 Taäp X laø taäp neàn (hay khoâng gian neàn, khoâng gian caùc ñoái töôïng hay phaàn töû
ñöôïc xeùt).
  F (x) laø haøm lieân thuoäc (hay haøm thuoäc veà, haøm thuoäc tính, haøm hoäi vieân-haøm
membership).
 F (x) : X  [0,1]
x   F (x)
 Neáu  F (x) = 1 thì x ñöôïc xem laø chaéc chaén thuoäc veà F .
 Neáu  F (x) = 0 thì x ñöôïc xem laø chaéc chaén khoâng thuoäc veà F .
 0 <  F (x) <1 thì x ñöôïc xem laø thuoäc veà F ôû möùc  F (x) .
Haøm thuoäc tính ñoái vôùi nhöõng tính chaát chuû yeáu cuûa x laø :p1, p2, ……., pn coøn ñöôïc kyù
hieäu laø  F (x  (p1 , p 2 ,......., p n )) .
 Trong F caùc caëp thöù töï (x,  F (x) ) vôùi  F (x) = 0 thöôøng ñöôïc boû qua maø khoâng
caàn lieät keâ hay moâ taû.
Töø ñònh nghóa treân ta coù caùc nhaän xeùt sau :
i)  F (x) = 0, x X  F =  .
ii)  F (x) = 1, x X  F = X .
iii) Hai taäp môø A vaø B baèng nhau   A (x) =  B (x) , x X.
 Chuù thích Haøm lieân thuoäc mang tính chaát chuû quan bôûi vì caùc khaùi nieäm nhö
“ ngoan”, “ ñeïp” , “ giaø-treû”, “ ñen-traéng”, “lôùn –nhoû” , “ gaàn ñuùng” ,………cuûa
nhöõng ngöôøi khaùc nhau thì raát khaùc nhau. Tính chuû quan vaø khoâng ngaãu nhieân cuûa
taäp môø, khaùi nieäm môø laøsöï khaùc nhau ñaàu tieân giöõa lyù thuyeát môø vaø lyù thuyeát xaùc
suaát. Ñoái vôùi taäp môø thì ñaëc tröng quan troïng nhaát cuûa noù laø haøm lieân thuoäc .
Ví du 1
Giaû söû taäp neàn X = T2 , T3 , T4 , T5 , T6 , T7 ,CN laø taäp caùc ngaøy trong moät tuaàn
naøo ñoù. Taäp môø A laø taäp caùc ngaøy naéng trong tuaàn noùi treân ôû Haø Noäi, taäp môø B laø
taäp caùc ngaøy naéng trong tuaàn noùi treân ôû Tp Hoà Chí Minh.
A =  (T2 ; 0,5), (T3 ; 0,6), (T4 ; 0,7), (T5 ; 0,75), (T6; 0,7) , (T7 ;0,65), (CN;0,6)
B =  (T2 ; 0,55), (T3 ; 0,65), (T4 ; 0,75), (T5 ; 0,8), (T6; 0,73) , (T7 ;0,68), (CN;0,65)
ÔÛ ñaây , ta coù theå hieåu laø caùc haøm thuoäc tính  A (x) vaø  B (x) laàn löôït chæ möùc ñoä
naéng trong tuaàn noùi treân ôû Haø Noäi vaø Tp Hoà Chí Minh. Döïa vaøo haøm thuoäc tính ta coù
theå noùi, trong tuaàn noùi treân ôû Tp Hoà Chí Minh naéng nhieàu hôn ôû Haø Noäi.
1.2 - Bieåu dieãn taäp hôïp môø Coù nhieàu caùch bieåu dieãn taäp môø.
 Caùch 1 Lieät keâ taát caû caùc caëp phaàn töû cuûa taäp môø. Caùch naøy chæ neân thöïc hieän ñoái
vôùi caùc taäp môø coù ít phaàn töû.
 Caùch 2 Lieät keâ döôùi daïng toång rôøi ( toång tröïc tieáp ) ôû cuøng möùc ñoä lieân thuoäc. Giaû
n
söû taäp neàn X =  X i , X i  X j   neáu i  j vaø Xi coù ñoä môø töông öùng laø  F =  i .
i 1
Khi ñoù X ñöôïc vieát daïng toång rôøi X = X1  X2  ……. Xn vaø taäp môø F ñöôïc bieåu
dieãn daïng toång rôøi nhö sau:
F = 1 X   2 X  ........   n X
1 2 n
Coù theå boû qua caùc phaàn töû x coù ñoä môø  F (x) = 0.
 Caùch 3 Neâu taäp hôïp neàn vaø coâng thöùc hay ñoà thò cuûa haøm lieân thuoäc cuûa taäp môø
treân taäp neàn ñoù.
Ví du 2 Taäp neàn X = a , b , c , d , e , f , g, h, i, j
 Taäp môø F = (a; 0,3), (b;0,3), (c;0,6), (d;0,6), (e;0,6), (f;0,7),(g;0,7), (h;0,7),
(i;0,7). Ñaây laø bieåu dieãn theo caùch 1 , phaàn töû j ñöôïc hieåu ngaàm laø  F ( j) = 0.
 Taäp môø F coù theå bieåu dieãn theo caùch 2 nhö sau:
F = 0,3 X  0,6 X  0,7 X vôùi X1 = a, b, X2= c,d,e, X3= f, g, h, i.
1 2 3
Ví du 3 Taäp neàn laø taäp soá thöïc R vaø taäp môø A caùc soá thöïc gaàn baèng  coù haøm lieân
1
thuoäc laø  A (x) = vaø coù ñoà thò nhö hình veõ.
1  (x   ) 2
1.3- Taäp möùc vaø phaân lôùp taäp môø Cho taäp môø F.
i) Giaû söû soá thöïc [0,1] . Khi ñoù ta ñònh nghóa taäp möùc ( taäp möùc ñoä môø) F cuûa
F nhö sau : F = (x,  F (x) ) /  F (x) .
ii) Giaû söû coù caùc soá thöïc 0 < m-1 < m-2 < ………..< 2 < 1 < 1. Khi ñoù ta coù theå phaân
hoaïch taäp môø F thaønh m lôùp nhö sau:
 Lôùp thöù nhaát : 1 < x  1
 Lôùp thöù hai : 2 < x  1
 ……………………..: …………………..
 Lôùp thöù m : 0  x  m-1
Vieäc phaân hoaïch taäp môø ra thaønh caùc lôùp laø tuøy thuoäc vaøo nhu caàu thöïc tieãn.
2- Logic môø (Fuzzy logic)
Trong logic coå ñieån, moät meänh ñeà coù moät vaø chæ moät trong hai giaù trò: ñuùng ( chaân trò
baèng 1) hoaëc sai ( chaân trò baèng 0). Tuy nhieân , trong thöïc teá phöùc taïp cuûa ñôøi soáng
haøng ngaøy, coù nhöõng meänh ñeà maø chaân trò cuûa noù khoâng hoaøn toaøn ñuùng vaø cuõng
khoâng roõ raøng sai. Khi ñoù ta gaùn cho moãi meänh ñeà nhö theá moät giaù trò chaân lyù naèm
giöõa 0 vaø 1 ñeå chæ möùc ñoä ñuùng hoaëc sai cuûa noù.
Ví duï 4
a) Chaân trò 0,85 coù theå gaùn cho meänh ñeà “ Sinh vieân nöõ cuûa Tröôøng ÑH Sö Phaïm
Kyõ Thuaät ñeïp” vì phaàn lôùn hoï ñeàu ñeïp.
b) Chaân trò 0,75 coù theå gaùn cho meänh ñeà “ Sinh vieân nam cuûa Tröôøng ÑH Sö Phaïm
Kyõ Thuaät lòch söï” vì phaàn ñoâng hoï lòch söï .
c) Chaân trò 0,7 coù theå gaùn cho meänh ñeà “ Giaùo vieân cuûa Tröôøng ÑH Sö Phaïm Kyõ
Thuaät nghieâm tuùc” vì phaàn nhieàu hoï nghieâm tuùc.
d) Chaân trò 0,4 coù theå gaùn cho meänh ñeà “ Sinh vieân cuûa Tröôøng ÑH Sö Phaïm Kyõ
Thuaät chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp” vì coù ít hôn phaân nöûa soá sinh vieân cuûa
Tröôøng chuû ñoäng vaø saùng taïo trong hoïc taäp.
e) Chaân trò 0,2 coù theå gaùn cho meänh ñeà “ Trong naêm 2002, haàu heát Ngöôøi daân Vieät
Nam chaáp haønh ñuùng luaät leä giao thoâng” vì trong naêm 2002 caû nöôùc Vieät Nam coù
hôn 13000 ngöôøi cheát vì tai naïn giao thoâng, maø phaàn lôùn tai naïn gaây ra laø do
khoâng chaáp haønh ñuùng luaät leä giao thoâng.
Caàn löu yù laø vieäc gaùn cho moãi meänh ñeà moät giaù trò chaân lyù töông öùng thuoäc ñoaïn
[0,1] laø hoaøn toaøn chuû quan. Noù nhaèm xaây döïng nhöõng tieàn ñeà cho vieäc laäp luaän xaáp
xæ vaø caùc pheùp suy dieãn môø.
Nhö vaäy , trong logic môø moãi meänh ñeà p ñöôïc gaùn moät giaù trò chaân lyù T(p) thoûa
0  T(p)  1 . Giaù trò T(p) goïi laø möùc ñoä ñuùng ( hay ñoä tin caäy) cuûa meänh ñeà p .
 Caùc pheùp toaùn meänh ñeà trong logic môø
 Pheùp phuû ñònh: T ( p ) = 1 –T(p)
 Pheùp hôïp : T(pq) = max T(p); T(q)
 Pheùp giao : T (pq) = min T(p); T(q)
 Pheùp keùo theo: T(pq) = T( p q) = max T( p ); T(q)
Ví duï 5 Cho 3 meänh ñeà p, q, r vôùi ñoä tin caäy töông öùng laàn löôït laø 0,3 ; 0,6 ; 0,9 .
Haõy cho bieát ñoä tin caäy caùc meänh ñeà sau:
a) p , q , p q, p  q , p  q . Nhaän xeùt veà caùc keát quaû coù ñöôïc.
b) (pq) r , (pr) (qr) . Nhaän xeùt veà caùc keát quaû coù ñöôïc.
Giaûi
a) T( p ) = 1 – T(p) = 1 – 0,3 = 0,7 . T( q ) = 1 – T(q) = 1 – 0,6 = 0,4.
T(p q) = T( p q) = max T( p ), T(q)= max0,7 ; 0,6 = 0,7.
T(pq) = max 0,3; 0,6 = 0,6 ; T( p  q ) = 1 - T(pq) = 1 – 0,6 = 0,4.
T( p  q ) = min  T( p ) ; T( q )  = min 0,7; 0,4  = 0,4.
Nhaän xeùt: p  q = p  q ( thoûa luaät De Morgan)
b)  T((pq) r) = min T(pq); T(r)  = min 0,6; 0,9  = 0,9.
 T(pr) = min 0,3; 0,9 = 0,3.
T(qr) = min 0,6; 0,9 = 0,6
T((pr)  (qr)) = max0,3 ; 0,6 = 0,6.
Nhaän xeùt : (pq) r = (pr) (qr) . Töùc laø pheùp “” phaân phoái ñoái vôùi pheùp “ “.
Baøi taäp
1/ Vôùi moãi phaùt bieåu sau ñaây, haõy cho bieát phaùt bieåu naøo laø meänh ñeà toû(meänh hai trò),
phaùt bieåu naøo laø meänh ñeà môø, phaùt bieåu naøo khoâng laø meänh ñeà? Ñoái vôùi caùc phaùt
bieåu laø meänh ñeà, döïa vaøo hieåu bieát (chuû quan) cuûa baïn, haõy cho bieát chaân trò caùc
meänh ñeà ñoù.
a) Luùc chöa sinh ta ai laø ta? Khi sinh ta roài ta laø ai ?
b) Caâu naøy sai?
c) Chuùc baïn Bình An-Vieân Maõn-Haïnh Phuùc!
d) Neáu Paris laø thuû ñoâ Vieät Nam thì toâi thi ñaäu Toaùn öùng duïng.
e) Moïi sinh vaät treân Traùi Ñaát naøy ñeàu phaûi cheát.
f) Maët trôøi moïc ôû höôùng ñoâng hay toâi seõ ñöôïc 10 ñieåm baøi kieåm tra Toaùn öùng duïng.
g) Neáu xaùc suaát toâi thi ñaäu moân Toaùn öùng duïng laø 99% thì chaéc chaén thi thi ñaäu.
h) Con Ngöôøi (Loaøi Ngöôøi) vaø Con vaät (Loaøi Vaät) khaùc nhau ôû choã Con Ngöôøi xaây
döïng ñöôïc heä thoáng caùc khaùi nieäm ñeå phaùt trieån tri thöùc vaø truyeàn laïi cho theá heä
sau, coøn Con Vaät chưa laøm ñöôïc ñieàu naøy.
i) Ngöôøi ñöôïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo toát laø ngöôøi bieát quyù troïng tri thöùc, bieát yeâu meán
vaø khoâng ngaàn ngaïi laøm caùc coâng vieäc chaân tay.
j) Hoâm nay, baïn coù vui vaø khoûe khoâng?
2/ Cho p, q, r, s laø caùc meänh ñeà môø coù ñoä tin caäy laàn löôït laø 0,2 ; 0,4 ; 0,7 ; 0,9. Tìm ñoä tin
caäy caùc meänh ñeà sau: (p  q)  ( p  r) ; p  q ; (p q ) (r q )  s .
3/ Cho p, q, r laø caùc meänh ñeà môø. Chöùng minh raèng:
a) Luaät phaân phoái:  p  (q  r) = (p  q)  ( p  r) ;  p  (q  r) =  p  q)  ( p  r)
b) Luaät De Morgan: p  q  p  q , p  q  p q
…………..……………………….……………………………..……… Toaùn ÖÙng duïng…………….…….………..………………………….Trang 36
§4. ÑAÏI SOÁ TOÅ HÔÏP

------------------------------------------------------------------------------
 Caùc qui taéc ñeám goàm : Luaät nhaân , luaät coäng , nguyeân lyù
Dirichlet
 Chænh hôïp laëp, chænh hôïp khoâng laëp, hoaùn vò
 Toå hôïp
 Nhò thöùc Newton
---------------------------------------------------------------------------------
Trong baøi naøy ta chæ xeùt nhöõng taäp hôïp coù höõu haïn phaàn töû.
1- Caùc qui taéc ñeám (luaät nhaân , luaät coäng , nguyeân lyù Dirichlet)
1.1- Luaät nhaân: Neáu moät söï kieän xuaát hieän trong m khaû naêng vaø moät söï kieän
khaùc xuaát hieän trong n khaû naêng thì seõ coù mxn khaû naêng xuaát hieän ñoàng thôøi (taát
caû) hai söï kieän noùi treân.
1.2- Luaät coäng: Neáu moät söï kieän xuaát hieän trong m khaû naêng vaø moät söï kieän
khaùc xuaát hieän trong n khaû naêng thì seõ coù m+n khaû naêng xuaát hieän moät trong hai
söï kieän noùi treân.
Ví duï 1: Coù 5 moân hoïc vaøo buoåi saùng, 4 moân hoïc vaøo buoåi chieàu thì sinh vieân seõ
coù 5x4 khaû naêng löïa choïn ñeå saùng hoïc moät moân vaø chieàu hoïc moät moân, coù 5 + 4
khaû naêng choïn ñeå hoaëc saùng hoïc moät moân hoaëc chieàu hoïc moät moân.
1.3- Toång quaùt:(luaät nhaân , luaät coäng)

Neáu coù k söï kieän laàn löôït xuaát hieän trong n1, n2, ...., nk khaû naêng thì seõ coù:
 n1 x n2 x...x nk khaû naêng xuaát hieän ñoàng thôøi (taát caû) k söï kieän noùi treân.
 n1 + n2 + . . . + nk khaû naêng xuaát hieän moät trong k söï kieän noùi treân.
Ví duï 2: Coù bao nhieâu soá ñieän thoaïi goàm 6 chöõ soá baét ñaàu baèng 856?
Ta coù 10 khaû naêng choïn cho chöõ soá thöù tö, 10 khaû naêng choïn cho chöõ soá thöù naêm,
10 khaû naêng choïn cho chöõ soá thöù saùu. Vaäy theo luaät nhaân ta coù 10x10x10 = 103 khaû
naêng choïn neân coù 103 soá ñieän thoaïi goàm 6 chöõ soá baét ñaàu baèng 856.
1.4- Nguyeân lyù Dirichlet : ( nguyeân lyù loàng chim)
Giaû söû coù n vaät ( hay phaàn töû) vaø k hoäp.
 Nguyeân lyù 1:
Neáu ta ñaët n vaät vaøo k hoäp ( k < n ) thì seõ coù ít nhaát moät hoäp chöùa töø 2 vaät trôû leân.
 Nguyeân lyù 2: (toång quaùt)
n
Neáu ta ñaët n vaät vaøo k hoäp thì seõ coù ít nhaát 1 hoäp chöùa ít nhaát   vaät trôû leân.
k 
Trong ñoù kyù hieäu a  duøng ñeå chæ soá nguyeân nhoû nhaát lôùn hôn hay baèng soá a.
Ví duï 3
a) Trong 367 ngöôøi thì seõ coù ít nhaát 2 ngöôøi coù cuøng ngaøy sinh vì soá ngaøy khaùc
nhau trong naêm toái ña laø 366 ngaøy.
 50 
b) Trong 50 ngöôøi thì seõ coù ít nhaát   = 5 ngöôøi coù cuøng thaùng sinh.
 12 
c) Trong n+1 soá nguyeân döông phaân bieät seõ coù ít nhaát 2 soá nguyeân döông coù cuøng
soá dö khi chia cho n.
2 . Chænh hôïp- Toå hôïp

2.1- Chænh hôïp laëp
Moät chænh hôïp laëp n chaäp k ( k  1) töø taäp hôïp X coù n phaàn töû laø moät boä xeáp thöù töï
goàm k phaàn töû laáy töø X, trong ñoù moãi phaàn töû coù theå xuaát hieän nhieàu laàn trong boä
aáy.
Ví du 4: Cho taäp hôïp X = a, b, c caùc chænh hôïp laëp chaäp 2 cuûa taäp X laø: (a, a);
(a,b); (a,c); (b, a); (b, b); (b; c); (c,a); (c,b); (c,c).
2.2 - Ñònh lyù: Soá chænh hôïp laëp n chaäp k laø nk, kyù hieäu Fk : = nk
k
n F n
Chöùng minh (döïa vaøo luaät nhaân)

Ñeå thaønh laäp moät chænh hôïp laëp chaäp k , ta laàn löôt choïn k phaàn töû ñeå xeáp vaøo k vò
trí cuûa boä aáy. Ñoái vôùi vò trí thöù nhaát ta coù n khaû naêng choïn, vôùi vò trí thöù hai cuõng
coù n khaû naêng choïn (vì coù theå ñöôïc laëp lai)., . . .. vôùi vò trí thöù n cuûa boä ta cuõng coù
n khaû naêng choïn. Vaäy theo luaät nhaân ta coù taát caû nk khaû naêng choïn neân coù nk chænh
hôïp laëp khaùc nhau.
Ví du 5: Coù taát caû bao nhieâu soá ñieän thoaïi goàm 7 chöõ soá?
Ta thaáy moãi soá ñieän thoaïi goàm 7 chöõ soá laø moät chænh hôïp laëp chaäp 7 töø 10 phaàn töû
choïn trong taäp caùc soá 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Vaäy coù taát caû 107 soá ñieän goàm 7 chöõ soá.
2.3 - Chænh hôïp khoâng laëp
Moät chænh hôïp khoâng laëp n chaäp k (1  k  n) töø taäp X coù n phaàn töû laø boä xeáp thöù
töï goàm k phaàn töû laáy töø X, trong ñoù moãi phaàn töû xuaát hieän nhieàu nhaát moät laàn trong
boä aáy.
Ví du 6: Cho taäp X = 1, 2, 3 caùc chænh hôïp khoâng laëp chaäp 2 cuûa X goàm coù
(1,2), (1, 3), (2, 1), (2, 3), (3, 1), (3, 2).
n!
2.4 - Ñònh lyù: Soá chænh hôïp khoâng laëp n chaäp k laø , kyù hieäu k .
An
(n  k )!
n!  k !  12
. .3..... k 
Akn  
 0!  1


(n  k )!
Chöùng minh: (döïa vaøo luaät nhaân).

Ñeå thaønh laëp moät boä xeáp thöù töï khoâng laëp ta laàn löôït choïn k phaàn töû laáy töø X ñeå
xeáp vaøo k vò trí cuûa boä aáy. Ñoái vôùi vò trí thöù nhaát cuûa boä ta coù n khaû naêng choïn, ñoái
vôùi vò trí thöù hai cuûa boä ta coù (n - 1) khaû naêng choïn (vì khoâng laëp laïi), . . . , ñoái vôùi
vò trí thöù k cuûa boä ta coù (n - k +1) . Vaäy theo luaät nhaân ta coù taát caû laø n(n- 1).
n!
. . . . . (n - k + 1) = .
(n  k )!
Ví duï 7: Moät lôùp hoïc coù 30 sinh vieân. Lôùp caàn choïn moät lôùp tröôûng, moät lôùp phoù,
moät thuû quyõ thì soá caùch choïn seõ laø: A30 = 30.29.28 = 24360 caùch.
3
2.5 - Hoaùn vò:

Moät hoaùn vò cuûa taäp X coù n phaàn töû laø moät boä xeáp thöù töï goàm n phaàn töû laáy töø X,
moãi phaàn töû xuaát hieän ñuùng 1 laàn trong boä ñoù.
- Soá caùc hoaùn vò khaùc nhau cuûa taäp X coù n phaàn töû laø n! vaø ñöôïc kyù hieäu laø Pn
Pn = n!
Ví duï 8: Xeáp 10 ngöôøi vaøo 10 caùi gheá thì seõ coù 10! caùch xeáp.
2.6 - Toå hôïp :
Moät toå hôïp n chaäp k töø taäp hôïp X coù n phaàn töû laø moät boä khoâng keå thöù töï goàm k
phaàn töû laáy töø X, moãi phaàn töû xuaát hieän nhieàu nhaát moät laàn trong boä aáy.
 Nhaän xeùt:  Nhaän xeùt:
i) Moãi caùch choïn ra k phaàn töû cuûa taäp X i) Moãi caùch choïn ra k phaàn töû cuûa taäp X coù
coù n phaàn töû vaø saép xeáp theo moät thöù n phaàn töû laø moät toå hôïp n chaäp k.
töï naøo ñoù laø moät chænh hôïp n chaäp k. ii) Moãi toå hôïp n chaäp k töông öùng laø
ii) Moãi chænh hôïp n chaäp n chính laø moät moät taäp con goàm k phaàn töû cuûa X .
hoaùn vò cuûa n phaàn töû. Hai toå hôïp laø khaùc nhau khi vaø chæ khi
chuùng coù ít nhaát moät phaàn töû khaùc nhau.
Ví duï 9: X = 1, 2, 3, Caùc toå hôïp chaäp 2 cuûa X laø: 1, 2, 1, 3, 2, 3.
Ta kyù hieäu C nr laø soá caùc toå hôïp n chaäp r khaùc nhau cuûa n phaàn töû .
n!
2.7- Ñònh lyù: i) C nk =
k! (n  k )!
ii) C nk = C nn  k , 0  k  n
iii) C nk1 = C nk + C nk 1 , 1  k  n
Chöùng minh
Ta chöùng minh (i) coøn laïi (ii) vaø (iii) baïn ñoïc töï chöùng minh xem nhö baøi taäp. Ta
coù moãi toå hôïp n chaäp k cuûa X ñöôïc xem nhö moät taäp con goàm k phaàn töû cuûa X.
ÖÙng vôùi moãi taäp con nhö theá ta seõ coù k! caùc saép xeáp caùc phaàn töû theo moät thöù töï
khaùc nhau, maø moãi caùch saép xeáp aáy chính laø moät chænh hôïp khoâng laëp n chaäp k töø
k
k An n!
n phaàn töû cuûa X . Ta coù: A k  k! . C k  C n 
n n
k! k!(n  k )
3 - Nhò thöùc Newton
n
(a+b)n= C n a n  Cn a n   b  C n a n   b  ..... C nna b n   C nn b n = C a b
k n k k
n
k
Chöùng minh : Qui naïp theo n vaø söû duïng (iii) cuûa ñònh lyù 2.7
Ví du 10: Moãi ñeà thi goàm coù boán caâu hoûi choïn trong 30 caâu hoûi qui ñònh saün. Vaäy
moãi ñeà thi laø moät toå hôïp chaäp 4 töø 30 phaàn töû neân soá ñeà thi coù theå choïn laø
4 30!
C 30 
4!(30  4)!
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Toùm taét
1. Caùc qui taéc ñeám
Nguyeân lyù Dirichlet : ( nguyeân lyù loàng chim)
Giaû söû coù n vaät ( hay phaàn töû) vaø k hoäp.
 Nguyeân lyù 1:
Neáu ta ñaët n vaät vaøo k hoäp ( k < n ) thì seõ coù ít nhaát moät hoäp chöùa töø 2 vaät trôû leân.
 Nguyeân lyù 2: (toång quaùt)
n
Neáu ta ñaët n vaät vaøo k hoäp thì seõ coù ít nhaát 1 hoäp chöùa ít nhaát   vaät trôû leân.
k 
Trong ñoù kyù hieäu a  duøng ñeå chæ soá nguyeân nhoû nhaát lôùn hôn hay baèng soá a.
* Qui taéc nhaân * Qui taéc coäng

Neáu coù k söï kieän laàn löôït xuaát hieän trong Neáu coù k söï kieän laàn löôït xuaát hieän
n1, n2, ...., nk khaû naêng thì seõ coù n1 n2 ... trong n1, n2, ...., nk khaû naêng thì seõ coù:1 +
nk khaû naêng xuaát hieän taát caû (ñoàng thôøi) n2 + . . . + nk khaû naêng xuaát hieän moät
k söï kieän noùi treân. trong k söï kieän noùi treân.
2/ Chænh hôïp - Toå hôïp – Hoaùn vò ( Taäp X coù n phaàn töû)
2.1- Chænh hôïp( chænh hôïp khoâng laëp) 2.2- Toå hôïp
 Ñònh nghóa: Moät chænh hôïp n chaäp k(1  k   Ñònh nghóa : Moät toå hôïp n chaäp k töø n
n) töø n phaàn töû cuûa taäp X laø moät boä xeáp thöù phaàn töû cuûa taäp hôïp X laø moät boä khoâng keå
töï goàm k phaàn töû laáy töø X, moãi phaàn töû xuaát thöù töï goàm k phaàn töû laáy töø X , moãi phaàn
hieän nhieàu nhaát moät laàn trong boä aáy. töû xuaát hieän nhieàu nhaát 1 laàn trong boä aáy.
 Ñònh lyù: Soá chænh hôïp n chaäp k laø  Ñònh lyù: Soá toå hôïp n chaäp k laø
n! n!
A nk = C nk =
(n  k )! k! (n  k )!
 Hoaùn vò: Cho taäp X coù n phaàn töû. Moãi  C nk = C nn  k , 0  k  n
caùch saép xeáp n phaàn töû cuûa X theo moät thöù  C nk1 = C nk + C nk 1 , 1  k  n
töï naøo ñoù goïi laø moät hoaùn vò cuûa n phaàn töû.
Soá caùc hoaùn vò khaùc nhau cuûa n phaàn töû laø:
Pn = n!
 Nhaän xeùt:  Nhaän xeùt:
Moãi caùch choïn ra k phaàn töû cuûa taäp X coù n Moãi caùch choïn ra k phaàn töû cuûa taäp X coù
phaàn töû vaø saép xeáp theo moät thöù töï naøo ñoù n phaàn töû laø moät toå hôïp n chaäp k.
laø moät chænh hôïp n chaäp k. Moãi toå hôïp n chaäp k töông öùng laø moät taäp
Moãi chænh hôïp n chaäp n chính laø moät hoaùn con goàm k phaàn töû cuûa X .
Hai toå hôïp laø khaùc nhau khivaø chæ khi chuùng coù ít nhaát moät
vò cuûa n phaàn töû.
phaàn töû khaùc nhau.
3 - Nhò thöùc Newton

n
(a+b)n= C n a n  Cn a n   b  C n a n   b  ..... C nna b n   C nn b n = C a b
k n k k
n
k
Baøi taäp
1. Có 5 bông hồng vàng ; 3 bông hồng trắng ; 4 bông hồng đỏ (các bông xem như
khác nhau đôi một ) ; người ta muốn chọn một bó hoa gồm 7 bông.
a) Có bao nhiêu cách chọn bó hoa trong đó có đúng 1 bông hồng đỏ ?
b) Có bao nhiêu cách chọn bó hoa trong đó có ít nhất 3 bông hồng vàng và ít nhất
3 bông hồng đỏ ?
2. Trong số 16 học sinh có 3 học sinh giỏi ; 5 khá ; 8 trung bình. Có bao nhiêu cách
chia số học sinh đó thành 2 tổ ; mỗi tổ 8 người sao cho mỗi tổ đều có học sinh
giỏi và mỗi tổ có ít nhất 2 học sinh khá ?
3. Trong một môn học, thầy giáo có 30 câu hỏi khác nhau gồm 5 câu hỏi khó, 10 câu
hỏi trung bình, 15 câu hỏi dễ. Từ 30 câu hỏi đó có thể lập được bao nhiêu đề kiểm
tra, mỗi đề gồm 5 câu hỏi khác nhau, sao cho trong mỗi đề nhất thiết phải có đủ 3
loại câu hỏi ( khó, trung bình, dễ ) và số câu hỏi dễ không ít hơn 2 ?
4/. a) Coù bao nhieâu caùch phaân coâng cho hai ngöôøi moãi ngöôøi laøm moät vieäc khaùc
nhau trong 3 coâng vieäc.
b) Coù n oâ khaùc nhau vaø n haït khaùc nhau. Hoûi coù bao nhieâu caùch boû haït vaøo oâ bieát
raèng moãi oâ chöùa ñuùng moät haït?
c/ Phaân coâng 7 ngöôøi tröïc nhaät haèng tuaàn (7 ngaøy) hoûi coù bao nhieâu caùch phaân
coâng moãi ngaøy moät ngöôøi tröïc?
5/. Moät baøi traéc nghieäm goàm coù 10 caâu hoûi, sinh vieân coù theå choïn 1 trong 4 traû lôøi
cho moãi caâu hoûi.
a) Coù taát caû bao nhieâu caùch ñeå moät sinh vieân traû lôøi caùc caâu hoûi treân baøi traéc
nghieäm neáu taát caû caùc caâu hoûi ñeàu ñöôïc traû lôøi?
b) Coù taát caû bao nhieâu caùch ñeå moät sinh vieân traû lôøi caùc caâu hoûi treân baøi traéc
nghieäm neáu sinh vieân coù theå khoâng traû lôøi cho caùc caâu hoûi?
6/ Moät lôùp hoïc coù 30 sinh vieân döï ñònh chuïp hình kyû nieäm. Hoûi coù bao nhieâu caùch
saép xeáp vò trí khaùc nhau? Bieát raèng lôùp seõ xeáp thaønh 3 haøng ngang, haøng thöù I coù 9
sinh vieân, haøng thöù II coù 10 sinh vieân vaø haøng thöù III coù 11 sinh vieân.
Neáu moãi laàn xeáp haøng maát hai phuùt. Hoûi thôøi gian caàn thieát ñeå chuïp taát caû caùc kieåu
hình coù theå coù laø bao nhieâu?
7/ a) Coù bao nhieâu chuoãi bit ( bit 0 vaø 1) coù ñoä daøi nhoû hôn hoaëc baèng 6?
b) Coù bao nhieâu chuoãi bit ( bit 0 vaø 1) coù bit ñaàu vaø bit cuoái ñeàu laø 1 vôùi ñoä daøi n
(töùc laø coù n bits) , trong ñoù n laø soá nguyeân döông?
c) Moät ña giaùc loài 32 caïnh coù bao nhieâu ñöôøng cheùo?
8/ a) Coù taát caû bao nhieâu baûng soá xe baét ñaàu laø 50A, theo sau laø 5 chöõ soá choïn
trong caùc soá töø 0 ñeâán 9?
b) Coù bao nhieâu soá ñieän thoaïi goám 6 chöõ soá trong ñoù khoâng coù hai chöõ soá naøo
gioáng nhau?
9/ a) Neùm ba quaû boùng khaùc nhau vaøo 10 caùi roã coù bao nhieâu khaû naêng xaûy ra
bieát raèng moãi roã chæ nhaän toái ña moät quaû?
b) Coù bao nhieâu khaû naêng ñeå toå chöùc ba cuoäc hoïp khaùc nhau trong moät tuaàn
(6 ngaøy) sao cho moãi ngaøy chæ nhieàu nhaát moät cuoäc hoïp?
10/ Coù bao nhieâu khaû naêng ñeå choïn hai soá töø caùc soá nguyeân 1, 2, ..., 100, sao cho
toång cuûa chuùng laø moät soá chaün? Moät soá leû?
10/ Coù bao nhieâu khaû naêng ñeå chia 2n ngöôøi thaønh n caëp?
13/ a) Coù bao nhieâu caùch khaùc nhau ñeå phaân coâng 3n ngöôøi thöïc hieän n coâng
vieäc khaùc nhau, bieát raèng moãi nhoùm goàm 3 ngöôøi cuøng thöïc hieän moät vieäc?
b) Coù bao nhieâu caùch khaùc nhau ñeå phaân coâng kn (k  3) ngöôøi thöïc hieän n coâng
vieäc khaùc nhau, bieát raèng moãi nhoùm goàm k ngöôøi cuøng thöïc hieän moät vieäc?
14/ Ngöôøi ta phaân loaïi hoïc taäp cuûa hoïc sinh theo thöù töï A, B, C, D vaø E. Hoûi trong
moät lôùp hoïc phaûi coù ít nhaát bao nhieâu hoïc sinh ñeå chaéc chaén raèng coù ít nhaát 2 hoïc
sinh coù cuøng thöù baäc hoïc taäp.
15/ Giaû söû moãi Password laø moät chuoãi coù chieàu daøi töø 1 ñeán 12 kyù töï, ñöôïc choïn
trong 36 kyù töï goàm 26 chöõ caùi tieáng Anh ( khoâng phaân bieät chöõ thöôøng hay chöõ in
hoa) vaø 10 kyù soá töø 0 ñeán 9. Hoûi caàn choïn ra ít nhaát bao nhieâu password ñeå chaéc
chaén raèng coù ít nhaát 2 password truøng nhau.
16/ Cho d laø moät soá nguyeân döông. Chöùng minh raèng trong moät taäp goàm d+1 soá
nguyeân döông coù ít nhaát hai soá coù cuøng soá dö khi chia cho d.
17/ Moät ñeà thi traéc nghieäm goàm coù 15 caâu hoûi, moãi caâu hoûi coù 4 löïa choïn vaø sinh
vieân chæ ñöôïc choïn 1 trong 4 caâu traû lôøi cho moãi caâu hoûi.
a) Coù taát caû bao nhieâu caùch ñeå moät sinh vieân traû lôøi caùc caâu hoûi treân baøi traéc
nghieäm neáu taát caû caùc caâu hoûi ñeàu ñöôïc traû lôøi?
b) Coù taát caû bao nhieâu caùch ñeå moät sinh vieân traû lôøi caùc caâu hoûi treân baøi traéc
nghieäm neáu sinh vieân coù theå khoâng traû lôøi cho caùc caâu hoûi?
18/ a) Caàn choïn ra ít nhaát bao nhieâu ngöôøi ñeå trong nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn chaéc
chaén coù ít nhaát 7 ngöôøi coù cuøng thaùng sinh.
c) Caàn choïn ra ít nhaát bao nhieâu ngöôøi ñeå trong nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn chaéc chaén
coù ít nhaát 12 ngöôøi coù cuøng ngaøy sinh.
19/
a) Coù bao nhieâu caùch choïn ra 2 ngöôøi khaùc giôùi (1 nam, 1 nöõ vaø khoâng tinh thöù töï giöõ hai ngöôøi naøy) trong 50
nam vaø 50 nöõ?
a) Coù bao nhieâu caùch choïn ra 2 ngöôøi cuøng giôùi (cuøng laø nam hoaëc cuøng laø nöõ) trong 50 nam vaø
50 nöõ?
b) Coù bao nhieâu caùch phaân coâng 12 ngöôøi laøm 4 coâng vieäc khaùc nhau, bieát raèng
moãi coâng vieäc coù ñuùng 3 ngöôøi cuøng thöïc hieän?
§5 . TÍCH PHAÂN SUY ROÄNG LOAÏI MOÄT

1. Tích phaân suy roäng loaïi một ( khoaûng laáy tích phaân voâ haïn)
1.1. Caùc ñònh nghóa

a) khoaûng laáy tích phaân laø a, +):
Giaû söû haøm f(x) xaùc ñònh treân a,+) vaø khaû tích treân moïi ñoaïn höõu haïn [a,b], vôùi a
<b< +. Khi ñoù ta kyù hieäu vaø ñònh nghóa tích phaân suy roäng (loaïi 1) cuûa haøm f(x)
treân a, +) nhö sau:
 ÑN b
 f (x)dx  lim  f (x)dx
b   a
a

Neáu giôùi haïn ôû veá phaûi toàn taïi vaø höõu haïn ta noùi tích phaân suy roäng  f (x)dx hoäi
a
tuï.
Neáu giôùi haïn ôû veá phaûi baèng  hoaëc khoâng toàn taïi thì ta noùi tích phaân suy roäng

 f (x)dx phaân kyø.
a
b) Khoaûng tích phaân laø (-, a: Giaû söû haøm f(x) xaùc ñònh treân (-, a vaø khaû tích
treân moïi ñoaïn höõu haïn [c,a], vôùi - < c < a. Khi ñoù ta ñònh nghóa vaø kyù hieäu tích
phaân suy roäng cuûa haøm f(x) treân (-, a nhö sau:
a a
 f ( x)dx  lim  f ( x)dx
c   c

a
Neáu giôùi haïn ôû veá phaûi toàn taïi höõu haïn ta noùi tích phaân  f (x)dx hoâi tuï.

a
Neáu giôùi haïn ôû veá phaûi baèng  hoaëc khoâng toàn taïi ta noùi tích phaân  f (x)dx phaân

kyø.
c) Khoaûng laáy tích phaân laø (-, + ): Ta chia khoaûng ñoù thaønh hai khoaûng (-
, a vaø a, +).
 a 
 f (x)dx   f (x)dx   f (x)dx .
  a

Ta noùi tích phaân suy roäng  f (x)dx hoäi tuï khi vaø chæ khi caùc tích phaân suy roäng

a 
 f (x)dx ,  f (x)dx cuøng hoäi tuï.
 a
 
1
Ví dụ 17 a) Tính I   xe x2
dx b) Tính J  x dx
0 
2
 4x  5
Neâu yù nghóa hình hoïc caùc keát quaû tính ñöôïc.
Giaûi
 b b
1 1 b
a) I   xe dx  lim  xe dx  lim  e  x d ( x 2 )  lim (e  x )
2
x2 x2 2
0
b  
0
2 b   0 2 b   0
1 2 1
 lim (1  e  b ) 
2 b   2

1
Vaäy I   xe x dx  .
2
0
2
Goïi S laø dieän tích hình phaúng giôùi haïn caùc ñöôøng y  xe  x , y  0, x  0 thì
2
1
(ñôn vò dieän tích).
S
2
 2 
1 1 1
b) J   2 dx   dx   dx

x  4x  5 
( x  2)  1
2
2
( x  2) 2  1
2 b
1 1
 lim  dx  lim  dx
c   ( x  2) 2  1 b   ( x  2) 2  1
c 2
2 b
 lim arctan( x  2)  lim arctan( x  2)
c   c b   2
 lim (arctan 0  arctan(c  2))  lim (arctan(b  2)  arctan 0)
c   b  
π π
0  0π
2 2

1
Vaäy J  x dx  π .

2
 4x  5
1
Goïi S laø dieän tích hình phaúng giôùi haïn caùc ñöôøng y  , y  0 thì
x  4x  5
2
S  π (ñôn vò dieän tích).

Baøi taäp
1) Tính caùc tích phaân suy roäng vaø cho bieát tích phaân hoäi tuï hay phaân kyø.
  
2 dx dx
a)  xe  x dx d)  g) 
x 2  6x  11 x  4x  8
2
1  
    x
dx x
b) e)  (x  ).e dx h)  e dx
 x  2x  5
2
 
1
 
dx dx
c)  2
f) 
e x.ln x 2
x x2  1
2) Cho bieát chieåu daøi caïnh cuûa moãi oâ vuoâng trong hình laø 1m (töùc laø moãi oâ vuoâng
coù dieän tích 1m 2 ) . Haõy tính gaàn ñuùng hình veõ sau ñaây vôùi sai soá khoâng vöôït quaù
2m 2 .
3) Ño vaø tính dieän tích hoà nöôùc caïnh hoäi tröôøng (khu A)vôùi sai soá khoâng vöôït quaù
1,5m 2 .

Chương 1-Tập Hợp+Logic+Phép đếm

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 1-Tập Hợp+Logic+Phép đếm

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

……………..……………………….…………………………..……… Taäp hôïp - Logic ……………………..…………………………….

TAÄP HÔÏP VAØ LOGIC

§1- TAÄP HÔÏP

§1- TAÄP HÔÏP (sets)

2- Caùc pheùp toaùn taäp hôïp: (set operations)

b/ Pheùp giao (intersection)

c/ Pheùp tröø (difference)

d/ Pheùp tröø ñoái xöùng( symmetric difference)

e/ Tích Ñeà-caùc cuûa taäp hôïp (Cartesian product, product set)

CU = x: xU vaø xA= U\A = A

3 - Löïc löôïng cuûa taäp hôïp (cardinality of set)

iii) Giao cuûa hai taäp hôïp :  A  B (x) =  A (x ) .  B (x)

 A  B (x) = min   A (x) ,  B (x) 

Hai coâng thöùc naøy laø töông ñöông nhau.

 A  B (x) = max   A (x) ,  B (x) 

v) Hieäu ñoái xöùng :  A  B (x) =  A (x) +  B (x) - 2  A (x) .  B (x)

§2- MEÄNH ÑEÀ

b) Pheùp giao. ( coøn goïi laø pheùp hoäi ) ( AND) (conjunction)

d) Pheùp tuyeån loaïi.( pheùp hoaëc ) ( XOR) (exclusive disjunctions)

f) Pheùp töông ñöông (equivalent)

2- Moät soá luaät logic (logical laws )

b) Haøm meänh ñeà (Vò töø)

Thaät vaäy ta xeùt baûng chaân trò cuûa chuùng

c) Töông ñöông logic

(2). Luaät giao hoaùn (commutative laws)

(3). Luaät keát hôïp ( assosiative laws)

(4). Luaät phaân phoái ( distributive laws)

(15). Qui taéc tam ñoaïn luaän: [ [(p  q)  (q  r)] (pr) ]  1

“ Neáu (p  q) vaø (q  r) thì p  r “ laø suy luaän hôïp logic.

i) Meänh ñeà “xX, P(x) “ xaùc ñònh nhö sau:

(xX, P(x) ) = 0 neáu coù ít nhaát moät aX maø P(a) = 0

ii) Meänh ñeà “xX, P(x) “ xaùc ñònh nhö sau:

3- Moät soá qui taéc suy dieãn (inference rules)

Neáu p1 vaø p2 vaø …………vaø pn , thì q.

Ví duï 8 (ví duï coå ñieån)

STT Qui taéc suy luaän Teân goïi

5 pq  r Phaûn ñaûo môû roäng

9 p r Qui taéc chöùng minh

10 pq pq Luaät ruùt goïn

Ví duï 10 ( qui taéc 1)

Caùc böôùc suy luaän nhö sau: tqs ( qui taéc 2)

Ví duï 12 ( qui taéc 6)

 Suy luaän döïa vaøo giaûn ñoà Venn.

e) Moïi thaày giaùo ñeàu haïnh phuùc.

Döïa vaøo giaûn ñoà Venn treân ñaây ta coù:

4/ Chöùng minh raèng caùc meänh ñeà sau:

c) [ (p  q)  (q  r ) ]  p  r laø haèng ñuùng.

a) Khoâng coù aùo naøo cuûa toâi laø aùo len.

b) Moïi hình chöõ nhaät coù boán goùc baèng nhau.

§3- KHAÙI NIEÄM TAÄP HÔÏP MÔØ VAØ LOGIC MÔØ

§4. ÑAÏI SOÁ TOÅ HÔÏP

Trong baøi naøy, baïn seõ hoïc

1.3- Toång quaùt:(luaät nhaân , luaät coäng)

2 . Chænh hôïp- Toå hôïp

Chöùng minh (döïa vaøo luaät nhaân)

Chöùng minh: (döïa vaøo luaät nhaân).

2.5 - Hoaùn vò:

* Qui taéc nhaân * Qui taéc coäng

3 - Nhò thöùc Newton

§5 . TÍCH PHAÂN SUY ROÄNG LOAÏI MOÄT

1.1. Caùc ñònh nghóa

S  π (ñôn vò dieän tích).

You might also like