You are on page 1of 178
BIBLIOTECA BRASILEIRA DE FILOLOGIA ISMAEL DE LIMA COUTINHO Pontos de Gramatica Historica 6. edigto revista LIVRARIA ACADBMICA RIO DE JANEIRO ESTA BDIGAO Esta digo, nmentavelmente,& pst, © profesor Ismael de Limn Coutinho morreu inesperada © brta rents num desastre de sutomével, em 24 de julho de 1963, nas proxi- midades de Sto Jato da Boa Vista, em Sto Paulo [A quantos privaram de seu gratisino convisio, a morte sibita do profesor Temael de Lima Coutisho deisouthes @ mbgoa sm reméio fe uma perda ireparivel: soa presenga, seur conselhos sas liges ‘A quem se ongulba de ter sido seu disiplo, deste vs tempus de ini, « seu auaistente nn Faculdade de Fisoia, Citacias © Letras ‘da Universidade Federal Fluminense, desde 1989, a aosiacia do mestee eis, ainda mais, a responsabildade de Ihe reunir e publcar a obra ‘cpa, ¢ homenagear sua menGrn com uma edge crten de sua abrac cmestra: « Gramilica Hee, Entretanto, a solicitagio cada ver ms iasstonte do pdbico estu- antl sobretii dos alanor de Leas de noes esol superaresabriga 4 Livraria Académien no reardar @ pblicago da era — rarlo por que esta edigho repre "Nosio trabalho teve de se Limitar ‘qusse a ui imples revisio de proves tpogriions, Uma ow outra ertisima contibugio nem merece relertocia, Era nomo velho dejo encatregarmo-nos de umn revisio critica da Granitien HitSrica "em consulta com o ator”, a fim de que o professor Temael Coutiaho live o lover necesiio &conclusio dos trabalhos que vinha redigndo afbre lingua e Ueratura latinas, quando, afinel, pide ‘r deicar cxclosvamente a0 ensizo superior: win manvel de fonttica Histien, estos se morfolgia, notes de sntaxe e,aabretudo, a test tice a Andria de Terénca. Os desgnion de Deus, sempre culos @ rosto breve humano aleance, dispuseram, porém, de outro modo, Stbre o valor da Gramdtca Hidiicn, nfo bem comentvi neste preffcio. A obra jé fol julgada, Nao bastsee a ertien de Hingstan © {clogs que a tan apontado como, cetamente, 0 melhor compéndio ‘brea lsria externa einterun da lingua portoguss, pla segursoga «de doutsna, 6 pla exposioto ddétion, af est para consagré-ta o acai- ‘mento dos leit que tim eotado as edges em prazossurpreendentes, Preferimon ofrecer aos Ieitores que nfo tenham oonhécido pessral mente profesor Ina de Lima Coutinho date retrata que a fie rene Dildade de Aires da Mata Machado reprodusia stm exagéro naquele formoao artigo, rpassado de calor humano, que 0 "0 Diftio” de Belo Horizonte publioou em 58-65: “Na mia preeaga, algo misterlaso prendia 0 interoeutor: talver a vor qe trarin 9 aumeroso coragio no metal do jaflerto matizada de ‘quem v6 aabia falar ben dow outros: tlvexo is faneo, som rtitncias tem malisias, sno a mesma alega a tranfundir bondade;cortameote ‘efusio de simpatin, capa de fflir nos mais aredio e nos menos fins om sua grende alma”. [Rio de Janciro, 15 de novembro de 1967 ROSALVO DO VALLE PROLOGO DA 1+ EDICAO 0 modesto trabalho que hae apesntamas & considera dr extudinas abriie & 0 rentado de Liles por ns profesadas em classe, nos exabel- ments de entng onde exeremos anos aliidade. Dasceu ae de simpler nolar manuseria, rabiscadas ao eabr do pro rama oficial, sem ordem nem ligaglo. Mais tard, comeranot a Jaer eos, ou come disam os anlgor rananae — ex fomo dare luce, depois de melhor ditribuzdo dp maeial,rexobemas publica em fsc- ln a gue no fallow, merc de Dene, favor doe interesados neste gnero te studs. Acorogoador pelo incentvo querechomon doe alunos & prfeaees, jb fem pales, jm carts, tamaras a deliberagdo de reunit ao lies nam “inion volume, gue, sre Jicar mais ecndmico para tod, lem ainda & untae de melon reitrB intempére. Cam a sa publican, ssumos « pér o etudante em contacto com a ciénein madera, apoiando-nos sempre na auloridade doe mertret, assim ravionaie que etrangera, el quaie& de juga aponar Meyer Labke, “Tio Cornu, Frederico Diss, Haber, Lele de Vasconele, Jost Joaquin Nines, Carolina Michadi, Jota Rieiro, Souen da Sileira, Anlenor Nase center, le 0 dover de prohidade obria-nos, ourosin, a eanjevar que muitos ezemplor noo fomos clr de foner, mas os demos de segunda mi, dis- Dpensando-noe da clapio no lral, para no aumentarmos inaitmente ax propre do presente rlune. Na biografa,enreanto, que procaranes acer tao completa quanto poste, fignram tador ox aloes consulad. |A simples leilare dot Poxtos me Gnaainica Hisréaica rvela que ‘aes no obedeeram eum plano precnebide ssemalizade, mar que se Joram acqailando « dreeatendo parialmente, vom ida de cajun ‘Ni ser, por eonseuine, de eaeanbar as repelice. Por novia conta, core 0 eapiul intrdalri, onde 0 aluno encontart ogee eudienlares sire rigom da itcia da tngungem, © mBlodo ela tendo, a lasfcari dae Kinga, ee, que the filtro 6 eaminko para tum conhecinenta mais perfio doe flor ezpoviae nos eaplaln sequins Pare nos aculelarmos contra qualguer ertica aprescada, delaramos desde ja qu noe abvemos propritademente de trata de vinlaze, por nio er ela laalment exigida, no ensino da Gramatien Hiatirica. uma amie Sa injalfitel ela no progam igen, porgue no ze pode compreener fam seu alo capa: deaduirir una noo eala da eau do dma Dpresindind da sinaze. ‘Brot sender existe na presente ara, mau grado 0 exo « eis qe posemon na sua elaaragi eposleriorrevaio. Com os deorentes da Inconel eraquce das noua aculdade, hacemos de ebarar no corer td aula mas aos que renulam de tna ean superior br nossa Jorgas Se ignorancia. Pare tas tai, & que Jacemon wn apie d etic juicoea ‘da nose ler, no sentido de mole indicar, para que, em Salus edie, ‘posse ¢ nowo humilde trobelio aprenniarae menor indigno de now Titerature dita. > Rio, 1938 PROLOG DA 2+ EDIGKO A rapide: com que exgolou a. edo desta ora #0 aplanss qe recemas de loge « proferiree aninaramsnos a ela 2° edi que lism cxidado de reer com 0 mizina crinho « ezpurar ds senes que ‘cron arsed apontara quando da anterior public. Bre or meses nacionit que eserewram enlio sire 0 tabaho, & tule salient ogui de pico, 0 noso reconecimento ao prof. Sowa da Siti, que, tem sank eblera, anes com a bondade palerna dos que nuit stem, non fee judiiroe oluregiese reparor, de que noe aprte- ‘amos na prevent ei, ‘Cremoe poder afirmar agora, com o auztio de uma etic asim esl ‘cide, que oe Poston on Gnastivten HietOnica se apreeram, em werdade ‘manotindignon da Ulertara dita nacional © avron Ria, 1981, PROLOGO DA 2+ EDIGKO i muito each eaglade 2 esi dela obra. Pedidos inserter de moe eid, partidos de ekg ¢ alana, deizaram de er alnddor por be, porque encages de ouranalureca no nox permilam o neesirio wager ‘para sulmel-a @ uma acurade revo, Darante fe lompo, hi que aa halar a refarma do ensino seeundrio, que aingin © programa de virias Alscplinas, enle at quae © da Uingun wrndoals, Ainda.reelemente 1 eludohistvio do idioma passou do ervoginasal para o coeia, cam *upretio de algne panto do enti progr: ‘98 agra & que pudemor dispar do limp para a neceriareiso Fate nove edison aero rubancalente a anterior, obra, etn: cia,da mesma, Procaramas,enranio ea preitar as lies de elicor, Iministados quer pela imprena, quer em palsiras amido, crripinds Jalhas aqui, empliand al eptale,alsalizando acl consios hoje menot terdadsiror. Aproveamas lambim a oportunidads para dir uma. nova Atiaigés de mata, que nos parceu mas consntinea com werden ‘radualem que se operam ot conbcinentar doe Joos hieieos da lngoa Se nio howe mudanca subsancal, mative no hacia lambim para a Imudanga dp tal.” Par ist, preferimar mantélo, nio olatanle @ eta. heza de alguns flsooe nacionais¢ esungern, de que He € demasiado ‘modelo. Seguree precio de antes pcar por modétia que por enfant ‘mento ow presuncia. —E, plo menor, 0 que nas ensina a religion ‘Aim dias, & mister no espero lad atv do aso. 0 lo & para 0 ‘uior una expiie de flo Inlet. Ninguém madara 0 nome dem Jia verdadsio plo simples motivo de que parecesse aos oaleas menos ade~ quado ow br sante. Asin lai arnt, Jalgemne gu dene eo Teer, com es our flor, que #0 ae non oba ueranos erer que, a at Pontos nr: Gnasckrics Hesnéaien foram tie no parade, ase eludenes do creo secendra, era, com 0 maior disnttvinenta que ther dens, nao +6 aprviarto & en, mas tambim, f principalmente, aor lunge dae focldades de flouia, que preledam ‘otrcer 0 magia da lingua portgutse, 0 suron io, 1954 PROLOGO DA 4+ EDICKO A-3s edi dale ir enolase or prazo Bem menor do que esperi- amos. Por iso abucrsion por meargor premeler, nip lisemos tempo para euidar desta nova, como deneamas, Aperas rela alguns plas fveciais, que ela erg nots promizalengao. Nao €3 ta gue a fren exeree ose papel enfico de apontar falas € crigir sender. B— ‘ia dle de possapm — nance de nota irabalho merece tanto reparos fomo de sen iling lancamena. No Jornal de Fillgin, de que &digno tor fe-theun exlensa erica o prof. Silva Buena, na revista ete, np da Faculdade de Flaia do Parand, igual provedimento lve o pd. Mensur Guise, ao qunis de pilico eraieeence « prevova colaoragio ‘ri, ape de to, nosloazeram 1a presente edo, alm das coree feilas aqui ¢ ali acreseentamos ois pitas, um shire perf forte elo relalivo aoe elementos grees InaisJregientomente usados om portage. Bee ima, adi, Sigurava fia 1 ego dela ora. Pion euprinido dar edgier pasterors, para (eel, destinada a prinepio apenas aoe anos do cureo sendin, ndo “presntsee mar slue, com ov aréscinoeneceesroe qu De Jonas fazen- tn Hoje portm, que 0 tou coledosalisfas aoe programas das faculdader ‘de Jiloeia'e olron cars eaprirea de portage, no se jasifien ma (al aupresto, ueremos deisar aqui consgnade 0 nawio piblico apredcimenlo ao ieatrecolega profenor A. G. Cunha, jowm e brian fidog, que noe ‘judo no taba penoso da reviodo das provas. Dadas eset explicasser, experamor que os Poxtos ve Gnascrics Hisr6nicn, rela nwa edi, contin a marecer don mens e extant a mesma avlida Jasoréel, depensada de edigies anteriores. © acto io, 1958, PREFACIO DA 5+ EDIGXO Pouco mais de dois ance decorids do langaments de kina digi, Joinoreomanicad pela ediira que ela se alata quse eigolada. Se hala ‘lgans relies ow aertacinos a face, que seme rabalharda neste sentido. ‘Qoum se abalanen «pulsar um trabath do gnero date, et ebrignd, por un deer de concn para con ltr, a nt se poupar exons pare Imetor-l, que sempre potlel dadas as dfcénias da nalureca humana. Nat edigier ancrire, dipemamenos de aulentcar at mumeroae tase, elas agai eal, cam @ indica da ale «pina do aur de onde ‘a exialmos. Na pred, alim de algune acesentamenln © corres, Drociramos sonar eta lacuna. Ao pede pging, onde hi wa ela ‘se enconrum at indicaesnecesiras,relatica 6 hna ¢ respon plginm Deizamos de menconar alo eal ean de aa publenr, porque ees dade Dodero ser Jaiinente cnsepuidoe cam a cones & blige, qi poe ‘ura Jer tanto completa quanta posse Experamar gue, ainda deste rez, no no fll coms foro pico festudant de navn tera, em euine mion amigas deporte cnfianles tla nove edian. 0 avon Ao, 1962 INFRODUGRO. FOP cane tate vn enpni x ‘Gloologi, Flelogiae Literatura, asal O ‘Da dafinigéo logo reslta que 0 objeto da Gramtca Histércn & ‘muito mals amplo que o da Gramition Expoitiva, Desttva on Price, ‘Com eto, ena eata se ocupn de uma ingoa no estado ata, ‘aquela, remontando no passido Ax sin otgens, ao teu period de for: ‘aglo, xplica-nos as traaformagies por qe essa mesma Tagua pasion, rua evlugio ateavésdoespngo edo tempo, sas transformages no so deram por acso, no foram produsidas pela moda on capric, mas obedeceram a tendéacinanataris « habitos Tonéticas espontineos, A constdncia e reglaridade, que se. observam cm tai trasformagies, permitram ao gramtco formularthes opr elpios eles. 0 estado distesprineipione lei a fax nn Gramitiea Tie Aisin, 1G rolagis de nature Satin entre a Gramitien Mistérea « Geamétiea Bxpastva, Desrtiva on Pritien Pode-se altar que umn, 0 complamenta da outra. 0 que 8 Graméticn Expositiva a afiguea ‘uma iregularidade ou exeeeo, to past, as mae das véees, de um {ato perfeitamente explicivel plat lt ds Gramética Mistricn [Nom tas as loguas tém wim pasado, © que inporta dizer, nem tds so susotveis do possir ma Gramitien Misti, Nests caso, festio 0 rlapugue o ido e-v esperant,cringhes arlficas,destinadas « ‘sevir de iosteumento nas comanionges internacionss, im situao iéntiea, acham-se os iiomas que careeem de documen- tos eseritos,Constituem Gates o material albre que © gramitice fan as ‘sas observagies, dA hn jaa» enc, ean i, ee ‘ue, pi Sortie da Sv No, Preticsn dH de Ling, reuse L's 9h 4 ‘ornsimica isromica A Gromética Histérca nko 6 uma citacia intvramente autGnome, ‘mas est eaborinada & Glotslogi, em nj conclsiee deve basear oe ews prinetpias: do mesmo mode, papel do gramitice se subording 40 do gltslogo ‘Moiifiacto do latin vulgar transprtado pelos legonSrios rtanos pra a Peninsula Thiica af tranaformado © grandemente eariguecio no su seo, o portugués& uma lingua novlaine qe poss documenta teres aprcivei, através dos quis podemon etudar as iri fses da gua evolugto 2. A Gnawisics Hisrémea da lingua portugusn estada a origem 6 evolugio do idioma portmguts no tempo « no espace, Eva evolugio proessov-se normalmente, de sob com as tendéa- daw naturais de que resultaram os hébitesgltics do povo portagu, 3. Divisto—Dividese Graméties Histériea em Lerilogia © Sintaze 4A Lasciovocia estada a polaveaisladamente, Sob dois arpec- tos we pode fazer fsteestudo, segundo se considera 0 malerial sonar da lingua « a8 formae das palavra. Dai a subdivisto da Lexilogia em Fonaligia © Mofoagia, 5. A Swwrace ocupase das palavees relacionadas umes com 98 ‘otras na frase Mint compart. — Conte 9 Mtn comparative a lane a at ea te cng ot ut me fanfare a ‘deci rig oo poe {0 Método comparativo um aie poder sat pss iii, ‘ipso, cave domo eens a, eee mda ‘are eens, one yt ae, 0 Win isco dws ond, de atime gu, eta, ni pode jae ‘or im de an “anna a cnt» Métad caperte, Fn movin pla cesundene& portage 0, wre expt oo ats orm pra tg ron, ownage 0 ern rig, suMig, Seem an A ma dn lc, tac ie in po 4 Om a a a gre vdrns Frm ete © aurre verbo Frm, sundae do nti, 8 Cee Escanaba nde ade | ermonvgio 5 to nn mo bial is min Kp, prs eno argon de se apes to um ude une ser sts he Snes 35 ‘i Denimology lea. x eprocasatet gos Boge ls ete ti be hoe, Ponmrae we ro ect ds lp laser, pare ew sompergio sara © donose ts morn ami men arom i on Sane er cme geno arte” Nott, nmr aa alc pi cm Med comer de nnd pb cobs 1 Guinn tn snag ono au Te Tae 6 un 04 acm pon 9 Ue cus GTi, "ste a asennad or uouns © Ingng 9 hd «eet ho act suid pt rp dt nc td om ha aa tee pre anes siaentae eecl oee thats ig grand lg apa "loins angus la au i St ns" Da ls sac Salts i to St lr dc agp rn angi tena rare eee el dh er te teeta reste Bt pers ee whe Mitologia, jee array nen dn eration nica pe SL te Bs Pann ae 9 se TY (0) Yr Lt de Vom, Li Fal 7, 08: Aa Coo, A Lig Pat ale js ° (2 dap spun ung wigem une fre do ned eo 2 Sabie tiene eee soa Nem ib a ene (Ged, yay pm) © Waar Maral ste (Lag Pel 6 16 conaukrica. mist pms do ns eri ue pir ufc ois ik 1 gion sine Sond deve 2 ltl cee Sa vt baer sa " eee co degen la erik de tbo eet aw, & aie es kn iit i et ato om contin ‘Sivan ne die nda" ere ite ran er Gate as aa ene orci ions AEGSTE a Gelade teste te ene cous Banjete he encontrar explcag cal a ean fon gramntions ou Bog Fe ene eran det Rape aosc mle qs ia wits tina eat ofa, ite in, ven ‘Betreunt, com explora deengssomrerhves clas pee {EnGenius a erg eae de guru yer loi du Unguepen, omc prrere et oe i Tat pi nour doa iy Sts in, it om i 8 «18, gar See Mca OT * es eo oot‘ ely tan ti” SOTERA Hepa pad oe At Mc, Che co nS se emu prt no Grane Dh Pon To i ig Pt srn00uGko ” stm att mtn mt oe yg rom Por oe Cn pening am nao ae be ters pr Sear wa anda eo SERS es iat enigma heen Se gr ere St ec aE aanee ime ce eae SEITE Stunna tra cir Mii fe lan pun erp, eeu, ben sect una "See ln Cg oi ude ee a ge each ei Sit wm yc Se ep iad: ce te viet Sager ts ee gr pen ca ere se ls eg caren secant a Si any ti a tae cc in {pmo no atte, ends cute ‘Ruble dite tba, sSeaintrisaeee at wi sone ten thay» Seem Pore Mem ane bi i oe Een ete raenet bor ie erties ieee i Sarna tears SESS isc acredcr cent pete ea we ce cierto de Homan en 3 “lcs omnes mash Stes, aS ima Scr gr ee rn oes oy ca cant naa a SESE Gian Sieamee tee [esr nts ma agg clea Sad om a a eather oe 16 Fiwowoots & a cigncia que estoda a iteratura de um povo on do uma éyoca a lingua que Ihe srvia de instrument. Ty Ap a Mit, Se a La 978 18 ‘ennwiricn srémca [No coneito dos filslogor lames, abrange 0 estndo da Flog 1) « Glotolgin: 2) a Métrca; 3) « a Hisvria da Titeratora (1). uma clncin maito velba [Nasoea da necesidade, que sentiram of mtigos povos, do explint os tenton ations dor ws onumentos Hiterfrioa ou religions. ‘Na faa, ela aparece com on teabaos destnados interpretar 0+ Vedas, swe soo Msi watigos poemas beamnicos. “Entre op egos, n0 séoulo IT a. C., jf so motives og estudos dox ‘autores elexandston bbe as obzas de Momero dos velhos potas Uiiom. [Arstaren€0 grande voto que domina tda essa époct. Qualquer estudo feito no wentido de reonstituir textos antigos de ‘uma lingo, corioe quando erados, esttattos sua genuine quan {do interpoindos, constitu trabalho de Fotoga TRollin denowine idigos “os que traatharam bre os autores sotigon para os exatina, corgi, explica epublica” (2. “Quando a Filblogia tem por objeto estado de duas ov mais nyu, ‘toma 0 nome de Fielogia Comparada. Assi, hi ume Fillogia Com- pera dae iguascsias,groga e Intina; outa das germfvices; ainda ‘otra dis novlatinas ou romans. 1 regents encontrarse emprogada palavea Filblogia por Gioto- login, e vireversn. Esta confuso desaparece quando s considera que objet fim dstas das Boca sho dierent, 1%, A Hiern 4 Fitorosta Ponrvoutst pole ser dividia, seguido Leite de Vaseoncslos, em pelos: 01 eompreende ox qusteo Drimeinssfclos da monarqs lusitana: 0 2° estendese do principio do Siculo XVI ao ano de 1779, m que so fonda, em Lisboa, « Acedenia Teal des Cincias; 04° vai de 177941868, em que Adolfo Coho inaugure, fem Portaga, on novo mitodorceatiiens: 0 4" comega em 1868 ches ft6 08 nonos das (). Ding nea Filia «lain — 8 in vin pt in top Sie agi aig da Geog Cont cn MARRS SEE ETT rove dea et ety nur SE ile, ne ar fe Are onan ia Heoset tateett ira coe ae ee be ‘ho’ aa esr lod qo few lg em tm ples @ phen eae Opies TV ane typ sreoougho 19 sense stptorers he, ip nde ee horace pers i oh ate te ose te govern et taro ine ope eae Shree, itch mylene rt eee aos mano Sekt er pony Sagem rs, 0 ta 19, Larunaruna. — Em dois sentido, pode-se tomar a plavra ‘eratara, segundo 0 ae objeto 6 mais ow menos extenso- 120, Lavenaruna, om sentido lao, 60 conjanto de obras produidas ‘alo emrito humana por meio de paar [Nesta doling eatio compreendidas tas as expécies de composi, fem prost ou em veri, iterdian ou cntificas; em sum, tae as pro- luge do esprit humane, veiuladas pela plavra, que i nie feamente ao interés individual. (0s telegramas, ox rcibos,ohilbetes, aa carts comercins no fee parte de Literatur, porque a ulidade pessoal € 0 seu objetivo imetiat. 21, Lavenaruns, em sentido avril, 6 0 complexo de manifestagien ‘erbais, destinadas a despertar em na @ eatimento do belo. Isto pode Comsegie'e obra litera de duas manera: pela beleza da forma ou ex- cléaca da iti. ‘tue desta defingSo, 9 s considera obra terra 9 que nos impres- ona agrediveimente, despertando em ns ventimentos de entusisamo (de adirago. 22, Divisto—A Lileratra pode aor cull © popular on flere. 23. Diese Larenaruns Coxta a que so aeomoda ao sentido da 24, Lavenaruna Porutan ou Fotctéaics 6 0 conjunto de pequenss ‘compoigies do povo, em que s simpicdade & a principal nota caacte Hates, [Nel ge extravas lm ington da nacional, impregnando~ Ae suas alegrins © dors, eaperangnse dealento. Nio 6 dif! dexeobrir fon tngoe de ome finotia profonda, que 46 0 contacto ireto cam & Darean minintra ao homem, (Apu Abe Hovalante, ily B7 (Anu Ada Herts dy 9. » caamArica trick A tate ramo de Literatura pertencem as cancer, oad, a4 nne= las, os romance, ox coos populre, et, enfim,tOdas ess compose, aquise wempre animas, ue as goreges sucesivas guardam cuidadost- ‘ents nm mem6ria, YX HNauacEM, Livava, DIALEro 25. Lanaussex 6 0 conjunto de sinals de que @ humanidadeinten- ‘ionalmente se serve para comuniar ag suas iia e pensamentox ‘A Tinguagem coostitui © spangeio do homem. Com isto eaté de ‘ctedo 0 préprio Darwi, que tarim te externa: "A linguagem atiulada Pertence especialmente eo homem, se bem que, como os datos anima poss Ale exprimir as suas intengbes por gritos inaticulados, por gestos ‘pelos movimento dos mises dn fe). Acha Hovelacque que ela deve ser sempre invocada como sinal ds tintivo do ser humana: "a fauldade da linguogem erticalida que se deve iavocar, de modo defisitivo, para distingue 0 homer dos sus irmios inferiores™ Onde quer que te se eaconte, em estado selvagem ou civilizedo, revelt sempre oconhecimento de um sstema especial de nas artinladon, © que importa dizer, uta uma lngoagem propa ‘36 metafdioumente se pode siemar que ob animals possnem lagu gem. Os sone que les emitem no param do rfdos uniforms, signa. ‘von dos visos sentiments de dor, espanto, alesis, de que estio post dos. O apartho fonador do hormem, a6 de, aresenta a complexidede ‘erigida paren emissto de ma varedade extsordngrin do ss, com oe ‘goss the & pouivel exprimie des as modaliades do pensamento, [A fate propésito convém citar 0 que dso Schleicher: “A tinguagem, Into 6 a expresio do pensamento por palayas, & 0 nin earacteritico fxclasivo do homent. 0 animal possi também sinss fOnicos muito Aesenvolvidos para a imedata expreido dos seas sentiments , por melo ‘aes sions, € potsfvel uma comanieagéo dos sntimentos entre os ani tas, como por meio doutros sis. A expreio da senaagdo pode, sem Avia, produzi rpresentagies os outros. por lao que ar fala tame bm na linguagein doe aims Nesbums animal, todavia, tom a cap cllade de expresso imediata do pensamento pelo sm” (). TA Ate Hono Le bingy 2 (3) Oho dB er Src fr ie Nap de Men 9.1 2 capackricn asr6Ica st Mtr eda ne to, Tens type ton SoD rn, cow hay ingot ii es Spat edo i ps a tonnage ‘eet hs honk onde "Chmor, ett ue {Pelee es re Ue mae wit in amps wes be acs ara ‘Son space top emanating ore ting mate eee trp Aang te mere amet eats ECS cn Sd dean Na fl al gu st co EAE an pia, pi mt on iy escent tet pms sgn a eat pn ge» emu oro ae Sirsa Sees Se fobs cer ap nto new one na ice pn mi ae nn Secchi oe nro args sts Soke eae Sceciienns Gime sunetia "Pasa poe ans, ga Co sen pipe ee ea oto Hogue a fv ml promt aA Ligier hase et, gna err el xt ‘itive de td hs Po fdr” Para bn pr, € le fs day on arent mol ro 0 fin RRR SE pelt wm pte die ‘ute pons da Eagan, om a ean at i ete steam “Cor at, ra Dean ‘ett’ Singger sm ee te etn sre eso ‘seta hitewssointarnt dle ete fn ergs © rom. men og camo, ee main bead prs conve = vance ae 4 aio dp Heng er pte do ae Sra" Duta de Hoge cm gon contra SSM Rnd, "mrainde © no dingo Se Ai Be rma ¥, 1028, cuAciat, UNCUA, BALETO 2 mete 0 age os din eo hate ar 10 ee Na teh ca 2 ome Pr EDEDQGE (fais ee nwa ho ow ssi toes Baa Not neo cre pro et en a matali Yo so Haga "Hany enn mv 8 pan ts Nam Oo nied els ne 0) Dats ¢ tc ote we SA i apenas has Se ope saa ‘iat isnt she ulin spunea su a Sapir em “ ep ga etn eter, "O tom ‘enaleie nntitive etm as nan tala Bu 21, Divisio. —Oe slaats que const rnataaie« arijiiis, Dal tanban a dvisio da lnguagem em natural © antici ( primwizos omprovndom os gritos intintivos, aemanes © movi smeatog epontineos do corpo; os dltimos, © conjnto ordenao de pale ‘rey fladaso seis, com que cada povo exprime as uns fins © pon ssmenton [Nas comunicgiy entes agin hirbaras © savagens, observa-se que lngaager natural & mito empeegeds; ao paso que os civilizdo feaem dela wm uso mas retrita. que sa palavea, transit ora fo prificamente, & capae de exterar , com proptisdae, of mai satis ‘pensamentos ou os mane roquintadon sentimentos do eoruglo humane. Achamos que esta dviso, admitd por alguns autores, ao se ju tifa, porque & Hoguage, pelo meaos falda, 9 nos afigura sempre fam produto aatnral do home: de outro modo, poderse-iam encontrar Taming humane sem ela, 0 que © ao verifies 2h Em rarto dos snas, pode sinda a linguagem ser gsiculads ow nimicn, quendo a cominicngioentee pewous se fez por meio de gests lea flads, quaado por palavras ori; géfica ou estilo, quando or pulavias ecrits (0) De POrigd ang Hy 89 € (2) onde Lane 18 m canashricn msr6nica 29. Linava 6 9 linguagem partcalsemente usade por um povo. 30, Crassrrc4oKo. — Dols eo os sistemas mais usados na clas ficagi das lingua: 0 morfoligice eo eneligic 31._0 wosroxéoreo, eiado por Schlogl © volgurzado por Gui- era Schleicher (), basenae a estrutuea das alavras, Acha Mele ‘que, tal como fo et, esta clasifiongdo ead deprovide de ta wide, ‘quer pedten, quer lenin ( 32, 0 crrveaudateo tem por fundamento « comunidade de origem de um gropo de Hinguas, que coustituem assim uma verdadccn familia 38. 0 ster sonrovbarco clasiiea as laguos em: 34 Movossreimicas oa ssonuwres, aquelas cas unidades oom Dbulares sio formedas por monosdlabos, denominados rzes, como 0 hinds, 0 tidelano, 0 anamila, 0 birmana © sanés. Etat raze so ite ldvese indicam e iia de um modo vago, gral. Em vio se procurara Aexcobrirnelas alguna indie de ger, ximer, gras, modo, tempo e pessoa. A sua Tungio 6 detarmiaada pale acento oratro «pela posit na frase. Monoslabos hi em ching, que, pronucaos com ses anton frets, enceram também seis sentido divers. A ondem dis palavras ‘imutivelneter idiomas. A sua elerego implicn sltragéo de sentido, ‘Asim, ta kuoh em chins slgiica “o grande Estado", mia Kuok a 6 uma sentenga, “o Estado (© grande”. Alguns lingista entre os quis fe povle citar Hovelacqusacedita ter sido fate 0 estado primitive de tidae 08 lnguss() 85. Acurnivarivas ou soueTINANrEs, aqueas cujas palavens fo ccompostas de raze Dest, uma exprime a Ha principal » try 08 ‘8 utras se teasformam em prefixes ¢sufixes, para indicarea ae vivian ‘modalidedes da iia, Pertenoam a esta classe on grupos malo poling- ico, raloataico, tanto, ee. Sto twnbim conseradas loguos age (0 sa rit gin St aa itn ne i pp gomeet FON FndBi ge S “6, recta or Mice ra dr ‘Sp Eas aha hres iar an, "at Seal Bsa, id er Sain, 28 8 eaters 3 ia LINCUAGERE, LINGUA, o1ALETO % tinativas ns faladns pelos selvagens da Américs,comprendidas sab 0 Aiuto de olfdatiae, posites om incorpranee, Nests, encomtram- fs fades, as ses, noma ane palaven, os diveros cementon da frase. Saja exemplo 0 tnpi cpivara Caapi = capim ¢ uara = comer) ‘guifiando o composto “animal que come capi! 6, Fuextvas, onoasicas om awatoannres, aquelas em que of ‘elementos agutnaos te modifcam, na parte final, pare exprimieem of teidenten da iia. Desta class fnzem parte ov grupos de inguas seme tine « indeeorpsin. 37. 0 asta cevearéatco, maia seguide outrora, clasiava ‘a nguns em oto grandes famias ou grupos: 1 indoehines 5) care ou bana: 2) dain: 5) cant 3) mala poling 1) semticos 8) urallain: 8) dren on indoeuropen Esa clnsificagio, que fot adotada pelo anges lignes, 46 nko satitar hoje, porque aio & completa. Nela nio se faz mengdo de um ‘rope importante de linguas como o wmerican, 0 eamitice © 0 sentico io hoje includes num mesmo grupo. 38. 0 prof. Trombetti, que 6 vm esclareido adepto do monoge- siamo lgitio, tagou uma casifingzo que parece estar mats conforne ‘om o eta atul da edaca da lngoagem Resine fate autor tidas as Moguas exstentes em quatro grandes rvpos,seguindo om parte 0 ert geogrtico, da seguate manera 1. Liwovas ns Semen TIL Lisaoss 94 Bonga (Europa Asia) 2D) antoaudande; 5) eauesin 2) eamitoseticn, 6) indoeuropen: 1) uralalaces TL, Linavasns feta Oenii: 8) indochings 8) drardicwansraiane; IV. Lisouss bs Awates 8), mundapotnisin 9) americana ater vivoe grupos (Tl, Hf, IV) podem ser reunios, segundo ‘Trombeti et dois geupos maiores: A—Linguae de Alrna e de Ort. rigs B—Linguas da Kwisia ¢ de Amérion. Ao grupo A denomina ‘loauseal ao boreal. Admitida ew dcotomia nguese a distrbuigio as lingua em dois ramos 6 Conasisica misrémica AL vated 1. Linguae dx Afric: 1) banosudants; 2) eamilo-semstic. TL Linguae de Ocenia: 3) draviico-astatano; 8) mundapoli- ise, B. Boreal TIL Linguas da Burisia: 8) cassis 6) indo-nropens 1) traalace; 8) indoehings, TV. Lingua do América: 9) american As aguas da Amériza eto tédas comprendidas, por sa origes, 10 grapo boreal (1). 39, iste, importa destarar o drco ow indeeuropen pela exop- ional cvlzago a que singiram os seus atuai representantes 40, Dividese 0 grupo Snico ou mxpo-zunorst em dois grandes ramos 0 asco @ 0 europea. 41, 0 evitio comprende: 1) 0 fx0100, que se subdivide em veto (cic esinseriy) efi (pale prerito, de que xe deriva 0 moderaos Ailes falalos a aia, como 0 hind, 0 bengal, marata,o panjab, hindustan, o bar, concani 0 oi, es); 2) 0 Axio, que se mab Avie em antico (eho paras, sende ow araice) sboto (hustarche © pars, de que prov on stuais flares da Pérsin © adjatncss, como 0 naa, oll 0 turd, 0 falih eo pera); 3) 0 xnMéI0; 4) © METTA (2); 8) oFocantano (9) 42. 0 ciropen comproende: 1) 0 onpao, que se subdivide em axtico inlets edi nia, lice, dreadociprite, drzo) © wooeRSo tor moxeico; 3) @ Arkt300 (oe, aero lain, do que op originaram Tinguns noviaines ou romdnica); 3) 0 cftrico, que abrange 0 antigo ‘uae we eubdlvide em eafico (lands, mangate «primitive exacts 8 fn) e DATO (gals, elenien © Broo ou ermarzana); 0 nittico (relia ent it OBE aL ta etm ta pect Hand mahal ns reat a a CE Be LypoUdcEN, NCUA, saLETO u prutvona, Uudnio e lelio on tlie); 5) 0 estavo, que compreende 0 fonuro oncesrat (resto, neraiano e russo bran), 0 exuro OCIDENTAL (chem, taleaco, prac, sirbia, © polio) «0. ONUPO. MERIDIONAL (bdlgro ano © moderna, macedinio, ertwereala 0 eslten): 6) 0 Ge auanco, de que fazem parte 0 gin, 0 GMUPO SETENTRIONAL ou NGRDICO (Golan, norueguts, sce « dinamargnds)# 0 ociDextst (alloatenio, de ‘ate procadem 9 leno letra: balzo-alemdo, de que st derivam © neet landés © 0 alent popular: fia « anglosazdo, de que decrze 0 ings); Tyo aiaants r iiomas atuslneate falas no mundo elevam-ae a mais de 2.000. curios abueevar que na fon exstom mais de 20 Knguas” 48, A clasifioagio das Iinguan pelo sistema psicolgcy, elnligico « vogifivo foi porta de parte pelon medernos linglistas, por career de Dove lenin 4A Quanto 40 ws, easificamse clita, 45, Vovas, a8 que esto servindo de instrumento dir de comuni- cagio entre os indvidans de uma naplo, como © polagus, a franct, ee. 46, Moras, ns qve jf nfo so fads, mas dexaram documenta ecrito, com 0 latin eo prego lites. 4. Exrreras a que devapareeram, sm dear meméxia documen tal, camo 0 indoewopen stefDuvero & a motificago regional de ume lingo “Um dine, diz Marouzeau, se define por um eonjunto de particle ridades tis quo'0 seu agropnmento dé impress dum falar distinto os flares vino, a despito do parenteco que 08 une” (D [Nao se dave mdmitr a fala dda de que o daleto sea corrupeto de una tiagua. 0 povo, quando moilfica idioma, obadeendo as suns tendenciannatuens,ndo 0 corrompe. A liogua, come tao na nature, ‘st seta traneformagies inet Para a formagio de um dialeto, concorrem enusas de vtias orden: ani, social, geogriic, ee ‘Uma lingua 36 cooserva seu sapecto niforme enquanto 6 falda or um pein agropamento humana. E que, neste eas, a6 inflgn- ingons om leas, moras Ee de Tem. Linge 2s Conathricn. misma i slo 04 mesma: ab eomunicagSes entre as pessoas, mais ftimas © ‘onstanten os interase intins ‘Desde, port, que familia humana se maltpion, dexlobrandoe por virne vegies, @unidade Tingisticn se torna insustentéve « menos ftw baja uma ago enrgin do poder central, manten a divers rides Finealadas eprtual « mateiimente A meteépole. Esta ago que s¢ xeroe, sobretudo, pela Hteratura, pelo joralismo, peas esclas, esti fondiionada ao grat de dependncia polities, a distancia eos meon de Comunizagio. Aw, quanto mais dependente politcamente eativer a ferido, menos distante ve acne da capital ou sade do poder ceatzal, mala ftelidede houver de comunicagbes com ela, tanto maior ser a resstncia 4 Kingon em master a mua unidade. Quebrados os lagos potion ou enfraqueida a ‘omegam logo n sari ifereagas loa, que dario em resultado, no corer og anos, a formacio de dialetos. Eo que por outra paavrasafiema Daurat: “ste que a ago do oder central se nfraquse ou denaparect, dude que olago socials eax, ‘os grupos se deslocam,e cada wm dle, retomando a sus automa, cera ipa inconacintemente 4 se conttur em Tnguagem independente {ol o que aontece, por exemple, depois da que do impeio romano" (1) 'Nio se pode ignorar presetamente a importincia do coaheimento os diletog porque sto les quo nos dio a chave de muitos problemas de linguagem. "I nfo & poste, declare ja ctado Dauzat, que se trate hoje de ume quistio qualquer de Knguagem, com abatragio dos ocumentos daltons" (2) ‘A diletologiacsaiin b apareoen no seul XIX, com os traballon Abs Cora ede & (Or estudos daletligieos,apetigoados com os moernos process 4a fontin experimeatal, asamem hoje carter definitvo, grag 3 cone ‘uibuigho que le velo tazer ume eicia nova, de origem franesa — Geogrfin Lingo. Em sim origem, thda Kgs & wm dalto, que, por creunstdncia vive, conmgu predominar. Assim, o lian foi a prinepi o dialeto «4a Toscana; 0 expanhal o de Castes 0 fancs,o da Ike de Prange. Lingua diaeto so, pia, Uemon ratios. itiano, 0 francs, © expanhol, 0 porugués, et, que, tomades separadament, cnstituem ‘yrdadeiras lingua, com eagio ao lati, ndo passam de simples dialetn, (te Phin ae Lag, 6 (2 Le Phioe de Lan pe TE. LATIM VULGAR E LATIM CLASSICO 19. A principio, © que exstin ern simplesmente o llin. Depeis, © idioma dos romaton ae eitiina, tansormando-se mum instromento Ttervio, Passa eatio a apresentar dol aspectos que, com o corre do tempo, 2 tram cada vee mais ition oeiesico e oulgar. Ni eam ls lings diferentes mas dos agpectog da mesma lingua, Un aura Ato outro, como a drvore da semeate, Est duos modatidades do lati, ‘itera ea popular, reiberam dos romanos a denominagio respectivax ‘mente de srme urbana sermo vulgaris. (Chero nog fala dean dualidade de emprégo do latim moma cscta que enreveu a0 amigo Posto: "Quid bi ego videor in epistlis? fone pela sermane ageretecum?.... Causasagimos subi, onatiae pitlag vero endian eerie txere eolemos” (1). "Que tal me achas thes cares? Parece que us contigo a ingua eular, pois nfo 67... Noe Aisearinsaprimaro mais; nas carta, por, tego ax frees com expresses ceiianae S50, ise lalim elivico a Mogua esis, caja imagem exté pert tamente configurada nas obras dos Gertores latinos. Caractere ‘elo aparo do vorabuléio, pela eorreyio gramatical, pela elegancin do atl, noma palavra, por agilo que Cicero chamava, com propeedade, ‘urbana. Era uma lingua arta, vigda, imota, Por is90 mesmo que nto refletia a vida teepiante e mudivel do povo, péde peemaneer, por tanto tempo, mais ou menos estivel. [A traigio litera comogn em Roma no sfeulo TH aC, com o spa tecimento dos prtstos exrtores: Livi Andronio, Cam Névi, Eso. ‘Antes, 0 que havi ert simples insergbes de malo vale itedro, O Devo de ouro do latin eis 6 representado pela pc de Cicero © fle Augosto. -E entio que aparecam os grandes artistas da prosa ¢ do ‘yrs, qv Teva lingua a seu moe esplendoe “)Aput Bourdes, Hl. de Ling Roms py SI- — Ver tbl 0 testemano se cue Oa, ash » cnamhricn usr ‘5, Chama-se latin eulparo inte falado pelts cases interiors da sociodade romana inialmente « depain de todo o Império Romano (D. ‘Nesta lass entava compendia enon mulido das pessoas incltan {foc evam de todo indiferentos bx rigs do epi, que no tinham preo- “TRpawtoe ertieas ou terrae, que eaearavam vida pelo Indo pti, bjeivameate ‘A estas pertenciam os gildados (niles), o8 maviabeirs (nana), 08 arttioes abr) on arialtre (grzta), os barbleos onsre), 08 spe ttirn(odore) oF taverniron (capana) os artistas de ciro (histone), tes homens ives eearavos, que se aotovelavam nas rua, qu 4 cme Drimiam es pragas, que freqéentavam 0 forum, que supelotayam o& Tatton, «nego on em busca de diverses, vida ese gent, eof, aus, tr paar pela eco, dela 2 comtervara os conhecimentos mais necesse og ao exerlelo da sua atviade. [Representava at aim, oi, a soma de todos o alates das camadaa tocian tain humildes, Era uma eepicie de denominedor comum, que te sobroponibs de gina da Vrias praises, como um instrumento fami- Tine de comuniagto di TBnoerava Ae mo powoos aroafamos, bandos da lingua Wier, a par de um grande nimero de inovages ov empréstimos, ques efletam Prineipalmente no voesbulirio, em couseyénia das conguista Contido durante muito tempo, em suas expanses naturas, pela ‘cio dos gramitices, da ieraturn e da clase cult, o lati vulgar se fxpande Hvremente tals tarde, com a rulna do Impltio Romano © frvamalamento dos seus donstion pelag bordas birbaras, caja eonse- “ca fo no podia deus dest, ofechamento das ecolas eo deanps- ecient da arstcraia, onde se ultivavam as bos Ite. Produto de um eontribuigo Uo varinda, em que a lato primiiv, de fomilde eeigem roal, se avian sobreposto elementon divesos dine Apt aon ming, en ett niin, on ‘Pinte, sultan poem Conve tar ee nopeto 0 gue ir © ot ra i Ne ah fick ret nate fae te fr do Lat. Val, p i) Podcast ‘aes tt a pas mmm aan i oye i TERT ee get oman gr owe ed ge at eG do man sc pron Ply i | j | | | ‘ama vutonn & Lame cLAsstco 3 lets ov de outraproceénci, Se latin enctrava j6 mm slo perme da ‘iferencingo, que te ok seentaand cada Ver mais, deade que o adotarama ‘como idima comm povon to diverse pela lingua ¢ pelo costumes. Fram esas tansformages, que fle sofeu em cada regito, que deram em sesltado 0 aparecimento dos diferentes romancer 6, posteiomeate, 4a iris guns neoatnas [No 6 Hail conhecer, em seus pormenore, esta modaliede do latin, [Nos autores latinos nfo houve nunea 0 propésito daiberao de retatar fale do vulgo. 0 home entalhador, ao gravar na pera ow no mise ‘more uma inseriglo, julgava estar earevendo boa tngue, ou sje, © Intin eléssico (1) cua literatura latina ume epéce de crculofohado ie maifestagiee 4a vida popalr. Ox excites ponlam sempre grande empeako ett evitor ‘ emprigo de palavras ou expronics da plebs, Assim, ni & ex suas ‘obras qu se pode extudar o term rlgeris, Com io, entretanto, nfo ‘queremos der que ao an enontrem sbelutamente Palavray ou expres '8es do poro.em sous trabalhs. Nao €posivlsupor que osermo urban, fem contacto permanente com o vulgaris, nto edexasse panetrar de crtoe vulgarimos, como também nfo ae pode near que a lingua do povo con- tives palavras ou expresses petoncentes & lingua cata (0s poueosinformes que temos do latim sugar sbo-nosministrados: «) pelos trabalho dos gramiticos, na correydo das formas erneas wis 1) peas obras dos comedigrafos, quando apreaentam em cena pesont ‘do povo, flando;«) pela iseigies, que nos legsram humilis artisan plobeus: d) pelos cochilos dos copstas; e) peloe eron oxasionais doe ‘répeos escitores afta, prinepalmente dos mos tempos Por smehantes documentos « pelos sbundantes eubidioa que noe foroecem as lnguas rominicas, podemos concluir que hem profandas fram as dfeeagas que exteumavam o sermo wulgaris do sem urbana [No etudo do latin vulgar, doves saliontar a importa dss obras do esritores ds docadéacia romana, sobretado daqucles que, visando & ‘um objetivo superior, cxreviam com simplicilade, rem prencupagio dda gramitica e do eae. Nests admero, tio o8 exritors critics, Fontes de informagio sepura, para © conbesimento desta modaliade oat fits i Ment a, 9 obit do in tr men ‘Stier aga Sse Man fe See Had Bip" MH: Prvvtahowe a fnamhsicn tsréeten do latin, so igualmente 0 De arhivetura de Vitevio (fe. 1, 8 Cena Trimaichimia de Peteinio (ee. 1), © Appendis Prot (fe. THD, o Opus Govnaturge 0 De micina pecoram de Pali (fe. TV), « Pererinatio Te ca sanca_da sonja birpdnica Eglin (sf. 1V), © Muloedicina Ghivonts (te Vy Regula Monachoran (sf. VD), as obras de Gregio de ‘Tours ake VD, as de Ido de Sev (fs. VID ¢ a Gloves, 52 Coys tte atin: 2) Vos 2p rete dda pts cmp dre penton ernie ine (at), depo (ron, ote Url "tanaka ela ri) pemanehr Gemana) eto Caer tie woman ten jam magi Carga ae ora ne 3) peo watido cecal, atibido & slgun votbuon do latin cui: eomparare Compra, ti igen), pals (Pret), oma {pelo empltg frente de tno, representatives de iin, que cam rips iifrentmcte aim Heri: eal oa) ‘Tpoce (de) je ind, b (0), oes ani a don), Jets gna), omni an camps (ge) lion Cele), ere {ftir madre od ma rot 1) pela redo dos dingo «ites singin vor porn pita, ora ran), pede pee) prele pri), das (ie eect Channon (tem), Datta), prendre (prhentr), Jeariee eran 2}, pelraaformago on goed de sgosfoemas etait), cee cg), tor (ay ts (ri; {) lo clearer dos sons fie (de (deem), mest acm)" ese (ena orp, ean (ama) ter ie) ‘Dan anda evla an plertspioprxtos: malar nasty doa (danine) elt cls, eda rig) tide Coins ‘pea peda a apiragto resent no ttn clisen plo cme th) shre haber) ve Gre an vuLeaa @ Lama ctAstco 33 6) pela trmepotigio do acento tao, om cireunetancias expen cathédra (thie), negra (Ulegra), marie (malleri), rent tint 17) pela confusio reiaante eat fe e, sobretudo em histo: Jamis (Game) bis ae) nen, Ulam (in), aria (are) antec be rb (ern), elas (ela), aeus (lens; 4) pela demasalao on quada do nm no gropo ne © nfs ava (anes), onal (ont), mesa (mens), fer infer 9) pelos trent assinlages: isse (ips), petieum (persian), ecsum (dora), grunni (rund), “ereeunnia(ereeunia); 10) pela pete de um Z noe grapoe inca af, ep, wile (are, iritu (prs), ierbere (eribe). ©) ma monroocia: 1) pela redugio das cinco dectinagbes do ati clisio a tes, po veniente da coafuato da quinta com a primeira e da quarta oom a segunda: “din, ae (dies, placa, a lair, i; frets, i (rat, ws), emit, (gomite, we 2) pala redago dos cao, tandow conformado, om tds ax dec ogi, © yocativo com © nominative: » genitive, dative abltivo, 36 ‘eanectrio palo emprégo mas freqiente das preposigies, com 0 acus- tivo: um fie (um fila, ex lileras (ex Ute), Salaeninas eum dice (cum dices): 3) pela teadéncia para tomar masulines 0s nomes neutron quando to singular: sinus (inum), flue tun) templae Vemplan: ¢feminins, quando no plural: fli (gen. folie, Kina (gen. lina), fala (gen. far ‘4) pela substtugdo das formas sitions do comparstivo © eaper lativo pels analitints plu om mgt crt (ert), mallu just Git sinus); 5) pelo uso do demonsteativo il, ia, © do nmeral unas, una como artigos le ham, ils damus, wn lemplam; 1) pla eanfusio nas eonjagagoes:flrre rr), ‘lnie (are, sviire (iar), "eae (vier), Meare (cer, tandere ones 17) pela formagio analogea de oluns ffaitvos ierepuare: sere (ee), pote (pase, “earl: pela translocnagto dos vechos depocntes ean ativos: "eg (aequr), ment (en) irate Graver: a” ComamAmicn mist6Ren 19) pola mbstituisko do faturo impedeto do indicative por uma, pastas que eaeava infinitive de um verbo eo indicative de haere ‘nae haber famabs), deere hao (deb), autre habeo (audi): "10) pelo empetgo de uma pertrace verbal, constitnida pelo infin ‘vo e 0 impereto do indicative de haere, que dew origem 20 noas0 con ional (1): amare babebam, audire haba; 1) pelo so do msiequeperteito do ubjuntvo peo impertit do ‘mest modo: amartom (amare), lets (lgerem), anism (andre) 12) pelo emprtzo de passes, frmadan pelo verbo sum © partic pio pasado de outro verbo, eam lugar das formas passives sinttins famatsr som (amar, caps eum (cpio), audtas sum (andr); 18) pelo deuso de alguns tempos da conjugusio do ltim clision {ais como! orp, o fate do imperatizo, 0 perfeita do infinite, ee na sora: 2) pelos consrugesanalitcns: ero quod terra ee roland por odo tram sve rtandam: 2) pelo emprtgo mais freniente das prepsiges em ver dos ct edad patrm (ded pti, Ker de Plo (Pati tier 3) pola regtcia diferente de slguns verbo: perandee aliquam, Imaloieraliquen: 9) pola ordem dita: “Hasee autem uals ingens of planssins, in qua flit Teraelcommorati sunt his db, quod anc Mayas ascent in mnier Domini fat quadrant debs el qandreintanoctibu” ‘Agumas das partiglaidades aqui mencionadas, existim tambémn no lat elise, porém mass ecentaram no vee Dif & saber se elas pertenceram a tidus as fares da ng flea, qe se verieavam nos times tempos, provam-no as Kgs noviltines fou romans, (Chai fore do patie am “Nove Na (2) Apne Fd B. Me Ida Vly de Gr 297 ono isa DOCUMENTOS EM LATIM VULGAR 1 As mnscmcas 5%. Sio we itverien de vale wnt para 0 coheimento do Intim volge. Nenhum documento Ikes leva. vantage nest. pote, (uae we dra hoje pone! coon, em sus vio pet, gu falaa plo povo do grande Imp, sm o seu concur, Nio rtrale los tim apenas do uma fae ea de ma rep, mas de tesa faves et ar vi in eon a ra Sais qu de aprenetara aul ea, comusyente dn su soto or pron {do diver; 6 stata dean oe podrton gis «aun olin, ena © ‘ trudel sé traaforme ne ros mene, Convém seman que nom tas a8 insctgb tim o mesmo va. As ofc, por exemplo, so de nul intertae para o cnhecimeno desta toda da lingo." Neste mero se ever tambm comprender ‘So mandedas raver por psoas calles.” que elas relletem bow ine tingem, alo ores, ‘Ao lado dest, entetanto, bi at uteas qu constitem a imensa arin, onde ao acham clcamente patentendo by raged aa ele Feprescotam o taba de humid artistas ples qu, sm 6 querer dlatoram meas reteatad femente 8 propria oguagen De grande intetse, a &te propisito, ao tambim oy insrigiea contias nas labuinhar ‘ezecratras (dfiionam label (D Assim se umam umes pequeaas Ubaas de chumbo, bronze, estanhs, mdemore ou terracote, onde sito excrita cetas fGrmulas migicas de eneantamente ‘on de maldiso, que, engundo era erenga entre © pov, devia produce ‘08 deatjados eit contra as pesioasu quem era enderegda As iosrigtes se acham eoliidas no Corpus Incriptionum Latinum, 16 vols, Berlin, 1863-1948. O segundo volume, orgunizado por E. Hubner, Ne AeAotet, Dina lee, a, 104 Mo net tung er ter et nT PaeNe 8 Pa ‘onasémicn misma tem pare ns particular itertse, pogue fol consagrado bs Sveriges da Penitaola Théien(). zemplor de Insrigier 1) ‘am, (1) Valens Taurus miles cortis (2 VII pretoie @), eentaro evocatoy gut visit) ably XXXVI, remisit los daoe gemnos (9) Signus (0 anacus (2) et mesero (8) VILE. coord () sua vst) bene ittuaty (10) Panta, oor (1) fecit bene mere (12) (0), is manibus (9 annseutos @) coborts (@) mensam (mesero, analogia (@)_practorne| ‘om dierum?) (9) compare vist (10) nationats (contaminagio de hatione com natu?) @ eminos (1) uxs0e (biperrbanismo) 6 pisinnoa (pusillos) (02) mere Tradueto ‘hon deots anes. Valéio Taro, soko da oftima eoorte pret inna, eleven centaro, que viven qurenta e Seto anos, dixon dois Ties gemcos,erangan dum ano e oito meses, Viveu bem eom a sia Composten, Exe natural ds Pantala, A expan fzthe mee (eet eit. re "Te sogo que inferules partes (2) tones eommendo ii Toin (2) Fesstila G), Maui fila (0), tent eelerive abduces et ii Sa mumera tw abias “Sil ing nin pm cm: A Caron fin AB 2 Stelios li ie a ane eto ‘teeta Case, Bowl 1901; Vekko Vaan Le ain walt der erptone ‘Penden Hkiky Era meh teal da go de HDi te too ies 100, vata Tad "3 dpnd Mowe Dae Ding, An det Lat. Vl ocustmros EM LATA VULEAR Ea (1) infernal pares — © Siam (©) Mabeas (subentendese ® djunctoram) ° Esta & uma intro exeratria do sé I, enconteada em Carag Tradugto A. que dominas as rege inferais, pogo encomeno Jilin Fans: de Miri, para que & lees mais ripidamente © a conserves af ‘no simero (dos mortos) mo Hoe (1) tetolo (2) feet (2) Muntans (8) cons (5) sa Mansi, ‘qui (6 vst () com (8) elo (9) annua (10) dodece (11) et portavit annos (quarrant (12). Tesi (13) die VITT KI. (14) Tonia Mune @) cam @) itulam ©) illo @) fect (00) e008 (6) Montana (1) duodecion )conjux (12) quadeagints use (03) Transit @ vist (1) Kalendas 1 om exemplo de inseigo erst tarda. Traducto ste epitifio (Be para Masriio a sua essa Monta, que viveu em sna compantia doce anes, etna tle quarenta, More no dia oitavo tntes das calendas de junko (25 de mao) I — 0 Avpexore Prost Sh To Appendix Prati outro document, de alto valor, da tings vulgar, H pena que o iterese fonétion © morolgi, © nada & sintaxe (Apel FS, Ma del eg Bat, 2 38 cnawAricn MiTORIen to loin, Hf de autor andsimo. Provbvelmente foi eeito em Roma, fo séclo IL, Nio 6 uma gramética. Nem tio poco encerra qualauer Aloatrina. Teata-se de wana relagio de palavras com a respetiva corre ‘lo 40 lado, Hi em portugts uma excelente eligio comentada desta bre ete pelo profesor Seraim da Silva Neto (). Exemplas: 1 specu on gpckum; 2—esleostsia non ealeostes; 3— co- tumna non eolomna; 4 coquens om cocens; 5 — catulus [non atl lls: 6 eae non ealda; 7—~vinea now vinin; 8—alveus non Seas: 9 oculas non oss; 10 —faciee non faci; 1—ansa_ non ‘har 12——eurin non orca; 13—amyedala non amidos; 14— pesca fon pesca: 15 —nurus non auen; 16—soerus non soera; 17 —rivas ‘hon an; 18—siklos oa pits; 19 — grondio non geunnio; 20—nam- ‘quam non numqua; 21—vobiscum son voscum; 22 — febroarias non {ebravns; 28— passer non pasar; 24 — vetulus non veclss 25—pecten ‘hon petinis, 26 — alates non gatas; 27 — exter non extaneus; 28— pele non poella; 29—posilue noo plainnns; $0—frustrom non fuse tun 1 vapulo non baplo TI A Prnearxario 58, Para 0 conhecimento do atm vulgar hisnico tem esta obra pevtcuaeimportGoce. Nela conta a monja Fei, natural da Penfwsl hero, historia da gua vita 8 Tera Santa. principio, fo etrbuida ‘danaca uitana ivi, fm de Rofo, ministre do rei Arciio. Est hoje porém, demonstrado que & si verdadsira autora € a monja acim Imencioneda, Foi redigids, seguado opto provével, entre os anos 981 0. Vamos transcrever apenas um treco, para que ae veja 0 tom popular em que fof eset, revelador da pon ilsteaglo da trea Teale In co erg lao et mune eetesia non grandis, quosiam et pse locus, {id cst stmmitas montis, non anie grands est; quae tamen eclesiahebet (0) Fin do Lat Vly 0 Append Pr dd vera tn, Ri, (2) Avice te eco de BN a lL Vl Grd, ocuatenros EO LAT VULGAR 2 dese gratiam grandem, Com ero, fubente Deo, persubissemas in ipsa fummitate et peruensorns ad hostam isis eclsine ooce et oourit ‘presbyter unions de monssterio a, dul ipl eoclesiao deputabatur,senox Invgcret monachus «prima vita, et wt hiedicunt ascii, et qu plara? ‘uals digest ese in 0 oc). Tradugho [Nass lugar i, pis, agora win igeja no grand, porgue tambon ‘mest lugar, isto & 0 cimo do monte nfo & muito grande; contudo, a ‘gual igreja ten por st grande renome, Como, pois, ordenando Di fubisetog a ase cima e chegisiemos & porta da igre, els que core 0 rosso eneoateo um prsheo vind do seu mosteir, qui ertava testa da tmowma igre, veo virtuoso e mage desde coo, como aqui dizem aus, fe que mais? o qual 6 digao de estar nese lugar) IV — As vonas 56 Sio as gloss outro meio austarexolnte para o conbecimenta da exieograin do lati, Forum fetes com 0 objetivo de faitar a Ieitrn doe autores latinos. As palavrs descoheciday apurecam af scompanhadas das formas vorrespondentes semiotics mais familres, As vtaes tomadae A lingua Viva da época. Daf @ grande importiacia ‘gue tim para neluidagho de corton problemas lsiogrfics das lnguan fominicn. O maine repositirio dessa glass 6 o Corpus Gloeriaram Lalinorum de G. Loewe e G. Goets,editado em Leip (1889-1925) « 0 Gotsariatatna, publindo por W. M. Linden, por ordem da Academia Buitinion (19261931). ‘Sto patizilarmente interesantes para o estado das Higuas neole- tinas ae gloss de Reichenas, asim chamadas porter sido o mani, hhojeem Carsubo, muito tempo eonservado na abadia de Reichenau. Cons. 1 tate glossiro de duas parte: uma apensa ao textoda Biblia cout, sem releaca a nenbum testo especial, onde as lous eto dispstas em or dem allabtza. De importncia também so ax glonas de Cstl, sin po Atk eri SoH Mal IL Vly de Grd, Pecan sero gunn vin ui, el ao oa Nota ser nae dens do Sense paso 0 ar de FESR ie pen a a ea ae *” ‘onntsmica smn tvominadas por term petencdo 8 bibliotccn de Cisse. As palares Same af dispostay sgondo as coias oo objetos a que se referem: partes do corp humano, animale domtstios, casa e geus pertences, ves mente, wens, eo amos aqui uns mostra das glass do Reichenay (9: 1 pola: bell 17 — abou (abeo):vadamn 2 mars: mascull 18— catalan catellos ‘3—optimum: valde bonom ——19—forum= mereatam 4 anos: vetalae 20 hime tba 5—semel: na. vce ‘21— rontrm: hesous (6— favillam: sintillom 22—ree causa femur coxa 23 — ius vp 8— sevitsseminavit 24 pueros:nflantes 9— emits compara 25—novacula:rasriom 10 — foe: sla 26—exciera:taiaverat 11 — beasts: pagnantes 237 gress pecunia 12— eran: tia 2—segeess masa 13 —ennger:asinus wlvations 29 tagoriom: eavanne 1A — oor: fiato 30— nent: fant 15 —eanere: cantare 31 —eupem: pean 16—fletoe panotas soit 1G, Fete Di, Ane Gog. Pam pm, $11 Gained eb Srl at a Pte sie A if Waly a BS LINGUAS ROMANICAS [5t, Linauss nowinncas elo as que consrvam veetgios indeléveis Ae ean filiagio 40 Iti no Vocabuliro, na morfologia en sntaxe "Nilo basta #6 0 voctbulsio ou a sntaxe para caracterianr a fineto de uma lingua. De oatro modo, o romeno io seria idioma romanizo, porque no seu vocabulri, predominnm as palaras de fonte no latina ‘0 mesmo se pode dizer de oats nguss romfnicas. A sintaxedeas presenta mais pontos de vamelbanga com 0 alt-alemo ou com © rego igoe propeiamente com o latin. St, Hi dex linguas rominias: 0 portage, o cxpanhol, 0 clan, 0 Jrancée, © prownet, © ialiano, 0 reloramane, 0 dali, 0 romena © 0 sar, tas ings ato esx distrib (0 portugute falado em Portugal, no Brosil, na itha da Madeira, 00 qupélago dos Agbres, nas antigas o atuas eolnias portuguésas da ‘eos, da Asia eda Oe ‘ xpanholflado na Erpanha ¢ suse cons, em quase a » Am rica do Sul & cxcegi do Bra ¢ das Guiana, na Amérien Cente, 10 ‘México, em slgumas ies do axgipélago das Antihas e nas Fipinass ‘0 eal, falado na Catalunha, nos vale de Andorra, no departa- mento frants dos Prineus orienta, na zona oriental de Ara, 8 maior parte de Volincia, nae ihas Baleares e na cidade de Alguer,situada na ‘ost noroete dn Sarden franc, ald em quae ta 8 Frange excato no sul ema Bretane, em suas colin da Asia, dn Aico, da Amica Ocednia, na Belgica © {Congo Belge, na Suge, em Méaaeo, no Canedé, na Laisinia ¢ no Halts ‘0 proenga,faldo no sol dn Frang, (Provengs)s 0 ilalian falado na Ita e nas ithas adjocntes (Csega, Si te), nas antigtseoldnse taianes da Asia © da Africa, e em S. Mt inbo:| ‘0 reloromano, rico ou adn, flado n0 Tira, no Friul e no canto hog Gries (Sug): 2 ‘omasthmica misrémca LUNAS RoBICAS 2 ‘0 demi, outrora flado na Dalmécia; ‘0 romeno ou sallquio,t omfnia ¢ na parte da Macedinin, prfxima ao monte Olimpo:, 0 sardo,flado na Sardenia, [A tena infltragio de cementoyeslavas © venezianos ne Dalmicia seareton a morte do dalmGtzo, que se fou a0 sealopassado. Com ‘6 veto Uding fale em 1898, denapareen, para sempre, dase Febento 4a ltinidad, (testi ata, em que se alam fats iiomes,oriondos do lati, ‘io coinede com os Himites do Tenpésio Romano, antes da invasio dos Dirbaros a ingares que @ latin nfo consguin impor-se, outros em que {Ae logro implantarse, mas depos tore que cedar h investida de idiomas feteanbos, asta dizer que, nfo obstante a vast fren em que fo aldo ‘epois cas conasiats, 8 deicou representantes na Buropa ‘At mesmo, i reyes om que no consepuiu manterse. Asim, rmuito previa foi a sua sorte nos plies baltic, na itha de Malta © ‘ne Inglaterra 59, Asliguas neoatins nose derivacam dzetamente do latin, mas ‘entre aucls ¢ Aste hou os vérios romances, — ans ae chamavam Imodificages reionsis do lati —, dos quais ssf entio ax linger romfnins ‘Ni ce poe precisa « paca exata da formagio dos romance, nem a do despareeimento do Tatim vulger. Segundo Grandgeat, 0 peelodo ‘ste estendae do sno 200 @.C, até poueo mais ou menos 0 de 600 da Era Crist (). $6 entio € que Dia Meyer-Libke que at alteragies enracteritiens do satema font. tico das Kings romnias se verizaram entre 0 IV e VI sfulos. Para tsis moditcages,além da diversidade de meio, da extensio territorial eda topogafin regular dos vSroedomfiais romanos, elemen- tos importantes na transormagio de uma lingua, outras enusaseostumam fee invocadas: a) 8 idrien; 8) enaligicas 6) a polica. Rome g's ma es enna tn oF “Contos ‘aie m omlc o nd (a) Wer Il Eat Vly 2 “ ‘omascn misréaicn so }9 4.68 lane rma vnc mana no de 0 9 Bie, Eby s i SEI BLE Teeter a Mohan Se {1B crt en wom Slee d Dii ehia aeine. ‘este eons de tng, tbe ai «Hog tn m SS Ena epi eg dhapangnirte nate eepten aloe ah sn pt th wv i: 8 Er ge Meas te ns pa serene tea CS i gto 9 si ean, ee Safe in eae ot dest ™ vo mens er ern salle euch” BES wats or etal eran. 0 in firove tera not Toy elon rere al pe ea op Mi, yf, Tce Mt gt net en in ue de rt neta Se No tn opts} Fr a ar ma 9 i “gual. we {fan hp to aaa de ge as evap capa crt parla ‘tad dia doe doe (0) Yee Geant Ibo of a Vp 1738. (2) In Ba dG Ramon, (8) Verda de Vesna ie de Pi Pak p28, (2, Shonen matt «Hg pnt om amy de cng, sia SESE SSE cate em ped Elcom es eae Ser ii des an Han a eae aba teen Sh nouns noMAaeas 6 eda te, gundo mot, emg Se item Rosas, no, i, sagt rns como cs ‘mui ngortani de erocag des aga cna “Gt in caqunto um pve poiamete ets auto, mannan te es ase — Fi qed cm ain, “hr tae Moy, lng cm seni STeenpate thet: bows es tie ndcpndatn sw a oui” HISTORIA DA LINGUA PORTUGUESA 6. A tingaa portugutes proveio do lalim vulgar que o8 romanos srodusiram nu Lesitiola, rogito situada ao ocidente da Peasiasala Théeiea Posse afimar, com mala propredade, qu 0 portaguts 6 0 prigeio Iatim medifcado. Tito colue, portato, que o idioma falado pelo ovo romano no morre, como ertaamente st aeveta, mas continua {viver,tranafrtada, no grape de lioguas rome was oa nian. [As cieunstncias hist, em que se exon e desenvolven © nosso idioma, eto jatimanente Tgndas a fatoa que pertencem a histria feral da Penfsula Varios povos ates dos romanas ela se bavi Gxado. Se depois 4 estabeecimento dates na regito 6 iil acompanhar os acontecimetos ‘ave af we doserolaram, © mesmo do acontece no pera precedente 6. Com esto, 6 bastante confuse « histéria da Penfosuln antes da conguista romana, As davestignsées fetes através da arqueogia, ‘taologi Hingston evam-nos concur que dois povospeimtivameste habitaram oslo peninsular: wm efnlaeopirnaico © 0 outro medilerdno. Déster dois povos se taiam originado rspectivamente 0 basco & 0 iro, CCoube a tte itn papel mais importante na histra da Peofosola. de seu nome que ot bistorndoresgregos chamaram i repo Tbéria, No al de Portal ¢ na baixa Andaluza, haviam-se estabeecio os turdeanos ou tries, que 8 supunha eatarem Btaiamente ligados 208 ‘tear, mas enjo partes no fl alé hoe comprovado ‘Actca das grandes riquezassinerala do teretrio, Mi iaformasbes fem Herdotae aa Biblia, Sudo Sst histriador, wim rel ds artéstios forasceu aot focensesprata em to grande quantiade que chegow para ‘construe um muro, que thes servi algum tempo deédefesa contra os at ‘ques do Ciro. Rosa a Sagrada Racrtura que as naus ‘de Salonsio am {tS Tura (Tare), do one rtornavam earregadas de our, prata © ‘asf, Esso riqueeas despertaram a cabign de outros povos, Com ‘ito, eneiaev gros se dnpataraenenesenigadameate a pose da reo (resultado a uta entre Bes foi a derota dos prego, cus conian ‘msréain m4 noua roRTUcutsn ” entrar logo em desadiacia, arastando conigo a rina da prépi Tarte, 65. Com a expulaio dos grepor,fxaraman os enti na costa. me- ridioal da Pesala, no ano de 1100 Ce af fandaram Gadir, hoje Cis. Novia eoliniae fenicins foram extabeleidas em outros Tocis «la conta, como Milaga e Abiera, hoje Abra. Mas 0 Jenet» nfo foi um pve colada. Vivin da mavegngio © do coméeio, por iso nfo pene teava no interior das teas. Quando o seu poder martino ve enfrae sqoeceu, as coléias entrogues& prépria sorte nfo puderam manter a sia Independéncia © desaparteram sbsoevides pela grande massa das popt- ages indigenes. (66, Os great, entrotanto, no dsiatiram da emprésa. Batidos no sul, estabeleceram-ie no levante, onde fundaram peésperasfeitorias, de “queso remancacetes stuns Alirante (Lacelum), Denia (femerocopon), ooas (Rhodes) ¢ Amps (Bmporion. 0 contacto das dass civiliages foi ealutar a0 povo da Peniasla, que se aprovetow da experitcia de ambos para o devenvolvimento de ‘Si art, que fot verdadelzamente notive 61, Nao we deinen com at mesinas perpetivas a sitaagto do norte o oeste da Tht, Pace que povos procedentes do outras zonas euro- plas eo sobrepascram ds populagSesuativas, -Nio eatéafestada mesmo hipitese de que or Uigurer tenbam estendido on seus dominios af a resido hispanics, Atestam ate fato os autores regen € » toponinia feriona, Encoutran-se a om efeit, nomes de hngaee pefitamente mv explcer, Hi dvida sire we eram on lures indo-eoropeus, mas fa verdad 6 que, se nfo oeram, haviam soido poderost inflotcia Indo- ‘uroptia atavés dos rior ou amianct. 68, Em Space postoroe (ne, V a.) desea penetrago dos clan pertencentes& grande fai frien, que proceiam do sal da Alemanho, fe haviam j6-apoderado do tnitrio da Gia, Fixaram-se_ principal tents aa Galicia © nas rps altas do centro de Portugal. E posivel qos jum chegado ato sul date pal, Mas nfo parce ter sido eta @ Anica incursio dos elas na Peninsula. Cite, oom bastante probable dade, qu osteainvasio se verifion no séealo TH aC. 0 dominio eflico ‘lo we exeros pacifcumente, A esta condo nos leva o hébito de iverom em cidadelas fortiieadss, A conbitagio de cellar ¢ herr no “s GaanATicA niSTOUCA set pic eve como cnnacin so fo, de quran um ease pve conan plo anton eno cies 2 rut en teria deaprcio dtd da ret psi sats hee rrp certain, da mea ag, 08 aloes Sito tens — 0 in ox Roma Hl cotemplva cm bone ollas o assstalor ere de Cag 9 ran pote que eta replica spidamente ads, earl nti a0 Ti nm cola lana, trae aoa ua der man a pers «nbidonda sora do Mee Serine, ‘Dena guerra, invite entre a ss ptt iv pera oe GeS6b a 116 Ce coube nwtria bo lie oan Fe ga st fat i pola stone pss Hie fas onteto do vawala de Rom nr tena os onanerpenetado na Pesala no TL aC a eae roving ox doe 9 abo de 19 aC. Osos eee eta com orumesos dade 9 a0 de 198 aC. No nod a age cota tf cident da Tia ‘eos lstngte dan vas piensa hia de romanzagio da ens mre vides ger nin, no tempo da ep tet (MEusiecmento do Topi una. fas proomiaans ee eas segue comers cm advnta de Aug eabanet a es ngecalTamn eye dopo de silage "Set de Nags fla Pra vii mt provi: & Tar Stes Lunia, Embor 0 trio compro Tara Sane eto xataente com 0 tal ago pst aa vlads & que non pat aria nl compre Srey Upetmen musta qu nna da pare do poder pbs, nein th funn cst! da Boop, onde costs fa ane Portugal do sto da ipa. ‘Abra de essing, qv se veri, como ft ito, segunda oct a tah if, no mano parents Hingston ee ‘ere er ata ela” Elacomegn pls cidade o conto ab se nando dope tn mest acs as. ‘Oe pices acotumarame Yer ox esoquistdres tm poo nas tot ila dep dee seta tis 08 me Var Late Ve id PF Pi 58 sisrOaiA BA LNCUA FoRTUGUESA » rwebrada afoal pela bravera © constincin dos sldados romanos,adotae frum finalmente & Vagus © 08 contomen don venoidore, moma pala ‘Mas houre wm povo da Penfosla que nfo acdtow 0 lalim como agus, antes continuo a falar 0 prpri Homa: 0 basco. ‘Convém ressltar que afo houve coagio dos vencedore, 0 lati, levado pelos Iefontriog, colonos, comerciantn « Tuncloarics piblcos manos, impée-se pea frgu das préprias circunstincas: nha o prest- to de gua oficial, servi de vooulo a uma cltura superior, ea 6 ina 4 escola Para a omanizagéo das populgées natives, concoreram poderosa- mente vires fatres. Assim, 0 rerutamento militar dos jovens provin- anos que, depois de prostado o servigo ao extrito, volviam ao sei da familia o excslnte sistema rodovirio romano, que permtia fei intr simbio com a metsépae:o direto de cidedaniaeoneodido ts urbes hse Dinieas pelos imperadores (1), por ttimo, o eistianismo pregado pelos Tatim muito acenvel, 0 qual fr desapareoer as diferengas toratas ¢ plebeus, romanoe © eteangero, ‘no mosmo ideal de amor © feaernidade. ‘A anidade do grande Impitio, nfo obstante a diversidade de povos ‘qve 0 companham, arrancou do poeta Ratio Namaciano esta exclae rmacio: "Pest uma patria nica, de diversee naga; Siete wma cidade (que ales era un mando" (3. "Tho pereta foi romanizagho da Peninsula Ihsica que Bstrabdo, etgrafo greg, falco no skulo T da Ena Crist, 56 afirmara: “os fre ‘dance, « mormente ot rierinhor do Bétio,adlaram de todo ot coxtunes ramancs, ¢alé rem jf se mbram da prdpria lingua"). ‘A romanizagio da Peafatla Thisca & também atestade por Sto, Agostinho: "Trabalarem pare que a alliva Rama ni «6 impusene 0 tea Jugoaas pros encids, mas ala sua lingua depos de associa pla pas” (8). ‘Ainds quando no hoavose testemunhos to expliciton déste fato, restariam as chres © monuments vaio, levados a efeto pelo romanoe a oil de Cac 10d de 12), id ta sual ae “he ce Anal. Settope, Le Og. Ne (Apt Lae Vener de Pa Pa» 1) Apal Nexus Heo, Mate Por, vo 36

You might also like