Professional Documents
Culture Documents
NOT: İstenilen olumlu bir durumun ortaya çıkışında “ yol açtı, neden oldu, sebep oldu” gibi sözler kullanılmaz; çünkü bu
ifadeler “ olumsuz anlamlar” taşır.
Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesini sağladı. (Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesine sebep oldu.)
1
6. Mantık Yanlışlıkları:
Kimi cümlelerde mantık hatalarının bulunması ve ifade, bozuklukları cümlenin anlatımını bozar.
Kullanılan ifadelerde bir tutarlılık olmalıdır.
İfadelerimiz mantıklı olmalıdır. Mantık dışı kullanımlar kusurlu kullanımlardır.
Bu nedenle kurduğumuz cümleler, akla yatkın olmalıdır.
ÖRNEK:
Bırakın bayramda telefon etmeyi, yanıma gelip elimi bile öpmedi.
(Bırakın bayramda yanıma gelip elimi öpmeyi, telefon bile etmedi.)
Sınıfımızda bırakın televizyon bilgisayar bile yok.
(Sınıfımızda bırakın bilgisayar televizyon bile yok.)
b) Nesne Eksikliği:
Yüklemi geçişli eylem olan cümlelerde nesne bulunur. Bu tür cümlelerde eğer nesne bulunmazsa cümledeki başka bir
öğe, nesne gibi görünerek anlatım bozukluğuna yol açar.
Sıralı ve bağlı cümlelerde ikinci cümlede gerektiği halde nesne kullanılmamışsa bu tür cümlelerde anlatım bozukluğu
vardır.
ÖRNEK:
Yaşlı adam kızına sarıldı, doyasıya öptü. (Kimi öptü?)
(Yaşlı adam kızına sarıldı, onu/kızını doyasıya öptü.)
Büyüklere saygı göstermeli , incitmemeliyiz. (Kimi incitmemeliyiz?
Büyüklere saygı göstermeli, onları incitmemeliyiz.
2
c) Dolaylı Tümleç Eksikliği:
Her cümlede dolaylı tümleç bulunması gerekmez; ancak bazı cümlelerde dolaylı tümlecin kullanılmaması anlatım
bozukluğuna yol açar.
Özellikle sıralı ve bağlı cümlelerde görülen bu kusur, daha çok başka sözcüklerin dolaylı tümleçmiş gibi
algılanmasından kaynaklanmaktadır.
Kasabaya giderken de dönerken de aynı yolu izlerdi. (Nereden dönerken aynı yolu izledi?)
(Kasabaya giderken de kasabadan dönerken de aynı yolu izlerdi.)
e) Yüklem Eksikliği:
Yüklem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu daha çok sıralı cümlelerde göze çarpar.
Sıralı cümlelerde aynı özneye ya da aynı tümleçlere bağlı yüklemler ortak olabilir ; durumda anlatım bozukluğu
meydana gelmez.
Ama farklı özne ya da tümleçleri ortak bir yükleme bağlamak anlatım bozukluğuna yol açabilir.
ÖRNEK:
Sabaha kadar dans ve müzik dinlediler.
(Bu iki eylem “ dinlediler” yüklemine bağlandığı için
anlatım bozukluğu meydana gelmiştir. Çünkü müzik dinlenir; ama dans dinlenmez. Bu nedenle dans için ikinci bir yüklem
gereklidir.)
Sabaha kadar dans ettiler ve müzik dinlediler.
3) Tamlama Yanlışları:
Sıfat ve ad tamlamalarının ortak tamlanana bağlanması, cümlede anlatım bozukluğu oluşturur.
Bu yanlışlık, ortak kullanılan tamlamanın ek almasından anlaşılır.
Yalın halde kullanılan isimlerden sonra ; “ ve” bağlacı sonra da belirtisiz isim tamlaması kullanılırsa tamlanan “ ve”
bağlacından önceki isme de ait gibi görünüp karışıklığa yol açabilmektedir.
ÖRNEK:
Müdür ve bina sorumlusu odaları kontrol ettiler. (Bina sorumlusu ve müdür odaları kontrol ettiler.
6) Noktalama Eksikliği:
Noktalama işaretlerinin eksikliği ya da yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozuklukları olabilir.
İhtiyar polis müdürüne yardım etti. (Polis müdürü ihtiyardır.)
İhtiyar, polis müdürüne yardım etti. (Polis müdürüne yardım eden ihtiyar adamdır.)