3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |1

บทที ปริพนั ธ์ ไม่ จํากัดเขตและเทคนิคปริพนั ธ์

. การหาปริพันธ์โดยการแทนทีด้วยตัวแปร u
. . ) นิยาม ปฏิยานุพนั ธ์
d  F ( x)
F ( x) เป็ น ปฏิยานุพนั ธ์ของ f ( x) ก็ต่อเมือ  f ( x)
dx

ตัวอย่ างที
d  x 
2

 2x นันคือ x2 เป็ น ปฏิ ยานุพนั ธ์ตวั หนึ งของ 2x

dx

d  x  11
2

 2x นันคือ x 2  11 เป็ น ปฏิยานุ พนั ธ์ตวั หนึงของ 2x

dx

จากข้างต้น ถ้าเรากําหนดให้ C เป็ นค่าคงตัวทีไม่เจาะจง

เราจะได้วา่
d  x  C 
2

 2x นันคือ x2  C เป็ น ปฏิยานุ พนั ธ์ทงหมดของ

ั 2x
dx

d  ln x  C  1 1
 นันคือ ln x  C เป็ น ปฏิยานุพนั ธ์ทงหมดของ
ั
dx x x

d sin x  C 
 cos x นันคือ sin x  C เป็ น ปฏิยานุพนั ธ์ทงหมดของ
ั cos x
dx

d  arcsin x  C  1 1
 นันคือ arcsin x  C เป็ น ปฏิยานุ พนั ธ์ทงหมดของ
ั
dx 1  x2 1  x2
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |2

. . ) นิยาม ปริพนั ธ์ ไม่ จํากัดเขต

กําหนด C เป็ นค่าคงตัวทีไม่เจาะจง หรื อค่าคงตัวของการหาปริ พนั ธ์
d  F ( x)
 f ( x) ก็ต่อเมือ  f ( x)dx  F ( x)  C
dx

และเรี ยก f ( x) ว่าตัวถูกปริ พนั ธ์

เรี ยก x ว่าตัวแปรของปริ พนั ธ์
เรี ยก F ( x)  C ว่าค่าของปริ พนั ธ์ของ f ( x) เทียบกับตัวแปร x

d  F ( x)
จากตัวอย่างที และนิยาม  f ( x) ก็ต่อเมือ  f ( x)dx  F ( x)  C
dx

 2xdx  x C
2

1
 x dx  ln | x | C

 cos xdx  sin x  C

1
 dx  arc sin x  C เป็ นต้น
1 x2

สําหรับตัวแปรการหาปริ พนั ธ์ทีหลากหลาย

1
 1 t2
dt  arc sin t  C
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |3

5.1.3) ทฤษฎีบท
k เป็ นค่าคงตัว และ C เป็ นค่าคงตัวของการปริ พนั ธ์
 kf ( x)dx  k  f ( x)dx
 dx  x  C
 kdx  kx  C
  f ( x)  g ( x) dx    f ( x) dx    g ( x) dx

5.1.4) สู ตรปริ พนั ธ์ ตัวแปร x

 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |4

ตัวอย่ างที 2 จงหาค่ าปริพนั ธ์

2.1)  1 1 1 1 
  6  5 dx
x
2
x x  

2.2)  1
 x 2 
3

5
4
 1 2
  e dx
 x x 
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |5

2.3)   x (1  x ) dx

2.4)   (1  x )( x  3) dx
2

 x 

( 2  2 x )2 dx
2.5)  x
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |6

 4   8   12 
2.6)   
2 
      dx
 3  x   16  x   x x  9  
2 2

2.7)  csch x coth x  1


1 
dx
 sin x cosh 2 x 
2

2.8)   sec x  tan x 

3

dx
 sec x 
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |7

2.9)   x sin x  x 
2
dx
 x sin x 

2.10)  1.2  e  x
  x  5 e  e x dx


 3 x 2 x  12 
2.11   e  e2 x x dx
e
 
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |8

5.1.5) สู ตรปริ พนั ธ์ ตัวแปร u

  f ( g ( x))  g ( x)dx   f (u )du ตามสูตร ข้อ . ถึง .

u  g ( x)
du  g ( x) dx
3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ |9
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 10

ตัวอย่ างที 3 จงหาค่ าปริพนั ธ์

3.1)   x  
2 3

1  6 x 3 dx


 2 x2  x 
3.2)   1  x 2  x 4 dx
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 11

 
x9
3.3)   5  2 x10 20 dx

  

 20

3.4)   1  1  2 
2 dx
 x  x  
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 12

3.5)  4 x 4
csc 2 (1   x5 )dx

 x)
3.6)   csc(1  dx
 x 
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 13

3.7)   1 sec  ln x  tan(ln x) dx

x 

3.8)  8 x
csch 2 (1  e 2  8x ) dx
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 14

3.9)  sin 2 x  tan(cos 2 x)dx

3.10)   100 
dx
 100  x 
2
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 15

3.11)   x 
4
dx
1  5 x 

3.12)   e3 x
dx
 1 e 
6x
 3 0 2 1 2 1 6 4 : ค ณิ ต ศ า ส ต ร์ วิ ศ ว ก ร ร ม : บ ท ที ป ริ พั น ธ์ ไ ม่ จํา กั ด เ ข ต ฯ | 16

2
3.13)  sech (arctan x )
dx
1  x2

3.14)   e 
arcsin(2 x )

dx
 1 4x 
2