Lokomotorni sistem

Lokomotorni sistem omogućuje čoveku da se kreće u prostoru. U kretanju učestvuju:

INTERVENCIJE
❑Pasivni elementi – kosti i zglobovi (60% težine, 40% zapremine)
❑Aktivni elementi – mišići (40% težine, 60% zapremine)

DIPLOMIRANE
MEDICINSKE SESTRE U
SEKUNDARNOJ PREVENCIJI
I DEO
P R O F. D R S C I . M E D . S A N J A T O M I Ć

1 2

MIŠIĆI – OSNOVNE KARAKTERISTIKE

U telu čoveka postoji preko 630 mišića (oko 40%
težine tela).
30 od njih su facijalni mišići.
Oni nam pomažu da kreiramo sve moguće
izraze lica: srećno, iznenađeno, zadovoljno, ljuto,
nesrećno, tužno, uplašeno,...
MIŠIĆI – OSNOVNA FUNKCIJA
Funkcija mišića je da pomera telo. Bez mišića
ne bismo mogli da pomeramo skelet. Ne bi
postojao način da se animira fizičko telo ni da
se izgovori misao. Ne bi smo bili sposobni da
trepćemo, varimo hranu, dišemo. Naše srce
ne bi moglo da pumpa krv. Ne bi smo mogli
da se smejemo, uriniramo, izbacujemo
fekalije, ili da izduvamo svoj nos.

Mišići koji omogućavaju pokrete oka pokreću

se preko 100.000 puta na dan.

3 4
DEFINICIJA 
 FUNKCIONALNI PROBLEM

FUNKCIONALNA NEZAVISNOST 


 Dekompenzacija organizma
• Metod prikazivanja sposobnosti i ograničenja neke osobe, merenjem


kako ona izvodi različite veštine uključene u izvršavanje zadataka 

neophodnih za aktivnosti dnevnog života – ADŽ,obavljanje profesionalne 
 Smanjen funkcionalni kapacitet Smanjen funkcionalni kapacitet
delatnosti, uspostavljanje socijalnih odnosa i druga potrebna ponašanja


respiratornog,kardiovaskularnog
i drugih sistema
mišićno-koštanog sistema



INAKTIVNOST 

OGRANIČENJA U ADŽ


5 6

Bolest
Kardiovaskularni sistem:
Ortostatska hipotenzija, DVT

Ko-morbiditet Slabost Respiratorni sistem

(pneumonija)
Muskuloskeletni sistem
(atrofija, kontrakture)
Koža
(dekubitus)
Eliminacija urinom
(infekcija , dehidratacija)

Psihosocijalni aspekt (depresija)

Eliminacija fecesom
(konstipacija, dehidratacija)

Metabolizam
(disbalans tečnosti i elektrolita)

7 8
Negativni efektki inaktiviteta
pokretna mobilna osoba
FIZIČKI MORBIDITET
produženo vreme lečenja
Fizički deficit
KOMPLIKACIJE SMANJENE POKRETNOSTI
Visok rizik za :
• Poremećaj respiratorne funkcije • Povređivanje
• Nastanak infekcije • Smanjeno podnošenje napora
• Nastanak dekubitalnih rana • Razvoj senzorno-perceptivnih
inaktivitetna osoba • Poremećaj periferne cirkulacije poremećaja
• Opstipaciju • Poremećaj telesnog imidža
• Smanjen kvalitet života
9 10
FIZIČKI MORBIDITET
Predstavlja deterioraciju opšteg fizičkog stanja, a nastaje kao rezultat bolesti i/ili
povrede u sinergiji sa inaktivitetom uz produženo vreme imobilizacije.
Psihološko-emocionalni
problemi
Kliničke manifestacije:
redukcija obima pokreta,
oslabljena gruba mišićna snaga,
poremećaji motorike, balansa,
koordinacije i senzibiliteta.
11 12
 NEPORSEDAN EFEKAT VEŽBANJA

Respiratorni sistem Kardiovascularni sistem Musculo-skeletni sistem

▪ frekvencija disanja ↑ ▪ frekvencija pulsa↑ ▪ potražnja mišiča za O2 ↑

▪ količina udahnutog vazduha ↑ ▪ krvni pritisak↑ ▪ evaporacija ↑
▪ protok krvi kroz pluća↑ ▪ volumen ispumpane krvi↑

↑ O2 collected obezbeđuje mišićima O2

↑ CO2 removed uklanja CO2 iz mišića

FIZIOLOŠKI ASPEKTI TERAPEUTSKIH VEŽBI NA 


KARDIVASKUL ARNI I RESPIRATORNI SISTEM


13 14

VEŽBE I RESPIRATORNI SISTEM VEŽBE I RESPIRATORNI SISTEM

• Sa redovnim vežbama, respiratorni mišići (dijafragma + međurebarni m.)
• Povećava se frekvencija disanja postaju jači i efikasniji pri širenju grudnog koša

▪ Povećava se dubina disanja; tj. zapremina (maksimalno moguće = vitalni

kapacitet)
▪ Vitalni kapacitet se povećava

▪ Više krvi prolazi kroz pluća

▪ Novi kapilari rastu oko alveola, omogućavajući veću oksigenaciju krvi i
▪ Ove promene obezbeđuju:
 brže uklanjanje ugljen-dioksida
povećane količine kiseonika koji se sakuplja da bi napajali aktivirane
mišiće


15 16
 VEŽBE I KARDIOVASKULARNI SISTEM KASNI EFEKTI VEŽBANJA
• Srce brže pumpa; povećava se frekvencija Respiratorni sistem Kardiovaskulani sister Muskulo- skeletni sister

▪ Veća zapremina krvi se izbacuje iz srca ▪ respiratorni mišići↑ ▪ broj crvenih krvnih zrnaca ↑ ▪ mišići, tetive rastu ↑ snaga
▪ vitalni kapacitet ↑ ▪ ↑rast kapilara oko mišića
▪ Krvni pritisak se povećava tokom vežbanja
▪ rast kapilarne mreže oko alveoli
▪ Zidovi arterije postaju elastičniji ▪↑efikasnost mišića
▪mogućnost jačeg i dužeg vežbanja ▪ ↑ snag ligamenatai kostiju
▪ Krv je preusmerena od glavnih organa tela, izuzev srca i mozga
▪↑ obim pokreta
▪ Telo proizvodi više krvnih zrnaca koje sadrže kiseonik


▪ Povećan je dotok krvi u mišićima


Oko 20% volumena krvi ide mišićima kad se telo odmara

a tokom vežbanja povećava se na oko 90%

17 18

TERAPEUTSKE VEŽBE

• Da bi se pokret obavio potrebna je

zajednička akcija u kojoj učestvuju:
kosti, zglobovi, mišići, tetive,
ligamenti i nervni sistem (receptori,
sprovodni putevi, analitični centri,
motorna kora, silazni putevi,
neuromišićni spoj, efektori), a u
skladu sa spoljnim biomehaničkim
okolnostima.

VRSTE I CILJEVI TERAPEUTSKIH VEŽBI

19 20

PODELA
prema cilju
prema učešču pacijenta
prema tipu kontrakcije
prema pomoćnim sredstvima
prema obimu zahvaćenosti
vežbe snage
vežbe izdržljivosti
vežbe obima pokreta PASIVNE VEŽBE
vežbe istezanja
vežbe neuromišićne kontrole
vežbe ravnoteže
■ Pasivne vežbe izvodi dip.med.sestra bez učešća
vežbe opšte kondicije
pasivne vežbe
pacijenta.
aktivno potpomognute
■ Glavni efekti pasivnih vežbi su održavanje obima
aktivne vežbe pokreta u zglobovima, održavanje fiziološke dužine
statičke vežbe mišića, imitacija mehanizma pumpe čime se poboljšava
dinamičke vežbe lokalna ishrana, pre svega zglobnih struktura, odnosno
dinamičke izokinetičke vežbe onih struktura koje se ishranjuju difuzijom i održava
vežbe sa spravama proprioceptivna stimulacije.
vežbe u bazenu ■ Posebna podvrsta pasivnih vežbi su pasivne vežbe uz
lokalne mehanička pomagala.
Opt

21 22

PASIVAN POKRET
Pasivni pokreti sa relaksacijom ne utiču na mišićnu snagu vec samo na pokretljivost,a
• INTENCIONI -podrazumeva aktivnu volju pacijenta da izvede pokret uz primenjuju se u slučajevima kada su aktivne vežbe nemoguće ili kontraindikovane.
pomoć spoljne sile i /ili diplomirane medicinske sestre, terapeuta
Forsirane ili manipulativne pasivne vežbe povećavaju pokretljivost, a aktivne vežbe koje
uslede kasnije održavaju postignute rezultate -jačanjem mišićne snage.
• POTPORNI -tip manipulacije, koji se sprovodi kod ograničenja pokreta kada se pokušava pokretima male
amplitude povećati obim slobodnog pokreta
• (kod izraženih kontraktura, protiv neelastičnih veziva)

• RELAKSIRAJUĆI-primenjuje se radi relaksacije dela ili celog tela kada su mišići napeti.

23 24
NAČINI IZVOÐENJE Podrška ekstremitetu iznad i ispod zgloba za pasivne vežbe .

• Dipolomirana medicinska sestra sopstvenom snagom

• Pacijent u vidu samopomoći zdravim delom tela
• Pomoću raznih asistivnih sredstava koja nameću pokret

25 26

Pravilno pridržavanje tokom pasivnih vežbi

Pravilno pridržavanje tokom pasivnih vežbi

27 28
 AKTIVAN POKRET
A K T I VA N P O K R E T

■ Aktivne vežbe izvodi Podrazumeva pokret izveden i kontrolisan voljnim dejstvom mišića, a protiv sile
pacijent kao aktivne u zemljine teže.
potpunosti ili aktivno
potpomognute. Aktivne vežbe su značajne u slučajevima kada pacijent aktivno saradjuje.
Edukuje se, tako da ih kasnije može samostalno izvoditi i nekoliko puta dnevno.
■ Efekat jačanja i
povećanja mišićne
snage postiže sa
Aktivni pokreti protiv otpora
aktivnim vežbama sa
- tehnika izvodjenja aktivnog, voljnog pokreta, pri čemu se mišićnoj snazi
otporom. suprotstavlja sila gravitacije i dodatna spoljna sila,najčešće otpor daje diplomirana
medicinska sestra i fizioterapeut.

29 30

AKTIVNO POTPOMOGNUT POKRET

Vrsta terapijskog pokreta koji se primenjuje kod slučajeva gde postojeća mišićna
snaga nije u mogućnosti da izvede pun pokret ni po obimu ni po brzini, a to dopunjuje
spoljna sila.

Realizuje se:
– uz pomoć dip.medicinske sestre
– kao samopomoć,korišćenjem zdravih ekstremiteta
– otklanjanjem uticaja spoljnih sila.

31 32
 ROM VEŽBE ZA ODRŽAVANJE OBIMA
POKRETA
■ Vežbe obima pokreta služe da:
■ uspostave, održe ili
■ povećaju obim pokreta.
Mogu biti pasivne i aktivne.
Vežbe održavanja obima pokreta izvode se postepeno do mogućeg obima sa
zadržavanjem od 3-5 sec, a za povećanje obima zadržavanje u maksimalnom položaju
traje duže do 20sec. Posebno je važno da se u oštećenjima obima pokreta kod stanja gde
je istovremeno prisutna slabost mišića ili nestabilnost segmenta, vodi računa o
ograničenjima u sprovodjenju vežbi, a koja se odnose na veličinu sile i dozvoljenje obime.
O S N O V N E K A R A K T E R I S T I K E P O J E D I N I H V R S TA
VEŽBI

33 34

Pokreti u aktivnostima dnevnog života ( ADŽ)

Normalan obim pokreta Pokreti nadlakta (rameni zglob)

VRSTE POKRETA Slika 44-5
Fleksija. Podignite ruku iz neutralnog položaja 180° iz nultog, početnog
Pokreti glave i vrata u ADŽ Ilustracije
napred i naviše u položaj pored glave položaja
Fleksija. Pomerite glavu iz neutralnog položaja
napred tako da brada dodiruje grudni koš. 45° od središnje linije Slika 44-2 Ekstenzija. Pomerite ruku iz neutralnog položaja
Corresponding Activity of Daily Living (ADL)
Ekstenzija. Pomerite glavu iz savijenog položaja nazad i naviše . 50° iz nultog, početnog
(fleksija)u neutralni. položaja
Hiperekstenzija. Pomerite glavu iz neutralnog 45° od središnje linije
položaja unazad koliko je moguće.
45° od središnje linije
Bočna fleksija. Pomerite glavu iz neutralnog položaja kao Abdukcija. Podignite ruke bočno iz neutralne pozicije 180° iz nultog, početnog Slika 44-6
položaja.
da želite uhom dodirnuti rame iznad glave.
40° od središnje linije Slika 44-3

Addukcija. Pomerite svaku ruku iz neutralnog

položaja preko prednjeg dela tela što je moguće više. 50° iz nultog, početnog
Rotacija.Pomerite glavu iz neutralnog položaja kao da Slika 44-4 položaja
želite bradom dodirnuti rame.
70° od središnje linije

35 36
 Pokreti u aktivnostima dnevnog života ( ADŽ)
Normalan obim pokreta
VRSTE POKRETA Ilustracije
ADŽ
Pokreti podlakta ( lakatni zglob)
Cirkumdukcija. Ispružiti ruku napred, gore, prema 360° iz nultog, 150° iz nultog,
Slika 44-9
Slika 44-7 Fleksija. Pregibajte podlakat ka nadaktu iz početnog položaja .
leđima i dole u punom krugu. početnog položaja neutralnog položaja tako da prstima dodirnete rame. Pokret neophodan za
Ekstenzija. Ispružite podlakat od ramena ka oblačenje, kupanje,
neutralnom položaju. ishranu i dr.

Supinacija. Podignite ruke bočno iz neutralne Slika 44-10

pozicije iznad glave.
Spoljašnja rotacija. Ruke bočno u visini ramena, 90° iz nultog, početnog Pronacija. Pomerite svaku ruku iz neutralnog 70 ° - 90° iz nultog,
podlakat u odnosu na nadlakat u fleksiji od 90° stepeni. položaja. položaja preko prednjeg dela tela što je moguće više. početnog položaja.
Šaka i prsti u pozicija na gore. Slika 44-8
Unutrašnja rotacija. Početni položaj isti kao za sp. Pokreti šake (ručni zblob)
rotaciju. Šaka i prsti u pozicija na dole. 90° iz nultog, početnog
položaja. Fleksija. Pregibajte šaku i prste ka dole iz
neutralnog položaja . 80 ° -90 ° Pokret Slika 44-11
Ekstenzija. Ispružite šaku i prste ka naviše ka neophodan za
neutralnom položaju. oblačenje, kupanje,
ishranu i dr.

37 38

Pokreti šake (ručni zblob) 70 °-90° iz nultog, Slika 44-12 Pokreti prstiju 20° Slika 44-15
početnog položaja. Abdukcija.Uz fiksiran RC zglob širite u stranu prste
Hiperekstenzija. Ispružite šaku i prste ka naviše jedne od drugih. Pokret prati i palac . 20° značajni u
od neutralnog položaja. pokretima fine
Addukcija. Vratiti prste u neutralni položaj.
koordinacije
Ulnarna devijacija (addukcija) 0° -20° Slika 44-13
Radijalna devijacija (abdukcija) 30 °- 50°
Slika 44-16
Pokreti palca
Pokreti prstiju (metacarpophalangealni, Fleksija.Uz fiksiran RC zglob palcem dodirnuti mali
interphalangealni zblobovi) 90 °
90° iz nultog, početnog prst.
Fleksija.Uz fiksiran RC zglob savijajate prste. 90 ° Slika 44-17
položaja. Pokreti Slika 44-14 Ekstenzija. Ispružite palac u neutralni položaj.
Formirati pesnicu.
neophodani pri
Ekstenzija. Ispružite prste u neutralni položaj. 30 °
hvatanju, držanju čaše, Abdukcija.Uz fiksiran RC zglob širite u stranu 30 °
pribora za jelo i sl. palac
Hiperekstenzija.
30 ° Addukcija. Vratiti palac u neutralni položaj.

39 40
 Pokreti u aktivnostima dnevnog života ( ADŽ)
Normalan obim
VRSTE POKRETA pokreta
Ilustracije
ADŽ Pokreti nadkolenice ( zblob kuka) Ispruženo koleno 90°, Slika 44-20
Pokreti palca Savijeno koleno 120°
Opozicija. Složen pokret abdukcije, Slika 44-18 Ekstenzija. Iz neutralnog položaja nadkolenica Pokret značajan za hod
rotacije i fleksije. prema nazad .
30°-50°Pokret značajan
Hiperekstenzija.
Pokreti nadkolenice ( zblob kuka) Slika 44-19 za hod
Ispruženo koleno
Fleksija . Pregibanje nadkolenice prema karlici. Abdukcija. Iz neutralnog položaja nadkolenica 45°-50°Pokret značajan Slika 44-21
90°, za hod
Savijeno koleno bočno u stranu.
20°-30°Pokret značajan
120° Addukcija. Iz neutralnog položaja nadkolenica za hod
preko srdišnje linije ka drugoj nozi.
Pokret značajan
za hod
Cirkumdukcija. Pomeranje nadkolenice iz 360°Pokret značajan za Slika 44-22
neutralnog položaja unazad, bočno, gore i dole. hod

41 42

Pokreti u aktivnostima dnevnog života ( ADŽ)

Normalan obim
VRSTE POKRETA pokreta
Slika 44-23 Ilustracije
Pokreti nadkolenice ( zblob kuka) Pokreti stopala ( skočni zglob) ADŽ
Fleksija. 20° Slika 44-25
Unutrašnja i spoljašnja rotacija . Fleksija 40°
Ekstenzija. 45°-50°
nadkolenice i kolena za 90°. Pomeranje od središnje 45°
linije ka unutra i spolja.

Pokreti podkolenice( zblob kolena) Slika 44-24 5°Pokret značajan za hod

120°-130°Pokret Everzija. Slika 44-26
Fleksija.
Ekstenzija. značajan za hod Inverzija.
5°Pokret značajan za
hod
120°-130°Pokret
značajan za uspravan
stav i hod

43 44
 Pokreti prstiju stopala
( metatarzophalangealni zglobovi zglob) Slika 44-27 Slika 44-29
Bočna /Lateralna fleksija.
Fleksija.
Ekstenzija.
35°lagano dozvoli desnoj ruci
da klizi dole po desnoj strani
tela, ponovi i na levu stranu
Slika 44-30
Pokreti trupa Rotacija .
Fleksija. Slika 44-28 30°-45°lagano zanjiši torzo
Ekstenzija. desno i levo uz održavanje
Hiperekstenzija. karlice

45 46

CILJ VEŽBI

• Vraćanje veštine ili funkcije koje su prethodno bile stečene, ali su

izgubljene zbog povreda, bolesti ili ponašanja
• sticanje veštine i funkcije koje se smatraju normalnim ili očekivanim.

47