H Δημιουργική γραφή στη

διδασκαλία και στην

αξιολόγηση του μαθήματος
της Λογοτεχνίας στη Β/θμια
Εκπ/ση

Σ. Μαϊστρέλλης, ΣΕΕ ΠΕ02

 ΓΥΜΝΑΣΙΑ Π.Σ.- ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (ΦΕΚ 303 Β΄/13-03-2003)/Πιλοτικό Π.Σ.¨Νέο Σχολείο¨(ΦΕΚ 2334 Β΄/03-10-2011
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v2/ps.jsp
• Τονίζεται πως σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εστιάζουν και στην
παραγωγή λόγου εκ μέρους των μαθητών-αναγνωστών για κάθε κείμενο.
• Οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου απορρέουν από το λογοτεχνικό/α
κείμενο/α που διαβάζουν οι μαθητές/τριες και μπορούν να είναι:
• Δημιουργικής γραφής (αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας με άλλον αφηγητή,
δημιουργία νέας σκηνής στην οποία ο αναγνώστης συναντιέται με τον ήρωα,
αλλαγή του τέλους της ιστορίας, αλλαγή κειμενικού είδους κ.λπ.).
• Σχετικά με την έννοια και τη φιλοσοφία της δημιουργικής γραφής υπογραμμίζεται
πως σκοπός της είναι να βοηθήσει στην ανάπτυξη της συγγραφικής απόλαυσης
και την καταπολέμηση της αυτολογοκριτικής λογικής, αφήνοντας πιο ελεύθερα
τα περιθώρια στη φαντασία των μαθητών, απαλλάσσοντάς τους, κατά κάποιον
τρόπο, από τον φόβο του «σωστού και λάθους».
(ΥΠΑΙΘ: Αρ.Πρωτ. 127876/Δ2/24-09-2020, σελ. 117-118)
ΓΥΜΝΑΣΙΑ- ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
(Π.Δ.126, ΦΕΚ 211 Α΄ / 11-11-2016)

• 3. Το τρίτο θέμα αναφέρεται στην παραγωγή γραπτού λόγου και

απορρέει από το κείμενο. Προτείνονται ένα θέμα αναγνωστικής
ανταπόκρισης και ένα θέμα δημιουργικής γραφής και κάθε
μαθητής/τρια επιλέγει ένα από τα δυο.
II. Όσον αφορά τη δημιουργική γραφή, οι μαθητές/ τριες
καλούνται:
• α) είτε να αναδιηγηθούν τμήμα της ιστορίας από την οπτική γωνία
συγκεκριμένου ήρωα (π.χ. με μορφή ημερολογίου, επιστολής κ.τ.λ.),
• β) είτε να αλλάξουν ή να συμπληρώσουν δημιουργικά το αρχικό
κείμενο (π.χ. με τη δημιουργία νέας σκηνής ή διαλόγων, την εισαγωγή
στοιχείων περιγραφής ή σχολίων ή οπτικών, ακουστικών και άλλων
εικόνων κ.ά.),
• γ) είτε να διατυπώσουν σκέψεις και να εκφράσουν συναισθήματα
που τους ενεργοποιεί η ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου σε
ένα νέο κείμενο το οποίο υιοθετεί τα χαρακτηριστικά κειμενικού
είδους (ποιητικού ή πεζού) που ορίζεται από τον/την εκπαιδευτικό.
Με το κείμενο αυτό ελέγχεται:
• α) ως προς το περιεχόμενο ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών να
αξιοποιούν με τρόπο ευρηματικό τα δεδομένα του κειμένου.
• β) ως προς τη δομή ελέγχεται ο βαθμός ανταπόκρισης του μαθητικού
κειμένου στο κειμενικό είδος που ζητείται.
• γ) ως προς τη μορφή ελέγχονται το ύφος (επιλογή κατάλληλου λεξιλογίου,
ιδιωματισμών, σύνταξης που υπηρετούν τον σκοπό του κειμένου και
ταιριάζουν στο κειμενικό είδος και το επικοινωνιακό πλαίσιο) και η χρήση
της γλώσσας (ορθογραφία, σύνταξη, σαφήνεια στη διατύπωση, στίξη
κ.τ.λ.)
• Η έκταση του κειμένου που καλούνται να παραγάγουν οι μαθητές/τριες
μπορεί να κινείται μεταξύ εκατό (100) και διακοσίων (200) λέξεων.
• Η συγκεκριμένη ερώτηση βαθμολογείται με οκτώ (08) μονάδες.
Ενδεικτική αξιολόγηση παραγωγής
λόγου στη Λογοτεχνία
με διαβαθμισμένα κριτήρια
Ι.Ε.Π. Νοέμβριος 2016
ΕΠΑ.Λ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 1 -Π.Σ. (ΦΕΚ 2319 Β'/31.12.1999//2016)
• Οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής συνδέονται με την ανάπτυξη αναγνωστικών
δεξιοτήτων και αποτελούν το αναγκαίο συμπλήρωμά τους. Μπορούν να πραγματοποιηθούν
κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ανάγνωσης αλλά και μετά από αυτές. Ενδεικτικά, ο/η
εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές και τις μαθήτριες:
➢Μετασχηματισμό του αρχικού κειμένου (συμπλήρωση της ιστορίας, αλλαγή της πλοκής της
ιστορίας, προέκταση της ιστορίας, διατύπωση υποθέσεων σχετικά με την εξέλιξη, αλλαγή του
αφηγητή, προσθήκη διαλόγων ή μονολόγου, μετατροπή αφήγησης σε διάλογο ή αντίστροφα,
αλλαγή του τίτλου ή λέξεων, κ.ά.)
➢Σελίδα ημερολογίου ή επιστολή που γράφεται από κάποιον από τους ήρωες του αρχικού
κειμένου ή από κάποιον μάρτυρα ενός επεισοδίου που αφηγείται το αρχικό κείμενο
➢Μετατροπή του αρχικού κειμένου σε άλλο κειμενικό είδος (π.χ. η ιστορία ενός διηγήματος
γίνεται αντικείμενο δημοσιογραφικού ρεπορτάζ)
➢Δημιουργία ελεύθερου στίχου με αφορμή λέξεις, ομάδες λέξεων ή στίχους του ποιήματος ή
μια εικόνα του βιβλίου ή άλλο οπτικό υλικό
➢Απόδοση ενός παραδοσιακού ποιήματος σε ελεύθερο στίχο
➢Συνοπτική αφήγηση της ιστορίας (όχι περίληψη)
➢Παραγωγή νέου κειμένου που εκφράζει σκέψεις και συναισθήματα των νεαρών αναγνωστών
και αναγνωστριών, αξιοποιώντας τις συμβάσεις του κειμενικού είδους στο οποίο καλούνται
να γράψουν (π.χ. δημιουργία ποιήματος σε ελεύθερο στίχο με αφορμή ένα πεζογράφημα).
(ΥΠΑΙΘ: Αριθ. Πρωτ.: Φ3/137463/Δ4 / 09 -10-2020 ΣΕΛ. 8-9)
• ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 2:
Κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης των δραστηριοτήτων
δημιουργικής γραφής, λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθοι άξονες:
• Ως προς το περιεχόμενο της δημιουργικής εργασίας των μαθητών και των
μαθητριών, ενδιαφέρει να ελεγχθεί η ικανότητά τους να αξιοποιούν με τρόπο
ευρηματικό τα δεδομένα του κειμένου.
• Ως προς τη δομή, ελέγχεται ο βαθμός ανταπόκρισης του μαθητικού κειμένου
στο κειμενικό είδος που ζητείται.
• Ως προς την έκφραση ελέγχονται το ύφος (επιλογή κατάλληλου λεξιλογίου,
ιδιωματισμών, σύνταξης που υπηρετούν τον σκοπό του κειμένου και
ταιριάζουν στο κειμενικό είδος) και η χρήση της γλώσσας (ορθογραφία,
σύνταξη, σαφήνεια στη διατύπωση, στίξη κ.λπ.).
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 150
λέξεις.
• Η δραστηριότητα βαθμολογείται με 25 μονάδες.
(ΥΠΑΙΘ: Αριθ. Πρωτ.: Φ3/137463/Δ4 / 09 -10-2020 ΣΕΛ. 9)
ΕΠΑ.Λ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ
Α΄ ΕΠΑ.Λ: ΦΕΚ 4786 Β΄/30-10-2020
Β΄ και Γ΄ ΕΠΑΛ: ΦΕΚ 1675 Β’ /14-5-2019

• γ. Η τρίτη δραστηριότητα αφορά σε ερμηνεία κα παραγωγή λόγου,

με την οποία προτείνεται στους μαθητές/-τριες ένα θέμα
αναγνωστικής ανταπόκρισης και ένα θέμα δημιουργικής γραφής
και κάθε μαθητής/-τρια επιλέγει ένα από τα δύο.
A΄ ΕΠΑ.Λ: ΦΕΚ 4786 Β΄/30-10-2020
Στη δεύτερη περίπτωση (θέμα δημιουργικής γραφής) ελέγχεται
η ικανότητα των μαθητών/-τριών να μετασχηματίζουν το αρχικό κείμενο
• αα. είτε σε επίπεδο μορφής με τη χρήση άλλων αφηγηματικών και ποιητικών
τεχνικών τις οποίες καλούνται να αξιοποιήσουν (είτε να αναδιηγηθούν τμήμα της
ιστορίας από την οπτική γωνία συγκεκριμένου ήρωα με μορφή ημερολογίου,
επιστολής κ.τλ. είτε να τροποποιήσουν αρχικό κείμενο με την αλλαγή οπτικής γωνίας
στην αφήγηση ή του τέλους στην ιστορία, με τη δημιουργία διαλόγων, την εισαγωγή
στοιχείων περιγραφής ή οπτικών, ακουστικών και άλλων εικόνων, με την απόδοση
ενός παραδοσιακού ποιήματος σε ελεύθερο στίχο κ.ά.)
• ββ. είτε σε επίπεδο περιεχομένου με τη σύνταξη νέου κειμένου στο οποίο οι
μαθητές/-τριες εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα αξιοποιώντας τα
χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους το οποίο καλούνται να γράψουν.
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 150 λέξεις.
• Η δραστηριότητα βαθμολογείται με 25 μονάδες.
• Η τρίτη δραστηριότητα του γνωστικού αντικειμένου της Λογοτεχνίας στην Α΄ΤΑΞΗ
επιλέγεται από την Τράπεζα Θεμάτων.
Β’ και Γ΄ ΕΠΑ.Λ ενδοσχολικές: ΦΕΚ 1675 Β’ /14-5-2019
Στη δεύτερη περίπτωση (θέμα δημιουργικής γραφής) ελέγχεται η
ικανότητα των μαθητών/τριών να μετασχηματίζουν το αρχικό κείμενο:
• σε επίπεδο μορφής με τη χρήση άλλων αφηγηματικών και ποιητικών τεχνικών τις
οποίες καλούνται να αξιοποιήσουν (είτε να αναδιηγηθούν τμήμα της ιστορίας από
την οπτική γωνία συγκεκριμένου ήρωα με μορφή ημερολογίου, επιστολής κ.τ.λ.
είτε να τροποποιήσουν αρχικό κείμενο με την αλλαγή οπτικής γωνίας στην
αφήγηση ή του τέλους στην ιστορία, με τη δημιουργία διαλόγων, την εισαγωγή
στοιχείων περιγραφής ή οπτικών, ακουστικών και άλλων εικόνων, με την απόδοση
ενός παραδοσιακού ποιήματος σε ελεύθερο στίχο κ.ά.)
• σε επίπεδο περιεχομένου με τη σύνταξη νέου κειμένου στο οποίο οι
μαθητές/τριες εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα αξιοποιώντας τα
χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους το οποίο καλούνται να γράψουν.
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 150 λέξεις.
• Η δραστηριότητα βαθμολογείται με 20 μονάδες.
 ΕΠΑ.Λ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ
(ΦΕΚ 1106 Β΄/31-3-2020, άρθρο 6, σελ. 11528)

• 3. Η τρίτη δραστηριότητα αφορά στην ερμηνεία και την παραγωγή λόγου σε

ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης. Ζητείται από τους μαθητές/τριες να
αξιολογήσουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο
κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και
ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής του έργου (εφόσον τους
δίνονται σχετικές πληροφορίες), να τις συγκρίνουν με αυτές του σήμερα ή να
τις συσχετίσουν με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα.
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου κυμαίνεται από 100 έως 150 λέξεις και
βαθμολογείται με 20 μονάδες.
 ΓΕ.Λ.- Π.Σ.- ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
• Διαφορετικά Προγράμματα Σπουδών
• Διαφορετικοί Τρόποι Αξιολόγησης
• Π.Σ. Α΄ ΓΕΛ [ΦΕΚ 1562 Β΄, 27-06-2011]
• Π.Δ. 48/2012 - ΦΕΚ 97/Α/27-4-2012 (1η αξιολόγηση)
• Π.Σ. Β΄ ΓΕΛ [ΦΕΚ 1540 Β’, 29-07-1999]
• Π.Σ. Γ΄ ΓΕΛ [ΦΕΚ 4911 Β΄, 31-12-2019]
• Οι Οδηγίες Διδασκαλίας επιχειρούν να
ενιαιοποιήσουν τους σκοπούς, τους στόχους και τα
προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα στη
διδασκαλία της Λογοτεχνίας.
• Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών της Γ ́ ΓΕΛ, με το
οποίο αναπλαισιώνονται στόχοι και διαδικασίες που
προβλέπονται στα παλαιότερα Προγράμματα
Σπουδών, είναι σκόπιμο, στη διδασκαλία των Νέων
Ελληνικών της Α ́ και Β ́ ΓΕΛ, οι εκπαιδευτικοί να λάβουν
υπόψη τους τα παρακάτω σημεία:
 ΓΕ.Λ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Γ. Μετασχηματισμός ή/και παραγωγή κειμένων
• Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται να είναι σε θέση:
α. να επιφέρουν τροποποιήσεις/συμπληρώσεις στο αρχικό κείμενο, μέσα από τροποποίηση
των αφηγηματικών συμβάσεων του κειμένου: εστίασης, οπτικής γωνίας, αφηγητή, κ.ά.,
➢να συμπληρώνουν τα κενά απροσδιοριστίας του κειμένου,
➢να προσθέτουν έναν ήρωα ή ένα περιστατικό στην αρχική ιστορία,
➢να συνεχίσουν την ιστορία ή να γράψουν ένα εναλλακτικό τέλος.
β. να αλλάξουν το είδος του κειμένου: μετατροπή θεατρικού σε αφήγημα, αφηγήματος σε
θεατρικό, συγγραφή ποιήματος με αφορμή πεζό, συγγραφή πεζού με αφορμή ποίημα.
γ. να συνθέτουν νέο κείμενο, όπως, π.χ.:
➢ποιητικό ή αφηγηματικό κείμενο που διευρύνει ή απαντά σε κάποιο κεντρικό ερώτημα του
κειμένου που συζητήθηκε ή θέτει ένα παραπλήσιο ερώτημα,
➢ιστορία, στην οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα χτίσουν έναν χαρακτήρα που δρα σε
ανθρώπινες καταστάσεις παρόμοιες με αυτές του αρχικού κειμένου, αποκαλύπτοντας
εναλλακτικούς τρόπους δράσης,
➢ ποιητικό κείμενο με την κυρίαρχη τεχνική ή συναισθηματική διάθεση του αρχικού.
(ΥΠΑΙΘ: Αρ. Πρωτ.134046/Δ2/6-10-2020, σελ. 21…)
ΓΕ.Λ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ - Α΄ ΓΕΛ ΦΕΚ 4177 Β΄/28-9-2020
• γ) ένα (1) αφορά την ερμηνεία και την παραγωγή λόγου σε ένα θέμα
αναγνωστικής ανταπόκρισης ή δημιουργικού μετασχηματισμού και
βαθμολογείται με 40 μονάδες.
• 3. Με το τρίτο θέμα ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/-τριών να ερμηνεύουν το
κείμενο, να ανταποκρίνονται σε αυτό, να επιτελούν δημιουργικούς
μετασχηματισμούς και να παράγουν δικό τους κείμενο, αξιοποιώντας την
προσωπική τους επικοινωνία με αυτό.
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις.
• Το θέμα βαθμολογείται με 40 μονάδες.
• Το β’ ερώτημα του δεύτερου θέματος που βαθμολογείται με 10 μονάδες και το
τρίτο θέμα που βαθμολογείται με 40 μονάδες επιλέγονται από την Τράπεζα
Θεμάτων. Τα υπόλοιπα θέματα ορίζονται από τους/τις εκπαιδευτικούς.
 Β΄ ΓΕ.Λ (ΦΕΚ 4177 Β΄/28-9-2020)
• 3. Το τρίτο θέμα αφορά στην ερμηνεία και στην παραγωγή λόγου σε ένα
θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης ή δημιουργικού μετασχηματισμού.
• Ζητείται από τους μαθητές/-τριες να αξιολογήσουν ιδέες, στάσεις,
συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά
συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής
παραγωγής του έργου (εφόσον τους δίνονται σχετικές πληροφορίες), να τις
συγκρίνουν με αυτές του σήμερα ή να τις συσχετίσουν με προσωπικές
εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα.
• Η έκταση του μαθητικού κειμένου κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις,
ανάλογα με την τάξη και τις απαιτήσεις του θέματος.
• Το θέμα βαθμολογείται με 40 μονάδες.
Γ΄ ΓΕ.Λ (ΦΕΚ 4177 Β΄/28-9-2020)

• Το τρίτο θέμα σχετίζεται με το λογοτεχνικό κείμενο και αφορά στην

παραγωγή ερμηνευτικού σχολίου, με το οποίο επιδιώκεται οι
μαθητές και οι μαθήτριες, αφενός να αναπτύσσουν κρίσιμα
θέματα/ερωτήματα που πραγματεύεται το λογοτεχνικό κείμενο,
αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες ή και στοιχεία
συγκειμένου, αφετέρου να τοποθετούνται/ανταποκρίνονται στα
θέματα/ερωτήματα αυτά, τεκμηριώνοντας τις προσωπικές τους
θέσεις.
• Η προβλεπόμενη έκταση της απάντησης μπορεί να κυμαίνεται από
100 έως 200 λέξεις.
• Το τρίτο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.