GAMELAN JAWA

Gamelan iku salah sijiné seini musik tetabuhan tradhisional aseli saka Indonésia
utamané ing pulo Jawa, Madura, Bali lan Lombok. Tembung gamelan dhéwé iku
asalé saka basa Jawayaiku "gamel" kang duwé makna "tabuh". Isi gamelan iku
saprangkat piranti musik sing dienggo ngiringi tembang, utawa ditabuh tanpa
tembang minangka klenèngan. Jinis musik iki kasebar nganti tekan pulo-pulo ing
saindenging tlatah Nusantara lan saiki malah wis kasebar rata nganti Amérika, Éropah
lan tlatah liyané. Jinis musik tradhisional liya sing mèmper karo gamelan uga ana
ing Filipina, Malaysia lan Suriname.
Gamelan duwéni melodhi kang magis utawa nduwé daya supranatural,
mula swarané gamelan diarani mélodi utawa wirama perkusi kang magis. Pagelaran
gamelan uga ana kang ngarani orkestra gamelan Jawa. Ing buku kang irah-irahané
Music of Java, Jaap Kunst nerangaké yèn gamelan iku kaya komparasi saka cahya
rembulan lan miliné banyu, misterius kaya cahya rembulan lan obah utawa dinamis
kaya milining banyu.
Gamelan kalebu perangan ing kabudayan Jawa. Ing Jawa gamelan
biyasané kanggo musik pangiring pagelaran wayang kulit utawa ringgit, tari, uyon-
uyon. Jinisé laras ing gamelan ana loro yaiku laras pélog lan laras sléndra. Saben sèt
gamelan nduwéni instrumén kanggo laras pélog lan sléndra.
 Fungsi
a. Ricikan/instrumèn gamelan sajroning karawitan sacara fungsional musikal
digolongaké dadi telung klompok, yaiku :
 Klompok ricikan balungan, yaiku; ricikan-ricikan kang lagu dolanané
kuwi cedhak banget karo rangka gendhing (balungan gendhing).
Ricikan utawa instrument gamelan ing kelompok iki, yaiku;
1) Saron
Saron iku salah siji perangkat
gamelan Jawa sing ditabuh. Saron
iku diso'ake langsung ing wilah
kayu ing loro sisi ngisore.Saron
bentuké kaya
lèmpèngan emas kang disusun ing kayu.Saben lèmpèngan nduwèni
titilaras kang béda. Ana 3 jinis saron yaiku:

 Saron panerus (ing laras slendro: Peking)

 Saron barung biasa disebut saron

 Saron demung biasa disebut demung
Wujud wilah saron iki meh padha karo wilah gambang, bedane
nek wilah saron digawe saka logam (umume sing apik perunggu),
nek wilah gambang digawe saka kayu. Tabuh saron digawe saka
kayu sing rada empuk, wujude kaya palu. Wilah saron ana 7,
masing- masing dawane sekitar 20 cm.

 Demung

Saron demung utawa asring

disebut demung iku salah
sawijining piranti

kelompok piranti saron. gamelan Jawa sing ditabuh lan

mlebu

Iki jinis saron paling gedhé ukuranè, sing paling

cilik peking sing tengah-tengah saron barungtembè demung. Ana 2
jinis saron demung yaiku pelog demung lan slendro demung. 2 jinis
piranti panerus iki ndhuwe laras beda-beda.
Wilah saron demung iki paling gedhè ing kelompok saron
ukurane kira-kira 35,5 Cm dawa lan ambanè 9 Cm.
Saron demung ndhuwé swara paling rendah ing kelompok
saron.

 Saron Barung

Saron barung iku salah siji

perangkat gamelan Jawa sing
ditabuh lan mlebu kelompok
piranti saron
 Kelompok piranti Iki jinis saron tengah-tengah yaiku antara
peking lan demung. Ana 2 jinis saron panerus yaiku pelog barung lan
slendro barung. 2 jinis piranti panerus iki nduwe laras beda-beda.
Wilah saron barung iki luwih gedhe dibanding saron
panerus ning luwih cilik dibanding saron demung. Wilah sing
luwih dhuwur swarane, ukurane luwih cilik. Wilah saron panerus
uga ana 7.
Saron barung nduwe swara luwih dhuwur se oktaf dibanding
saron demung.

 Saron Panerus

Saron panerus iku salah siji

perangkat gamelan Jawa sing
ditabuh. Saron panerus iku
diso'ake langsung ing wilah kayu
ing loro sisi ngisore. Ing
Laras slendro, saron panerus diarani Peking.
Iki jinis saron sing paling cilik saka bentuk balungan liyané
yaikusaron lan demung. Ana 2 jinis saron panerus yaiku pelog
paneruslan slendro panerus. 2 jinis pirantipanerus iki nduwé laras béda-
béda. Penabuhé luwih cilik tinimbang penabuh saron liyané, sing apik
digawe saka sungu kebo.
Wilah saron panerus iki luwih cilik tinimbang saron
barunglandemung nanging wilahé luwih kandel. Wilah sing luwih
dhuwur swarané, ukurané luwih cilik. Wilah saron panerus uga ana
7, sing paling cilik dawané watara 18 cm lan amba 4 cm.
Saron panerus nduwé swara luwih dhuwur sak oktaf
dibandingaké karo saron barung.
Cara nabuh saron panerus kuwi béda karo carané nabuh saron
lan demung, yaiku tikel loro saka tabuhan saron lan demung.
2) Slenthem

Slenthem iku salah siji piranti

gamelan Jawa sing ditabuh.
Slenthem iku disokaké ing
panggon sing fungsiné kaya
ayunanlan ing ngisoré ana tabung
utawa silinder kanggo ngetokaké gema swarané.
Miturut konstruksiné, slenthem iku kalebu kaluwarga gendér;
utawa dijenengi gendér panembung.Nanging slenthemduweni bilah
padha karo bilahsaron; Slenthem oktafé paling ngisor yen ing
klompok instrumensaron. Kaya demung lan saron barung, slenthem
mainake lagu balungan karo wilah sing terbatas.
Wujud slenthem iki meh padha karo gendér.Ananging gedhe
wilahé luwih gedhe tinimbang gendér.Arupa lèmpèngan
kuninganutawa wesikang nduwéni titilaras.Lémpéngan iki
kabentuk kanthi resonansi pringkanggo mbanteraké swara.

3) Rebab

Rebab iku piranti kang nyuwara saka

ginèsèké senar lan senar. Rebab iku
salah sawijine racikan gamelan kang
cara nabuhe utawa ngunekake kanthi
digesek. Rebab iku piranti
musiksakaArab/Timur Tengah.
Nanging, saiki rebab wis ora asing ing
tlatah Jawa. Saiki rebab wis asring
digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing Jawa, nalika
pentas wayang, kethoprak, lan ing langgam- langgam.

4) Kendhang

Kendhang iku salah sijining

piranti gamelan Jawa sing ditabuh
nganggo kombinasi antara
tlapakankaro driji, dadi ora
nganggo tabuh. Ing musik
modhèrn, piranti iki digolongaké
piranti perkusi. Kendhang disèlèhaké ing wadhah panyangga saka
kayu sing wujudé mèmper huruf Y. Kendhang ing musik gamelan
fungsiné kanggo mimpin lan ngarahaké musik. Kendhang nduwèni
jinis lan ukuran kang werna-werna. Ukurané kendhang antarané
20 cmnganti 45 cm. Kendhang bentuké kaya drum lan dimainaké
kanthi cara ditabuh.
Wujudé mèh silindher,simetris, ing salah siji sisih rada gedhé
tinimbang sisih lawané. Bagéyan sing luwih gedhé umumé
disèlèhaké ing tengening panabuh. Kendhang iki ukurané luwih
cilik tinimbang bedhug.
Ana 4 jinis kendhang sing umum dienggo ing gamelan yaiku:
(urutan saka sing paling gedhé ukurané)
 Kendhang gendhing utawa kendhang ageng, nduwé nadha
swara paling cendhèk
 Kendhang wayangan
 Kendhang batangan utawa ciblon
 Kendhang ketipung, nduwé nadha swara paling dhuwur
Piranti gamelan iki fungsiné kanggo ngatur irama utamané yèn
arep ngowahi irama uga kanggo ngatur tempo musik supaya ajeg.
Kendhang uga sok kanggo tengeran babak-babak ing reroncèn
musik gamelan lan ing pérangan akir utawa panutup
swara suwukan.
 Akèh jinis swara sing isa diasilaké saka piranti kendhang iki
yaiku antarané:
 Dlong : swara iki metu saka tengah bagéyan kendhang sing
gedhé (kejaba kendhang ketipung), ditabuh nganggo kabèh
driji lan sabagéyan tlapakan sing langsung diculaké. Swara
iki nduwé nadha paling cendhèk.
 Dhah : swara iki metu saka sisi utawa pinggir bagéyan
kendhang sing gedhé (kejaba kendhang ketipung), ditabuh
nganggo kabeh driji lan sabagéyan tlapakan tangan sing
langsung diculaké.
 Thung : swara iki metu saka tengah bagéyan kendhang sing
gedhé, ditabuh nganggo driji sing langsung diculaké. Yèn
ing kendhang ketipung, swara iki metu saka bagéyan
kendhang sing gedhé ning ditabuh nganggo jempol utawa
driji panuding sing langsung diculaké.
 Ket : swara iki metu saka pérangan tengah kendhang sing
gedhé, ditabuh nganggo pucuk driji utamané pucuk driji
panuding, driji panunggul karo driji manis lan ora langsung
diculaké (tetep nempèl) utawa nutup.
 Tong : swara iki metu saka sisi utawa pinggir bagéyan
kendhang sing cilik, ditabuh nganggo pucuk driji
panunggul lan driji manis lan langsung diculaké.
 Tak : swara iki metu saka bagéyan kendhang sing cilik,
ditabuh nganggo kabeh driji lan sabagéyan tlapakan tangan
lan ora diculaké utawa tetep nempèl, déné tlapakan tangan
tengen nempèl ing bagéyan kendhang sing gedhé. Swara iki
nduwé nadha paling dhuwur.
 Deng : swara iki metu saka bagéyan kendhang sing gedhé,
ditabuh nganggo kabèh driji ono ing sisih pinggir
kendhang. Sumber : Hari Kendhang Kabupaten Madiun.
 Notasi swara kendhang sing umum dienggo yaiku:
 Swara dlong diwakili simbol D
 Swara dhah diwakili simbol b
 Swara thung diwakili simbol p
 Swara ket diwakili simbol k
 Swara tong diwakili simbol o
 Swara tak diwakili simbol t
 Swara deng diwakili simbol B

5) Gendèr

Gendèr iku salah siji

pirantigamelan Jawa. Gendèr ing
gamelan sléndro nduwèni 11-12
wilah sing tipis lan digawé saka
logam, menawa ana ing
gamelanpélognduwèni 12-13 wilah, nanging ana uga gendèr sing
mung nduwèni 7 wilah. Wilah-wilah iku ditata ana ing tali kang
dipasang ing kayu kang ana ing kiwa tengené.Ana ing sangisoré wilah-
wilah mau dipasang bumbung, kang gunané kanggo kothak
swara.Bumbung-bumbung iku dikethok kanthi ukuran manéka
rupa. Kanggo nadha sing paling ngisor, bumbungé utawa pringé
dikethok sing paling ngisor rosé. Kanggo nadha sing luwih dhuwur
dikethokaké pring utawa bumbung sing luwih dhuwur.
Piranti sing kanggo nabuh utawa tabuh gendèr biasané luwih
cendhèk ketimbang gambang sing digawé saka kayu. Instrumèn
gendèr ditabuh nganggo tabuh sing wujudé bundher (dilapisi
nganggo kain) kanthi cekelan sing cendhak.
Carané nyekel gendèr yaiku antarané driji tuding karo driji
tengah.Driji-driji saka tangan tengen utawa tangan kiwa dienggo
mithet utawa ngemèk wilah kuwi, supaya swarané mandheg.
 Ana ing pakeliran wayang, gendèr digunakaké kanggo ngiringi
crita, dialog utawa gunem antarané tokoh utawa paraga wayang.
Gendèr yaiku salah siji ricikan gamelan sing fungsiné kanggo
instrumén mélodi. Anané gendèr ing péntas gamelan kalebu
wigati.Ing pagelaran wayang kulitricikan gamelan gendèr nduwèni
fungsi kanggo nguripaké swasana, nuntun dhalang.Ing pagelaran
wayang, panabuh gendèr nduwèni peran kang utama, kudu nabuh
instrumèn sing ora tau mandheg sawengi muput.
Jenise gendèr kapérang dadi telu, yaiku :
a) Gendèr penembung yaiku gendèr sing paling gedhé.
b) Gendèr barung, nduwèni wilah logam utawa métal sing
ukurané sedhengan lan titi nadhané saoktaf luwih cilik
ketimbang gendèr penerus.
c) Gendèr penerus, nduwèni wilah sing paling cilik lan titi
nadhané saoktaf luwih dhuwur ketimbang gendèr barung.

Rumusé nabuh gendèr utawa kunciné ana 12 jenis tabuhan,

yaiku :
a) Tabuhan gendèr gembyang mbukak
b) Tabuhan gendèr gembyang nutup
c) Tabuhan gendèr gembyang minggah
d) Tabuhan gendèr gembyang mandha
e) Tabuhan gendèr kempyung mbukak
f) Tabuhan gendèr kempyung nutup
g) Tabuhan gendèr kempyung minggah
h) Tabuhan gendèr kempyung mandhap
i) Tabuhan gendèr gantungan gembyang
j) Tabuhan gendèr gantungan kempyung
k) Tabuhan gendèr mipil
l) Tabuhan gendèr imbal (kanggo lancaran, srepeg, palaran)
 Saliyané iku ana rumus liya kang khusus digunakaké kanggo
ngiringi suluk (pedhalangan) wayang, yaiku :
a) Tabuhan gendèr pathetan
b) Tabuhan gendèr ada-ada
c) Tabuhan gendèr grambyangan

6) Bonang

Bonang iku salah siji

perangkat gamelan
Jawasing ditabuh. Bonang
iku diso'ake langsung ing
wilah kayu lan diayun ing
loro sisi ngisore.
Ana 2 jinis bonang yaiku:
 Bonang barung
 Bonang panerus

Wujud bonang iki meh padha kempyang ning tonjolan ing

tengahe luwih dhuwur. Tabuh bonang digawe saka kayu sing rada
empuk, wujude dawa, ing salah siji pucuke rada gedhe tinimbang
pucuk liyane, lan ing pucuk kang gedhe iku diblebet tali.
Ing grobogan utawa rancak, bonang iku ditata dadi rong baris masing-
masing ana 7, dadi cacahe kabeh ana 14 ning kadang uga ana sing
12.
Kethuk, kempyang, kenong lan bonang iki sejatine termasuk
jinis gongning gong sing disokake kaya ing ayunan, ora digantung
kaya gong ageng, gong suwukan lan kempul.
 Bonang Barung
Bonang Barung
yaiku salah sawijiné
bageyan perangkat
 Gamelan Jawa kang duwèni bentuk pencu banjur diarani
bentuk Pencon. Bonang Barung ing Gamelan Jawa duwé
larasSléndro lan Pélog. Laras Sléndro wilahé ana 12
cacahé, banjur kang Laras Pélog wilahé ana 14
cacahé.Bonang Barung manggone ing Rancakan saka kayu
kang bentuké kaya ambèn.Pencon kuwi mau ditata ing
rancakan ditumpangaké ing tali kang diarani Pluntur.
Bonang Barung ditabuh nganggo kayu kang cacahé 2,
kayu kuwi mau sing bageyan dhuwur diblebet
nganggoKain lan pluntur. Cara nabuh bonang kuwi ana
akèh pola tabuhané, yaiku pola tabuhan Gembyang, Mipil,
Imbal,Sekaran, Klénangan, lan liya-liyané.
Bonang Barung kuwi gunané kanggo mbukani
Gendhing.Sakliyané kuwi, Bonang Barung uga bisa kanggo
nuntun alur Gendhing.Khusus ing pola Mipil, Bonang
barung kuwi bisa kanggo nuntun Instrumenliyané. Bonang
Barung ora bisa dadi lagu penuntun, nanging
kolaborasi karo Bonang penerus gawé pola lagu lan ing
aksèn-aksèn penting bonang gawé Sekaran kang biasané
ana ing akhir kalimat lagu.
Bonang kuwi ana sing kagawé saka wesi lan uga ana
sing kagawé saka Tembaga (Perunggu). Kang kagawé saka
wesi kuwi biasané regané luwih murah tinimbang sing
kagawé saka Tembaga. Kuwi mau amarga yèn wesi kuwi
ora nganggo campuran apa-apa.Nanging yèn Tembaga
kuwi nganggo campuran, campurané yaiku 7/3. 7/3 kuwi
maksuté, 7 kanggo ukuran Tembaga lan 3 kanggo ukuran
wesi. Sakliyané kuwi uga cara gawéné kang luwih angèl
tinimbang sing saka wesi murni.

 Bonang Panerus

Bonang panerus utawa

Bonang penerus yaiku
salah sawijining perangkat
Gamelan Jawa kang

duwèni bentuk pencu banjur diarani bentuk Pencon.

Bonang panerus ing Gamelan Jawa duwé laras sléndra lan
Pélog padha karo Bonang barung. Laras sléndra wilahé ana
12 cacahé, banjur kang laraspélog wilahé ana 14
cacahé. Bonang panerus uga manggon ing Rancakan saka
kayu kang bentuké kaya ambèn. Kang mbédakaké antarané
Bonang panerus lan Bonang barung yaiku ukuran gedhé lan
ciliké pencon, yèn Bonang penerus kuwi penconé cilik banjur
yèn barung kuwi luwih gedhé saka Bonang panerus. Piranti
kang dinggo nabuh uga padha karo Bonang barung, yaiku
kayu kang cacahé loro kang pucuké diblebet ngaggo kainlan
Pluntur.
Bonang panerus iki cara nabuhé padha karo Bonang
barung, yaiku nganggo cara Mipil, Imbal, Sekaran,
Klénangan, Gembyang, lan liya-liyane. Bonang iki nabuhé
ngetutaké Bonang barung, lan nerusaké alurGendhing kang
digawé Bonang Barung. Lan uga nganggo sekaran kang
témponé luwih cepet tinimbang Bonang Barung. Mung
bédané yaiku Bonang Penerus ora bisa kanggo mbukani
gendhing.
Bonang kuwi ana sing kagawé saka wesi lan uga ana
sing kagawé saka Tembaga (Perunggu). Kang kagawé saka
wesi kuwi biasané regané luwih murah tinimbang sing
kagawé saka Tembaga. Kuwi mau amarga yèn wesi kuwi
ora nganggo campuran apa-apa.Nanging yèn Tembaga
 kuwi nganggo campuran, campurané yaiku 7/3. 7/3 kuwi
maksuté, 7 kanggo ukuran Tembaga lan 3 kanggo ukuran
wesi. Sakliyané kuwi uga cara gawéné kang luwih angèl
tinimbang sing saka wesi murni.

7) Siter

Siter iku piranti gamelan sing dipetik kaya gitar.

Cacah senare ana 11 pasang utawa kadang12
pasang. Siter iki fungsine pada karo Celempung.

8) Suling
Suling iku salah siji piranti musiksing
disebul. Fungsiné kanggo tambah swara-
swara ing melodi. Ing musikgamelan
Jawa, suling iku nduwé 2 laras
yaiku:Slendro lan Pélog. Piranti musik
suling iki uga lumrah dianggo
inggamelan Sundha.
Digawé saka pring, dawané kira-kira setengah meter. Swara
suling dikasilaké amarga rongga angin digeteraké liwat sebulan
angin. Frekuénsi gelombangé gumantung karo ukuran dawa rongga
angin sing digeteraké.

9) Gambang

Gambangiku salah
siji perangkat gamelan
Jawa, lan gamelan Bali uga
ing instrumèn musik liya kaya
déné kulintang, sing
digawé saka wilah-wilah kayu sing umumé cacah 17 nganti 21
wilah. Wilah-wilah kayu kasebut ditumpangaké ing sadhuwuring
 kothak pesagi dawa sing gunané kanggo résonansi (nggedhèkaké
swara). Kanggo njaga supaya wilah-wilah mau ora nèmpèl siji lan
sijiné, wilah-wilah dipasang ing sadhuwuring kothak nganggo paku
sing dilebokaké ing bolongan sing cacahé loro saben wilah.
Wujud gambang iki amèh padha saron ning luwih gede
lan wilahedigawe saka kayu sing atos banget. jaman mbiyen ana
gambang gangsa, sing wilahe digawe saka tosan utawa logam ning
saiki wis ora ana maneh. Ukuran wilah gambang antara 29 Cm
nganti 58 Cm, sing ukurane luwih gede iku nduwe nada swara
luwih rendah, kabeh cacahe ana 19 utawa 20 wilah.
Tabuh gambang luwih dawa tinimbang piranti tabuh gamelan
liyane yaiku kira-kira 35 Cm.

 Klompok ricikan utawa instrumèn struktural, yaiku; ricikan-ricikan

kang agawé raketing dolanan kanthi mbentuk struktur adhedhasar
(nentukaké) wujud gendhing. Ricikan utawa instrumèn kang kalebu
ing klompok kasebut, yaiku :

1. Kethuk

Kethuk iku salah siji

Perangkat gamelan Jawa sing
ditabuh. Bedha karo gong sing
digantung, kenong iku diso'ake
 ing enggon sing fungsine kaya ayunan, dadi cara ngeso'ake mirip
karo kenong, bonang lankempyang. Kethuk iki wujude meh padha
karo kempyang

2. Kempyang
Kempyang iku salahsiji perangkat gamelan Jawa sing ditabuh.
Kempyang iku diso'ake ing enggon sing fungsine kaya ayunan,
dadi cara ngeso'ake mirip karo kenong, bonang lan kethuk.
Kempyang iki wujude meh padha karo kethuk.

3. Kenong

Kenong iku salah siji perangkat

gamelan Jawa sing ditabuh. Bedha
karo gong sing digantung, kenong
iku diso'ake
ing enggon sing fungsine kaya ayunan, dadi cara ngeso'ake mirip
karo bonang, kempyang lan kethuk. Ing kelompok perangkat
gamelansing cara ngeso'akene diayun iki, kenong nduwe ukuran
sing paling gedhe.
Ing kelompok perangkat gamelan tabuhan iki, swara kenong
iku paling dhuwur lan luwih cilik dadi rada kewalik karo wujude
sing gedhe. Swarane luwih ketara merga nduwe timbre sing rada
unik.

4. Kempul

Kempul iku salah sijine perangkat

gamelan Jawa sing ditabuh kanthi
cara digantung kaya umume
perangkat gong. Kempul iki
cacahé gumantung saka larasé
 (pelog lan slendro, nanging kadhang kala ora komplit. Saben laras
sléndro lan pelog nduwéni 6 utawa 10 kempul.
Bentuké kaya gong nanging ukuran luwih cilik, rainé rata lan
bagian tengah ana pêncuné, ukuran diameter umum kira-kira 45
cm.
Kempul ngeto'ake swara sing luwih dhuwur tinimbang gong,
kempul sing ukurane luwih cilik swarane luwih dhuwur maneh.

5. Gong

Gong iku salah siji piranti

gamelan Jawa sing ditabuh,
digawé sakatosan lan nduwé
ukuran sing gedhé dhéwé. Piranti
iki biasané papané ing mburi
dhéwé, digantung ing palang sing umum digawé saka kayu ukuran
gedhé. Ana loro jinis gong yaiku: gong ageng lan gong suwuk.
Saben larassléndro lan pelog nduwéni telung sèt gong. Gong
Gedhé kang cacahé loro lan siji gong suwukan.
Wujudé bunder, gedhé, rada cekung, kanthi garis tengah 1
méter, lan permukaané rata ning ana tonjolan ing tengah-tengah.
Gong nduwé swara sing gedhé dhéwé lan nadhané paling asor
tinimbang nadha piranti gamelan liyané.
Gong ditabuh kanggo awèh tekanan ing bagéyan tinentu
(umumé akir) iringan musik gamelan, dadi arang banget ditabuh
(ora terus-terusan) ning ditabuh ing selang wektu tinentu.
Prangkat musik tradhisional iki saiki nduwé fungsi liya yaiki
kanggo tandha paresmian utawa pambukaan acara.

6. Kecer

Kecèr iku salah siji piranti

gamelan Jawa sing
digawe saka
tosan.
Akeh piranti musik sing nduwe kemiripan karo kecèr uga ing
piranti musik modern. Ingmusik modern piranti iki biasa diarani
cymbals. Ing kesenian Tionghoa, piranti iki dadi piranti utama
kanggo nggawe suasana rame lan meriah.
Carane ngeto'ake swara kecèr iki ana sing diadu uga ana sing
ditabuh.
Kecèr iku kudu sepasang, siji ing ndhuwur, sijine maneh ing
ngisor.sing ing ngisor biasane wis disoake permanen, dadi sing
diayun iku sing ing ndhuwur.
Sepasang kecèr iku diso'ake ing grobogan utawa rancak sing
wujude meh pada karo grobogan saron ning luwih cilik
sithik.Keto'e iki piranti gamelan sing paling brisik ning yen ora ana
swara kecèr malah dadi kurang rame utamane ing babak-babak
lakon wayang tinentu.