‫چکیده‬

‫اکسید گرافن تک الیه کاهش یافته دارای خواص یکتایی از قبیل هدایت حرارتی بسیار باال و خاصیت انحالل‬
‫پذیری باالتر در مقایسه با نانو صفحات گرافن در مایعات میباشد و به علت خاصیت امفی فیلیک‪ ،‬همچنین میتواند‬
‫به صورت یک سورفاکتانت عمل کند‪ .‬مطالعه حاضر تحقیق جامعی بروی پایداری ترمودینامیکی وعملکرد انتقال‬
‫حرارت یک ترموسیفون عمودی بسته‪ ،‬تحت تاثیر استفاده از نانو سیال پایه اب در مقایسه با دیگر مطالعات عددی‬
‫میباشد‪ .‬بدین منظور یک مدل دینامیک سیاالت محاسباتی برای شبیه سازی جریان دوفازی درون ترموسیفون‬
‫برای تطبیق بیشتر مطالعات عددی با تجربی همسان بهبود داده شد‪ .‬در ابتدا به منظور ارزش گذاری مدل مورد‬
‫مطالعه با نتایج تجربی موجود‪ ،‬مدلسازی اولیه را با استفاده از اب یونیزه شده به عنوان مایع کاری جذب کننده‬
‫گرما درون ترموسیفون براساس شار ثابت‪ 172.87‬وات به عنوان گرمایی ورودی بر روی دیواره ی بخار انجام‬
‫گرفت‪ .‬با تغییراتی در پارامترهای زمان آرامش انتقال جرم‪ ،‬زمان مدلسازی کاهش یافته و نتایج تقریب خوبی را‬
‫در مقایسه با مطالعه تجربی و عددی همسان بدست داد‪ .‬در ادامه‪ ،‬عملکرد انتقال حرارت ترموسیفون حاوی‬
‫نانوسیال (اب یونیزه شده و نانو ذرات اکسید گرافن تک الیه کاهش یافته) به عنوان مایع کاری‪ ،‬مورد بررسی قرار‬
‫گرفت‪ .‬نانوسیال مورد نظر نیز با افزودن نانو ذرات اکسید گرافن با قطر متوسط ‪ 500‬نانو متر در چهار غلظت‬
‫حجمی شامل ‪ %0.1 ، %0.05 ، %0.025‬و ‪ %0.2‬به سیال پایه تهیه شد‪ .‬در روند شبیه سازی جریان‪ ،‬غلظت‬
‫های حجمی نانوسیال به صورت تک فاز و همگن‪ ،‬تغییرات چگالی نانو سیال برحسب تغییرات دما و همچنین مدل‬
‫دو فازی حجم سیال برای تفکیک دو فاز موجود در مدلسازی‪ ،‬در نظر گرفته شد‪ .‬تغییرات در خواص نانوسیال نیز‬
‫با استفاده از معادالت خواص ترموفیزیکی نانوسیال بدست آمده از مطالعات تجربی انجام شد‪ .‬محاسبات براساس‬
‫دمای میانگین ‪ 379‬کلوین به صورت دمای ورودی روی دیواره ی بخار هدایت شد و پارامترهایی از قبیل سرعت‪،‬‬
‫فشار‪ ،‬نرخ انتقال حرارت کلی‪ ،‬مقاومت حرارتی‪ ،‬بازده حرارتی‪ ،‬ضریب انتقال حرارت موثر مورد بررسی قرارگرفت‪.‬‬
‫نتایج نشان داد که در نتیجه ی استفاده ار نانوسیال در غلظت حجمی یک درصد نانو ذرات‪ ،‬با افزایشی در حدود‬
‫‪ 48‬درصد در نرخ انتقال حرارت و کاهش مقاومت حرارتی نسبتا باالیی در مقایسه با اب یونیزه شده مواجه میشویم‪.‬‬
‫همچنین تاثیر قابل توجهی بر کاهش اختالف درجه حرارت بین بخش های بخار و میعان داشته و بازده حرارتی‬
‫ترموسیفون نیز افزایش یافت‪.‬‬

‫مقدمه‬

‫عملکرد دو مکانیسم بخار و میعان به طور همزمان و توانایی گردش انتقال حرارت موثر در فواصل طوالنی بدون‬
‫نیاز به منبع خارجی گرمایی و پمپ سیال‪ ،‬لوله های حرارتی را به یکی از مهمترین ابزارهای مهم مورد استفاده‬
‫محققان و صنعتگران به جهت صرفه جویی در انرژی و زمان مبدل نموده است‪ .‬مزیت سریعتر بودن انتقال حرارت‬
‫جابجایی نسبت به هدایتی و تعادل ترمودینامیکی از شاخص های مهم فیزیک حرارت در لوله های حرارتی می‬
‫باشد‪ .‬امروزه با توجه به کم تر شدن منابع سوخت های فسیلی‪ ،‬روند گرمایش زمین‪ ،‬آلودگی هوا و سازگاری این‬
‫ابزار با محیط و همچنین مزیت استفاده ی دوگانه در کاربردهای سرمایشی وگرمایشی‪ ،‬نیاز به استفاده از لوله های‬
‫حرارتی را چندین برابر نموده است‪.‬‬

‫لوله حرارتی معمولی دارای دو بخش اصلی شامل بخار و میعان است که گرمای اعمال شده بروی بخش بخار توسط‬
‫مایع کاری درون لوله جذب شده و بخار حاصل از جوشش به دلیل نیروی بویانسی به بخش میعان رفته و تحت‬
‫تاثیر میدان دمایی کاهنده‪ ،‬گرمای نهان را آزاد کرده و به مایع تبدیل می کند و توسط ساختار فیتیله (نیروی‬
‫مویینگی) به بخش بخار برمیگردد‪ .‬ترموسیفون دو فازی بسته ( لوله حرارتی بدون ساختار فیتیله) نوعی از لوله‬
‫های حرارتی است که برگشت سیال در ان از بخش میعان به بخار تحت نیروی گرانشی صورت میگیرد‪ .‬تاکنون‬
‫تحقیقات بسیاری در زمینه بهبود عملکرد لوله های حرارتی و ترموسیفون ها بصورت تجربی و عددی انجام شده‬
‫است که با توجه به پیچیدگی جریان سیال‪ ،‬تعداد زیاد پارامترهای حاکم بر جریان‪ ،‬باال بودن زمان محاسبات و‬
‫حصول شرایط تعادل ترمودینامیکی‪ ،‬مطالعه عددی این ابزارها از اهمیت بسزایی به لحاظ علمی و کاربردی در‬
‫مقایسه با مطالعه تجربی برخوردار است‪ .‬در سالهای اخیر به منظور بهبود عملکرد و افزایش راندمان ترموسیفون‬
‫ها در کاربردهای مختلف‪ ،‬محققان از روشهای گوناگونی استفاده کرده اند‪ .‬از ان جمله این روشها میتوان به تغییرات‬
‫در ابعاد و ضخامت لوله‪ ،‬تغییرات در فشار داخلی‪ ،‬شیبدار کردن و استفاده از نانو سیالها به عنوان مایعات کاری‬
‫اشاره نمود‪ .‬تاکنون سیاالت کاری متعارفی از قبیل آب‪ ،‬آمونیاک‪ ،‬روغن های صنعتی‪ ،‬اتیلن گلیکول و بعضی انواع‬
‫گازها در لوله های حرارتی به عن وان سیاالت کاری به کار رفته است‪ .‬یکی از محدودیتهای سیاالت متعارف پایین‬
‫بودن هدایت حرارتی در مقایسه با فلزات است که باعث کاهش عملکرد لوله های حرارتی میشود‪ .‬اخیرا برای‬
‫افزایش هدایت حرارتی مایعات کاری از افزودن نانو ذرات به سیال پایه استفاده شده است که به تبع ان ضریب‬
‫هدایت باال رفته و همچنین نانوذرات فلزی به دلیل شکل کروی قابلیت پخش شوندگی باالتر و عملکرد حرارتی‬
‫بسیار خوبی را به همراه داشته است‪ .‬اما به دلیل رسوب در شبکه فیتیله ‪ ،‬ته نشینی و کلوخه شدن به دلیل چگالی‬
‫باالی نانو ذرات و ایجاد فرایند شیمیایی بین سیال پایه و نانوذرات بر اثر گرما و چرخش سیال ‪ ،‬راندمان کاری لوله‬
‫های حرارتی بعد از مدتی کاهش یافته و به همین منظور از سورفکتانت ها برای جلوگیری از چنین مشکالتی‬
‫استفاده شده است‪.‬‬

‫در سالهای اخیر گرافن به عنوان یک ابر رسانا معرفی شده است که از قابلیتهای ان میتوان به هدایت حرارتی‬
‫چندین برابری در مقایسه با نانو ذرات فلزی و پایین تر بودن چگالی ان اشاره نمود‪ .‬اما نانو صفحات گرافن به دلیل‬
‫تعداد باالی صفحات‪ ،‬ناهموار بودن سطح (به علت تولید آن بروی صفحات فلزی) و به تبع آن خاصیت آب گریزی‬
‫سطح به آسانی در سیال پایه پخش نمی شوند )‪ (1‬که این خود باعث بروز مشکالتی اعم از جداشوندگی نانو ذرات‬
‫از سیال پایه و متعاقبا ته نشینی خواهد شد‪ .‬اختالف در ساختار گرافن و اکسید گرافن ناشی از وجود مقدار زیاد‬
‫گروههای عملگر شیمیایی متصل به صفحات کربنی مانند اکسیژن است که باعث ایجاد خاصیت آب دوستی‪ ،‬پخش‬
‫پذیری باالتر در حالل های متعارف می شود (‪ )3‬و همچنین اکسید گرافن دارای خاصیت آمیفیلیک در مقایسه با‬
‫گرافن می باشد که میتواند به مانند یک سورفکتانت در لوله های حرارتی عمل کند‪ .)2( .‬اما وجود گروه های‬
‫عاملی اکسیژن دار و تعداد باالی نانو صفحات در اکسید گرافن‪ ،‬خود باعث کمتر شدن رسانایی حرارتی و الکتریکی‬
‫میشود(‪ .)4‬لذا در مطالعه حاضر از خواص نانو صفحه اکسید گرافن تک الیه کاهش یافته (‪ )5‬به دلیل کاهش گروه‬
‫های عاملی اکسیژن دار و تعداد نانو صفحات استفاده شده است‪ .‬تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه افزایش عملکرد‬
‫حرارتی ترموسیفون با استفاده از نانو سیال ها انجام شده است‪.‬‬