Khả năng miễn dịch và di chứng 1 năm sau khi mắc COVID-19

Giới thiệu

Các nhân viên y tế (NVYT) từng ở tuyến đầu của đại dịch, tiếp xúc nhiều với SARS-CoV-2 và
thường xuyên bị nhiễm bệnh, hiện đang là trọng tâm của nghiên cứu về sự tiến triển lâu dài của
COVID-19. Điều này rất quan trọng vì NVYT nói chung là những người trưởng thành trẻ tuổi, trước
đây khỏe mạnh và là đại diện cho “lực lượng lao động” tích cực ở các quốc gia trên toàn thế giới.
Nhiễm trùng SARS-CoV-2 có thể được coi là con dao hai lưỡi: một mặt, đã bị nhiễm trùng sẽ tạo ra
một số khả năng miễn dịch hoặc bảo vệ chống lại sự tái nhiễm; mặt khác, di chứng nhiễm trùng có
thể dẫn đến những hậu quả đáng kể về sức khỏe.

Những người bị nhiễm SARS-CoV-2 có thể bị các di chứng suy nhược kéo dài trong nhiều tháng
và lâu hơn. Một đánh giá có hệ thống về các di chứng lâu dài ở những người trẻ <50 tuổi, khỏe
mạnh trước đây cho thấy một loạt các triệu chứng, bao gồm mệt mỏi dai dẳng, khó thở, giảm chất
lượng cuộc sống, suy giảm chức năng phổi, viêm cơ tim, các chẩn đoán về thần kinh và tâm thần,
phục hồi chức năng khứu giác, thở chậm và trì trệ. Do sự gia tăng toàn cầu trong nhiễm COVID-
19, gánh nặng về di chứng do đó được dự báo là rất lớn.

Miễn dịch lâu dài sau COVID-19 ở nhân viên y tế

Dobaño và cộng sự. đã theo dõi một nhóm thuần tập gồm 173 nhân viên y tế Tây Ban Nha một
năm sau khi nhiễm COVID-19. Hơn 90% vẫn có huyết thanh dương tính và chỉ có bốn trường hợp
tái nhiễm được báo cáo. Điều này cho thấy một khả năng miễn dịch lâu dài, có tác dụng bảo vệ,
đối với việc tái nhiễm đối với đại đa số bệnh nhân; tuy nhiên, một số ít người đáp ứng thấp hoặc
không đáp ứng dường như có nguy cơ bị nhiễm COVID-19 có triệu chứng thứ hai. Một phân tích
gần đây cho thấy những người bị nhiễm SARS-CoV-2 và được tiêm chủng có lượng kháng thể
trong huyết tương cao hơn và hoạt động miễn dịch tăng gần 50 lần so với những người trước đó
đã bị nhiễm bệnh nhưng chưa được tiêm chủng. Điều này có ý nghĩa lớn đối với NVYT, những
người đã bị nhiễm bệnh trong giai đoạn trước của đại dịch và những người hiện có thể tiếp xúc với
các biến thể cần quan tâm.

COVID kéo dài ở nhân viên chăm sóc sức khỏe

Bên cạnh khả năng miễn dịch lâu dài, COVID-19 cũng dẫn đến các di chứng lâu dài, ngày nay
được gọi là COVID lâu dài. Xiong và cộng sự theo dõi một nhóm thuần tập gồm 333 nhân viên y tế
(NVYT) bị COVID-19 nặng và độ tuổi trung bình chỉ là 36 tuổi sau 5, 8 và 11 tháng. Điều quan
trọng là gần một phần ba trong số này có các triệu chứng dai dẳng của COVID kéo dài 1 năm sau
COVID-19 với sự suy giảm sức mạnh cơ bắp, tính linh hoạt cũng như sự nhanh nhẹn và cân bằng
động. Các kết quả tương tự đã được báo cáo một tháng sau COVID-19 trong một nhóm thuần tập
gồm những người lính Thụy Sĩ trẻ tuổi. Các tác giả của nghiên cứu này cũng báo cáo hiệu giá
kháng thể có thể phát hiện ở hơn 90% số người bị nhiễm một năm sau COVID-19. Quan trọng là,
các cytokine gây viêm như TNF-alpha hoặc IL-6 được đo trong nhóm này và dường như phân giải
chậm. Các tác giả báo cáo sự gia tăng nồng độ IgM, điều này có thể là dấu hiệu của sự tái nhiễm
(liên tục?) của NVYT, mặc dù cần có thêm dữ liệu để trả lời câu hỏi này.

Thay đổi cấu trúc và chức năng lâu dài của phổi sau COVID-19

Chen và cộng sự đã theo dõi một nhóm thuần tập gồm 41 bệnh nhân sau COVID-19 với độ tuổi
trung bình là 51 tuổi bằng cách sử dụng hình ảnh CT lặp đi lặp lại và xét nghiệm chức năng phổi.
47% cho thấy những thay đổi CT ngực còn lại một năm sau khi xuất viện với tuổi tác là yếu tố
nguy cơ chính của những thay đổi còn sót lại như vậy. Sau sáu tháng, một phần ba số bệnh nhân
có những thay đổi còn lại trên CT phổi (độ mờ kính mặt đất và mô hình lưới) và một phần năm số
bệnh nhân có bất thường trong khuếch tán CO hoặc tổng dung tích phổi trong hơn một năm sau
COVID-19. Những quan sát này tương thích với một quá trình xơ hóa trong phổi nhưng không có
bằng chứng chắc chắn về nó, vì không có sinh thiết nào được thực hiện. Các tác giả đã chỉ ra một
cách độc đáo về động lực của những thay đổi đồ họa CT với đỉnh điểm là ba tuần sau khi bắt đầu
xuất hiện các triệu chứng và giảm chậm trong những tháng tiếp theo.

Kết luận

Cần có các nghiên cứu lớn hơn, có hệ thống để định lượng các di chứng COVID công khai và
tinh tế dựa trên các tiêu chí khách quan cũng như đánh giá tính bền vững và mạnh mẽ của khả
năng miễn dịch. Các nghiên cứu như vậy lý tưởng nên bao gồm nhóm đối chứng không mắc
COVID-19 cũng như các bệnh nhân điều trị COVID-19 bị nhiễm và có triệu chứng. Vì “COVID kéo
dài” được dự đoán sẽ ảnh hưởng đến một số hệ thống cơ thể, mẫu thử nghiệm phải đủ toàn diện,
đủ định lượng và đủ nhạy để phát hiện sự khác biệt nhỏ giữa các nhóm như vậy và xác định đầy
đủ tình trạng khuyết tật liên quan đến di chứng của nhiễm trùng. Dự kiến với hàng triệu “kẻ thù
dài” trong lực lượng lao động, các nhà điều tra sẽ cần xem xét sử dụng phương pháp xét nghiệm
không xâm lấn, dấu ấn sinh học tổn thương cơ quan và phân vùng sinh học mẫu để làm sáng tỏ
mức độ ảnh hưởng sau đại dịch của COVID-19 và xác định gánh nặng của việc COVID-kéo dài và
có thể phát hiện các di chứng lâu dài, đồng thời cung cấp thông tin chi tiết về sinh lý bệnh và hậu
quả của nhiễm trùng SARS-CoV-2. Những dữ liệu như vậy rất cần thiết để chuẩn bị cho tác động
xã hội của tình trạng khuyết tật liên quan đến COVID trong lực lượng lao động và phát triển các
chiến lược để giảm thiểu những di chứng này. Có một điều chắc chắn, chặng đường dài mới bắt
đầu.

Nguồn: https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-021-02084-4

Deuel, Jeremy Werner, and Patricia Schlagenhauf. "In for the long-haul? Seropositivity and
sequelae 1 year post COVID-19." BMC medicine 19, no. 1 (2021): 1-2.

Người dịch: Nguyễn Thị Thúy An

Người duyệt: Nguyễn Thị Thùy Trang