2.

ÜNİTE
ARAŞTIRMA SORULARI
ÜRETME, VERİ TOPLAMA,
DÜZENLEME VE GÖSTERME

VERİ ANALİZİ VE
YORUMLAMA

65
66
Veri Düzenleme - Veri Analizi
ve Yorumlama Veri İşleme Ünite 2

Öğrenelim Pekiştirelim-1
Veri Düzenleme Tablo: Atatürk Ortaokulun- 3. Öğrenci sayısı en fazla
daki 5. sınıflarda okuyan kız olan sınıf aşağıdakilerden
ve erkek öğrenci sayısı hangisidir?
Veri
Öğrenci Kız Erkek A) 5 - D B) 5 - C
Sıklık Tablosu Sınıflar
sayısı öğrenci öğrenci
C) 5 - B D) 5 - A
Sütun Grafiği 5-A 12 18
Ağaç Şeması 5-B 10 19
5-C 17 12

Veri: Araştırmalar için toplanan sayısal 5-D 14 13

bilgilerdir.
Yukarıda verilen tabloya
Şema: Verileri sınıflandırmak ve araların- göre 1., 2., 3., 4. ve 5. soru-
daki ilişkileri göstermek için kullanılan bir ları cevaplandırınız.
araçtır. İlişkileri görmemizde kolaylık sağ-
lar. İzlenmesi gereken yolları adım adım
sistematik bir biçimde gösteren grafiktir.
Örnek
4. Atatürk Ortaokulundaki
Aşağıdaki ağaç şemasında üçgenler 5. sınıfta okuyan öğren-
Palme Yayıncılık
sınıflandırılmıştır. ci sayısı aşağıdakilerden
Dar açılı 1. 5. sınıfta okuyan kız öğ- hangisidir?
rencilerin sayısı aşağıda- A) 114 B) 115
Açılarına Dik açılı kilerden hangisidir? C) 116 D) 117
göre A) 51 B) 52
Geniş açılı C) 53 D) 54
Üçgenler
Eş kenar
Kenarlarına
göre İkiz kenar

Çeşit kenar

2. 5. sınıfta okuyan erkek 5. Hangi sınıftaki toplam öğ-

Tanım renci sayısı 5 - B sınıfında-
öğrencilerin sayısı aşağı-
dakilerden hangisidir? ki kız öğrenci sayısının üç
Bir grafikteki verilerin sayısal tablo ile katına eşittir?
A) 62 B) 61
gösterimine sıklık tablosu denir. A) 5 - A B) 5 - B
C) 52 D) 51
C) 5 - C D) 5 - D

67
 Veri Düzenleme - Veri Analizi
Ünite 2 Veri İşleme ve Yorumlama
Öğrenelim Pekiştirelim-1
VERİ ANALİZİ VE YORUMLAMA Tablo: 5 - C sınıfındaki öğ- 7. 5 - C sınıfının matematik
rencilerin matematik der- notlarının aritmetik orta-
Tanım sinden aldığı notlar. laması kaçtır?
A) 3 B) 3,5
Öğrenci 10 12 8 1 0
Sayısal verileri anlaşılır ve görsel hale sayısı C) 4 D) 4,5
getiren, verilere anlam yükleyen şe-
killere grafik denir. Notlar 5 4 3 2 1
Grafiklere baktığımızda sayısal veri-
leri daha çabuk anlayabiliriz. Yukarıda verilen tabloya
Grafikler bilgiyi özetler ve ilişkileri göre 6. ve 7. soruları ce-
görünür hale getirir. vaplandırınız.

6. 5 - C sınıfındaki öğrencile-
rin notlarının sütun grafi-
ği ile gösterimi aşağıdaki-
Sütun Grafiği: Verilerin ve bilgilerin gra- lerden hangisidir?
fik üzerinde sütunlarla gösterilmesine
sütun grafiği denir. A) Öğrenci sayısı
12
10
Dikey eksen 8
6

Palme Yayıncılık
4
2 8.
Notlar Sıcaklık (°C)
0
1 2 3 4 5 32
B) Öğrenci sayısı 30
12
10 28
8 26
Yatay 6
4 24
eksen
2 22
0 Notlar
Sütun grafiğinde dikey ve yatay eksenler- 1 2 3 4 5 20
deki aralıklar eşit olarak düzenlenmeldir. C) Öğrenci sayısı 0 Günler
12
be

Bilgiler grafiğe aktarılırken eksenlerdeki

rş lı
Pe ba
si
a
te

10
S

em
am
ar

rş

bilgiler sadeleştirilerek yazılabilir ve bu

z

8
Pa

Ça

sadeleştirmeler parantez içinde belirtilir. 6

4 Yukarıdaki grafikte Anka-
Farklı cins verilerin karşılaştırılmasında 2 ra'daki dört günlük hava sı-
Notlar
tercih edilir. Sütun grafiği verilerin azlık 0
1 2 3 4 5
caklık değerleri verilmiştir.
- çokluk, büyüklük - küçüklük durumuna D) Öğrenci sayısı Buna göre, dört günlük
dikkat çekmek için tercih edilen kolay ve 12 ortalama sıcaklık aşağıda-
10
az detaylı bir grafik türüdür. 8
kilerden hangisidir?
Verileri grafik üzerinde göstermek 6 A) 29 B) 30
4
için çizgi grafiği ve daire grafiği de 2 C) 31 D) 32
Notlar
kullanılabilir. 0
1 2 3 4 5

68
Veri Düzenleme - Veri Analizi
ve Yorumlama Veri İşleme Ünite 2

Öğrenelim Pekiştirelim-1
Ağaç sayısı 11. Kampanyada dikilen top-
Bunları Biliyor muydunuz? 90 lam ağaç sayısı aşağıdaki-
80 lerden hangisidir?
Türkiye İstatistik Kurumu 70 A) 280 B) 290
Türkiye İstatistik Kurumu, kısaca TÜİK, 60 C) 300 D) 310
Kalkınma Bakanlığı'na bağlı bir araş- 50
tırma kurumudur. Merkezi Ankara 'da 40
bulunur. 18 Kasım 2005 tarihi itibarı
30
ile "T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik
Enstitüsü"nün adı Türkiye İstatistik 20
Kurumu olarak değiştirilmiştir. Türkiye 10 Ağaç
genelinde 26 tane bölge müdürlüğü 0
çeşitleri
bulunmaktadır.

Meşe
Kestane
Çam
Akasya

Çınar
Resmi İstatistik Programını hazır-
lamak ve işleyişini izlemek,
Bir ilçede ağaç dikme kam-
İstatistik alanında veri ihtiyacı panyası düzenlenmiş ve
duyulan alanları ve veri derleme dikilen ağaçların sayıları ve
yöntemlerini, istatistiki tanım ve çeşitleri yukarıdaki sütun
sınıflandırmalarını ilgili ulusal ve
grafiğinde gösterilmiştir.
uluslararası kurum ve kuruluşlar-
la işbirliği içinde belirlemek Yukarıdaki tabloya göre, 9., 12. Kampanyada ortalama
İstatistik alanındaki bilimsel yön- 10., 11., 12. ve 13. soruları kaç ağaç dikilmiştir?
Palme Yayıncılık
tem ve bilgi teknolojilerine ilişkin cevaplandırınız.
A) 60 B) 61
gelişmeleri ve uluslararası göster-
geleri takip etmek, C) 62 D) 63
Ülkenin ekonomi, sosyal, de-
mografi, kültür, çevre, bilim ve
teknoloji alanları ile gerekli görü-
len diğer alanlardaki istatistikleri
derlemek, değerlendirmek, ana-
liz etmek, 9. En fazla hangi ağaçtan di-
Kalkınma planları, programlar, kilmiştir?
ilgili mevzuat ve benimsenen A) Akasya B) Çam
temel ilkeler çerçevesinde, Kuru- C) Çınar D) Kestane
mun orta ve uzun vadeli strateji ve
politikalarını belirlemek ile görevli
bilimsel ve teknik bir kurumdur.

13. Dikilen kestane ve meşe

ağaçlarının toplamı çam
10. En az hangi ağaçtan dikil- ağaçlarının sayısından ne
miştir? kadar fazladır?
A) Meşe B) Çınar A) 10 B) 20
C) Akasya D) Kestane C) 30 D) 40

69
 Veri Düzenleme - Veri Analizi
Ünite 2 Veri İşleme ve Yorumlama
Öğrenelim Pekiştirelim-1
Örnek Kişi sayısı 16. Hangi takımın taraftar sa-
yısı 55 kişidir?
60
Hayvanları beslenme çeşitlerine göre
ağaç şeması yaparak sınıflandıralım. 50
Galatasaray
A)
40
Hayvanlar, etle beslenen, otla besle-
30
nen, hem otla hem etle beslenenler B) Fenerbahçe
olmak üzere üçe ayrılır. 20

10
Takımlar C) Beşiktaş
Koyun 0

Galatasaray

Beşiktaş

Fenerbahçe

Trabzonspor
D) Trabzonspor
Otçullar İnek
Yukarıdaki sütun grafiğin-
de yapılan bir ankete göre,
Tavşan
dört büyük takımı tutan kişi
sayıları verilmiştir.
Bu grafiğe göre 14., 15., 16.,
Aslan
17. ve 18. soruları cevaplan-
dırınız.

Palme Yayıncılık
Kurt 17. Beşiktaş'ı tutanlar Trab-
Hayvanlar Etçiller
zonspor'u tutanlardan kaç
kişi fazladır?
14. Taraftarı en fazla olan ta-
Timsah A) 15 B) 20
kım aşağıdakilerden han-
gisidir? C) 25 D) 30
A) Galatasaray
Maymun B) Fenerbahçe
Hem C) Beşiktaş
etçil D) Trabzonspor
hem Ayı
otçullar
Fare
18. Ankete Beşiktaş'ı tutan 25
15. Taraftarı en az olan takım kişi daha eklenirse hangi
aşağıdakilerden hangisi- takımların taraftar sayıları
dir? eşit olur?
A) Galatasaray A) Beşiktaş - Trabzonspor
B) Fenerbahçe B) Fenerbahçe - Beşiktaş
C) Beşiktaş C) Beşiktaş - Galatasaray
D) Trabzonspor D) Fenerbahçe - Galatasaray

70
Veri Düzenleme - Veri Analizi
ve Yorumlama Veri İşleme Ünite 2

Öğrenelim Pekiştirelim-1
Soru sayısı
Yanıltan Grafikler 19. Yavuz, Azra ve Aybike'nin 80

Grafikler, bazı bilgilerin eksik verilmesiyle, bir günde çözdükleri soru 70 Türkçe
60
sayıları aşağıdaki grafikler- Matematik
verilerin grafiklere doğru aktarılmamasıyla 50
de verilmiştir. 40
Fen ve
Teknoloji
ve küçük oyunlarla bazen yanıltıcı olabilir. 30
Yavuz kendisini çok daha 20
başarılı göstermek için
Örnek 10
Günler
grafiklerden hangisini ter- 0
Cumartesi Pazar

Üç farklı şirketin yıl sonunda elde et- cih etmelidir?

Yukarıdaki grafik bir öğren-
tikleri kâr miktarları aşağıdaki grafik- cinin cumartesi ve pazar
te gösterilmiştir. A) Soru sayısı günü hangi derslerden ka-
Kâr (Bin ¨)
125 çar soru çözdüğünü göster-
100 mektedir.
75
17 Buna göre, 20., 21. ve 22.
16 soruları cevaplandırınız.
15
14 Kişiler 20. Cumartesi günü toplam
13 Azra Aybike Yavuz kaç soru çözmüştür?
12 B) Soru sayısı A) 90 B) 100
11 125
C) 110 D) 120
Şirketler

Palme Yayıncılık
0
A B C 100
21. Pazar günü toplam kaç
Yukarıda verilen grafikte kâr miktar- 75 soru çözmüştür?
ları arasındaki fark çok fazlaymış gibi A) 160 B) 150
görünse de değerlere bakıldığında Kişiler C) 140 D) 130
öyle olmadığı anlaşılır. Azra Aybike Yavuz

Bu bir yanıltma yöntemidir. Grafiğin C) Soru sayısı

doğrusu aşağıdaki gibi olmalıdır. 22. Verilen grafiğe göre, aşa-
125
ğıdakilerden hangisi doğ-
Kâr (Bin ¨) rudur?
18
100 A) Cumartesi günü çözülen
matematik soru sayısı
16
pazar gününden fazladır.
14 75
Kişiler B) Pazar günü çözülen fen
12 Azra Aybike Yavuz
soru sayısı cumartesi gü-
10 D) Soru sayısı nünden azdır.
8 125 C) Cumartesi günü çözülen
6 100 toplam soru sayısı pazar
75
4 gününden fazladır.
2 D) Cumartesi çözülen fen ve
0
Şirketler matematik soru sayıları-
A B C nın toplamı pazar günü
Kişiler
Azra Aybike Yavuz
çözülen Türkçe soru sayı-
sından fazladır.

71
 Ünite 2
Veri Düzenleme - Veri Analizi
Veri İşleme ve Yorumlama
Etkinlik Yapalım 1 Veri Analizi

1. Aşağıda verilen grafiği inceleyerek soruları cevaplandırınız.

Sıcaklık (°C)

30

28

26

24

22

0 Gün

r
lı

si
a
ba

be
si

za
Sa

te
rte

am

Pa
Cu

ar
za

şe

m
rş
Pa

r
Ça

Cu
Pe

a) En sıcak gün hangi gündür? e) Haftasonu sıcaklık ortalaması kaç derecedir?

b) Hangi gün sıcaklık 22°C dir? f) Hangi iki gün arasındaki sıcaklık değişimi en fazladır?

c) Hangi günlerde sıcaklıkta değişim olmamıştır? g) Salı ve çarşamba günleri sıcaklık toplamı kaç derecedir?

d) Sıcaklığın en düşük olduğu gün hangi gündür? h) Haftanın ilk dört günü ortalama sıcaklık kaç derecedir?

72
Veri Düzenleme - Veri Analizi Ünite 2
ve Yorumlama Veri İşleme

Etkinlik Yapalım 1 Veri Analizi

2. Sınıfınızdaki 7 kişinin ağırlıklarını öğrenerek bir sütun grafiği oluşturunuz.

Ağırlık (kilogram)

Öğrenciler

3. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz. Tabloya uy- 4. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz. Tabloya uy-
gun sütun grafiğini oluşturunuz. gun sütun grafiğini oluşturunuz.
Tablo: 5 - B Sınıfının Matematik Dersi Yıl Sonu Tablo: Ahmet'in Hafta içi Çözdüğü Soru Sayısı
Ortalaması

Yıl Sonu Ortalaması 5 4 3 2 1 Günler P.tesi Salı Çar. Per. Cuma

Kişi Sayısı 12 8 4 3 2 SoruSayısı 50 30 45 60 70

Kişi sayısı Soru sayısı

Yıl Sonu Ortalaması Günler

73
 Ünite 2
Veri Düzenleme - Veri Analizi
Veri İşleme ve Yorumlama
Etkinlik Yapalım 1 Veri Analizi

5. Aşağıdaki grafikler bir ürünün beş aylık fiyat değişimini göstermektedir. Grafikleri inceleyerek soru-
ları cevaplandırınız.
a) Grafik 2 de, Şubat ayına ait fiyat değişimini gösteren sütun
Grafik 1 Bir Ürünün Beş Aylık Fiyat ile Mart ayına ait sütun karşılaştırıldığında, mart ayındaki
Değişimi fiyat değişim miktarının, şubat ayındaki fiyat değişim mik-
tarının iki katı olduğu söylenebilir mi? Nedenini açıklayınız.
Miktar (¨)

30

25

20

15
b) Grafiklerdeki Mayıs ayına ait sütunlar karşılaştırıldığında
10 grafik 1 deki fiyat değişim miktarının, grafik 2 deki fiyat de-
ğişim miktarının üç katı olduğu söylenebilir mi? Nedenini
5
açıklayınız.
Aylar
0
Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs

c) Grafik 1 ve grafik 2 ye göre, hangi iki ay arasındaki değişim

miktarı en fazladır? Karşılaştırınız.
Grafik 2 Bir Ürünün Beş Aylık Fiyat
Değişimi

Miktar (¨)

30

25
d) Her iki grafikte aynı ürüne ait değişim miktarını gösterdiği-
20 ne göre, sütunların boyları arasında neden farklılık vardır?
Açıklayınız.
15

Aylar
0
Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs

74