Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Chöông 2
MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ CAO TAÀN

2.1. HIEÄU ÖÙNG DA (SKIN EFFECT)

Doøng cao taàn chæ chaûy ôû lôùp voû ngoaøi daây daãn. Taàn soá caøng taêng thì ñoä saâu lôùp daãn
ñieän caøng giaûm, ñieän trôû veà maët xoay chieàu cuûa daây daãn caøng taêng do töø tröôøng taäp trung
maïnh ôû loõi daây daãn laøm taêng ñieän caûm cuïc boä loõi, caùc haït ñieän tích dòch chuyeån veà phía
beà maët cuûa daây, nôi töø tröôøng yeáu hôn. Trong khi doøng moät chieàu hoaëc doøng coù taàn soáù raát
thaáp chaïy qua toaøn boä maët caét daây daãn.
Ñoä saâu lôùp daãn ñieän cuûa hieäu öùng da xaùc ñònh bôûi:
66,4
δ= (mm)
f
f - taàn soá (Hz)
δ - ñoä saâu lôùp daãn ñieän (mm)
Ñieän trôû xoay chieàu (AC) cuûa daây daãn taïi taàn soá naøo ñoù ñöôïc tính:
DC Area
R AC = R DC .
ACArea

RAC - ñieän trôû moät chieàu daây daãn.

DCArea - dieän tích maët caét daây daãn doøng DC.
ACArea - dieän tích maët caét daây daãn doøng AC.

Ví duï:
Tính ñieän trôû xoay chieàu daây daãn coû ñöôøng kính 0,664 mm taïi f = 10 MHz. Cho
RDC = 60,97 Ω/km.
Giaûi
2
⎛ 0,664 ⎞
DC Area = πr12 = π⎜ ⎟ = 0,3257 mm
2

⎝ 2 ⎠
66,4
δ= = 0,021 mm
10.10 6
r2 r1
2
ACArea = DCArea - πr2
r 2 = r1 - δ
2
⎛ 0,664 ⎞ δ
ACArea = 0,3257 − π⎜ − 0,021⎟ = 0,0411 mm 2
⎝ 2 ⎠
0,3257
R AC = 60,97. = 483,5 Ω / km
0,0411
Ñoä saâu lôùp daãn ñieän cuûa daây daãn theo taàn soá

Maïch ñieän töû 3 5

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

f δ (mm)
1 MHz 0,0664
10 MHz 0,0210
100 MHz 0,00664
1 GHz 0,0021
4 GHz 0,0010
6 GHz 0,00086
10 GHz 0,000664

2.2. CUOÄN CAÛM VAØ TUÏ ÑIEÄN

Cuoän caûm vaø tuï ñieän laø hai linh kieän cao taàn cô baûn.
Teân goïi Kyù hieäu Maïch töông ñöông Trong ñoù
L r L: ñieän caûm
Cuoän caûm
r: ñieän trôû toån hao cuoän daây
C rS C: ñieän dung
Tuï ñieän rS: ñieän trôû toån hao tuï ñieän

XL
ƒ Heä soá phaåm chaát cuoän caûm: Q L = , caûm khaùng: XL = ωL, r thay ñoåi theo taàn soá
r
neân QL cuõng thay ñoåi.
1
ƒ Dung khaùng: Q C =
ωC
XC
ƒ Heä soá phaåm chaát tuï ñieän: Q C =
rs
1
Thöôøng bieåu dieãn toån hao tuï ñieän qua heä soá tieâu taùn (Dissipation Factor) DF = .
QC
Giaù trò naøy raát nhoû do QC lôùn vaø ít thay ñoåi, do ñoù trong maïch ñieän töông ñöông hay boû
qua ñieän trôûû rs.

2.3. BAÙN DAÃN COÂNG SUAÁT CAO TAÀN

Ñeå coù ñöôïc coâng suaát lôùn ôû taàn soá cao, BJT coâng suaát cao taàn ñöôïc cheá taïo baèng
coâng ngheä ñaëc bieät, nhieàu tieáp giaùp Emitters nhaèm taêng chu vi daãn ñieän doøng cao taàn,
giaûm ñieän trôû cöïc Base vaø caùc ñieän dung kyù sinh.

6 Maïch ñieän töû 3

 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Base
B

Ñieän trôû caân

baèng doøng

Emitter

Hình 2.1. Caáu truùc BJT coâng suaát cao taàn

Soá tieáp giaùp Emitter coù theå vaøi chuïc, vaøi traêm hoaëc hôn nöõa.

Cb’c

B rb’

Rip = rb’e

Cip = Cb’e

Hình 2.2. Maïch töông ñöông ngoõ vaøo BJT coâng suaát cao taàn
Baûn chaát BJT luoân toàn taïi caùc ñieän dung moái noái (Cb'e, Cb'c, Cce) aûnh höôûng tôùi heä
soá khueách ñaïi ôû taàn soá cao, giôùi haïn taàn soá hoaït ñoäng cuûa BJT.
Thoâng thöôøng khueách ñaïi coâng suaát cao taàn maéc E chung cho coâng suaát lôùn. Tuy
nhieân ôû taàn soá cao, hoài tieáp aâm ñieän aùp qua Cb’c taêng laøm giaûm ñoä khueách ñaïi. Tuï naøy taùc
ñoäng nhö tuï Miller töông ñöông coù giaù trò lôùn ngoõ vaøo: CMiller eq = Cb’c (l + Av), trong ñoù Av
- heä soá khueách ñaïi ñieän aùp.

C
B
ZiQ

Cmiller-eq Cb’e
E

Hình 2.3. Ñieän dung ngoõ vaøo BJT ôû taàn soá cao.

Maïch ñieän töû 3 7

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Do ñoù trôûù khaùng vaøo cuûa BJT ( ZiQ ), Av, heä soá khueách ñaïi doøng Ai, heä soá khueách
ñaïi coâng suaát Ap, β ñeàu giaûm khi taàn soá taêng BJT theå hieän quaùn tính, ñaùp öùng vaøo - ra
khoâng töùc thôøi. Giöõa doøng vaøo IB vaø doøng ra IC coù söï dòch pha, bieân ñoä doøng IC giaûm. Trôû
khaùng vaøo vaø ra cuûa BJT nhoû.
Maéc B chung laø moät giaûi phaùp cuûa khueách ñaïi coâng suaát cao taàn ôû taàn soá cao, tuy
nhieân heä soá khueách ñaïi coâng suaát seõ nhoû hôn so vôùi maéc E chung.
JFET vaø MOSFET coù caáu truùc baùn daãn khaùc BJT, chuùng coù trôû khaùng vaøo lôùn, ñieän
dung tieáp giaùp CGS nhoû, hoaït ñoäng toát ôû taàn soá cao vôùi coâng suaát lôùn oån ñònh hôn BJT.
JFET, MOSFET coâng suaát cao taàn ñang ñöôïc duøng raát nhieàu trong caùc heä thoáng thoâng tin
hieän ñaïi nhö traïm goác BTS ñieän thoaïi di ñoäng teá baøo, phaùt thanh, truyeàn hình, vi ba, SSPA
(Solid Stade power Amp), thoâng tin veä tinh VSAT …

2.4. TRUYEÀN COÂNG SUAÁT LÔÙN NHAÁT (MAXIMUM POWER

TRANSFER)

I
PRL
E = 1V
Xs XL = -Xs Rs = 1Ω
Zs
Rs ZL
RL VRL XL = -Xs = 1Ω
E
RL/Rs

1 2,2
(a) (b)
Hình 2.4. a) Nguoàn cung caáp coâng suaát cho taûi ZL
b) Söï phuï thuoäc coâng suaát taûi PRL theo RL

Coâng suaát treân taûi: PRL = VRL.I = I2.RL.

⎡ E.R L ⎤⎡ E ⎤
PRL = ⎢ ⎥.⎢ ⎥
⎢
⎣ (R S + R L )2 + (X S + X ) ⎥⎦ ⎢⎣
2
(R S + R L )2 + (X S + X )2 ⎥⎦
⎡ E 2 .R L ⎤
PRL =⎢ 2⎥
⎣ (R S + R L ) + (X S + X ) ⎦
2

XS, X laø phaàn khaùng cuûa noäi trôû nguoàn vaø taûi.
E 2 .R L
Khi XS = -X thì coâng suaát treân taûi laø PRL =
(R S + R L )2
Khaûo saùt söï bieán thieân PRL theo RL baèng caùch laáy ñaïo haøm, cho baèng zero.

8 Maïch ñieän töû 3

 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

E 2 .[(R S + R L ) − 2R L ]
P ' RL = =0
(R S + R L )3
Suy ra RS = RL. Khi ñoù coâng suaát treân taûi laø cöïc ñaïi:
E2 E2
PR L max = =
4R S 4 R L

Ñoà thò bieán thieân PRL theo RL cho ôû hình 2.4b.

Vaäy trôû khaùng nguoàn baèng trôû khaùng taûi RS + jXS = RL - jX hay RS = RL vaø Xs = -
X, seõ coù söï truyeàn coâng suaát lôùn nhaát ra taûi.
Neáu yeâu caàu truyeàn coâng suaát lôùn nhaát trong caû moät daûi taàn soá thì giaù trò thích hôïp
cho phoái hôïp trôû khaùng khoâng phaûn xaï laø ZL = ZS hay RL + jX = RS + jXS
Tuy nhieân hieäu suaát seõ nhoû hôn so vôùi 1 taàn soá. Vaán ñeà naøy lieân quan ñeán söï löïa choïn
truyeàn tín hieäu treân daây chuyeàn soùng.

2.5. MAÏCH ÑIEÀU HÖÔÛNG SONG SONG VAØ NOÁI TIEÁP

(PARALLEL AND SERIAL TUNED CIRCUIT)
Maïch ñieàu höôûng song song:
Cho maïch L, C song song, trong ñoù r - ñieän trôû toån hao cuûa cuoän daây. Trôû khaùng
töông ñöông maïch ñieàu höôûng:

Zeq =
(r + jX L )(− jX C )
r + j(X L − X C )

XL = ωL caûm khaùng cuoän daây.

L
1
XC = dung khaùng cuûa tuï ñieän.
ωC C
r
Thoâng thöôøng r << XL neân:
XLXC 1
Zeq mch = . Taïi coäng höôûng ω = ω0 = coù
r + j(X L − X C ) LC

X L = X C = ω0 L =
1
=
L
=ρ Hình 2.5. Maïch ñieàu
ω0 C C höôûng song song

ρ - trôû khaùng ñaëc tính. Thay theá vaøo bieåu thöùc tính trôû khaùng:
X L .X C ρ 2 Q
Z eq mch ( ω0 ) = = = ρ.Q = ω0 L.Q = = R eq ( ω0 )
r r ω0 C
ρ R eq ( ω0 ) R eq ( ω0 )
Q mch = = = ; Qmch goïi laø heä soá phaåm chaát maïch coäng höôûng
r XL XC
song song.
f0
Baêng thoâng B = ; ω0 = 2πf 0 .
Q

Maïch ñieän töû 3 9

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Taïi coäng höôûng ω = ω0, trôûû khaùng maïch coäng höôûng song song coi nhö thuaàn trôû coù
Req(ω0) lôùn. Leäch coäng höôûng ω = nω0 (n = 2, 3, 4...), trôû khaùng Zeq (ω = nω0) coi nhö
− jρ.n
thuaàn khaùng raát nhoû Zeq (nω0 ) = 2 << Re q (nω0 )
n −1
Ñaùp tuyeán Zeq(ω) coù daïng:
Zeq

R eq (ωo )
Zeq

ω
ωo 2ωo 3ωo
Hình 2.6. Ñaùp tuyeán Zeq(ω)

Ví duï: ôû hình 2.5 coù C = 10pF ;Q=200; f0 = 10MHz . Tính Req(ω0) vaø r?
Giaûi
Q 200
Re q (ω0 ) = = = 318 KΩ
ω0 C 2.3,14.10 7.10.10 −12
Re q (ω0 ) 318.103
r= = = 7,96 Ω
Q2 200 2
Gheùp moät phaàn ñieän caûm maïch coäng höôûng:

=
(ω0 L1 )
2
=
(ω0 L ) ⎛ L1 ⎞
2 2

Ze ⎜ ⎟ .
r r ⎝L⎠ L1
2 Req
0 ≤ Ze = P .Req(ω0) ≤ Req(ω0) a
L C
L1
P= heä soá gheùp vaøo khung coäng höôûng Ze L2
L
L = Ll + L2 b
Gheùp moät phaàn ñieän dung maïch coäng höôûng:
Hình 2.7. Gheùp moät phaàn ñieän caûm
2 2
⎛ 1 ⎞ ⎛ 1 ⎞
⎜⎜ ⎟⎟ ⎜⎜ ⎟⎟
⎝ ω0 C1 ⎠ 2 ⎝ ω0 C ⎠
Ze = =P . = P 2 .req(ω0 ) C2
r r Req
a
C .C C
C = 1 2 ; P = 1 heä soá gheùp. L
C1 + C 2 C2 Ze C1
0 ≤ Ze ≤ Req(ω0)
b

Hình 2.8. Gheùp moät phaàn ñieän dung

10 Maïch ñieän töû 3
 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Caùc bieán theå caùch gheùp maïch ñieàu höôûng:

C2 L3
a L2 c a
C c
L1 L2
Ze1 C Ze2 Ze1
1 L1 Ze2
b d b d
(a) (b)
Hình 2.9. (a) Gheùp moät phaàn ñieän dung ngoõ vaøo, ñieän caûm ngoõ ra
(b) Gheùp moät phaàn ñieän caûm ngoõ vaøo vaø ra
Maïch ñieàu höôûng ñieän töû thay theá tuï C trong maïnh ñieàu höôûng song song bôûi
varicap.
CV 1
ωo =
C1 CC
L 1 V
+VT R C1 + CV
(+) L

CV

(-) V

(a) (b) (c)

Hình 2.10. (a) Kyù hieäu Varicap (b) ñaëc tuyeán varicap
(c) Maïch ñieàu höôûng ñieän töû
Maïch ñieàu höôûng song song vaø caùc bieán theå duøng laøm maïch tieàn choïn loïc ngoõ vaøo
maùy thu taûi choïn loïc cao taàn, boâ loïc trung taàn, dao ñoäng, phoái hôïp trôû khaùng …
Maïch ñieàu höôûng noái tieáp :
1
Trôû khaùng töông ñöông Zeq = r + j x = r + jωL - .
ωC
R L C
Toång trôû: Z eq = r 2 + x 2
x
Goùc pha : ϕ Zeq = arctg
r
1
Taïi coäng höôûng noái tieáp ω0 coù ω0 L = neân Zeq(ω0) = r. Maïch ñieàu höôûng noái tieáp
ω0 C
thöôøng ñöôïc duøng laøm maïch loïc.

Maïch ñieän töû 3 11

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

2.6. MAÏCH PHOÁI HÔÏP TRÔÛ KHAÙNG

Moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng cuûa maùy phaùt, maùy thu laø phoái hôïp trôû khaùng
coù choïn loïc taàn soá giöõa caùc taàng, ñaëc bieät giöõa taàng coâng suaát ra cao taàn vôùi anten phaùt
hay giöõa anten thu vôùi ngoû vaøo maùy thu ñeå truyeàn coâng suaát tín hieäu lôùn nhaát vaø loaïi
nhieãu. Caùc maïch phoái hôïp trôûû khaùng coù daïng LC, bieán aùp hay toå hôïp giöõa chuùng.
Xeùt maïch phoái hôïp trôû khaùng cao taàn hình 2.11.

Maïch phoái
hôïp trôû khaùng
Zi Zi

E ZL = Zi E ZL = Zi ZL

Nguoàn RF Nguoàn RF
(a) (b)
Hình 2.11. Nguoàn coù phoái hôïp trôû khaùng taûi
(a) Lyù töôûng Zi = ZL thuaàn ttrôû
(b) Bieán ñoåi trôû khaùng Zi thaønh ZL hoaëc ngöôïc laïi
Vôùi tröôøng hôïp a) Zi = ZL coù coâng suaát treân taûi cöïc ñaïi.
ÔÛ cao taàn (RF) ít khi Zi vaø ZL laø thuaàn trôû maø bao giôø cuõng coù phaàn khaùng naøo ñoù.
ÔÛ tröôøng hôïp toång quaùt Zi ≠ ZL hình b) caàn coù maïch phoái hôïp trôûû khaùng ñeå truyeàn coàng
suaát tín hieäu lôùn nhaát ra taûi.
Ví duï nhö caàn truyeàn coâng suaát maùy phaùt cao taàn ra taûi laø anten phaùt.
Daïng phoái hôïp trôûû khaùng ñôn giaûn nhaát hình Γ goàm coù cuoän caûm L vaø tuï ñieän C
vôùi caùc caáu hình khaùc nhau:

12 Maïch ñieän töû 3

 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Zi L Zi L

E C ZL E C ZL

Nguoàn RF Nguoàn RF

(a) (b)
C C

Zi = Ri Zi = Ri

E L ZL = R L E L ZL = RL

Nguoàn RF Nguoàn RF

(c) (d)

Hình 2.12. Boán kieåu maïch phoái hôïp trôû khaùng ñôn giaûn hình Γ
Moät vaøi daïng maïch phoái hôïp trôû khaùng thöôøng gaëp vaø coâng thöùc tính toaùn:
Q choïn Q choïn
XL1 = Q.R1 + XCout XC1 = R1/Q

X C2 = A.R L ; X C1 =
B1
X C2 = R L
(R 1 / R L )
Q−A (Q2
+ 1) − (R 1 / R L )
(
R1 1 + Q 2 ) QR 1 + (R R / X C2 )
A= −1 XL =
1 L

RL Q +1 2

2
B1 = R1 (1 + Q )

Cout L1 C2 L

R1 C1 RL R1 Cout C1 C2 RL

Hình 2.13

Maïch ñieän töû 3 13

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Q choïn Q choïn
⎛R R ⎞
X L1 = X Cout X L = X C1 + ⎜ 1 L ⎟ + X Cout
⎜ XC ⎟
⎝ 2 ⎠
X C1 = Q.R1 X C1 = Q.R1
R1 R1
X C2 = R L X C2 = R L
R L − R1 R L − R1
⎛R R ⎞
X L2 = X C1 + ⎜ 1 L ⎟
⎜ XC ⎟
⎝ 2 ⎠
C1 L2 Cout C1 L

R1 Cout L1 C2 RL R1 C2 RL

Q choïn, X L1 = R1 .Q + X Cout
X L2 = R L .B1
A
X C1 =
Q + B1
⎛ A ⎞
(
A = R1 1 + Q 2 ; ) B1 = ⎜⎜ ⎟⎟ − 1
⎝ RL ⎠

Cout L1 L2

R1 C RL

Hình 2.14
Bieán aùp laø moät trong nhöõng thaønh phaàn phoái hôïp trôû khaùng thích hôïp nhaát. Bieán aùp
loõi saét duøng ôû taàn soá thaáp, deã daøng bieán ñoåi trôû khaùng theo yeâu caàu - tuyø vaøo tyû soá voøng
daây cuoän sô caáp vaø thöù caáp.
2
Zi ⎛ n p ⎞ n Zi
= ⎜⎜ ⎟⎟ hay p =
ZL ⎝ ns ⎠ ns ZL
np, ns soá voøng cuoän sô vaø thöù caáp.

14 Maïch ñieän töû 3

 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Zi T

E np ns ZL

Hình 2.15. Phoái hôïp trôû khaùng duøng bieán aùp loõi saét töø

Bieán aùp loõi khoâng khí duøng ôû taàn soá cao coù hieäu suaát thaáp hôn bieán aùp loõi saét taàn soá
thaáp.
Moät loaïi loõi saét töø ñaëc bieät hình xuyeán ñöôïc cheá taïo laøm bieán aùp phoái hôïp trôû
khaùng ôû taàn soá cao. Kieåu bieán aùp töï ngaãu loõi xuyeán cuõng ñöôïc duøng ñeå phoái hôïp trôû khaùng
giöõa caùc taàng.
np Zi
=
ns ZL

Zi

np ns np ns
E Zi ZL
ZL
E

(a) Giaûm trôû khaùng (b) Taêng trôû khaùng

Hình 2.16. Phoái hôïp trôû khaùng duøng bieán aùp töï ngaãu
Töông töï bieán aùp loõi khoâng khí, bieán aùp loõi Ferrite buoäc töø tröôøng taïo bôûi cuoän sô
caáp taäp trung vaøo loõi, nhôø ñoù coù moät soá öu ñieåm quan troïng sau:
Thöù nhaát laø loõi Ferrite khoâng böùc xaï naêng löôïng cao taàn do ñoù khoâng caàn boïc giaùp,
trong khi ôû loõi khoâng khí thì ngöôïc laïi vì khoâng taäp trung ñöôïc töø tröôøng. Phaàn maïch maùy
thu, maùy phaùt duøng loõi khoâng khí phaûi boïc kim traùnh giao thoa tín hieäu vôùi phaàn maïch
khaùc.
Thöù hai laø haàu heát töø tröôøng taïo bôûi cuoän sô caáp ñeàu caét qua cuoän thöù caáp neân tyû
soá voøng daây cuoän sô - thöù caáp, tyû soá ñieän aùp vaøo - ra hay tyû soá trôû khaùng töông töï nhö ôû
bieán aùp taàn soá thaáp.
Trong nhieàu thieát keá maïch cao taàn môùi, bieán aùp loõi xuyeán ñöôïc duøng phoái hôïp trôû
khaùng giöõa caùc taàng. Ñoâi khi cuoän sô vaø thöù caáp cuûa loaïi bieán aùp naøy ñöôïc duøng laøm ñieän
caûm cuûa maïch ñieàu höôûng.
Cuoän caûm loõi xuyeán duøng ôû RF coù öu ñieåm hôn loõi khoâng khí vì ñoä töø thaåm cao cuûa
loõi daãn ñeán ñieän caûm lôùn, ñaëc bieät khi ñöa theâm loõi saét vaøo thì ñieän caûm taêng voït.

Maïch ñieän töû 3 15

Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

Vôùi öùng duïng trong cao taàn, ñieàu ñoù coù nghóa laø giaù trò ñieän caûm seõ taêng neáu theâm
moät soá ít voøng daây maø kích thöôùc cuoän caûm vaãn nhoû. Vaøi voøng daây coù ñieän trôû nhoû töùc laø
heä soá phaåm chaát Q cuûa cuoän daây lôùn hôn so vôùi loõi khoâng khí.
Cuoän daây loõi xuyeán töø thöïc söï thay theá cuoän daây loõi khoâng khí trong caùc maùy phaùt
hieän ñaïi. ÖÙng duïng nhieàu nhaát cuûa noù laø giaûm thieåu soá voøng daây maø vaãn cho giaù trò ñieän
caûm lôùn. Bieán aùp loõi xuyeán töø coù theå ñaáu noái cho pheùp phoái hôïp trôû khaùng taûi roäng ôû cao
taàn.

Zi Zi
1:1 1:1
E E
ZL = Zi ZL = Zi

(a) Nguoàn ñoái xöùng - taûi baát ñoái xöùng (b) Nguoàn baát ñoái xöùng - taûi ñoái xöùng
Hình 2.17. Bieán aùp Balun keát noái ñoái xöùng hay baát ñoái xöùng taûi vôùi nguoàn cao taàn.
Daáu chaám chæ pha cuûa voøng daây, tyû soá voøng daây bieán aùp 1:1 cuõng laø tyû soá phoái hôïp
trôû khaùng.

Zi Zi
1:1 1:1
E E Zi
ZL =
4

ZL = 4Zi
Zi
(a) Taêng trôû khaùng töø Zi sang ZL = 4Zi (b) Giaûm trôû khaùng töø Zi sang Z L =
4
Hình 2.18. Bieán aùp Balun phoái hôïp taêng - giaûm trôû khaùng.
Nhieàu bieán aùp Balun khaùc coù tyû soá bieán ñoåi trôû khaùng 9:1; 16: 1 coù ñöôïc baèng caùch
maéc noái tieáp bieán aùp balun cho tyû soá bieán ñoåi lôùn. Ñieàu chuù yù caùc voøng daây khoâng ñöôïc
gaây neân coäng höôûng ôû taàn soá laøm vieäc daûi roäng.
Bieán aùp Balun daûi roäng höõu ích cho thieát keá khueách ñaïi coâng suaát cao taàn daûi roäng,
khoâng caàn phaûi ñieàu chænh phöùc taïp phaàn coâng suaát cao taàn, tuy nhieân loïc haøi baäc cao
khoâng ñöôïc toát. Moät giaûi phaùp khaéc phuïc laø thieát keá phaàn möùc coâng suaát nhoû duøng maïch
ñieàu höôûng loaïi haøi baäc cao, taàng coâng suaát ra cao taàn daûi roäng. Boä khueách ñaïi coâng suaát
ra cao taàn coù theå hoaït ñoäng ôû cheá ñoä A, B, C vaø D (cheá ñoä ñoùng - môû).

16 Maïch ñieän töû 3

 Chöông 2 - Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà cao taàn

+Vcc

RFC
1:4
16 : 1
RFin

RA

4:1 4:1
Hình 2.19. Khueách ñaïi coâng suaát cao taàn cheá ñoä A daûi roäng duøng bieán aùp Balun
phoái hôïp trôû khaùng.
Trong nhieàu tröôøng hôïp, Anten naèm treân coät cao caùch xa maùy phaùt, maùy thu. Ví duï
Anten thu TV, anten maùy phaùt thanh - phaùt hình, anten viba … Daây chuyeàn soùng noái giöõa
anten phaùt vôùi ngoõ ra maùy phaùt hoaëc ngoû vaøo maùy thu vôùi anten thu coù trôûû khaùng baèng
nhau truyeàn coâng suaát lôùn nhaát. Coù hai loaïi daây chuyeàn soùng cô baûn:
1. Daây caân baèng (balanced line) goàm 2 daây daãn song song caùch ñieän vaø caùch nhau
moät khoaûng xaùc ñònh coøn goïi laø daây song haønh. Doøng cao taàn chaûy treân moãi daây
nhö nhau so vôùi ñaát nhöng ngöôïc chieàu nhau, khoâng daây naøo noái ñaát.
2. Daây baát caân baèng (unbalanced line) goàm 1 daây daãn tín hieäu caùch ñieän vôùi 1 daây
boïc noái ñaát coøn goïi laø cable ñoàng truïc.
Ví duï: daây song haønh TV coù trôû khaùng 300Ω, ñöôïc noái vôùi anten thu coù trôû khaùng 300Ω.
Caùp ñoàng truïc 50Ω noái giöõa ngoõ ra maùy phaùt vôùi anten phaùt baát ñoái xöùng coù trôû khaùng
50Ω.

Thoâng soá caùp ñoàng truïc:

Trôû Suy hao dB/100m

Cable
khaùng Ω 100MHz 200MHz 400MHz 600MHz 800MHz 1000MHz
3C2V 75 19,5
5C2V 75 12,5
RG58V 50 12,3 17,8 26,1 30,1 34,7 43,3
RG58CV 50 15,8 23,5 34,8 38,7 44,6 57,7
RG59V 75 10,4 15,6 23,4 25,4 29,4 38,2
RG59B/V 75 10,7 16 23,6 26,2 30,2 38,6
PN150A 75 4,2 6,2 8,8 10,8 12,4 13,9

Maïch ñieän töû 3 17