Hak Cipta

© Mohamad Izham Bin Mohd Alias

Terbitan Pertama: 2017

HAKCIPTA TERPELIHARA

Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian

buku ini dalam apa jua bentuk dan dengan apa cara
sekalipun, sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik,
rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis
daripada MOHAMAD IZHAM BIN MOHD ALIAS.

Penerbit berusaha sedaya upaya memastikan buku yang

diterbitkan ini mengandungi maklumat yang tepat dan
berautoriti daripada segi subjek yang dibincangkan. Penerbit
dan buku ini tidak boleh dianggap memberikan khidmat
perundingan, perakaunan, atau khidmat profesional yang lain
kepada pembaca.

Sekiranya nasihat atau bantuan pakar diperlukan, sila

dapatkan nasihat dan khidmad profesional daripada pakar
yangberkelayakan.

Diterbitkan oleh: Mohamad Izham Bin Mohd Alias

https://www.kebunbandar.com | izham@kebunbandar.com
 Kata Pengantar
Saya sering menerima soalan berkisar perosak dan penyakit
yang menyerang pokok cili. Jawapan yang saya beri tidak
semua menyelesaikan masalah. Setelah saya selidik lanjut,
maka saya dapat membuat sebuah kesimpulan.

Kebanyakan pekebun di rumah masih kurang faham asas

penanam cili. Mungkin kerana tiada panduan lengkap kaedah
berkebun spesifik di perkarangan rumah.

Lagipun, maklumat di Internet mahupun buku lebih ke arah

penanaman ladang. Yang mana bahasanya hanya sesiapa yang
belajar pertanian lebih mudah faham.

Walhal, menanam pokok cili sebenarnya mudah. Ruang yang

sedikit di halaman rumah dapat kita gunakan untuk bertanam
cili. Bahkan penggunaan pasu lebih sesuai. Selain itu, kerana
dekat dengan kita, tanaman cili dapat diselia secara rutin.

Buku ini disusun agar pembaca dapat memulakan penanaman

cili di rumah. Sesuai untuk amatur mahupun sesiapa yang
telah lama berkebun di rumah.

Selamat berkebun cili di rumah anda.

Ikhlas,
Izham Alias
Penulis

1
 Isi Kandungan

-
Kata Pengantar........................................................................ 1
Isi Kandungan .......................................................................... 2
Tak Kenal Maka Tak Cinta ....................................................... 7
Pengenalan Nama Botani.................................................... 8
Nama biasa...................................................................... 8
Nama keluarga ................................................................ 8
Nama saintifik ................................................................. 9
Spesis cili ............................................................................. 9
Cili Merah ........................................................................ 9
Cili Padi .......................................................................... 10
Morfologi Pokok Cili .......................................................... 11
Keperluan Asas Pokok Cili ................................................. 12
Ciri Tanaman Cili ............................................................... 12
Dua Faktor Keberjayaan Menghasilkan Pokok Cili Subur . 13
Penghasilan Jenis Buah Cili ............................................... 13
A. Cili Merah .................................................................. 13
B. Cili Padi...................................................................... 14
Model Kebun ......................................................................... 15
A. Tanam Dalam Pasu ....................................................... 15
B. Tanam dalam Polibeg.................................................... 16

2
 C. Tanam Terus atas Tanah ............................................... 16
Jadual Waktu Penanaman..................................................... 18
A. Cili Merah ...................................................................... 18
B. Cili Padi.......................................................................... 18
Menyemai Benih Cili ............................................................. 19
Biji benih ........................................................................... 19
Benih Cili dari Dapur ......................................................... 19
Benih dibeli ....................................................................... 20
Medium semaian .............................................................. 20
Bekas semaian................................................................... 22
A. Talam Semaian .......................................................... 22
B. Cawan Polisterin ....................................................... 24
C. Pasu kecil................................................................... 24
D. Pasu besar................................................................. 25
Lokasi bekas semaian ........................................................ 25
Masa Sesuai Pemindahan ................................................. 25
Lindung selepas pemindahan. .......................................... 26
Ringkasan Pelan Tindakan................................................. 27
Tanam Cili dalam Pasu .......................................................... 28
Persiapan Medium Tanaman ............................................ 28
Tanah atas ..................................................................... 28
Bahan Organik ............................................................... 28
Pasir............................................................................... 29

3
 Cara Mencampur Campuran Tanah .................................. 29
Pemindahan Bibit .............................................................. 29
Ringkasan Pelan Tindakan................................................. 30
Penjagaan Tanaman .............................................................. 31
Pembajaan ........................................................................ 31
Jenis Baja ....................................................................... 31
Baja kimia ...................................................................... 31
Baja organik................................................................... 32
Pancang ............................................................................. 33
Pemangkasan .................................................................... 33
Cili Merah ...................................................................... 33
Cili padi .......................................................................... 34
Perosak.................................................................................. 35
Serangga............................................................................ 36
Kutu trip ........................................................................ 36
Kutu daun atau afid....................................................... 38
Hama / Hamama merah................................................ 39
Lalat putih (White fly) ................................................... 40
Ulat ratus....................................................................... 41
Ulat pengorek buah ...................................................... 42
Lalat buah...................................................................... 43
Cengkerik ...................................................................... 44
Anai-anai ....................................................................... 45

4
 Haiwan .............................................................................. 46
Tikus .............................................................................. 46
Siput .............................................................................. 47
Penyakit................................................................................. 48
Hawar pucuk Choanephora .............................................. 48
Bintik daun Cercospora ..................................................... 49
Kulapuk berdebu ............................................................... 50
Virus (daun) ....................................................................... 51
Bintik berpusar (Antraknos) .............................................. 53
Bintik Curvularia ................................................................ 54
Virus (buah) ....................................................................... 55
Reput lembut Erwinia ....................................................... 56
Reput tangkai Fusarium .................................................... 57
Akar puru .......................................................................... 58
Layu bakteria ..................................................................... 58
Reput Fusarium ................................................................. 60
Reput Rhizoctonia ............................................................. 61
Lecur anak benih ............................................................... 62
Masalah lazim pokok cili ....................................................... 64
Daun kerinting................................................................... 64
Bunga cili gugur ................................................................. 64
Buah cili busuk .................................................................. 65
Layu sementara ................................................................. 65

5
 Pecah buah........................................................................ 65
Buat Sendiri ........................................................................... 66
Baja ................................................................................... 66
Kompos ......................................................................... 66
Belacan .......................................................................... 67
Racun serangga ................................................................. 68
Bawang Putih ................................................................ 68
Ekstrak minyak mambu ................................................. 69
Racun kulat........................................................................ 69
Kulit kayu manis ............................................................ 71
Tuai Cili .................................................................................. 72
Cili Merah .......................................................................... 72
Cili Padi .............................................................................. 72
Rujukan ................................................................................. 73

6
 Tak Kenal Maka Tak Cinta
Cili adalah sejenis sayuran berbuah yang popular di kalangan
penduduk Malaysia. Ia dipercayai berasal daripada Mexico
dan Amerika selatan. Tersebar luas ke seluruh dunia oleh
Christopher Columbus semasa perjalannya menjejalah dunia.

Di Malaysia, pokok cili banyak ditanam di kawasan tanah

rendah.

Kepelbagaian spesis cili mendorong para pakar tanaman untuk

mengelaskannya dalam beberapa kelompok untuk
memudahkan pemberian nama. Kelompok spesis ini biasa
dikenal dengan sebutan varieti.

Kelompok varieti cili biasanya didasarkan pada ciri-ciri bentuk

dan ukuran buah, rasa dan warna buah, bentuk dan ukuran
daun, bentuk dan ukuran tanaman, serta ciri-ciri yang lain.

Berdasarkan ciri-ciri tersebut, cili dikelompokkan menjadi lima

kelompok varieti iaitu cili benggala, cili besar, cili padi, cili
kerinting dan cili hiasan.

7
 1- Aroma dan rasa cili hiasan tidak sehebat varieti cili -cili lain

Terdapat tiga spesis cili yang biasa ditanam di tanah air kita
iaitu cili merah, cili benggala, dan cili padi.

Dalam buku ini saya fokus pada cili merah dan cili padi sahaja.

Secara asasnya kaedah penanaman dan penjagaan adalah

sama. Mungkin ada kelainan pada beberapa bahagian tetapi
ianya tidaklah begitu ketara.

Pengenalan Nama Botani

Mengenali sesuatu tumbuhan memerlukan kita memahami
tiga perkara asas berkaitan nama pokok itu.

Nama biasa
Pertama adalah nama biasa. Ini adalah nama yang dipanggil
berdasarkan bahasa orang tempatan. Contohnya orang
Melayu memanggil cili sebagai cili, cabai dan lada. Manakala
orang Inggeris chilli pepper.

Nama keluarga
Kedua adalah pengelasan berdasarkan keluarga tumbuhan itu
tergolong. Untuk cili, adalah dalam keluarga Solanaceae.

8
Hal ini penting apabila kita melihat dari sudut perosak dan
penyakit. Sesetengah serangga hanya menyerang spesifik
pada keluarga tumbuhan tersebut. Contohnya kutu trip yang
menyerang tomato turut menyerang cili. Dengan kefahaman
ini kita tahu bahawa tomato dan cili apabila ditanam bersama
boleh mendatangkan kesan.

Nama saintifik
Seterusnya kita mengenali nama saintifik yang terdiri daripada
genus dan spesis.

Nama saintifik atau nama botani ini penting agar kita dapat
membuat kajian lebih lanjut berkaitan sesetengah tanaman
itu di internet.

Spesis cili
Cili Merah
Nama: Cili besar, lada, cili merah, cili hijau, cabai, chili, pepper

Keluarga: Solanaceae

Nama saintifik: Capsicum annuum

9
 2- Cili merah antara cili yang banyak ditanam di Malaysia

Cili Padi
Nama: cili padi, cili kecil. cabai burung, lada kecil

Keluarga: Solanaceae

Nama saintifik: Capsicum frutescens

10
 3- Cili padi mempunyai rasa pedas dan sesuai dibuat sambal belacan

Morfologi Pokok Cili

Sifat-sifat morfologi pokok cili membantu kita memahami
lebih pokok cili.

Akar Mempunyai sistem akar tunjang dan akar

serabut.
Batang Bercabang dan berwarna hijau. Buku
batang berwarna hijau atau ungu
bergantung kepada kultivar cili.
Daun Berwarna hijau muda ke hijau tua dan
berbentuk lebar ovat. Saiz daun dari kecil
ke sederhana besar bergantung kepada
kultivar
Bunga Mempunyai 5 kelopak berwarna putih,
keluar dari ketiak daun, bentuk pendant
Buah Berbentuk tirus
Biji Berwarna kuning
Cara Persenyawaan sendiri tanpa memerlukan
pendebungaan agen pendebunga seperti lebah dan
rama-rama.

11
Keperluan Asas Pokok Cili
Pokok cili boleh hidup subur di iklim tropika seperti Malaysia,
Indonesia, Filipina dan Thailand.

Seperti tumbuhan lain, cili memerlukan cahaya, air, dan

nutrien secukupnya untuk hidup subur.

Keperluan cahaya matahari: 10-12 jam sehari agar dapat

menghasilkan buah yang banyak dan berkualiti.

Apabila cuaca mendung atau hujan selalu, ini akan memberi

kesan pada penghasilan jumlah buah cili.

Ciri Tanaman Cili

Secara umumnya pokok cili mengalami dua fasa pertumbuhan
iaitu fasa vegetatif dan fasa generatif. Fasa pertama adalah
fasa vegetatif yang berlangsung sekitar 40 atau 50 hari selepas
tanam. Semasa fasa ini, tenaga banyak diarahkan menguat
batang dan akar pokok.

Sementara itu, fasa generatif bermula selepas 40 atau 50 hari

selepas tanam sehinggalah tanaman berhenti berbuah.
Semasa fasa ini, tenaga lebih kepada penghasilan bunga, buah,
dan pematangan buah. Sebaliknya, akar pokok pada fasa
generatif ini kurang tenaga untuk berkembang.

Asasnya, kita dapat simpulkan bahawa jumlah buah yang

banyak bermula dengan akar yang berkembang sihat pada
fasa vegetatif.

Jika pada akhir fasa vegetatif, akar pokok berkembang bagus

t ditandai dengan batang besar dan daun lebar t boleh kita
perhatikan bahawa pokok cili bakal merimbun dengan buah.

12
Sebaliknya, jika pada akhir fasa vegetatif luas perakaran
sempit t ditandai dengan batang kecil dan daun lebih kecil,
maka sukar untuk akar berkembang jauh apabila memasuki
fasa generatif. Akibatnya, buah yang dihasilkan sedikit atas
faktor tenaga lebih ke arah pembungaan hingga buah matang.

Dua Faktor Keberjayaan Menghasilkan Pokok Cili

Subur
Kalau diperhatikan dengan betul, terdapat dua faktor utama
yang mendukung kejayaan pokok cili hidup subur.

1. Sangat penting untuk memastikan kandungan nutrien

cukup dalam medium tanaman di pasu dan
pemberian baja organik (baja tahi ayam atau kompos)
untuk cili di tanah.
2. Pemangkasan sulur air semasa fasa vegetatif sangat
menentukan perkembangan akar yang bagus

Penghasilan Jenis Buah Cili

Berkaitan dengan saiz buah, berat dan potensi penghasilan
per tanaman, terdapat perbezaan masa penuaian bagi cili
merah dan cili padi. Hal ini perlu kita ketahui kerana ianya
berkait dengan sifat semula jadi setiap jenis cili.

A. Cili Merah
Pokok jenis cili merah mampu menghasilkan sekitar 800
hingga 1100-gram buah cili per tanaman. Pada umur 10
minggu selepas tanam barulah pokok akan masuk ke fasa
generatif.

13
Semasa fasa generatif, tenaga banyak diberikan pada
penghasilan bunga dan buah. Oleh itu kita dapat lihat hampir
tiada perkembangan pucuk dan akar sepanjang fasa ini.

Namun, jika cukup nutrien diberi, sisa tenaga dapat digunakan

bagi penghasilan pucuk produktif dan akar baharu. Seterusnya
membolehkan pokok masuk ke masa produktif kali kedua
sebaik sahaja cili merah dituai.

Hal ini berulang sehinggalah pokok sudah tidak produktif iaitu

sekitar 6 bulan selepas tanam.

B. Cili Padi
Cili bersaiz lebih kecil daripada cili merah ini mampu memberi
hasil jumlah buah dengan berat 300 t 600 gram per tanaman.

Tenaga pertumbuhan pada fasa generatif t yang diperlukan

untuk pembungaan sehingga pematangan buah t per pokok
tidak ketara besar. Oleh itu, tenaga yang tersisa masih lagi
boleh digunakan untuk perkembangan pucuk dan akar.

Jika kandungan nutrien dalam medium tanaman cukup, maka

pucuk dan akar baru akan berterusan berkembang subur.
Sebab itulah kita dapat melihat pokok cili padi berbuah tanpa
henti sehingga umur kemuncak sekitar 6 bulan selepas tanam.

14
 Model Kebun
Penduduk di bandar secara amnya tidak mempunyai kawasan
halaman yang luas. Oleh itu, untuk menanam cili perlu
diubahsuai sedikit pendekatannya agar boleh berkebun tanpa
sebarang masalah.

Terdapat tiga model yang boleh penulis tawarkan dengan

penjelasan kelebihan dan kelemahan setiap model ini.

A. Tanam Dalam Pasu

Model ini menggunakan pasu plastik sebagai wadah
penanaman. Pasu plastik yang dijual di kedai pertanian dan
nurseri pokok amat sesuai digunakan.

Saiz pasu yang paling sesuai adalah yang berdiameter 30 cm

atau lebih. Ketinggian pula lebih daripada 30 cm. Saiz rendah
daripada itu, boleh menyebabkan akar pokok cili terbantut. Ini
seterusnya mengurangkan buah yang dapat pokok cili hasilkan.

1. Kelebihan Menggunakan Pasu

• Pelbagai saiz boleh didapati

• Ringan dan mudah dialihkan
• Sesuai penanaman di halaman rumah atau balkoni
apartment
• Boleh menjadi gandingan dengan pokok lain bagi
menceriakan halaman
• Sesuai untuk di tepi balkoni apartment

2. Kelemahan Menggunakna Pasu

• Harga berbeza mengikut kualiti plastik pasu

15
 • Mudah pecah terutama jika pasu jatuh bersama tanah
di dalamnya
• Tanaman mudah tumbang
• Perkembangan akar terbatas

B. Tanam dalam Polibeg

Penanaman dalam polibeg sama sahaja seperti pasu.
Kebanyakan polibeg dijual dalam warna hitam. Saiz polibeg
juga pelbagai seperti pasu.

Polibeg dijual biasanya per kilogram. Maka lagi besar saiz

polibeg, lagi sedikitlah jumlah yang ada per kilogram.

Umumnya, saiz diameter 30 cm dengan ketinggian minimum

20 cm sudah sesuai untuk perkembangan akar pokok cili.

1. Kelebihan Menggunakan Polibeg

• Harga lebih murah berbanding pasu

• Sesuai digunakan untuk berkebun di halaman rumah
• Boleh dipindahkan dari satu tempat ke tempat lain
• Sesuai untuk balkoni apartment

2. Kelemahan Menggunakan Polibeg

• Mudah terkoyak jika tidak dikendalikan dengan betul

• Warna dan rupa yang kurang cantik dan menarik
• Perkembangan akar terbatas
• Tanaman mudah tumbang ditiup angin

C. Tanam Terus atas Tanah

Model ini sesuai bagi yang mempunyai tanah luas dan subur.
Konsep model ini sama seperti penanaman di ladang. Kita

16
boleh membuat batas berukuran 60 cm lebar dan 30 cm tinggi
untuk bercucuk tanam.

1. Kelebihan Tanam Terus atas Tanah

• Akar pokok boleh membesar dengan optimal

• Pertumbuhan pokok lebih kukuh dengna akar yang
optimal
• Boleh bersiar-siar tanpa menyiram selama beberapa
hari
• Menjadi tanaman hiasan yang cantik sekitar rumah

2. Kelemahan Tanam Terus atas Tanah

• Mudah diserang perosak dan penyakit bawaan tanah

seperti nematod dan layu bakteria
• Tidak sesuai jika perkarangan rumah semua bersimen
• Perlu mengolah tanah terutama tanah sekitar rumah
tidak berapa subur (tanah merah atau tanah sisa
buangan binaan)

Setelah penulis berikan tiga cadangan, pilihlah mana yang

sesuai dengan keadaan rumah anda sama ada rumah landed
ataupun rumah apartment.

17
 Jadual Waktu Penanaman
Seorang dewasa memakan sekitar 500g cili per tahun. Jika
berkebun di rumah, penghasilan satu pokok cili sudah
memadai untuk sebuah keluarga dengan jumlah ahli 4 orang.

Walaupun menanam di rumah, kita perlulah mengatur jadual

waktu penanaman agar kita boleh sentiasa menuai cili
sepanjang tahun.

A. Cili Merah
Masa buah terhasil cili merah adalah 10 minggu selepas tanam.

Satu pokok cili merah mampu menghasilkan 800 g jumlah

buah sepanjang hayat produktif.

Untuk kita sentiasa mampu menuai cili merah, semailah benih

baru 6 minggu selepas cili merah ditanam.

B. Cili Padi
Apabila ditanam di dalam pasu, pokok cili padi menghasilkan
sekitar 400 g jumlah buah per tanaman.

Pokok cili padi sentiasa mengeluarkan buah. Sepokok sahaja

sudah memadai untuk kegunaan dapur di rumah. Kita boleh
tanam lebih untuk dikongsikan bersama jiran atau dijual di
tempat kerja.

Kemuncak umur produktif cili padi adalah sehingga 6 bulan

selepas tanam. Selepas itu penghasilan buah semakin
berkurangan. Justeru, eloklah kita mula menyemai benih
baharu selepas 5 bulan agar kita sentiasa dapat menuai cili
padi sepanjang tahun.

18
 Menyemai Benih Cili
Penanaman benih cili tidaklah sama seperti kita menanam
kangkung atau sawi. Sayuran tersebut boleh terus tanam di
atas batas atau pasu.

Sebaliknya, benih cili perlu disemai dahulu di dalam bekas

sebelum akhirnya dipindahkan ke pasu, polibeg atau tanah.

Semaian di atas tanah tidak sesuai kerana benih mungkin

dimakan serangga perosak, dibawa air hujan, atau pH tanah
yang tidak sesuai untuk percambahan.

Biji benih
Pokok cili umumnya dibiakkan melalui biji benih yang
berwarna kekuningan.

Terdapat dua sumber biji benih yang boleh kita mulakan bagi
menanam cili iaitu cili dapur dan cili beli.

Benih Cili dari Dapur

Benih cili dari dapur bermakna kita mengambil benih daripada
buah cili yang kita beli di pasar. Buah tersebut kita dapati sihat
dan merasakan ia sesuai untuk dijadikan benih.

Kaedah ini tidak sarankan untuk kita laksana. Hal ini kerana
benih daripada buah yang kita ambil itu belum tentu berkualiti.

Atas sebab buah yang kita beli itu adalah generasi buah F1.
Manakala biji benih daripada F1 menghasilkan generasi F2
kemudiannya.

19
Pokok cili F2 mudah diserang penyakit dan perosak. Sebab
itulah kita boleh ada pokok cili yang apabila sudah elok
membesar dan berbuah, tiba-tiba mati tanpa sebab.

Benih dibeli
Benih disemai daripada pek benih berkualiti. Terdapat
pelbagai syarikat berjenama yang menjual benih cili. Jenama
yang saya selalu guna adalah GWG. Walaupun begitu jenama
lain boleh digunakan.

Kenapa saya syorkan beli paket benih?

Pertama, harga mampu milik dengan hanya sekitar RM3-

5/pek. Dalam pek itu pula mengandungi 30-50 benih.
Semestinya cukup untuk penanaman di rumah sahaja.

Kedua, benih dijamin berkualiti. Pastinya benih daripada

jenama terkenal mempunyai peratus percambahan dan
keseragaman tumbuh yang tinggi.

Ketiga, pengurusan penanaman menjadi mudah. Pokok akan

tahan serangan penyakit. Ini mengurangkan masalah kita di
kemudian hari.

Kebanyakan biji benih dalam pek benih akan bersalut dengan

warna lain. Warna tersebut adalah racun kulat bagi
memastikan benih bercambah dengan baik.

Medium semaian
Apabila kita menyemai benih, perkara penting adalah memilih
dan menyedia medium semaian yang sesuai. Medium semaian
ini mestilah mempunyai ciri-ciri boleh menyimpan air dengan

20
bagus, bebas benih rumpai, perosak dan penyakit, mempunyai
nutrien, dan pH 5.5-6.5.

Terdapat beberapa pilihan jenis medium semaian. Pilihlah

mana yang mudah kita dapatkan.

1. Peat moss / Lumut gambut

Menjadi amalan pekebun cili menyemai pada lumut gambut

atau peat moss.

Peat moss ini diimport dari Belanda dan negara-negara di

Eropah. Ada yang dijual secara pek kecilan dan ada pula dijual
satu guni.

Saya suka guna peat moss kerana;

1. Mudah menyerap air

2. Sentiasa lembab
3. pH sesuai untuk benih bercambah

21
2. Campuran tanah semaian

Campuran tanah dengan nisbah 2:1 atau 3:1 (tanah, bahan

organik).

Tanah: Ambil tanah bukit atau tanah hutan. Tidak disarankan

ambil tanah sekitar rumah kita yang mungkin telah tercemar.
Kemudian tapis dengan jaring.

Bahan organik: Mana-mana baja tahi haiwan yang sesuai

seperti tahi ayam, tahi kambing, tahi lembu boleh. Pastikan
tinja haiwan yang kita guna telah kering. Lebih elok jika yang
telah diproses. Hal ini kerana tinja haiwan yang masih basah
masih ada lagi aktiviti penguraian oleh mikrob. Jadi akan lebih
panas berbanding biasa.

Selain itu, kompos juga boleh digunakan.

Nisbah di sini bermaksud kita boleh gunakan baldi atau pasu

sebagai ukuran. Penuhkan 2 pasu dengan tanah dan 1 pasu
dengan bahan organik.

Taburkan di tempat rata. Gaul sehingga sebati.

Bekas semaian
Penyemaian benih boleh menggunakan talam semaian,
polibeg kecil, pasu kecil, dan pasu besar. Walaupun berbeza
bekas kaedah semaian hampir sama.

Pilihlah salah satu di antaranya, sesuaikan dengan keperluan

dan ketersediaan peralatan di persekitaran kita.

A. Talam Semaian
Talam semaian ini boleh dibeli di kedai pertanian atau online.

22
Talam semaian ini ada yang banyak lubang. Apa yang boleh
kita buat adalah dengan memotong talam semaian kepada
potongan kecil.

Potong kepada beberapa bahagian.

Masukkan satu benih satu lubang.

Akhir sekali siram dengan penyembur.

23
B. Cawan Polisterin
Cawan polisterin boleh menggantikan pasu kecil.

Masukkan 1 biji per cawan polisterin.

Siram dengan penyembur.

C. Pasu kecil
Pasu kecil pelbagai saiz ada dijual di kedai serbaneka seperti
Kedai ECO RM2, MR DIY dan OneStop.

Kita boleh gunakan pasu kecil ini sebagai bekas semaian.

Sama seperti cawan polisterin, satu biji per pasu kecil.

Siram dengan penyembur.

24
D. Pasu besar
Untuk pasu besar (diameter 30 cm), kita boleh letak biji benih
dengan jarak 5 cm setiap lubang.

Kedalaman lubang sebanyak 3-5 cm sahaja.

Kambus selepas selesai meletakkan semua biji benih.

Siram dengan penyembur.

Lokasi bekas semaian

Berdasarkan pengalaman saya, eloklah jika bekas semaian kita
itu kita letak di tempat yang;

1. Kita boleh nampak setiap hari

2. Kita boleh siram setiap hari
3. Jauh daripada gangguan perosak (kucing, anjing,
kanak-kanak DLL)
4. Pengudaraan baik
5. Cahaya bagus

Setelah itu, tunggu sehingga 7-14 hari untuk benih bercambah.

Jika lebih daripada 14 hari, saya sarankan anda semai semula
benih kerana mungkin benih telah rosak.

Apabila benih bercambah, tunggu lagi sehingga ada 4-6 helai

daun. Biasanya mengambil masa sekitar 2-4 minggu lagi.

Seterusnya, pindah bibit dalam pasu atau atas tanah.

Masa Sesuai Pemindahan

Terdapat dua waktu yang sesuai untuk pemindahan bibit atau
anak benih. Pindah di awal pagi (bawah 10am) atau lewat
petang (atas 4pm).

25
Saranan saya, lebih elok jika kita pindah pada lewat petang.
Suasana yang sejuk sepanjang malam bagus untuk bibit pulih
setelah berubah dari bekas kecil ke bekas lebih besar atau di
atas batas.

Lindung selepas pemindahan.

Selepas pemindahan dilakukan, jika kita menanam di dalam
pasu, letakkan di tempat redup seperti di tepi rumah selama 2
minggu. Ini bagi memastikan bibit cili dapat menyesuaikan diri
pada bekas baharu.

Setelah itu, barulah pindah ke tempat yang cukup sinaran

matahari.

Jika tanam di atas tanah pula, lindungilah bibit selama 2

minggu. Jika tidak bibit akan layu dek pancaran matahari yang
terlalu kuat untuknya.

26
Ringkasan Pelan Tindakan
1. Gunakan biji benih berkualiti. Disarankan biji benih
dibeli daripada jenama terkenal
2. Sediakan medium semaian
3. Sediakan bekas semaian.
4. Letakkan talam semaian di tempat yang mudah dilihat
dan diakses.
5. Biji benih akan bercambah sekitar 7-14 hari selepas
semaian.
6. Apabila benih bercambah, letak di tempat yang ada
cahaya matahari.
7. Apabila bibit mempunyai 3-5 helai daun, bibit sudah
boleh dipindahkan ke bekas lebih besar atau atas
tanah
8. Setelah pemindahan, letak bibit di tempat redup
selama 2 minggu sebelum terus pada cahaya matahari
penuh
9. Buat lindungan jika bibit di tanam di atas tanah

27
 Tanam Cili dalam Pasu
Kebanyakan rumah di bandar tidak mempunyai ruang yang
banyak untuk berkebun. Pilihan menanam pokok cili di dalam
pasu adalah pilihan yang tepat.

Persiapan Medium Tanaman

Tanah campuran boleh dibuat sendiri dengan bahan-bahan
yang ada di sekeliling.

Campuran tanah biasa dengan nisbah 3:2:1 (tanah atas, bahan

organik, pasir).

Tanah atas
Tanah atas adalah bahagian paling atas tanah. Biasanya kita
boleh dapatkan tanah atas di kawasan berdekatan hutan atau
bukit.

Untuk pekebun di bandar, agak sukar untuk mendapat tanah

atas ini. Tanah campuran dibeli nurseri ataupun kedai
pertanian boleh sebagai pengganti tanah atas.

Bahan Organik
Terdapat pelbagai bahan organik yang boleh kita gunakan
seperti kompos, baja tahi haiwan (tahi ayam, tahi kambing,
tahi arnab), coco peat dan lain-lain.

Antara semua, bahan paling mudah kita dapatkan adalah baja

tahi ayam. Cuba dapatkan dalam satu guni. Harganya lebih
murah berbanding dijual dalam pek kecil.

28
Pasir
Pasir berfungsi memberi ruang pada campuran tanah agar
tidak padat. Ini membantu ruang udara sekeliling akar pokok
seterusnya memudahkan akar pokok menyerap oksigen lebih
baik.

Pasir sungai dan pasir lombong boleh digunakan. Paling

mudah adalah pasir yang digunakan untuk membuat rumah.
Boleh didapati di kedai hardware.

Cara Mencampur Campuran Tanah

Kita gunakan nisbah 3:2:1 (tanah atas, bahan organik, pasir).

Paling mudah adalah kita gunakan ukuran baldi.

Mulakan dengan tanah atas. Kemudian bahan organik. Akhir

sekali di atas timbunan itu adalah pasir.

Gaul sehingga sebati.

Jika sukar untuk kita dapat semua bahan asas campuran tanah,
kita boleh cuba dengan tanah campuran yang dibeli.

Saya tak cadangkan tanah campuran dibeli di pasaraya yang

berwarna hitam. Kebanyakannya hanya penuh dengan sekam
padi bakar. Lebih elok jika kita beli di nurseri berdekatan
rumah kita.

Pemindahan Bibit
Setelah tumbuh 4-5 helai daun sejati pada bibit cili, kita sudah
boleh pindah ke dalam pasu.

29
Ringkasan Pelan Tindakan
1. Pasu plastik atau polibeg (diameter 30 cm) sesuai
untuk penanaman cili dalam bekas.
2. Isi campuran tanah 3:2:1 dalam pasu tersebut.

30
 Penjagaan Tanaman
Penjagaan cili adalah antara aktiviti penting yang perlu kita
lakukan secara rutin agar bibit dapat hidup subur. Seterusnya
memberi hasil tuaian buah cili yang lumayan kepada kita.

Pembajaan
Pokok cili adalah tanaman yang menyerap banyak nutrien.
Oleh itu, kita perlu memastikan pemberian baja secukupnya
agar pokok cili dapat menghasilkan buah berkualiti.

Pembajaan yang bagus dapat menghasilkan pokok cili yang

sihat dan kuat. Ini seterusnya mengurangkan peratus
kebarangkalian pokok cili diserang perosak dan penyakit.

Jenis Baja
Ada dua kategori baja yang perlu kita tahu iaitu baja kimia dan
baja organik. Kedua-duanya boleh digunakan untuk
pertumbuhan cili yang bagus.

Sifat baja ini panas. Semasa meletakkan baja pada pokok,

pastikan tidak terkena pada pangkal atau mana-mana
bahagian pokok. Jika terkena, siram air sebanyak mungkin.

Lagi, jangan terlebih bubuh baja pada pokok. Ini pun akan
menyebabkan pokok mati. Bubuh secukupnya sahaja.

Baja kimia
Baja kimia seperti NPK hijau dan NPK biru banyak dijual di
kedai pertanian dan nurseri.

NPK hijau (15:15:15) digunakan di awal penanaman iaitu pada

awal kita memindah bibit dari bekas semaian ke pasu atau

31
tanah. Letak sebanyak satu sudu makan dengan jarak 10 cm
dari pangkal pokok.

Pada minggu ke-4 penanaman, kita letak pula NPK biru

(12:12:17).

Baja AB
Jika kita menggunakan baja hidroponik atau lebih dikenali
sebagai baja AB, kadar kepekatan dan kekerapan perlu kita
rujuk pada penjual. Hal ini kerana lain pengedar baja AB, lain
kepekatan yang mereka jual.

Baja organik
Baja organik adalah baja yang dihasilkan menggunakan bahan-
bahan organik. Antara contoh baja organik adalah kompos dan
tahi ayam (diproses).

Kelebihan baja organik berbanding baja kimia adalah ia

mampu mengekalkan kesuburan tanah.

Walaupun kadar nutrien dalam baja organik adalah sedikit,

tetapi ia tidak dibazirkan. Tumbuhan akan menyerap sedikit
demi sedikit nutrien berdasarkan keperluannya.

Kita boleh menggabungkan penggunaan kedua-dua baja kimia

dan organik. Pada minggu pertama, baja kimia selepas itu
diselang-seli dengan baja organik pada minggu seterusnya.

Biasanya, setiap baja ada kadar yang disyorkan. Rujuklah pada

pek baja untuk saranan pokok berbuah.

32
Jika tiada saranan, gunakan pendekatan umum ini. Letak satu
sudu makan baja (tak kira jenis) 2 minggu sekali. Ini sudah
memadai agar pokok cili kita hidup dengan baiknya.

Untuk tidak mudah lupa, kita boleh tetapkan setiap hari Sabtu
atau Ahad pada minggu pertama dan ketiga setiap bulan
adalah hari untuk kita membaja.

Pancang
Pancang berfungsi sebagai sokongan pada pokok. Guna kayu
atau buluh. Ikat pada batang utama.

Sebaiknya dipasang sebaik sahaja bibit dipindah pada pasu

atau batas.

Ini membantu anak pokok tumbuh tegak dan tidak tumbang.

Pemangkasan
Pemangkasan adalah aktiviti membuang bahagian yang tidak
perlu, rosak ataupun berpenyakit pada tanaman.

Untuk setiap spesis pokok cili, terdapat sedikit perbezaan

untuk aktiviti pemangkasan.

Cili Merah
Bagi pokok cili besar, apabila pokok mula membentuk cabang
Zz[l] -4 minggu selepas ditanam atas batas atau pasu,
kita perlu buang dengan tangan setiap sulur air yang tumbuh.
]lvvP]`ZZz[]]ZvvPo]
pucuk atau daun.

33
Tunas air - Pucuk yang keluar dari mata tunas sisi di pangkal
batang atau akar di bawah aras tanah

Cili padi
Manakala untuk cili padi, sulur air boleh dibiarkan sahaja
kerana sulur air ini akan menghasilkan buah.

34
 Perosak
Perosak adalah makhluk yang mengacau tanaman kita tidak
kira serangga ataupun haiwan.

Saya senaraikan perosak lazim yang sering menyerang cili.

Baca dan bandingkan dengan situasi pokok anda agar dapat
mencari penyelesaian tepat.

Bahagian Tumbuhan Serangga

Pucuk 1. Kutu trip
2. Kutu daun (afid)
3. Hama
4. Siput

Daun 1. Kutu trip

2. Kutu daun (afid)
3. Hama
4. Lalat putih
5. Ulat ratus

Buah 1. Kutu trip

2. Hama
3. Lalat buah
4. Ulat pengorek buah
5. Tikus

Akar dan batang 1. Anai-anai

2. Cengkerik

35
Serangga
Kutu trip
Nama saintifik: Thrips palmi

Peringkat serangan: Semua peringkat

36
Simptom:

Pucuk

1. Pucuk keras
2. Pucuk melengkung ke atas
3. Pucuk bantut

Daun

1. Daun keras
2. Daun melengkung ke atas
3. Bawah daun berwarna perang
4. Daun menjadi tirus
5. Daun gugur

Bunga gugur

Buah

1. Terdapat kesan parut berwarna perang

2. Buah berkerekot

37
 3. Buah bantut

Kaedah kawalan

1. Sembur racun serangga

2. Guna sungkupan plastik bersinar (silvershine)
3. Guna perangkap lekit warna kuning/biru
4. Buang rumput rumpai keliling tanaman

Kutu daun atau afid

Kutu daun adalah sejenis serangga yang menghisap sap pokok
cili.

Nama saintifik: Aphis gossypii/ Myzus persicae

Peringkat serangan: Semua peringkat

38
Simptom:

Pucuk

1. Pertumbuhan pucuk terbantut

Daun

1. Daun layu
2. Daun menjadi kuning
3. Daun berjelaga kerana afid mengeluarkan manisan
4. Kadang-kadang terdapat semut pada pokok

Kaedah kawalan:

1. Sembur racun serangga

2. Guna sungkupan plastik bersinar (silvershine)
3. Guna perangkap lekir warna kuning/biru
4. Buang rumput rumpai

Hama / Hamama merah

Nama saintifik: Tetranychus urticae / Hemitarsonemus latus

Peringkat serangan: Pokok matang

39
Simptom:

Pucuk

1. Pucuk melengkung ke bawah

2. Pucuk mati

Daun

1. Daun melengkung ke bawah

2. Bawah daun berwarna perang

Buah

1. Terdapat kesan parut berwarna perang

2. Buah berkerekot

Kaedah kawalan:

1. Sembur racun serangga

2. Buang rumput rumpai

Lalat putih (White fly)

Lalat putih boleh dilihat di bawah daun seperti lingkaran.

40
Nama saintifik: Bemisia tabaci

Peringkat serangan: Semua peringkat

Simptom:

Daun

1. Daun berjelaga kerana lalat putih mengeluarkan

manisan
2. Terdapat lingkaran putih di bawah daun

Kaedah kawalan:

1. Sembur racun serangga

2. Guna sungkupan plastik bersinar (silvershine)
3. Guna perangkap lekit warna kuning/biru
4. Buang rumput rumpai

Elak: Tanam bawang putih sekitar pokok

Rawatan: Sembur racun organik (3x seminggu)

Ulat ratus
Nama saintifik: Spodoptera litura / S. exigua

Peringkat serangan: Semua peringkat

41
Simptom:

1. Daun berlubang. Kadangkala tinggal rangka dan urat

daun
2. Terdapat sisa najis berwarna hijau gelap pada daun
3. Telur urat ratus berwarna coklat

Kaedah kawalan

1. Sembur racun serangga

2. Sembur dengan racun mikrobial (B.t.)
3. Kutip dan buang ulat dengan tangan

Ulat pengorek buah

Nama saintifik: Helicoverpa armigera

42
Simptom:

1. Terdapat lubang pada buah

Kaedah kawalan:

1. Sembur racun serangga

2. Buang buah yang diserang

Lalat buah
Nama saintifik: Batrocera latifrons / Batrocera cucurbitae

Peringkat serangan: Peringkat berbuah

43
Simptom:

1. Buah reput dan berair

2. Buah gugur sebelum bertukar merah
3. Apabila buah cili dikoyakkan, terdapat ulat kecil
berwarna putih kekuningan

Kaedah kawalan:

1. Sembur racun serangga

2. Guna perangkap feromon (bahan pemikat) metil
eugenol
3. Buang buah-buah yang diserang dan gugur
4. Jaga kebersihan sekitar kebun

Cengkerik
Nama saintifik: Gryllus assimilis

44
Peringkat serangan: Anak pokok dan pokok matang

Simptom:

1. Makan bahagian akar dan pangkal

2. Pokok terbantut

Kaedah kawalan:

1. Guna racun serangga

Anai-anai
Nama saintifik: Coptotermes curvignatus / Macrotermes spp.

Peringkat serangan: Pokok matang

Simptom:

1. Makan bahagian akar dan pangkal

45
Kaedah kawalan:

1. ’o] ovP vl Zs[ Zu]v l`v

diserang dan curahkan racun serangga

Haiwan
Tikus
Nama saintifik: Rattus argentiventer

Peringkat serangan: Pokok berbuah

Simptom:

1. Buah dimakan dan tinggal serpihan

Kaedah kawalan:

1. Guna racun tikus

2. Guna perangkap tikus
3. Jaga kebersihan kebun dan rumah

46
Siput
Kalau kita menyemai terus atas tanah, mudah sekali anak
benih terus dimakan siput. Siput makan di waktu malam.

Kawalan:

1. Semai di dalam bekas semaian

2. Lindung benih semaian dengan botol
3. Gunakan racun siput

47
 Penyakit
Pokok cili mudah diserang penyakit terutama semasa cuaca
lembab sepertii pada musim hujan.

Bahagian Tumbuhan Penyakit

Pucuk 1. Hawar pucuk Choanephora

Daun 1. Bintik daun Cercospora

2. Kulapuk berdebu
3. Virus

Buah 1. Bintik berpusar (antraknos)

2. Bintik Curvularia
3. Virus
4. Reput lembut Erwinia
5. Reput tangkai Fusarium

Akar dan batang 1. Akar puru

2. Reput fusarium
3. Lecur anak benih
4. Layu bakteria

Hawar pucuk Choanephora

Agen: Choanephora cucurbitarium

Simptom:

1. Pucuk reput dan lembab

2. Pucuk berwarna hitam
3. Kadangkala kulat tumbuh seperti bulu

48
 4. Jika jangkitan terus, kulat akan merebak ke seluruh
pucuk dan seterusnya ke seluruh pokok

Kaedah kawalan:

1. Buang bahagian yang dijangkiti

2. Sembur racun kulat
3. Jaga kebersihan kebun
4. Amalkan giliran tanaman

Bintik daun Cercospora

Agen: Cercospora capsici

Simptom:

1. Bintik bulat kecil berwarna perang

2. Lama kelamaan bintik-bintik ini membesar dan
berwarna putih/kelabu di tengah-tengah

49
Kaedah kawalan:

1. Sembur racun kulat

2. Buang daun berpenyakit
3. Jaga kebersihan kebun
4. Amalkan giliran tanaman

Kulapuk berdebu
Agen: Erysiphe cichoracearum

Simptom:

1. Tompok-tompok misilium putih dan berdebu

kelihatan di bawah permukaan daun
2. Lama-kelamaan kulat merebak ke seluruh permukaan
3. Daun bertukar menjadi kekuningan akhirnya perang,
kering serta berkedut

50
 4. Pokok diserang kurang berbuah dan buah yang
dihasilkan kurang berkualiti

Kaedah kawalan

1. Sembur dengan racun kulat

2. Amalkan giliran tanaman
3. Cabut dan musnahkan pokok yang dijangkiti

Virus (daun)
Agen:

• Chili Veinal Mottle Virus (CVMV)

• Cucumber Mosaic Virus (CMV)
• Tomato Spotted Wilt Virus (TSWV)
• Tomato Yellow Leaf Curl Virus (TYLCV)

Simptom

51
 1. Hijau tua sepanjang urat daun dan warna hijau muda
antara urat daun. Virus ini disebar oleh kutu daun
2. Mozek (gabungan bintik-bintik berbagai warna). Virus
ini disebar oleh kutu daun.
3. Bintik bergelang berwarna kuning. Virus ini disebar
oleh kutu trip.
4. Mozek, daun berkerekot dan daun melengkung
samada ke atas atau ke bawah. Virus ini disebar oleh
lalat putih

Kaedah kawalan

1. Sembur racun serangga

2. Guna plastik bersinar (silvershine)
3. Amalkan giliran tanaman
4. Jaga kebersihan kebun
5. Guna biji benih berkualiti (bebas penyakit)

52
 6. Guna varieti cili berbentuk Y
7. Semai anak benih di tempat bebas serangga
8. Buang rumpai seperti pokok letup dan meranti

Bintik berpusar (Antraknos)

Agen: Colletotrichum capsici

Simptom:

1. Bintik berpusar warna hitam pada buah

2. Jangkitan pada daun, terdapat simptom bintik-bintik
nekrotik

Kaedah kawalan

1. Buang bahagian dijangkiti

53
 2. Sembur racun kulat
3. Guna biji benih bebas penyakit
4. Jaga kebersihan kebun
5. Amalkan giliran tanaman

Bintik Curvularia
Agen: Culvularia sp.

Simptom:

1. Bintik berwarna hitam dan melengkung ke dalam

Kaedah kawalan:

1. Buang buah yang dijangkiti

54
 2. Sembur racun kulat
3. Jaga kebersihan kebun
4. Amalkan giliran tanaman

Virus (buah)
Agen:

1. Chili Veinal Mottle Virus (CVMV)

2. Tomato Spotted Wilt Virus (TSWV)
3. Tobacco Mosaic Virus (TMV)

Simptom:

1. Jalur hitam pada buah. Virus ini disebarkan oleh kutu

daun dan kutu trip.
2. Permukaan dan warna buah tidak sekata. Virus ini
disebar secara sentuhan.

Kaedah kawalan:

55
 1. Sembur racun serangga
2. Guna plastik bersinar (silvershine)
3. Amalkan giliran tanaman
4. Jaga kebersihan kebun
5. Guna biji benih berkualiti (bebas penyakit)
6. ’v]]]o]vlZz[
7. Semai anak benih pada tempat bebas serangga
perosak

Reput lembut Erwinia

Agen: Erwinia carotovora

Simptom:

1. Bahagian dijangkiti reput, busuk dan berair. Berlaku

selepas cili dituai.

56
Kaedah kawalan:

1. Buang buah yang berpenyakit

2. Sistem saliran perlu dipastikan tiada air bertakung
sama ada di pasu ataupun pada batas
3. Basuh cili yang dituai dengan air berklorin

Reput tangkai Fusarium

Agen: Fusarium sp.

Simptom:

1. Tangkai berwarna hitam dan reput

Kaedah kawalan:

1. Buang buah yang berpenyakit

2. Sembur racun kulat

57
Akar puru
Agen: Nematod - Meloidogyne incognita

1. Daun berwarna kuning

2. Pokok bantut dan layu
3. Akar bengkak

Kaedah kawalan:

1. Buang pokok berpenyakit

2. Jaga kebersihan ladang
3. Guna racun nematod

Layu bakteria
Agen: Bakteria - Ralstonia solanacearum / Pseudomonas
solanacea rum

58
Pada mulanya tunas pucuk tanaman mula layu seperti
kekurangan air, seterusnya layu sepenuhnya dan mati.
Bakteria ini menyerang akar. Cuaca panas terik, tanah lembab
dan tanah bergenang membuatkan penyakit ini mudah
menyerang.

Simptom:

1. Keseluruhan pokok layu

2. Berlaku pada peringkat berbunga

59
 3. Jika batang pokok berpenyakit dipotong dan
dimasukkan ke dalam air jernih, cecair putih pekat
akan keluar menandakan jangkitan bakteria berlaku.

Kaedah kawalan:

1. Buang pokok berpenyakit

2. Jaga kebersihan kebun
3. Guna biji benih bebas penyakit
4. Tentukan pH tanah 5.5-6.5
5. Pastikan tiada air bertakung sekitar pokok

Reput Fusarium
Agen: Phytium sp / Phytophtora capsici / Fusarium sp

Simptom:

1. Pokok layu
2. Lapisan luar akar serabut reput

Kaedah Kawalan

1. Buang pokok yang berpenyakit

60
 2. Siram racun kulat di sekeliling pokok sihat yang berada
berhampiran pokok berpenyakit

Reput Rhizoctonia
Agen

• Rhizoctonia solani
• Sclerotium rolfsii

Simptom

1. Akar serabut reput.

2. Keseluruhan pokok layu.
3. Terdapat bebenang putih pada pangkal pokok
(mycelia)
4. Terdapat bintikan biji sawi di pangkal pokok (sclerotia)
5. Berlaku pada peringkat berbunga.

61
Kaedah Kawalan

1. Rawat biji benih dengan racun kulat

2. Buang pokok yang berpenyakit
3. Siram racun kulat di sekeliling pokok sihat yang
berhampiran pokok berpenyakit

Lecur anak benih

Agen: Phytium sp

Simptom

1. Anak benih layu

2. Anak benih patah dan akhirnya kering
3. Bahagian pangkal batang berwarna hitam

Kaedah Kawalan

62
1. Guna biji benih berkualiti
2. Rawat biji benih dengan racun kulat atau siram
medium semaian dengan racun kulat
3. Tentukan media semaian bebas penyakit dan tidak
terlalu lembap
4. Jangan siram berlebihan

63
 Masalah lazim pokok cili
Bagi memudahkan kefahaman pembaca, saya susunkan dalam
bentuk soal jawab pula.

Saya senaraikan masalah-masalah yang mungkin anda hadapi

sepanjang menanam pokok cili.

Apa yang boleh anda lakukan adalah membaca semula

maklumat yang berkaitan dengan masalah anda dan kaitkan
dengan pengalaman. Ini memerlukan kemahiran pemerhatian.

Daun kerinting
Ini mungkin kerana telah diserang penyakit

Layu tanpa sebab

Ini mungkin kerana akar diserang

Bunga cili gugur

1. Tak cukup air

2. Terlebih air

3. Kurang baja

4. Angin terlalu kuat

5. Terlalu panas

6. Terlebih baja N

64
Buah cili busuk
Lalat buah

Layu sementara
Di waktu pagi, tanaman kelihatan segar. Semakin siang,
tanaman semakin layu, padahal siraman cukup. Lewat petang,
tanaman kembali segar sehingga pagi esoknya. Begitulah
keadaan tanaman sehingga ia betul-betul layu dan mati.

Gejala ini akibat serangan kulat Phytoptora sp. atau serangan

nematod.

Rujuk bab perosak dan penyakit untuk rujukan.

Pecah buah
Buah cili kadang-kadang mengalami pecah atau terbelah
dengan arah memanjang. Gejala ini diikuti dengan buah busuk
dan akhirnya gugur. Hal ini sering terjadi pada buah yang
sudah tua.

Kawalan:

1. Jaga kelembapan tanah

2. Elakkan pengairan tiba-tiba dan berlebihan semasa
kering
3. Elakkan buah terkena terus cahaya matahari terik

65
 Buat Sendiri
Apabila kita berkebun di rumah, sebolehnya kita ingin
berjimat dalam berkebun.

Antara cara yang boleh kita jimat adalah dengan membuat

sendiri baja dan racun. Semuanya adalah organik iaitu tidak
menggunakan sebarang bahan kimia berbahaya.

Saya senaraikan pelbagai pilihan pembuatan dalam bab ini.

Anda pilih yang mana yang anda fikir anda boleh dapatkan
dengan mudah bahan.

Baja
Kompos
Kompos terhasil daripada penguraian sisa-sisa organik. Kita
boleh buat sendiri kompos dengan mengumpulkan sisa-sisa
dapur kita dalam satu bekas.

Bahan:

1. Sisa sayur dapur

2. Daun kering / kertas / surat khabar / kadbod
3. Baja tahi ayam

Cara buat:

1. Sediakan satu kawasan untuk buat kompos

2. Letakkan daun kering dahulu
3. Diikuti sisa sayur dapur
4. Susun berselang-seli sehinggalah habis
5. Tabur sedikit baja tahi ayam di atas sekali
6. Siram setiap 3 hari sekali
7. Gaul bahan kompos seminggu sekali

66
 8. Kompos terhasil sekitar 3-6 bulan

Tanda kompos menjadi apabila bahan-bahan asas seperti sisa

sayur dan kertas sudah tidak ada rupa. Yang hanya ada bahan
warna hitam keperangan. Bau busuk tiada.

Belacan
Belacan bukan sahaja digunakan untuk makan malahan boleh
digunakan sebagai baja tambahan.

Baja belacan ini mampu menguatkan ketahanan pokok

terhadap serangan serangga perosak. Malahan menggalakkan
pertumbuhan pucuk baharu.

Bahan:

1. Belacan t 100g
2. Gula merah t 100g (alternatif: gula pasir)
3. Air tanpa klorin (air hujan, air tapisan) t 500mL

Cara buat:

1. Masukkan dan kacau belacan dan air dalam sebuah

mangkuk.
2. Selepas itu masukkan pula gula merah. Kacau
sehingga sebati.
3. Tutup bekas tersebut dengan kain kasa
4. Peram selama seminggu
5. Selesai peram, tapis dan simpan pati tersebut

Cara guna:

1. 10 mL pati + 2 L air
2. Sembur atau siram pada batang, daun dan tanah di
awal pagi (7am-10am) seminggu sekali

67
Racun serangga
Resipi racun serangga ini bersifat menghalau dan bukannya
membunuh.

Langkah penggunaan mana-mana racun serangga buat sendiri

bermula dengan kepekatan yang rendah. Kemudian barulah
kita naikkan kepekatan sedikit demi sedikit mengikut
keperluan.

Jika kita terus gunakan kepekatan tinggi, dikhuatiri nanti kesan

pada pokok seperti mengecut dan terbakar berlaku.

Bawang Putih
Bahan:

1. Bawang putih t 1 labu

2. Cili padi (pedas) t 10 biji
3. Air t 500 mL

Cara pembuatan:

1. Kisar semua bahan dalam mesin pengisar

2. Rendam semalaman (12jam). Saya sarankan buat
pada malam hari. Esok paginya sudah boleh
digunakan
3. Tapis rendaman tersebut
4. Sisa kisaran boleh dibuang pada pokok sebagai baja
5. Cecair tapisan boleh disimpan di dalam botol.
Bertahan selama 3-4 bulan

Cara penggunaan:

68
 1. Campurkan 100 mL cecair racun organik dengan 1 L air
biasa
2. Goncang sehingga sebati
3. Sembur pada keseluruhan pokok. Dari pangkal,
batang, atas daun, bawah daun, dan pucuk.
4. Masa sesuai semburan adalah pada awal pagi
(sebelum 9am) dan lewat petang (selepas 5pm)

Ekstrak minyak mambu

Pokok mambu atau neem tree mengandungi ekstrak
azadirachtin yang mampu menghalau serangga daripada
memakan pokok cili.

Di sini saya tak kongsikan resipi sebab:

1. Sukar untuk mendapatkan pokok mambu

2. Sukar untuk membuat ekstrak minyak mambu

Oleh itu saya sarankan beli ekstrak mambu. Harga minyak

mambu ini mampu milik.

Penggunaan pula bergantung pada label pada botol.

Racun kulat
Hidup dalam iklim tropika menyebabkan pokok cili mudah
diserang penyakit. Hal ini disebabkan suhu dan kelembapan
yang tinggi memudahkan kulat, bakteria dan virus membiak
dan menyerang pokok dengan cepat.

Sebelum kita masuk lebih lanjut dalam pembuatan racun kulat,

eloklah saya beri penerangan tentang ini.

69
llZU^Wv]}v]Zv_X

1. Fokus membina tanah subur

Tanah subur mengandungi kandungan nutrien lengkap yang

diperlukan tumbuhan untuk tumbuh subur. Sentiasa tambah
bahan organik seperti kompos agar tanah sentiasa dapat
menyimpan air dan nutrien yang cukup.

2. Kekalkan aliran udara bagus sekitar tumbuhan

Aliran udara yang bagus mengurangkan jangkitan penyakit

pada tumbuhan. Caranya dengan tanam pokok pada jarak
yang sesuai, minimumkan jumlah rumpai sekitar pokok, dan
pangkas batang pokok agar tidak terlalu padat pokok cili.

3. Siram secukupnya tetapi jangan lebih

Siraman air berlebihan boleh menyebabkan pokok cili mudah

diserang penyakit. Pastikan air tidak bertakung pada pokok cili.
Ini berbalik kepada isi nombor 1. Tanah yang bagus tidak
menakung air.

4. Gunakan benih berkualiti

Benih berkualiti memberi jaminan kurang diserang penyakit

5. Kebersihan tangan dan pe ralatan kebun

Kita tidak sedar bahawa jangkitan penyakit boleh terjadi

akibat pengendalian alatan kebun. Pastikan alatan kebun dan
tangan kita sentiasa dibasuh selepas kita berkebun.

70
Kulit kayu manis
Dalam kayu manis terkandung ekstrak cinnamaldehyde yang
mampu mengawal kulat, bakteria dan virus yang menyerang
tumbuhan.

Malahan ekstrak kayu manis ini mampu membunuh jejentik

dalam air bertakung.

Bahan:

1. Serbuk kayu manis

2. Air

Cara pengunaan:

1. Campurkan satu sudu makan serbuk kayu manis ke

dalam 1 L air
2. Gaul atau goncang sehingga sebati
3. Sembur dan siram pada pokok

71
 Tuai Cili
Penuaian boleh dilakukan saat buah cili sudah merah 100%,
tetapi masih segar dan berkilat.

Biasanya sekitar 90-120 hari setelah pindah tanam,

tergantung varieti cili yang kita tanam.

Cili Merah
Petik buah dengan memegang tangkai dan tarik ke atas
sehingga tangkai terpisah dari batang pokok.

Jangan tarik buah ke bawah bagi mengelakkan cabang pokok

patah.

Cili Padi
Tarik sekali tangkai.

72
 Rujukan

• http://doktortani.mardi.gov.my/cili/index.php/

73
Izham Alias | izham@kebunbandar.com | KebunBandar.com
eBook Siri Kebun Bandar
PANDUAN LENGKAP
MENANAM CILI DI RUMAH

Panduan ini sesuai untuk

sesiapa yang ingin berjaya
berkebun cili di sekeliling
rumah.
Baca Lanjut >

BUAT SENDIRI BAJA

ORGANIK CECAIR DI
RUMAH

Belajar sendiri cara membuat

baja organik cecair dari bahan-
bahan yang ada di rumah

Baca Lanjut >

BUAT SENDIRI RACUN

ORGANIK DI RUMAH

Belajar sendiri cara

membuat racun organik
untuk kebun di rumah.

Baca Lanjut >

 PANDUAN LENGKAP
MENANAM SAYUR DI
DALAM PASU

Belajar langkah demi langkah

cara untuk berjaya menanam
sayur di dalam pasu.

Baca Lanjut >

Mahukan pelbagai panduan ebook Siri Kebun Bandar

dengan harga PRE-LAUNCH?

DAFTAR >>> http://www.kebunbandar.com/ebook/